1.7 БАРИЛГА, БАЙГУУЛАМЖИЙН БҮТЭЭЦИЙН ЗУРАГ ТӨСЛИЙН ХҮРЭЭНД ЗӨВЛӨХ ИНЖЕНЕР ЗЭРЭГ ГОРИЛОХ БИЧГИЙН ШАЛГАЛТ

2023
Б. Адилбиш, Б. Одбаясах
Барилга, байгууламжийн бүтээцийн
зураг төслийн мэргэшсэн инженер
3/27/2023
1.7 БАРИЛГА, БАЙГУУЛАМЖИЙН БҮТЭЭЦИЙН ЗУРАГ ТӨСЛИЙН ХҮРЭЭНД ЗӨВЛӨХ
ИНЖЕНЕР ЗЭРЭГ ГОРИЛОХ БИЧГИЙН ШАЛГАЛТ
АНХААРУУЛГА: ЭНЭХҮҮ
МАТЕРИАЛЫГ ИНЖЕНЕРҮҮД
ШАЛГАЛТАД БЭЛТГЭН
БОЛОВСРУУЛСАН БӨГӨӨД
ОРЧУУЛГА, ХАРИУЛТ ЗЭРЭГ НЬ
АЛБАНЫ ХЭРЭГЦЭЭНД
ЗОРИУЛАГДААГҮЙ БОЛНО.

1.7 Барилга, байгууламжийн бүтээцийн зураг төслийн хүрээнд зөвлөх инженер зэрэг горилох бичгийн шалгалт
ОГНОО: 2023-03-27 1 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
Агуулга
1. Бүтээц ба буурийн эдэлгээний (ашиглалтын) хугацаа гэж юу вэ? Юуг үндэслэж хэн тогтоох вэ?....4
2. Барилгын обьектийн найдваршил гэж юу вэ? Барилга байгууламжийн хариуцлагын
найдваршлын тухай. Хариуцлагын найдваршлыг хэн, юунд үндэслэж тогтоох вэ?..............................5
3. Бүтээцийн системийн бат бөх байдлын үндсэн үзүүлэлтийг юугаар үнэлэх вэ?................................6
4. Барилгын обьектийн техникийн төлөв байдлыг хэзээ, ямар шаардлагаар үнэлэх вэ? Үнэлгээнд
ямар хүчин зүйлсийг авч үзэх вэ?...............................................................................................................8
5. Хязгаарын төлвийн тооцооны шаардлага, зорилго, ангиллын тухай .................................................9
6. Барилгын ажлын чанарын хяналтыг ямар хүрээнд, зорилгоор, ямар үе шатанд, хэрхэн гүйцэтгэх
вэ? ...............................................................................................................................................................12
7. Барилга байгууламжийн бүтээц төлөвлөлтийн үе шатны тооцооны загвар гэж юу вэ? Ямар
шаардлагыг хангасан байх ёстой вэ?.......................................................................................................15
8. Бүтээцийн ажиллагаанд үндэслэсэн төсөллөлт (Performance based structural design) гэж юу вэ?
Бүтээцийн ажиллагаа, түүнд тавих шаардлага, шалгуур үзүүлэлт, шалгуур нөхцөл зэргийг жишээн
дээр тайлбарлана уу?................................................................................................................................17
9. Өндөр барилгын зураг төслийн бэлтгэл ажил, өндөр барилгад зориулсан инженер хайгуулын
ажлын онцлог?...........................................................................................................................................29
10. Өндөр барилгын хариуцлагын зэргээс хамаарах төлөвлөлтийн онцлог? ......................................32
11. Өндөр барилгад зориулан явуулах инженер геологийн судалгааны ажлын онцлог?..................40
12. Өндөр барилгын тооцоонд авах ачаалал ба үйлчлэлийн энгийн барилгынхаас ялгарах онцлог?
.....................................................................................................................................................................41
13. Өндөр барилгын газар доорх хэсгийн тооцоо, төсөллөлтийн энгийн барилгынхаас ялгарах
онцлог?.......................................................................................................................................................44
14. Өндөр барилгын газар дээрх хэсгийн даацын бүтээцэд хэрэглэх материалын шинж чанарт
тавигдах шаардлага?.................................................................................................................................46
15. Өндөр барилгын газар дээрх хэсгийн даацын бүтээцийн тооцоонд тавигдах онцлог шаардлага?
.....................................................................................................................................................................48
16. Өндөр барилгын даацын үндсэн бүтээцийг салхины үйлчлэлд тооцох онцлогийн тухай............50
17. Өндөр барилгын даацын үндсэн бүтээцийг газар хөдлөлтийн үйлчлэлд тооцох тухай ...............56
18. Өндөр барилгын даацын үндсэн бүтээцийг газар хөдлөлтийн үйлчлэлд тооцоход хэрэглэх
тооцооны өгөгдлийн тухай .......................................................................................................................59
19. Өндөр барилгын даацын үндсэн бүтээцийг төсөллөх бүтээцлэлийн шаардлага ..........................61
20. Өндөр барилгын даацын бус бүтээц, гадна хашлага хана төсөллөх бүтээцлэлийн шаардлага ...63
21. Газар хөдлөлтийн үйлчлэлд олон давхар рамд налархай (пластик) хэв гажилтыг эхлээд хаана
үүсвэл зохимжтой гэж нормд заасан вэ! Энэ налархай хэв гажилтыг үүсгэхийн тулд тооцооны ба
бүтээцлэлийн ямар арга хэмжээ авах вэ? Налархай хэв гажилт явагдах эсэхийг хэрхэн шалгах вэ?.66
22. Норм дүрэм, стандартад ихэвчлэн хугацааны турш шинжлэх буюу Time History Analysis гэж
заасан аргыг тайлбарлана уу....................................................................................................................70
23. Бүтээцийн налархай хэв гажих байдлыг хэрхэн шинжлэх, норм дүрэм, стандартад ихэвчлэн
шугаман бус статик арга буюу Push Over Method гэж заасан байдаг аргыг тайлбарлана уу..............79
24. Тооцооны динамик итгэлцүүр 𝜷𝒊 нь ямар шинж чанар, үзүүлэлтийг харуулсан хэмжигдэхүүн
бэ?...............................................................................................................................................................82

ОГНОО: 2023-03-27 2 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
25. Суурийн тооцоо хийхэд буурь хөрсний нөлөөг тусгах C илтгэлцүүрүүдийн (Subgrade modules)
талаар тайлбарлаж бичнэ үү?...................................................................................................................83
26. Цутгамал төмөрбетон бүтээцтэй барилгын газар хөдлөлт тэсвэрлэлтийг үнэлэх болон хүчитгэх
аргачлал БД 22-106-18-н дагуу хялбарчилсан үнэлгээгээр үнэлэхэд тэсвэргүй гарсан барилгыг
цаашид яах вэ?...........................................................................................................................................86
27. Цутгамал төмөрбетон бүтээцтэй барилгын газар хөдлөлт тэсвэрлэлтийг үнэлэх болон хүчитгэх
аргачлал БД 22-106-18-н дагуу хялбарчилсан үнэлгээгээр үнэлэхэд тэсвэртэй гарсан бол барилгыг
тэсвэртэй гэж үзэх үү? Эсвэл нарийвчилсан үнэлгээгээр үнэлэх шаардлагатай юу? ...........................87
28. Төмөрбетон баганыг доорх зурагт хоёр төрлөөр хүчитгэсэн. Ялгааг тайлбарла. ..........................88
29. Нүүрчтөрөгчид мяндас полимер (FRP) хуудсаар ороож баганыг хүчитгэвэл баганын гулзайлтын,
шилжисхийлтийн, шахалт даах чадвар болон хэв гажих чадвар хэрхэн нэмэгдэх талаар тайлбарлах.
.....................................................................................................................................................................90
30. Баганын суурийн улны талбай хүрэлцэхгүй болсон тул суурийн улыг эргэн тойронд 200мм
өргөсгөх шаардлагатай болсон байна. Суурийн улны талбайг хэрхэн өргөсгөх болон одоо байгаа
суурьтай хамт ажиллуулах талаар зур. ....................................................................................................93
31. Буурийн хэв гажилтын тооцоо, буурь хөрсний тооцооны эсэргүүцэл R-ийг тодорхойлох томъёог
бичиж тайлбарлана уу?.............................................................................................................................96
32. Гадсан суурийн төрөл, тэдгээрийг ямар хөрсөнд хэрхэн сонгож хэрэглэх тухай тайлбар, гадасны
тооцооны үндсэн зарчим..........................................................................................................................99
33. Мөнхцэвдэг хөрсийг барилга байгууламжийн буурь болгон ашиглах зарчим сонгох тухай.
Мөнхцэвдэг хөрсөнд барих барилга байгууламжийн тогтворыг хангах арга хэмжээний тухай.......102
34. Хөрсний овойлтын тухай ойлголт, овойлтын шүргэгч хүчний үйлчлэлээр суурийн тогтворыг
тооцоолох нь............................................................................................................................................107
35. Газар хөдлөлтийн мужид барих барилгын буурь, суурийн тооцоонд тавих үндсэн шаардлага,
буурь суурийн тооцооны онцлог............................................................................................................110
36. Барилгын газар хөдлөлтийг тэсвэрлэх чадварын үнэлгээ..............................................................113
37. Судалгаа явуулахад шаардлагатай баримт бичгийн жагсаалт ......................................................118
38. Даацын тоосгон ханатай барилгын газар хөдлөлтийг тэсвэрлэх чадварын үнэлгээний дүгнэлт;
(загвар) .....................................................................................................................................................120
39. Тооцоо-шинжилгээний үнэлгээ ба даацын бүтээцийг хүчитгэх ба техник-эдийн засгийн
үзүүлэлтүүдийг гаргах. ............................................................................................................................122
40. Судалгаа явуулах арга ба хэрэгсэл. Судалгааны ажил явуулах үеийн аюулгүйн техник.............126
41. Ган бүтээцийг хүчитгэх, сэргээн засварлах арга боломжийг тодорхойлох зорилгоор гэмтлийн
ерөнхий ямар шинж байдлыг судлах вэ?..............................................................................................130
42. Тоймчилсон судалгааны үед ган бүтээцийн ямар гэмтэл, согог, үзүүлэлтүүдийг багаж
хэрэгсэлийн тусламжтай тодорхойлох вэ?............................................................................................131
43. Багана ба баганын төлөв байдлыг судлах үед ямар зүйлүүдийг анхаарах вэ?............................132
44. Угсармал төмөрбетон хучилтын судлагааны үед ямар гэмтлийг судалж тогтоох вэ?.................133
45. Галын үйлчлэлд өртсөн төмөрбетон бүтээцийн ямар шинж байдлыг үнэлэх вэ?.......................134
46. Хүчитгэсэн өрөгт бүтээцэд хэрэглэх материал, зураг төсөлд тавигдах техникийн шаардлага. ..135
47. Төмөрбетон зүрхэвч ба хамбуугаар хүчитгэсэн өрөгт бүтээцийн тооцоо.....................................137
48. Өрөгт бүтээцийг төмөрбетон зүрхэвч ба хамбуугаар хүчитгэхэд тавигдах шаардлага. ..............138

ОГНОО: 2023-03-27 3 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
49. Тоосгон ба шавардлаган өнгөлгөө бүхий дулаалгатай олон үет ханын өрөгт бүтээцэд тавих зураг
төсөл, бүтээцийн шаардлага...................................................................................................................148
50. Ган-төмөрбетон бүтээцийг тооцохдоо физикийн шугаман бус байдлыг бодолцох шаардлагатай
юу? ............................................................................................................................................................152
51. Ган төмөрбетон хийцийн I болон II бүлгийн хязгаарын төлөвөөр хийх тооцоонд ямар
шалгалтууд ордог вэ?..............................................................................................................................153
52. Ган-төмөрбетон бүтээцийн элементүүдийн ан цав үүсэлт ба нээгдэлтийн тооцоо ямар
нормуудын шаардлагуудыг хангах ёстой вэ? .......................................................................................154
53. Хоолойт бетон бүтээцэд ан цав нээгдэлтийн тооцоо хийх талаар товч тайлбар хийнэ үү..........155
54. Угсармал бүтээцийн элементүүдийг өргөх, тээвэрлэх, угсрах үед үүсэх хүчлэлд тооцохдоо
элементүүдийн жингийн ачааг авах динамик илтгэлцүүрүүдийг хэдээр авах вэ? ............................157
55. Гулзайлтанд ажиллах элементийн огтлолын бат бэхийн нөхцөлийг бичнэ үү ............................158
56. Mult – элементийн огтлолын хүлээн авах хязгаарын моментын томъёог бич..............................159
57. Хөндлөн арматургүй элементийг төвлөрсөн хүчний үйлчлэлээр цөмрөлтөнд тооцох нөхцлийг
бичнэ үү....................................................................................................................................................160
58. Ган бүтээцийг хэрэглэх хүрээ ба ангилал.........................................................................................162
59. Барилгад хэрэглэх ган, түүний шинж чанар /характеристика/ ба сортамент. .............................163
60. Ган бүтээцийн зураг төсөл боловсруулах дүрэм MNS 2560:2013..................................................169
61. Ган бүтээцийн зураг төсөлд хэрэглэсэн хадаас, боолт, гагнаасны талаар....................................171
62. Ган бүтээцийг зэврэлтээс хамгаалах Барилгын бүтээцийг зэврэлтээс хамгаалах төлөвлөлтийн
норм БНбД 20-02-11-д ган бүтээцийг зэврэлтээс хамгаалах ямар арга хэмжээнүүд байдаг вэ? .....176
63. Барилгын бүтээцийг зэврэлтээс хамгаалах угсралтын норм БНбД 20-03-11-д ган бүтээцийг
зэврэлтээс хамгаалах ямар арга хэмжээнүүд байдаг вэ?.....................................................................180
64. Ган бүтээцийн элементийн тэнхлэгийн дагуух хүчний ба гулзайлтын тооцоо.............................183
65. Ган бүтээцийн төмөр дамнуруу........................................................................................................184
66. Ган бүтээцийн төмөр багана.............................................................................................................188
67. Ган бүтээцийн төмөр татанга............................................................................................................193
2019 оноос өмнөх тестийн эмхэтгэл дэх (316~318 нүүр тал) Барилга, байгууламжийн зураг төслийн
зөвлөх инженер зэрэг горилох бичгийн шалгалтын асуултууд ...........................................................200
Ашигласан материал...............................................................................................................................205

ОГНОО: 2023-03-27 4 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
1. Бүтээц ба буурийн эдэлгээний (ашиглалтын) хугацаа гэж юу вэ? Юуг үндэслэж хэн
тогтоох вэ?
Хариулт: Барилгын бүтээц ба буурийн найдваршил. Ерөнхий шаардлага БНбД 20-01-11
…хугацаа…
2.1.10. Ашиглалтын хугацаа гэж цаашид ашиглалтын шаардлага хангахгүй байх
буюу үргэлжлүүлэн ашиглах оновчгүй болох хүртэлх барилгын объектын хэвийн
ашиглалтын хугацааг хэлнэ.
…хэн…
3.2.4. Барилга, байгууламжийн буурь ба бүтээцийн эдэлгээний хугацааг хангах арга
хэмжээг төлөвлөж ашиглалтын нөхцлөөс хамааруулан эдэлгээний тооцоот
хугацааг зураг төслийн ерөнхий гүйцэтгэгч, захиалагч байгууллага зөвшилцөж
тодорхойлно.
Хариулт: MNS ISO 6707-1:2010 Барилга ба иргэний барилга байгууламж – Тайлбар толь
1-р хэсэг: Ерөнхий нэр томьёо
9.3.84 ашиглалтын хугацаа – барьж, угсарч дууссанаас хойшхи барилга (3.1.3), эсвэл
түүний бүрдэл хэсэг нь ажиллагаа (9.1.16) ашиглалтын шаардлагыг хангах, түүнээс
өндөр чадавхитай байх хугацаа
9.3.84 service life – period of time installation during which a building (3.1.3) or its parts
meet or exceed the performance requirement(s) (9.1.16)

ОГНОО: 2023-03-27 5 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
2. Барилгын обьектийн найдваршил гэж юу вэ? Барилга байгууламжийн
хариуцлагын найдваршлын тухай. Хариуцлагын найдваршлыг хэн, юунд үндэслэж
тогтоох вэ?
…найдваршил…
2.1.4. Барилгын объектын найдваршил гэж ашиглалтын тооцоот хугацааны
туршид шаардагдах зориулалтын үйл ажиллагааг хангах чадварыг хэлнэ.
…тухай…
9.1. Барилга, байгууламжийн хариуцлагын зэрэглэлийг түүний хариуцлагын
найдваршлын илтгэлцүүрээр тодорхойлно. Эвдрэл, гэмтлээс шалтгаалан нийгэм-
эдийн засаг, байгаль орчинд учруулах хор хохирлоос нь хамааруулан барилга
байгууламжийг хариуцлагын (1-4) 4 зэрэглэлд хуваана. Барилга байгууламжийн
найдваршлын илтгэлцүүрийн хамгийн бага утгыг тэдгээрийн хариуцлагын
зэрэглэлээс хамааруулан хариуцлагын 1-р зэрэглэлийн буюу онц чухал барилга
байгууламж, хариуцлагын 2-р зэрэглэлийн буюу өндөржүүлсэн чухал барилга
байгууламж, хариуцлагын 3-р зэрэглэлийн буюу энгийн барилга байгууламж,
хариуцлагын 4-р зэрэглэлийн буюу чухал бус барилга байгууламж гэж ангилна.
Тайлбар: Хариуцлагын 1 ба 2 зэрэглэл нь Төр, захиргааны төв байгууллагаас
тогтоосон өндөржүүлсэн зэрэглэлийн жишиг ангилалд хамаарна.
…хэн, юунд…
9.2. Барилга, байгууламжийн хариуцлагын зэрэглэл, мөн түүнчлэн хариуцлагын
найдваршлын илтгэлцүүрийн тоон утгыг зураг төслийн ерөнхий гүйцэтгэгч
захиалагчтай зөвшөөрөлцсөний үндсэнд зураг төслийн даалгавраар, эсвэл
тусгай техникийн нөхцлөөр тогтооно.
Хариулт: MNS ISO 6707-1:2010 Барилга ба иргэний барилга байгууламж – Тайлбар толь
1-р хэсэг: Ерөнхий нэр томьёо
9.3.81 найдваршилт, найдвартай байх чадавхи – барилга, байгууламж (5.5.6), түүний
бүрдэл хэсгийн (6.1.3) заасан хугацааны туршид заасан нөхцөлд шаардлагатай
зориулалтын үүргээ хангаж биелүүлж байх чанар чадавхи
9.3.81 reliability – ability of a component (6.1.3) or construction (5.5.6) to perform a
required function under stated conditions for a stated period of time

ОГНОО: 2023-03-27 6 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
3. Бүтээцийн системийн бат бөх байдлын үндсэн үзүүлэлтийг юугаар үнэлэх вэ?
2.2.2. Бүтээцийн систем гэж барилгын бүтээцүүдийн хоорондох ба буурь хөрстэй
харилцан уялдаатай ажиллах нэгдлийг хэлнэ.
3. ЕРӨНХИЙ ШААРДЛАГА
3.1 Ерөнхий зүйл
3.1.1. Барилгын найдвартай ажиллагааны үндсэн шалгуур нь эдэлгээний
тогтоосон хугацааны туршид тооцоот ачааллын хамгийн зохимжгүй хослолын
үйлчлэлд хязгаарын төлвөөс хэтрэхгүй байх нөхцөл юм.
3.1.2. Барилгын бүтээц, буурь, суурийн найдвартай ажиллагаа нь зураг төсөл зохиох,
бүтээцийн элементүүдийг үйлдвэрлэх, барилга барих, ашиглах бүх үе шатыг бүрэн
хамарна.
3.1.4. Зураг төслийн ба бүтээцийн шийдэл нь байгууламж, түүний элемент, уулзвар
холбоосны хязгаарын төлвийн тооцооны үр дүнд үндэслэгдсэн байх ёстой.
Шаардлагатай тохиолдолд барилгын объектын үндсэн параметрүүд, үйлчлэлийг
хүлээн авах даах чадвар нь туршилт судалгааны өгөгдлөөр нотлогдсон байвал
зохино. Ийм тохиолдолд зураг төсөлд иш татсан холбогдох норматив баримт
бичгийг дурьдах хэрэгтэй.
3.1.6. Бүтээцийг тооцохдоо дараах тооцооны нөхцөлийг харгалзан үзнэ. Үүнд:
-Тогтоосон нөхцөл - барилгын объектын ашиглалтын хугацаатай ойролцоо
хугацаанд байх нөхцөлийг хэлнэ /жишээ нь: хоёр их засварын хоорондох эсвэл
технологийн процесс өөрчлөгдөх хүртэлх ашиглалт/
-Завсрын нөхцөл - барилгын объектын ашиглалтын хугацаатай харьцангуй бага
хугацаанд байх нөхцөлийг хэлнэ. /жишээ нь: бүтээцийг үйлдвэрлэх, тээвэрлэх,
угсрах, их засвар, өргөтгөл – шинэчлэлт хийх/.
-Ослын нөхцөл - Нийгэм, эдийн засаг, экологийн ихээхэн хохиролд хүргэхүйц үйл
ажиллагааны онцгой нөхцөлийг /үүний дотор ослын үйлчлэлийн үед/ хэлнэ.
3.1.7. Авч үзэж буй тооцооны нөхцөлд барилгын бүтээцийн найдваршлыг
тооцоогоор болон дараах арга замаар хангана. Үүнд:
-Зураг төсөл, бүтээцлэл, материал, үйлдвэрлэлийн технологийн процесс, барилгын
угсралтын хамгийн оновчтой шийдлийг сонгох.
-Барилгын объектын хэвийн ашиглалтыг баталгаатай хангах нөхцөлийг бүрдүүлэх.
-Байгууламжийн болон түүний бүтээц, элементийн ажиллагааг хянах.
-Байгууламжийн өргөжих эвдрэл болон осол гарах эрсдлийг багасгахад чиглэсэн
зохион байгуулалтын арга хэмжээ авах.

ОГНОО: 2023-03-27 7 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
Энэ арга хэмжээг захиалагч байгууллагатай зөвшилцөн зураг төслийн байгууллага
боловсруулж техникийн нөхцөл буюу зургийн даалгаварт тусгавал зохино.
Мэргэшсэн инженер Ж.Базарсадын хариулт: Бүтээцийн систем гэж барилгын
бүтээцүүдийн хоорондох ба буурь хөрстэй харилцан уялдаатай ажиллах нэгдлийг
хэлнэ. Бүтээцийн системийн бат бөх байдлын үндсэн үзүүлэлтийг 1-р бүлгийн
хязгаарын төлөвийн шаардлагаар үнэлдэг. Энэ нь барилгын бүтээц даацын чадвараа
алдахад хүргэх төлөв юм.
Нэмэлт хариулт:
Үндэслэл: Барилгын бүтээц ба буурийн найдваршил. Ерөнхий шаардлага БНбД 20-
01-11-ийн 2.1.8; 2.1.14; 2.2.2; 6.2; 6.4; 6.6; 6.7; 6.8; 6.9; 8.1; 8.2
Бүтээцийн систем гэж барилгын бүтээцүүд ба буурийн харилцан холбогдсон
нэгдлийг хэлнэ.
Барилгын материал гэж барилгын обьектыг барих, үйлдвэрлэхэд зориулсан
материалыг хэлнэ.
Буурь гэж барилга байгууламжийн бүтээцтэй харилцан үйлчлэлцсэн,
байгууламжийн суурь ба газар доорх хэсгээр дамжин ирэх ачааллыг хүлээн авах ба
байгууламжид байгалийн болон хүнээс үүдэлтэй гадны нөлөөллийг дамжуулан үзүүлэх
ул хөрсний цуллагийн хэсгийг хэлнэ.
Материалын бат бөхийн үндсэн тодорхойлогч нь тэдгээрийн бат бэхийн нормын
утгууд байх ба чанарын шаардлага хангасан материалын бат бэхийн нормын утгын
магдлалын түвшин 0.95-аас доош байж болохгүй.
Материалын үзүүлэлтийн тооцооны утгыг тогтоохдоо дээж болон бүтээцүүдийн
шинж чанарын хоорондын гарч болзошгүй зөрүүг бодолцох хэрэгтэй. Материал,
хөрсний бусад шинж чанарын нормын утгыг бүтээцийн төсөллөлтийн холбогдох
нормуудын заалтыг үндэслэн тооцоогоор тогтоож болно.
Обьект барих талбайд явуулсан инженер-геологийн судалгааг үндэслэн хөрсний бат
бэхийн, хэв гажилтын болон бусад физик-механикийн үзүүлэлтүүдийн нормын ба
тооцооны утгыг тогтооно. Хөрсний болон суурь ба хөрсний харилцан үйлчлэлийг
тодорхойлох үзүүлэлтийн нормын утгыг, тэдгээрийг тогтоох өөр нөхцөл заагаагүй бол,
туршилтын үр дүнгийн математик боловсруулалтын хүлээгдэж буй гүйцэтгэлийг
хэрэглэнэ.
Материалын ба хөрсний бат бэхийн болон бусад үзүүлэлтүүдийн норматив утгаасаа
тааламжтай биш тал руу гарах хазайлтыг материалын найдваршлын илтгэлцүүрээр
илэрхийлнэ. Энэ илтгэлцүүрийн утга нь хязгаарын төлөв тус бүрт өөр байна.
Хөрс ба материалын үзүүлэлтүүдийн тооцооны утгыг тэдгээрийн норматив утгыг
материалын найдваршлын илтгэлцүүрт хувааж тогтооно. Хөрс ба материалын
үзүүлэлтүүдийн тооцооны утгыг туршилтаар шууд тогтоохыг зөвшөөрнө.
Барилгын обьектын даацын элемент ба уулзвар зангилааны тооцооны загвар бодит
ажлын нөхцлөөсөө гажиж болзошгүй зөрүүг ажиллах нөхцөлийн илтгэлцүүрээр
орлуулан тооцно. Ажиллах нөхцлийн илтгэлцүүрийг:
- бүтээц ба буурийн тооцоонд хамаарах норматив баримт бичгээр;
- туршилтын болон онолын өгөгдөлд үндэслэж;
- обьектын ашиглалтын болон үйлдвэрлэлийн нөхцөл дэх материал, бүтээц,
буурийн бодит ажиллагааны өгөгдөлийг үндэслэж тогтооно.

ОГНОО: 2023-03-27 8 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
4. Барилгын обьектийн техникийн төлөв байдлыг хэзээ, ямар шаардлагаар үнэлэх вэ?
Үнэлгээнд ямар хүчин зүйлсийг авч үзэх вэ?
...хэзээ...
12.1. Барилгын объектын техникийн төлөв байдлыг дараахь тохиолдлуудад шалгаж
үнэлэх шаардлагатай. Үүнд:
-Барилгын ашиглалтын тооцооны хугацаа дуусах үед.
-Барилгын шинэчлэл, өргөтгөлийн үед одоо байгаа гол даацат бүтээцийн системд
нэмэлт элемент, бүтээц хийх үед.
-Ашиглаж буй барилгын зориулалтыг өөрчлөхтэй холбогдуулан ачаалал хүлээн
авах үндсэн бүтээцийн даах чадварыг тогтоох үед.
-Удаан хугацаагаар ашиглах явцад элэгдэл үүссэн бүтээцийг засварлах тохиолдолд.
-Аваар ослын (газар хөдлөлт, гал түймэр, дэлбэрэлт гэх мэт) дараа бүтээц нь
ашиглалтанд тохирох эсэхийг шалгах үед.
...шаардлагаар үнэлэх...
12.2. Техникийн төлөв байдлын шалгалт, үнэлгээг техникийн үйлчилгээний
төлөвлөгөөний дагуу, эсвэл төрийн байгууллага буюу эзэмшигчийн хүсэлтээр
явуулна.
...хүчин зүйлс...
12.3. Техникийн төлөв байдлыг үнэлэх үед үндсэн бүтээцийн тооцоо, үзлэг судалгааг
4-13 дугаар зүйлд (Барилгын бүтээц ба буурийн найдваршил. Ерөнхий шаардлага
БНбД 20-01-11-н) заасан ерөнхий дүрэм болон оношлогооны үр дүнг үндэслэж хийх
хэрэгтэй. Бүтээц төсөллөлтийн анхны үе шатанд үйлчилж байсан норматив болон
техникийн баримт бичгүүд, түүнчлэн нормын бус дүрэм, аргачлалыг зөвхөн туслах
нэмэгдэл материал болгон ашиглаж болно.
12.4. Шалгалт-судалгааны үед анхаарал татах ноцтой зөрүү илрээгүй тохиолдолд
бүтээцийн судалгаа тооцоог техникийн төлөв байдлын үнэлгээний шатанд хийхдээ
бүтээцийн элемент, холбоосын зай хэмжээг анхны зураг төслийн баримтад
зааснаар авахыг зөвшөөрнө. Эсрэг тохиолдолд шууд хэмжилт, бодит
оношлогооны үр дүнг ашиглах хэрэгтэй.
12.5. Барилгын техникийн төлөв байдлын үнэлгээний тооцоонд авсан ачаа, цаг
уурын үйлчлэл нь бодит байдалтай тохирч байх ёстой.
12.6. Материалын шинж чанар нь бүтээцийн бодит байдалтай тохирч байх
ёстой. Хэрвээ техникийн оношлогооны үр дүнгээр материалын шинж чанар нь
анхны төслийнхөөс өөрчлөгдөөгүй бол бүтээцийн тооцоонд анхны төслийн
өгөгдлийн утгыг авч болно. Эргэлзээтэй тохиолдолд эвдлэх болон үл эвдэх аргаар
шалгалтыг хийх хэрэгтэй. Шалгалт судалгаагаар гаргасан өгөгдлүүдийг үндэслэн
бүтээцийн даах чадварыг үнэлэх хэрэгтэй.

ОГНОО: 2023-03-27 9 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
5. Хязгаарын төлвийн тооцооны шаардлага, зорилго, ангиллын тухай
...шаардлага...
4.2.1 Барилгын объектыг хязгаарын төлвөөр тооцохдоо дараах хүчин зүйлийг
бодолцсон байна. Үүнд:
- Барилгын объектын эдэлгээний тооцоот хугацаа;
- Норм, стандартад буюу төслийн даалгаварт заасан материалын бат бэхийн болон
хэв гажилтын үзүүлэлт, инженер-геологийн судалгаагаар тогтоосон буурь хөрсний
үзүүлэлтүүд;
- Барилга, байгууламжийг барих, ашиглах явцад ачаалал, үйлчлэл, тэдгээрийн
хослолын хамгийн зохимжгүй хувилбар;
- Барилгын объектын ажиллагаа хязгаарын төлөвт хүрэхэд бий болох хамгийн
тааламжгүй үр дагавар;
- Материалын шинж чанарын доройтол;
- Бүтээц эдлэлийг үйлдвэрлэх, барилга, байгууламжийг барих үеийн нөхцөл
ашиглалтын онцлог,
4.2.2 Бүтээц, буурийн найдваршлыг хангах нөхцөл нь хүчлэл, хүчдэл, хэв гажилт,
шилжилт болон ан цавын нээгдэлтийн тооцоот утга нь тэдгээрийн төсөллөлтийн
нормд заасан харгалзах хязгаарын хэмжээнээс хэтрэхгүй байвал зохино.
4.2.3 Барилга, байгууламжийн даацат ба хашлага бүтээцийн хотойлт, шилжилтийн
хязгаарын зөвшөөрөгдөх утгыг хэрэглэж буй материалаас хамааруулахгүйгээр
тогтоосон байх ёстой.
4.2.4 Зураг төслийн нормоор хүчлэл, хүчдэлийг тодорхойлоход харимхай бус хэв
гажилтыг бодолцоогүй бол бүтээцийг харимхай ажиллана гэж хялбарчлан тооцоо
хийхийг зөвшөөрнө. Ингэж тооцохдоо харимхай бус хэв гажилтын нөлөөг бодолцон
бүтээцийн хөндлөн огтлолыг тодорхойлж болно.
4.2.5 Хариуцлагын 1 ба 2 дугаар зэрэглэлийн барилгын бүтээц, буурийн тооцоог
бодит бүтээц болон загвар дээр явуулсан онол, туршилтын судалгааны үр дүнд
үндэслэн гүйцэтгэнэ.
4.2.6 Буурийг тооцоход туршилтаар тогтоосон хөрсний бат, бэх хэв гажилтын
үзүүлэлтүүд, түүнчлэн бүтээц ба буурийн харилцан үйлчлэлийн нөлөөг тусгасан
бусад үзүүлэлтийг заавал ашиглана.
4.2.7 Онцгой ачааллын үйлчлэл дэх өргөжин нурах эвдрэлийн тооцоог төрийн
захиргааны байгууллага, захиалагчаас тогтоосон барилга байгууламжид хийнэ.
...зорилго...

ОГНОО: 2023-03-27 10 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
3.1.1. Барилгын найдвартай ажиллагааны үндсэн шалгуур нь эдэлгээний тогтоосон
хугацааны туршид тооцоот ачааллын хамгийн зохимжгүй хослолын үйлчлэлд
хязгаарын төлвөөс хэтрэхгүй байх нөхцөл юм.
...ангиллын тухай...
4.1.1. Барилгын бүтээцийн хязгаарын төлвийг дараахь байдлаар ангилна. Үүнд:
- I бүлгийн хязгаарын төлөв – барилгын бүтээц даацын чадвараа алдахад хүргэх
төлөв;
- II бүлгийн хязгаарын төлөв - барилгын бүтээцийн хэвийн ашиглалт алдагдахад
хүрэх, эсвэл түүнийг цаашид эдлэх тооцоот хугацаа эрс багасахад хүргэх төлөв;
- Ослын хязгаарын төлөв - ослын үйлчлэлд барилга байгууламж эвдэрч нурахад
хүргэх төлөв;
- Бусад хязгаарын төлөв - норм, дүрэм буюу төслийн даалгавраар тогтоосон
барилгын объектын хэвийн ашиглалтыг алдагдахад хүргэх төлөв.
Мэргэшсэн инженер Ж.Базарсадын хариулт: Барилгын объектын хязгаарын төлөв
гэж цаашид үүнээс хэтэрвэл барилгын объектын ашиглалт нь үл зөвшөөрөгдөх,
хүндрэлтэй эсвэл үр ашиггүй болох тэр төлвийг хэлнэ.
Хязгаарын төлвийн тооцооны шаардлагууд гэж хязгаарын төлвийг
хэрэгжүүлэх нөхцлөөр тодорхойлох харьцааг хэлнэ.
Барилга байгууламжийг хязгаарын төлвөөр тооцох нь ашиглалтын бүх
хугацааны туршид барилга бүтээцэд тохиолдож болох аливаа хязгаарын төлөв
байдал үүсэхээс урьдчилан сэргийлэх зорилготой юм.
Барилга бүтээцийн хязгаарын төлвийг дараах байдлаар ангилна.
Үүнд: - I бүлгийн хязгаарын төлөв: барилгын бүтээц даацын чадвараа алдахад хүрэх
төлөв.
- II бүлгийн хязгаарын төлөв: барилгын бүтээцийн хэвийн ашиглалт
алдагдахад хүрэх, эсвэл түүнийг цаашид эдлэх тооцоот хугацаа эрс багасахад хүргэх
төлөв.
- Ослын хязгаарын төлөв: Ослын үйлчлэлд барилга байгууламж эвдэрч
нурахад хүргэх төлөв.
- Бусад хязгаарын төлөв: норм, дүрэм буюу төслийн даалгавраар тогтоосон
барилгын объектын хэвийн ашиглалтыг алдагдахад хүргэх төлөв гэж ангилдаг.
01-11-ийн 3.1.1; 2.2.11; 4.1.1; 4.1.4; 4.1.5; 4.2.1; 4.2.2; 4.2.3; 4.2.7
Барилгын обьектын найдвартай ажиллагааны үндсэн нөхцөл нь ашиглалтын
тооцооны хугацааны туршид тооцооны ачааллын хамгийн тааламжгүй хослолын
үйлчлэлд хязгаарын төлвийн шалгуурыг хангах болно.
Хязгаарын төлвийн тооцооны шалгуур гэж хязгаарын төлвийг бий болж
хэрэгжих нөхцлийг тодорхойлсон харьцааг хэлнэ.
Бүтээцийг тооцохдоо тооцооны тогтоосон, завсрын, ослын нөхцөлүүдийг авч
үзнэ. Авч үзэж буй тооцооны нөхцөл бүрд зохих бүх хязгаарын төлвөөр

ОГНОО: 2023-03-27 11 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
байгууламжийг бүхэлд нь болон түүний бүтээцийн элементүүдийг тооцох замаар
барилгын бүтээцийн найдваршлыг хангана.
Барилгын обьект нь дараахь хязгаарын төлвийн шаардлагыг (шалгуурыг)
хангасан байна. Үүнд:
- хязгаарын төлвийн I бүлэг – барилгын бүтээц даацын чадвараа алдахад
хүргэх, ослын тооцооны нөхцөл үүсэхэд хүргэх төлвүүд;
- хязгаарын төлвийн II бүлэг – барилгын бүтээцийн хэвийн ашиглалт
алдагдахад хүргэх, эсвэл түүний цаашид эдлэх тооцооны хугацаа
багасгах, тавлаг байдал зөрчигдөхөд хүргэх төлвүүд;
- онцгой хязгаарын төлөв – онцгой үйлчлэл, нөхцөлд үүсэх, барилга
байгууламж эвдэрч нурж их хэмжээний хохиролд хүргэх төлвүүд.
Барилгын обьектыг хязгаарын төлвөөр тооцохдоо дараах хүчин зүйлийг
бодолцсон байна. Үүнд:
- барилгын обьектын ашиглалтын тооцооны хугацаа;
- норм, стандартад болон төслийн даалгаварт заасан материалын бат
бэхийн болон хэв гажилтын үзүүлэлт, буурь хөрсний үзүүлэлтүүд;
- барилга, байгууламжийг барих, ашиглах явцад үүсч болох ачаалал,
үйлчлэл, тэдгээрийн хослолын хамгийн тааламжгүй хувилбар;
- барилгын обьектын ажиллагаа хязгаарын төлөвт хүрэхэд бий болж
болзошгүй тааламжгүй үр дагаврууд;
- материалын шинж чанарын доройтол;
- бүтээц эдлэлийг үйлдвэрлэх, барилга, байгууламжийг барих үеийн
нөхцөл, ашиглалтын онцлог.
Зураг төсөл боловсруулахад заавал тооцох хязгаарын төлвийн жагсаалт,
тэдгээрийн шаардлагыг төсөллөлтийн норм ба даалгаварт заасан байна.
Бүтээцийн төсөллөлтөд ашиглах хязгаарын төлөв бүрд ачаа ба үйлчлэл, материал
ба хөрсний үзүүлэлт, барилга, байгууламжийн бүтээцийн геометр хэмжээс,
тэдгээрийн боломжит хамгийн тааламжгүй өөрчлөлтийг бодолцсон найдваршлын
илтгэлцүүр, мөн хүчлэл, хүчдэл, хэв гажилт, шилжилт, суурийн суултын хязгаарын
хэмжээ зэргийн харгалзах тооцооны утгуудыг заасан байх ёстой. Барилга,
байгууламжийн даацын ба хашлага бүтээцийн хотойлт, шилжилтийн хязгаарын
зөвшөөрөгдөх утгыг хэрэглэж буй материалаас хамааруулахгүйгээр тогтооно.
Онцгой ачааллын үйлчлэл дахь өргөжин нурах эвдрэлийн тооцоог төрийн
захиргааны байгууллага, захиалагчаас тогтоосон барилга байгууламжид хийнэ.

ОГНОО: 2023-03-27 12 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
6. Барилгын ажлын чанарын хяналтыг ямар хүрээнд, зорилгоор, ямар үе шатанд,
хэрхэн гүйцэтгэх вэ?
Хариулт: MNS 5386:2004 “Чанарын удирдлагын тогтолцоо-Шаардлага” MNS ISO
9001:2001 стандартыг барилга угсралтын байгууллагад хэрэглэх заавар
3.1 Барилга угсралтын байгууллагын чанарын удирдлагын тогтолцоо -
баригдаж байгаа барилга байгууламж, барилга угсралтын ажлын чанарын
удирдлагын тогтолцоо
БУБ-ын зохион байгуулалтын бүтэц; инженер техникийн ажилтнуудын бүрэн эрх,
хүлээх хариуцлага, тэдгээрийн эрх, үүрэг; барилга байгууламжийн чанарыг
сайжруулах, түүнд үнэлгээ өгөх, хяналт тавих, үйлдвэрлэлийн үйл ажиллагаа
явуулах технологи, мөн түүнчлэн барилга байгууламжийн ашиглалтын явцад хүлээх
баталгаат хугацаа, үйлдвэрлэлийн явцад гарсан согог дутагдлыг арилгах, түүнийг
хүлээн авах; БУБ болон захиалагч, бэлтгэн нийлүүлэгчдийн харилцаа, байгууллагын
нэгжүүдийн дотоод харилцаа, хамтын ажиллагаа; барилга угсралтын ажлыг (БУА)
чанартай материал техникээр хангах болон зохих боловсон хүчнийг бэлтгэх үйл
ажиллагаа, энэ бүгд чанарын удирдлагын тогтолцоонд хамаарна.
...хүрээнд...
Хариулт: Барилгын үйлдвэрлэлийн зохион байгуулалт БНбД 12-01-09
8.2. Барилгын захиалагч /хөрөнгө оруулагч/, зураг төсөл зохиогч, гүйцэтгэгч
байгууллагуудын (бүх оролцогч) хүрээнд уялдуулан зохицуулж хэрэгжүүлэх
техник, эдийн засаг, зохион байгуулалтын иж бүрэн арга хэмжээ, барилгын
бүтээгдэхүүн бий болох үе шатанд гүйцэтгэх чанарын хяналтын үр дүнд баригдаж
буй барилга байгууламжийн найдвартай байдал, чанар хангагдах ёстой.
Хариулт: Барилгын ажлын чанарыг ажилбараар шалгах заавар БД 12-108-18
2. ХЭРЭГЛЭХ ХҮРЭЭ
“Барилгын ажлын чанарыг ажилбараар шалгах заавар”-ыг өмчийн хэлбэр
харгалзахгүйгээр барилгын захиалагч, хөрөнгө оруулагч, зураг төслийн болон
гүйцэтгэгч, туслан гүйцэтгэгч нь барилга байгууламжийн зураг төслийг төлөвлөхөөс
ашиглалтад оруулах хүртэл бүхий л хугацаанд мөрдөнө.
...зорилгоор...
1. Оршил
Барилга байгууламжийг барих явцад дээд зэргийн чанартай бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэх удирдлагын тогтолцоог хэрэгжүүлснээр л барилгын чанарын зорилтыг
найдвартай хангах юм.
...ямар үе шатанд...

ОГНОО: 2023-03-27 13 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
2. Хэрэглэх хүрээ
Барилга байгууламжийг шинээр барих, ашиглагдаж байгаа барилга байгууламжид
өргөтгөл, шинэчилэлт, засвар хийх үеийн ажил, процесс, ажилбарыг гүйцэтгэх бүхий
л үе шатад чанарын хяналтыг шуурхай хэрэгжүүлэхэд зааврыг заавал хэрэгжүүлж
ажиллавал зохино.
...хэрхэн гүйцэтгэх...
Хариулт: Барилгын үйлдвэрлэлийн зохион байгуулалт БНбД 12-01-09
8.3. Барилгын чанарыг сонирхогч бүх оролцогч байгууллагуудын (мэргэжлийн
хяналт, захиалагч, гүйцэтгэгч, зураг төсөл зохиогч г.м) чанарын хяналтын холбогдох
мэргэжилтнүүд норм, дүрэм, журамд заасны дагуу барилга угсралтын ажлын
чанарын хяналтыг бүрэн хэрэгжүүлнэ.
8.4. Гүйцэтгэгч болон туслан гүйцэтгэгч түүнчлэн зураг төслийн олон оролцогч
байгууллага томоохон барилга байгууламжийн ажилд хамтран ажиллаж байгаа
нөхцөлд чанарын хяналтын удирдлагыг хуулийн этгээд, хувь хүнд ажлыг
хариуцуулж нэгдсэн удирдлагаар хангаж ажиллахыг зөвшөөрнө.
8.5. Үйлдвэрлэлийн хяналтыг барилгын гүйцэтгэгч байгууллага хэрэгжүүлнэ. Үүнд
дараах хяналтын төрөл багтана:
-бэлтгэл хангах буюу эхний үе шатны хяналт;
-геодезийн байршил тогтоох хяналт;
-ажлын явцын хяналт;
-ажил хүлээж авах хяналт г.м;
Мэргэшсэн инженер Ж.Базарсадын хариулт: Зураг төсөл, үйлдвэрлэж буй материал,
бүтээц, эдлэхүүн болон барилга, байгууламжийн угсралтын ажлын чанарын техник
хяналт нь барилгын норм ба дүрэм, стандартын шаардлагын хүрээнд, найдвартай
ажиллагааг хангахад чиглэгдсэн байна.
Барилгын материал, бүтээц, эдлэхүүний техникийн хяналт нь үйлдвэрлэх, ашиглах
бүхий л үе шатыг хамарсан байна. Үүнд:
- Зураг төсөл боловсруулахад
- Хайгуулын ажил гүйцэтгэхэд
- Материал, бүтээц, эдлэхүүн үйлдвэрлэхэд
- Барилгыг барих үе шатанд
- Барилгыг ашиглах, засварлах үе шатанд
Гүйцэтгэх хяналтын ажилбарын нэрсийн жагсаалтыг барилгын зураг төсөл зохиох
болон барилгын ажил гүйцэтгэх норм ба дүрэм, стандарт, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх
техникийн нөхцлөөр тогтоосон байвал зохино. Хяналтын ажилбарын хэмжээ,
нэрсийн жагсаалтыг гаргахдаа барилгын объектын архитектур, бүтээцийн онцлог,
угсрах, ашиглах нөхцөл болон зураг төслийн баримт бичигтэй уялдуулсан байх
хэрэгтэй.
Зураг төсөл, үйлдвэрлэж буй материал, бүтээц, эдлэхүүн болон барилга
байгууламжийн угсралтын ажлын техникийн хяналт нь барилгын норм ба дүрэм,
стандартын шаардлагад нийцсэн, найдвартай ажиллагааг хангахад чиглэгдсэн байна.

ОГНОО: 2023-03-27 14 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
Техникийн хяналт тавигдах обьект нь барилгын бүтээц, барилгын материал
болон эдлэхүүний аль аль нь байхаас гадна тэдгээрийг үйлдвэрлэх болон ашиглах
доор заасан бүхий л үе шатанд хяналт тавигдах ёстой. Үүнд:
• хайгуулын ажил гүйцэтгэх;
• зураг төсөл боловсруулах;
• материал, бүтээц, эдлэхүүн үйлдвэрлэх;
• барилгын обьектыг барих;
• барилгын обьектыг ашиглах, засварлах.
Гүйцэтгэх хяналтын ажилбарын нэрсийн жагсаалтыг барилгын зураг төсөл
зохиох болон барилгын ажил гүйцэтгэх норм ба дүрэм, бүтээгдэхүүн нийлүүлэх
стандартаар тогтоосон байвал зохино. Хяналтын ажилбарын хэмжээ, нэрсийн
жагсаалтыг барилгын обьектын архитектур-бүтээцийн онцлог, угсрах, ашиглах
нөхцөл болон зураг төслийн баримт бичигтэй уялдуулж тодруулсан байх хэрэгтэй.
Барилга байгууламжийн зураг төслийн үе шатанд
• зураг төсөлд заасан шаардлага, нөхцөл нь хүчин төгөлдөр норм ба дүрэмд
нийцэж буй эсэх;
• тооцоог бодитой загвар ашиглан, шаардлагатай нарийвчлалтай гүйцэтгэсэн
эсэх;
• зураг болон бусад төслийн баримт бичиг нь тооцооны үр дүн, норм ба
дүрмийн шаардлагад нийцэж буй эсэх;
• норматив баримт бичгийн шаардлагаар зохицуулагдаагүй техникийн шийдэл
нь зохих үндэслэлтэй эсэх.

ОГНОО: 2023-03-27 15 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
7. Барилга байгууламжийн бүтээц төлөвлөлтийн үе шатны тооцооны загвар гэж юу
вэ? Ямар шаардлагыг хангасан байх ёстой вэ?
...тооцооны загвар гэж юу вэ...
2.2.10. Тооцооны бүдүүвч (загвар) гэж тооцоо хийхэд ашиглах бүтээцийн
системийн хийсвэрлэсэн загварыг хэлнэ.
...ямар шаардлагыг хангасан...
10.1. Бүтээцийн тооцооны загвар (тооцооны бүдүүвч) нь түүний ажиллагааны
бодит байдлыг харуулж чадахуйц, тооцоонд авч үзэж буй үндэслэл, нөхцөл
байдалд тохирохоор байвал зохино. Үүний тулд бүтээцийн хийцлэлийн онцлог,
хязгаарын төлөвт хүртэл ажиллах чадварын байдал болон үйлчилж буй
ачаалал ба үйлчлэл (гадаад орчны нөлөөг бодолцох) зэргийг тооцож тусгах
хэрэгтэй. Тооцооны загварыг сонгоход дэвшүүлсэн хялбарчилгааг ажлын зураг
боловсруулахад тусгах хэрэгтэй.
10.2. Тооцооны загвар нь дараах агуулгатай байна. Үүнд:
-Ачаалал ба үйлчлэлийн тооцооны загвар;
-Бүтээцийн элемент, буурийн хүчдэл-хэв гажилтын төлвийг илэрхийлэх
тооцооны загвар;
-Бүтээцийн эсэргүүцлийн тооцооны загвар;
01-11-ийн 2.2.10; 2.2.12; 10.1; 10.2; 10.3; 10.4; 10.5; 10.6
Тооцооны загвар (бүдүүвч) гэж бүтээцийн системийн тооцоо хийхэд ашиглах
хийсвэрлэсэн загварыг хэлнэ.
Тооцооны нөхцөл гэж барилга байгууламжийн тооцоонд хэрэглэж буй түүнийг барих
ба ашиглахад үүсч гарах цогц хамгийн тааламжгүй нөхцлүүдийг хэлнэ.
Тооцооны загвар нь түүний ажиллагааны бодит байдлыг харуулж чадахуйц,
тооцоонд авч үзэж буй үндэслэл, нөхцөлд тохирох ёстой. Үүний тулд барилгын
обьектын бүтээцлэлийн онцлог, хязгаарын төлөвт хүртэл ажиллах чадварын байдал
болон үйлчилж буй ачаалал ба үйлчлэл, түүний дотор гадаад орчны барилгын обьекттой
үзүүлэх нөлөө, мөн түүнчлэн геометрийн ба физикийн хувьд гарч болох гажилт зэргийг
тооцож тусгана.
Тооцооны загвар нь дараах агуулгатай байна. Үүнд:
• ачаалал ба үйлчлэлийн тооцооны загвар;
• бүтээцийн элемент, буурийн хүчдэл-хэв гажилтын төлвийг илэрхийлэх
тооцооны загвар;
• бүтээцийн эсэргүүцлийн тооцооны загвар.
Ачааллын тооцооны загвар нь ачааллын тоон утга, үйлчлэх байрлал, чиглэл
болон үргэлжлэх хугацааг илэрхийлсэн байна. Динамик үйлчлэлтэй бол, дээрхээс

ОГНОО: 2023-03-27 16 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
гадна, хугацааны турших ачааллын өөрчлөлтийн хууль, эсвэл онцлох давтамж,
зайлшгүй шаардлагатай бол фазын өнцөг болон спектр шинж чанарыг өгсөн байна.
Ачааллын үзүүлэлтүүдийг нарийн тодорхой заах боломжгүй тохиолдолд янз
бүрийн хялбарчлалтайгаар хэд хэдэн хувилбараар тооцож үзэх нь зохимжтой.
Хүчдэл-хэв гажилтын тооцооны загвар:
• статик, динамик ачааны үйлчлэл дэх байгууламж, түүний бүтээцийн
хариу үйлчлэл;
• барилгын бүтээц, элементийн хоорондох болон буурьтай харилцан
үйлчлэлийг илэрхийлсэн байвал зохино.
Үүний тулд:
• бүтээцийн элемент, буурийн харимхай, харимхай бус шинж чанар;
• бүтээцийн геометрийн шугаман, шугаман бус ажиллагааг илэрхийлэх
үзүүлэлтүүд;
• физикийн болон явцын шинж чанар, түүний доройтох нөлөөлөл
зэргийг тогтоосон байна.
Барилгын бүтээцийн эсэргүүцлийн тооцооны загвар нь:
• орчны бат бэх, тогтворын тооцооны загвар, бүтээцийн элементийн бат
бэх, тогтворын загвар, барилгын обьектын ерөнхий тогтворын загвар;
• эгшин зуурын бат бэхийн тооцооны загвар болон хугацааны турш дахь
эвдрэлийн хуримтлагдалтыг тусгасан загвар;
• буурийн бат бэх, хэв гажилтын тооцооны загварыг багтаасан байна.

ОГНОО: 2023-03-27 17 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
8. Бүтээцийн ажиллагаанд үндэслэсэн төсөллөлт (Performance based structural design)
гэж юу вэ? Бүтээцийн ажиллагаа, түүнд тавих шаардлага, шалгуур үзүүлэлт, шалгуур
нөхцөл зэргийг жишээн дээр тайлбарлана уу?
...тавих шаардлага...
1.3. Ажиллагаанд тавигдах шаардлага
1.3.1. Бүтээцийн зорилгод нийцсэн ажиллагааг нарийвчилж тодорхойлсон
ойлголтыг бүтээцийн ажиллагаанд тавигдах шаардлага гэнэ. Бүтээцийн
ажиллагаанд тавигдах шаардлагыг дотор нь үндсэн (эсвэл зориулалт гэх) болон
нэмэлт гэж ангилж болох юм. Үндсэн гэдэгт бүтээцийн ажиллагааны зорилгыг
хангахад амин чухал болох шаардлагууд орох ба нэмэлт гэдэгт хоёрдогч чухал
шаардлагууд орно.
1.3.2. Шаардлагууд нь аюулгүйн, ашиглалтын, хүрээлэх орчны, барилгажилтын
болон эдийн засгийн гэх мэт байж болно.
1.3.3. Бүтээцийн ажиллагааны шаардлагыг барилгын зөвхөн ашиглалтын үеийн
нөхцлүүдийг тооцохоор хязгаарлалгүйгээр түүнийг барьж эхлэхээс эхлээд нураах,
дахин шинэчлэх хүртэлх хугацаанд гарч болох бүхий л болзошгүй нөхцөл
байдлыг тооцож тогтоохыг хичээвэл зохино.
...шалгуур нөхцөл...
1.4. Ажиллагааны шалгуур нөхцөл
1.4.1. Ажиллагааны шалгуур нөхцөл нь ажиллагаанд тавигдаж буй шаардлагаас
гаргаж авах бүлэг нөхцөл байдлаар илэрхийлэгдэх бөгөөд дараа нь зохих аргаар
шалгаж болохуйц байдлаар томъёологдсон байх хэрэгтэй.
1.4.2. Шалгуур нөхцөл бүр нь дараах гурван хүчин зүйлсийг хослуулах замаар
илэрхийлэгдсэн байвал зохино. Эдгээр хүчин зүйлс нь бүтээцийн хязгаарын
төлвүүд, ачаа үйлчлэл болон орчны нөлөө, тэдгээрийн хослол болон цаг хугацаа
болно. Ажиллагааны шалгуур нь ямар ч хязгаарын төлвөөр илэрхийлэгдэх
боломжгүй, тухайлбал зарим үзүүлэлтийг хамгийн их (эсвэл бага) утгатай
байлгахаар илэрхийлэгдэх тохиолдол байдаг. Ийм тохиолдолд хязгаарын
төлвийг энэ нөхцлөөр солих хэрэгтэй.
1.4.3. Ажиллагааны шалгуур нөхцлийг илэрхийлэхдээ ажиллагаанд тавигдах
шаардлага болон ажиллагааны шалгуур нөхцөлд илэрхийлэгдэж буй зүйлсийн
хоорондох уялдаа холбоо нь тодорхой бөгөөд зураг төсөлчдөд ойлгомжтой,
ажиллагааны шаардлагыг зураг төсөлд шууд тусгаж болохуйц байвал сайн юм.
Мөн бүтээцийн хариуцлагатай, чухал байдлыг сайтар тооцсон байх хэрэгтэй.
1.4.4. Бүтээцийн аюулгүй байдалтай холбогдох ажиллагаанд тавигдах шаардлага
нь хүмүүсийн бэртэж гэмтэх, амь насаа алдахад нөлөөлж болохуйц бүтээцийн
хувьд илэрхийлэгдсэн байна.

ОГНОО: 2023-03-27 18 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
1.4.5. Ажиллагааны шалгуур нөхцлийг тодорхойлж илэрхийлэх боломжгүй
тийм шаардлагуудыг ач холбогдол багатай гэж үзэж болохгүй бөгөөд тэдгээрийг
бүтээцийг төсөллөх үед сайтар тооцож байвал зохино.
Хариулт: Structural Analysis and Design of Tall buildings Steel and Composite Construction,
Bungale S. Taranath, 2012
9.6 АЖИЛЛАГААНД СУУРИЛСАН ТӨСӨЛЛӨЛТ
Ажиллагаанд суурилсан төсөллөлт (АСТ)-ийн зорилго нь газар хөдлөлтийн тухайн
болон ерөнхий үйлчлэлийн аль алинд нь өртөх үед барилга байгууламж хэрхэн
ажиллах талаар бодит үнэлгээ өгөх явдал юм. Норм дүрмийн төсөллөлт нь норм
дүрмээр тогтоосон хөндлөн хүчийг эсэргүүцэх зохиомол хүчин чадлыг өгдөг боловч
энэ хүчний хэмжээ нь таамагласан томоохон газар хөдлөлтийн үед барилгад
үйлчилж болох хэмжээнээс хамаагүй бага байдаг. Барилга байгууламж нь
тэдгээрийн бүтээцийн элементүүдэд урсалт үүсэж харимхай бус ажиллагааны бүсдээ
орж, энерги шингээж, уян хатан байдлаар ажиллах түүнчлэн норм дүрэмд тодорхой
тусгагдаагүй бусад олон үйлчлэл болон нөлөөгөөр томоохон газар хөдлөлтийн
үйлчлэлийг тэсвэрлэх чадвартай гэж үздэг. Норм дүрэм нь тусгай уян хатан байдлыг
нарийвчлан зааж өгөхийг шаарддаг хэдий ч хүчтэй газар хөдлөлтийн нөхцөлд
барилга байгууламж хэрхэн ажиллахыг тодорхойлох арга хэрэгслийг заадаггүй. Энэ
бол АСТ-ийн үүрэг юм.
АСТ-ийг шинэ зүйл биш гэж хэлж болно. Түүхээс харахад, энэхүү
төсөллөлтийн хэрэглээг одоо байхгүй болсон Нью Йоркын Дэлхийн Худалдааны
Төв Тауэрс, Чикагогийн Жон Ханкокийн Барилга болон Сирс Тауэрс (одоо Виллис
Тауэр) зэргийн салхины инженерчлэлд АСТ-ийн зарчмуудыг хэрэглэж төсөллөлсөн
1960-аад оны үеэс гэж харж болно.
Дээрх барилгуудыг төсөллөж байх үед салхины инженерчлэл хөгжлийнхөө
эхэн үедээ байв. Зохих шаардлагын түвшингүүдийн тодорхойлолт болон харгалзах
хүлээн авах шаардлага зэрэг нь байхгүй байв. Тухайн цаг үед тэдгээрийг салбарын
тэргүүлэх мэргэжилтнүүд эхнээс нь боловсруулсан. Бат бэх болон ашиглалтын
хязгаарт хамаарах салхи дахин тохиолдох давтамжийн тодорхойлолт болон оршин
суугчдын тухлаг байдлын хүлцэх хязгаарыг хангах шалгуур зэргийг анх удаа
боловсруулсан. Дээрх тодорхойлолт, шалгуур зэрэг нь олон жилийн туршид
боловсронгуй болсон бөгөөд одоо сайтар тогтож, салбарын мэргэжилтнүүдэд
ерөнхийдөө хүлээн зөвшөөрөгддөг. Ажиллагаанд суурилсан газар хөдлөлтийн
төсөллөлт (АСГХТ)-ийн үндсэн суурь нь 1960-аад оноос эхэлсэн байж магадгүй юм.
Гэсэн хэдий ч газар хөдлөл судлалын хүрээнийхэнд АСТ-г танилцуулсан нь
харьцангуй шинэ юм. АСТ-г 1997 оны 10 дугаар сард хэвлэгдсэн FEMA 273/274-д
нэвтрүүлсэн бөгөөд энэхүү баримт бичиг нь дараа нь 2000 оны 11 дүгээр сард FEMA
356 Барилгын газар хөдлөлтийн нөхөн сэргээлтийн урьдчилсан стандарт ба тайлбар
гэж нэртэйгээр дахин хэвлэгдсэн. Түүнээс хойш ASCE 41-06 Баригдсан барилгын
газар хөдлөлтийн нөхөн сэргээлт нь дээрх FEMA-н стандарт хоёр хувилбарыг
хоёуланг нь хүчингүй болгож, орлон мөрдөгдөх болсон.
АСТ (зарим хэвлэмэл материалуудад АСГХТ гэж тэмдэглэдэг) гарч ирэх олон
шалтгаан бий. Сан Франциско хотод өнөөг хүртэл баригдсан 20 орчим өндөр
барилгаас олж авсан туршлагаас харахад зардал бага тул захиалагчид АСТ-д дуртай;
илүү эрх чөлөөтэй төсөллөлтийг санал болгодог тул архитекторууд АСТ-д дэмждэг;
барихад хялбар тул гүйцэтгэгчид АСТ-д дуртай. Шаардлагатай ажлыг аюулгүй бас
үр ашигтай байдлаар гүйцэтгэхийн тулд материал болон хөдөлмөр зарцуулалтын
хамгийн бага хэмжээтэйгээр өндөр чанартай барилга байгууламжийг тэд барьж
чадах тул АСТ-д инженерүүд мөн дуртай байдаг.

ОГНОО: 2023-03-27 19 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
9.6 PERFORMANCE-BASED DESIGN
The purpose of PBD is to give a realistic assessment of how a structure will perform when
subjected to either particular or generalized earthquake ground motion. While the code
design provides a pseudo-capacity to resist a prescribed lateral force, this force level is
substantially less than that to which a building may be subjected during a postulated major
earthquake. It is assumed that the structure will be able to withstand the major earthquake
ground motion by components yielding into the inelastic range, absorbing energy, and
acting in a ductile manner as well as by a multitude of other actions and effects not
explicitly considered in code applications. Although the code requires special ductile
detailing, it does not provide a means to determine how the structure will actually perform
under severe earthquake conditions. This is the role of PBD.
PBD in a manner of speaking is not new. Historically, its use can be traced back to
the 1960s, when the now nonexisting New York World Trade Center Towers, Chicago’s
John Hancock Building, and Sears Towers (now Willi’s Tower) were designed using PBD
principals to wind engineering.
When these buildings were designed, wind engineering was in its early childhood.
The definition of appropriate demand levels and corresponding acceptance criteria were
nonexistent. At the time, they were developed from scratch by leading industry experts.
Definitions of recurrence intervals of wind events for strength and serviceability limits and
commensurate acceptance criteria for thresholds of occupant comfort were developed for
the first time. These have been refined over the years and are now well established and
accepted generally by practicing professionals. The basic framework for performance-
based seismic design (PBSD) may thus be traced back to the 1960s. However, introduction
of PBD to seismic community is relatively new. It was introduced in FEMA 273/274,
published in October 1997, which was then reissued in November 2000 as FEMA 356—
Prestandard and commentary for the seismic rehabilitation of buildings. ASCE 41-06—
Seismic Rehabilitation of Existing Buildings has since superseded both versions of the
FEMA standard.
The reasons for the emergence of PBDs (also noted in some publications as PBSD)
are many fold. Based on experience gained from about 20 tall buildings built in San
Francisco thus far, it seems owners like them because they cost less; architects go for it
because they offer more design freedom; contractors love them because they are easier to
build. And engineers being thrifty like them because they can result in higher quality
structures with the least amount of materials and labor to accomplish the required task in
a safe and efficient manner.
Хариулт: Reinforced Concrete Design of Tall Buildings, Bungale S. Taranath, 2010
9.6 АЖИЛЛАГААНД СУУРИЛСАН ТӨСӨЛЛӨЛТ
Саяхныг хүртэл инженерүүд ажиллагаанд суурилсан төсөллөлт (АСТ) нь
зориг зүрх муутай инженерүүдэд зориулагдаагүй гэж боддог байсан. Одоо энэ бодол
нь ялангуяа Баруун эрэгт газар хөдлөлийн төсөллөлт хийж буй инженерүүдийн
хувьд өөрчлөгдсөн. Энэ бол сонирхолтой таамаглал биш харин ажиллаж буй
инженерийн хувьд ажилласан хэвээр үлдэхийн тулд эрт орой хэзээ нэгэн цагт сурч
болох цор ганц сонголт юм. Нэгэнтээ газар хөдлөлийн судалгааны нэг зүйл гэж
үзэгддэг байсан бөгөөд барилга угсралт болон зураг төслийн ажилд хамааралгүй
байсан бол одоо дээд зэрэглэлийн төсөллөлтийн техник болов.
Яг цэвэр утгаараа бол энэхүү аргачлал нь (1) газар хөдлөлийн өгөгдөл, (2)
материалын шинж чанар, (3) хэмжээнүүд, (4) босоо ачаа, (5) эвдрэлтэй холбоотой

ОГНОО: 2023-03-27 20 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
санхүүгийн үр дагавар, (6) газар хөдлөлийн дараа нурах эсхүл ашиглалтын алдагдал
зэргийн өөрчлөлтүүдтэй холбоотой олон тооны магадлалыг авч үздэг.
9.6 PERFORMANCE-BASED DESIGN
Until recently, engineers thought that performance-based design (PBD) was not for
engineers with faint hearts. Now that has changed particularly for those practicing seismic
design on the West Coast. It is a new game in town that can be learnt sooner or later, if
not for its intriguing suppositions but for sheer survival as a practicing engineer. What
was once considered as the domain of the seismic research community, and irrelevant in
the practice of design and construction, is now popular as a high-end design tool.
In its purest form, it involves a large number of probabilistic considerations,
relating among other things to variability of (1) seismic input, (2) material properties, (3)
dimensions, (4) gravity loads, (5) financial consequence associated with damage, and (6)
collapse or loss of usage following a seismic attack.
9.6.1 ТӨСӨЛЛӨЛТИЙН САНАА
FEMA-273/274 гэж анхны хэвлэлтээсээ л ажиллагаанд суурилсан газар хөдлөлийн
төсөллөлтийн аргачлал нь ихээхэн хүлээн зөвшөөрөгдсөн. Аргачлалыг газар
хөдлөлийн үнэлгээ хийх, шинэчлэх зорилгоор улс хэмжээнд тогтмол ашигладаг
бөгөөд сүүлийн үед хэд хэдэн шинэ, өндөр барилгуудын газар хөдлөлийн
төсөллөлтөд үндэс болгон ашиглаж байна. Нью-Йорк болон Вашингтон болсон 9
дүгээр сарын 11-ний халдлагын дараа холбооны засгийн газар дээрх удирдамжийг
авч өргөжин нуралт тэсвэрлэх төсөллөлтөд ашигласан. Газар хөдлөлийн
инженерчлэлийн судалгааны үндэсний гурван төвд хийгдсэн томоохон судалгаанууд
болон барилгын газар хөдлөлийн төлөв байдлыг загварчлах барилга бүтээцийн
инженерчлэлийн программ хангамжийн чадавхын сайжруулалт зэрэг нь энэхүү
аргачлалд шинэ түлхэц өгсөн юм. Өдгөө 2009 онд ATC-58 төсөл нь шинээр барих
болон баригдсан барилгуудын аль алинд нь хэрэглэж болох дараагийн үеийн
шалгуурыг боловсруулж байгаа бөгөөд одоогийн аргачлалыг ихээхэн өөрчлөх
болно.
АСТ-н санаа нь бий болоод багагүй хугацаа өнгөрсөн хэдий ч өндөр барилгын
төсөллөлтөд саяхнаас ашиглагдаж байна. АСТ-тэй гэнэт романтиклах болсон үндсэн
шалтгаануудын нэг нь Нэгдсэн улсын баруун эрэгт газар хөдлөл ихтэй бүсэд өндөр
барилгуудын барилга угсралтын ажил эрчимтэй нэмэгдэж байгаа бөгөөд тэдгээрийн
ихэнх нь одоогийн барилгын норм ба дүрмийн өндрийн хязгаарлалтыг давчихсан
раман системтэй юм. Эдгээр барилгуудыг шаардлагад нийцүүл гэж хүчлэхийн оронд
олон улсад эдгээр шинэ төсөллөлтүүдийг ажиллагаанд суурилсан аргачлалыг
хэрэглэн гүйцэтгэхийг зөвшөөрч байгаа бөгөөд оновчтой шинжилгээ нь норм
дүрэмд тусгагдсан заалтуудтай дүйцэхүйц ашиглалт болон аюулгүй байдлыг хангаж
байгааг үзүүлдэг. Энэхүү дээд зэрэглэлийн төсөллөлт нь ихэвчлэн шугаман бус
динамик шинжилгээг гүйцэтгэснээр биелдэг.
9.6.1 DESIGN IDEOLOGY
Since its first publication as FEMA-273/274, performance-based seismic design
procedures have received considerable acceptance. They are routinely used, nationwide,
for seismic evaluation and upgrade and more recently, have been used as the basis for
seismic design of a number of new, tall buildings. Following the September 11 attacks in
New York and Washington, the federal government adapted these guidelines and applied
them to design progressive collapse resistance. Substantial research at the three national
earthquake engineering research centers as well as improvement in the ability of structural

ОГНОО: 2023-03-27 21 / 205 ӨӨРЧЛӨЛТ: 14
engineering software to simulate earthquake behavior of buildings has given new impetus
to these procedures. Currently in 2009, the ATC-58 project is developing next-generation
criteria, applicable to both new and existing buildings that will substantially alter the
present procedures.
The ideology of PBD has been around for some time, yet is just recently being
applied to the design of high-rises. One of the main reasons for this sudden romance with
PBD is a highly seismic region, in the west coast of the United States, that is experiencing
an upsurge in the construction of high-rise buildings many of which feature framing
systems that fall outside the height limits of current building codes. Rather than forcing
these buildings to conform, many jurisdictions are permitting these new designs to proceed
using a performance-based approach in which a rational analysis demonstrates
serviceability and safety equivalent to that intended by the code prescriptive provisions.
This high-end design is typically achieved by performing nonlinear dynamic analysis.
9.6.2 АЖИЛЛАГААНД СУУРИЛСАН ИНЖЕНЕРЧЛЭЛ
Барилга, байгууламжийн газар хөдлөлийн төсөллөтөд ажиллагааны дөрвөн
түвшнийг ач холбогдолтой гэж ихэвчлэн тодорхойлдог. Эдгээр нь ашиглалтын, нэн
даруй ашиглалт, амь насыг хамгаалах, нурахаас урьдчилан сэргийлэх түвшин гэж
нэрлэгддэг. Эдгээрээс ашиглалтын түвшин нь барилга байгууламжид хамгийн бага
эвдрэлтэй байх түвшнийг илэрхийлнэ. Энэхүү түвшний шаардлагыг хангах барилга
байгууламж нь газар хөдлөлийн үед бүтээцийн даацын системд зөвхөн үл мэдэгдэм
эвдрэл болон бүтээцийн даацын бус системд бага зэргийн эвдрэл үүснэ гэж үзнэ.
Эдгээр барилга байгууламж нь газар хөдлөлийн өмнөх бат бэх болон хөшүүнээ бараг
бүхэлд нь хадгалах ба барилгын хэвийн ашиглалтад шаардлагатай бүх механик,
цахилгаан, шугам хоолой болон бусад системүүд хэвийн ажиллагаатай байх ёстой.
Хэрэв засвар шаардлагатай бол эдгээр нь оршин байрлагчдын тав тухыг хангах
зорилгоор хийж болно. Энэхүү ажиллагааны түвшний шаардлагыг хангасан барилга
байгууламжид газар хөдлөлийн үед амь насны аюулгүй байдлын эрсдэл үл мэдэгдэм
бага байх юм. Гэвч барилга байгууламж нь энэхүү түвшингийн шаардлагыг
хангахын тулд хэвийн ажиллагаанд шаардлагатай инженерийн хангамжийн бүх
шугам сүлжээнүүдийг олон нийтийн үйлчилгээ эсхүл яаралтай тусламж үзүүлэх эх
үүсвэрийн аль аль зорилгоор ашиглагдах боломжтой байх ёстой.
Нэн даруй ашиглалт түвшин нь ашиглалтын түвшинтэй төстэй ч бүтээцийн
бус системд бага зэрэг илүү эвдрэл үүсэхийг зөвшөөрдөг. Бүтээцийн даацын
системийн эвдрэл нь маш бага бөгөөд барилга байгууламжийн газар хөдлөлийн
өмнөх бат бэх, хөшүүн зэрэг нь бараг бүхэлдээ хэвээр байна. Тааз, өнгөлгөө, механик
болон цахилгаан тоноглолууд зэрэг бүтээцийн даацын бус элементүүд бэхэлгээтэй
хэвээр байх бөгөөд ямар нэг аюул үүсгэхгүй. Бүтээцийн даацын бус гадна хашлага
хана болон дээврийн хийц зэрэг нь цаг уурын үйлчлэл тусгаарласан хэвээр байна.
Барилга байгууламж нь ашиглахад аюулгүй хэвээр байна гэвч эргэн хэвийн
үйлчилгээтэй болоход магадгүй зарим засвар болон цэвэрлэгээ хийх шаардлагатай
болно. Бүх инженерийн хангамжийн шугам сүлжээнүүдээс ялангуяа хэвийн
ашиглалтад шаардлагатайнууд нь ажилгаагүй байна гэж үзнэ гэхдээ хэвийн
ашиглалтад шаардлагатай эдгээр инженерийн хангамжийн шугам сүлжээнүүд
ажиллагаатай байгаа тохиолдолд барилга байгууламжийг ашиглалтад эргэн оруулж
болно. Ашиглалтын түвшинтэй төстэй нь энэхүү ажиллагааны түвшнийг хангасан
барилга байгууламжид газар хөдлөлийн үед амь насны аюулгүй байдлын эрсдэл үл
мэдэгдэм бага байна. Даацын бүтээцийн засвар оршин байрлагчдын тав тухыг
алдагдуулахгүйгээр хийгдэж болно гэвч барилга байгууламжийг хэвийн
ажиллагаанд эргэн оруулахтай холбоотойгоор даацын бус бүтээцийн томоохон
засвар болон цэвэрлэгээний ажлууд нь хийгдэж болно.

1.7 БАРИЛГА, БАЙГУУЛАМЖИЙН БҮТЭЭЦИЙН ЗУРАГ ТӨСЛИЙН ХҮРЭЭНД ЗӨВЛӨХ ИНЖЕНЕР ЗЭРЭГ ГОРИЛОХ БИЧГИЙН ШАЛГАЛТ

1.7 БАРИЛГА, БАЙГУУЛАМЖИЙН БҮТЭЭЦИЙН ЗУРАГ ТӨСЛИЙН ХҮРЭЭНД ЗӨВЛӨХ ИНЖЕНЕР ЗЭРЭГ ГОРИЛОХ БИЧГИЙН ШАЛГАЛТ

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

More from Adilbish Bat-Erdene

More from Adilbish Bat-Erdene (20)

1.7 БАРИЛГА, БАЙГУУЛАМЖИЙН БҮТЭЭЦИЙН ЗУРАГ ТӨСЛИЙН ХҮРЭЭНД ЗӨВЛӨХ ИНЖЕНЕР ЗЭРЭГ ГОРИЛОХ БИЧГИЙН ШАЛГАЛТ