thiếu máu

1. Tr¶ lêi c©u hái
C©u 1: Nªu chøc năng cña hång cÇu.
C©u 2: KÓ tªn c¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó t¹o hång cÇu.
C©u 3: Nªu c¸c chØ sè hång cÇu bình thêng cña
ngêi ViÖt Nam trëng thµnh.

2. Tr¶ lêi:
C©u 1: Hång cÇu cã chøc năng vËn chuyÓn O2 tõ
phæi ®Õn m« vµ vËn chuyÓn CO2 tõ tÕ bµo, m«
®Õn phæi vµ th¶i ra ngoµi.
C©u 3: C¸c chØ sè hång cÇu bình thêng cña ngêi
ViÖt Nam trëng thµnh
0,38-0,44 l/l
0,42 - 0,47 l/l
HCT
130 - 140 g/l
145 - 156 g/l
HST
4,3 – 5,1 T/l
4,7 – 5,4 T/l
Sè lîng HC
Nữ
Nam
Giíi
ChØ sè
C©u 2: C¸c yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó t¹o hång cÇu
gåm: Fe, muèi kho¸ng, protein, vitamin B1 vµ acid
folic

3. ®¹i c¬ng vÒ thiÕu m¸u
Môc tiªu
1. Trình bµy ®îc c¸c kh¸i niÖm vÒ
thiÕu m¸u vµ ba nguyªn nh©n c¬ b¶n g©y
thiÕu m¸u.
2. Nªu c¸ch ph©n lo¹i thiÕu m¸u theo
hình th¸i, kÝch thíc hång cÇu.
3. M« t¶ được triệu chứng lâm sàng
của thiếu máu và các xét nghiệm để chẩn
đoán thiếu máu.

4. ®¹i c¬ng vÒ thiÕu m¸u
1. Kh¸i niÖm
ThiÕu m¸u kh«ng phải lµ mét bÖnh mµ lµ
mét dÊu hiÖu, mét sù chØ dÉn hoÆc biÓu
hiÖn mét qu¸ trnh bÖnh lý nµo ®ã
ThiÕu m¸u ®îc x¸c ®Þnh trªn hai ph¬ng
diÖn: L©m sµng vµ sinh häc

5. 2. Nguyªn nh©n
2.1. Do mÊt m¸u
Do tai n¹n, th¬ng tÝch hoÆc xuÊt huyÕt
c¸c c¬ quan néi t¹ng, lµm m¸u tho¸t ra khái lßng
m¹ch ra ngoµi.
2.2. Do rèi lo¹n sản xuÊt hång cÇu
- Do rèi lo¹n tÕ bµo gèc
- Do rèi lo¹n yÕu tè sinh hång cÇu
- Do rèi lo¹n các yếu tố tạo hång cÇu
2.3. Do tan m¸u
Do hång cÇu bÞ ph¸ huû qu¸ nhanh, qu¸
nhiÒu trong lßng m¹ch hoÆc c¸c tæ chøc c¬
quan néi t¹ng
(Erythropoietin)

6. 3. Ph©n lo¹i
TTTBHC < 80 fl
LHbTBHC: ThÊp
SLHC: Bình
thêng (hoÆc
thÊp)
TTTBHC: 80 - 100 fl
LHbTBHC: Bình thêng
SLHC: ThÊp
Hång cÇu nhá
nhîc s¾c
Hång cÇu bình thêng
bình s¾c
* BÖnh tuû x¬ng
* BÖnh thËn
* MÊt m¸u
* Tan m¸u
Hång cÇu to
bình s¾c
ThiÕu m¸u
* ThiÕu s¾t
* Thalassemie
TTTBHC: >100 fl
LHbTBHC: Cao
SLHC: ThÊp
* ThiÕu m¸u
hång cÇu to
Chỉ số hồng cầu
C¸c bÖnh thêng gặp
- иp øng tuû x¬ng
yÕu
Hång cÇu líi bình
thêng hoÆc thÊp
- иp øng tuû tăng
- Hång cÇu líi
tăng

7. 4. TriÖu chøng l©m sµng
4.1. Triệu chứng cơ năng
* Tiền sử: ChÕ ®é ăn, nghÒ nghiÖp, tuæi,
giíi, bệnh lý…
* Bệnh sử: Chãng mÆt, ï tai, hoa m¾t,
mÖt mái, nhøc ®Çu, khã thë khi g¾ng søc...
4.2. Triệu chứng thực thể
Da xanh, niªm m¹c nhît, lìi tr¬n hoÆc nøt nÎ,
da kh«, tim nhanh, tim cã tiÕng thæi t©m thu c¬
năng. Khi huyÕt s¾c tè cßn  30g/l m¸u thì ngêi
bÖnh cã thÓ h«n mª.

8. 5. C¸c xét nghiệm cÇn lµm
5.1. VÒ huyÕt häc
- HuyÕt ®å:
+ Công thức máu: Dựa vào các chỉ số hồng cầu
®Æc biÖt lµ huyÕt s¾c tè.
+ Quan sát tiêu bản máu dàn.
+ Hồng cầu lưới
* KÝch thíc: To nhá kh«ng ®Òu.
* Mµu s¾c: Nh¹t mµu
* Hình d¹ng: BÊt thêng (hình giät níc,
hình bia b¾n, hình vµnh khăn...)
Bình thêng ngêi trëng thµnh: 0,6 - 1,8%

9. - Tuû ®å
Chäc dß c¬ quan t¹o m¸u ®Ó ®¸nh gi¸
sè lîng, hình th¸i, kÝch thíc, hång cÇu vµ sù
t¹o sinh hång cÇu nghÌo hay giµu
Tuú trêng hîp cã thÓ lµm thªm c¸c xÐt
nghiÖm sau ®Ó gióp chÈn ®o¸n nguyªn nh©n
thiÕu m¸u:
- Đo søc bÒn hång cÇu, ®o ®êi sèng
hång cÇu
- XÐt nghiÖm cÇm m¸u- ®«ng m¸u

10. 5.4. ChÈn ®o¸n hình ¶nh
5.2. VÒ sinh ho¸
- ĐÞnh lîng s¾t trong huyÕt thanh,
®Þnh lîng bilirubin, protein trong huyÕt thanh
- XÐt nghiÖm níc tiÓu
5.3.VÒ ký sinh trïng
- Tìm ký sinh trïng ®êng ruét: giun mãc…
- Chụp X.quang x¬ng, soi d¹ dµy, siªu ©m...
- Tìm ký sinh trïng sèt rÐt

11. ®¹i c¬ng vÒ thiÕu m¸u
1. Khái niệm
2. Nguyên nhân
3. Phân loại
4. TriÖu chøng l©m sµng
5. C¸c xét nghiệm cÇn lµm
Do mÊt m¸u
Do rèi lo¹n sản xuÊt hång cÇu
Do tan m¸u
Hång cÇu nhá nhîc s¾c
Hång cÇu bình thêng bình s¾c
Hång cÇu to bình s¾c
ChÈn ®o¸n hình ¶nh
VÒ sinh ho¸
VÒ ký sinh trïng
VÒ huyÕt häc

12. 1. Nguyªn nh©n thiÕu m¸u nµo sau ®©y cã thÓ do
bÖnh thËn m¹n tÝnh g©y ra:
A. Rèi lo¹n tÕ bµo gèc sinh hång cÇu.
B. Rèi lo¹n trëng thµnh dßng hång cÇu
C. Rèi lo¹n yÕu tè sinh hång cÇu
D. C¶ A+B
lîng gi¸: Tr¶ lêi ng¾n c¸c c©u sau
2. BÖnh nh©n ®îc gäi lµ thiÕu m¸u hång cÇu to khi:
A. TTTBHC > 100 fl B. TTTBHC > 95 fl
C. LHbTBHC thÊp D. SLHC: 4,7T/l
3. ChØ sè nµo quan träng nhÊt ®Ó ®¸nh gi¸ tình tr¹ng
thiÕu m¸u:
A. Sè lîng hång cÇu B. Lîng huyÕt s¾c tè
C. ThÓ tÝch hång cÇu D. Sè lîng hång cÇu líi.

13. 4. ThiÕu m¸u hång cÇu bình thêng bình s¾c kh«ng cã
®Æc ®iÓm sau:
A. LHbTBHC < 32 pg
B. TTTBHC < 60 fl
C. SL hång cÇu líi bình thêng
D. SLHC thÊp
5. BÖnh nh©n ®îc coi lµ thiÕu m¸u râ khi:
A. SLHC: 3,8T/l B. HCT: 0,42l/l
C. HST: 90g/l D. HST: 150g/l

14. < 0,37 l/l
< 0,42 l/l
HCT
< 120 g/l
< 130 g/l
HST
< 4,0 T/l
< 4,5 T/l
Sè lîng HC
Nữ
Nam
Giíi
ChØ sè
Các chỉ số hồng cầu
ë ViÖt Nam ®îc coi lµ thiÕu m¸u râ khi:
- SLHC  3,5T/l
- HuyÕt s¾c tè < 100g/l

15. - BiÓu hiÖn l©m sµng cña thiÕu m¸u lµ
do gi¶m oxy ë m«.
ThiÕu m¸u nÆng cã thÓ g©y ra sù b¶i
ho¶i, chãng mÆt, nhøc ®Çu ï tai, hoa m¾t,
khã thë khi g¾ng søc, da xanh niêm mạc nhợt
nhạt… cuèi cïng cã thÓ dÉn ®Õn suy tim hay
sèc.
- VÒ ph¬ng diÖn sinh häc: Lµ sù gi¶m
thÊp sè lîng hång cÇu hay hµm lîng huyÕt cÇu
tè (HST), hematocrite.

16. Hình 1: TÕ bµo hång cÇu bình thêng

17. Hình 2: TÕ bµo hång cÇu to nhá kh«ng ®Òu

18. Hình 3: TÕ bµo hång cÇu hình giät lÖ

19. Hình 4: TÕ bµo hång cÇu hình bÇu dôc,
hình chuú

20. Hình 5: TÕ bµo hång cÇu hình sao, hình cÇu gai

21. Hình 6: TÕ bµo hång cÇu hình vµnh khăn