SlideShare a Scribd company logo
1 of 77
Олон улсын төлбөр тооцооны хэлбэрүүд А. Энэбиш 		Б. Ууганцэцэг
Агуулга Мөнгө, түүний тухай үндсэн асуудлууд Олон улсын төлбөр тооцооны талаар Төлбөр тооцооны хэлбэрүүд Төлбөр тооцооны хэрэгслүүд дүгнэлт
оршил Өнөө үед олог улсын түвшинд гадаад худалдааны төлбөр тооцоог үйлдэж буй арга технологийг нэг мөр болгоход чиглэсэн эрх зүйн шинжтэй олон тооны актууд бий болгон мөрдөж байна. Олон арван жилийн туршид гадаад худалдааны төлбөр тооцоонд хэрэглэж буй төлбөр тооцооны хэрэгсэл, боловсруулж буй бичиг баримт, ашиглаж буй техник хэрэгсэл оролцогч талуудад нийтлэг болж хувирч өөрчлөгдсөөр ирсэн.
Мөнгө, түүний тухай үндсэн асуудлууд Ганц хүний эдийн засаг  Арилжаа хийх шаардлагагүй
Түүхэн хөгжлийнхөө явцад мөнгө нь дараах хэлбэрүүдийг дамжин хөгжиж иржээ.  Эд зүйлсэн мөнгө  Металл мөнгө  Зоосон мөнгө  Цаасан мөнгө  Жиралл /хуурмаг/ буюу дансны мөнгө  Компьютерын мөнгө
Бартерийн систем
Бартерийн систем
Олон улсын төлбөр тооцооны талаар Гадаад худалдааны төлбөр тооцооны хөгжилт нь гадаад худалдааны өөрийнх нь хөгжилтэй салашгүй холбоотой. Гадаад худалдааны шинэ хэлбэр үүсэх бүр төлбөр тооцооны шинэ арга хэлбэрүүд үүсч байлаа. Нөгөө талаар техник технологийын хөгжилтэй салашгүй холбоотой. Мөн эдийн засгийн интеграцчилах бодлоготой хамааралтай болжээ.
Гадаад худалдааны төлбөр тооцоог үйлдэх арга хэлбэрүүд Төлбөр тооцоог үйлдэж буй арга хэрэгсэл, цаг хугацаанаас нь хамааруулан хэд хэд ангилна. Цаг хугацааны хувьд Ачилтаас өмнө буюу урьдчилгаа төлбөр Ачилтын дараах төлбөр Төлбөрийн хэрэгслийн хувьд Мөнгөн: Бэлэн мөнгөний, бэлэн бус мөнгөний Таваар Үнэт цаас
Гадаад худалдааны төлбөр тооцооны хэлбэрүүд Бэлэн мөнгөний тооцоо Бэлэн бус тооцооны арга -аккредитев -инкасс -Нээлттэй дансны тооцоо -банкны шилжүүлэг
Аккредитив (letter of credit) Аккредитив гэдэг нь: Тухайн банк худалдан авагчийн хүсэлтээр буюу өөрийн нэрийн өмнөөс бэлтгэннийлүүлэгч нь гэрээнд тодорхой заасан баримтуудыг тогтоосон хугацаанд банкинд бүрдүүлж өгсөнийг үндэслэн 2 талын тохиролцсон валютаар мөнгийг төлөхийг хүлээсэн банкны үүрэг юм.
Аккредитив Аккредитивийн үйл тооцоонд оролцогч талууд: Aккредитив нээлгэгч:  Аккедитив нээхийг хүсэгч буюу худалдан авагч буюу импортлогч Нээгч банк: Аккредитив нээснээр нөхцөлт баталгаа өгч буй банк (импортлогчийн банк) Харилцагч банк буюу экспортлогчийн банк: Аккредитив нээгдсэн тухай экспортлогчид мэдэгддэг аккредитив нээсэн банкны харилцагч банк юм. Зарим үед Аккредитибийн баталгаа гаргаснаараа тухайн банк батлан даагч болж хувирна Бенифициар: Худалдагч буюу экспортлогч
Аккредитив Аккредитивийн төлбөр тооцоонд дараах хоёр банк оролцох ёстой: Худалдан авагч үйлчлүүлэгч нь болох аккредитив нээгдсэн банк Худалдагч үйлчлүүлэгч нь болох худалдагчийн бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж буй орны банк Энэ банкинд аккредитив нээгддэггүй Төлбөр дамжуулах Аккредитив нээгч банк үүргээ хэрхэн биелүүлж байгаад хяналт тавих
Аккредитив Түүнчлэн дараах 2 банк оролцож болдог: Худалдагч буюу экспортлогчийн орны ямар нэгэн банк:  Хэрэв худалдан авагчийн санхүүгийн нөөц улс төрийн аз туршилт хамаарч төлбөр саатсан, гүйлгээ хаагдсан зэрэг шалтгааны улмаас худалдагч аккредитив нээгдсэн банкинд итгэлтэй бус байх тохиолдол байна. Төлбөр хийгч банк: Тодорхой улсын валютаар нээгдсэн аккредитив болон төлбөр дамжуулах зэрэгт
Аккредитив нээх дараалал
Аккредитив Стандартын маягтын дагуу дараахь шаардлагатай баримтуудыг банкинд бүрдүүлж өгнө. Үүнд: Ачаа тээврийн байгууллагаас олгосон тээврийн дагалдах хуудас болон тээврийн бусад баримтууд Даатгалын гэрчилгээ Барааны сав, баглаа боодол Худалдааны төлбөрийн нэхэмжлэх Гарал үүслийн гэрчилгээ Тээвэрлэлт шалгасан гэрчилгээ
Аккредитив Аккредитивийн ерөнхий нөхцөлд дараах зүйлүүд багтана: Шаардагдах баримтууд Төлбөрийн дүн ба төлбөр хийх арга Худалдагчийн нэр хаяг Барааны нэр төрөл тоо хэмжээ Бараа ачуулах хугацаа болон бусад холбогдох баримтууд Баталгаа
Аккредитивийн төрлүүд Баталгаат ба баталгаагүй Буцаан дуудагдах ба буцаан үл дуудагдах Хуваагдах ба үл хуваагдах Сэргээгдэх Шилжих Контр Улаан ногоон нөхцөлт
Аккредитивийн төрлүүд Баталгаат аккредитив нь: Аккредитив нээсэн банк, түүнийг нээхийг хүссэн импортлогчийн банкнаас нөхөн төлөлт авах эсэхээс үл хамааран экспортлогчид төлбөрийн зохих дүнг төлөх банкны үүрэг юм Баталгаагүй аккредитивнь: Экспортлогчийн банк аккредитив нээгдсэн тухай үйлчлүүлэгчдээ мэдэгдэх л үүрэгтэй. Буцаан дуудагдах аккредитив: Энэ аккредитивийг нээгч банк импортлогчийн санхүүгийн байдлаас хамаарч аккредитивийг хугацаанаас нь өмнө хүчингүй болгох эрхтэй аккредитив.
Аккредитивийн төрлүүд Буцаан үл дуудагдах аккредитив:  Экспортлогчийн зөвшөөрөлгүйгээр хугацаа дуусахаас өмнө импортлогчийн банк хүчингүй болгох буюу өөрчилж болдоггүй. Баталгаат бус буцаан үл дуудагдах аккредитив: Бенефициар буюу худалдагчид харилцагч буюу өөр нэг банкаар (advising) дамжуулан мэдэгдэх ба энэ банк төлбөрийн ямарч хариуцлага хүлээдэггүй.  Харин аккредитив нээгдсэн банк төлбөр баримтуудын талаар дангаар үүрэг хүлээнэ.
Аккредитивийн төрлүүд Баталгаат буцаан үл дуудагдах аккредитив: Аккредитив нээгдсэн банкны шаардлагаар 3- дагчбанк баталгаа гаргадаг ба худалдан авагчийн үйлчлүүлэгч банкны төлбөрийн чадварт худалдагч эргэлзэж байгаа тохиолдолд энэ хэлбэрийг ихэвчлэн ашиглана  Хуваагдах аккредитив: Гэрээнд тохиролцсон дүнг экспортлогчид хэсэгчилсэн ачилт бүрийн дараа төлдөг бол.
Аккредитив Үл хуваагдах аккредитив: Бүх ачилт хийгдэж дууссаны дараа экспортлогчид холбогдох үнийн дүнг төлөхийг үл хуваагдах аккредитив гэдэг.  Сэргээгдэх аккредитив: Аккредитив ашиглагдах нийт хугацааны дотор импортлогч аккредитив нээсэн банкинд экспортлогчид төлсөн төлбөрийн дүнгээр аккредитив нөхөн сэргээгдэхийг сэргээгдэх аккредитив гэдэг. Шилжих аккредитив: Жинхэнэ худалдагч (зуучлагч) нэг түүнээс дээш хэд хэдэн бэлтгэн нийлүүлэгчид аккредитив эзэмших эрхийг шилжүүлэх явдал бөгөөд мөн үүрэг хариуцлагыг мөн шилжүүлнэ.
Аккредитив Улаан нөхцөлт аккредитив: Бараа хүрэлцэн ирэхээс өмнө төлбөрийнхөө зарим хэсгийг (75% хүртэлх) урьдчилж авахыг экспортлогчид импортлогч зөвшөөрөх бол. Ногоон нөхцөлт аккредитив: Улаан нөхцөлт аккредитивтэй төстэй боловч тухайн бараа агуулахад хадгалагдаж буйг баталсан үнийн дүнтэй агуулахын орлогын баримтаар баталгаажсан байна. Контр аккредитив: Энэ нь угтаа хоёр өөр аккредитив боловч аккредитивийн нөхцөлд тавих шаардлага нь ижил юм. Энэ аккредитивийг экспортлогч үндсэн бараа нийлүүлэгч биш тохиолдолд хэргэлдэг.
Контр аккредитив Нийлүүлэгчийн орон дахь B банкны харилцагч банк Зуучлагчийн орон дахь А банкны харилцагч банк Импортлогчийн Банк (A) Зуучлагчийн банк (B) Нийлүүлэгчийн банк (C) Импортлогч Нийлүүлэгч Зуучлагч Тээврийн байгууллага
Аккредитив Аккредитивийн нөхцөл тохирох: Гэрээ байгуулах хэлэлцээрийн явцад экспортлогч, худалдан авагч хоёр аккредитивийн нөхцөлийг харилцан тохиролцоно. Аккредитив нээх: Импортлогч өөрийн банкинд аккредитив нээх даалгавар өгнө. Аккредитивийг ашиглах: Экспортлогч аккредитивт заасан баримтуудыг банкиндаа хүлээлгэн өгч төлбөр хийлгүүлнэ.
Инкассын тооцоо Инкасс нь олон улсын худалдааны төлбөр тооцоонд хэрэглэгддэг чухал хэлбэр юм. Зарим үед аккредитивтэй төстэй боловч гол ялгаа нь хаана хэзээ төлбөр хийх вэ гэдэг асуудалд оршдог. Инкассын тооцооны үед баримтуудба бараанууд импортлогчийн орны банкинд хүрэлцэн ирснээр төлбөр хийгддэг ба энэ нь бараа ачуулснаас хойш хэдэн өдөр хэдэн долоо хоногч байж болдог. Инкассын тооцооны үед импортлогч бараагаа хүлээж авахаас нааш төлбөр хийхгүй.  Экспортлогч импортлогч бараагаа авахаас нааш төлбөр хүлээн авахгүй
Инкассын тооцооны ажиллагааны схем Импортлогчийн банк Экспортлогчийн банк Импортлогч (Худалдан авагч) Экспортлогч (Худалдагч) Ачаа тээврийн байгууллага
Инкассын төлбөр импортлогчийн хувьд  Импортлогчийн төлөх инкассын төлбөрийн банкны хураамж нь аккредитивын хураамжаас харьцангуй бага байдаг. Импортлогчийн хувьд захиалагдсан бараа ачигдсанаар ашигтай бөгөөд ачигдаагүй тохиолдолд түүний хувьд учирсан алдагдлыг нөхүүлэх боломжтой. Худалдан авагч барааныхаа үнийг төлөхөөс өмнө бүх баримт бичгээ хүлээн авах нь санхүүгийн хувьд ашигтай
Инкассынтооцооны үед шаардагдах баримтууд Вексель (Төлбөр нэхэмжлэл дээрх дүнг тусгасан байх, Импортлогчийн бүтэн нэр хаяг гэх зэрэг) Төлбөрийн нэхэмжлэл (Импортлогчийн нэр дээр бичнэ. Үүнд худалдааны гэрээнд заасан барааны нэр төрлийг дэлгэрэнгүй бичих хэрэгтэй) Ачаа тээврийн баримт бичгүүд (Тээврийн дагалдах хуудас) Бусад баримтууд (Гарал үүслийн гэрчилгээ, Баглаа боодлын жагсаалт)
Баталгаа Баталгаа гэдэг нь: Банкнаас гадаадын худалдан авагчид хандан экспортлогч худалдааны гэрээнд заасан үүргээ биелүүлж чадна гэдгийг бичгээр илэрхийлэн баталсан хэрэгсэл юм.
Баталгааныгүйцэтгэхүүрэг Импортлогчийг ирээдүйн алдагдалаас хамгаална. Импортлогчийг тусгай эрх болон үйл ажиллагаагаар хангана Импортлогчид хүндрэлгүй тэнцвэрт байдлыг өгч чаддаг Хэрэв экспортлогч гэрээгээр хүлээсэн үүрэг хариуцлагаа биелүүлээгүй тохиолдолд импортлогч хуулийн байгууллагад хандах шаардлагагүй
Баталгааныхэлбэрүүд Шууд баталгаа: Экспортлогчийн банк экспортлогчийн нэрийн өмнөөс импортлогчид баталгаа гаргах Шууд бус баталгаа: Экспортлогчийн банк импортлогчийн орны өөрийн харилцагч банкиндаа хандан импортлогчид баталгаа гаргахыг хүссэн Давхар баталгаа: Экспортлогчийн банк хоёр дахь банкаар давхар баталгаа гаргуулах
Баталгааны төрөл Зээлийн баталгаа Тендерийн баталгаа Төлбөрийн баталгаа Гүйцэтгэлийн баталгаа Урьдчилгаа төлбөрийн баталгаа
Гадаад шилжүүлэг Чек Банкны драфт Шуудан Телекс SWIFT
Банкны драфт Банкны драфт гэдэг нь: Банк гадаадын харилцагч банкин дахь өөрийн харилцах данснаас төлбөр хийхийг зөвшөөрсөн чек юм. Энэ чекийг банк экспортлогч талд олгож төлбөр хийх зөвшөөрлийг өгнө.
Банкны драфтын онцлогууд Чекээс илүү хурдан Банк өөрийн мэдлийн хөрөнгөнөөс төлбөрийг хийсний дараа харилцагчтайгаа төлбөрийн асуудлыг тооцдог.
Шуудан Шуудангийн шилжүүлэг нь шилжүүлэгч банкнаас хүлээн авагчийн нэр дээр төлөгч банкруу төлбөрийн даалгаврын эх баримтыг илгээх журмаар явагддаг.
Телекс Шуудангийн шилжүүлэгтэй адил боловч баталгаажсан сүлжээгээр төлбөрийн даалгаврыг дамжуулдгаараа онцлогтой Давуу ба сул талууд Давуу тал: Цаг хугацаа алдахгүй учир хүүгийн зардал бага гардаг Үрэгдэж алга болохгүй Сул тал Зардал өндөр
SWIFT-Society for Worldwide Interbank Financial Telecomunication SWIFT нь Олон улсын санхүүгийн харилцаа холбооны компьютерийн сүлжээ юм. 1974-Хэсэг банкууд нийлж нэгдсэн сүлжээ байгуулах санаачлага гаргаснаар SWIFT гэдэг байгууллага байгуулагдсан Өнөөдрийн байдлаар SWIFT-ийн сүлжээгээр бүх тивийн 3000 шахам банкны байгууллага үйлчлүүлж байгаа бөгөөд өдөрт сая гаран нэгж мэдээ түүгээр дамжин боловсруулалт хийгдэж байна. SWIFT-ээр төлбөр тооцоо хийх нь Телексээр төлбөр тооцоо хийхтэй адил бөгөөд ялгаатай тал нь нэг зэрэг мэдээллийг нэг дор солилцох буюу мэдээллийг файл хэлбэрээр бөөнөөр нь илгээдэг явдал юм.  Манай орны хувьд SWIFT-г Монгол банк, арилжааны банкууд ашиглаж байгаа бөгөөд SWIFT-ийн Гонк-Конг төвтэй салбарын хэрэглэгчид юм.
SWIFT-ашигласны давуу талууд Төлбөр тооцоо, мэдээ мэдээллийг цахим аргаар гуйвуулдаг SWIFT-ээр гуйвууллага хийхэд оролцогч хоёр банк хоёулаа SWIFT-ийн гишүүн байх ёстой Эрх бүхий кодоор аюулгүй байдлыг нь хангадаг Төрөл бүрийн мэдээллийг төрөлжүүлж нэгэн стандартад оруулж форматалсан байдаг Мэдээлэл түргэн шуурхай очих газраа хүрдэг Мэдээллийн бүрэн бүтэн байдал, нууцлалт аюулгүй байдал дээд зэргээр хангагдана Мэдээлэл дамжуулах үнэ телекс факсаар дамжуулахаас хямд
Money gram Гадаад мөнгөн гуйвуулгыг богино хугацаанд гүйцэтгэх үйлчилгээ юм. Money gram үйлчилгээнд хэрэглэгдэх нэр томъёо: Sender- Мөнгө шилжүүлэгч Receier-Төлбөр хүлээн авагч Reference number-Шилжүүлгэ бүрд АНУ-ын Денверт орших төвөөс өгөгдөх 8 оронтой тусгай дугаар Agent-Money gram үйлчилгээ үзүүлэх эрх бүхий байгууллага User ID-Ажилтан сүлжээний програмд нэвтрэх бүрд оруулах нэр PIN- Сүлжээний програмд нэвтрэх нууц дугаар Money Works- Money gram үйлчилгээг үзүүлэхэд зориулж суурилуулсан сүлжээний програм
Western Union 1851онд Western Union компани байгуулагдсан. Дэлхийн186 оронд321 агент96 мянган цэгээр үйлчилгээ үзүүлэхээс гадна АНУ-д төлбөр тооцооны 40-50%-ийг дангаараа гүйцэтгэдэг.
Western Union-ындавууталууд Гуйвуулгыг хэдхэн минутанд хүлээн авагчид дамжуулна Гүйлгээ өөр хүнд очихоос найдвартай хамгаалагдсан Харилцах данс нээгдэх шаардлагагүй Найдвартай хурдан хэрэглэхэд амар
TRAVELEX 1975 онд Ллойд Дорфман гэдэг хүн Лондон хотод жижигхэн солилцооны алба хэлбэрээр анх TRAVELEX-ийг байгуулсан. Өнөөдрийн байдлаар дэлхий дээр TRAVELEX нь валют солилцооны болон санхүүгийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг тэргүүлэгч компани юм. Төв нь Лондон хотод байралдаг бөгөөд дэлхий даяар 6000 гаруй ажилтантай, 20 тэрбум фунт стерлингийн хөрөнгөтэй. 650-гаруйсалбартайбөгөөдтэдгээрийн324-ньнисэхбуудлуудадтөвлөрдөг.
TRAVELEX- нь дараах чиглэлүүдээр тэргүүлэгч Гадаад валют солих цэг Онгоцны буудлын валют солих сүлжээ Гадаад валют солих арилжаа Аялалын чек олгогч Урьдчилсан төлбөрийн карт олгогч
TRAVELEX-ийн ашигтай талууд Картанд суурилсан програм Хэрэглэгч програмруу нэвтрэхэд төлбөргүй Мөнгө шилжүүлэхэд цаг бага зарцуулна Мөнгө гуйвуулах бүрт шинээр маягт бөглөх шаардлагагүй Бусад олон төрлийн хөнгөлөлт эдэлнэ
Төлбөр тооцооны хэрэгслүүд Чек Чек гэдэг нь: Анхний шаардлагаар тодорхой хэмжээний мөнгийг төлөхийг шаардсан нөхцөлт бус бичгэн захиалга юм. Чек бичхэд оролцогч талууд: Чек бичигч: Чекийн төлбөр төлөх үүрэг гүйцэтгэгч Чек хүлээн авагч: Төлбөр нэхэмжлэгч
Чек Чекийг шилжүүлэх аргаар нь: Энгийн чек Нэрийн чек
Чек Чекийг гаргагчаар нь: Хувийн чек Банкаар үйлчлүүлэгч хувь хүн болон байгууллага өөрийн банкиндаа чек гаргах хүсэлт тавьж хувьдаа чек нээлгэхийг Банкны чек Банкаар баталгаажигдаж, бичигдсэн
Чек Чекийг төлбөр хийх байдлаар нь: Бэлэн мөнгөний чек: Бэлэн мөнгөөр төлбөр тооцоо хийгддэг бөгөөд чек эзэмшигч зөвшөөрвөл дансаар хийгдэж болно. Тооцооны чек: Зөвхөн дансны тооцоогоор төлбөр тооцоо хийх боломжтой
Чек Чек нь дараах шаардлагыг хангасан байх ёстой: Төлбөр хийх боломжтой нь батлагдсан Чекэнд зурах гарын үсэг тамга тэмдгийг зохих ёсоор нь баталгаажуулсан Чек цуцлагдахгүй гэдэг нь баталгаажсан Хэрэв зээлийн хөрөнгөөр нээж байгаа бол зээл олгосон тухай зээлийн ажилтаны тэмдэглэл байх
Чек Гарын үсгийн хэлбэр: Хувь хүний гарын үсэг Хуулбар гарын үсэг Тамга эсвэл гарын үсэгний хуулбартай тэмдэг
Чек Хувийн чек: Харилцагчийн дансыг нээж, өөрийн чекээр хангаж буй банк Он/сар/өдөр …………………… DOLLARS GOLOMT BANK  Мөнгөн дүн тоогоор DATE________ Pay To the  order of …………………………………………| $  Мөнгийг хүлээн авагч тал ………………………………………………………DOLLARS FOR (MEMO)………………………..         …………………………./AUTORIZED SIGNATURE/ 178603 083:::132: 02860:::0012 Тайлбар (гүйлгээний утга)
Чек
Чек
Чек Банкны чек: …………………… DOLLARS GOLOMT BANK  DATE_28 August 2009_ Pay To the  order of ……………………IFE…………………| Tg 10,000 ..…Ten thousand ……Tugriks FOR (MEMO)…Donation…..         …………………………./AUTORIZED OFFICER/ 178603 083:::132: 02860:::0012
Чек
Чек
Чек
Төлбөрийн ордер Төлбөрийн ордер гэдэг нь: Банк бус санхүүгийн байгууллагуудаас гаргасан чектэй төстэй санхүүгийн хэрэгсэл юм. Төлбөрийн ордерийг дотор нь: Хувийн Банкны бус санхүүгийн байгууллагын
Векселийн тооцоо Вексель гэдэг нь: Тодорхой хэмжээний мөнгийг тогтоосон хугацаанд төлөхийг баталж бичсэн хууль ёсны өрийн бичиг. Вексель бичигч Вексель эзэмшигч Вексель шилжүүлэгч
Векселийн тооцоо Вексель гэдэг нь: Тодорхой хэмжээний мөнгийг тодорхой хугацаанд ямар нэгэн нєхцєл болзолгvйгээр vл маргалдах журмаар вексель эзэмшигчид тєлєхийг харилцан тохиролцож баталсан тєлбєрийн баримтыг хэлнэ. Вексель бичигч Вексель эзэмшигч Вексель шилжүүлэгч
Векселийн тооцоо Векселийг агуулгын хувьд: Таваарын вексель: ААН, иргэдийн бичсэн векселийг Мөнгөн хэлбэртэй вексель: Арилжааны банкуудын гаргасан векселийг Векселийг эзэмшигчийн хэлбэрээс нь хамааруулан: Нэрлэсэн вексель: Эзэмшигчийн нэр хаяг тодорхой заасан Нэхэмжлэх вексель: Эзэмшигчийн нэр хаягийг тодорхой заагаагүй (Гарган үзүүлэгч төлнө)
Векселийн тооцоо Векселийг ерөнхийд нь үндсэн хоёр төрөлд ангилдаг: Энгийн вексель:  Төлбөр хариуцагч нь тодорхой хэмжээний мөнгийг төлбөр нэхэмжлэгчид төлөхийг батлан бичсэн өрийн бичиг Шилжих вексель: Төлбөр нэхэмжлэгч нь тогтоосон хугацааны дараа тодорхой хэмжээний мөнгийг гуравдагч этгээдэд төлөхийг төлбөр хариуцагчид мэдэгдэж бичсэн бөгөөд төлбөр хариуцагч төлөхийг зөвшөөрсөн өрийн бичиг.
Энгийн вексель Вексель бичигчийн нэр хаяг  ____________________________ Батлан даах төлбөрийн мөнгөний дүн тоо, үсэг, валютын нэр ________ _________________________________________________________ Батлан даасан тухай тэмдэглэл _________________________________ 20..он…сар...өдөр /Батлан даагчийн гарын үсэг, тамга/_____________________________-д /даалгавраар/ /Вексель эзэмшгчийн нэр хаяг/ ____________________________-төгрөгийг /Мөнгөний дүн тоо үсгээр/,/Төлбөр хийгдэх валютын нэр/ энэ векселээр төлөхийг баталж байна. Төлбөр хийгдэх хугацаа ________________  хүү _______________________ Төлбөр хариуцагчийн нэр хаяг ______________________________________  Төлбөр хариуцагчийн банкны нэр, хаяг ______________________________ Төлбөр гүйцэтгэх дансны дугаар ____________________________________ Тамга ……………………………………………………………… /Вексель бичигчийн гарын үсэг/

More Related Content

What's hot

Lecture11
Lecture11Lecture11
Lecture11Bbujee
 
Хувьцаа, хувьцааны үнэлгээ
Хувьцаа, хувьцааны үнэлгээХувьцаа, хувьцааны үнэлгээ
Хувьцаа, хувьцааны үнэлгээAdilbishiin Gelegjamts
 
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт Manibazar Amarnasaa
 
САНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛ
САНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛСАНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛ
САНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛUmguullin Mongol Umguulugch
 
Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...
Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...
Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...Adilbishiin Gelegjamts
 
лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7ariunubu
 
лекц 8, 9, 10
лекц 8, 9, 10лекц 8, 9, 10
лекц 8, 9, 10ariunubu
 
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль Chuluun Zulaa
 
даатгалын зах зээлийн хөгжил монголд
даатгалын зах зээлийн хөгжил монголддаатгалын зах зээлийн хөгжил монголд
даатгалын зах зээлийн хөгжил монголдBilgee Zaya
 
банкны байгууллага
банкны байгууллагабанкны байгууллага
банкны байгууллагаNomin-Erdene Gantur
 
Санхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын Авлага
Санхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын АвлагаСанхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын Авлага
Санхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын АвлагаByambadrj Myagmar
 
Financial management lecture 14, 15
Financial management lecture 14, 15Financial management lecture 14, 15
Financial management lecture 14, 15Bbujee
 
нөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.Pptxнөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.PptxI Student
 
Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...
Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...
Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...Adilbishiin Gelegjamts
 
Sanhuugiin undes L6.2019 - 2020on
Sanhuugiin undes L6.2019 - 2020onSanhuugiin undes L6.2019 - 2020on
Sanhuugiin undes L6.2019 - 2020onhicheel2020
 
Хөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэл
Хөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэлХөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэл
Хөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэлAdilbishiin Gelegjamts
 

What's hot (20)

Lecture11
Lecture11Lecture11
Lecture11
 
Ppe
PpePpe
Ppe
 
Хувьцаа, хувьцааны үнэлгээ
Хувьцаа, хувьцааны үнэлгээХувьцаа, хувьцааны үнэлгээ
Хувьцаа, хувьцааны үнэлгээ
 
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
Хуулийн этгээдийн төрөл, эрх зүйн зохицуулалт
 
САНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛ
САНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛСАНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛ
САНХҮҮГИЙН ДААТГАЛЫН ЗАХ ЗЭЭЛ
 
Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...
Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...
Удирдлагын шийдвэр гаргалт, шийдвэрийн төрөл, ангилал, түвшин, шийдвэр гаргал...
 
лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7лекц 5, 6, 7
лекц 5, 6, 7
 
лекц 8, 9, 10
лекц 8, 9, 10лекц 8, 9, 10
лекц 8, 9, 10
 
Bank
BankBank
Bank
 
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль
Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс Хичээл 1 Шинэ Иргэншил Дээд Сургууль
 
даатгалын зах зээлийн хөгжил монголд
даатгалын зах зээлийн хөгжил монголддаатгалын зах зээлийн хөгжил монголд
даатгалын зах зээлийн хөгжил монголд
 
банкны байгууллага
банкны байгууллагабанкны байгууллага
банкны байгууллага
 
Санхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын Авлага
Санхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын АвлагаСанхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын Авлага
Санхүүгийн тайлангийн аудит-Гарын Авлага
 
Financial management lecture 14, 15
Financial management lecture 14, 15Financial management lecture 14, 15
Financial management lecture 14, 15
 
нөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.Pptxнөхөрлөл.Pptx
нөхөрлөл.Pptx
 
Sotsiologiin hicheelin lekts
Sotsiologiin hicheelin lektsSotsiologiin hicheelin lekts
Sotsiologiin hicheelin lekts
 
Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...
Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...
Мөнгөний үүрэг, онол болон эрэлт, нийлүүлэлт /Тооны онол, Кейнс, Фрейдман гэх...
 
Sanhuugiin undes L6.2019 - 2020on
Sanhuugiin undes L6.2019 - 2020onSanhuugiin undes L6.2019 - 2020on
Sanhuugiin undes L6.2019 - 2020on
 
Lekts 9
Lekts 9Lekts 9
Lekts 9
 
Хөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэл
Хөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэлХөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэл
Хөрөнгө оруулалтын өгөөж ба эрсдэл
 

Similar to олон улсын төлбөр тооцооны хэлбэрүүд

Similar to олон улсын төлбөр тооцооны хэлбэрүүд (20)

13
1313
13
 
16
 16 16
16
 
оутт 5
оутт 5 оутт 5
оутт 5
 
оутт 7
оутт 7оутт 7
оутт 7
 
Belen bus tolbor tootsoo
Belen bus tolbor tootsooBelen bus tolbor tootsoo
Belen bus tolbor tootsoo
 
ОУТТ-4
ОУТТ-4ОУТТ-4
ОУТТ-4
 
чек ба төлбөрийн ордер
чек ба төлбөрийн ордерчек ба төлбөрийн ордер
чек ба төлбөрийн ордер
 
6 tdb trade_financebusiness_presentation
6 tdb trade_financebusiness_presentation6 tdb trade_financebusiness_presentation
6 tdb trade_financebusiness_presentation
 
Basic19 21
Basic19 21Basic19 21
Basic19 21
 
Lecture 16
Lecture 16Lecture 16
Lecture 16
 
Random 091117113720-phpapp02
Random 091117113720-phpapp02Random 091117113720-phpapp02
Random 091117113720-phpapp02
 
Санхүү үндэс Лекц 7
Санхүү үндэс Лекц 7Санхүү үндэс Лекц 7
Санхүү үндэс Лекц 7
 
форфейтинг
форфейтингфорфейтинг
форфейтинг
 
Санхүүгийн ба санхүүгийн бус хөрөнгө
Санхүүгийн ба санхүүгийн бус хөрөнгөСанхүүгийн ба санхүүгийн бус хөрөнгө
Санхүүгийн ба санхүүгийн бус хөрөнгө
 
Зээлийн бүртгэл
Зээлийн бүртгэлЗээлийн бүртгэл
Зээлийн бүртгэл
 
Инкотермс 2010
Инкотермс 2010Инкотермс 2010
Инкотермс 2010
 
Sb 4 avl
Sb 4 avlSb 4 avl
Sb 4 avl
 
Fma l 3
Fma l 3Fma l 3
Fma l 3
 
Арилжааны банк гэж юу вэ?
Арилжааны банк гэж юу вэ?Арилжааны банк гэж юу вэ?
Арилжааны банк гэж юу вэ?
 
Авлагын бүргэл
Авлагын бүргэлАвлагын бүргэл
Авлагын бүргэл
 

More from Prime Rose Snowdrop

Young tourism pro iii uugantsetseg b
Young tourism pro iii uugantsetseg bYoung tourism pro iii uugantsetseg b
Young tourism pro iii uugantsetseg bPrime Rose Snowdrop
 
дэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх нь
дэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх ньдэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх нь
дэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх ньPrime Rose Snowdrop
 
эртний энэтхэгийн философи
эртний энэтхэгийн философиэртний энэтхэгийн философи
эртний энэтхэгийн философиPrime Rose Snowdrop
 
эртний хятадын философи
эртний хятадын философиэртний хятадын философи
эртний хятадын философиPrime Rose Snowdrop
 
зэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөц
зэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөцзэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөц
зэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөцPrime Rose Snowdrop
 
зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлууд
зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлуудзочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлууд
зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлуудPrime Rose Snowdrop
 
хангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээ
хангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээхангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээ
хангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээPrime Rose Snowdrop
 
курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.
курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.
курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.Prime Rose Snowdrop
 
хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...
хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...
хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...Prime Rose Snowdrop
 

More from Prime Rose Snowdrop (18)

so
soso
so
 
Khuvi khunii soril
Khuvi khunii sorilKhuvi khunii soril
Khuvi khunii soril
 
123
123123
123
 
Mongol oron sudlal
Mongol oron sudlalMongol oron sudlal
Mongol oron sudlal
 
graduation party
graduation party graduation party
graduation party
 
Young tourism pro iii uugantsetseg b
Young tourism pro iii uugantsetseg bYoung tourism pro iii uugantsetseg b
Young tourism pro iii uugantsetseg b
 
Young tourism pro iii enebish a
Young tourism pro iii enebish aYoung tourism pro iii enebish a
Young tourism pro iii enebish a
 
дэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх нь
дэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх ньдэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх нь
дэлхийн эдийн засгийн хямрал монгол улсын аялал жуулчлалын салбарт нөлөөлөх нь
 
Managment legts
Managment legtsManagment legts
Managment legts
 
эртний энэтхэгийн философи
эртний энэтхэгийн философиэртний энэтхэгийн философи
эртний энэтхэгийн философи
 
эртний хятадын философи
эртний хятадын философиэртний хятадын философи
эртний хятадын философи
 
Дипломын ажил
Дипломын ажилДипломын ажил
Дипломын ажил
 
Дипломын ажил
Дипломын ажилДипломын ажил
Дипломын ажил
 
зэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөц
зэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөцзэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөц
зэрлэг ан амьтадыг ажиглах аялалыг хөгжүүлэх нөөц
 
зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлууд
зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлуудзочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлууд
зочид буудлын хоол үйлчилгээний зал зохион байгуулалтын асуудлууд
 
хангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээ
хангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээхангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээ
хангайн бүсийн аялал жуулчлалын нөхцөл нөөцийн шинжилгээ
 
курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.
курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.
курсын ажил валютын зах зээл түүнийг сайжруулах арга зам.
 
хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...
хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...
хэрэглэгчийн эрэлт хэрэгцээний онцлогт тохируулан àÿëàëûí боломжит бүтээгдэхү...
 

олон улсын төлбөр тооцооны хэлбэрүүд

  • 1. Олон улсын төлбөр тооцооны хэлбэрүүд А. Энэбиш Б. Ууганцэцэг
  • 2. Агуулга Мөнгө, түүний тухай үндсэн асуудлууд Олон улсын төлбөр тооцооны талаар Төлбөр тооцооны хэлбэрүүд Төлбөр тооцооны хэрэгслүүд дүгнэлт
  • 3. оршил Өнөө үед олог улсын түвшинд гадаад худалдааны төлбөр тооцоог үйлдэж буй арга технологийг нэг мөр болгоход чиглэсэн эрх зүйн шинжтэй олон тооны актууд бий болгон мөрдөж байна. Олон арван жилийн туршид гадаад худалдааны төлбөр тооцоонд хэрэглэж буй төлбөр тооцооны хэрэгсэл, боловсруулж буй бичиг баримт, ашиглаж буй техник хэрэгсэл оролцогч талуудад нийтлэг болж хувирч өөрчлөгдсөөр ирсэн.
  • 4. Мөнгө, түүний тухай үндсэн асуудлууд Ганц хүний эдийн засаг Арилжаа хийх шаардлагагүй
  • 5.
  • 6. Түүхэн хөгжлийнхөө явцад мөнгө нь дараах хэлбэрүүдийг дамжин хөгжиж иржээ. Эд зүйлсэн мөнгө Металл мөнгө Зоосон мөнгө Цаасан мөнгө Жиралл /хуурмаг/ буюу дансны мөнгө Компьютерын мөнгө
  • 9.
  • 10.
  • 11.
  • 12.
  • 13.
  • 14.
  • 15.
  • 16.
  • 17.
  • 18.
  • 19.
  • 20. Олон улсын төлбөр тооцооны талаар Гадаад худалдааны төлбөр тооцооны хөгжилт нь гадаад худалдааны өөрийнх нь хөгжилтэй салашгүй холбоотой. Гадаад худалдааны шинэ хэлбэр үүсэх бүр төлбөр тооцооны шинэ арга хэлбэрүүд үүсч байлаа. Нөгөө талаар техник технологийын хөгжилтэй салашгүй холбоотой. Мөн эдийн засгийн интеграцчилах бодлоготой хамааралтай болжээ.
  • 21. Гадаад худалдааны төлбөр тооцоог үйлдэх арга хэлбэрүүд Төлбөр тооцоог үйлдэж буй арга хэрэгсэл, цаг хугацаанаас нь хамааруулан хэд хэд ангилна. Цаг хугацааны хувьд Ачилтаас өмнө буюу урьдчилгаа төлбөр Ачилтын дараах төлбөр Төлбөрийн хэрэгслийн хувьд Мөнгөн: Бэлэн мөнгөний, бэлэн бус мөнгөний Таваар Үнэт цаас
  • 22. Гадаад худалдааны төлбөр тооцооны хэлбэрүүд Бэлэн мөнгөний тооцоо Бэлэн бус тооцооны арга -аккредитев -инкасс -Нээлттэй дансны тооцоо -банкны шилжүүлэг
  • 23. Аккредитив (letter of credit) Аккредитив гэдэг нь: Тухайн банк худалдан авагчийн хүсэлтээр буюу өөрийн нэрийн өмнөөс бэлтгэннийлүүлэгч нь гэрээнд тодорхой заасан баримтуудыг тогтоосон хугацаанд банкинд бүрдүүлж өгсөнийг үндэслэн 2 талын тохиролцсон валютаар мөнгийг төлөхийг хүлээсэн банкны үүрэг юм.
  • 24. Аккредитив Аккредитивийн үйл тооцоонд оролцогч талууд: Aккредитив нээлгэгч: Аккедитив нээхийг хүсэгч буюу худалдан авагч буюу импортлогч Нээгч банк: Аккредитив нээснээр нөхцөлт баталгаа өгч буй банк (импортлогчийн банк) Харилцагч банк буюу экспортлогчийн банк: Аккредитив нээгдсэн тухай экспортлогчид мэдэгддэг аккредитив нээсэн банкны харилцагч банк юм. Зарим үед Аккредитибийн баталгаа гаргаснаараа тухайн банк батлан даагч болж хувирна Бенифициар: Худалдагч буюу экспортлогч
  • 25. Аккредитив Аккредитивийн төлбөр тооцоонд дараах хоёр банк оролцох ёстой: Худалдан авагч үйлчлүүлэгч нь болох аккредитив нээгдсэн банк Худалдагч үйлчлүүлэгч нь болох худалдагчийн бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж буй орны банк Энэ банкинд аккредитив нээгддэггүй Төлбөр дамжуулах Аккредитив нээгч банк үүргээ хэрхэн биелүүлж байгаад хяналт тавих
  • 26. Аккредитив Түүнчлэн дараах 2 банк оролцож болдог: Худалдагч буюу экспортлогчийн орны ямар нэгэн банк: Хэрэв худалдан авагчийн санхүүгийн нөөц улс төрийн аз туршилт хамаарч төлбөр саатсан, гүйлгээ хаагдсан зэрэг шалтгааны улмаас худалдагч аккредитив нээгдсэн банкинд итгэлтэй бус байх тохиолдол байна. Төлбөр хийгч банк: Тодорхой улсын валютаар нээгдсэн аккредитив болон төлбөр дамжуулах зэрэгт
  • 28. Аккредитив Стандартын маягтын дагуу дараахь шаардлагатай баримтуудыг банкинд бүрдүүлж өгнө. Үүнд: Ачаа тээврийн байгууллагаас олгосон тээврийн дагалдах хуудас болон тээврийн бусад баримтууд Даатгалын гэрчилгээ Барааны сав, баглаа боодол Худалдааны төлбөрийн нэхэмжлэх Гарал үүслийн гэрчилгээ Тээвэрлэлт шалгасан гэрчилгээ
  • 29. Аккредитив Аккредитивийн ерөнхий нөхцөлд дараах зүйлүүд багтана: Шаардагдах баримтууд Төлбөрийн дүн ба төлбөр хийх арга Худалдагчийн нэр хаяг Барааны нэр төрөл тоо хэмжээ Бараа ачуулах хугацаа болон бусад холбогдох баримтууд Баталгаа
  • 30. Аккредитивийн төрлүүд Баталгаат ба баталгаагүй Буцаан дуудагдах ба буцаан үл дуудагдах Хуваагдах ба үл хуваагдах Сэргээгдэх Шилжих Контр Улаан ногоон нөхцөлт
  • 31. Аккредитивийн төрлүүд Баталгаат аккредитив нь: Аккредитив нээсэн банк, түүнийг нээхийг хүссэн импортлогчийн банкнаас нөхөн төлөлт авах эсэхээс үл хамааран экспортлогчид төлбөрийн зохих дүнг төлөх банкны үүрэг юм Баталгаагүй аккредитивнь: Экспортлогчийн банк аккредитив нээгдсэн тухай үйлчлүүлэгчдээ мэдэгдэх л үүрэгтэй. Буцаан дуудагдах аккредитив: Энэ аккредитивийг нээгч банк импортлогчийн санхүүгийн байдлаас хамаарч аккредитивийг хугацаанаас нь өмнө хүчингүй болгох эрхтэй аккредитив.
  • 32. Аккредитивийн төрлүүд Буцаан үл дуудагдах аккредитив: Экспортлогчийн зөвшөөрөлгүйгээр хугацаа дуусахаас өмнө импортлогчийн банк хүчингүй болгох буюу өөрчилж болдоггүй. Баталгаат бус буцаан үл дуудагдах аккредитив: Бенефициар буюу худалдагчид харилцагч буюу өөр нэг банкаар (advising) дамжуулан мэдэгдэх ба энэ банк төлбөрийн ямарч хариуцлага хүлээдэггүй. Харин аккредитив нээгдсэн банк төлбөр баримтуудын талаар дангаар үүрэг хүлээнэ.
  • 33. Аккредитивийн төрлүүд Баталгаат буцаан үл дуудагдах аккредитив: Аккредитив нээгдсэн банкны шаардлагаар 3- дагчбанк баталгаа гаргадаг ба худалдан авагчийн үйлчлүүлэгч банкны төлбөрийн чадварт худалдагч эргэлзэж байгаа тохиолдолд энэ хэлбэрийг ихэвчлэн ашиглана Хуваагдах аккредитив: Гэрээнд тохиролцсон дүнг экспортлогчид хэсэгчилсэн ачилт бүрийн дараа төлдөг бол.
  • 34. Аккредитив Үл хуваагдах аккредитив: Бүх ачилт хийгдэж дууссаны дараа экспортлогчид холбогдох үнийн дүнг төлөхийг үл хуваагдах аккредитив гэдэг. Сэргээгдэх аккредитив: Аккредитив ашиглагдах нийт хугацааны дотор импортлогч аккредитив нээсэн банкинд экспортлогчид төлсөн төлбөрийн дүнгээр аккредитив нөхөн сэргээгдэхийг сэргээгдэх аккредитив гэдэг. Шилжих аккредитив: Жинхэнэ худалдагч (зуучлагч) нэг түүнээс дээш хэд хэдэн бэлтгэн нийлүүлэгчид аккредитив эзэмших эрхийг шилжүүлэх явдал бөгөөд мөн үүрэг хариуцлагыг мөн шилжүүлнэ.
  • 35. Аккредитив Улаан нөхцөлт аккредитив: Бараа хүрэлцэн ирэхээс өмнө төлбөрийнхөө зарим хэсгийг (75% хүртэлх) урьдчилж авахыг экспортлогчид импортлогч зөвшөөрөх бол. Ногоон нөхцөлт аккредитив: Улаан нөхцөлт аккредитивтэй төстэй боловч тухайн бараа агуулахад хадгалагдаж буйг баталсан үнийн дүнтэй агуулахын орлогын баримтаар баталгаажсан байна. Контр аккредитив: Энэ нь угтаа хоёр өөр аккредитив боловч аккредитивийн нөхцөлд тавих шаардлага нь ижил юм. Энэ аккредитивийг экспортлогч үндсэн бараа нийлүүлэгч биш тохиолдолд хэргэлдэг.
  • 36. Контр аккредитив Нийлүүлэгчийн орон дахь B банкны харилцагч банк Зуучлагчийн орон дахь А банкны харилцагч банк Импортлогчийн Банк (A) Зуучлагчийн банк (B) Нийлүүлэгчийн банк (C) Импортлогч Нийлүүлэгч Зуучлагч Тээврийн байгууллага
  • 37. Аккредитив Аккредитивийн нөхцөл тохирох: Гэрээ байгуулах хэлэлцээрийн явцад экспортлогч, худалдан авагч хоёр аккредитивийн нөхцөлийг харилцан тохиролцоно. Аккредитив нээх: Импортлогч өөрийн банкинд аккредитив нээх даалгавар өгнө. Аккредитивийг ашиглах: Экспортлогч аккредитивт заасан баримтуудыг банкиндаа хүлээлгэн өгч төлбөр хийлгүүлнэ.
  • 38. Инкассын тооцоо Инкасс нь олон улсын худалдааны төлбөр тооцоонд хэрэглэгддэг чухал хэлбэр юм. Зарим үед аккредитивтэй төстэй боловч гол ялгаа нь хаана хэзээ төлбөр хийх вэ гэдэг асуудалд оршдог. Инкассын тооцооны үед баримтуудба бараанууд импортлогчийн орны банкинд хүрэлцэн ирснээр төлбөр хийгддэг ба энэ нь бараа ачуулснаас хойш хэдэн өдөр хэдэн долоо хоногч байж болдог. Инкассын тооцооны үед импортлогч бараагаа хүлээж авахаас нааш төлбөр хийхгүй. Экспортлогч импортлогч бараагаа авахаас нааш төлбөр хүлээн авахгүй
  • 39. Инкассын тооцооны ажиллагааны схем Импортлогчийн банк Экспортлогчийн банк Импортлогч (Худалдан авагч) Экспортлогч (Худалдагч) Ачаа тээврийн байгууллага
  • 40. Инкассын төлбөр импортлогчийн хувьд Импортлогчийн төлөх инкассын төлбөрийн банкны хураамж нь аккредитивын хураамжаас харьцангуй бага байдаг. Импортлогчийн хувьд захиалагдсан бараа ачигдсанаар ашигтай бөгөөд ачигдаагүй тохиолдолд түүний хувьд учирсан алдагдлыг нөхүүлэх боломжтой. Худалдан авагч барааныхаа үнийг төлөхөөс өмнө бүх баримт бичгээ хүлээн авах нь санхүүгийн хувьд ашигтай
  • 41. Инкассынтооцооны үед шаардагдах баримтууд Вексель (Төлбөр нэхэмжлэл дээрх дүнг тусгасан байх, Импортлогчийн бүтэн нэр хаяг гэх зэрэг) Төлбөрийн нэхэмжлэл (Импортлогчийн нэр дээр бичнэ. Үүнд худалдааны гэрээнд заасан барааны нэр төрлийг дэлгэрэнгүй бичих хэрэгтэй) Ачаа тээврийн баримт бичгүүд (Тээврийн дагалдах хуудас) Бусад баримтууд (Гарал үүслийн гэрчилгээ, Баглаа боодлын жагсаалт)
  • 42. Баталгаа Баталгаа гэдэг нь: Банкнаас гадаадын худалдан авагчид хандан экспортлогч худалдааны гэрээнд заасан үүргээ биелүүлж чадна гэдгийг бичгээр илэрхийлэн баталсан хэрэгсэл юм.
  • 43. Баталгааныгүйцэтгэхүүрэг Импортлогчийг ирээдүйн алдагдалаас хамгаална. Импортлогчийг тусгай эрх болон үйл ажиллагаагаар хангана Импортлогчид хүндрэлгүй тэнцвэрт байдлыг өгч чаддаг Хэрэв экспортлогч гэрээгээр хүлээсэн үүрэг хариуцлагаа биелүүлээгүй тохиолдолд импортлогч хуулийн байгууллагад хандах шаардлагагүй
  • 44. Баталгааныхэлбэрүүд Шууд баталгаа: Экспортлогчийн банк экспортлогчийн нэрийн өмнөөс импортлогчид баталгаа гаргах Шууд бус баталгаа: Экспортлогчийн банк импортлогчийн орны өөрийн харилцагч банкиндаа хандан импортлогчид баталгаа гаргахыг хүссэн Давхар баталгаа: Экспортлогчийн банк хоёр дахь банкаар давхар баталгаа гаргуулах
  • 45. Баталгааны төрөл Зээлийн баталгаа Тендерийн баталгаа Төлбөрийн баталгаа Гүйцэтгэлийн баталгаа Урьдчилгаа төлбөрийн баталгаа
  • 46. Гадаад шилжүүлэг Чек Банкны драфт Шуудан Телекс SWIFT
  • 47. Банкны драфт Банкны драфт гэдэг нь: Банк гадаадын харилцагч банкин дахь өөрийн харилцах данснаас төлбөр хийхийг зөвшөөрсөн чек юм. Энэ чекийг банк экспортлогч талд олгож төлбөр хийх зөвшөөрлийг өгнө.
  • 48. Банкны драфтын онцлогууд Чекээс илүү хурдан Банк өөрийн мэдлийн хөрөнгөнөөс төлбөрийг хийсний дараа харилцагчтайгаа төлбөрийн асуудлыг тооцдог.
  • 49. Шуудан Шуудангийн шилжүүлэг нь шилжүүлэгч банкнаас хүлээн авагчийн нэр дээр төлөгч банкруу төлбөрийн даалгаврын эх баримтыг илгээх журмаар явагддаг.
  • 50. Телекс Шуудангийн шилжүүлэгтэй адил боловч баталгаажсан сүлжээгээр төлбөрийн даалгаврыг дамжуулдгаараа онцлогтой Давуу ба сул талууд Давуу тал: Цаг хугацаа алдахгүй учир хүүгийн зардал бага гардаг Үрэгдэж алга болохгүй Сул тал Зардал өндөр
  • 51. SWIFT-Society for Worldwide Interbank Financial Telecomunication SWIFT нь Олон улсын санхүүгийн харилцаа холбооны компьютерийн сүлжээ юм. 1974-Хэсэг банкууд нийлж нэгдсэн сүлжээ байгуулах санаачлага гаргаснаар SWIFT гэдэг байгууллага байгуулагдсан Өнөөдрийн байдлаар SWIFT-ийн сүлжээгээр бүх тивийн 3000 шахам банкны байгууллага үйлчлүүлж байгаа бөгөөд өдөрт сая гаран нэгж мэдээ түүгээр дамжин боловсруулалт хийгдэж байна. SWIFT-ээр төлбөр тооцоо хийх нь Телексээр төлбөр тооцоо хийхтэй адил бөгөөд ялгаатай тал нь нэг зэрэг мэдээллийг нэг дор солилцох буюу мэдээллийг файл хэлбэрээр бөөнөөр нь илгээдэг явдал юм. Манай орны хувьд SWIFT-г Монгол банк, арилжааны банкууд ашиглаж байгаа бөгөөд SWIFT-ийн Гонк-Конг төвтэй салбарын хэрэглэгчид юм.
  • 52. SWIFT-ашигласны давуу талууд Төлбөр тооцоо, мэдээ мэдээллийг цахим аргаар гуйвуулдаг SWIFT-ээр гуйвууллага хийхэд оролцогч хоёр банк хоёулаа SWIFT-ийн гишүүн байх ёстой Эрх бүхий кодоор аюулгүй байдлыг нь хангадаг Төрөл бүрийн мэдээллийг төрөлжүүлж нэгэн стандартад оруулж форматалсан байдаг Мэдээлэл түргэн шуурхай очих газраа хүрдэг Мэдээллийн бүрэн бүтэн байдал, нууцлалт аюулгүй байдал дээд зэргээр хангагдана Мэдээлэл дамжуулах үнэ телекс факсаар дамжуулахаас хямд
  • 53. Money gram Гадаад мөнгөн гуйвуулгыг богино хугацаанд гүйцэтгэх үйлчилгээ юм. Money gram үйлчилгээнд хэрэглэгдэх нэр томъёо: Sender- Мөнгө шилжүүлэгч Receier-Төлбөр хүлээн авагч Reference number-Шилжүүлгэ бүрд АНУ-ын Денверт орших төвөөс өгөгдөх 8 оронтой тусгай дугаар Agent-Money gram үйлчилгээ үзүүлэх эрх бүхий байгууллага User ID-Ажилтан сүлжээний програмд нэвтрэх бүрд оруулах нэр PIN- Сүлжээний програмд нэвтрэх нууц дугаар Money Works- Money gram үйлчилгээг үзүүлэхэд зориулж суурилуулсан сүлжээний програм
  • 54. Western Union 1851онд Western Union компани байгуулагдсан. Дэлхийн186 оронд321 агент96 мянган цэгээр үйлчилгээ үзүүлэхээс гадна АНУ-д төлбөр тооцооны 40-50%-ийг дангаараа гүйцэтгэдэг.
  • 55. Western Union-ындавууталууд Гуйвуулгыг хэдхэн минутанд хүлээн авагчид дамжуулна Гүйлгээ өөр хүнд очихоос найдвартай хамгаалагдсан Харилцах данс нээгдэх шаардлагагүй Найдвартай хурдан хэрэглэхэд амар
  • 56. TRAVELEX 1975 онд Ллойд Дорфман гэдэг хүн Лондон хотод жижигхэн солилцооны алба хэлбэрээр анх TRAVELEX-ийг байгуулсан. Өнөөдрийн байдлаар дэлхий дээр TRAVELEX нь валют солилцооны болон санхүүгийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг тэргүүлэгч компани юм. Төв нь Лондон хотод байралдаг бөгөөд дэлхий даяар 6000 гаруй ажилтантай, 20 тэрбум фунт стерлингийн хөрөнгөтэй. 650-гаруйсалбартайбөгөөдтэдгээрийн324-ньнисэхбуудлуудадтөвлөрдөг.
  • 57. TRAVELEX- нь дараах чиглэлүүдээр тэргүүлэгч Гадаад валют солих цэг Онгоцны буудлын валют солих сүлжээ Гадаад валют солих арилжаа Аялалын чек олгогч Урьдчилсан төлбөрийн карт олгогч
  • 58. TRAVELEX-ийн ашигтай талууд Картанд суурилсан програм Хэрэглэгч програмруу нэвтрэхэд төлбөргүй Мөнгө шилжүүлэхэд цаг бага зарцуулна Мөнгө гуйвуулах бүрт шинээр маягт бөглөх шаардлагагүй Бусад олон төрлийн хөнгөлөлт эдэлнэ
  • 59. Төлбөр тооцооны хэрэгслүүд Чек Чек гэдэг нь: Анхний шаардлагаар тодорхой хэмжээний мөнгийг төлөхийг шаардсан нөхцөлт бус бичгэн захиалга юм. Чек бичхэд оролцогч талууд: Чек бичигч: Чекийн төлбөр төлөх үүрэг гүйцэтгэгч Чек хүлээн авагч: Төлбөр нэхэмжлэгч
  • 60. Чек Чекийг шилжүүлэх аргаар нь: Энгийн чек Нэрийн чек
  • 61. Чек Чекийг гаргагчаар нь: Хувийн чек Банкаар үйлчлүүлэгч хувь хүн болон байгууллага өөрийн банкиндаа чек гаргах хүсэлт тавьж хувьдаа чек нээлгэхийг Банкны чек Банкаар баталгаажигдаж, бичигдсэн
  • 62. Чек Чекийг төлбөр хийх байдлаар нь: Бэлэн мөнгөний чек: Бэлэн мөнгөөр төлбөр тооцоо хийгддэг бөгөөд чек эзэмшигч зөвшөөрвөл дансаар хийгдэж болно. Тооцооны чек: Зөвхөн дансны тооцоогоор төлбөр тооцоо хийх боломжтой
  • 63. Чек Чек нь дараах шаардлагыг хангасан байх ёстой: Төлбөр хийх боломжтой нь батлагдсан Чекэнд зурах гарын үсэг тамга тэмдгийг зохих ёсоор нь баталгаажуулсан Чек цуцлагдахгүй гэдэг нь баталгаажсан Хэрэв зээлийн хөрөнгөөр нээж байгаа бол зээл олгосон тухай зээлийн ажилтаны тэмдэглэл байх
  • 64. Чек Гарын үсгийн хэлбэр: Хувь хүний гарын үсэг Хуулбар гарын үсэг Тамга эсвэл гарын үсэгний хуулбартай тэмдэг
  • 65. Чек Хувийн чек: Харилцагчийн дансыг нээж, өөрийн чекээр хангаж буй банк Он/сар/өдөр …………………… DOLLARS GOLOMT BANK Мөнгөн дүн тоогоор DATE________ Pay To the order of …………………………………………| $ Мөнгийг хүлээн авагч тал ………………………………………………………DOLLARS FOR (MEMO)……………………….. …………………………./AUTORIZED SIGNATURE/ 178603 083:::132: 02860:::0012 Тайлбар (гүйлгээний утга)
  • 68. Чек Банкны чек: …………………… DOLLARS GOLOMT BANK DATE_28 August 2009_ Pay To the order of ……………………IFE…………………| Tg 10,000 ..…Ten thousand ……Tugriks FOR (MEMO)…Donation….. …………………………./AUTORIZED OFFICER/ 178603 083:::132: 02860:::0012
  • 72. Төлбөрийн ордер Төлбөрийн ордер гэдэг нь: Банк бус санхүүгийн байгууллагуудаас гаргасан чектэй төстэй санхүүгийн хэрэгсэл юм. Төлбөрийн ордерийг дотор нь: Хувийн Банкны бус санхүүгийн байгууллагын
  • 73. Векселийн тооцоо Вексель гэдэг нь: Тодорхой хэмжээний мөнгийг тогтоосон хугацаанд төлөхийг баталж бичсэн хууль ёсны өрийн бичиг. Вексель бичигч Вексель эзэмшигч Вексель шилжүүлэгч
  • 74. Векселийн тооцоо Вексель гэдэг нь: Тодорхой хэмжээний мөнгийг тодорхой хугацаанд ямар нэгэн нєхцєл болзолгvйгээр vл маргалдах журмаар вексель эзэмшигчид тєлєхийг харилцан тохиролцож баталсан тєлбєрийн баримтыг хэлнэ. Вексель бичигч Вексель эзэмшигч Вексель шилжүүлэгч
  • 75. Векселийн тооцоо Векселийг агуулгын хувьд: Таваарын вексель: ААН, иргэдийн бичсэн векселийг Мөнгөн хэлбэртэй вексель: Арилжааны банкуудын гаргасан векселийг Векселийг эзэмшигчийн хэлбэрээс нь хамааруулан: Нэрлэсэн вексель: Эзэмшигчийн нэр хаяг тодорхой заасан Нэхэмжлэх вексель: Эзэмшигчийн нэр хаягийг тодорхой заагаагүй (Гарган үзүүлэгч төлнө)
  • 76. Векселийн тооцоо Векселийг ерөнхийд нь үндсэн хоёр төрөлд ангилдаг: Энгийн вексель: Төлбөр хариуцагч нь тодорхой хэмжээний мөнгийг төлбөр нэхэмжлэгчид төлөхийг батлан бичсэн өрийн бичиг Шилжих вексель: Төлбөр нэхэмжлэгч нь тогтоосон хугацааны дараа тодорхой хэмжээний мөнгийг гуравдагч этгээдэд төлөхийг төлбөр хариуцагчид мэдэгдэж бичсэн бөгөөд төлбөр хариуцагч төлөхийг зөвшөөрсөн өрийн бичиг.
  • 77. Энгийн вексель Вексель бичигчийн нэр хаяг ____________________________ Батлан даах төлбөрийн мөнгөний дүн тоо, үсэг, валютын нэр ________ _________________________________________________________ Батлан даасан тухай тэмдэглэл _________________________________ 20..он…сар...өдөр /Батлан даагчийн гарын үсэг, тамга/_____________________________-д /даалгавраар/ /Вексель эзэмшгчийн нэр хаяг/ ____________________________-төгрөгийг /Мөнгөний дүн тоо үсгээр/,/Төлбөр хийгдэх валютын нэр/ энэ векселээр төлөхийг баталж байна. Төлбөр хийгдэх хугацаа ________________ хүү _______________________ Төлбөр хариуцагчийн нэр хаяг ______________________________________ Төлбөр хариуцагчийн банкны нэр, хаяг ______________________________ Төлбөр гүйцэтгэх дансны дугаар ____________________________________ Тамга ……………………………………………………………… /Вексель бичигчийн гарын үсэг/
  • 78. Шилжих вексель Вексель бичигчийн нэр хаяг ____________________________ /Батлан даах төлбөрийн мөнгөний …………………………………… …………………………………….…. дүн тоо, үсэг, валютын нэр/ 20..он…сар...өдөр /Батлан даагчийн гарын үсэг, тамга/……………………….–д /даалгавраар/ /Вексель эзэмшгчийн нэр хаяг/ ____________________________-төгрөгийг /Мөнгөний дүн тоо үсгээр/,/Төлбөр хийгдэх валютын нэр/ энэ векселээр төлөхийг мэдэгдэж байна. Төлбөр хийгдэх хугацаа ________________ хүү _______________________ Төлбөр хариуцагчийн нэр хаяг........................................................................... Төлбөр хариуцагчийн банкны нэр, хаяг............................................................ ................................................................................................................................ Төлбөр гүйцэтгэх дансны дугаар ....................................................................... Тамга ……………………………………………………………… /Вексель бичигчийн гарын үсэг/ Векселийн төлбөрийг зөвшөөрсөн ..................................................................... /Зөвшөөрөл өгөгчийн нэр хаяг/ 20..он…сар...өдөр
  • 79. Шилжих векселийн ар тал Дамжуулах бичилт _______________________ _______________________ _______________________ _______________________