SlideShare a Scribd company logo
નાણાાંના કાર્યો
નાણાાંના કાર્યો
 આદિકાળથી જ નાણાાંએ સમાજમાાં ભિન્ન-ભિન્ન પ્રકારની સેવાઓ બજાવીને આથીક તેમજ સામાજજક
વવકાસને સાંિવવત બનાવ્યો છે.
 આધુવનક યુગમાાં તો નાણુાં અનેક કાયો બજાવે છે,પરાંતુ તેના મૂળભૂત અને પ્રાથવમક મુખ્ય કયો તો
ચાર છે.નાણાાંના આ પ્રાથવમક કાયોમાાં એવા આવશ્યક કાયોનો સમાવેશ કરવામાાં આવ્યો છે જે નાણુાં
પ્રત્યેક અવસ્થામાાં િરેક િેશમાાં આથીક ઉન્નતી માટે કરતુ આવ્યુાં છે.
 આધુવનક અથથવ્યસ્થામાાં નાણાાંનુાં શુાં સ્થાન છે તેનો સ્પષ્ટ ખ્યાલ આપણને નાણાાંના કાયોનો અભ્યાસ
કરવાથી આવી શકે છે.
 આથી આ કાયોને મૌભલક કે આવશ્યક કાયો પણ કહેવામાાં આવે છે. તેમાાં ચાર કાયોનો સમાવેશ
થાય છે.
નાણાાંના પ્રાથમિક (મુખ્ર્ય) કાર્યો.
 નાણુાંએ મિમનિર્ય િાધ્ર્યિ છે,મૂલ્ર્યનુાં િાપક છે,મૂલ્ર્યનુાં
સાંગ્રાહક છે.તેિજ ભમિષ્ર્યિાાં ઋણની ચુકિણી કરિાનુાં સાધન
છે.
A. વવવનમય માધ્યમનુાં કાયથ.
B. મૂલ્ય માાંપકના સાધન તરીકેનુાં કાયથ.
C. િાવવ વવલાંભબત ચુકાવણીઓના સાધન તરીકેનુાં કાયથ.
D. મૂલ્યના સાંગ્રાહક તરીકેનુાં કાયથ.
A. વવવનમયના માધ્યમનુાં કાયથ :-
 નાણાાંનુાં સૌથી િહત્િનુાં કાર્યય મિમનિર્યના િાધ્ર્યિનુાં છે.
 નાણુાં બધી જ િસ્તુઓને અને સેિાઓના ખરીદ-િેચાણિાાં િાધ્ર્યિ તરીકે કાર્યય કરે છે.
 નાણાાંના ઉદ્દભિ સાથે જ આ કર્યાયનો જન્િ થર્યો છે,કારણ કે િસ્તુ મિમનિર્ય પ્રથાની મુશ્કેલીઓ દૂર કરિાનાાં
મિચારિાાંથી નાણાાંનો ઉદ્દભિ થર્યો હતો.
 પહેલાના સિર્યિાાં િસ્તુ મિમનિર્ય પ્રથાિાાં િસ્તુના બદલાિાાં િસ્તુ િેળિિાિાાં આિતી હતી,તેને બદલે અહી
સૌપ્રથિ િસ્તુઓ કે સેિાઓનુાં નાણાાંિાાં રૂપાાંતર કરિાિાાં આિે છે,જેને િેચાણ કહેિાિાાં આિે છે અને પછી તે નાણાાં
િડે જરૂરી ચીજિસ્તુઓ પ્રાપ્ત કરિાિાાં આિે છે,જેને ખરીદી કહેિાર્ય છે,આિ નાણુાં મિમનિર્યનુાં િાધ્ર્યિ બની ગયુાં
છે.
B. મૂલ્ર્યના િાપક સાચન તરીકેનુાં કાર્યય:-
 નાણુાં અથથતાંત્રમાાં બીજુ ાં મહત્વનુાં કાયથ-મૂલ્યના માપિાંડ તરીકે ફરજ બજાવે છે.
 આપણે જાણીએ છીએ કે બજારમાાં વેચાતી િરેક વસ્તુ કે સેવાના મૂલ્યને નાણાાંમાાં િશાથવવામાાં આવે છે.
 આપણે કોઇપણ વસ્તુની લાંબાઈ કે પહોળાઈ મીટર કે ફૂટપટ્ટી દ્ધારા માપીએ છીએ,વજન દકલોગ્રામમાાં િશાથવીએ
છીએ તેવી જ રીતે વસ્તુનુાં મૂલ્ય નાણાાં દ્ધારા માપવામાાં આવે છે.
 નાણુાં જુિી-જુિી વસ્તીઓના સાપેક્ષ મુલ્યોને માપી આપે છે,નાણુાં જ આવુાં સાધન છે કે જેના દ્ધારા આપણને
માલુમ પડે છે કે ઘોડાનુાં મૂલ્ય ગાય કરતા કેટલુાં ઓછાં કે વધારે છે.
C. ભામિ (મિલાંબબત)ચુકિણીઓના સાધન
તરીકે નુાં કાર્યય :-
 નાણાાંનુાં મૂલ્ય પ્રમાણમાાં સ્સ્થર રહે છે.
 નાણાાં સવથ-સામાન્ય સ્વીકૃવતનો ગુણ ધરાવે છે.
 નાણુાં ટકાઉપણાનો ગુણ ધરાવે છે
નાણાાંના આ ગુણોને કારણે વેપારીઓ માલ ઉધાર આપે છે બેંકો ઉદ્યોગો અને
વેપારીઓ લોન આપે છે.
“વમલ્ટન બ્રીગજ અને પલી જોડથન’’ આધુવનક યુગમાાં નાણુાં તરલ સાંપવત તરીકેનુાં
મૂળભૂત કાયથ કરે છે.
પ્રા. બન્સથ:-નાણુાં વવલાંભબત ચુકવણીનુાં કાયથ કરે છે તેથી જ-તે અન્ય ત્રણ કયો સારી રીતે બજાવી
શકે છે.
D. મૂલ્ર્યના સાંગ્રાહક તરીકેનુાં કાર્યય:-
 નાણાાંની ઉપયોગીતાનો નાશ થતો નથી.
 ગમે ત્યારે તેના વડે કોઈપણ વસ્તુ ખરીિી શકાય છે.
 તેના સાંગ્રહ કરવા માટે ખુબજ ઓછી જગ્યા જોઈએ છે
 તેના સાંગ્રહ અંગેની માદહતી ગુપ્ત રાખી શકાય છે.
Bechar Rangapara
Khintlawala
નાણાંના કાર્યો

More Related Content

More from BecharRangapara

પરિયોજના મૂલ્યાંકન
પરિયોજના મૂલ્યાંકનપરિયોજના મૂલ્યાંકન
પરિયોજના મૂલ્યાંકન
BecharRangapara
 
પરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓ
પરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓપરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓ
પરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓ
BecharRangapara
 
નાણાનું સંચાલન
નાણાનું સંચાલનનાણાનું સંચાલન
નાણાનું સંચાલન
BecharRangapara
 
નાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વ
નાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વનાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વ
નાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વ
BecharRangapara
 
દોરવણી અને સંકલન
દોરવણી અને સંકલનદોરવણી અને સંકલન
દોરવણી અને સંકલન
BecharRangapara
 
દૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળો
દૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળોદૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળો
દૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળો
BecharRangapara
 
જીવાવરણ એટલે શું
જીવાવરણ એટલે શુંજીવાવરણ એટલે શું
જીવાવરણ એટલે શું
BecharRangapara
 
જળચક્ર
જળચક્રજળચક્ર
જળચક્ર
BecharRangapara
 
જલાવરણ
જલાવરણજલાવરણ
જલાવરણ
BecharRangapara
 
જમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતર
જમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતરજમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતર
જમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતર
BecharRangapara
 
જમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતર
જમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતરજમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતર
જમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતર
BecharRangapara
 
જમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણ
જમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણજમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણ
જમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણ
BecharRangapara
 
જમીનનો રંગ
જમીનનો રંગજમીનનો રંગ
જમીનનો રંગ
BecharRangapara
 
જમીનનું તાપમાન
જમીનનું તાપમાનજમીનનું તાપમાન
જમીનનું તાપમાન
BecharRangapara
 
જમીનની હવા
જમીનની હવાજમીનની હવા
જમીનની હવા
BecharRangapara
 
જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વ
જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વજમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વ
જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વ
BecharRangapara
 
જમીન સુસંગતતા
જમીન સુસંગતતાજમીન સુસંગતતા
જમીન સુસંગતતા
BecharRangapara
 
જમીન ધોવાણ
જમીન ધોવાણજમીન ધોવાણ
જમીન ધોવાણ
BecharRangapara
 
છોડ ઉપર અસર કરતા પરિબળો
છોડ  ઉપર અસર કરતા પરિબળોછોડ  ઉપર અસર કરતા પરિબળો
છોડ ઉપર અસર કરતા પરિબળો
BecharRangapara
 
ગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારો
ગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારોગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારો
ગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારો
BecharRangapara
 

More from BecharRangapara (20)

પરિયોજના મૂલ્યાંકન
પરિયોજના મૂલ્યાંકનપરિયોજના મૂલ્યાંકન
પરિયોજના મૂલ્યાંકન
 
પરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓ
પરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓપરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓ
પરંપરાગત વ્યવસાયોની સમસ્યાઓ
 
નાણાનું સંચાલન
નાણાનું સંચાલનનાણાનું સંચાલન
નાણાનું સંચાલન
 
નાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વ
નાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વનાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વ
નાણાકીય સંચાલન નો અર્થ અને મહત્વ
 
દોરવણી અને સંકલન
દોરવણી અને સંકલનદોરવણી અને સંકલન
દોરવણી અને સંકલન
 
દૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળો
દૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળોદૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળો
દૂધના ઉત્પાદનમા કૃષિનો ફાળો
 
જીવાવરણ એટલે શું
જીવાવરણ એટલે શુંજીવાવરણ એટલે શું
જીવાવરણ એટલે શું
 
જળચક્ર
જળચક્રજળચક્ર
જળચક્ર
 
જલાવરણ
જલાવરણજલાવરણ
જલાવરણ
 
જમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતર
જમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતરજમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતર
જમીનમાં ફોસ્ફરસનું સ્થળાંતર
 
જમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતર
જમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતરજમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતર
જમીનમાં નાઈટ્રોજનનનું સ્થળાંતર
 
જમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણ
જમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણજમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણ
જમીનમાં ક્ષમતાનું વર્ગીકરણ
 
જમીનનો રંગ
જમીનનો રંગજમીનનો રંગ
જમીનનો રંગ
 
જમીનનું તાપમાન
જમીનનું તાપમાનજમીનનું તાપમાન
જમીનનું તાપમાન
 
જમીનની હવા
જમીનની હવાજમીનની હવા
જમીનની હવા
 
જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વ
જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વજમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વ
જમીનના ભૌતિક ગુણધર્મ અને મહત્વ
 
જમીન સુસંગતતા
જમીન સુસંગતતાજમીન સુસંગતતા
જમીન સુસંગતતા
 
જમીન ધોવાણ
જમીન ધોવાણજમીન ધોવાણ
જમીન ધોવાણ
 
છોડ ઉપર અસર કરતા પરિબળો
છોડ  ઉપર અસર કરતા પરિબળોછોડ  ઉપર અસર કરતા પરિબળો
છોડ ઉપર અસર કરતા પરિબળો
 
ગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારો
ગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારોગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારો
ગ્રામીણ વિકાસમાં ધિરાણનો ફાળો, ઉદેશો અને પ્રકારો
 

નાણાંના કાર્યો

  • 2. નાણાાંના કાર્યો  આદિકાળથી જ નાણાાંએ સમાજમાાં ભિન્ન-ભિન્ન પ્રકારની સેવાઓ બજાવીને આથીક તેમજ સામાજજક વવકાસને સાંિવવત બનાવ્યો છે.  આધુવનક યુગમાાં તો નાણુાં અનેક કાયો બજાવે છે,પરાંતુ તેના મૂળભૂત અને પ્રાથવમક મુખ્ય કયો તો ચાર છે.નાણાાંના આ પ્રાથવમક કાયોમાાં એવા આવશ્યક કાયોનો સમાવેશ કરવામાાં આવ્યો છે જે નાણુાં પ્રત્યેક અવસ્થામાાં િરેક િેશમાાં આથીક ઉન્નતી માટે કરતુ આવ્યુાં છે.  આધુવનક અથથવ્યસ્થામાાં નાણાાંનુાં શુાં સ્થાન છે તેનો સ્પષ્ટ ખ્યાલ આપણને નાણાાંના કાયોનો અભ્યાસ કરવાથી આવી શકે છે.  આથી આ કાયોને મૌભલક કે આવશ્યક કાયો પણ કહેવામાાં આવે છે. તેમાાં ચાર કાયોનો સમાવેશ થાય છે.
  • 3. નાણાાંના પ્રાથમિક (મુખ્ર્ય) કાર્યો.  નાણુાંએ મિમનિર્ય િાધ્ર્યિ છે,મૂલ્ર્યનુાં િાપક છે,મૂલ્ર્યનુાં સાંગ્રાહક છે.તેિજ ભમિષ્ર્યિાાં ઋણની ચુકિણી કરિાનુાં સાધન છે. A. વવવનમય માધ્યમનુાં કાયથ. B. મૂલ્ય માાંપકના સાધન તરીકેનુાં કાયથ. C. િાવવ વવલાંભબત ચુકાવણીઓના સાધન તરીકેનુાં કાયથ. D. મૂલ્યના સાંગ્રાહક તરીકેનુાં કાયથ.
  • 4. A. વવવનમયના માધ્યમનુાં કાયથ :-  નાણાાંનુાં સૌથી િહત્િનુાં કાર્યય મિમનિર્યના િાધ્ર્યિનુાં છે.  નાણુાં બધી જ િસ્તુઓને અને સેિાઓના ખરીદ-િેચાણિાાં િાધ્ર્યિ તરીકે કાર્યય કરે છે.  નાણાાંના ઉદ્દભિ સાથે જ આ કર્યાયનો જન્િ થર્યો છે,કારણ કે િસ્તુ મિમનિર્ય પ્રથાની મુશ્કેલીઓ દૂર કરિાનાાં મિચારિાાંથી નાણાાંનો ઉદ્દભિ થર્યો હતો.  પહેલાના સિર્યિાાં િસ્તુ મિમનિર્ય પ્રથાિાાં િસ્તુના બદલાિાાં િસ્તુ િેળિિાિાાં આિતી હતી,તેને બદલે અહી સૌપ્રથિ િસ્તુઓ કે સેિાઓનુાં નાણાાંિાાં રૂપાાંતર કરિાિાાં આિે છે,જેને િેચાણ કહેિાિાાં આિે છે અને પછી તે નાણાાં િડે જરૂરી ચીજિસ્તુઓ પ્રાપ્ત કરિાિાાં આિે છે,જેને ખરીદી કહેિાર્ય છે,આિ નાણુાં મિમનિર્યનુાં િાધ્ર્યિ બની ગયુાં છે.
  • 5. B. મૂલ્ર્યના િાપક સાચન તરીકેનુાં કાર્યય:-  નાણુાં અથથતાંત્રમાાં બીજુ ાં મહત્વનુાં કાયથ-મૂલ્યના માપિાંડ તરીકે ફરજ બજાવે છે.  આપણે જાણીએ છીએ કે બજારમાાં વેચાતી િરેક વસ્તુ કે સેવાના મૂલ્યને નાણાાંમાાં િશાથવવામાાં આવે છે.  આપણે કોઇપણ વસ્તુની લાંબાઈ કે પહોળાઈ મીટર કે ફૂટપટ્ટી દ્ધારા માપીએ છીએ,વજન દકલોગ્રામમાાં િશાથવીએ છીએ તેવી જ રીતે વસ્તુનુાં મૂલ્ય નાણાાં દ્ધારા માપવામાાં આવે છે.  નાણુાં જુિી-જુિી વસ્તીઓના સાપેક્ષ મુલ્યોને માપી આપે છે,નાણુાં જ આવુાં સાધન છે કે જેના દ્ધારા આપણને માલુમ પડે છે કે ઘોડાનુાં મૂલ્ય ગાય કરતા કેટલુાં ઓછાં કે વધારે છે.
  • 6. C. ભામિ (મિલાંબબત)ચુકિણીઓના સાધન તરીકે નુાં કાર્યય :-  નાણાાંનુાં મૂલ્ય પ્રમાણમાાં સ્સ્થર રહે છે.  નાણાાં સવથ-સામાન્ય સ્વીકૃવતનો ગુણ ધરાવે છે.  નાણુાં ટકાઉપણાનો ગુણ ધરાવે છે નાણાાંના આ ગુણોને કારણે વેપારીઓ માલ ઉધાર આપે છે બેંકો ઉદ્યોગો અને વેપારીઓ લોન આપે છે. “વમલ્ટન બ્રીગજ અને પલી જોડથન’’ આધુવનક યુગમાાં નાણુાં તરલ સાંપવત તરીકેનુાં મૂળભૂત કાયથ કરે છે. પ્રા. બન્સથ:-નાણુાં વવલાંભબત ચુકવણીનુાં કાયથ કરે છે તેથી જ-તે અન્ય ત્રણ કયો સારી રીતે બજાવી શકે છે.
  • 7. D. મૂલ્ર્યના સાંગ્રાહક તરીકેનુાં કાર્યય:-  નાણાાંની ઉપયોગીતાનો નાશ થતો નથી.  ગમે ત્યારે તેના વડે કોઈપણ વસ્તુ ખરીિી શકાય છે.  તેના સાંગ્રહ કરવા માટે ખુબજ ઓછી જગ્યા જોઈએ છે  તેના સાંગ્રહ અંગેની માદહતી ગુપ્ત રાખી શકાય છે.