30 ĐỀ PHÁT TRIỂN THEO CẤU TRÚC ĐỀ MINH HỌA BGD NGÀY 22-3-2024 KỲ THI TỐT NGHI...
Kết hợp mô hình nhân quả, mô hình ARIMA, mô hình ARCH để dự báo chỉ số VNIndex
1. 1
M c l c.............................................................................................................................1
CHƯƠNG 1:GI I THI U CHUNG..................................................................................6
1.M c đích nghiên c u đ tài:............................................................................................6
2. Đ i tư ng nghiên c u:...................................................................................................6
3. Phương pháp nghiên c u: ..............................................................................................7
4.B c c:...........................................................................................................................7
CHƯƠNG 2:T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN ........................................8
1.Khái quát th trư ng ch ng khoán:..................................................................................8
1.1.Khái ni m: .......................................................................................................8
1.2. Phân lo i:........................................................................................................8
1.2.1.Ch ng khoán c ph n ........................................................................8
1.2.2.Ch ng khoán n ................................................................................8
1.2.2.1.Trái phi u .......................................................................................8
1.2.2.2.Ch ng khoán d ng n .........................................................9
1.2.2.3.Công c th trư ng ti n........................................................9
1.2.2.4.Công c tài chính phái sinh .................................................9
1.2.3.Ch ng khoán lai ................................................................................9
2.Th trư ng ch ng khoán: ................................................................................................9
2.1.Khái ni m chung v th trư ng ch ng khoán: ...................................................9
2.2.Ch c năng c a TTCK ......................................................................................10
2.3.Cơ c u Th trư ng Ch ng khoán: .....................................................................11
2.3.1.Căn c vào s luân chuy n các ngu n v n.........................................11
2.3.2.Căn c vào phương th c ho t đ ng ...................................................11
2.3.3.Căn c vào hàng hoá trên th trư ng: .................................................12
2.4.Các nguyên t c ho t đ ng c a TTCK:..............................................................12
2.4.1. Nguyên t c c nh tranh: .....................................................................12
2.4.2. Nguyên t c công b ng: ....................................................................12
2.4.3. Nguyên t c công khai: .....................................................................12
2.4.4. Nguyên t c trung gian:......................................................................13
2.5.Các thành ph n tham gia TTCK: ......................................................................13
2.5.1. Nhà phát hành: .................................................................................13
2. 2
2.5.2. Nhà đ u tư: ......................................................................................13
2.5.3.Các công ty ch ng khoán: .................................................................14
2.5.4. Các t ch c có liên quan đ n TTCK: ................................................14
3.Ch s giá ch ng khoán và phương pháp tính..................................................................14
3.1.Phương pháp tính.............................................................................................14
3.1.1.Phương pháp Passcher: .....................................................................14
3.1.2.Phương pháp Laspeyres.....................................................................15
3.1.3.Ch s giá bình quân Fisher................................................................16
3.1.4.Phương pháp s bình quân gi n đơn: .................................................16
3.1.5.Phương pháp bình quân nhân gi n đơn ..............................................17
3.2.Ch n r đ i di n...............................................................................................17
3.3.V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr
trong quá trình tính toán ch s giá c phi u.......................................................................18
CHƯƠNG 3:PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH HƯ NG TH
TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM ........................................................................21
1.T ng quan th trư ng ch ng khoán Vi t Nam:................................................................21
1.1.L ch s hình thành và phát tri n: ......................................................................21
1.2.Các giai đo n phát tri n c a th trư ng ch ng khoán ........................................22
1.3.Phương pháp tính ch s VN-Index ..................................................................23
2. Các nhân t nh hư ng đ n th trư ng ch ng khoán: .....................................................23
2.1.Các y u t cơ b n ............................................................................................24
2.2.Các y u t k thu t ..........................................................................................24
2.2.1.L m phát ..........................................................................................25
2.2.2.Tri n v ng c a ngành .......................................................................25
2.2.3.Các lo i tài s n đ u tư thay th ..........................................................25
2.2.4.Các giao d ch b t thư ng ...................................................................25
2.2.5.Tính thanh kho n c a m t lo i c phi u.............................................25
2.2.6.Xu th giá .........................................................................................25
2.2.7.Nhân kh u h c...................................................................................26
2.3.Tr ng thái th trư ng .......................................................................................26
3. 3
CHƯƠNG 4:NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO.........................................27
1.Mô hình hàm h i quy t ng th :.......................................................................................27
1.1.Mô hình: ..........................................................................................................27
1.2.Các gi đ nh OLS.............................................................................................27
1.3.Gi đ nh b sung c a OLS cho mô hình h i qui b i .........................................27
1.4.Hàm h i quy m u.............................................................................................27
2.Mô hình ARIMA: Phương pháp Box-Jenkins .................................................................28
2.1.Tính d ng: .......................................................................................................28
2.2.Mô hình ARIMA .............................................................................................29
2.2.1.Mô hình t h i quy b c p – AR(p) .....................................................29
2.2.2.Mô hình trung bình trư t b c q – MA(q)............................................29
2.2.3.Mô hình t h i quy k t h p trung bình trư t – ARIMA(p,d,q) ...........29
2.2.3.1.Nh n d ng mô hình .............................................................29
2.2.3.2.Ư c lư ng các thông s c a mô hình ARIMA(p,d,q)...........30
2.2.3.3.Ki m tra ch n đoán mô hình................................................30
2.2.3.4.D báo:...............................................................................30
3.Mô hình ARCH:.............................................................................................................31
3.1 Lý thuy t mô hình ARCH ................................................................................31
3.2.Ki m đ nh tính ARCH .....................................................................................32
CHƯƠNG 5:ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I VNINDEX................34
1. ng d ng mô hình ARIMA và ARCH đ d báo chu i VNindex:..................................34
1.1.Nh n d ng mô hình:.........................................................................................34
1.2.Chuy n đ i chu i g c VNINDEX thành chu i “d ng”. ..............................................35
1.3.Xác đ nh mô hình ARIMA...............................................................................36
1.4.Mô hình AR(1) ................................................................................................36
1.4.1.Ư c lư ng mô hình AR(1).................................................................36
1.4.2.Ki m đ nh ph n dư ............................................................................37
1.4.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:.................................................37
1.5.Mô hình AR(2) ................................................................................................39
1.5.1.Ư c lư ng mô hình AR(2).................................................................39
4. 4
1.5.2.Ki m đ nh ph n dư ............................................................................39
1.5.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:.................................................40
1.6.Mô hình ARIMA(1,1,1) ...................................................................................41
1.7.Mô hình ARCH................................................................................................42
1.7.1.Ki m đ nh nh hư ng c a Arch v i mô hình AR(2)...........................42
1.7.2.Ư c lư ng ARCH(1) .........................................................................43
2.K t h p mô hình h i quy,ARIMA,ARCH đ d báo Vnindex ........................................43
2.1.Nh n d ng:.......................................................................................................43
2.2.Ư c lư ng........................................................................................................44
2.3.Ki m đ nh t_test, F_test và ki m đ nh Wald. ....................................................44
2.4.Ki m đ nh ph n dư...........................................................................................45
2.4.1.Đ th phân ph i chu n c a ph n dư ..................................................45
2.4.2.Ki m đ nh Kolmogorov-Smirnov: .....................................................46
2.5.K t h p ARIMA, ARCH vào mô hình h i quy.................................................47
CHƯƠNG 6:NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH , NH NG M T CÒN H N
CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N CHO MÔ HÌNH ..........................................................48
1.Nh n đ nh th trư ng: ....................................................................................................48
2.Ki n ngh : ......................................................................................................................49
3.Nh ng m t h n ch :........................................................................................................50
4.Hư ng nghiên c u phát tri n t mô hình:........................................................................50
PH L C .........................................................................................................................51
PH L C 1:D LI U THEO TU N C A VNINDEX, DOWJONES, NASDAQ, DAX,
KOSPI, STRAINS_TIMES ...............................................................................................51
PH L C 2:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
DOWJONES.....................................................................................................................55
PH L C 3:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
NASDAQ..........................................................................................................................58
PH L C 4:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
KOSPI...............................................................................................................................61
5. 5
PH L C 5:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
DAX .................................................................................................................................64
PH L C 6:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH Đ I V I CH S
TRAINS TIMES ...............................................................................................................67
TÀI LI U THAM KH O .................................................................................................70
6. 6
CHƯƠNG 1:
GI I THI U CHUNG
1.M c đích nghiên c u đ tài:
- H th ng tài chính luôn đư c xem là trung tâm c a n n kinh t . Nó bao g m th
trư ng ti n t và th trư ng v n. Trong quá trình h i nh p, vi c phát tri n th trư ng v n
là v n đ đư c Đ ng và Chính Ph đ t m c tiêu phát tri n lâu dài và b n v ng. Do đó th
trư ng v n r t quan tr ng và đư c th hi n rõ nét qua th trư ng ch ng khoán. Tuy nhiên
th trư ng ch ng khoán r t ph c t p và vi c phát tri n nó vô cùng khó khăn
- Nên v n đ đ t ra “làm sao nh n đ nh chính xác đư c chi u hư ng c a th
trư ng”. Chi u hư ng này đư c th hi n rõ qua ch s ch ng khoán c a Vi t Nam: ch s
VNINDEX. Vì v y chúng ta ph i có t m nhìn rõ nét hơn và có đư c các nh n đ nh chính
xác hơn thông qua vi c s d ng các mô hình d báo đ có th xác đ nh đư c hư ng phát
tri n t t nh t cho th trư ng ch ng khoán.
2. Đ i tư ng nghiên c u:
Đ tài nghiên c u s d ng 147 quan sát c a ch s VNINDEX, Dowjones,
Nasdaq, KOSPI, Dax,Trains Times theo tu n t ngày 31/7/2006 đ n 18/5/2009.
M c tiêu:
-Xây d ng mô hình d báo dài h n v ch s VNINDEX t i thành ph H Chí
Minh thông qua vi c s d ng s li u theo tu n c a VNINDEX.
-Xác đ nh đư c ch s ch ng khoán c a nư c nào tác đ ng m nh đ n VNINDEX
-Xác đ nh đư c ph n nào các nhân t nh hư ng đ n VNINDEX
Vì v y, đ tài nghiên c u ph i tr l i đư c 2 câu h i sau:
-Mô hình nào phù h p đ d báo VNINDEX
-Nhân t nào th c s tác đ ng đ n VNINDEX trong kho ng th i gian t t ngày
31/7/2006 đ n 18/5/2009.
7. 7
3. Phương pháp nghiên c u:
Đ ti n cho vi c phân tích d li u và d báo VNINDEX tôi dùng 3 phương pháp
mà tôi cho là hi u qu :
-Mô hình ARIMA (autoregressive Intergrated Moving Average)
-Mô hình ARCH (autoregressive Conditional Heteroskedasticiy)
-Mô hình nhân qu k t h p ARIMA và ARCH
Và tài li u tôi s d ng đư c l y t ngu n http://www.fpts.com.vn c a công ty
ch ng khoán fpt và http://finance.yahoo.com
4.B c c:
-CHƯƠNG 1:GI I THI U CHUNG
-CHƯƠNG 2:T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
-CHƯƠNG 3:PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH HƯ NG TH
TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T NAM
-CHƯƠNG 4:NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO
-CHƯƠNG 5:ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I VNINDEX
-CHƯƠNG 6:NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH NH NG M T CÒN H N
CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N CHO MÔ HÌNH
8. 8
CHƯƠNG 2:
T NG QUAN TH TRƯ NG CH NG KHOÁN
1.Khái quát th trư ng ch ng khoán:
1.1.Khái ni m:
-Ch ng khoán là m t giá tr tài chính đ i di n b ng lãi su t có th th a thu n và
có th thay th . Nói chung, ch ng khoán g m hai lo i là ch ng khoán c ph n (equity
securities) và ch ng khoán n (debt securities). Ngoài ra còn có lo i ch ng khoán lai gi a
hai lo i trên. các n n kinh t phát tri n, lo i ch ng khoán n là th có t tr ng giao
d ch áp đ o trên các th trư ng ch ng khoán. Còn nh ng n n kinh t kém phát tri n, nơi
mà th trư ng ch ng khoán m i đư c thành l p, thì lo i ch ng khoán c ph n l i chi m
t tr ng giao d ch l n hơn. Đi u này gi i thích t i sao Vi t Nam cu i th p niên 1990 và
đ u th p niên 2000, th trư ng ch ng khoán đư c nhi u ngư i hi u là nơi trao đ i các c
phi u.
-Công ty hay t ch c phát hành ch ng khoán đư c g i là đ i tư ng phát hành.
-Ch ng khoán có th đư c ch ng nh n b ng m t t ch ng ch (certificate), b ng
m t bút toán ghi s (book-entry) ho c d li u đi n t .
1.2. Phân lo i:
1.2.1.Ch ng khoán c ph n
Ch ng khoán c ph n là nh ng gi y t , bút toán ghi s ho c d li u đi n t , lưu
hành trên th trư ng và ch ng nh n quy n s h u tài s n c a đ i tư ng n m gi gi y t .
1.2.2.Ch ng khoán n
-Ch ng khoán n là nh ng gi y t , ch ng ch đi n t ho c bút toán ghi s có, lưu
hành trên th trư ng, ch ng nh n m i quan h ch n c a ngư i n m gi gi y t , ch ng
ch đó đ i v i ngư i phát hành.
-Ch ng khoán n thư ng t n t i dư i nhi u d ng khác nhau, như trái phi u
(bond), ch ng khoán d ng n (debenture) và gi y t (note), các công c th trư ng ti n
(money market instruments), các công c tài chính phái sinh (financial derivatives).
1.2.2.1.Trái phi u
-Trái phi u là d ng n do nhà nư c (trung ương l n đ a phương), công ty, th ch
tài chính phát hành mà trên t phi u có xác nh n vi c ngư i phát hành n ngư i n m gi
9. 9
trái phi u và nghĩa v tr n c g c l n lãi vào m t th i đi m sau khi phát hành và kỳ h n
t i th i đi m đó.
-Và trái phi u có 2 lo i là trái phi u chính ph và trái phi u tư nhân (có th c a t
ch c, công ty...).
1.2.2.2.Ch ng khoán d ng n
Ch ng khoán n là d ng n dài h n thư ng do nhà nư c ho c công ty l n phát
hành đ huy đ ng ngân sách ho c v n. Nó cũng tương t như trái phi u, ch khác đi u
ki n đ m b o và các v n đ liên quan.
1.2.2.3.Công c th trư ng ti n
Công c th trư ng ti n là nh ng gi y t cho phép ngư i n m gi chúng quy n
đư c hư ng vô đi u ki n m t lư ng thu nh p c đ nh b ng ti n, đư c đ m b o trong m t
th i gian nh t đ nh.
1.2.2.4.Công c tài chính phái sinh
Đây là nh ng công c ti n t th c p có giá tr th trư ng, cho phép ngư i n m
gi chúng quy n mua ho c bán các ch ng khoán g c. Nh ng công c tài chính phái sinh
cơ b n là kì h n.quy n ch n, tương lai, hoán đ i, v.v.
1.2.3.Ch ng khoán lai
Ch ng khoán lai là d ng trung gian gi a ch ng khoán c ph n và ch ng khoán
n .
2.Th trư ng ch ng khoán:
2.1.Khái ni m chung v th trư ng ch ng khoán:
-Th trư ng ch ng khoán: là m t th trư ng mà nơi đó ngư i ta mua bán,
chuy n như ng, trao đ i ch ng khoán nh m m c đích ki m l i. Tuy nhiên, đó có th là
TTCK t p trung ho c phi t p trung.
-Tính t p trung đây là mu n nói đ n vi c các giao d ch đư c t ch c t p trung
theo m t đ a đi m v t ch t.Hình thái đi n hình c a TTCK t p trung là S giao d ch ch ng
khoán ( Stock exchange). T i S giao d ch ch ng khoán (SGDCK), các giao d ch đư c
t p trung t i m t đ a đi m; các l nh đư c chuy n t i sàn giao d ch và tham gia vào quá
trình ghép l nh đ hình thành nên giá giao d ch.
10. 10
-TTCK phi t p trung còn g i là th trư ng OTC (over the counter). Trên th
trư ng OTC, các giao d ch đư c ti n hành qua m ng lư i các công ty ch ng khoán phân
tán trên kh p qu c gia và đư c n i v i nhau b ng m ng đi n t . Giá trên th trư ng này
đư c hình thành theo phương th c tho thu n.
2.2.Ch c năng c a TTCK
2.2.1. Huy đ ng v n đ u tư cho n n kinh t :
Khi các nhà đ u tư mua ch ng khoán do các công ty phát hành, s ti n nhàn r i
c a h đư c đưa vào ho t đ ng s n xu t kinh doanh và qua đó góp ph n m r ng s n
xu t xã h i. Thông qua TTCK, Chính ph và chính quy n các đ a phương cũng huy
đ ng đư c các ngu n v n cho m c đích s d ng và đ u tư phát tri n h t ng kinh t ,
ph c v các nhu c u chung c a xã h i.
2.2.2. Cung c p môi trư ng đ u tư cho công chúng:
TTCK cung c p cho công chúng m t môi trư ng đ u tư lành m nh v i các cơ h i
l a ch n phong phú. Các lo i ch ng khoán trên th trư ng r t khác nhau v tính ch t, th i
h n và đ r i ro, cho phép các nhà đ u tư có th l a ch n lo i hàng hoá phù h p v i kh
năng, m c tiêu và s thích c a mình.
2.2.3. T o tính thanh kho n cho các ch ng khoán:
Nh có TTCK các nhà đ u tư có th chuy n đ i các ch ng khoán h s h u thành
ti n m t ho c các lo i ch ng khoán khác khi h mu n. Kh năng thanh kho n là m t
trong nh ng đ c tính h p d n c a ch ng khoán đ i v i ngư i đ u tư. Đây là y u t cho
th y tính linh ho t, an toàn c a v n đ u tư. TTCK ho t đ ng càng năng đ ng và có hi u
qu thì tính thanh kho n c a các ch ng khoán giao d ch trên th trư ng càng cao.
2.2.4. Đánh giá ho t đ ng c a doanh nghi p:
Thông qua ch ng khoán, ho t đ ng c a các doanh nghi p đư c ph n ánh m t
cách t ng h p và chính xác, giúp cho vi c đánh giá và so sánh ho t đ ng c a doanh
nghi p đư c nhanh chóng và thu n ti n, t đó cũng t o ra m t môi trư ng c nh tranh
lành m nh nh m nâng cao hi u qu s d ng v n, kích thích áp d ng công ngh m i, c i
ti n s n ph m.
11. 11
2.2.5. T o môi trư ng giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô:
Các ch báo c a TTCK ph n ánh đ ng thái c a n n kinh t m t cách nh y bén và
chính xác. Giá các ch ng khoán tăng lên cho th y đ u tư đang m r ng, n n kinh t tăng
trư ng; ngư c l i giá ch ng khoán gi m s cho th y các d u hi u tiêu c c c a n n kinh
t . Vì th , TTCK đư c g i là phong vũ bi u c a n n kinh t và là m t công c quan tr ng
giúp Chính ph th c hi n các chính sách kinh t vĩ mô. Thông qua TTCK, Chính ph có
th mua và bán trái phi u Chính ph đ t o ra ngu n thu bù đ p thâm h t ngân sách và
qu n lý l m phát. Ngoài ra, Chính ph cũng có th s d ng m t s chính sách, bi n pháp
tác đ ng vào TTCK nh m đ nh hư ng đ u tư đ m b o cho s phát tri n cân đ i c a n n
kinh t .
2.3.Cơ c u Th trư ng Ch ng khoán:
2.3.1.Căn c vào s luân chuy n các ngu n v n: th trư ng ch ng khoán đư c chia thành
th trư ng sơ c p và th trư ng th c p.
-Th trư ng sơ c p: nơi các ch ng khoán đư c mua bán l n đ u tiên trên th
trư ng.Trên th trư ng sơ c p ch di n ra các giao d ch gi a công ty phát hành và các nhà
đ u tư mà không có s trao đ i mua bán ch ng khoán gi a các nhà đ u tư v i nhau. S
ti n mua đư c t vi c bán ch ng khoán s đư c công ty phát hành đưa vào s n xu t kinh
doanh.
-Th trư ng th c p: Th trư ng th c p là nơi giao d ch các ch ng khoán đã đư c
phát hành trên th trư ng sơ c p, đ m b o tính thanh kho n cho các ch ng khoán đã phát
hành.
2.3.2.Căn c vào phương th c ho t đ ng c a th trư ng: th trư ng ch ng khoán đư c
chia thành:
-Th trư ng giao d ch t p trung: Th trư ng giao d ch t p trung là m t đ a đi m
xác đ nh mà t i đó ch ng khoán đư c ti n hành trao đ i, mua – bán. Hi n t i ch có các
lo i ch ng khoán đư c niêm y t t i TTGDCK TP.HCM m i đư c giao d ch t i th trư ng
giao d ch t p trung.
-Th trư ng phi t p trung (th trư ng OTC): Th trư ng phi t p trung là th trư ng
mua bán ch ng khoán d a trên s tho thu n gi a các nhà đ u tư, th trư ng này không
12. 12
có đ a đi m giao d ch chính th c như th trư ng t p trung.Các ch ng khoán chưa niêm
y t trên TTGDCK s đư c trao đ i, mua – bán trên th trư ng phi t p trung.
2.3.3.Căn c vào hàng hoá trên th trư ng:
-Th trư ng c phi u: th trư ng c phi u là th trư ng giao d ch và mua bán các
lo i c phi u, bao g m c phi u thư ng, c phi u ưu đãi.
-Th trư ng trái phi u: th trư ng trái phi u là th trư ng giao d ch và mua bán các
trái phi u đã đư c phát hành, các trái phi u này bao g m các trái phi u công ty, trái phi u
đô th và trái phi u chính ph .
-Th trư ng các công c ch ng khoán phái sinh: th trư ng các ch ng khoán phái
sinh là th trư ng phát hành và mua đi bán l i các ch ng t tài chính khác như: quy n
mua c phi u, ch ng quy n, h p đ ng quy n ch n.
2.4.Các nguyên t c ho t đ ng c a TTCK:
2.4.1. Nguyên t c c nh tranh:
Theo nguyên t c này, giá c trên TTCK ph n ánh quan h cung c u v ch ng
khoán và th hi n tương quan c nh tranh gi a các công ty. Trên th trư ng sơ c p, các
nhà phát hành c nh tranh v i nhau đ bán ch ng khoán c a mình cho các nhà đ u tư, các
nhà đ u tư đư c t do l a ch n các ch ng khoán theo các m c tiêu c a mình. Trên th
trư ng th c p, các nhà đ u tư cũng c nh tranh t do đ tìm ki m cho mình m t l i nhu n
cao nh t, và giá c đư c hình thành theo phương th c đ u giá.
2.4.2. Nguyên t c công b ng:
Công b ng có nghĩa là m i ngư i tham gia th trư ng đ u ph i tuân th nh ng qui
đ nh chung, đư c bình đ ng trong vi c chia s thông tin và trong vi c gánh ch u các hình
th c x ph t n u vi ph m vào nh ng qui đ nh đó.
2.4.3. Nguyên t c công khai:
Ch ng khoán là lo i hàng hoá tr u tư ng nên TTCK ph i đư c xây d ng trên cơ
s h th ng công b thông tin t t. Theo lu t đ nh, các t ch c phát hành có nghĩa v ph i
cung c p thông tin đ y đ theo ch đ thư ng xuyên và đ t xu t thông qua các phương
ti n thông tin đ i chúng, S giao d ch, các công ty ch ng khoán và các t ch c có liên
quan.
13. 13
2.4.4. Nguyên t c trung gian:
Nguyên t c này có nghĩa là các giao d ch ch ng khoán đư c th c hi n thông qua
t ch c trung gian là các công ty ch ng khoán. Trên th trư ng sơ c p, các nhà đ u tư
không mua tr c ti p c a nhà phát hành mà mua t các nhà b o lãnh phát hành. Trên th
trư ng th c p, thông qua các nghi p v môi gi i, kinh doanh, các công ty ch ng khoán
mua, bán ch ng khoán giúp các khách hàng, ho c k t n i các khách hàng v i nhau qua
vi c th c hi n các giao d ch mua bán ch ng khoán trên tài kho n c a mình.
2.4.5. Nguyên t c t p trung:
Các giao d ch ch ng khoán ch di n ra trên s giao d ch và trên th trư ng OTC
dư i s ki m tra giám sát c a cơ quan qu n lý nhà nư c và các t ch c t qu n.
2.5.Các thành ph n tham gia TTCK:
2.5.1. Nhà phát hành:
Nhà phát hành là các t ch c th c hi n huy đ ng v n thông qua th trư ng ch ng
khoán. Nhà phát hành là ngư i cung c p các ch ng khoán - hàng hoá c a th trư ng
ch ng khoán.
-Chính ph và chính quy n đ a phương là nhà phát hành các trái phi u Chính ph
và trái phi u đ a phương.
-Công ty là nhà phát hành các c phi u và trái phi u công ty.
-Các t ch c tài chính là nhà phát hành các công c tài chính như các trái phi u,
ch ng ch th hư ng… ph c v cho ho t đ ng c a h .
2.5.2. Nhà đ u tư:
Là nh ng ngư i th c s mua và bán ch ng khoán trên TTCK. Nhà đ u tư có th
đư c chia thành 2 lo i:
-Nhà đ u tư cá nhân: là nh ng ngư i có v n nhàn r i t m th i, tham gia mua bán
trên TTCK v i m c đích ki m l i
-Nhà đ u tư có t ch c: là các đ nh ch đ u tư thư ng xuyên mua bán ch ng
khoán v i s lư ng l n trên th trư ng.
-Các đ nh ch này có th t n t i dư i các hình th c sau: công ty đ u tư, công ty
b o hi m, Qu lương hưu, công ty tài chính, ngân hàng thương m i và các công ty ch ng
khoán.
14. 14
2.5.3.Các công ty ch ng khoán:
-Công ty ch ng khoán
-Qu đ u tư ch ng khoán
-Các trung gian tài chính
2.5.4. Các t ch c có liên quan đ n TTCK:
-Cơ quan qu n lý Nhà nư c
-S giao d ch ch ng khoán
-Hi p h i các nhà kinh doanh ch ng khoán
-T ch c lưu ký và thanh toán bù tr ch ng khoán
-Công ty d ch v máy tính ch ng khoán
-Các t ch c tài tr ch ng khoán
-Công ty đánh giá h s tín nhi m…
3.Ch s giá ch ng khoán và phương pháp tính
-M c tiêu cơ b n c a vi c xây d ng ch s giá là xây d ng h th ng ch tiêu ph n
ánh s bi n đ ng giá theo th i gian.
-Đ th c hi n m c tiêu và ý tư ng trên, có 3 v n đ c n gi i quy t trong quá trình
xây d ng ch s giá c phi u:
+Ch n phương pháp
+Ch n r đ i di n
+V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong
quá trình tính toán ch s giá c phi u
3.1.Phương pháp tính
-Hi n nay các nư c trên th gi i dùng 5 phương pháp đ tính ch s giá c phi u,
đó là:
3.1.1.Phương pháp Passcher:
-Đây là lo i ch s giá c phi u thông d ng nh t và nó là ch s giá bình quân gia
quy n giá tr v i quy n s là s lư ng ch ng khoán niêm y t th i kỳ tính toán. K t qu
tính s ph thu c vào cơ c u quy n s th i kỳ tính toán:
-Ngư i ta dùng công th c sau đ tính:
15. 15
t t
p
t o
q p
I
q p
∑
=
∑
Trong đó:
pI : Là ch s giá Passcher
tp : Là giá th i kỳ t
op : Là giá th i kỳ g c
tq : Là kh i lư ng (quy n s ) th i đi m tính toán ( t ) ho c cơ c u c a kh i lư ng th i
đi m tính toán.
i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá
n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s
-Ch s giá bình quân Passcher là ch s giá bình quân gia quy n giá tr l y quy n
s là quy n s th i kỳ tính toán, vì v y k t qu tính s ph thu c vào cơ c u quy n s (cơ
c u ch ng khoán niêm y t) th i tính toán.
-Các ch s KOSPI (Hàn Qu c); S&P500(M ); FT-SE 100 (Anh) ; TOPIX (Nh t)
; CAC (Pháp); TSE (Đài Loan); Hangseng (Hong Kong); các ch s c a Thu Sĩ,.. và
Vn- Index c a Vi t Nam áp d ng phương pháp này.
3.1.2.Phương pháp Laspeyres
-Ch s giá bình quân Laspeyres là ch s giá bình quân gia quy n giá tr , l y
quy n s là s c phi u niêm y t th i kỳ g c. Như v y k t qu tính s ph thu c vào cơ
c u quy n s th i kỳ g c:
o t
o o
q p
IL
q p
∑
=
∑
Trong đó:
IL : Là ch s giá bình quân Laspeyres
tp : Là giá th i kỳ báo cáo
op : Là giá th i kỳ g c
oq : Là kh i lư ng (quy n s ) th i kỳ g c ho c cơ c u c a kh i lư ng (s lư ng c phi u
niêm y t) th i kỳ g c
16. 16
i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá
n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s
-Có ít nư c áp d ng phương pháp này, đó là ch s FAZ, DAX c a Đ c.
3.1.3.Ch s giá bình quân Fisher
-Ch s giá bình quân Fisher là ch s giá bình quân nhân gi a ch s giá Passcher
và ch s giá Laspayres: Phương pháp này trung hoà đư c y u đi m c a hai phương pháp
trên, t c là giá tr ch s tính toán ra ph thu c vào quy n s c a c 2 th i kỳ: Kỳ g c và
kỳ tính toán
F p LI I I= ×
Trong đó:
FI : Là ch s giá Fisher
pI : Là ch s giá Passcher
LI : Là ch s giá bình quân Laspeyres
-V m t lý lu n có phương pháp này, nhưng trong th ng kê không th y nó áp
d ng b t kỳ m t qu c giá nào.
3.1.4.Phương pháp s bình quân gi n đơn:
-Ngoài các phương pháp trên, phương pháp tính giá bình quân gi n đơn cũng
thư ng đư c áp d ng. Công th c đơn gi n là l y t ng th giá c a ch ng khoán chia cho
s ch ng khoán tham gia tính toán:
i
p
p
I
n
∑
=
Trong đó:
pI : là ch s giá bình quân
ip : là giá ch ng khoán i
n là s lư ng c phi u đưa vào tính toán
17. 17
-Các ch s h Dow Jone c a M ; Nikkei 225 c a Nh t; MBI c a Ý áp d ng
phương pháp này. Phương pháp này s t t khi m c giá c a các c phi u tham gia niêm
y t khá đ ng đ u, hay đ l ch chu n c a nó th p( )σ
3.1.5.Phương pháp bình quân nhân gi n đơn
p iI P= ∏
-Chúng ta ch nên dùng lo i ch s này khi đ l ch chu n khá cao. Các ch s :
Value line (M ); FT-30 (Anh) áp d ng phương pháp bình quân nhân gi n đơn này.
-Tuy nhiên v m t lý lu n, chúng ta có th tính theo phương pháp bình quân c ng
ho c bình quân nhân gia quy n v i quy n s là s ch ng khoán niêm y t.
-Quy n s thư ng đư c dùng trong tính toán ch s giá c phi u là s ch ng
khoán niêm y t. Riêng Đài Loan thì h dùng s ch ng khoán trong lưu thông làm
quy n s , b i vì t l đ u tư c a công chúng r t cao đây (80 .. 90%).
3.2.Ch n r đ i di n
-M t nhi m v th hai quan tr ng trong vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán là
vi c ch n r đ i di n.
- S giao d ch ch ng khoán New York có trên 3000 c phi u niêm y t, nhưng
ch s t ng h p Dow Jone ch bao g m 65 c phi u. Trong đó ch s Dow Jones công
nghi p (DJIA) ch bao g m 30 c phi u, Dow Jones v n t i (DJTA) bao g m 20 c
phi u và Dow Jones d ch v (DJUA) bao g m ch 15 c phi u.
-Tuy ch bao g m m t s lư ng c phi u niêm y t r t nh như v y trong t ng th
nhưng các ch s Dow Jones v n trư ng t n qua năm tháng, vì nó ph n ánh đư c xu th ,
đ ng thái c a quá trình v n đ ng c a giá c . R đ i di n này là tiêu bi u, đ i di n đư c
cho t ng th vì h thư ng xuyên thay nh ng c phi u không còn tiêu bi u n a b ng c
phi u tiêu bi u hơn. Ví d tháng 11-1999 h đã thay 4 c phi u trong r đ i di n, công ty
IBM cũng có lúc ph i lo i kh i r đ i di n khi th trư ng PC nói chung phát tri n và l n
át.
-Ba tiêu th c quan tr ng đ xác đ nh s tiêu bi u c a c phi u đ ch n vào r đ i
di n là s lư ng c phi u niêm y t, giá tr niêm y t và t l giao d ch, mua bán ch ng
khoán đó trên th trư ng (kh i lư ng và giá tr giao d ch).
18. 18
3.3.V n đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong
quá trình tính toán ch s giá c phi u
-Trong quá trình tính toán m t s nhân t làm thay đ i v kh i lư ng và giá tr
c a các c phi u trong r đ i di n s nh hư ng đ n tính liên t c c a ch s .
-Ví d như ph m vi, n i dung tính toán c a ngày báo cáo không đ ng nh t v i
ngày trư c đó và làm cho vi c so sánh b kh p khi ng, ch s giá tính ra không ph n ánh
đúng s bi n đ ng c a riêng giá.
-Các y u t đó là: Thêm, b t c phi u kh i r đ i di n, thay c phi u trong r đ i
di n; nh p, tách c phi u; thư ng c ph n, thư ng ti n, tăng v n b ng cách phát hành c
phi u m i; bán ch ng quy n; c phi u trong r đ i di n b gi m giá trong nh ng ngày
giao d ch không có c t c...
-Đ tr kh nh hư ng c a các y u t thay đ i v kh i lư ng và giá tr trong quá
trình tính toán ch s giá c phi u, làm cho ch s giá c phi u th c s ph n ánh đúng s
bi n đ ng c a riêng giá c phi u mà thôi ngư i ta dùng k thu t đi u ch nh h s chia.
Đây là m t đ c thù riêng c a vi c xây d ng ch s giá ch ng khoán.
-Đ hi u b n ch t c a k thu t này, chúng ta hãy xem xét m t ví d đơn gi n sau:
Ch s tính theo phương pháp bình quân gi n đơn (phương pháp Dow Jones). Giá 3 c
phi u hình thành như sau:
C phi u Giá ngày giao d ch
1
Giá ngày giao d ch 2 Giá ngày giao d ch
3
A
B
C
17
13
15
19
13
16
19
13
8
T ng giá 45 48 30
DJA ngày 1 là 45/3 =15 (ngàn đ ng, hay đi m)
DJA ngày 2 là 48/3 = 16 (ngàn đ ng, hay đi m), tăng 1 đi m hay 6.7%
-Ngày th 3 c phi u C tách làm hai và giá coi như không có gì thay đ i (c
phi u C gi m còn 8 không coi là gi m giá, mà ch vì c phi u tách đôi.
19. 19
-V nguyên t c n u giá không có gì thay đ i, thì ch s v n gi nguyên. Ta không
th l y t ng m i chia cho 3: 30/3=10 đ k t lu n ch s giá đã gi m 5 ngàn (đi m) đư c.
Vì th c ch t giá không h thay đ i . B i v y ch s giá m i tính ra ph i b ng 15 như ngày
2. Đây là c t lõi c a k thu t tính toán l i h s chia. K thu t h t s c đơn gi n: áp d ng
quy t c tam su t.
-C th là:
48 =======>H s chia là 3 (Do)
30 =======> H s chia là D1
-T đây suy ra D1 =(30 x 3)/48 = 1.875 và DJA ngày th 3 là 30/1.875 = 16
không có gì thay đ i. Ch s này ph n ánh đúng đ ng thái c a giá (không đ i). Trong
th c t giá thư ng có thay đ i nên ch s s có giao đ ng. Nhưng khi tính l i h s chia
ngư i ta luôn gi đ nh giá không đ i. T c là h s chia c a ngày giao d ch đư c xác đ nh
trư c khi x y ra giao d ch.
-Chúng ta cũng có th tham kh o thêm ví d sau v phương pháp tính ch s giá
gia quy n giá tr Passcher mà nư c ta đang áp d ng, công th c tính như sau:
t t t t
p
t o t
q p q p
I
q p D
∑ ∑
= =>
∑
Ch ng
khoán
Kh i lư ng
niêm y t
Giá đóng c a
21/7
Giá đóng c a
ngày 31/7
Giá đóng c a
ngày 2/8
A
B
C
1000
2000
5000
10
15
12
16
18
13
17
20
-Ch s giá ngày giao d ch đ u tiên là 100% (đi m)
= ∑ QoPo/Do= 100x(1000x10+2000x15)/(1000x10+2000x15) =100
- Ph i nhân v i 100 b i vì chúng ta quy ư c ngày đ u là 100 đi m
Do = 1000x10+2000x15 = 40000
- Ch s giá ngày 31/7 là 110 % (đi m) tăng 10% hay 10 đi m
= ∑ P1 Q1/D1= 100x (1000x12 + 2000x16)/ (1000x10+2000x15) =110
-Trong trư ng h p này Do =D1 = 40000 và ngày này c phi u C chưa đư c tham
gia vào vi c tính ch s giá (vì m i có giá ban đ u chưa có thay đ i). Do đó ch s giá c a
ngày 31-7 ch là ch s gi t ng h p c a 2 c phi u A và B mà thôi.
20. 20
- Ch s giá ngày 2-8 là 120, 67 đi m tăng 10, 67 đi m, phương pháp tính như
sau:
= ∑ P2Q2/D2 =100x(13x1000+17x2000+20x5000)/ D2 = 120, 67 tăng = 10, 67 đi m
-Tính D2 như sau:
( 12x1000 + 16x2000) ==> H s chia là (10x1000+ 15x2000)
( 12x1000 + 16x2000 +18x5000) ==> H s chia là D2
T đó:
2
(10 1000 15 2000)*(12 1000 16 2000 18 5000)
121818.1818
(12 1000 16 2000)
D
× + × × + × + ×
= =
× + ×
-H s chia đã thay đ i t 40 000 (Do và D1) thành 121 818,1818 (D2)
-Trong 2 phiên giao d ch ngày 21 và 31 h s chia không có gì thay đ i và đ u
chia cho g c, vì v y ch s th c s là tính theo % so v i g c và vì th hai ngày này
chúng ta có th g i là đi m hay % cũng đúng. Đ n phiên giao d ch 2-8 thì đi u này không
đúng n a, b i vì ta đã đ i h s chia và vì v y k t qu tính toán l n này ch có th g i là
đi m.
21. 21
CHƯƠNG 3:
PHÂN TÍCH XU HƯ NG VÀ CÁC NHÂN T NH
HƯ NG TH TRƯ NG CH NG KHOÁN VI T
NAM
1.T ng quan th trư ng ch ng khoán Vi t Nam:
1.1.L ch s hình thành và phát tri n:
-Nh m m c đích xây d ng m t kênh huy đ ng v n m i, trong nh ng năm đ u
th p k 90 (th k 20),Đ ng và Chính ph Vi t Nam đã nghiên c u, xây d ng đ án thành
l p TTCK.
-Ngày 6/11/1993 Th ng đ c Ngân hàng Nhà nư c Vi t Nam ra quy t đ nh s
207/QD-TCCB v vi c thành l p Ban Nghiên c u xây d ng và phát tri n th trư ng v n
thu c Ngân hàng Nhà nư c.
-Tháng 9/1994, Chính ph quy t đ nh thành l p Ban soan th o Pháp lu t v
ch ng khoán và TTCK.
-28/11/1996 theo ngh đ nh s 75/CP c a Chính Ph thành l p y ban Ch ng
Khoán Nhà nư c (UBCKNN)
-28/7/2000 th trư ng ch ng khoán Vi t Nam chính th c đi vào ho t đ ng v i
phiên giao d ch đ u tiên. M i đ u ch có 3 mã ch ng khoán đư c niêm y t trên trung tâm
giao d ch ch ng khoán Tp. H Chí Minh (ti n thân c a s giao d ch ch ng khoán Tp.H
Chí Minh). Đ n nay sau hơn 8 năm ho t đ ng trên 2 sàn HOSE và HASTC có g n 300
mã c phi u đư c niêm y t.
-Theo quy đ nh thì ch s ch ng khoán c a sàn giao d ch HOSE đư c l y làm chi
s c a th trư ng ch ng khoán Vi t Nam (VNINDEX)
-Ch s VN-Index đã ch ng minh s tăng trư ng nhanh chóng c a th trư ng.
22. 22
1.2.Các giai đo n phát tri n c a th trư ng ch ng khoán
N u trong phiên giao d ch đ u tiên ngày 28/7/2000, VN-Index m c 100 đi m
thì vào ngày 28/2/2007, là 1136 đi m, tăng 11 l n so v i ngày g c. TTCKVN cho t i đ u
năm 2009 đã tr i qua nhi u giai đo n thăng tr m
-Giai đo n đ u t khi ra đ i cho đ n h t năm 2000, ch s ch ng khoán VN-Index
đã tăng “phi mã” t 100 đi m lên 571 đi m - g p trên 5,7 l n trong vòng 6 tháng.
-Giai đo n th hai b t đ u t năm 2001 đ n gi a năm 2004, ch s VN-Index g n
như “rơi t do” t 571 đi m xu ng còn trên 130 đi m.
-Giai đo n th ba, t n a cu i năm 2004, ch s VN-Index “bò d n” lên trên 200
đi m và đ n h t năm 2005, đã vư t qua m c 300 đi m.
-Giai đo n th tư, t năm 2006 là giai đo n s t nóng, khi phiên giao d ch đ u năm
m i có 304 đi m, thì đ n ngày 25/4 đã v t lên đ nh đi m 632,69 đi m, trong đó giá c
phi u c a b n công ty niêm y t hàng đ u đã vư t m c 100 nghìn đ ng/c phi u, t c g p
trên 10 l n m nh giá.
-Giai đo n th năm b t đ u t cu i tháng 5/2006, ch s VN-Index l i “lao
xu ng” còn kho ng 500 đi m. Giá tr giao d ch ch ng khoán trung bình m t phiên t i
Trung tâm Giao d ch Ch ng khoán TP HCM (nay là S Giao d ch Ch ng khoán TP.
HCM), n u tháng 3 m i đ t 92,4 t đ ng, thì tháng 4 đ t 156 t đ ng, nhưng tháng 5, l i
gi m xu ng còn 104 t đ ng, tháng 6 ch còn 60 t - trong đó tu n cu i tháng 6 còn 53,7
t đ ng, th m chí m t s phiên ch còn 30 - 40 t đ ng.
-Giai đo n th sáu, TTCK 6 tháng đ u năm 2007 phát tri n đi lên, VN-Index b t
phá ngo n m c, v i đ th đi lên g n như th ng đ ng, t đ u tháng 1 đ n gi a tháng 3
năm 2007, VN-Index tăng đ n trên 55% và đã đ t m c k l c 1.174,22 đi m. Sau đó là
giai đo n đi u ch nh m nh t gi a tháng 3 đ n cu i tháng 4/2007, VN-Index t t d c đ n
trên 20%; và ph c h i t cu i tháng 4 đ n cu i tháng 6/2007 v i m c tăng trư ng kho ng
15%. Đ n cu i tháng 7/2007, VN-Index dao đ ng xung quanh ngư ng 1.000 đi m (đ n
gi a tháng 5/2007 đã lên 1.060 đi m), tăng hơn 10 l n so v i năm 2000.
-Giai đo n t cu i năm 2007 đ n nay, VN-Index s t gi m liên ti p và gi m còn
399.66 đi m vào ngày 4/6/2008. Chưa d ng đó ngày 5/12/2008 VN-Index ch còn
299.68,chính th c r t dư i m c 300 đi m. Đ n ngày 10/12/2008 VN-Index l i ti p t c
r t xu ng còn 286.85. Đây là m c th p đi m nh t k t ngày 14/10/2005. Đ n đ u tháng
23. 23
1/2009 VN-Index leo lên đư c m c 300 đi m và c dao đ ng xung quanh m c
này.Nhưng đ n tháng 5/2009 VN-Index đã vư t m c 500 đi m và có xu hư ng tăng d n
1.3.Phương pháp tính ch s VN-Index
-Đây là lo i ch s giá c phi u thông d ng nh t và nó là ch s giá bình quân gia
quy n giá tr v i quy n s là s lư ng ch ng khoán niêm y t th i kỳ tính toán. K t qu
tính s ph thu c vào cơ c u quy n s th i kỳ tính toán:
-Ngư i ta dùng công th c sau đ tính:
t t
p
t o
q p
I
q p
∑
=
∑
Trong đó:
pI : Là ch s giá Passcher
tp : Là giá th i kỳ t
op : Là giá th i kỳ g c
tq : Là kh i lư ng (quy n s ) th i đi m tính toán ( t ) ho c cơ c u c a kh i lư ng th i
đi m tính toán.
i: Là c phi u i tham gia tính ch s giá
n: là s lư ng c phi u đưa vào tính ch s
-Ch s giá bình quân Passcher là ch s giá bình quân gia quy n giá tr l y quy n
s là quy n s th i kỳ tính toán, vì v y k t qu tính s ph thu c vào cơ c u quy n s (cơ
c u ch ng khoán niêm y t) th i tính toán.
-Các ch s KOSPI (Hàn Qu c); S&P500(M ); FT-SE 100 (Anh) ; TOPIX (Nh t) ; CAC
(Pháp); TSE (Đài Loan); Hangseng (Hong Kong); các ch s c a Thu Sĩ,..
2. Các nhân t nh hư ng đ n th trư ng ch ng khoán:
Li u có m t công th c chính xác đ xác đ nh kh năng thay đ i giá c phi u trên
th trư ng hay không? Câu tr l i là không. Có th chia các y u t đư c xác đ nh là có
th tác đ ng đ n giá c phi u thành 3 nhóm: cơ b n, k thu t và tr ng thái th trư ng.
24. 24
2.1.Các y u t cơ b n
-Trên th trư ng, giá c phi u đư c xác đ nh d a trên n n t ng các y u t cơ b n
là:
(1) tình hình l i nhu n (ví d ch tiêu thu nh p trên m i c phi u – EPS) và
(2) h s đ nh giá (ví d h s giá trên thu nh p m i c phi u – P/E). EPS là thư c đo đ
xác đ nh ph n l i nhu n công ty t o ra trên m i c phi u.
-Vì v y, khi mua m t c phi u nào đó nghĩa là b n mua m t ph n tương ng c a
dòng l i nhu n công ty có th t o ra trong tương lai. Đây chính là cơ s cho vi c xác đ nh
P/E, hay P/E th hi n m c giá b n s n sàng tr cho m t ph n c a dòng l i nhu n đư c
hư ng trong tương lai t vi c đ u tư vào c phi u đó. M t ph n c a dòng l i nhu n đư c
t o ra này s đư c chia dư i d ng c t c hay c phi u thư ng; ph n còn l i s đư c công
ty gi l i đ tái đ u tư m r ng ho t đ ng s n xu t kinh doanh. Dòng l i nhu n tương lai
là k t qu c a m c l i nhu n hi n t i và t l tăng trư ng trong tương lai.
-C n lưu ý r ng, EPS là m t thư c đo ph bi n, nhưng ngoài ra còn có nh ng
thư c đo k toán khác cũng đư c s d ng đ đánh giá tình hình l i nhu n, ví d như c
t c trên m i c phi u hay dòng ti n trên m i c phi u. Đ ng th i, b n thân EPS cũng có
th đư c đi u ch nh theo nh ng nguyên t c tài chính nh m t o ra nh ng con s ph n ánh
chính xác hơn v tình hình l i nhu n c a công ty.
-Đ i v i h s đ nh giá như P/E, thư c đo này đư c quy t đ nh b i t l tăng
trư ng l i nhu n trong tương lai và t l chi t kh u đư c dùng đ quy dòng l i nhu n
trong tương lai v giá tr hi n t i. Nghĩa là m t công ty có t l tăng trư ng d ki n cao
s d n đ n h s đ nh giá cao, nhưng t l chi t kh u cao s khi n cho h s đ nh giá
th p.
-T l chi t kh u ph thu c vào m c đ r i ro c a lo i c phi u đó nh ng y u t
vĩ mô như l m phát hay lãi su t cơ b n trong n n kinh t .
2.2.Các y u t k thu t
-Trên th c t , ngoài nh ng y u t cơ b n (bên trong) k trên, m t s y u t k
thu t (bên ngoài) cũng có nh ng tác đ ng đ n tình hình cung-c u c a m t lo i c phi u
trên th trư ng.
-M t s y u t này nh hư ng m t cách gián ti p đ n các y u t cơ b n.
25. 25
2.2.1.L m phát
Ngoài tác đ ng đ n h s đ nh giá đ i v i c phi u đã đ c p trên đây, l m phát
còn là m t y u t k thu t quan tr ng. K t qu nghiên c u th c ch ng cho th y m c đ
l m phát có m i quan h t l ngh ch v i h s đ nh giá c phi u. Tình tr ng gi m phát
trong n n kinh t nhìn chung nh hư ng tiêu c c đ n giá c phi u.
2.2.2.Tri n v ng c a ngành
Giá c phi u c a m t công ty thư ng g n v i tri n v ng chung c a n n kinh t và
c a ngành. Có m t s nghiên c u cho th y r ng không ph i k t qu ho t đ ng riêng l
c a m t công ty, mà là s k t h p gi a tình tr ng chung c a n n kinh t và tri n v ng c a
m t ngành là y u t chính quy t đ nh m c giá c phi u c a m t công ty trong ngành đó.
2.2.3.Các lo i tài s n đ u tư thay th
C phi u công ty ph i c nh tranh thu hút ngu n v n đ u tư v i nhi u lo i tài s n
đ u tư khác nhau trên th trư ng, ví d như trái phi u chính ph , b t đ ng s n, vàng hay
các lo i ngo i t .
2.2.4.Các giao d ch b t thư ng
Là vi c mua hay bán c phi u xu t phát t nh ng lý do khác, không d a trên cơ
s giá tr n i t i c a lo i c phi u đó. Nh ng giao d ch này bao g m giao d ch c a các c
đông n i b trong công ty hay giao d ch c phi u qu , thư ng theo k ho ch đư c công
b trư c. M c dù nh ng giao d ch này không ph i là các d u hi u đ kh ng đ nh giá c
phi u s lên hay xu ng nhưng trong m t ch ng m c nào đó có th tác đ ng đ n cung-c u
c phi u, do đó tác đ ng đ n giá c phi u.
2.2.5.Tính thanh kho n c a m t lo i c phi u
Ph n ánh m c đ quan tâm c a công chúng đ u tư. Kh i lư ng giao d ch thư ng
là m t thư c đo c a tính thanh kho n.
2.2.6.Xu th giá
Thông thư ng, giá c phi u bi n đ ng theo nh ng xu th ng n h n. Khi giá m t
lo i c phi u tăng s h p d n ngư i đ u tư tham gia và ti p t c tăng giá. Ngư c l i, đi u
tương t cũng x y ra v i xu th gi m giá. Đi u đáng nói là nh ng xu th này ch tr nên
rõ ràng khi nhìn l i nh ng gì đã qua, còn trên th c t khó có th xác đ nh đư c nh ng xu
th đó.
26. 26
2.2.7.Nhân kh u h c.
T th c t các nhà đ u tư tu i trung niên thư ng đ u tư dài h n vào các lo i c
phi u còn ngư i đ u tư l n tu i thư ng chuy n t c phi u sang các lo i tài s n đ u tư
khác đ ph c v cho ch đ ngh hưu, các nghiên c u nhân kh u h c cho th y khi ngư i
trung niên chi m t tr ng l n trong công chúng đ u tư, s c c u đ i v i c phi u cũng cao
hơn và h s đ nh giá (P/E) cũng cao hơn.
2.3.Tr ng thái th trư ng
-Tr ng thái th trư ng liên quan đ n tr ng thái tâm lý c a t ng thành viên tham
gia th trư ng. Đây có l là nhóm các y u t ph c t p nh t, vì vai trò h t s c quan tr ng
c a chúng đư c bi t t i trong sư bi n đ ng giá c phi u trên th trư ng, nhưng nh ng
hi u bi t v chúng m i ch là b t đ u. M i ngư i đ u tư đ u có th đưa ra các quy t đ nh
đ u tư c phi u c a mình trên cơ s các y u t khác nhau. Nh ng ngư i đ u tư ng n h n
và các nhà giao d ch ch ng khoán thư ng ưu tiên các y u t k thu t. Ngư i đ u tư dài
h n chú tr ng đ n các y u t cơ b n, song cũng nh n th y t m quan tr ng c a các y u t
k thu t. Đ thành công b n hãy nh r ng: các y u t k thu t và tr ng thái th trư ng
thư ng quy t đ nh giá ch ng khoán trong ng n h n, nhưng các y u t cơ b n s quy t
đ nh giá ch ng khoán v dài h n.
-Trong m t s tình hu ng c th nào đó, s tác đ ng c a các nhân t lên giá vàng
và giá ch ng khoán là như nhau d n đ n vi c giá vàng tăng, giá ch ng khoán tăng.Và
vi c s t gi m giá ch ng khoán tác đ ng lên tâm lý hành vi c a nhà đ u tư, rút b t ti n
sang đ u tư vàng-công c đư c coi là r i ro th p hơn.Chúng không có s ràng bu c r ng:
giá ch ng khoán tăng thì s làm giá th trư ng ch ng khoán gi m hay ngư c l i.
27. 27
CHƯƠNG 4:
NH NG LÝ THUY T V MÔ HÌNH D BÁO
1.Mô hình hàm h i quy t ng th :
1.1.Mô hình:
0 1 1 2 2 ...i k k iY X X Xβ β β β ε= + + + + +
Các h s β g i là h s h i quy riêng
1 2 3, , ,... kX X X X :các bi n gi i thích c a mô hình
tY =Bi n đ c l p
ε : bi n ng u nhiên và tuân theo quy lu t phân ph i chu n
1.2.Các gi đ nh OLS cho mô hình h i qui tuy n tính đơn đư c gi i thích trong mô hình
h i qui b i: các gi đ nh này liên quan đ n thành ph n nhi u ng u nhiên ( )iε
1.2.1. Giá tr kỳ v ng c a iε b ng không 0
1.2.2.Không có tương quan chu i (không có t tương quan)
1.2.3.Phương sai đ ng nh t => var( )iε = 2
σ
1.2.4.Nhi u ng u nhiên không có tương quan v i các X
1.2.5.Không nh n d ng sai mô hình
1.3.Gi đ nh b sung c a OLS cho mô hình h i qui b i
Các bi n h i qui này không có hi n tư ng đa c ng tuy n hoàn h o.T c là, không t n t i
t p h p các h s th a mãn bi u th c sau v i m i i:
1 1 2 21 ... 0i i k kiX X Xλ λ λ+ + + + =
1.4.Hàm h i quy m u
0 1 1 2 2 ...i k kY X X X eβ β β β= + + + + +
28. 28
2.Mô hình ARIMA: Phương pháp Box-Jenkins
2.1.Tính d ng:
-Y u t xu th đư c tách ra kh i d li u b ng cách l y sai phân b c 1 hay b c 2
tùy vào d li u và sau đó nh n d ng m t s mô hình d đ nh. Mô hình có th trình bày
theo d ng AR, MA hay ARIMA. Phương pháp nh n d ng thư ng th c hi n qua nghiên
c u chi u hư ng bi n đ i hàm tương quan t đ ng ACF hay hàm tương quan t đ ng
t ng ph n PACF
-Đ u tiên chuy n d li u thành chu i d ng
-M t quá trình ng u nhiên tY n u như trung bình và phương sai c a m t quá trình
không thay đ i theo th i gian và giá tr đ ng phương sai gi a hai th i đo n ch ph thu c
vào kho ng cách hay đ tr v th i gian gi hai th i đo n này ch không ph thu c vào
th i đi m th c t mà đ ng phương sai đư c tính
-C th :
PTrung bình: E( tY ) = µ = const
P Phương sai: Var( tY )= 2
σ = const
P Đ ng phương sai: Covar( tY , t kY − )= kγ
-Tính d ng c a chu i th i gian có th nh n bi t d a trên đ th c a chu i th i
gian, đ th c a hàm t tương quan m u hay ki m đ nh Dickey-Fuller
-D a trên đ th Y= f(t), m t cách tr c quan chu i tY có tính d ng n u như đ th
cho th y trung bình và phương sai c a quá trình tY không đ i theo th i gian.
-D a vào hàm t tương quan m u ACF. N u ACF = f(t) gi m nhanh và t t d n v
0 thì chu i có tính d ng
-Ki m đ nh Dick-Fuller (ki m đ nh đơn v ) nh m xác đ nh xem chu i th i gian có
ph i ng u nhiên (Random Walk, nghĩa là tY = 1* 1tY − + tε ) hay không. N u chu i là bư c
ng u nhiên thì không có tính d ng. Tuy nhiên n u chu i không có tính d ng chưa ch c là
bư c ng u nhiên
-Đ bi n đ i chu i không d ng thành chu i “d ng”, thông thư ng n u l y sai
phân m t l n ho c hai l n thì s đư c chu i có tính d ng
29. 29
P Chu i g c: tY
P Chu i sai phân b c m t: 1t t tW Y Y−= −
P Chu i sai phân b c hai: 1t t tV W W −= −
2.2.Mô hình ARIMA
Theo Box-Jenkins m t quá trình ng u nhiên có tính d ng đ có th bi u di n b ng
mô hình T h i quy k t h p Trung bình trư t ARIMA
2.2.1.Mô hình t h i quy b c p – AR(p)
Trong mô hình t h i quy quá trình ph thu c vào t ng có tr ng s c a các giá tr
quá kh và s h ng ng u nhiên hi n hành theo đ tr .
1 1 2 2 ...t t t p t pY Y Y Yφ φ φ δ ε− − −= + + + + +
2.2.2.Mô hình trung bình trư t b c q – MA(q)
Trong mô hình trung bình trư t, quá trình đư c mô t hoàn toàn b ng t ng các giá
tr quá kh và s h ng ng u nhiên hi n hành theo đ tr
1 1 2 2 ...t t t q t qY µ ε θ ε θ ε θ ε− − −= + − − − −
2.2.3.Mô hình t h i quy k t h p trung bình trư t – ARIMA(p,d,q)
2.2.3.1.Nh n d ng mô hình
-Nh n d ng mô hình ARIMA(p,d,q) là tìm các giá tr thích h p c a p, d, q. V i d
là sai phân c a chu i th i gian kh o sát, p là b c t h i quy và q là b c trung bình trư t.
Vi c xác đ nh p.q s ph thu c vào đ th PACF = f(t)
-V i ACF là h s t tương quan và PACF là h s t h i quy t ng ph n m u;
nghĩa là t tương quan gi a Yt và Yt-p sau khi đã lo i b các tác đ ng c a Y trung gian.
Ch n mô hình AR(p) n u đ th PACF có giá tr cao t i đ tr 1,2,…,p và gi m nhi u sau
p và d ng hàm ACF gi m d n.
-Ch n mô hình MA(q) n u đ th ACF có giá tr cao t i các đ tr 1,2,…,q và
gi m nhi u sau q và d ng hàm PACF gi m d n
30. 30
Tóm l i:
Lo i mô hình D ng đ th ACF=f(t) D ng đ th PACF=f(t)
AR(p) Gi m d n Có đ nh p
MA(q) Có đ nh q Gi m d n
ARIMA(p,d,q) Gi m d n Gi m d n
2.2.3.2.Ư c lư ng các thông s c a mô hình ARIMA(p,d,q)
-Các thông s φ và θ c a mô hình ARIMA s đư c xác đ nh theo phương pháp
bình quân t i thi u (OLS – Ordinary Least Square) sao cho:
^
2
( )t tY Y Min∑ − →
^
( )t tY Yε = −
2.2.3.3.Ki m tra ch n đoán mô hình
-Sau khi xác đ nh p,q,d và các .,j jφ θ ; nghĩa là đã xác đ nh phương trình cho mô
hình ARIMA, đi u c n ph i làm là ti n hành ki m đ nh xem s h ng tε c a mô hình có
ph i là m t nhi u tr ng (nhi u ng u nhiên thu n túy) hay không. Đây là y u c u c a mô
hình t t.
-V m t lý thuy t, tε đư c t o ra b i quá trình nhi u tr ng n u:
tε ~ 2
(0, )N εσ sao cho ( ) 0tE ε =
( , ) 0t t t kCovγ ε ε −= =
-Vi c ki m đ nh nhi u tr ng d a vào đ th ACF c a chu i tε
2.2.3.4.D báo:
-D a trên phương trình c a mô hình ARIMA, ti n hành xác đ nh giá tr d báo
đi m và kho ng tin c y c a d báo
-D báo đi m:
^
tY
-Kho ng tin c y:
^ ^
( ) ( )t t t tY k Y Y kσ ε σ ε− < < +
31. 31
3.Mô hình ARCH:
3.1 Lý thuy t mô hình ARCH
Mô hình ARCH do Engle phát tri n năm 1982 mô hình này cho r ng phương sai c a
h ng nhi u t i th i đi m t ph thu c vào các h ng nhi u bình phương các giai đo n
trư c. Engle cho r ng t t nh t chúng ta nên mô hình hoá đ ng th i giá tr trung bình và
phương sai chu i s li u khi nghi ng r ng giá tr phương sai thay đ i theo th i gian. Mô
hình đơn gi n như sau:
Yt = B1 + B2Xt + ut (1.1)
Trong đó Xt là m t vecto k x 1 các bi n gi i thích và B2 là m t vecto k x 1 các h s .
Thông thư ng ut đư c gi đ nh có phân ph i chu n v i trung bình b ng 0 và phương sai
không đ i là . Gi đ nh này đư c vi t như sau:
ut ~ N (0, ) (1.2)
Ý tư ng cùa Engle b t đ u t s th t ông cho phép phương sai c a các h ng nhi u ph
thu c vào các giá tr quá kh , hay phương sai thay đ i theo th i gian. M t cách đ mô
hình hoá ý tư ng này là cho phương sai ph thu c vào các bi n tr c a các h ng nhi u
bình phương. Đi u này có th đư c minh ho như sau:
= + (1.3)
Phương trình (1.3) đư c g i là qui trình ARCH (1) và ý tư ng này cũng tương t như ý
tư ng mô hình ARIMA.
- Mô hình ARCH (1)
Mô hình ARCH (1) s mô hình hoá đ ng th i giá tr trung bình và phương c a m t chu i
th i gian như cách đư c xác đ nh sau đây:
Yt = B1 + B2Xt + ut (1.4)
ut ~ N (0, ht)
ht= + (1.5)
đây phương trình (1.4) đư c g i là phương trình ư c lư ng giá tr trung bình và
phương trình (1.5) đư c g i là phương trình ư c lư ng phương sai. Đ đơn gi n cho vi c
th hi n công th c c a phương trình phương sai ta th hi n ký hi u ht thay cho .
32. 32
Mô hình ARCH (1) cho r ng khi có m t cú s c l n giai đo n t-1 thì giá tr ut cũng s
l n hơn. Nghĩa là khi l n/ nh thì phương sai c a ut cũng s l n/ nh . H s ư c
lư ng ph i có d u dương vì phương sai luôn dương.
- Mô hình ARCH (q)
Th c t phương sai có đi u ki n có th ph thu c không ch m t đ tr mà còn nhi u đ
tr trư c nó n a, vì m i trư ng h p có th t o ra m t quy trình ARCH khác nhau. Ví d
ARCH (2) s đư c th hi n như sau:
Yt = B1 + B2Xt + ut
ut ~ N (0, ht)
ht= + +
và mô hình ARCH (3) s là:
Yt = B1 + B2Xt + ut
ut ~ N (0, ht)
ht= + + +
và trư ng h p t ng quát s là ARCH (q) đư c th hi n như sau:
Yt = B1 + B2Xt + ut
ut ~ N (0, ht)
ht = +
Mô hình ARCH (q) s mô hình hoá đ ng th i giá tr trung bình và phương sai c a m t
chu i các h s ư c lư ng ph i có d u dương vì phương sai luôn dương.
3.2.Ki m đ nh tính ARCH
Trư c khi ư c lư ng các mô hình ARCH (q), đi u quan tr ng là chúng ta c n ki m tra
xem có t n t i các nh hư ng ARCH hay không đ bi t các mô hình nào c n ư c lư ng
theo phương pháp ARCH thay vì theo phương pháp ư c lư ng OLS. Ki m đ nh nh
hư ng ARCH s đư c th c hi n theo qui trình như sau:
Bư c 1: Ư c lư ng phương trình trung bình theo phương pháp OLS
Yt = B1 + B2Xt + et
33. 33
Lưu ý, các bi n gi i thích có th bao g m các bi n tr c a bi n ph thu c và các bi n gi i
thích khác có nh hư ng đ n Yt. Ngoài ra, khi th c hi n v i d li u m u, thì h ng nhi u
ut trong mô hình (15.11), đư c đ i thành ph n dư et.
Bư c 2: Ư c lư ng phương trình h i qui ph sau đây:
= + + + …+ + wt
Xác đ nh h s xác đ nh c a mô hình h i qui ph , đ t tên là R2
.
Bư c 3: Xác đ nh gi thi t H0 như sau:
H0= = =…=
T k t qu h i qui ph ta tính R2
*T, v i T là s quan sát c a chu i d li u đang đư c
xem xét. Th ng kê này s theo phân ph i chi χ2
v i s b c t do là s đ tr q (do
trong phương trình h i quy là m t t ng c a q thành ph n l y bình phương). N u giá tr
th ng kê χ2
tính toán (R2
*T) l n hơn giá tr χ2
phê phán ( theo hàm CHIINV ( ,d.f.)), thì
chúng ta bác b gi thi t H0, và ngư c l i. N u bác b gi thi t H0, thì ta có th k t lu n
r ng chu i d li u đang xét có nh hư ng ARCH.
34. 34
CHƯƠNG 5:
ÁP D NG CÁC MÔ HÌNH D BÁO CHO CHU I
VNINDEX
1. ng d ng mô hình ARIMA và ARCH đ d báo chu i VNindex:
1.1.Nh n d ng mô hình:
Hình 1:Mô hình hàm xu th c a chu i Vnindex
- Đ th có xu hư ng gi m xu ng trong th i gian đang xét nên chu i VNINDEX
không d ng
- Phân tích đ th hàm t tương quan-ACF và hàm t tương quan-PACF c a d
li u g c VNINDEX ta có
35. 35
Hình 2: Đ th ACF và PACF c a chu i VNindex
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1,k=2
èđây là mô hình ar(1) ho c ar(2)
1.2.Chuy n đ i chu i g c VNINDEX thành chu i “d ng”. B ng cách l y sai phân b c
m t
Hình 3:Đ th chu i VNindex sau khi l y sai phân b c 1
36. 36
1.3.Xác đ nh mô hình ARIMA
L y sai phân b c 1 thì hàm t tương quan ACF và PACF có d ng sau:
Hình 4:Đ th ACF và PACF c a chu i VNindex sau khi l y sai phân b c 1
Ta th y ACF và PACF t t d n sau 1 đ tr nên đây là mô hình ARIMA(1,1,1)
1.4.Mô hình AR(1)
1.4.1.Ư c lư ng mô hình AR(1)
Dependent Variable: VNINDEX
Method: Least Squares
Date: 06/26/09 Time: 13:08
Sample(adjusted): 2 147
Included observations: 146 after adjusting endpoints
Convergence achieved after 5 iterations
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 519.5170 616.5174 0.842664 0.4008
AR(1) 0.995013 0.009642 103.1975 0.0000
R-squared 0.986659 Mean dependent var 658.0197
Adjusted R-squared 0.986566 S.D. dependent var 288.3421
37. 37
S.E. of regression 33.41998 Akaike info criterion 9.869789
Sum squared resid 160832.9 Schwarz criterion 9.910660
Log likelihood -718.4946 F-statistic 10649.73
Durbin-Watson stat 1.085675 Prob(F-statistic) 0.000000
Inverted AR Roots 1.00
Hình 5:K t qu ư c lư ng mô hình AR(1)
1.4.2.Ki m đ nh ph n dư
Hình 6:Ki m đ nh ph n dư mô hình AR(1)
Đa s các giá tr đ u n m trong 2 đư ng gi i h n do đó có th xem sai s là nhi u tr ng
1.4.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:
38. 38
Hình 7:Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
stt vnindex vnindexfar1
143 315.724 341.7688
144 317.01 316.7402
145 353.634 318.0198
146 380.016 354.4612
147 403.86 380.7116
148 404.4367
Hình 8:K t qu d báo b ng mô hình AR(1)
39. 39
1.5.Mô hình AR(2)
1.5.1.Ư c lư ng mô hình AR(2)
Hình 9: K t qu ư c lư ng mô hình AR(2)
1.5.2.Ki m đ nh ph n dư
Hình 10: Ki m đ nh ph n dư mô hình AR(2)
40. 40
1.5.3.Các ch tiêu d báo và giá tr d báo:
Hình 11:Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(2)
stt VnindexVnindexfar2
143 315.724 354.1707502
144 317.01 307.2678005
145 353.634 320.7006047
146 380.016 373.2301673
147 403.86 394.6534729
148 417.1055342
Hình 12: K t qu d báo b ng mô hình AR(2)
41. 41
1.6.Mô hình ARIMA(1,1,1)
Ư c lư ng mô hình ARIMA(1,1,1)
Hình 13:K t qu ư c lương b ng mô hình ARIMA(1,1,1)
àTa có sig c a mô hình>0.05-> lo i mô hình
K t lu n: t t nh t là mô hình AR(2)
Vi RMSE c a AR(2)=29.53< RMSE c a AR(1)=33.19
42. 42
1.7.Mô hình ARCH
1.7.1.Ki m đ nh nh hư ng c a Arch v i mô hình AR(2)
Hình 14: K t qu Ki m đ nh nh hư ng c a Arch v i mô hình AR(2)
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 12.47>giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình có th có nh hư ng c a ARCH(1).
43. 43
1.7.2.Ư c lư ng ARCH(1)
Hình 15: K t qu ư c lư ng ARCH(1)
Ta có giá tr ư c lư ng c a h s 1=-0.463650γ <0 nên mô hình không có nh hư ng c a
ARCH. Do đó, t i th trư ng ch ng khoán Vi t Nam Vnindex hoàn toàn không b nh
hư ng b i s thay đ i c a các y u t thông tin.
2.K t h p mô hình h i quy,ARIMA,ARCH đ d báo Vnindex
2.1.Nh n d ng:
-Ch ng khoán Vi t Nam có nh hư ng b i các ch s ch ng khoán tr n th gi i. Đ xác
đ nh đư c đi u này tôi s d ng mô hình h i quy nhân qu .
-H i quy Vnindex theo các ch s ch ng khoán c a các nư c l n như Dowjones,
Nasdaq(Hoa Kì), KOSPI(Hàn Qu c) , Dax (Đ c),Train Times (Singapore)
44. 44
-Sau khi h i quy tôi s s d ng mô hình ARIMA k t h p v i mô hình ARCH đ d báo
các ch s Dowjones, Nasdaq, KOSPI, Dax,Train Times, t đó th vào mô hình h i quy
đ d báo Vnindex
Mô hình h i quy:
i 0 1 2 3 4 5VNINDEX _ iDowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Timesβ β β β β β ε= + + + + + +
2.2.Ư c lư ng
H i quy
Dependent Variable: VNINDEX
Method: Least Squares
Date: 06/26/09 Time: 11:04
Sample: 1 147
Included observations: 147
Variable Coefficient Std. Error t-Statistic Prob.
C 62.10807 83.77511 0.741367 0.4597
DOWJONES -0.081080 0.029332 -2.764241 0.0065
NASDAQ -0.516737 0.133300 -3.876488 0.0002
KOSPI -0.753316 0.080162 -9.397425 0.0000
DAX 0.360519 0.051939 6.941207 0.0000
TRAINS_TIMES 0.549732 0.076479 7.187996 0.0000
R-squared 0.861772 Mean dependent var 656.9801
Adjusted R-squared 0.856870 S.D. dependent var 287.6292
S.E. of regression 108.8174 Akaike info criterion 12.25718
Sum squared resid 1669614. Schwarz criterion 12.37924
Log likelihood -894.9027 F-statistic 175.8102
Durbin-Watson stat 0.495754 Prob(F-statistic) 0.000000
Hình 16:K t qu h i quy chu i VNindex
2.3.Ki m đ nh t_test, F_test và ki m đ nh Wald.
-Ta có sig c a các h s h i quy <0.05 nên các h s h i quy có ý nghĩa th ng kê.Các
bi n Dowjones, Nasdaq,KOSPI, Dax, Trains Times đ u có tác đ ng đ n Vnindex
-Bên c nh đó ta có F=175.8102 có xác su t p=0.00000 r t bé nên mô hình có ý nghĩa
th ng kêà mô hình phù h p
45. 45
-Ki m đ nh Wald:
Wald Test:
Equation: HOIQUY
Test Statistic Value df Probability
F-statistic 32.64670 (4, 141) 0.0000
Chi-square 130.5868 4 0.0000
Hình 17:K t qu ki m đ nh Wald
Theo k t qu b ng trên, vì P(F>32,6467)=0.00000 r t nh nên bác b gi thi t H0, t c là
các h s h i quy có ý nghĩa th ng kê,do đó các h s Dowjones, Nasdaq,KOSPI, Dax,
Trains Times không đ ng th i b ng không và có th gi i thích đư c cho Vnindex
2.4.Ki m đ nh ph n dư
2.4.1.Đ th phân ph i chu n c a ph n dư
Hình 18:Đ th ph n dư c a hàm h i quy Vnindex
46. 46
2.4.2.Ki m đ nh Kolmogorov-Smirnov:
One-Sample Kolmogorov-Smirnov Test
Unstandardized
Residual
N 147
Mean .0000000Normal Parameters
a
Std. Deviation 1.06937889E2
Absolute .040
Positive .031
Most Extreme Differences
Negative -.040
Kolmogorov-Smirnov Z .488
Asymp. Sig. (2-tailed) .971
a. Test distribution is Normal.
Hình 19:K t qu ki m đ nh K-S
D a vào ki m đ nh K-S ta có sig=0.971>0.05 nên ta ch p nh n gi thuy t HO: ε
có phân ph i chu n
V y mô hình h i quy s là
61.11 0.08 0.52 0.75 0.36 0.55 _iVnindex Dowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Times= − − − + +
P-Ý nghĩa c a h s h i quy:
P oβ = 61.11 cho bi t khi Dowjones, Nasdaq,KOSPI, Dax, Trains Times b ng 0 thì
VNINDEX đ t 61.11 đi m
P 1β = -0.08 cho bi t khi ch s Dowjones tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX gi m(tăng) -
0.08 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
P 2β = -0.52 cho bi t khi ch s Nasdaq tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX gi m(tăng)
0.52 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
P 3β = -0.75 cho bi t khi ch s KOSPI tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX gi m(tăng)
0.75 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
P 4β = 0.36 cho bi t khi ch s Dax tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX tăng(gi m) 0.36
đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
47. 47
P 5β = 0.55 cho bi t khi ch s Trains Times tăng(gi m) 1 đi m thì VNINDEX
tăng(gi m) 0.55 đi m,trong đi u ki n các y u t khác không đ i
Ta l i có: R2
=0.8618 àcác bi n đ c l p gi i thích đư c 86.18% thay đ i c a mô hình. Và
mô hình có đ phù h p tương đ i cao.
2.5.K t h p ARIMA, ARCH vào mô hình h i quy:
-Áp d ng ARIMA và ARCH đ d báo các ch s Dowjones, Nasdaq, KOSPI,
Dax, Trains_Times ( các mô hình ARIMA,ARCH đ d báo đư c đính kèm ph l c)
-D báo bi n th 148 c a Vnindex
61.11 0.08 0.52 0.75 0.36 0.55 _
61.11 0.08*8273.91 0.52*1735.73 0.75*1395.75 0.36*4866.30 0.55*2181.79
401.6576
i
i
i
Vnindex Dowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Times
Vnindex
Vnindex
= − − − + +
= − − − + +
=
48. 48
CHƯƠNG 6:
NH N Đ NH TH TRƯ NG, KI N NGH , NH NG
M T CÒN H N CH VÀ HƯ NG PHÁT TRI N
CHO MÔ HÌNH
1.Nh n đ nh th trư ng:
-Nh ng m t mát l n trong năm 2008 đã đ y giá c phi u trên sàn xu ng m c th p
chưa t ng có trong l ch s , làm cho ch s ch ng khoán trên c hai sàn gi m c c m nh.
So v i đi m k t thúc 2007, năm 2008, ch s VN-Index (sàn TPHCM) đã gi m t m c
927,02 đi m xu ng còn 286.85 đi m, t c gi m g n 67%; còn ch s HaSTC-Index (sàn
Hà N i) đã gi m t 323,55 đi m xu ng còn 105,12 đi m, t c gi m 67,5%. So v i th
trư ng ch ng khoán các nư c trên th gi i thì Vi t Nam là m t trong s r t ít nư c b
gi m đi m m nh nh t.
-Theo nh n đ nh c a các chuyên gia tài chính, năm 2008, ch ng khoán đã b kéo
lùi hai năm, do đó có th 2009 là đi m kh i đ u cho th i kỳ tăng trư ng tr l i. Vì giá c
phi u đã xu ng r t th p nên nó đang t o ra cơ h i vàng cho nh ng nhà đ u tư ưa m o
hi m. Qua thăm dò c a t VnEconomy đi n t , trong 8 kênh đ u tư dành cho nh ng
ngư i đang có ti n nhàn r i trong th i đi m này thì ch ng khoán có s ngư i quy t đ nh
ch n nhi u nh t, chi m t l 38%; k đ n là g i ti n ti t ki m ngân hàng chi m 17%,
mua vàng 15%, mua b t đ ng s n 13%, còn l i là các kênh khác.
-T i h i th o d đoán tình hình th trư ng ch ng khoán Vi t Nam năm 2009 do
S Giao d ch ch ng khoán TP.HCM t ch c vào ngày 10-1, nhi u chuyên gia cho r ng
tình hình kinh t Vi t Nam có th ph c h i t đ u năm 2010 và th trư ng ch ng khoán
có th s ph c h i s m hơn theo quy lu t.
-D báo này d a trên cơ s v tình hình kinh t toàn c u có th b t đ u h i ph c
t quý III-2009. Bên c nh đó, v i gói kích c u n n kinh t c a Chính ph cùng vi c lãi
su t gi m, gi m thu thu nh p cho doanh nghi p, giãn n p các kho n thu khác... s giúp
cho các doanh nghi p tháo g đư c khó khăn và duy trì s n xu t, t đó s tác đ ng tích
c c đ n th trư ng ch ng khoán.
49. 49
PPhân tích d báo b ng mô hình ARIMA,ARCH đ i v i ch s VNINDEX:
K t qu phân tích mô hình cho th y d báo là khá t t, luôn bám sát xu hư ng th
trư ng. Do đó ta có thê dùng ARIMA là công c đ d báo VNINDEX trong ng n h n.
T i Vi t Nam, thông tin t t x u không nh hư ng đ n s tăng gi m c a
VNINDEX, do đó mô hình ARCH không có ý nghĩa và không s d ng đư c đ d báo
t i Vi t Namàtâm lý mua bán trên th trư ng Vi t Nam ch là tâm lý b y đàn, th trư ng
Vi t Nam không b nh hư ng b i tin t c t t x u c a c phi u. Do đó xu hư ng đ u tư
ch y u là đi theo s đông, xu hư ng ăn theo.
PPhân tích h i quy k t h p ARIMA và ARCH
Mô hình h i quy:
61.11 0.08 0.52 0.75 0.36 0.55 _iVnindex Dowjones Nasdaq KOSPI Dax Trains Times= − − − + +
Mô hình h i quy cho th y ch s KOSPI nh hư ng khá nhi u đ n ch ng khoán
Vi t Nam, do đó c n theo dõi ch s này đ bi t cách đ u tư cho đúng,bên c nh đó
cũng ph i quan sát bi n đ ng c a các ch s khác như dowjones, nasdaq, dax, trains
times
2.Ki n ngh :
- Khi phân tích ch s VNINDEX c n ph i k t h p nhi u y u t ( l m phát, tính
thanh kho n, xu th giá,…) đ có đư c cách nhìn nh n đúng đ n và chính xác nh t c a
th trư ng ch ng khoán.
- Th trư ng ch ng khoán Vi t Nam còn r t y u cho nên c n có nhi u bi n pháp
đ khuy n khích th trư ng phát tri n.
- VNINDEX cũng như giá tr c a c phi u ph thu c nhi u vào quy lu t cung-
c u. Do đó y u t “b y đàn” đư c hình thành rõ r t t i nhà đ u tư. C n có nh ng nh n
đ nh chính xác hơn, am hi u ch ng khoán nhi u hơn đ có th tránh tình tr ng “b y đàn”
và giúp th trư ng ch ng khoán Vi t Nam phát tri n m nh m .
-Thư ng xuyên quan sát bi n đ ng c a các ch s trên th gi i đ có th đ u tư
chính xác theo mong mu n
50. 50
3.Nh ng m t h n ch :
-Vì m i qu c gia, phiên giao d ch, s ngày giao d ch khác nhau, có nư c thì giao
d ch 5 ngày có nư c giao d ch 6, 7 ngày nên mô hình tôi cung c p ch y u là theo tu n.
Do đó chưa th y đư c và chưa d báo đư c bi n đ ng x y ra trong ngày.
-Mô hình h i quy còn b 1 vài hi n tư ng như t tương quan và đa c ng tuy n,
tuy không nh hư ng bao nhiêu đ n mô hình nhưng tôi v n chưa tìm đư c cách kh c
ph c đ đưa ra 1 mô hình d báo t t hơn
-Vì th i gian có h n nên tôi ch m i thu th p và x lý đư c 1 vài ch s ch ng
khoán c a các qu c gia l n, v n còn 1 s ch s n a mà tôi chưa tìm ra, do đó nó cũng là
1 thi u sót trong mô hình
-Các ch s ch ng khoán tôi s d ng có l do là d li u theo tu n nên y u t
ARCH không có ho c th hi n quá y u.
4.Hư ng nghiên c u phát tri n t mô hình:
-Thu th p và x lý t t d li u v ngày
-K t h p đư c các y u t nh hư ng đ n Vnindex trong nư c như ch s ngành,
ch s B t Đ ng S n, giá vàng, giá d u, t giá h i đoái,… và các ch s ch ng khoán c a
nh ng qu c gia l n. T đó th y đư c y u t nào tác đ ng m nh đ n Vnindex, t đó có
th d a vào nh ng y u t tác đ ng đó đ đ u tư vào ch ng khoán Vi t Nam
-K t h p thêm gi a phân tích kĩ thu t, mô hình ARIMA, mô hình ARCH s giúp
nh n đ nh chính xác ph n nào ch s VNindex, hay xác đ nh đư c giá các c phi u.
55. 55
PH L C 2:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S DOWJONES
Hình 1:Đ th ACF và PACF c a chu i Dowjones
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 2: Đ th ACF và PACF c a chu i Dowjones sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
56. 56
Hình 3:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 4: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
Dowjones dowjonesfar1
8076.29 8128.672
8212.41 8073.915
8574.65 8209.337
8268.64 8569.72
8277.32 8265.279
8273.914
Hình 5:K t qu d báo c a mô hình AR(1)
57. 57
Hình 6:K t qu ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 3.93<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
58. 58
PH L C 3:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S NASDAQ
Hình 7:Đ th ACF và PACF c a chu i Nasdaq
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 8: Đ th ACF và PACF c a chu i Nasdaq sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
59. 59
Hình 9:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 10: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
Nasdaq Nasdaqfar1
1694.29 1677.10203
1719.2 1698.08469
1739 1722.71609
1680.14 1742.29464
1732.36 1684.09295
1735.7289
Hình 11:K t qu d báo c a mô hình AR(1)
60. 60
Hình 12:K t qu ki m đ nh ARCH->có th có ARCH(1)
Hình 13:K t qu h i quy ARCH(1)->do Var=-1.04<0èlo i mô hình
61. 61
PH L C 4:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S KOSPI
Hình 14:Đ th ACF và PACF c a chu i KOSPI
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 15: Đ th ACF và PACF c a chu i KOSPI sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
62. 62
Hình 16:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 17: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
KOSPI KOSPIfar1
1354.1 1334.567
1369.36 1359.048
1412.13 1373.931
1391.73 1415.646
1386.68 1395.749
1390.824
Hình 18:K t qu d báo
63. 63
Hình 19:Ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 1.45<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
64. 64
PH L C 5:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S DAX
Hình 20:Đ th ACF và PACF c a chu i Dax
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 21: Đ th ACF và PACF c a chu i Dax sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
65. 65
Hình 22:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 23: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
Dax Daxfar1
4674.32 4693.484
4769.45 4690.997
4913.9 4784.877
4737.5 4927.428
4851.96 4753.347
4866.303
Hình 24:K t qu d báo
66. 66
Hình 25:Ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 1.15<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
67. 67
PH L C 6:K T QU NGHIÊN C U MÔ HÌNH ARIMA,ARCH
Đ I V I CH S TRAINS TIMES
Hình 26:Đ th ACF và PACF c a chu i Trains Times
-B ng ACF và PACF cho th y chu i d li u g c không ph i là chu i d ng.
+ACF gi m d n
+PACF gi m đáng k sau đ tr k=1èmô hình AR(1)
L y sai phân b c 1
Hình 27: Đ th ACF và PACF c a chu i Trains Times sau khi l y sai phân b c 1.
Chu i d ng vì ACF,PACF đ u n m trong 2 đư ng gi i h n
68. 68
Hình 28:K t qu ư c lư ng c a mô hình AR(1)
Hình 29: Các ch tiêu d báo c a mô hình AR(1)
trains_times trains_timesfar1
1852.85 1904.092721
1920.28 1860.806714
2238.21 1927.582633
2139.78 2242.428666
2176.98 2144.953451
2181.792606
Hình 30:K t qu d báo
69. 69
Hình 31:Ki m đ nh ARCH
Giá tr chi bình phương tính toán b ng 3.93<giá tr chi bình phương phê phán m c ý
nghĩa 1% v i 1 b c t do (=CHIINV(1%,1)=6.64). Như v y chúng ta có th k t lu n mô
hình không có nh hư ng c a ARCH
70. 70
TÀI LI U THAM KH O
1. Hoàng Tr ng, Chu Nguy n M ng Ng c (2007), Th ng kê ng d ng trong Kinh t - Xã
h i, NXB Th ng kê
2.Nguy n Th ng (1999), phân tích d li u và áp d ng vào d báo, NXB Thanh niên
3.Nguy n Kh c Minh (2002), Các phương pháp phân tích và d báo trong kinh t , NXB
Khoa h c và k thu t
4.Nguy n Tr ng Hoài (2001), Mô hình hóa & d báo chu i th i gian trong kinh doanh
và kinh t , NXB ĐHQG TPHCM
5.Nguy n Quang Dong (2007), Kinh t lư ng nâng cao, NXB Khoa h c và k thu t
6.Phùng Thanh Bình (2009), chuyên đ “các mô hình arch-garch”
7.“CBV-Index”, công ty ch ng khoán Bi n Vi t,
http://www.cbv.vn/index.php?option=com_content&task=view&id=42&Itemid=92,
24/5/2007
8.“th trư ng ch ng khoán”, công ty ch ng khoán Vi t
Qu c,http://www.vqs.vn/Info/Info.aspx?CatID=334&f=100102
9.“cách th c tính ch s Vn-index”, friendship network, http://f-news.f-
network.net/News2857.f-net ,25/1/2007
10.“Phương pháp tính ch s giá c phi u”, di n đàn kinh t ADWIN,
http://www.adwin.com.vn/diendan/index.php?showtopic=56&pid=137&mode=threaded
&start= ,6/6/2008