NQA Lợi ích Từ ISO và ESG Tăng Trưởng và Bền Vững ver01.pdf
Kết hợp mô hình nhân quả, mô hình ARIMA, mô hình ARCH để dự báo chỉ số VNIndex
1. 1
M c l c.............................................................................................................................1
CHƯƠNG 1:GI I THI U CHUNG..................................................................................6
1.M c đích nghiên c u đ tài:............................................................................................6
2. Đ i tư ng nghiên c u:...................................................................................................6
3. Phương pháp nghiên c u: ..............................................................................................7
4.B c c:...........................................................................................................................7
CHƯƠNG 2:T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN ........................................8
1.Khái quát th trư ng ch ng khoán:..................................................................................8
1.1.Khái ni m: .......................................................................................................8
1.2. Phân lo i:........................................................................................................8
1.2.1.Ch ng khoán c ph n ........................................................................8
1.2.2.Ch ng khoán n ................................................................................8
1.2.2.1.Trái phi u .......................................................................................8
1.2.2.2.Ch ng khoán d ng n .........................................................9
1.2.2.3.Công c th trư ng ti n........................................................9
1.2.2.4.Công c tài chính phái sinh .................................................9
1.2.3.Ch ng khoán lai ................................................................................9
2.Th trư ng ch ng khoán: ................................................................................................9
2.1.Khái ni m chung v th trư ng ch ng khoán: ...................................................9
2.2.Ch c năng c a TTCK ......................................................................................10
2.3.Cơ c u Th trư ng Ch ng khoán: .....................................................................11
2.3.1.Căn c vào s luân chuy n các ngu n v n.........................................11
2.3.2.Căn c vào phương th c ho t đ ng ...................................................11
2.3.3.Căn c vào hàng hoá trên th trư ng: .................................................12
2.4.Các nguyên t c ho t đ ng c a TTCK:..............................................................12
2.4.1. Nguyên t c c nh tranh: .....................................................................12
2.4.2. Nguyên t c công b ng: ....................................................................12
2.4.3. Nguyên t c công khai: .....................................................................12
2.4.4. Nguyên t c trung gian:......................................................................13
2.5.Các thành ph n tham gia TTCK: ......................................................................13
2.5.1. Nhà phát hành: .................................................................................13
2. 2
2.5.2. Nhà đ u tư: ......................................................................................13
2.5.3.Các công ty ch ng khoán: .................................................................14
2.5.4. Các t ch c có liên quan đ n TTCK: ................................................14
3.Ch s giá ch ng khoán và phương pháp tính..................................................................14
3.1.Phương pháp tính.............................................................................................14
3.1.1.Phương pháp Passcher: .....................................................................14
3.1.2.Phương pháp Laspeyres.....................................................................15
3.1.3.Ch s giá bình quân Fisher................................................................16
3.1.4.Phương pháp s bình quân gi n đơn: .................................................16
3.1.5.Phương pháp bình quân nhân gi n đơn ..............................................17
3.2.Ch n r đ i di n...............................................................................................17
3.3.V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr
trong quá trình tính toán ch s giá c phi u.......................................................................18
CHƯƠNG 3:PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH HƯ NG TH
TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM ........................................................................21
1.T ng quan th trư ng ch ng khoán Vi t Nam:................................................................21
1.1.L ch s hình thành và phát tri n: ......................................................................21
1.2.Các giai đo n phát tri n c a th trư ng ch ng khoán ........................................22
1.3.Phương pháp tính ch s VN-Index ..................................................................23
2. Các nhân t nh hư ng đ n th trư ng ch ng khoán: .....................................................23
2.1.Các y u t cơ b n ............................................................................................24
2.2.Các y u t k thu t ..........................................................................................24
2.2.1.L m phát ..........................................................................................25
2.2.2.Tri n v ng c a ngành .......................................................................25
2.2.3.Các lo i tài s n đ u tư thay th ..........................................................25
2.2.4.Các giao d ch b t thư ng ...................................................................25
2.2.5.Tính thanh kho n c a m t lo i c phi u.............................................25
2.2.6.Xu th giá .........................................................................................25
2.2.7.Nhân kh u h c...................................................................................26
2.3.Tr ng thái th trư ng .......................................................................................26
3. 3
CHƯƠNG 4:NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO.........................................27
1.Mô hình hàm h i quy t ng th :.......................................................................................27
1.1.Mô hình: ..........................................................................................................27
1.2.Các gi đ nh OLS.............................................................................................27
1.3.Gi đ nh b sung c a OLS cho mô hình h i qui b i .........................................27
1.4.Hàm h i quy m u.............................................................................................27
2.Mô hình ARIMA: Phương pháp Box-Jenkins .................................................................28
2.1.Tính d ng: .......................................................................................................28
2.2.Mô hình ARIMA .............................................................................................29
2.2.1.Mô hình t h i quy b c p – AR(p) .....................................................29
2.2.2.Mô hình trung bình trư t b c q – MA(q)............................................29
2.2.3.Mô hình t h i quy k t h p trung bình trư t – ARIMA(p,d,q) ...........29
2.2.3.1.Nh n d ng mô hình .............................................................29
2.2.3.2.Ư c lư ng các thông s c a mô hình ARIMA(p,d,q)...........30
2.2.3.3.Ki m tra ch n đoán mô hình................................................30
2.2.3.4.D báo:...............................................................................30
3.Mô hình ARCH:.............................................................................................................31
3.1 Lý thuy t mô hình ARCH ................................................................................31
3.2.Ki m đ nh tính ARCH .....................................................................................32
CHƯƠNG 5:ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I VNINDEX................34
1. ng d ng mô hình ARIMA và ARCH đ d báo chu i VNindex:..................................34
1.1.Nh n d ng mô hình:.........................................................................................34
1.2.Chuy n đ i chu i g c VNINDEX thành chu i “d ng”. ..............................................35
1.3.Xác đ nh mô hình ARIMA...............................................................................36
1.4.Mô hình AR(1) ................................................................................................36
1.4.1.Ư c lư ng mô hình AR(1).................................................................36
1.4.2.Ki m đ nh ph n dư ............................................................................37
1.4.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:.................................................37
1.5.Mô hình AR(2) ................................................................................................39
1.5.1.Ư c lư ng mô hình AR(2).................................................................39
4. 4
1.5.2.Ki m đ nh ph n dư ............................................................................39
1.5.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:.................................................40
1.6.Mô hình ARIMA(1,1,1) ...................................................................................41
1.7.Mô hình ARCH................................................................................................42
1.7.1.Ki m đ nh nh hư ng c a Arch v i mô hình AR(2)...........................42
1.7.2.Ư c lư ng ARCH(1) .........................................................................43
2.K t h p mô hình h i quy,ARIMA,ARCH đ d báo Vnindex ........................................43
2.1.Nh n d ng:.......................................................................................................43
2.2.Ư c lư ng........................................................................................................44
2.3.Ki m đ nh t_test, F_test và ki m đ nh Wald. ....................................................44
2.4.Ki m đ nh ph n dư...........................................................................................45
2.4.1.Đ th phân ph i chu n c a ph n dư ..................................................45
2.4.2.Ki m đ nh Kolmogorov-Smirnov: .....................................................46
2.5.K t h p ARIMA, ARCH vào mô hình h i quy.................................................47
CHƯƠNG 6:NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH , NH NG M T CÒN H N
CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N CHO MÔ HÌNH ..........................................................48
1.Nh n đ nh th trư ng: ....................................................................................................48
2.Ki n ngh : ......................................................................................................................49
3.Nh ng m t h n ch :........................................................................................................50
4.Hư ng nghiên c u phát tri n t mô hình:........................................................................50
PH L C .........................................................................................................................51
PH L C 1:D LI U THEO TU N C A VNINDEX, DOWJONES, NASDAQ, DAX,
KOSPI, STRAINS_TIMES ...............................................................................................51
PH L C 2:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
DOWJONES.....................................................................................................................55
PH L C 3:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
NASDAQ..........................................................................................................................58
PH L C 4:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
KOSPI...............................................................................................................................61
5. 5
PH L C 5:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
DAX .................................................................................................................................64
PH L C 6:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
TRAINS TIMES ...............................................................................................................67
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................................70
6. 6
CHƯƠNG 1:
GI I THI U CHUNG
1.M c đích nghiên c u đ tài:
- H th ng tài chính luôn đư c xem là trung tâm c a n n kinh t . Nó bao g m th
trư ng ti n t và th trư ng v n. Trong quá trình h i nh p, vi c phát tri n th trư ng v n
là v n đ đư c Đ ng và Chính Ph đ t m c tiêu phát tri n lâu dài và b n v ng. Do đó th
trư ng v n r t quan tr ng và đư c th hi n rõ nét qua th trư ng ch ng khoán. Tuy nhiên
th trư ng ch ng khoán r t ph c t p và vi c phát tri n nó vô cùng khó khăn
- Nên v n đ đ t ra “làm sao nh n đ nh chính xác đư c chi u hư ng c a th
trư ng”. Chi u hư ng này đư c th hi n rõ qua ch s ch ng khoán c a Vi t Nam: ch s
VNINDEX. Vì v y chúng ta ph i có t m nhìn rõ nét hơn và có đư c các nh n đ nh chính
xác hơn thông qua vi c s d ng các mô hình d báo đ có th xác đ nh đư c hư ng phát
tri n t t nh t cho th trư ng ch ng khoán.
2. Đ i tư ng nghiên c u:
Đ tài nghiên c u s d ng 147 quan sát c a ch s VNINDEX, Dowjones,
Nasdaq, KOSPI, Dax,Trains Times theo tu n t ngày 31/7/2006 đ n 18/5/2009.
M c tiêu:
-Xây d ng mô hình d báo dài h n v ch s VNINDEX t i thành ph H Chí
Minh thông qua vi c s d ng s li u theo tu n c a VNINDEX.
-Xác đ nh đư c ch s ch ng khoán c a nư c nào tác đ ng m nh đ n VNINDEX
-Xác đ nh đư c ph n nào các nhân t nh hư ng đ n VNINDEX
Vì v y, đ tài nghiên c u ph i tr l i đư c 2 câu h i sau:
-Mô hình nào phù h p đ d báo VNINDEX
-Nhân t nào th c s tác đ ng đ n VNINDEX trong kho ng th i gian t t ngày
31/7/2006 đ n 18/5/2009.
7. 7
3. Phương pháp nghiên c u:
Đ ti n cho vi c phân tích d li u và d báo VNINDEX tôi dùng 3 phương pháp
mà tôi cho là hi u qu :
-Mô hình ARIMA (autoregressive Intergrated Moving Average)
-Mô hình ARCH (autoregressive Conditional Heteroskedasticiy)
-Mô hình nhân qu k t h p ARIMA và ARCH
Và tài li u tôi s d ng đư c l y t ngu n http://www.fpts.com.vn c a công ty
ch ng khoán fpt và http://finance.yahoo.com
4.B c c:
-CHƯƠNG 1:GI I THI U CHUNG
-CHƯƠNG 2:T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
-CHƯƠNG 3:PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH HƯ NG TH
TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM
-CHƯƠNG 4:NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO
-CHƯƠNG 5:ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I VNINDEX
-CHƯƠNG 6:NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH NH NG M T CÒN H N
CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N CHO MÔ HÌNH
8. 8
CHƯƠNG 2:
T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
1.Khái quát th trư ng ch ng khoán:
1.1.Khái ni m:
-Ch ng khoán là m t giá tr tài chính đ i di n b ng lãi su t có th th a thu n và
có th thay th . Nói chung, ch ng khoán g m hai lo i là ch ng khoán c ph n (equity
securities) và ch ng khoán n (debt securities). Ngoài ra còn có lo i ch ng khoán lai gi a
hai lo i trên. các n n kinh t phát tri n, lo i ch ng khoán n là th có t tr ng giao
d ch áp đ o trên các th trư ng ch ng khoán. Còn nh ng n n kinh t kém phát tri n, nơi
mà th trư ng ch ng khoán m i đư c thành l p, thì lo i ch ng khoán c ph n l i chi m
t tr ng giao d ch l n hơn. Đi u này gi i thích t i sao Vi t Nam cu i th p niên 1990 và
đ u th p niên 2000, th trư ng ch ng khoán đư c nhi u ngư i hi u là nơi trao đ i các c
phi u.
-Công ty hay t ch c phát hành ch ng khoán đư c g i là đ i tư ng phát hành.
-Ch ng khoán có th đư c ch ng nh n b ng m t t ch ng ch (certificate), b ng
m t bút toán ghi s (book-entry) ho c d li u đi n t .
1.2. Phân lo i:
1.2.1.Ch ng khoán c ph n
Ch ng khoán c ph n là nh ng gi y t , bút toán ghi s ho c d li u đi n t , lưu
hành trên th trư ng và ch ng nh n quy n s h u tài s n c a đ i tư ng n m gi gi y t .
1.2.2.Ch ng khoán n
-Ch ng khoán n là nh ng gi y t , ch ng ch đi n t ho c bút toán ghi s có, lưu
hành trên th trư ng, ch ng nh n m i quan h ch n c a ngư i n m gi gi y t , ch ng
ch đó đ i v i ngư i phát hành.
-Ch ng khoán n thư ng t n t i dư i nhi u d ng khác nhau, như trái phi u
(bond), ch ng khoán d ng n (debenture) và gi y t (note), các công c th trư ng ti n
(money market instruments), các công c tài chính phái sinh (financial derivatives).
1.2.2.1.Trái phi u
-Trái phi u là d ng n do nhà nư c (trung ương l n đ a phương), công ty, th ch
tài chính phát hành mà trên t phi u có xác nh n vi c ngư i phát hành n ngư i n m gi
9. 9
trái phi u và nghĩa v tr n c g c l n lãi vào m t th i đi m sau khi phát hành và kỳ h n
t i th i đi m đó.
-Và trái phi u có 2 lo i là trái phi u chính ph và trái phi u tư nhân (có th c a t
ch c, công ty...).
1.2.2.2.Ch ng khoán d ng n
Ch ng khoán n là d ng n dài h n thư ng do nhà nư c ho c công ty l n phát
hành đ huy đ ng ngân sách ho c v n. Nó cũng tương t như trái phi u, ch khác đi u
ki n đ m b o và các v n đ liên quan.
1.2.2.3.Công c th trư ng ti n
Công c th trư ng ti n là nh ng gi y t cho phép ngư i n m gi chúng quy n
đư c hư ng vô đi u ki n m t lư ng thu nh p c đ nh b ng ti n, đư c đ m b o trong m t
th i gian nh t đ nh.
1.2.2.4.Công c tài chính phái sinh
Đây là nh ng công c ti n t th c p có giá tr th trư ng, cho phép ngư i n m
gi chúng quy n mua ho c bán các ch ng khoán g c. Nh ng công c tài chính phái sinh
cơ b n là kì h n.quy n ch n, tương lai, hoán đ i, v.v.
1.2.3.Ch ng khoán lai
Ch ng khoán lai là d ng trung gian gi a ch ng khoán c ph n và ch ng khoán
n .
2.Th trư ng ch ng khoán:
2.1.Khái ni m chung v th trư ng ch ng khoán:
-Th trư ng ch ng khoán: là m t th trư ng mà nơi đó ngư i ta mua bán,
chuy n như ng, trao đ i ch ng khoán nh m m c đích ki m l i. Tuy nhiên, đó có th là
TTCK t p trung ho c phi t p trung.
-Tính t p trung đây là mu n nói đ n vi c các giao d ch đư c t ch c t p trung
theo m t đ a đi m v t ch t.Hình thái đi n hình c a TTCK t p trung là S giao d ch ch ng
khoán ( Stock exchange). T i S giao d ch ch ng khoán (SGDCK), các giao d ch đư c
t p trung t i m t đ a đi m; các l nh đư c chuy n t i sàn giao d ch và tham gia vào quá
trình ghép l nh đ hình thành nên giá giao d ch.
10. 10
-TTCK phi t p trung còn g i là th trư ng OTC (over the counter). Trên th
trư ng OTC, các giao d ch đư c ti n hành qua m ng lư i các công ty ch ng khoán phân
tán trên kh p qu c gia và đư c n i v i nhau b ng m ng đi n t . Giá trên th trư ng này
đư c hình thành theo phương th c tho thu n.
2.2.Ch c năng c a TTCK
2.2.1. Huy đ ng v n đ u tư cho n n kinh t :
Khi các nhà đ u tư mua ch ng khoán do các công ty phát hành, s ti n nhàn r i
c a h đư c đưa vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh và qua đó góp ph n m r ng s n
xu t xã h i. Thông qua TTCK, Chính ph và chính quy n các đ a phương cũng huy
đ ng đư c các ngu n v n cho m c đích s d ng và đ u tư phát tri n h t ng kinh t ,
ph c v các nhu c u chung c a xã h i.
2.2.2. Cung c p môi trư ng đ u tư cho công chúng:
TTCK cung c p cho công chúng m t môi trư ng đ u tư lành m nh v i các cơ h i
l a ch n phong phú. Các lo i ch ng khoán trên th trư ng r t khác nhau v tính ch t, th i
h n và đ r i ro, cho phép các nhà đ u tư có th l a ch n lo i hàng hoá phù h p v i kh
năng, m c tiêu và s thích c a mình.
2.2.3. T o tính thanh kho n cho các ch ng khoán:
Nh có TTCK các nhà đ u tư có th chuy n đ i các ch ng khoán h s h u thành
ti n m t ho c các lo i ch ng khoán khác khi h mu n. Kh năng thanh kho n là m t
trong nh ng đ c tính h p d n c a ch ng khoán đ i v i ngư i đ u tư. Đây là y u t cho
th y tính linh ho t, an toàn c a v n đ u tư. TTCK ho t đ ng càng năng đ ng và có hi u
qu thì tính thanh kho n c a các ch ng khoán giao d ch trên th trư ng càng cao.
2.2.4. Đánh giá ho t đ ng c a doanh nghi p:
Thông qua ch ng khoán, ho t đ ng c a các doanh nghi p đư c ph n ánh m t
cách t ng h p và chính xác, giúp cho vi c đánh giá và so sánh ho t đ ng c a doanh
nghi p đư c nhanh chóng và thu n ti n, t đó cũng t o ra m t môi trư ng c nh tranh
lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp d ng công ngh m i, c i
ti n s n ph m.
11. 11
2.2.5. T o môi trư ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô:
Các ch báo c a TTCK ph n ánh đ ng thái c a n n kinh t m t cách nh y bén và
chính xác. Giá các ch ng khoán tăng lên cho th y đ u tư đang m r ng, n n kinh t tăng
trư ng; ngư c l i giá ch ng khoán gi m s cho th y các d u hi u tiêu c c c a n n kinh
t . Vì th , TTCK đư c g i là phong vũ bi u c a n n kinh t và là m t công c quan tr ng
giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính ph có
th mua và bán trái phi u Chính ph đ t o ra ngu n thu bù đ p thâm h t ngân sách và
qu n lý l m phát. Ngoài ra, Chính ph cũng có th s d ng m t s chính sách, bi n pháp
tác đ ng vào TTCK nh m đ nh hư ng đ u tư đ m b o cho s phát tri n cân đ i c a n n
kinh t .
2.3.Cơ c u Th trư ng Ch ng khoán:
2.3.1.Căn c vào s luân chuy n các ngu n v n: th trư ng ch ng khoán đư c chia thành
th trư ng sơ c p và th trư ng th c p.
-Th trư ng sơ c p: nơi các ch ng khoán đư c mua bán l n đ u tiên trên th
trư ng.Trên th trư ng sơ c p ch di n ra các giao d ch gi a công ty phát hành và các nhà
đ u tư mà không có s trao đ i mua bán ch ng khoán gi a các nhà đ u tư v i nhau. S
ti n mua đư c t vi c bán ch ng khoán s đư c công ty phát hành đưa vào s n xu t kinh
doanh.
-Th trư ng th c p: Th trư ng th c p là nơi giao d ch các ch ng khoán đã đư c
phát hành trên th trư ng sơ c p, đ m b o tính thanh kho n cho các ch ng khoán đã phát
hành.
2.3.2.Căn c vào phương th c ho t đ ng c a th trư ng: th trư ng ch ng khoán đư c
chia thành:
-Th trư ng giao d ch t p trung: Th trư ng giao d ch t p trung là m t đ a đi m
xác đ nh mà t i đó ch ng khoán đư c ti n hành trao đ i, mua – bán. Hi n t i ch có các
lo i ch ng khoán đư c niêm y t t i TTGDCK TP.HCM m i đư c giao d ch t i th trư ng
giao d ch t p trung.
-Th trư ng phi t p trung (th trư ng OTC): Th trư ng phi t p trung là th trư ng
mua bán ch ng khoán d a trên s tho thu n gi a các nhà đ u tư, th trư ng này không
12. 12
có đ a đi m giao d ch chính th c như th trư ng t p trung.Các ch ng khoán chưa niêm
y t trên TTGDCK s đư c trao đ i, mua – bán trên th trư ng phi t p trung.
2.3.3.Căn c vào hàng hoá trên th trư ng:
-Th trư ng c phi u: th trư ng c phi u là th trư ng giao d ch và mua bán các
lo i c phi u, bao g m c phi u thư ng, c phi u ưu đãi.
-Th trư ng trái phi u: th trư ng trái phi u là th trư ng giao d ch và mua bán các
trái phi u đã đư c phát hành, các trái phi u này bao g m các trái phi u công ty, trái phi u
đô th và trái phi u chính ph .
-Th trư ng các công c ch ng khoán phái sinh: th trư ng các ch ng khoán phái
sinh là th trư ng phát hành và mua đi bán l i các ch ng t tài chính khác như: quy n
mua c phi u, ch ng quy n, h p đ ng quy n ch n.
2.4.Các nguyên t c ho t đ ng c a TTCK:
2.4.1. Nguyên t c c nh tranh:
Theo nguyên t c này, giá c trên TTCK ph n ánh quan h cung c u v ch ng
khoán và th hi n tương quan c nh tranh gi a các công ty. Trên th trư ng sơ c p, các
nhà phát hành c nh tranh v i nhau đ bán ch ng khoán c a mình cho các nhà đ u tư, các
nhà đ u tư đư c t do l a ch n các ch ng khoán theo các m c tiêu c a mình. Trên th
trư ng th c p, các nhà đ u tư cũng c nh tranh t do đ tìm ki m cho mình m t l i nhu n
cao nh t, và giá c đư c hình thành theo phương th c đ u giá.
2.4.2. Nguyên t c công b ng:
Công b ng có nghĩa là m i ngư i tham gia th trư ng đ u ph i tuân th nh ng qui
đ nh chung, đư c bình đ ng trong vi c chia s thông tin và trong vi c gánh ch u các hình
th c x ph t n u vi ph m vào nh ng qui đ nh đó.
2.4.3. Nguyên t c công khai:
Ch ng khoán là lo i hàng hoá tr u tư ng nên TTCK ph i đư c xây d ng trên cơ
s h th ng công b thông tin t t. Theo lu t đ nh, các t ch c phát hành có nghĩa v ph i
cung c p thông tin đ y đ theo ch đ thư ng xuyên và đ t xu t thông qua các phương
ti n thông tin đ i chúng, S giao d ch, các công ty ch ng khoán và các t ch c có liên
quan.
13. 13
2.4.4. Nguyên t c trung gian:
Nguyên t c này có nghĩa là các giao d ch ch ng khoán đư c th c hi n thông qua
t ch c trung gian là các công ty ch ng khoán. Trên th trư ng sơ c p, các nhà đ u tư
không mua tr c ti p c a nhà phát hành mà mua t các nhà b o lãnh phát hành. Trên th
trư ng th c p, thông qua các nghi p v môi gi i, kinh doanh, các công ty ch ng khoán
mua, bán ch ng khoán giúp các khách hàng, ho c k t n i các khách hàng v i nhau qua
vi c th c hi n các giao d ch mua bán ch ng khoán trên tài kho n c a mình.
2.4.5. Nguyên t c t p trung:
Các giao d ch ch ng khoán ch di n ra trên s giao d ch và trên th trư ng OTC
dư i s ki m tra giám sát c a cơ quan qu n lý nhà nư c và các t ch c t qu n.
2.5.Các thành ph n tham gia TTCK:
2.5.1. Nhà phát hành:
Nhà phát hành là các t ch c th c hi n huy đ ng v n thông qua th trư ng ch ng
khoán. Nhà phát hành là ngư i cung c p các ch ng khoán - hàng hoá c a th trư ng
ch ng khoán.
-Chính ph và chính quy n đ a phương là nhà phát hành các trái phi u Chính ph
và trái phi u đ a phương.
-Công ty là nhà phát hành các c phi u và trái phi u công ty.
-Các t ch c tài chính là nhà phát hành các công c tài chính như các trái phi u,
ch ng ch th hư ng… ph c v cho ho t đ ng c a h .
2.5.2. Nhà đ u tư:
Là nh ng ngư i th c s mua và bán ch ng khoán trên TTCK. Nhà đ u tư có th
đư c chia thành 2 lo i:
-Nhà đ u tư cá nhân: là nh ng ngư i có v n nhàn r i t m th i, tham gia mua bán
trên TTCK v i m c đích ki m l i
-Nhà đ u tư có t ch c: là các đ nh ch đ u tư thư ng xuyên mua bán ch ng
khoán v i s lư ng l n trên th trư ng.
-Các đ nh ch này có th t n t i dư i các hình th c sau: công ty đ u tư, công ty
b o hi m, Qu lương hưu, công ty tài chính, ngân hàng thương m i và các công ty ch ng
khoán.
14. 14
2.5.3.Các công ty ch ng khoán:
-Công ty ch ng khoán
-Qu đ u tư ch ng khoán
-Các trung gian tài chính
2.5.4. Các t ch c có liên quan đ n TTCK:
-Cơ quan qu n lý Nhà nư c
-S giao d ch ch ng khoán
-Hi p h i các nhà kinh doanh ch ng khoán
-T ch c lưu ký và thanh toán bù tr ch ng khoán
-Công ty d ch v máy tính ch ng khoán
-Các t ch c tài tr ch ng khoán
-Công ty đánh giá h s tín nhi m…
3.Ch s giá ch ng khoán và phương pháp tính
-M c tiêu cơ b n c a vi c xây d ng ch s giá là xây d ng h th ng ch tiêu ph n
ánh s bi n đ ng giá theo th i gian.
-Đ th c hi n m c tiêu và ý tư ng trên, có 3 v n đ c n gi i quy t trong quá trình
xây d ng ch s giá c phi u:
+Ch n phương pháp
+Ch n r đ i di n
+V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong
quá trình tính toán ch s giá c phi u
3.1.Phương pháp tính
-Hi n nay các nư c trên th gi i dùng 5 phương pháp đ tính ch s giá c phi u,
đó là:
3.1.1.Phương pháp Passcher:
-Đây là lo i ch s giá c phi u thông d ng nh t và nó là ch s giá bình quân gia
quy n giá tr v i quy n s là s lư ng ch ng khoán niêm y t th i kỳ tính toán. K t qu
tính s ph thu c vào cơ c u quy n s th i kỳ tính toán:
-Ngư i ta dùng công th c sau đ tính:
15. 15
t t
p
t o
q p
I
q p
∑
=
∑
Trong đó:
pI : Là ch s giá Passcher
tp : Là giá th i kỳ t
op : Là giá th i kỳ g c
tq : Là kh i lư ng (quy n s ) th i đi m tính toán ( t ) ho c cơ c u c a kh i lư ng th i
đi m tính toán.
i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá
n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s
-Ch s giá bình quân Passcher là ch s giá bình quân gia quy n giá tr l y quy n
s là quy n s th i kỳ tính toán, vì v y k t qu tính s ph thu c vào cơ c u quy n s (cơ
c u ch ng khoán niêm y t) th i tính toán.
-Các ch s KOSPI (Hàn Qu c); S&P500(M ); FT-SE 100 (Anh) ; TOPIX (Nh t)
; CAC (Pháp); TSE (Đài Loan); Hangseng (Hong Kong); các ch s c a Thu Sĩ,.. và
Vn- Index c a Vi t Nam áp d ng phương pháp này.
3.1.2.Phương pháp Laspeyres
-Ch s giá bình quân Laspeyres là ch s giá bình quân gia quy n giá tr , l y
quy n s là s c phi u niêm y t th i kỳ g c. Như v y k t qu tính s ph thu c vào cơ
c u quy n s th i kỳ g c:
o t
o o
q p
IL
q p
∑
=
∑
Trong đó:
IL : Là ch s giá bình quân Laspeyres
tp : Là giá th i kỳ báo cáo
op : Là giá th i kỳ g c
oq : Là kh i lư ng (quy n s ) th i kỳ g c ho c cơ c u c a kh i lư ng (s lư ng c phi u
niêm y t) th i kỳ g c
16. 16
i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá
n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s
-Có ít nư c áp d ng phương pháp này, đó là ch s FAZ, DAX c a Đ c.
3.1.3.Ch s giá bình quân Fisher
-Ch s giá bình quân Fisher là ch s giá bình quân nhân gi a ch s giá Passcher
và ch s giá Laspayres: Phương pháp này trung hoà đư c y u đi m c a hai phương pháp
trên, t c là giá tr ch s tính toán ra ph thu c vào quy n s c a c 2 th i kỳ: Kỳ g c và
kỳ tính toán
F p LI I I= ×
Trong đó:
FI : Là ch s giá Fisher
pI : Là ch s giá Passcher
LI : Là ch s giá bình quân Laspeyres
-V m t lý lu n có phương pháp này, nhưng trong th ng kê không th y nó áp
d ng b t kỳ m t qu c giá nào.
3.1.4.Phương pháp s bình quân gi n đơn:
-Ngoài các phương pháp trên, phương pháp tính giá bình quân gi n đơn cũng
thư ng đư c áp d ng. Công th c đơn gi n là l y t ng th giá c a ch ng khoán chia cho
s ch ng khoán tham gia tính toán:
i
p
p
I
n
∑
=
Trong đó:
pI : là ch s giá bình quân
ip : là giá ch ng khoán i
n là s lư ng c phi u đưa vào tính toán
17. 17
-Các ch s h Dow Jone c a M ; Nikkei 225 c a Nh t; MBI c a Ý áp d ng
phương pháp này. Phương pháp này s t t khi m c giá c a các c phi u tham gia niêm
y t khá đ ng đ u, hay đ l ch chu n c a nó th p( )σ
3.1.5.Phương pháp bình quân nhân gi n đơn
p iI P= ∏
-Chúng ta ch nên dùng lo i ch s này khi đ l ch chu n khá cao. Các ch s :
Value line (M ); FT-30 (Anh) áp d ng phương pháp bình quân nhân gi n đơn này.
-Tuy nhiên v m t lý lu n, chúng ta có th tính theo phương pháp bình quân c ng
ho c bình quân nhân gia quy n v i quy n s là s ch ng khoán niêm y t.
-Quy n s thư ng đư c dùng trong tính toán ch s giá c phi u là s ch ng
khoán niêm y t. Riêng Đài Loan thì h dùng s ch ng khoán trong lưu thông làm
quy n s , b i vì t l đ u tư c a công chúng r t cao đây (80 .. 90%).
3.2.Ch n r đ i di n
-M t nhi m v th hai quan tr ng trong vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán là
vi c ch n r đ i di n.
- S giao d ch ch ng khoán New York có trên 3000 c phi u niêm y t, nhưng
ch s t ng h p Dow Jone ch bao g m 65 c phi u. Trong đó ch s Dow Jones công
nghi p (DJIA) ch bao g m 30 c phi u, Dow Jones v n t i (DJTA) bao g m 20 c
phi u và Dow Jones d ch v (DJUA) bao g m ch 15 c phi u.
-Tuy ch bao g m m t s lư ng c phi u niêm y t r t nh như v y trong t ng th
nhưng các ch s Dow Jones v n trư ng t n qua năm tháng, vì nó ph n ánh đư c xu th ,
đ ng thái c a quá trình v n đ ng c a giá c . R đ i di n này là tiêu bi u, đ i di n đư c
cho t ng th vì h thư ng xuyên thay nh ng c phi u không còn tiêu bi u n a b ng c
phi u tiêu bi u hơn. Ví d tháng 11-1999 h đã thay 4 c phi u trong r đ i di n, công ty
IBM cũng có lúc ph i lo i kh i r đ i di n khi th trư ng PC nói chung phát tri n và l n
át.
-Ba tiêu th c quan tr ng đ xác đ nh s tiêu bi u c a c phi u đ ch n vào r đ i
di n là s lư ng c phi u niêm y t, giá tr niêm y t và t l giao d ch, mua bán ch ng
khoán đó trên th trư ng (kh i lư ng và giá tr giao d ch).
18. 18
3.3.V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong
quá trình tính toán ch s giá c phi u
-Trong quá trình tính toán m t s nhân t làm thay đ i v kh i lư ng và giá tr
c a các c phi u trong r đ i di n s nh hư ng đ n tính liên t c c a ch s .
-Ví d như ph m vi, n i dung tính toán c a ngày báo cáo không đ ng nh t v i
ngày trư c đó và làm cho vi c so sánh b kh p khi ng, ch s giá tính ra không ph n ánh
đúng s bi n đ ng c a riêng giá.
-Các y u t đó là: Thêm, b t c phi u kh i r đ i di n, thay c phi u trong r đ i
di n; nh p, tách c phi u; thư ng c ph n, thư ng ti n, tăng v n b ng cách phát hành c
phi u m i; bán ch ng quy n; c phi u trong r đ i di n b gi m giá trong nh ng ngày
giao d ch không có c t c...
-Đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong quá
trình tính toán ch s giá c phi u, làm cho ch s giá c phi u th c s ph n ánh đúng s
bi n đ ng c a riêng giá c phi u mà thôi ngư i ta dùng k thu t đi u ch nh h s chia.
Đây là m t đ c thù riêng c a vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán.
-Đ hi u b n ch t c a k thu t này, chúng ta hãy xem xét m t ví d đơn gi n sau:
Ch s tính theo phương pháp bình quân gi n đơn (phương pháp Dow Jones). Giá 3 c
phi u hình thành như sau:
C phi u Giá ngày giao d ch
1
Giá ngày giao d ch 2 Giá ngày giao d ch
3
A
B
C
17
13
15
19
13
16
19
13
8
T ng giá 45 48 30
DJA ngày 1 là 45/3 =15 (ngàn đ ng, hay đi m)
DJA ngày 2 là 48/3 = 16 (ngàn đ ng, hay đi m), tăng 1 đi m hay 6.7%
-Ngày th 3 c phi u C tách làm hai và giá coi như không có gì thay đ i (c
phi u C gi m còn 8 không coi là gi m giá, mà ch vì c phi u tách đôi.
19. 19
-V nguyên t c n u giá không có gì thay đ i, thì ch s v n gi nguyên. Ta không
th l y t ng m i chia cho 3: 30/3=10 đ k t lu n ch s giá đã gi m 5 ngàn (đi m) đư c.
Vì th c ch t giá không h thay đ i . B i v y ch s giá m i tính ra ph i b ng 15 như ngày
2. Đây là c t lõi c a k thu t tính toán l i h s chia. K thu t h t s c đơn gi n: áp d ng
quy t c tam su t.
-C th là:
48 =======>H s chia là 3 (Do)
30 =======> H s chia là D1
-T đây suy ra D1 =(30 x 3)/48 = 1.875 và DJA ngày th 3 là 30/1.875 = 16
không có gì thay đ i. Ch s này ph n ánh đúng đ ng thái c a giá (không đ i). Trong
th c t giá thư ng có thay đ i nên ch s s có giao đ ng. Nhưng khi tính l i h s chia
ngư i ta luôn gi đ nh giá không đ i. T c là h s chia c a ngày giao d ch đư c xác đ nh
trư c khi x y ra giao d ch.
-Chúng ta cũng có th tham kh o thêm ví d sau v phương pháp tính ch s giá
gia quy n giá tr Passcher mà nư c ta đang áp d ng, công th c tính như sau:
t t t t
p
t o t
q p q p
I
q p D
∑ ∑
= =>
∑
Ch ng
khoán
Kh i lư ng
niêm y t
Giá đóng c a
21/7
Giá đóng c a
ngày 31/7
Giá đóng c a
ngày 2/8
A
B
C
1000
2000
5000
10
15
12
16
18
13
17
20
-Ch s giá ngày giao d ch đ u tiên là 100% (đi m)
= ∑ QoPo/Do= 100x(1000x10+2000x15)/(1000x10+2000x15) =100
- Ph i nhân v i 100 b i vì chúng ta quy ư c ngày đ u là 100 đi m
Do = 1000x10+2000x15 = 40000
- Ch s giá ngày 31/7 là 110 % (đi m) tăng 10% hay 10 đi m
= ∑ P1 Q1/D1= 100x (1000x12 + 2000x16)/ (1000x10+2000x15) =110
-Trong trư ng h p này Do =D1 = 40000 và ngày này c phi u C chưa đư c tham
gia vào vi c tính ch s giá (vì m i có giá ban đ u chưa có thay đ i). Do đó ch s giá c a
ngày 31-7 ch là ch s gi t ng h p c a 2 c phi u A và B mà thôi.
20. 20
- Ch s giá ngày 2-8 là 120, 67 đi m tăng 10, 67 đi m, phương pháp tính như
sau:
= ∑ P2Q2/D2 =100x(13x1000+17x2000+20x5000)/ D2 = 120, 67 tăng = 10, 67 đi m
-Tính D2 như sau:
( 12x1000 + 16x2000) ==> H s chia là (10x1000+ 15x2000)
( 12x1000 + 16x2000 +18x5000) ==> H s chia là D2
T đó:
2
(10 1000 15 2000)*(12 1000 16 2000 18 5000)
121818.1818
(12 1000 16 2000)
D
× + × × + × + ×
= =
× + ×
-H s chia đã thay đ i t 40 000 (Do và D1) thành 121 818,1818 (D2)
-Trong 2 phiên giao d ch ngày 21 và 31 h s chia không có gì thay đ i và đ u
chia cho g c, vì v y ch s th c s là tính theo % so v i g c và vì th hai ngày này
chúng ta có th g i là đi m hay % cũng đúng. Đ n phiên giao d ch 2-8 thì đi u này không
đúng n a, b i vì ta đã đ i h s chia và vì v y k t qu tính toán l n này ch có th g i là
đi m.
21. 21
CHƯƠNG 3:
PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH
HƯ NG TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T
NAM
1.T ng quan th trư ng ch ng khoán Vi t Nam:
1.1.L ch s hình thành và phát tri n:
-Nh m m c đích xây d ng m t kênh huy đ ng v n m i, trong nh ng năm đ u
th p k 90 (th k 20),Đ ng và Chính ph Vi t Nam đã nghiên c u, xây d ng đ án thành
l p TTCK.
-Ngày 6/11/1993 Th ng đ c Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam ra quy t đ nh s
207/QD-TCCB v vi c thành l p Ban Nghiên c u xây d ng và phát tri n th trư ng v n
thu c Ngân hàng Nhà nư c.
-Tháng 9/1994, Chính ph quy t đ nh thành l p Ban soan th o Pháp lu t v
ch ng khoán và TTCK.
-28/11/1996 theo ngh đ nh s 75/CP c a Chính Ph thành l p y ban Ch ng
Khoán Nhà nư c (UBCKNN)
-28/7/2000 th trư ng ch ng khoán Vi t Nam chính th c đi vào ho t đ ng v i
phiên giao d ch đ u tiên. M i đ u ch có 3 mã ch ng khoán đư c niêm y t trên trung tâm
giao d ch ch ng khoán Tp. H Chí Minh (ti n thân c a s giao d ch ch ng khoán Tp.H
Chí Minh). Đ n nay sau hơn 8 năm ho t đ ng trên 2 sàn HOSE và HASTC có g n 300
mã c phi u đư c niêm y t.
-Theo quy đ nh thì ch s ch ng khoán c a sàn giao d ch HOSE đư c l y làm chi
s c a th trư ng ch ng khoán Vi t Nam (VNINDEX)
-Ch s VN-Index đã ch ng minh s tăng trư ng nhanh chóng c a th trư ng.
22. 22
1.2.Các giai đo n phát tri n c a th trư ng ch ng khoán
N u trong phiên giao d ch đ u tiên ngày 28/7/2000, VN-Index m c 100 đi m
thì vào ngày 28/2/2007, là 1136 đi m, tăng 11 l n so v i ngày g c. TTCKVN cho t i đ u
năm 2009 đã tr i qua nhi u giai đo n thăng tr m
-Giai đo n đ u t khi ra đ i cho đ n h t năm 2000, ch s ch ng khoán VN-Index
đã tăng “phi mã” t 100 đi m lên 571 đi m - g p trên 5,7 l n trong vòng 6 tháng.
-Giai đo n th hai b t đ u t năm 2001 đ n gi a năm 2004, ch s VN-Index g n
như “rơi t do” t 571 đi m xu ng còn trên 130 đi m.
-Giai đo n th ba, t n a cu i năm 2004, ch s VN-Index “bò d n” lên trên 200
đi m và đ n h t năm 2005, đã vư t qua m c 300 đi m.
-Giai đo n th tư, t năm 2006 là giai đo n s t nóng, khi phiên giao d ch đ u năm
m i có 304 đi m, thì đ n ngày 25/4 đã v t lên đ nh đi m 632,69 đi m, trong đó giá c
phi u c a b n công ty niêm y t hàng đ u đã vư t m c 100 nghìn đ ng/c phi u, t c g p
trên 10 l n m nh giá.
-Giai đo n th năm b t đ u t cu i tháng 5/2006, ch s VN-Index l i “lao
xu ng” còn kho ng 500 đi m. Giá tr giao d ch ch ng khoán trung bình m t phiên t i
Trung tâm Giao d ch Ch ng khoán TP HCM (nay là S Giao d ch Ch ng khoán TP.
HCM), n u tháng 3 m i đ t 92,4 t đ ng, thì tháng 4 đ t 156 t đ ng, nhưng tháng 5, l i
gi m xu ng còn 104 t đ ng, tháng 6 ch còn 60 t - trong đó tu n cu i tháng 6 còn 53,7
t đ ng, th m chí m t s phiên ch còn 30 - 40 t đ ng.
-Giai đo n th sáu, TTCK 6 tháng đ u năm 2007 phát tri n đi lên, VN-Index b t
phá ngo n m c, v i đ th đi lên g n như th ng đ ng, t đ u tháng 1 đ n gi a tháng 3
năm 2007, VN-Index tăng đ n trên 55% và đã đ t m c k l c 1.174,22 đi m. Sau đó là
giai đo n đi u ch nh m nh t gi a tháng 3 đ n cu i tháng 4/2007, VN-Index t t d c đ n
trên 20%; và ph c h i t cu i tháng 4 đ n cu i tháng 6/2007 v i m c tăng trư ng kho ng
15%. Đ n cu i tháng 7/2007, VN-Index dao đ ng xung quanh ngư ng 1.000 đi m (đ n
gi a tháng 5/2007 đã lên 1.060 đi m), tăng hơn 10 l n so v i năm 2000.
-Giai đo n t cu i năm 2007 đ n nay, VN-Index s t gi m liên ti p và gi m còn
399.66 đi m vào ngày 4/6/2008. Chưa d ng đó ngày 5/12/2008 VN-Index ch còn
299.68,chính th c r t dư i m c 300 đi m. Đ n ngày 10/12/2008 VN-Index l i ti p t c
r t xu ng còn 286.85. Đây là m c th p đi m nh t k t ngày 14/10/2005. Đ n đ u tháng
23. 23
1/2009 VN-Index leo lên đư c m c 300 đi m và c dao đ ng xung quanh m c
này.Nhưng đ n tháng 5/2009 VN-Index đã vư t m c 500 đi m và có xu hư ng tăng d n
1.3.Phương pháp tính ch s VN-Index
-Đây là lo i ch s giá c phi u thông d ng nh t và nó là ch s giá bình quân gia
quy n giá tr v i quy n s là s lư ng ch ng khoán niêm y t th i kỳ tính toán. K t qu
tính s ph thu c vào cơ c u quy n s th i kỳ tính toán:
-Ngư i ta dùng công th c sau đ tính:
t t
p
t o
q p
I
q p
∑
=
∑
Trong đó:
pI : Là ch s giá Passcher
tp : Là giá th i kỳ t
op : Là giá th i kỳ g c
tq : Là kh i lư ng (quy n s ) th i đi m tính toán ( t ) ho c cơ c u c a kh i lư ng th i
đi m tính toán.
i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá
n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s
-Ch s giá bình quân Passcher là ch s giá bình quân gia quy n giá tr l y quy n
s là quy n s th i kỳ tính toán, vì v y k t qu tính s ph thu c vào cơ c u quy n s (cơ
c u ch ng khoán niêm y t) th i tính toán.
-Các ch s KOSPI (Hàn Qu c); S&P500(M ); FT-SE 100 (Anh) ; TOPIX (Nh t) ; CAC
(Pháp); TSE (Đài Loan); Hangseng (Hong Kong); các ch s c a Thu Sĩ,..
2. Các nhân t nh hư ng đ n th trư ng ch ng khoán:
Li u có m t công th c chính xác đ xác đ nh kh năng thay đ i giá c phi u trên
th trư ng hay không? Câu tr l i là không. Có th chia các y u t đư c xác đ nh là có
th tác đ ng đ n giá c phi u thành 3 nhóm: cơ b n, k thu t và tr ng thái th trư ng.
24. 24
2.1.Các y u t cơ b n
-Trên th trư ng, giá c phi u đư c xác đ nh d a trên n n t ng các y u t cơ b n
là:
(1) tình hình l i nhu n (ví d ch tiêu thu nh p trên m i c phi u – EPS) và
(2) h s đ nh giá (ví d h s giá trên thu nh p m i c phi u – P/E). EPS là thư c đo đ
xác đ nh ph n l i nhu n công ty t o ra trên m i c phi u.
-Vì v y, khi mua m t c phi u nào đó nghĩa là b n mua m t ph n tương ng c a
dòng l i nhu n công ty có th t o ra trong tương lai. Đây chính là cơ s cho vi c xác đ nh
P/E, hay P/E th hi n m c giá b n s n sàng tr cho m t ph n c a dòng l i nhu n đư c
hư ng trong tương lai t vi c đ u tư vào c phi u đó. M t ph n c a dòng l i nhu n đư c
t o ra này s đư c chia dư i d ng c t c hay c phi u thư ng; ph n còn l i s đư c công
ty gi l i đ tái đ u tư m r ng ho t đ ng s n xu t kinh doanh. Dòng l i nhu n tương lai
là k t qu c a m c l i nhu n hi n t i và t l tăng trư ng trong tương lai.
-C n lưu ý r ng, EPS là m t thư c đo ph bi n, nhưng ngoài ra còn có nh ng
thư c đo k toán khác cũng đư c s d ng đ đánh giá tình hình l i nhu n, ví d như c
t c trên m i c phi u hay dòng ti n trên m i c phi u. Đ ng th i, b n thân EPS cũng có
th đư c đi u ch nh theo nh ng nguyên t c tài chính nh m t o ra nh ng con s ph n ánh
chính xác hơn v tình hình l i nhu n c a công ty.
-Đ i v i h s đ nh giá như P/E, thư c đo này đư c quy t đ nh b i t l tăng
trư ng l i nhu n trong tương lai và t l chi t kh u đư c dùng đ quy dòng l i nhu n
trong tương lai v giá tr hi n t i. Nghĩa là m t công ty có t l tăng trư ng d ki n cao
s d n đ n h s đ nh giá cao, nhưng t l chi t kh u cao s khi n cho h s đ nh giá
th p.
-T l chi t kh u ph thu c vào m c đ r i ro c a lo i c phi u đó nh ng y u t
vĩ mô như l m phát hay lãi su t cơ b n trong n n kinh t .
2.2.Các y u t k thu t
-Trên th c t , ngoài nh ng y u t cơ b n (bên trong) k trên, m t s y u t k
thu t (bên ngoài) cũng có nh ng tác đ ng đ n tình hình cung-c u c a m t lo i c phi u
trên th trư ng.
-M t s y u t này nh hư ng m t cách gián ti p đ n các y u t cơ b n.
25. 25
2.2.1.L m phát
Ngoài tác đ ng đ n h s đ nh giá đ i v i c phi u đã đ c p trên đây, l m phát
còn là m t y u t k thu t quan tr ng. K t qu nghiên c u th c ch ng cho th y m c đ
l m phát có m i quan h t l ngh ch v i h s đ nh giá c phi u. Tình tr ng gi m phát
trong n n kinh t nhìn chung nh hư ng tiêu c c đ n giá c phi u.
2.2.2.Tri n v ng c a ngành
Giá c phi u c a m t công ty thư ng g n v i tri n v ng chung c a n n kinh t và
c a ngành. Có m t s nghiên c u cho th y r ng không ph i k t qu ho t đ ng riêng l
c a m t công ty, mà là s k t h p gi a tình tr ng chung c a n n kinh t và tri n v ng c a
m t ngành là y u t chính quy t đ nh m c giá c phi u c a m t công ty trong ngành đó.
2.2.3.Các lo i tài s n đ u tư thay th
C phi u công ty ph i c nh tranh thu hút ngu n v n đ u tư v i nhi u lo i tài s n
đ u tư khác nhau trên th trư ng, ví d như trái phi u chính ph , b t đ ng s n, vàng hay
các lo i ngo i t .
2.2.4.Các giao d ch b t thư ng
Là vi c mua hay bán c phi u xu t phát t nh ng lý do khác, không d a trên cơ
s giá tr n i t i c a lo i c phi u đó. Nh ng giao d ch này bao g m giao d ch c a các c
đông n i b trong công ty hay giao d ch c phi u qu , thư ng theo k ho ch đư c công
b trư c. M c dù nh ng giao d ch này không ph i là các d u hi u đ kh ng đ nh giá c
phi u s lên hay xu ng nhưng trong m t ch ng m c nào đó có th tác đ ng đ n cung-c u
c phi u, do đó tác đ ng đ n giá c phi u.
2.2.5.Tính thanh kho n c a m t lo i c phi u
Ph n ánh m c đ quan tâm c a công chúng đ u tư. Kh i lư ng giao d ch thư ng
là m t thư c đo c a tính thanh kho n.
2.2.6.Xu th giá
Thông thư ng, giá c phi u bi n đ ng theo nh ng xu th ng n h n. Khi giá m t
lo i c phi u tăng s h p d n ngư i đ u tư tham gia và ti p t c tăng giá. Ngư c l i, đi u
tương t cũng x y ra v i xu th gi m giá. Đi u đáng nói là nh ng xu th này ch tr nên
rõ ràng khi nhìn l i nh ng gì đã qua, còn trên th c t khó có th xác đ nh đư c nh ng xu
th đó.
26. 26
2.2.7.Nhân kh u h c.
T th c t các nhà đ u tư tu i trung niên thư ng đ u tư dài h n vào các lo i c
phi u còn ngư i đ u tư l n tu i thư ng chuy n t c phi u sang các lo i tài s n đ u tư
khác đ ph c v cho ch đ ngh hưu, các nghiên c u nhân kh u h c cho th y khi ngư i
trung niên chi m t tr ng l n trong công chúng đ u tư, s c c u đ i v i c phi u cũng cao
hơn và h s đ nh giá (P/E) cũng cao hơn.
2.3.Tr ng thái th trư ng
-Tr ng thái th trư ng liên quan đ n tr ng thái tâm lý c a t ng thành viên tham
gia th trư ng. Đây có l là nhóm các y u t ph c t p nh t, vì vai trò h t s c quan tr ng
c a chúng đư c bi t t i trong sư bi n đ ng giá c phi u trên th trư ng, nhưng nh ng
hi u bi t v chúng m i ch là b t đ u. M i ngư i đ u tư đ u có th đưa ra các quy t đ nh
đ u tư c phi u c a mình trên cơ s các y u t khác nhau. Nh ng ngư i đ u tư ng n h n
và các nhà giao d ch ch ng khoán thư ng ưu tiên các y u t k thu t. Ngư i đ u tư dài
h n chú tr ng đ n các y u t cơ b n, song cũng nh n th y t m quan tr ng c a các y u t
k thu t. Đ thành công b n hãy nh r ng: các y u t k thu t và tr ng thái th trư ng
thư ng quy t đ nh giá ch ng khoán trong ng n h n, nhưng các y u t cơ b n s quy t
đ nh giá ch ng khoán v dài h n.
-Trong m t s tình hu ng c th nào đó, s tác đ ng c a các nhân t lên giá vàng
và giá ch ng khoán là như nhau d n đ n vi c giá vàng tăng, giá ch ng khoán tăng.Và
vi c s t gi m giá ch ng khoán tác đ ng lên tâm lý hành vi c a nhà đ u tư, rút b t ti n
sang đ u tư vàng-công c đư c coi là r i ro th p hơn.Chúng không có s ràng bu c r ng:
giá ch ng khoán tăng thì s làm giá th trư ng ch ng khoán gi m hay ngư c l i.
27. 27
CHƯƠNG 4:
NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO
1.Mô hình hàm h i quy t ng th :
1.1.Mô hình:
0 1 1 2 2 ...i k k iY X X Xβ β β β ε= + + + + +
Các h s β g i là h s h i quy riêng
1 2 3, , ,... kX X X X :các bi n gi i thích c a mô hình
tY =Bi n đ c l p
ε : bi n ng u nhiên và tuân theo quy lu t phân ph i chu n
1.2.Các gi đ nh OLS cho mô hình h i qui tuy n tính đơn đư c gi i thích trong mô hình
h i qui b i: các gi đ nh này liên quan đ n thành ph n nhi u ng u nhiên ( )iε
1.2.1. Giá tr kỳ v ng c a iε b ng không 0
1.2.2.Không có tương quan chu i (không có t tương quan)
1.2.3.Phương sai đ ng nh t => var( )iε = 2
σ
1.2.4.Nhi u ng u nhiên không có tương quan v i các X
1.2.5.Không nh n d ng sai mô hình
1.3.Gi đ nh b sung c a OLS cho mô hình h i qui b i
Các bi n h i qui này không có hi n tư ng đa c ng tuy n hoàn h o.T c là, không t n t i
t p h p các h s th a mãn bi u th c sau v i m i i:
1 1 2 21 ... 0i i k kiX X Xλ λ λ+ + + + =
1.4.Hàm h i quy m u
0 1 1 2 2 ...i k kY X X X eβ β β β= + + + + +
28. 28
2.Mô hình ARIMA: Phương pháp Box-Jenkins
2.1.Tính d ng:
-Y u t xu th đư c tách ra kh i d li u b ng cách l y sai phân b c 1 hay b c 2
tùy vào d li u và sau đó nh n d ng m t s mô hình d đ nh. Mô hình có th trình bày
theo d ng AR, MA hay ARIMA. Phương pháp nh n d ng thư ng th c hi n qua nghiên
c u chi u hư ng bi n đ i hàm tương quan t đ ng ACF hay hàm tương quan t đ ng
t ng ph n PACF
-Đ u tiên chuy n d li u thành chu i d ng
-M t quá trình ng u nhiên tY n u như trung bình và phương sai c a m t quá trình
không thay đ i theo th i gian và giá tr đ ng phương sai gi a hai th i đo n ch ph thu c
vào kho ng cách hay đ tr v th i gian gi hai th i đo n này ch không ph thu c vào
th i đi m th c t mà đ ng phương sai đư c tính
-C th :
PTrung bình: E( tY ) = µ = const
P Phương sai: Var( tY )= 2
σ = const
P Đ ng phương sai: Covar( tY , t kY − )= kγ
-Tính d ng c a chu i th i gian có th nh n bi t d a trên đ th c a chu i th i
gian, đ th c a hàm t tương quan m u hay ki m đ nh Dickey-Fuller
-D a trên đ th Y= f(t), m t cách tr c quan chu i tY có tính d ng n u như đ th
cho th y trung bình và phương sai c a quá trình tY không đ i theo th i gian.
-D a vào hàm t tương quan m u ACF. N u ACF = f(t) gi m nhanh và t t d n v
0 thì chu i có tính d ng
-Ki m đ nh Dick-Fuller (ki m đ nh đơn v ) nh m xác đ nh xem chu i th i gian có
ph i ng u nhiên (Random Walk, nghĩa là tY = 1* 1tY − + tε ) hay không. N u chu i là bư c
ng u nhiên thì không có tính d ng. Tuy nhiên n u chu i không có tính d ng chưa ch c là
bư c ng u nhiên
-Đ bi n đ i chu i không d ng thành chu i “d ng”, thông thư ng n u l y sai
phân m t l n ho c hai l n thì s đư c chu i có tính d ng
29. 29
P Chu i g c: tY
P Chu i sai phân b c m t: 1t t tW Y Y−= −
P Chu i sai phân b c hai: 1t t tV W W −= −
2.2.Mô hình ARIMA
Theo Box-Jenkins m t quá trình ng u nhiên có tính d ng đ có th bi u di n b ng
mô hình T h i quy k t h p Trung bình trư t ARIMA
2.2.1.Mô hình t h i quy b c p – AR(p)
Trong mô hình t h i quy quá trình ph thu c vào t ng có tr ng s c a các giá tr
quá kh và s h ng ng u nhiên hi n hành theo đ tr .
1 1 2 2 ...t t t p t pY Y Y Yφ φ φ δ ε− − −= + + + + +
2.2.2.Mô hình trung bình trư t b c q – MA(q)
Trong mô hình trung bình trư t, quá trình đư c mô t hoàn toàn b ng t ng các giá
tr quá kh và s h ng ng u nhiên hi n hành theo đ tr
1 1 2 2 ...t t t q t qY µ ε θ ε θ ε θ ε− − −= + − − − −
2.2.3.Mô hình t h i quy k t h p trung bình trư t – ARIMA(p,d,q)
2.2.3.1.Nh n d ng mô hình
-Nh n d ng mô hình ARIMA(p,d,q) là tìm các giá tr thích h p c a p, d, q. V i d
là sai phân c a chu i th i gian kh o sát, p là b c t h i quy và q là b c trung bình trư t.
Vi c xác đ nh p.q s ph thu c vào đ th PACF = f(t)
-V i ACF là h s t tương quan và PACF là h s t h i quy t ng ph n m u;
nghĩa là t tương quan gi a Yt và Yt-p sau khi đã lo i b các tác đ ng c a Y trung gian.
Ch n mô hình AR(p) n u đ th PACF có giá tr cao t i đ tr 1,2,…,p và gi m nhi u sau
p và d ng hàm ACF gi m d n.
-Ch n mô hình MA(q) n u đ th ACF có giá tr cao t i các đ tr 1,2,…,q và
gi m nhi u sau q và d ng hàm PACF gi m d n
30. 30
Tóm l i:
Lo i mô hình D ng đ th ACF=f(t) D ng đ th PACF=f(t)
AR(p) Gi m d n Có đ nh p
MA(q) Có đ nh q Gi m d n
ARIMA(p,d,q) Gi m d n Gi m d n
2.2.3.2.Ư c lư ng các thông s c a mô hình ARIMA(p,d,q)
-Các thông s φ và θ c a mô hình ARIMA s đư c xác đ nh theo phương pháp
bình quân t i thi u (OLS – Ordinary Least Square) sao cho:
^
2
( )t tY Y Min∑ − →
^
( )t tY Yε = −
2.2.3.3.Ki m tra ch n đoán mô hình
-Sau khi xác đ nh p,q,d và các .,j jφ θ ; nghĩa là đã xác đ nh phương trình cho mô
hình ARIMA, đi u c n ph i làm là ti n hành ki m đ nh xem s h ng tε c a mô hình có
ph i là m t nhi u tr ng (nhi u ng u nhiên thu n túy) hay không. Đây là y u c u c a mô
hình t t.
-V m t lý thuy t, tε đư c t o ra b i quá trình nhi u tr ng n u:
tε ~ 2
(0, )N εσ sao cho ( ) 0tE ε =
( , ) 0t t t kCovγ ε ε −= =
-Vi c ki m đ nh nhi u tr ng d a vào đ th ACF c a chu i tε
2.2.3.4.D báo:
-D a trên phương trình c a mô hình ARIMA, ti n hành xác đ nh giá tr d báo
đi m và kho ng tin c y c a d báo
-D báo đi m:
^
tY
-Kho ng tin c y:
^ ^
( ) ( )t t t tY k Y Y kσ ε σ ε− < < +
31. 31
3.Mô hình ARCH:
3.1 Lý thuy t mô hình ARCH
Mô hình ARCH do Engle phát tri n năm 1982 mô hình này cho r ng phương sai c a
h ng nhi u t i th i đi m t ph thu c vào các h ng nhi u bình phương các giai đo n
trư c. Engle cho r ng t t nh t chúng ta nên mô hình hoá đ ng th i giá tr trung bình và
phương sai chu i s li u khi nghi ng r ng giá tr phương sai thay đ i theo th i gian. Mô
hình đơn gi n như sau:
Yt = B1 + B2Xt + ut (1.1)
Trong đó Xt là m t vecto k x 1 các bi n gi i thích và B2 là m t vecto k x 1 các h s .
Thông thư ng ut đư c gi đ nh có phân ph i chu n v i trung bình b ng 0 và phương sai
không đ i là . Gi đ nh này đư c vi t như sau:
ut ~ N (0, ) (1.2)
Ý tư ng cùa Engle b t đ u t s th t ông cho phép phương sai c a các h ng nhi u ph
thu c vào các giá tr quá kh , hay phương sai thay đ i theo th i gian. M t cách đ mô
hình hoá ý tư ng này là cho phương sai ph thu c vào các bi n tr c a các h ng nhi u
bình phương. Đi u này có th đư c minh ho như sau:
= + (1.3)
Phương trình (1.3) đư c g i là qui trình ARCH (1) và ý tư ng này cũng tương t như ý
tư ng mô hình ARIMA.
- Mô hình ARCH (1)
Mô hình ARCH (1) s mô hình hoá đ ng th i giá tr trung bình và phương c a m t chu i
th i gian như cách đư c xác đ nh sau đây:
Yt = B1 + B2Xt + ut (1.4)
ut ~ N (0, ht)
ht= + (1.5)
đây phương trình (1.4) đư c g i là phương trình ư c lư ng giá tr trung bình và
phương trình (1.5) đư c g i là phương trình ư c lư ng phương sai. Đ đơn gi n cho vi c
th hi n công th c c a phương trình phương sai ta th hi n ký hi u ht thay cho .
32. 32
Mô hình ARCH (1) cho r ng khi có m t cú s c l n giai đo n t-1 thì giá tr ut cũng s
l n hơn. Nghĩa là khi l n/ nh thì phương sai c a ut cũng s l n/ nh . H s ư c
lư ng ph i có d u dương vì phương sai luôn dương.
- Mô hình ARCH (q)
Th c t phương sai có đi u ki n có th ph thu c không ch m t đ tr mà còn nhi u đ
tr trư c nó n a, vì m i trư ng h p có th t o ra m t quy trình ARCH khác nhau. Ví d
ARCH (2) s đư c th hi n như sau:
Yt = B1 + B2Xt + ut
ut ~ N (0, ht)
ht= + +
và mô hình ARCH (3) s là:
Yt = B1 + B2Xt + ut
ut ~ N (0, ht)
ht= + + +
và trư ng h p t ng quát s là ARCH (q) đư c th hi n như sau:
Yt = B1 + B2Xt + ut
ut ~ N (0, ht)
ht = +
Mô hình ARCH (q) s mô hình hoá đ ng th i giá tr trung bình và phương sai c a m t
chu i các h s ư c lư ng ph i có d u dương vì phương sai luôn dương.
3.2.Ki m đ nh tính ARCH
Trư c khi ư c lư ng các mô hình ARCH (q), đi u quan tr ng là chúng ta c n ki m tra
xem có t n t i các nh hư ng ARCH hay không đ bi t các mô hình nào c n ư c lư ng
theo phương pháp ARCH thay vì theo phương pháp ư c lư ng OLS. Ki m đ nh nh
hư ng ARCH s đư c th c hi n theo qui trình như sau:
Bư c 1: Ư c lư ng phương trình trung bình theo phương pháp OLS
Yt = B1 + B2Xt + et
33. 33
Lưu ý, các bi n gi i thích có th bao g m các bi n tr c a bi n ph thu c và các bi n gi i
thích khác có nh hư ng đ n Yt. Ngoài ra, khi th c hi n v i d li u m u, thì h ng nhi u
ut trong mô hình (15.11), đư c đ i thành ph n dư et.
Bư c 2: Ư c lư ng phương trình h i qui ph sau đây:
= + + + …+ + wt
Xác đ nh h s xác đ nh c a mô hình h i qui ph , đ t tên là R2
.
Bư c 3: Xác đ nh gi thi t H0 như sau:
H0= = =…=
T k t qu h i qui ph ta tính R2
*T, v i T là s quan sát c a chu i d li u đang đư c
xem xét. Th ng kê này s theo phân ph i chi χ2
v i s b c t do là s đ tr q (do
trong phương trình h i quy là m t t ng c a q thành ph n l y bình phương). N u giá tr
th ng kê χ2
tính toán (R2
*T) l n hơn giá tr χ2
phê phán ( theo hàm CHIINV ( ,d.f.)), thì
chúng ta bác b gi thi t H0, và ngư c l i. N u bác b gi thi t H0, thì ta có th k t lu n
r ng chu i d li u đang xét có nh hư ng ARCH.
34. 34
CHƯƠNG 5:
ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I
VNINDEX
1. ng d ng mô hình ARIMA và ARCH đ d báo chu i VNindex:
1.1.Nh n d ng mô hình:
Hình 1:Mô hình hàm xu th c a chu i Vnindex
- Đ th có xu hư ng gi m xu ng trong th i gian đang xét nên chu i VNINDEX
không d ng
- Phân tích đ th hàm t tương quan-ACF và hàm t tương quan-PACF c a d
li u g c VNINDEX ta có
35. 35
Hình 2: Đ th ACF và PACF c a chu i VNindex
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1,k=2
èđây là mô hình ar(1) ho c ar(2)
1.2.Chuy n đ i chu i g c VNINDEX thành chu i “d ng”. B ng cách l y sai phân b c
m t
Hình 3:Đ th chu i VNindex sau khi l y sai phân b c 1
36. 36
1.3.Xác đ nh mô hình ARIMA
L y sai phân b c 1 thì hàm t tương quan ACF và PACF có d ng sau:
Hình 4:Đ th ACF và PACF c a chu i VNindex sau khi l y sai phân b c 1
Ta th y ACF và PACF t t d n sau 1 đ tr nên đây là mô hình ARIMA(1,1,1)
1.4.Mô hình AR(1)
1.4.1.Ư c lư ng mô hình AR(1)
Dependent Variable: VNINDEX
Method: Least Squares
Date: 06/26/09 Time: 13:08
Sample(adjusted): 2 147
Included observations: 146 after adjusting endpoints
Convergence achieved after 5 iterations
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 519.5170 616.5174 0.842664 0.4008
AR(1) 0.995013 0.009642 103.1975 0.0000
R-squared 0.986659 Mean dependent var 658.0197
Adjusted R-squared 0.986566 S.D. dependent var 288.3421
37. 37
S.E. of regression 33.41998 Akaike info criterion 9.869789
Sum squared resid 160832.9 Schwarz criterion 9.910660
Log likelihood -718.4946 F-statistic 10649.73
Durbin-Watson stat 1.085675 Prob(F-statistic) 0.000000
Inverted AR Roots 1.00
Hình 5:K t qu ư c lư ng mô hình AR(1)
1.4.2.Ki m đ nh ph n dư
Hình 6:Ki m đ nh ph n dư mô hình AR(1)
Đa s các giá tr đ u n m trong 2 đư ng gi i h n do đó có th xem sai s là nhi u tr ng
1.4.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:
38. 38
Hình 7:Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
stt vnindex vnindexfar1
143 315.724 341.7688
144 317.01 316.7402
145 353.634 318.0198
146 380.016 354.4612
147 403.86 380.7116
148 404.4367
Hình 8:K t qu d báo b ng mô hình AR(1)
39. 39
1.5.Mô hình AR(2)
1.5.1.Ư c lư ng mô hình AR(2)
Hình 9: K t qu ư c lư ng mô hình AR(2)
1.5.2.Ki m đ nh ph n dư
Hình 10: Ki m đ nh ph n dư mô hình AR(2)
40. 40
1.5.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:
Hình 11:Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(2)
stt VnindexVnindexfar2
143 315.724 354.1707502
144 317.01 307.2678005
145 353.634 320.7006047
146 380.016 373.2301673
147 403.86 394.6534729
148 417.1055342
Hình 12: K t qu d báo b ng mô hình AR(2)
41. 41
1.6.Mô hình ARIMA(1,1,1)
Ư c lư ng mô hình ARIMA(1,1,1)
Hình 13:K t qu ư c lương b ng mô hình ARIMA(1,1,1)
àTa có sig c a mô hình>0.05-> lo i mô hình
K t lu n: t t nh t là mô hình AR(2)
Vi RMSE c a AR(2)=29.53< RMSE c a AR(1)=33.19
42. 42
1.7.Mô hình ARCH
1.7.1.Ki m đ nh nh hư ng c a Arch v i mô hình AR(2)
Hình 14: K t qu Ki m đ nh nh hư ng c a Arch v i mô hình AR(2)
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 12.47>giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình có th có nh hư ng c a ARCH(1).
43. 43
1.7.2.Ư c lư ng ARCH(1)
Hình 15: K t qu ư c lư ng ARCH(1)
Ta có giá tr ư c lư ng c a h s 1=-0.463650γ <0 nên mô hình không có nh hư ng c a
ARCH. Do đó, t i th trư ng ch ng khoán Vi t Nam Vnindex hoàn toàn không b nh
hư ng b i s thay đ i c a các y u t thông tin.
2.K t h p mô hình h i quy,ARIMA,ARCH đ d báo Vnindex
2.1.Nh n d ng:
-Ch ng khoán Vi t Nam có nh hư ng b i các ch s ch ng khoán tr n th gi i. Đ xác
đ nh đư c đi u này tôi s d ng mô hình h i quy nhân qu .
-H i quy Vnindex theo các ch s ch ng khoán c a các nư c l n như Dowjones,
Nasdaq(Hoa Kì), KOSPI(Hàn Qu c) , Dax (Đ c),Train Times (Singapore)
44. 44
-Sau khi h i quy tôi s s d ng mô hình ARIMA k t h p v i mô hình ARCH đ d báo
các ch s Dowjones, Nasdaq, KOSPI, Dax,Train Times, t đó th vào mô hình h i quy
đ d báo Vnindex
Mô hình h i quy:
i 0 1 2 3 4 5VNINDEX _ iDowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Timesβ β β β β β ε= + + + + + +
2.2.Ư c lư ng
H i quy
Dependent Variable: VNINDEX
Method: Least Squares
Date: 06/26/09 Time: 11:04
Sample: 1 147
Included observations: 147
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 62.10807 83.77511 0.741367 0.4597
DOWJONES -0.081080 0.029332 -2.764241 0.0065
NASDAQ -0.516737 0.133300 -3.876488 0.0002
KOSPI -0.753316 0.080162 -9.397425 0.0000
DAX 0.360519 0.051939 6.941207 0.0000
TRAINS_TIMES 0.549732 0.076479 7.187996 0.0000
R-squared 0.861772 Mean dependent var 656.9801
Adjusted R-squared 0.856870 S.D. dependent var 287.6292
S.E. of regression 108.8174 Akaike info criterion 12.25718
Sum squared resid 1669614. Schwarz criterion 12.37924
Log likelihood -894.9027 F-statistic 175.8102
Durbin-Watson stat 0.495754 Prob(F-statistic) 0.000000
Hình 16:K t qu h i quy chu i VNindex
2.3.Ki m đ nh t_test, F_test và ki m đ nh Wald.
-Ta có sig c a các h s h i quy <0.05 nên các h s h i quy có ý nghĩa th ng kê.Các
bi n Dowjones, Nasdaq,KOSPI, Dax, Trains Times đ u có tác đ ng đ n Vnindex
-Bên c nh đó ta có F=175.8102 có xác su t p=0.00000 r t bé nên mô hình có ý nghĩa
th ng kêà mô hình phù h p
45. 45
-Ki m đ nh Wald:
Wald Test:
Equation: HOIQUY
Test Statistic Value df Probability
F-statistic 32.64670 (4, 141) 0.0000
Chi-square 130.5868 4 0.0000
Hình 17:K t qu ki m đ nh Wald
Theo k t qu b ng trên, vì P(F>32,6467)=0.00000 r t nh nên bác b gi thi t H0, t c là
các h s h i quy có ý nghĩa th ng kê,do đó các h s Dowjones, Nasdaq,KOSPI, Dax,
Trains Times không đ ng th i b ng không và có th gi i thích đư c cho Vnindex
2.4.Ki m đ nh ph n dư
2.4.1.Đ th phân ph i chu n c a ph n dư
Hình 18:Đ th ph n dư c a hàm h i quy Vnindex
46. 46
2.4.2.Ki m đ nh Kolmogorov-Smirnov:
One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test
Unstandardized
Residual
N 147
Mean .0000000Normal Parameters
a
Std. Deviation 1.06937889E2
Absolute .040
Positive .031
Most Extreme Differences
Negative -.040
Kolmogorov-Smirnov Z .488
Asymp. Sig. (2-tailed) .971
a. Test distribution is Normal.
Hình 19:K t qu ki m đ nh K-S
D a vào ki m đ nh K-S ta có sig=0.971>0.05 nên ta ch p nh n gi thuy t HO: ε
có phân ph i chu n
V y mô hình h i quy s là
61.11 0.08 0.52 0.75 0.36 0.55 _iVnindex Dowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Times= − − − + +
P-Ý nghĩa c a h s h i quy:
P oβ = 61.11 cho bi t khi Dowjones, Nasdaq,KOSPI, Dax, Trains Times b ng 0 thì
VNINDEX đ t 61.11 đi m
P 1β = -0.08 cho bi t khi ch s Dowjones tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX gi m(tăng) -
0.08 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
P 2β = -0.52 cho bi t khi ch s Nasdaq tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX gi m(tăng)
0.52 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
P 3β = -0.75 cho bi t khi ch s KOSPI tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX gi m(tăng)
0.75 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
P 4β = 0.36 cho bi t khi ch s Dax tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX tăng(gi m) 0.36
đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
47. 47
P 5β = 0.55 cho bi t khi ch s Trains Times tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX
tăng(gi m) 0.55 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
Ta l i có: R2
=0.8618 àcác bi n đ c l p gi i thích đư c 86.18% thay đ i c a mô hình. Và
mô hình có đ phù h p tương đ i cao.
2.5.K t h p ARIMA, ARCH vào mô hình h i quy:
-Áp d ng ARIMA và ARCH đ d báo các ch s Dowjones, Nasdaq, KOSPI,
Dax, Trains_Times ( các mô hình ARIMA,ARCH đ d báo đư c đính kèm ph l c)
-D báo bi n th 148 c a Vnindex
61.11 0.08 0.52 0.75 0.36 0.55 _
61.11 0.08*8273.91 0.52*1735.73 0.75*1395.75 0.36*4866.30 0.55*2181.79
401.6576
i
i
i
Vnindex Dowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Times
Vnindex
Vnindex
= − − − + +
= − − − + +
=
48. 48
CHƯƠNG 6:
NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH , NH NG
M T CÒN H N CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N
CHO MÔ HÌNH
1.Nh n đ nh th trư ng:
-Nh ng m t mát l n trong năm 2008 đã đ y giá c phi u trên sàn xu ng m c th p
chưa t ng có trong l ch s , làm cho ch s ch ng khoán trên c hai sàn gi m c c m nh.
So v i đi m k t thúc 2007, năm 2008, ch s VN-Index (sàn TPHCM) đã gi m t m c
927,02 đi m xu ng còn 286.85 đi m, t c gi m g n 67%; còn ch s HaSTC-Index (sàn
Hà N i) đã gi m t 323,55 đi m xu ng còn 105,12 đi m, t c gi m 67,5%. So v i th
trư ng ch ng khoán các nư c trên th gi i thì Vi t Nam là m t trong s r t ít nư c b
gi m đi m m nh nh t.
-Theo nh n đ nh c a các chuyên gia tài chính, năm 2008, ch ng khoán đã b kéo
lùi hai năm, do đó có th 2009 là đi m kh i đ u cho th i kỳ tăng trư ng tr l i. Vì giá c
phi u đã xu ng r t th p nên nó đang t o ra cơ h i vàng cho nh ng nhà đ u tư ưa m o
hi m. Qua thăm dò c a t VnEconomy đi n t , trong 8 kênh đ u tư dành cho nh ng
ngư i đang có ti n nhàn r i trong th i đi m này thì ch ng khoán có s ngư i quy t đ nh
ch n nhi u nh t, chi m t l 38%; k đ n là g i ti n ti t ki m ngân hàng chi m 17%,
mua vàng 15%, mua b t đ ng s n 13%, còn l i là các kênh khác.
-T i h i th o d đoán tình hình th trư ng ch ng khoán Vi t Nam năm 2009 do
S Giao d ch ch ng khoán TP.HCM t ch c vào ngày 10-1, nhi u chuyên gia cho r ng
tình hình kinh t Vi t Nam có th ph c h i t đ u năm 2010 và th trư ng ch ng khoán
có th s ph c h i s m hơn theo quy lu t.
-D báo này d a trên cơ s v tình hình kinh t toàn c u có th b t đ u h i ph c
t quý III-2009. Bên c nh đó, v i gói kích c u n n kinh t c a Chính ph cùng vi c lãi
su t gi m, gi m thu thu nh p cho doanh nghi p, giãn n p các kho n thu khác... s giúp
cho các doanh nghi p tháo g đư c khó khăn và duy trì s n xu t, t đó s tác đ ng tích
c c đ n th trư ng ch ng khoán.
49. 49
PPhân tích d báo b ng mô hình ARIMA,ARCH đ i v i ch s VNINDEX:
K t qu phân tích mô hình cho th y d báo là khá t t, luôn bám sát xu hư ng th
trư ng. Do đó ta có thê dùng ARIMA là công c đ d báo VNINDEX trong ng n h n.
T i Vi t Nam, thông tin t t x u không nh hư ng đ n s tăng gi m c a
VNINDEX, do đó mô hình ARCH không có ý nghĩa và không s d ng đư c đ d báo
t i Vi t Namàtâm lý mua bán trên th trư ng Vi t Nam ch là tâm lý b y đàn, th trư ng
Vi t Nam không b nh hư ng b i tin t c t t x u c a c phi u. Do đó xu hư ng đ u tư
ch y u là đi theo s đông, xu hư ng ăn theo.
PPhân tích h i quy k t h p ARIMA và ARCH
Mô hình h i quy:
61.11 0.08 0.52 0.75 0.36 0.55 _iVnindex Dowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Times= − − − + +
Mô hình h i quy cho th y ch s KOSPI nh hư ng khá nhi u đ n ch ng khoán
Vi t Nam, do đó c n theo dõi ch s này đ bi t cách đ u tư cho đúng,bên c nh đó
cũng ph i quan sát bi n đ ng c a các ch s khác như dowjones, nasdaq, dax, trains
times
2.Ki n ngh :
- Khi phân tích ch s VNINDEX c n ph i k t h p nhi u y u t ( l m phát, tính
thanh kho n, xu th giá,…) đ có đư c cách nhìn nh n đúng đ n và chính xác nh t c a
th trư ng ch ng khoán.
- Th trư ng ch ng khoán Vi t Nam còn r t y u cho nên c n có nhi u bi n pháp
đ khuy n khích th trư ng phát tri n.
- VNINDEX cũng như giá tr c a c phi u ph thu c nhi u vào quy lu t cung-
c u. Do đó y u t “b y đàn” đư c hình thành rõ r t t i nhà đ u tư. C n có nh ng nh n
đ nh chính xác hơn, am hi u ch ng khoán nhi u hơn đ có th tránh tình tr ng “b y đàn”
và giúp th trư ng ch ng khoán Vi t Nam phát tri n m nh m .
-Thư ng xuyên quan sát bi n đ ng c a các ch s trên th gi i đ có th đ u tư
chính xác theo mong mu n
50. 50
3.Nh ng m t h n ch :
-Vì m i qu c gia, phiên giao d ch, s ngày giao d ch khác nhau, có nư c thì giao
d ch 5 ngày có nư c giao d ch 6, 7 ngày nên mô hình tôi cung c p ch y u là theo tu n.
Do đó chưa th y đư c và chưa d báo đư c bi n đ ng x y ra trong ngày.
-Mô hình h i quy còn b 1 vài hi n tư ng như t tương quan và đa c ng tuy n,
tuy không nh hư ng bao nhiêu đ n mô hình nhưng tôi v n chưa tìm đư c cách kh c
ph c đ đưa ra 1 mô hình d báo t t hơn
-Vì th i gian có h n nên tôi ch m i thu th p và x lý đư c 1 vài ch s ch ng
khoán c a các qu c gia l n, v n còn 1 s ch s n a mà tôi chưa tìm ra, do đó nó cũng là
1 thi u sót trong mô hình
-Các ch s ch ng khoán tôi s d ng có l do là d li u theo tu n nên y u t
ARCH không có ho c th hi n quá y u.
4.Hư ng nghiên c u phát tri n t mô hình:
-Thu th p và x lý t t d li u v ngày
-K t h p đư c các y u t nh hư ng đ n Vnindex trong nư c như ch s ngành,
ch s B t Đ ng S n, giá vàng, giá d u, t giá h i đoái,… và các ch s ch ng khoán c a
nh ng qu c gia l n. T đó th y đư c y u t nào tác đ ng m nh đ n Vnindex, t đó có
th d a vào nh ng y u t tác đ ng đó đ đ u tư vào ch ng khoán Vi t Nam
-K t h p thêm gi a phân tích kĩ thu t, mô hình ARIMA, mô hình ARCH s giúp
nh n đ nh chính xác ph n nào ch s VNindex, hay xác đ nh đư c giá các c phi u.
55. 55
PH L C 2:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S DOWJONES
Hình 1:Đ th ACF và PACF c a chu i Dowjones
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 2: Đ th ACF và PACF c a chu i Dowjones sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
56. 56
Hình 3:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 4: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
Dowjones dowjonesfar1
8076.29 8128.672
8212.41 8073.915
8574.65 8209.337
8268.64 8569.72
8277.32 8265.279
8273.914
Hình 5:K t qu d báo c a mô hình AR(1)
57. 57
Hình 6:K t qu ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 3.93<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
58. 58
PH L C 3:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S NASDAQ
Hình 7:Đ th ACF và PACF c a chu i Nasdaq
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 8: Đ th ACF và PACF c a chu i Nasdaq sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
59. 59
Hình 9:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 10: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
Nasdaq Nasdaqfar1
1694.29 1677.10203
1719.2 1698.08469
1739 1722.71609
1680.14 1742.29464
1732.36 1684.09295
1735.7289
Hình 11:K t qu d báo c a mô hình AR(1)
60. 60
Hình 12:K t qu ki m đ nh ARCH->có th có ARCH(1)
Hình 13:K t qu h i quy ARCH(1)->do Var=-1.04<0èlo i mô hình
61. 61
PH L C 4:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S KOSPI
Hình 14:Đ th ACF và PACF c a chu i KOSPI
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 15: Đ th ACF và PACF c a chu i KOSPI sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
62. 62
Hình 16:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 17: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
KOSPI KOSPIfar1
1354.1 1334.567
1369.36 1359.048
1412.13 1373.931
1391.73 1415.646
1386.68 1395.749
1390.824
Hình 18:K t qu d báo
63. 63
Hình 19:Ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 1.45<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
64. 64
PH L C 5:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S DAX
Hình 20:Đ th ACF và PACF c a chu i Dax
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 21: Đ th ACF và PACF c a chu i Dax sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
65. 65
Hình 22:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 23: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
Dax Daxfar1
4674.32 4693.484
4769.45 4690.997
4913.9 4784.877
4737.5 4927.428
4851.96 4753.347
4866.303
Hình 24:K t qu d báo
66. 66
Hình 25:Ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 1.15<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
67. 67
PH L C 6:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S TRAINS TIMES
Hình 26:Đ th ACF và PACF c a chu i Trains Times
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 27: Đ th ACF và PACF c a chu i Trains Times sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
68. 68
Hình 28:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 29: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
trains_times trains_timesfar1
1852.85 1904.092721
1920.28 1860.806714
2238.21 1927.582633
2139.78 2242.428666
2176.98 2144.953451
2181.792606
Hình 30:K t qu d báo
69. 69
Hình 31:Ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 3.93<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
70. 70
TÀI LI U THAM KH O
1. Hoàng Tr ng, Chu Nguy n M ng Ng c (2007), Th ng kê ng d ng trong Kinh t - Xã
h i, NXB Th ng kê
2.Nguy n Th ng (1999), phân tích d li u và áp d ng vào d báo, NXB Thanh niên
3.Nguy n Kh c Minh (2002), Các phương pháp phân tích và d báo trong kinh t , NXB
Khoa h c và k thu t
4.Nguy n Tr ng Hoài (2001), Mô hình hóa & d báo chu i th i gian trong kinh doanh
và kinh t , NXB ĐHQG TPHCM
5.Nguy n Quang Dong (2007), Kinh t lư ng nâng cao, NXB Khoa h c và k thu t
6.Phùng Thanh Bình (2009), chuyên đ “các mô hình arch-garch”
7.“CBV-Index”, công ty ch ng khoán Bi n Vi t,
http://www.cbv.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=42&Itemid=92,
24/5/2007
8.“th trư ng ch ng khoán”, công ty ch ng khoán Vi t
Qu c,http://www.vqs.vn/Info/Info.aspx?CatID=334&f=100102
9.“cách th c tính ch s Vn-index”, friendship network, http://f-news.f-
network.net/News2857.f-net ,25/1/2007
10.“Phương pháp tính ch s giá c phi u”, di n đàn kinh t ADWIN,
http://www.adwin.com.vn/diendan/index.php?showtopic=56&pid=137&mode=threaded
&start= ,6/6/2008