2. • જમીનનું તાપમાન(soil temperature)
• પ્રાણી તેમજ છોડની દેહ ધાર્મિક ક્રિયાઓ ઉષ્ણતામાન ઘટતા,ઘટે છે અને જો
ઉષ્ણતામાન થીજી જાય તેવી ક્ક્ષાએ પહોચે તો પ્ર્નીયો અથવા છોડમાું થતી
દેહધાર્મિક ક્રિયાઓ તદન અટકી જાય છે અને પક્રિણામે છોડ સકાઈ જાય છે.
• 40 f.ના તાપમાને છોડ પોઅતની દેહ ધાર્મિક ક્રિયા ઓછી કિે છે.પિુંત જો
તેનું તાપમાન 70 f. થી 90 f. પહોચતા દિ 10 f.તાપમાન વધાત્તેની દેહ
ધાર્મિક ક્રિયામાું સાિો એવો વધાિો થાય છે.
3. conti...
•
• જમીનનું તાપમાન જલદીથી વધતું નથી કાિણ કે જમીનમાું િહેલા ભેજ તેના
પિ અસિ કિે છે. જમીનનું તાપમાન વધાિવા માટે સેન્દ્રીય રવ્યો તેમજ
જમીનનું સારું પિત મદદ કિે છે.
• િાસાયણણક ક્રિયાઓ સક્ષ્મ જીવાણુંઓની પ્રવર્ત ઓ તેમજ છોડની પોષક
તત્વો લેવાની શક્ક્ક્તને તેમજ લભ્ય્તાને તાપમાન અસિ કિે છે.આઉપિથી
સમજી શકાય કે જમીનનું તાપમાન તેમજ વાતાવિણનું તાપમાન છોડની
વૃદ્ધિ માટે ઘણું મહત્વનું છે.
4. • જમીનના તાપમાનની જમીનની િાસાયણણક
અને જીવવૈજ્ઞાનીક ક્રિયાઓ ઉપિ અસિ
• જમીનની િાસાયણણક અને જીવવૈજ્ઞાનીક ક્રિયાઓ ઉષ્માદદશક છે. આ ક્રિયાઓ
જયાું સધી જમીનનું તાપમાન અનકળ ન હોય ત્યાું સધી ઝડપથી થઈ શકતી
નથી.
• જમીનનું તાપમાન પણ ભેજ અને હવા જેટલું જ અગત્યનું છે.
5. • જમીનમાું તાપમાનની પ્રાપ્તત
• સ ૂયદના સીધા ક્રકિણો
• સ ૂયદના સીધા ક્રકિણો જમીન ઉપિ પડે છે ત્યાિે ક્રકિણોમાું િહેલી ગિમી
જમીનમાું શોષાય છે.
• વિસાદ
• જયાિે ઉનાળામાું વિસાદ આવે છે ત્યાિે તેની સાથે ખબ જ પ્રમાણમાું
વાતાવિણમાું િહેલી ગિમી લાવે છે.અથવા પાણીની વિાળ ઠુંડી જમીન
ઉપિ સઘનન થાય છે ત્યાિે પણ થોડા પ્રમાણમાું જમીનમાું ગિમી આવે છે.
6. conti....
• ઉષ્ણતામાન
• પૃથીવીની અંદિના પેટાળમાું િહેલી ઉષ્ણતા ઉષ્્તાવાહનની િીતે જમીનની
સપાટી ઉપિ આવે છે.
• સેન્દ્રીય
• પદાથદના કોહવાથી જમીનમાું િહેલા સક્ષ્મ જીવાણુંઓની ક્રિયા તેમજ સેન્દ્રીય
પદાથદના કોહવાણથી જમીનનું તાપમાન વધે છે.
7. • જમીનના તાપમાનનો વ્યય
• ક્રકિણો
• સ ૂયદના ક્રકિણો દ્વાિા જમીનને જે તાપમાન મળે છે, તેમાુંથી મોટા ભાગનું
તાપમાન ઉષ્ણતામાનની િીતે વાતાવિણમાું જમીન પિાવતદન કિે છે.
• ઉષ્ણતામાન
• જમીનના નીચેના ઠુંડા ભાગ તિફ અથવા ઉપિની ઠુંડી હવાના ભાગ તિફ
તાપમાન ઉષ્ણતાવાહનથી જમીનની ગિમી ઓછી થાય છે.
• બાષ્પીભવન
• જમીનમાું િહેલા પાણીની વિાળ થતા મોટા પ્રમાણમાું જમીનના તાપમાનનો
નાશ થાય છે. સામાન્દ્ય તાપમાને 1 ક્રકલોગ્રામ પાણીનું બાષ્પીભવન થવાથી
તે 7590 ક્રકલોગ્રામ જમીનમાુંથી 2 ડીગ્રી f. તાપમાન ઘટાડવા જેટલી ગિમી
શોષે છે.
9. • દૈર્નક અને ઋત પ્રમાણે જમીનના તાપમાનમાું
થતા ફેિફાિ
• સામાન્દ્ય િીતે જમીનની સપાટી પિની જમીનનું તાપમાન વાતાવિણની
હવાના તાપમાન પ્રમાણે બદલાતું િહે છે. સપાટી ઉપિની જમીનનું તાપમાન
વાતાવિણના તાપમાન કિતા વધાિે ગિમ હોય છે, તેનું વધાિેમાું વધાિે
તાપમાન બપોિે 2 વાગે હોય છે.
• દૈર્નક તાપમાન વધઘટની સાથે જમીનમાું ઋત પ્રમાણે પણ તાપમાનમાું
વધઘટ થયા કિે છે.ર્શયાળાની ઋત કિતા ઉનાળાની ઋતમાું જમીન વધ
ગિમ હોય છે, કાિણ કે ઉનાળા દિર્મયાન સ ૂયદના ક્રકિણો સીધા જમીન ઉપિ
પડે છે.આ બન્ને ઋતના તાપમાનના તફાવતનો આધાિ સપાટી ઉપિના
ઢાુંકણ પાક ઉપિ િહે છે.
10. • જમીનના તાપમાનનું ર્નયુંત્રણ
• જમીનના તાપમાનનું ર્નયુંત્રણ ખાસ કિીને જમીનની વ્યવસ્થા, જમીનની
જાળવણીની િીત, તેમજ જમીનમાું િહેલા ભેજ પિ આધાિ િાખે છે.જમીનના
ભેજને અસિ કિતા પક્રિબળો જમીનના તાપમાન ઉપિ ખબજ અસિ કિે છે.
• સાિો નીતાિ પૂિતા પ્રમાણમાું સેન્દ્રીય પદાથદ, યોગ્ય ખેડ અને મલ્ચીંગનો
ઉપયોગ વગેિે જમીનની ભૌતીક ક્સ્થર્ત સધાિે છે, અને જમીનને ગિમ િાખે
છે. જે િાસાયણણક અને જીવવૌજ્ઞાનીક ક્રિયાઓને વેગવુંત બનાવે છે.
14. • જમીનના તાપમાનની બીજના સ્ુિણ માટે જરૂિ
• બીજનું સ્ુિણ
• જમીનનું તાપમાન અને બીજનું સ્ુઇિન અ વચ્ચે ખબ સબુંધ છે,જદા-જદા
પાકોના બીજના સ્ુિણ માટે તાપમાનની જરૂિ િહે છે.
• મળની વૃદ્ધિ
• મૂળની વૃદ્ધિ જમીનના ત્તમાનાની સાથે ખબ સબુંધ ધિાવે છે સામાન્દ્ય િીતે
માધ્યમ તાપમાને મળની વૃદ્ધિ થાય છે.
• છોડની વૃદ્ધિ
• જેમ તાપમાન વધે છે તેમ છોડની વૃદ્ધિ વધે છે,કાિણ કે તાપમાન એ
ઉત્સેવ્કની ક્રિયા તેમજ કોષની દીવાલની ર્છરાળુતા ઉપિ અસિ કિે છે. તેથી
જદા-જદા પાક માટેની વૃદ્ધિની ઝડપ ઉપિ અસિ કિે છે.
15. • જદા-જદા પાકો માટે તાપમાનની જરૂિ f.
(ફેિનહીટ) માું
ક્રમ પાક ઓછું મધ્યમ વધારે
1. ઘઉં 72-41 f. 77-78 f. 88-110 f.
2. જવ 40 f. 77-88 f. 100-110 f.
3. મકાઈ 49 f. 91 f. 115 f.
4. કાકડી,તિબ ૂચ 60-65 f. 88-89 f. 110-120 f.
5. કોળુું 52 f. 93 f. 115 f.
