Шығыс Қазақстан облысы Күршім ауданы Қаратоғай орта мектебі Физика пәні мұғалімі: Ожрканова Даметкен Ажинқызы

1. 7-сынып.
Сабақ тақырыбы: §33. Қысым.
Мақсаты: 1. Оқушылардың өзара белсенді – интерактивті өздік таным
әрекеттерін ұйымдастыру арқылы күш әрекетінің тіреу
ауданына тәуелді болатыны жөнінде түсінік ала отыып,
қысым, қысым бірліктері туралы білім қалыптастыру.
2. Мысалдар келтіре отырып, оқушының оқу мен жазу
арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту.
3. Оқушылардың есептеу дағдыларын жетілдіруге дұрыс әрі
тез есептеуге, бір –бірінің пікірін дұрыс тыңдап,
құрметтеуге тәрбиелеу.
Күтілетін нәтиже: - Оқушылардың таным әрекеттері арқылы қысым
тақырыбын түсінеді;
- Қысым формуласын қолданып есеп шығара алады;
- өлшем бірліктерді еселік жүйеге келтіре алады;
Түйінді идея Есеп шығару – ойдың еркіндігін, іскерлікті талап етеді
Сабақтың типі: Аралас сабағы
Сабақ түрі: дәстүрлі
Сабақ әдісі: сұрақ – жауап,тірек-сызба конспект арқылы, тәжірибе,
есептер шығару, Блум әдісі
Сабаққа қажетті құрал-
жабдықтар:
компьютер арқылы жасалған слайдтар, тәжірибе жасауға
арналған құралдар- құм, кішкене стол, гир тас, ине,
штангенциркуль, сызғыш, ағаш білеуше
Жаңа технология: Оқу мен жазу арқылы «Сын тұрғысынан ойлауды дамыту»
стратегиясы, П.Эрдниев «Дидактикалық бірліктерді
ірілендіру технологиясы»
Техникалық құрал-
жабдықтар:
компьютер, видеопроектор, интербелсенді тақта, кодоскоп
Пәнаралық байланыс: дене тәрбиесі, халық педагогикасы, информатика,
математика
Кілтті сөздер «Біле бер қанша білсең тағы білесің. Жетерсің мақсатыңа
біле - біле»
Жүсіп Баласағұн

2. Сабақ кезеңдері,
уақыт
Мұғалімнің іс-әрекеті Оқушылардың іс-әрекеті
Ұйымдастыру кезеңі.
/2 мин/
Қызығушылықты ояту
Сәлемдесу, түгендеу.
1.Ынтымақтастық атмосфе-
расын қалыптастыру
Жақсы тілектер айтамын,
олар физика терминдерін
пайдаланып тілек айтуларын
сұраймын. «Тілекті тізбек»
Оқушыладың көңіл-күйін
жақсарту
Оқушылардың назарын
сабаққа аудару.
Бағалау критерийлерімен
таныстыру
2. Топқа бөлу
Оқушыларды топпен жұмыс
жасауға бағыттау
Оқушыларды 2 топқа бөлемін.
Топтың ұстанымын
оқушылардың есіне саламын
3. Үй тапсырмасын тексеру.
Мұғаліммен амандасады, көңіл-
күйлерімен бөліседі
Шеңберге тұрып бір-біріне жақсы
тілек айтады.
Оқушылар топқа бөлінеді.
Топ ережесімен келіседі
Мағынаны тану
/5-7 мин/
Ой қозғау
Білу, түсіну
Көрініс / жағдаят тудыру/
Тәжірибе ұсыну
Сурет бойынша
физикалық құбылысты
анықтау
Ситуациялық сұрақ?
Неге олай ?
Бүгінгі сабағымызда тағы
бір жаңа физикалық
шамамен танысамыз. Аты
Әр жағдайдағы үйкелісті
түсіндіреді.
Тәжірибе жасайды
Суретпен жұмыс
Оқулықпен жұмыс
NF µ=

3. 1.Бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің
ауданына қатынасы .... ........ деп аталады
2. Қысым ..... және .... тәуелді.
3. Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің, сол бет ауданына қатынасымен
сипатталатын шама .... ...... өлшенеді.
4. Қысымның ең үлкен өлшем бірлігі .....
5. Қысым .... ....... формуламен өрнектеледі.
1.Бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің
ауданына қатынасы .... ........ деп аталады
5. Қысым ..... және .... тәуелді.
6. Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің, сол бет ауданына қатынасымен
сипатталатын шама .... ...... өлшенеді.
7. Қысымның ең үлкен өлшем бірлігі .....

4. 5. Қысым .... ....... формуламен өрнектеледі.
1.Бетке перпендикуляр бағытта әрекет ететін күштің осы беттің
ауданына қатынасы .... ........ деп аталады
8. Қысым ..... және .... тәуелді.
9. Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің, сол бет ауданына қатынасымен
сипатталатын шама .... ...... өлшенеді.
10.Қысымның ең үлкен өлшем бірлігі .....
5. Қысым .... ....... формуламен өрнектеледі.
№1 Күйтабаққа ине 0,27Н күшпен әсер етеді. Егер иненің ұшының ауданы 0,0003см2
болса, оның түсіретін қысымы қандай?
№ 2 Шеге ұшының ауданы 0,1 мм2
болса, шеге тақтай білеушеге қандай қысым
түсіреді?

5. Қорытынды сөз: қорыта келе, белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін
сипаттайтын шаманы қысым деп атайды, оны р әріппен белгілейміз және ХБЖ-де
қысымды Па өлшейміз.
VІ. «Ой толғаныс»
а) Сұрақ – жауап:
1. Белгілі бір бетке түсетін күш әрекетінің нәтижесін сипаттайтын шама? (Қысым)
2. Қысымды қалай анықтайды?( p=F/S)
3. Қысымның қандай бірліктерін білесіңдер? (Па, гПа, кПа, МПа)
4. Қолмен іс тіккенде неліктен бармаққа оймақ киеді? (ине үшкір, ауданы аз, саусаққа
кіреді)
5. Шаңғысыз жүргенде адам неліктен қарға омбылайды? (жаяу адамның табанының
ауданы шаңғының табан ауданынан 20 еседей аз)
6. Қысымды арттырып немесе кемітуге болама? Ол үшін не істеу керек? Тіреу ауданы
неғұрлым көп болса, соғұрлым қысым аз болады, керісінше тіреу ауданы неғұрлым аз
болса, соғұрлым қысым көп болады
ә)Жаңа материалды есептер шығару арқылы бекіту.
№1 Күйтабаққа ине 0,27Н күшпен әсер етеді. Егер иненің ұшының ауданы
0,0003см2
болса, оның күйтабаққа түсіретін қысымы қандай?
Берілгені: формула: шешуі:
Ғ=0,27Н S
F
p = МПаПа
м
Н
м
H
p 910*9
10*3
10*27
10*3
27.0 6
28
2
28
==== −
−
−
S=0.0003cм2
=
=3*10-4
см2
=3*10-8
м2
р=?
№2
200см2
ауданға түсірілген күш 100Н – мен әсер ететін болса, қысым қандай болар еді?
Берілгені: формула шешуі:
Ғ=100Н S
F
p = Па
м
Н
р 5000
02,0
100
2
==
S=200cм2
=0,02 м2
р -?
№3
Асфальт төсеуде қолданылатын машина каток тірегінің ауданы 1500 см2
, түсіретін
қысымы 300кПа екені белгілі. Катоктың салмағы қандай?

6. Берілгені: формула шешуі:
р=300 кПа=300000Па S
F
p = 45кН45000Н15,0*300000 2
=== мПаР
S=1500 cм2
=0,15 м2
Ғ=Р
SpР *=
Р - ?
№4
Бетке 45 кН күш түсіріп 2 кПа қысым алсақ, ауданы қандай болған?
Берілгені: формула шешуі
Ғ=50кН=50000Н S
F
p = 2
25
2000
50000
м
Па
H
S ==
р=2кПа=2000Па P
F
S =
S-?
Деңгейлік есептер
І-деңгей:
1. Массасы 600кг доңғалақты тегістегіш тіреуіштің ауданы 2000см2. Ол топыраққа қандай
қысым түсіреді?
2. Массасы 10т трактордың екі шынжыр табанының ауданы 2м2. Бұл трактордың топыраққа
түсіретін қысымын табыңыздар.
ІІ деңгей:
1. Мұз 90кПа қысымға төтеп береді. Осы мұздың үстімен массасы 5,4т, шынжыр табанының
ауданы 1,5м2 трактор өте ала ма?
ІІІ деңгей:
1. Жолды таптап тегістеп жүрген доңғалақты тегістегіш жерге 400 000Н/м2 қысым түсіреді.
Тегістеуіштің тіреуінің ауданы 0,12м2. Оның салмағы неге тең?
VІІ. Қорытындылау. Сонымен қысым дегеніміз не екен?
Қысым (орыс. давление ) бір дене екінші дене бетіне әсер еткенде пайда болатын қалыпты
күштің қарқындылығын сипаттайтын физикалық шама.
VІІІ. Бағалау.
ІХ. Кері байланыс (Оқушының осы сабақтан алған әсерлерін байқау)
«Бес саусақ бірікпей, ине қолға ілікпес»

7. (Биік мансап – биік жартас
Жорғалап жүріп жылан да шығады
Қалықтап жүріп қыранда шығады- олай болса жететін биіктерімізге жыланша
жорғаламай, қыранша қалықтап шығайық)
Х. Күнделікті енді ашайық
Үй тапсырмасын жазайық.
Қысымнан алған білімді,
Ұмытпай есте сақтайық.
Үйге тапсырма: §33. 15-тапсырма. 15 жаттығу №3. Эксперимент тапсырма.
а) Физикалық диктант:
1. Бос орынды толтырыңдар:_______________________________________________
_______________________________________________________қысым деп атайды.
2. Қысымды латынның ___________әрпімен белгілейді.
3. Қысымды есептеу формуласы.
4. Қысымның негізгі өлшем бірлігі: _____________
5. Қысым бірліктері арасындағы байланысты жазыңдар:
1гПа =_________Па
1кПа =__________Па
1МПа =__________Па
«Қансонарда бүркітші шығады аңға»
Сегіз найза қолында, көз аудармай,
Батыр да аял қылмай ертең таңға.
Қанат құйрық суылдап, ысқырады,
Көктен қыран сорғалап құйылғанда.
А. Құнанбаев
Осы жерде сегіз найза деп отырғанымыз бүркіттің тырнақтары. Бұл жыртқыш құстың тырнақтары мен
тұмсықтары қатты өткір жылтыр болып келеді. Аудандары кішкентай болғандықтан, тіпті болымсыз
ғана күшпен зор қысым жасап, аң аулауға шамасы келеді.
Жұқа мұз жапқан өзеннің ортасында жүзіп жүрген балыққа жету үшін түлкі мұздың үстімен жүрді.
Сол кезде мұз түлкіні көтермейді. Оны білген қу түлкі, мұздың үстіне жатып жайлап жылжиды
Сұрақ: Түлкі мұзда төрт аяғымен жүргенде бата ма? Әлде жайлап жылжығанда батама?

8. Себебін түсіндір.
№1 Күйтабаққа ине 0,27Н күшпен әсер етеді. Егер иненің ұшының ауданы 0,0003см2
болса, оның күйтабаққа түсіретін қысымы қандай?
F
S
V
t

9. №1 Партаға ине 0,27 Н күшпен әсер етеді.
Егер иненің ұшының ауданы 0,0003см2
болса,
оның партаға түсіретін қысымы қандай?
№ 2 Шеге ұшының ауданы 0,1 мм2
болса,
шеге тақтай білеушеге қандай қысым түсіреді?
1.Күш 200 Н, ал ауданы 2,5 м2
дененің
түсіретін қысымын анықта.
2. Бетке 3000 Н күш түсіріп 2 Па қысым
алсақ, ауданы қандай болған?
1 Партаға ине 0,27 Н күшпен әсер етеді.
Егер иненің ұшының ауданы 0,0003см2
болса,
оның партаға түсіретін қысымы қандай?

10. № 2 Шеге ұшының ауданы 0,1 мм2
болса,
шеге тақтай білеушеге қандай қысым түсіреді?
1.Күш 200 Н, ал ауданы 2,5 м2
дененің
түсіретін қысымын анықта.
2. Бетке 3000 Н күш түсіріп 2 Па қысым алсақ,
ауданы қандай болған?

14. Қаратоғай орта мектебі
Тақырыбы:
/ ашық сабақ/
7-сынып
Ожрканова Д.Ә
2015 ж