S.D.G.-10

2. SDG-10
ઘટાડામાાં અસમાનતા
દેશો-દેશો વચ્ચે અવાકની વહેચણીમાાં
અસમાનતા

3. સામાજિક અસમાનતા
 માનવ વવકાસ ઈન્ડેક્સ 2014 માાં વવશ્વનો નકશો દશાાવે છે. આ
ઇન્ડેક્સ સમાજનો સરેરાશ વ્યક્ક્તનો વવકાસ કરે છે,
આરોગ્ય, વશક્ષણ અને આવકના વવતરણમાાં અસમાનતા હોવા કરતાાં
ઓછો છે.
સત્તા, ધમા, સગપણ, પ્રવતષ્ઠા, વાંશીયતા, જાવત, વય અને વગા દ્વારા
લાવવામાાં આવતી સમાજમાાં સામાજજક માલસામાનની પહોંચની
ભિન્નતા પસાંદગી છે.

4. વવશ્વિરમાાં અનેક સમાજો મેરરટ્રોક્રેસીસ હોવાનો દાવો કરે છે કે તેમના
સમાજો માત્ર મેરરટના આધારે સાંસાધનોનાં વવતરણ કરે છે.
"મેરરટ્રોસી" શબ્દ માઇકલ યાંગ દ્વારા 1958 ના ડાયસ્ટોવપયન વનબાંધ
"ધ રાઇઝ ઓફ ધ મેરરટૉસી" માાં આપ્યો હતો,
 યાંગને ભચિંતા હતી કે યનાઈટેડ રકિંગડમમાાં વશક્ષણની વત્રપક્ષીય
પદ્ધવતનો અભ્યાસ તે સમયે થયો હતો જ્યારે તેમણે વનબાંધને "બદ્ધદ્ધ-
વત્તા-પ્રયત્ન, તેના માભલક ... પ્રારાંભિક વયમાાં ઓળખાય છે અને
યોગ્ય સઘન વશક્ષણ માટે પસાંદ કરેલ છે

5. સમથાન, પરીક્ષણ-સ્કોરરિંગ અને લાયકાતો સાથેના વળગાડ "ને ટેકો
આપે છે
કામદાર વગાના વશક્ષણના ખચે એક વશભક્ષત મધ્યમ વગાના િદ્ર
વગાને બનાવશે અવનવાયાપણે અન્યાય અને પરરણામે - ક્રાાંવત.
"મેરરટ્રોસી" ના પ્રકારનાં આધવનક પ્રવતવનવધત્વ યાંગ િય હતો, જે
3% માાં જોઈ શકાય છે.
જદા જદા રાષ્ટ્રોમાાં સામાજજક અસમાનતાની સરખામણી માટે સૌથી
સામાન્ય મેરટ્રક ભગની ગણાાંક છે

6. રાષ્ટ્રમાાં સાંપવત્ત અને આવકની સાાંદ્રતા 0 (સમાન રીતે સાંપવત્ત અને
આવકને વહેંચી) માાંથી 1 (એક વ્યક્ક્ત પાસે બધી સાંપવત્ત અને આવક)
છે.
 બે રાષ્ટ્રોમાાં સમાનભગની સહગણાાંકો હોઈ શકે છે પરાંત નાટયાત્મક
રીતે વવવવધ આવથિક (આઉટપટ) અથવા જીવનની ગણવત્તા હોઈ શકે
છે
 તેથી ભગની ગણાાંકને અથાપૂણા સરખામણીઓ માટે સાંદભિિત હોવા
જોઈએ

7. 1 ઝાાંખી
2 અસમાનતા અને વવચારધારા
3 અસમાનતા અને સામાજજક વગા
4.1 વાંશીય અને વાંશીય અસમાનતા
4.2 ઉંમર અસમાનતા
4.3 આરોગ્યમાાં અસમાનતાઓ

8. 4.1 વાંશીય અને વાંશીય અસમાનતા
4.2 ઉંમર અસમાનતા
4.3 આરોગ્યમાાં અસમાનતાઓ
4.3.1 આરોગ્ય સાંિાળ
4.3.2 ફૂડ
5 વૈવશ્વક અસમાનતા
6 અસમાનતા અને આવથિક વૃદ્ધદ્ધ

9. 1.ઝાાંખી
સામાજજક અસમાનતા િૌગોભલક સ્થાન અથવા નાગરરકતા દરજ્જજા
જેવી માળખાકીય પરરબળો દ્વારા આકાર આપવામાાં આવે છે,
ઘણી વખત સાાંસ્કૃવતક પ્રવચન અને ઓળખાણ દ્વારા વ્યાખ્યાવયત
કરવામાાં આવે છે, ઉદાહરણ તરીકે, ગરીબ 'લાયક' અથવા 'અયોગ્ય'
છે
 સરળ માંડળીઓમાાં, જેઓ પાસે થોડા સામાજજક ભૂવમકાઓ અને
ક્સ્થવતઓ છે જે તેના સભ્યો દ્વારા કબજો કરવામાાં આવે છે, સામાજજક
અસમાનતા ખ ૂબ ઓછી હોઇ શકે છે.

10. આરદજાવત સમાજોમાાં, ઉદાહરણ તરીકે, આરદવાસી વડા અથવા
સરદાર કેટલાક વવશેષાવધકારો ધરાવે છે,
આરદજાવત સભ્ય નૃવાંશશાસ્ત્રીઓ આ પ્રકારની સમતાવાદી સાંસ્કૃવતને
"સગપણ-લક્ષી" તરીકે ઓળખે છે,
સાંપવત્ત અથવા ક્સ્થવત કરતાાં વધ સામાજજક સન્માનની લાગણી દશાાવે
છે.
આજની દવનયામાાં, મોટા િાગની વસતી સાધારણ સમાજ કરતાાં વધ
જરટલ રહે છે. સામાજજક જટીલતા વધે છે તેમ, અસમાનતા સમાજના
સૌથી ગરીબ અને સૌથી વધ શ્રીમાંત સભ્યો વચ્ચે વવસ્તરણના
તફાવત સાથે વધે છે.

11. સામાજજક અસમાનતાના પાાંચ પ્રણાલીઓ / પ્રકારો છે
1.સાંપવત્ત અસમાનતા
2.સારવાર અને જવાબદારી અસમાનતા
3.રાજકીય અસમાનતા
4.જીવન અસમાનતા
5.સભ્યપદ અસમાનતાન

12. સમાજની ક્સ્થવત બે પ્રકારના હોય છે.
1. વવવશષ્ટ લક્ષણો
2.પ્રાપ્ત લાક્ષભણકતા
 ઉપરોક્ત લક્ષણો તે જન્મ સમયે હાજર છે.
અન્ય દ્વારા વનયક્ત છે અને જેના પર વ્યક્ક્ત પાસે થોડાં કે કોઈ
વનયાંત્રણ નથી.
ઉદાહરણોમાાં ત્વચા રાંગ, આંખનો આકાર, જન્મ સ્થળ, જાવતયતા,
જાવત ઓળખ, માતાવપતા અને વપતૃઓની સામાજજક ક્સ્થવતનો સમાવેશ
થાય છે.

13. 2.અસમાનતા અને વિચારધારા
 સમાજની સવવધાને ઘટાડવામાાં અથવા નાબૂદ કરવા માટે તેઓ
ઇચ્છનીય અને અસમાનતા તરીકે સમાનતા આપે છે કે નહીં. આ
સૈદ્ધાાંવતક સાતત્યનો એક અંત "ઇન્ડીભઝએભલસ્ટ" તરીકે ઓળખાય છે,
જે અન્ય "કલેક્ક્ટવવસ્ટ" છે.
 લેસીસેઝ-ફૈર, ફ્રી માકેટ વસધ્ધાાંતો- શાસ્ત્રીય ઉદારવાદ,
વનયોભલભબભલઝમ અને ઉદારવાદીવાદ સરહત-સમાજની અસમાનતા એ
"કદરતી" લક્ષણ છે તે વવચારની રચના કરવામાાં આવી છે,

14. સાતત્યના બીજા િાગમાાં, એકવત્રતાવાદીઓ "ફ્રી માકેટ" આવથિક
પ્રણાલીઓમાાં કોઈ વવશ્ર્વાસ આપતા નથી, ખાસ કરીને જૂથોમાાં અથવા
વ્યક્ક્તઓની વગામાાં પ્રવેશ માટે બજારમાાં પ્રવેશના ખચાની વ્યાપક
અિાવને ધ્યાનમાાં લેતા.
 વવચારધારાઓમાાં ફેભબઅવનઝમ, સમાજવાદ, અને માક્સાવાદ અથવા
સામ્યવાદનો સમાવેશ થાય છે.
સાતત્યના બીજા િાગમાાં, એકવત્રતાવાદીઓ "ફ્રી માકેટ" આવથિક
પ્રણાલીઓમાાં કોઈ વવશ્ર્વાસ આપતા નથી, ખાસ કરીને જૂથોમાાં અથવા
વ્યક્ક્તઓની વગામાાં પ્રવેશ માટે બજારમાાં પ્રવેશના ખચાની વ્યાપક
અિાવને ધ્યાનમાાં લેતા. વ્યાપક અસમાનતા ઘણીવાર વતામાન
સામાજજક હકમ સાથે સાંઘષા અને અસાંતોષ તરફ દોરી જાય છે.

15. વ્યરકતવાદના તત્વો અને મક્ત બજાર સાંગઠન ચોક્કસ પ્રદેશો અને
ઐવતહાવસક યગમાાં જોવા મળે છે.
ઉદાહરણ તરીકે હાન અને તાાંગ રાજવાંશોમાાં ઉત્તમ ચાઇનીઝ સમાજ,
જ્યારે વવવશષ્ટ શક્ક્ત ચનાંદા સાથે આડા અસમાનતાના ચસ્ત
પદાનક્રમમાાં પણ ગોઠવવામાાં આવે છે
સાક્ષરતા, આવક વવતરણ, વશક્ષણ અને આરોગ્ય ક્સ્થવતમાાં ફેરફાર
થયો છે.

16. 3.અસમાનતા અને સામાજિક િર્ગ
 મેક્સ વેબર સાંપવત્ત અને ક્સ્થવતનાં પરીક્ષણ કરવા માટે સામાજજક
વગોનો ઉપયોગ કરે છે.
 સામાજજક વગા મજબૂત પ્રવતષ્ઠા અને વવશેષાવધકારો સાથે સાંકળાયેલા
છે.
 સમાજજક પ્રજનન, સામાજજક વગોની વલણને તેમની અસાંખ્ય
અસમાનતાઓને જાળવી રાખતા પેઢીઓમાાં પણ ક્સ્થર રહેવાથી
સમજાવી શકે છે.

17. આધવનક પવિમી સમાજમાાં, અસમાનતાને સામાન્ય રીતે સામાજજક
વગાના ત્રણ મખ્ય વવિાગોમાાં વગીકૃત કરવામાાં આવે છે.
1. ઉચ્ચ વગા
૨.મધ્યમ વગા
૩.વનમ્ન વગા
દરેક વગોને નાના વગોમાાં વહેંચી શકાય છે (દા.ત. "ઉચ્ચ મધ્યમ").
વવવવધ વગોના સભ્યો નાણાકીય સ્રોતોની વવવવધતા ધરાવે છે.

18. • વગા, જાવત અને ભલિંગ સ્તરીકરણના સ્વરૂપો છે જે અસમાનતા લાવે છે
અને સામાજજક પારરતોવષકોના ફાળવણીમાાં તફાવત નક્કી કરે છે.
4.1.િાંશીય અને િાંશીય અસમાનતા
વાંશીય અને વાંશીય વગો સમાજમાાં લઘમતી વગા બની જાય છે.
 સમાજમાાં લઘમતી સભ્યો ઘણીવાર િેદિાવ, બાકાત, જલમ,
હકાલપટ્ટી, અને સાંહાર સરહત બહમતી નીવતઓથી પરરણમતા
િેદિાવપૂણા કાયોને આવધન છે.

19. ઉદાહરણ તરીકે, યનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાાં 2012 ની ફેડરલ ચૂાંટણીઓ સધી
ચાલતી વખતે, ચોક્કસ "યદ્ધભૂવમના રાજ્યો" માાંના કાયદાઓએ
મતદારોની છેતરપીંડીને લક્ષયાાંક બનાવવાનો દાવો કયો હતો,આરફ્રકન
અમેરરકન મતદાતાઓને ભબનપ્રવતવનવધત્વ આપવાની અસર પડી હતી.
યનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાાં, એન્જેલા ડેવવસ દલીલ કરે છે
સામૂરહક કારાવાસ અત્યાવધકતા, દમન અને આરફ્રકન અમેરરકન અને
રહસ્પેવનક્સ પર િેદિાવ લાવવા માટે રાજ્યનો આધવનક સાધન છે.

20.  ડ્રગ પરનો યદ્ધ ઉત્તર અમેરરકામાાં ગરીબ, નબળા, અને હાજરીવાળા
લોકોની સતત કારાવાસને વનવિત કરીને, અસાંતભલત અસરો સાથે
ઝાંબેશ છે.
એક વમભલયન કરતા વધારે આરફ્રકન અમેરરકનોને અમેરરકામાાં જેલમાાં
રાખવામાાં આવ્યા છે,

21. 4.2.ઉંમર અસમાનતા
આધવનક, ટેકનોલોજીકલી એડવાન્સ્ડ સોસાયટીઝમાાં, યવાન અને વૃદ્ધ
બાંનેને પ્રમાણમાાં વાંભચત રહેવાની વૃવત્ત છે.
 યનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાાં વલણ સૌથી વાંભચત હોવાનાં યવાન માટેનાં વલણ છે.
 ઉદાહરણ તરીકે, 1970 ના દાયકાના આરાંિથી ય.એસ.માાં ગરીબીનાં સ્તર
65 અને તેથી વધ વયના લોકોમાાં ઘટી રહ્ાં છે
18 વષાની વયના બાળકોની સાંખ્યામાાં સતત વધારો થયો છે. વૃદ્ધોને
તેમના જીવન દરવમયાન તેમની સાંપવત્તના વનમાાણની તક મળી છે,

22.  ય.એસ.માાં 65 થી વધ લોકોની સામાજજક સરક્ષા અને મેરડકેર લાિો
મેળવતા લોકોની સાંખ્યામાાં વધારો થયો છે.
વવશ્વની યવાનો લગિગ અડધા (48.5 ટકા) 2007 ની બે આવક
કૌંસમાાં જ મયાારદત છે.
૩ અબજ લોકોમાાંથી 2007 ના વષામાાં વવશ્વની કલ સાંખ્યામાાં આશરે
1.5 ભબભલયન એવા સાંજોગોમાાં જીવી રહ્યા હતા જેમાાં તેઓ અને તેમના
પરરવારોની આવક માત્ર 9%જેટલી જ હતી.
 વવશ્વની બે તૃવતયાાંશ કરતાાં વધ યવાનો વૈવશ્વક સાંપવત્તના 20 ટકા
કરતાાં ઓછાં વપરાશ ધરાવે છે, .

23.  લગિગ એક તૃતીયાાંશ જેટલા યવાનો રહેતા 86 ટકા વવશ્વ આવક
માત્ર 400 વમભલયન જેટલા યવાનો જે આવકના વવતરણમાાં કટાંબો
અથવા પરરક્સ્થવતઓમાાં ક્રમશ કરવા માટે નસીબદાર છે,
 વૈવશ્વક આવકનો 60 ટકાથી વધનો અવસર વધારો કરે છે.

24. 4.3.આરોગ્યમાાં અસમાનતા
1.આરોગ્ય સાંભાળ
 ય.એસ. હેલ્થ કેર વસસ્ટમનો િારે ખાનગીકરણ છે
રાઈટ અને પેરીએ િારપૂવાક કહ્ાં છે કે, "સ્વાસ્્ય સાંિાળમાાં સામાજજક
દરજ્જજોનો તફાવત આરોગ્યની અસમાનતાઓનાં પ્રાથવમક પદ્ધવત છે“
 યનાઇટેડ સ્ટેટ્સમાાં, 48 વમભલયનથી વધ લોકો તબીબી સાંિાળના
કવરેજ વગર છે.

25. સાવાવત્રક આરોગ્ય સાંિાળ વ્યવસ્થા ધરાવે છે, આરોગ્ય અસમાનતા
ઘટાડી દેવામાાં આવી છે.
કેનેડામાાં, ઉદાહરણ તરીકે, મેરડકેર દ્વારા સ્વાસ્્ય સેવાઓમાાં સધારો
થયો છે.
1990 માાં ઇન્ડોનેવશયામાાં, આરોગ્ય માટેના સરકારી ખચાના માત્ર 12%
લોકો ગરીબ 20% ઘર દ્વારા ઉપયોગમાાં લેવાતી સેવાઓ માટે હતા,
જ્યારે ધનાઢય 20% લોકો આરોગ્ય ક્ષેત્રે સરકારી સબવસડીનો 29%
ઉપયોગ કરતા હતા.

26. 2.ખાદ્ય
પડોશમાાં તાજા, તાંદરસ્ત ખોરાકની ઓછી પ્રાપ્પ્તથી ગરીબ ઉપિોક્તા
પસાંદગીઓ અને ખોરાક સાંબાંવધત વવકલ્પો તરફ દોરી જાય છે.
 યનાઇટેડ સ્ટેટ્સ અને અન્ય ઘણા દેશોમાાં બાળપણની મેદસ્વીતા
રોગચાળા માટે ખોરાક રસ્તો નોંધપાત્ર ફાળો છે
 ગ્રીસમાાં વ્યાપક સાંદિામાાં નોંધપાત્ર અસર પડી શકે છે, ગરીબીના
પરરણામ સ્વરૂપે તાજેતરના વષોમાાં બાળપણમાાં મેદસ્વીતા દર િારે
વધી ગઇ છે અને તેના પરરણામે તાજા ખોરાક.

27. 5.િૈવિક અસમાનતા
 ય.કે. (પીળા), યકે (નારાંગી), જાપાન (લાલ), ચીન (રડસ્ક વવસ્તાર)
સાથે 1860 થી 2011 સધીના ફુગાવા અને ખરીદશક્ક્ત સમાનતા
(લોગ સ્કેલ) માટે સમાયોજજત, માથાદીઠ 2011 માાં કલ ઘરેલાં
ઉત્પાદન. જાપાન (લાલ), અને િારત (વાદળી).
1980 ની સાલથી, જોકે, ઓછામાાં ઓછા 2011 સધીમાાં, જીડીપીના
તફાવત, જ્યારે હજ પણ વવશાળ, બાંધ થઈ ગયો અને કેટલાક વધ
ઝડપથી વવકસીત દેશોમાાં, જીવનની અપેક્ષાઓ વધવા લાગી.

28. 1959 થી 1966 દરવમયાન, વૈવશ્વક ભગનીએ તીવ્ર વધારો કયો, જે
1966 ની આસપાસ 48 ની ટોચની સપાટીએ હતો.
1967 થી 1984 સધીના સમયગાળા દરવમયાન બે વખત બાંધ અને
સમતળુ કયાા પછી, ભગની ફરીથી મધ્ય- એંસીઝ 2000 સધી ઊંચી
અથવા આસપાસ 54 સધી પહોંચ્યા ત્યાાં સધી તે ફરીથી કૂદકો કરી .
2002માાં 70.
 1980 ના દાયકાના અંત િાગમાાં, કેટલાક પ્રદેશો વચ્ચેનો તફાવત
સ્પષ્ટ રીતે એવશયા અને પવિમના અદ્યતન અથાતાંત્રો વચ્ચેનો
સાંકભચતતા - ઉદાહરણ તરીકે- પરાંત વૈવશ્વક અવરોધો વૈવશ્વક સ્તરે રહે
છે.

29. 2003 અને 2013 ના દાયકાના અંત િાગમાાં, જમાની, સ્વીડન અને
ડેનમાકા જેવા પરાંપરાગત સમતાવાદી દેશોમાાં પણ આવકની
અસમાનતા વધતી હતી.
 થોડા અપવાદો સાથે- ફ્રાન્સ, જાપાન, સ્પેન - સૌથી વધ વવકવસત
અથાતાંત્રોમાાં ટોચની 10 ટકા કમાણીકારો આગળ વધ્યા હતા.
 10 ટકાથી વધ ઘટાડો થયો હતો.
 2013 સધીમાાં, કરોડોપવતઓના એક નાના િદ્ર, ચોક્કસપણે 85
જેટલા સાંપવત્તઓએ વવશ્વની 7 અબજની કલ વસ્તીના ગરીબ અડધા
(3.5 અબજ) માભલકીની સાંપવત્તની સમકક્ષ સાંપવત્તની સાંપવત્ત મેળવી
હતી.

30. 6.અસમાનતા અને આવથિક વૃદ્ધિ
વમલાનોવવક (2011) જણાવે છે કે સમગ્ર દેશો વચ્ચે અસમાનતા
કરતાાં વવશ્વ અથાવ્યવસ્થાના વવકાસ માટે સમગ્ર વવશ્વમાાં વૈવશ્વક
અસમાનતા વધ મહત્વની છે.
ડેવટીન, એટ અલ (2014) યકે, કેનેડા અને ય.એસ.માાં આવકની
અસમાનતા સાથે નાણાકીય અને આવથિક નીવતઓમાાં આ નાણાકીય
ક્સ્થવતઓ અને ફેરફારોનો અભ્યાસ કયો હતો. તેઓ શોધી કાઢે છે

31. આવકની અસમાનતા યકેના રકસ્સામાાં આવથિક વૃદ્ધદ્ધ પર નકારાત્મક
અસર કરે છે પરાંત યએસ અને કેનેડાના રકસ્સામાાં હકારાત્મક અસર
છે.
એભલવસના અને રોડરરક (1994), બૌરભગગ્નન (2004), અને
પક્ષીઓલોલ (2005) ના પરરણામોને પગલે દશાાવે છે
 ઓટીઝ અને કવમિંગ્સ (2011) ઉચ્ચ અસમાનતા ધરાવતાાં વવકાસશીલ
દેશો વધ ધીમે ધીમે વધતા જાય છે.
131 દેશો માટે, તેઓ 1990 અને 2008 ની વચ્ચે ભગની ઇન્ડેક્સ
મૂલ્યમાાં ફેરફારનો અંદાજ મેળવી શકે છે,

33. Bechar Rangapara
Khintlawala