Fiqh Muamalat - Jual Beli Pengenalan Fiqh Mualamat Praktis Fiqh Mualamat Islami banking Islamic Finance Islamic economics Bank Islam Maybank Islamic

1. MUAMALAT: JUAL BELI
EN MUHAMMAD AZIM ISMAIL
Kolej Teknologi Antarabangsa Cybernetics (KTAC)
@azim_ismail14

2. PEMBAHAGIAN KONTRAK SYARIAH
Kontrak berasaskan Pertukaran (Exchange–based contracts)
Kontrak berasaskan Kebajikan (Charity–based contracts)
Kontrak Pelepasan (Waiving contracts)
Kontrak Perkongsian (Partnership contracts)
Jual beli
(Bai’)
Pertukaran Mata
wang (Bai’ Sarf)
Sewaan
(Ijarah)
Hutang
(Qard)
Hadiah
(Hibah)
Sedekah
Pinjam
(I’arah)
Wakaf
Hak kongsi
(Syuf’ah)
Rebat
(ibra’)
Perkongsian
(Musharakah)
Pelaburan
(Mudarabah)

3. PENGENALAN JUAL BELI
 Jual beli
Istilah Bahasa : menukar sesuatu dengan sesuatu yang lain
Istilah syarak : menukar harta dengan harta mengikut cara-cara yang
tertentu
 Dalil-dali keharusan jual beli
1. Maksud firman Allah Taala “Dan Allah telah menghalalkan jual beli
dan mengharamkan riba.” (Surah al-Baqarah, ayat 275)
2. Maksud firman Allah Taala “Janganlah kamu makan harta yang ada di
antara kamu dengan jalan yang batil melainkan dengan jalan jual beli
secara redha daripada engkau.” (Surah an-Nisa, ayat 29)
3. Sabda Rasulullah S.A.W. “Sesungguhnya jual beli itu lahir daripada
redha-meredhai” (Riwayat Ibnu Hibban)

4. HIKMAH PENGHARUSAN JUAL BELI
 Allah telah menjadikan sifat semula jadi manusia yang memerlukan
pertukaran faedah harta antara sesama manusia sama ada melalui
jual beli, sewaan dan lain-lain.
 Peraturan jual beli akan menghalang daripada perkara yang dilarang
seperti rampas, menipu dan menindas.
 Jual beli mengajar manusia hidup bersatu padu dan mengikut undang-
undang.

5. RUKUN JUAL BELI
 Penjual dan pembeli
 Barang
 Harga
 Akad (ijab dan qabul)

6. SYARAT-SYARAT PENJUAL DAN PEMBELI
 Berakal dan baligh
 Tidak bankrupt
 Tidak bodoh
 Tidak dipaksa
 Merdeka
 Tidak berurusan dengan musuh Islam (hal persenjataan)

7. SYARAT-SYARAT HARGA DAN BARANG
 Barang-barang mesti suci
 Barang-barang milik penjual atau wakil penjual
 Mampu menyerahkan barang kepada pembeli
 Maklumat barang mesti diketahui oleh pembeli – jenis, kadar dan sifat

8. SYARAT-SYARAT AKAD
 Tidak diselangi perkataan lain ketika akad
 Tidak diselangi diam yang lama antara ijab dan qabul
 Bersamaan ijab dan qabul dari segi maknanya walaupun berlainan
lafaz
 Tidak boleh dihadkan waktunya
 Tidak boleh bertakliq

9. PERSOALAN TENTANG JUAL BELI
 Pembeli kitab suci al-Quran dan Hadith mestilah Muslim
 Tidak sah menjual sesuatu najis yang tidak dapat disucikan
 Tidak sah menjual harta benda yang digadai kepada pihak lain
melainkan dengan izin pemegang gadaian.

10. Jenis-jenis Jual Beli
 Jual beli Mua’tah
 Jual beli Sarf
 Jual beli Jizaf
 Jual beli ‘Urbun
 Jual beli Murabahah
 Jual beli Istisna’
 Jual beli Salam
 Jual beli hutang
 Jual beli ‘Inah
 Jual beli tawarruq
* Sewaan (Ijarah) – Aset dan Bukan Aset

11. Jual beli Mua’tah
 Pembeli dan penjual bersetuju atas penetapan harga, tanpa lafaz ijab
dan qabul.
 Contoh: Seperti jual beli di pasaraya.
 Hukum
1. Jumhur Ulama (Imam Hanafi, Maliki dan Hambali) – SAH
2. Imam Syafie – TIDAK SAH kerana keredaan tersembunyi di dalam hati.
3. Sebahagian pengikut Imam Syafie (Imam Nawawi, Baghawi dan
Mutawalli) - SAH kerana adat manusia.

12. Jual beli Sarf
 Jual beli (pertukaran) mata wang dengan mata wang yang sama atau
yang lain.
 Contoh : Tukar RM dengan USD
 Hukum
1. SAH – diserahkan secara tunai (qabd) dan mata wang sama jenis
mesti sama nilai (RM1000 – RM1000).
2. TIDAK SAH – tidak diserahkan secara tunai (bertangguh) dan mata
wang sama jenis yang tidak sama nilai (RM1000 – RM2).

13. Jual beli Jizaf
 Jual sesuatu yang tidak disukat dan tidak ditimbang iaitu dijual secara
anggaran dan borong.
 Hukum - SAH
 Syarat-syarat sah:
1. Barang yang menjadi tukaran wujud semasa akad.
2. Pembeli dan penjual tidak tahu kadar barang yang dijual.
3. Barang mestilah dalam jumlah yang banyak.
4. Barang berada di tempat khas dan tidak bercampur aduk dengan barang
lain.
5. Barang mestilah sama dengan apa yang dijangkakan.
6. Tidak bercampur dengan barang yang mempunyai timbangan tertentu.

14. Jual beli ‘Urbun
 Menjual sesuatu barang dengan syarat pembeli dikehendaki
membayar sebahagian daripada harga barang sebagai wang
pendahuluan dan bakinya dijelaskan kemudian. Jika berlaku
pembatalan, wang tersebut menjadi milik penjual.
 Juga dikenali sebagai cengkeram.
 Hukum
Jumhur Ulama - HARAM dan TIDAK SAH kerana mengandungi unsur-
unsur penipuan dan kezaliman.
Nabi Muhammad melarang jual beli cara ‘Urbun kerana dikira sebagai
makan harta orang lain secara batil.

15. Jual beli Istisna’
 Jual beli dalam pembuatan. Diklasifikasikan sebagai kontrak persetujuan
dengan pengeluar (kilang dan developer) untuk menghasilkan sesuatu
barang dengan deskripsi yang tertentu, harga yang ditetapkan dan
dihasilkan daripada sumber dan usaha pengeluar.
 Syarat-syarat:
1. Barang tersebut mestilah jelas daripada segi jenis, kualiti dan kuantiti.
2. Jika sumber material dibekalkan oleh pembeli, tidak dikira sebagai jual
beli istisna’ tetapi dikira sebagai ijarah (upah).
3. Barang mestilah sesuatu yang kebiasaan (familiar) dalam berkontrak
seperti rumah, bangunan, kasut dan kenderaan berat.
4. Tempat penghantaran mesti ditetapkan sama ada memerlukan kos
pengangkutan atau tidak.
 Hukum - SAH

16. Jual beli Salam
 Jual beli tempahan. Penjual menjual sesuatu kepada pembeli dan
menyerahkan barang itu pada masa akan datang yang telah
ditetapkan dengan bayaran secara tunai oleh pembeli.
 Contoh: Jual beli atas talian.
 Barang ribawi tidak boleh dijual dengan cara jual beli salam kerana
barang ribawi mesti diserahkan secara lani (spot basis).
 Kualiti dan kuantiti mesti dinyatakan secara jelas.

17. Jual beli ‘Inah
 Jual dan beli semula.
 Seseorang menjual barang atau komoditi kepada pihak lain pada harga
yang ditetapkan dengan bayaran yang tangguh sehingga masa yang
ditetapkan. Setelah itu, dia (penjual) membeli semula barang itu
dengan harga yang lebih murah secara tunai (cash).
PENJUAL PEMBELI
barang
Bayar secara tangguh
PENJUAL PEMBELI
barang
Bayar secara tunai
(lebih murah)

18. Jual beli Berdasarkan Harga
1. Jual beli Murabahah – Jual beli pada harga asal yang ditambah
untung dan dimaklumi oleh kedua-dua pihak dan dipersetujui
pembeli. “Saya jual kereta ini RM 55 0000 dengan harga pokok RM 50
000 dan untung RM 5000.
2. Jual beli Tauliah - Jual beli pada harga asal tanpa untung. “Saya jual
kereta ini RM 50 0000.
3. Jual beli Wadhi’ah - Jual beli pada harga yang lebih rendah daripada
kos. “Saya jual kereta ini RM 45 000 kurang RM 5000 daripada harga
pokok RM 50 000.
4. Jual beli Musawamah - Jual beli dengan kerelaan kedua-dua pihak
tanpa menyatakan keuntungan.
5. Jual beli Isyrak - Jual beli sebahagian harga asal dengan penjual
tidak mengambil untung. “Harga asal tanah ini RM 100k, saya jual
sebahagian daripadanya dengan RM 50k.

19. ETIKA/ ADAB PERNIAGAAN DALAM ISLAM
1. Peniaga: beriman, bertaqwa, berilmu dan berkemahiran, amanah dan dedikasi.
2. Barangan : halal, baik dan berkualiti.
3. Cara berniaga : adil, jujur dan teratur.
4. Pantang larang: riba, gharar (ketidaktentuan) dan perjudian.
5. Tujuan perniagaan : memperolehi keuntungan, meningkatkan modal pengeluaran, dan
memberi kepuasan kepada pelanggan.
6. Matlamat perniagaan: membina masyarakat sejahtera.

20. JUAL BELI HARAM TETAPI SAH
Bai’ Najasy :Menaikkan harga bidaan bukan kerana niat membeli (joybidder) atau membeli dengan
harga mahal untuk menaikkan harga.
Riwayat daripada Ibnu Umar r.a. “Sesungguhnya Rasulullah menegah daripada jualbeli najsy.”
Talaqi Rukban: Membeli barangan dengan menyekat penjual di jalanan untuk meninggikan harga di
pasar.
Maksudnya: Sesungguhnya Nabi SAW melarang perbuatan orang yang menahan orang yang membawa
barang dagangan sebagai pembeli lalu ia membeli barang (yang dibawa oleh orang yang ditahan) itu,
maka pemilik barang (penjual) memiliki hak pilih (al-khiyar) apabila penjual itu sampai pasar. Riwayat
Abu Daud (3437)
Ihtikar: Menyembunyikan barangan untuk dijual mahal pada masa akan datang (juga diterjemah sebagai
monopoli). Ex: Ulat tiket, sorok gula.
“Siapa yang merosakkan harga pasar hingga harga itu melonjak tajam, maka Allah akan
menempatkannya di dalam neraka pada hari kiamat.” (HR. Thabrani)
Menjual barangan kepada pembeli yang diketahui untuk tujuan maksiat.

21. JUAL BELI HARAM & TAK SAH
1. Jual air benih binatang,
2. Jual anak binatang yang masih dalam kandungan.
3. Jual buah masih di pokok.
4. Jual burung masih di udara.
5. Jual bersyarat – aku jual kereta ini kepadamu dengan syarat kamu jual
rumahmu kepadaku.
6. Jual dengan syarat hutang – aku jual buku ini kepadamu dengan syarat kamu
beri hutang kepadaku.
7. Jual barang yang baru dibeli namun belum diterima lagi (belum miik sempurna).