ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

1. Κωνσταντίνος Βακουφτσής, Φιλόλογος 10 Γυμνάσιο Σοχού Η διατροφή στην Οδύσσεια και στο διάστημα

3. στην καλλιέργεια δεξιοτήτων και ικανοτήτων στους μαθητές,

4. στην καλλιέργεια της δημιουργικής και κριτικής σκέψης στους μαθητές,

5. στην εξοικείωση των μαθητών με τον κόσμο της πληροφορίας,

6. στη σύνδεση του σχολείου με τη ζωή,

7. στην παροχή της γνώσης με τρόπο ευχάριστο και ελκυστικό για τους μαθητές,

12. Η διαχείριση των «δυνητικών εικόνων» και η «επικοινωνία» μαζί τους μέσω της αίσθησης της αλληλεπίδρασης. Το αλληλεπιδραστικό περιβάλλον του σχεδίου εργασίας να λειτουργήσει άμεσα ως ενισχυτής της αντίληψης του χρήστη μέσω των αισθήσεών του. Έτσι, να ενισχυθούν άμεσα οι αισθητηριακές /βιωματικές δυνατότητες των μαθητών/τριών και να δημιουργηθούν αναπαραστάσεις που θα χτίζονται σε προσωπικές εμπειρίες. Όπως αρθρώθηκε από τον Kant και υιοθετήθηκε από τον Dewey, «δεν υπάρχει μια μοναδική σωστή αναπαράσταση της γνώσης».

15. Οι μαθητές, κατόπιν, χωρίζονται σε ομάδες, παρακολουθούν το προεγκαταστημένο λογισμικό παρουσίασης του σεναρίου σε μορφή PowerPoint με διαδραστικές δραστηριότητες και φύλλα εργασίας που αφορούντην ομάδα τους, και συνεργάζονται για να ασχοληθούν με τα παρακάτω ζητήματα:

16. την ανίχνευση της σύγχρονης σημασίας της διατροφής

17. τη σχέση της διατροφής με την υγεία: το παράδειγμα διατροφής στο διάστημα

18. τη διατροφή και τη σημασία της στην Οδύσσεια (βασικές τροφές, σχέση διατροφής και καθημερινής ζωής, ήθη και έθιμα)

19. τη διατροφή, τις συνθήκες και τον κοινωνικό της ρόλο στην Οδύσσεια και το διάστημα

21. Η ζωή στην Οδύσσεια και στο διάστημα ΡομπέρτοΜάτα, Όμηρος Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός Ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός αποτελεί το μεγαλύτερο διεθνές επιστημονικό και τεχνολογικό έργο, στο οποίο συμμετέχουν δέκα από τα Κράτη Μέλη της ΕΔΥ, καθώς και ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Ρωσία και οι Η.Π.Α. Ο ΔΔΣ αποτελεί ένα μοναδικό περιβάλλον για τη διεξαγωγή μακροχρόνιας έρευνας σε συνθήκες ελεύθερης πτώσης που μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε πολλά διαφορετικά επιστημονικά αντικείμενα –περιλαμβάνοντας την ανθρώπινη φυσιολογία, τη φυσική και το κλίμα της Γης, αλλά και να παράσχει τις βάσεις για την εξέλιξη των εξερευνήσεων του Ηλιακού Συστήματός μας στο μέλλον. Τα πλοία κατακέφαλα στα κύματα βουτούσαν, / και τα πανιά μας ξέσχισε η δύναμη του ανέμου / σε τρεις και τέσσερειςι μεριές, και για να μην πνιγούμε, / όλα τα κατεβάσαμε στα τρεχαντήρια μέσα, // και τ’ ακρογιάλι πιάσαμε γοργά λαμνοκοπώντας. / Ασάλευτοι μείναμε εκεί δυο μέρες και δυο νύχτες, / κι οι έννοιες με την κούραση μας θέριζαν τα σπλάχνα. / Σαν έφεξε η χρυσάχτιδη Αυγή την τρίτη μέρα, / τ’ άσπρα πανιά σηκώσαμε σαν μπήκαν τα κατάρτια, / κι είχαμε τον καιρό οδηγό και τους καπετανέους. (ι 71-78, μετ. Ζ. Σίδερη)

22. Η διατροφή στην Οδύσσεια και στο διάστημα Μικρογραφική παράσταση ψησίματος τροφής σε τριποδικές χύτρες. Απόσπασμα τοιχογραφικής ζωοφόρου από τον οικισμό της AγίαςEιρήνηςστην Kέα, β΄μισό 16ου αι. π.X. Πινακίδα Γραμμικής B από το ανάκτορο της Πύλου, 13ος αι. π.X. Καταγράφονται σιτάρι, κρασί, τυρί, μέλι, αλεύρι, ζώα. Ποικιλία από σακούλες τροφίμων σνακ και αφυδατωμένα τρόφιμα, όπως σερβίρονται στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ).

23. Η διατροφή στον ομηρικό κόσμο Από την Οδύσσεια συλλέγουμε στοιχεία για τις γαστρονομικές προτιμήσεις των αριστοκρατώντου 8ου αι. π.Χ.Η διατροφή στηριζότανκυρίως στο ψητό κρέας (δεν είχαν βρεθεί ακόμη εναλλακτικοί τρόποι μαγειρέματος και νέα σκεύη). Ψωμιά έφτιαχναν οι θεραπαινίδεςαπό σιτάρι και κριθάρι, μάλισταυπήρχε ποικιλία ψωμιών, κάτι σαν τιςσημερινές πίτες. Το κρασί ήταν απαραίτητο συνοδευτικό των γευμάτων. Στην Οδύσσεια γίνεται αναφορά σε ξανθόκαι μαύρο κρασί, σε κόκκινο νεχτάρικαι σε μαύρο γλυκόπιοτοκρασί. Τοέπιναν νερωμένο (κεκραμένος οίνος -> κρασί) και πριν το βάλουνστο στόμα έσταζαν μερικές σταγόνες στο δάπεδο προσφοράστους θεούς. Υπήρχε βέβαια και το ελαιόλαδο, αλλά τότε είχεκυρίως άλλη χρήση... άλειφαν με αυτό τα κορμιά τους μετά τομπάνιο και στους αθλητικούς αγώνες! Γάλα, τυρόγαλο, τυριά φρούτα και λαχανικά (όχι όσα στην κλασική εποχή) συμπλήρωναν τη διατροφή τους . Προσοχή: η δίαιτα των αριστοκρατών δεν ανταποκρίνεται απόλυτα στην καθημερινότητα όλων των κοινωνικών στρωμάτων. Σημείωση: Για τα είδη των αγγείων – μαγειρικών σκευών βλ. http://extras.ha.uth.gr/oropos/20.shtml Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η κεραμική στις προθήκες δεξιά και αριστερά του γιγαντόσωμου πίθου (Δωμάτιο 7 του Μυκηναϊκού μουσείου Χώρας Πύλου). Περιλαμβάνει πολλά τυπικά δείγματα χρηστικών αγγείων από δωμάτια-σκευοθήκες του Ανακτόρου. Βρέθηκαν εκατοντάδες μαγειρικά σκεύη και άλλα αγγεία καθημερινής χρήσης που θα μπορούσαν να καλύπτουν τις ανάγκες λειτουργίας της πιθανολογούμενης Αίθουσας Συμποσίων του Ανακτόρου. Από τα εκτεθειμένα ακόσμητα αγγεία και σκεύη ξεχωρίζουν οι τριποδικές χύτρες και τα πύραυνα, ειδικά λειτουργικά σκεύη για τη διατήρηση και μεταφορά τηςφωτιάς. Αξίζει ακόμη να προσεχθεί ο πήλινος κρατευτής στην Προθήκη 24. Πρόκειται για ανεξάρτητο σκεύος για τη στήριξη των οβελών που χρησιμοποιούνταν στο ψήσιμο του κρέατος. Ο κρατευτής αυτός παραπέμπει στις σχετικές ομηρικές περιγραφές (γ 463) και είναι ο μόνος γνωστός, μέχρι στιγμής, από κατοικία Μυκηναίου άνακτα.

24. Ψωμί και κρασί Αρκετά χωρία της Οδύσσειας αναφέρονται σε σκηνές συμποσίων (των μνηστήρων στο παλάτι του Οδυσσέα, α 151 κ.ε., στο παλάτι του Αλκίνοου στο νησί των Φαιάκων, θ 485 κ.ε.), ενώ άλλα απλά αναφέρουν διαφόρων λογής τροφές. σῖτονδ᾿αἰδοίηταμίηπαρέθηκε φέρουσα, / εἴδαταπόλλ᾿ἐπιθεῖσα, χαριζομένηπαρεόντων. Ψωμί κι η σεβαστή κελάρισσα τους κουβαλεί και πλήθος / φαγιά απιθώνει, απ᾿ό,τι βρέθηκε καλό φιλεύοντάς τους. (δ 55-56, μετ. Ν. Καζαντζάκη - Ι. Κακριδή Κρατήρας πολεμιστών, 1580-1100 π.Χ., Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Τμήμα τοιχογραφίας από τις Mυκήνες, μεπαράσταση γυναικείας μορφής, ίσως ιέρειας ή θεάς της γονιμότητας. Φοράει σκούφο με βλαστόσχημο λοφίο, γνωστό από παραστάσεις γρυπών, σφιγγών ή γυναικών που σχετίζονται με τη λατρεία, και κρατάει πιθανότατα φούντες σιτηρών. 13ος αι. π.X. Nαύπλιο, AρχαιολογικόMουσείο.

25. Μαγειρικά σκεύη στην πινακίδα των τριπόδων, Ύστερη Εποχή Χαλκού (13ος αι. π.Χ.) Άποψη της πινακίδας με τη Γραμμική Β. Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Η πινακίδα βρέθηκε στο Δωμάτιο του αρχείου, στο μυκηναϊκό ανάκτορο του Εγκλιανού (Πύλος Μεσσηνίας). Το κείμενο είναι γραμμένο σε τρεις σειρές, που χωρίζονται από δύο οριζόντιες γραμμές, και διαβάζεται από τα αριστερά προς τα δεξιά. Περιλαμβάνει συλλαβογράμματα της γραφής μαζί με ιδεογράμματα αγγείων και αποτελεί καταγραφή οικοσκευής. Αναφέρονται μαγειρικά σκεύη, όπως η εσχάρα (e-ka-ra), η φιάλη (pi-je-ra), το πύραυστρο (pu-ra-u-to-ro) και τα χω(σ)τήρια (ko-te-ri-ja), ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζει ο τρίποδας (ti-ri-po), για αυτό και η συγκεκριμένη πινακίδα ονομάστηκε «πινακίδα των τριπόδων».

26. Η διατροφή στη γη και το διάστημα Τη σημασία της διατροφής επισημαίνει ο Οδυσσέας με ιδιαίτερα δραματικό τόνο: Αφήστε με όμως μια μπουκιά στο στόμα μου να βάλω. Γιατί δεν έχει απ’ την κοιλιά την έρμη άλλο κανένα στον κόσμο πιο ξεδιάντροπο, που στανικώς σε βάζει να τη νοιαστείς, μ’ όσους. καημούς, μ’ όσες κι αν έχεις λύπες, όπως κι εμένα, που καημοί τα στήθια μου πληγώνουν κι αυτή ζητά ακατάπαυτα να τρώγω και να πίνω, να λησμονώ τα πάθια μου και να γεμίζω εκείνη. (η 216-221, μετ. Ζ. Σίδερης) Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της υγείας των αστροναυτών. Η τροφή δεν τους παρέχει μόνο τις απαραίτητες θερμίδες για την εργασία, αλλά οι ώρες φαγητού αποτελούν γι’ αυτούς σημαντικό κοινωνικό γεγονός, καθώς βρίσκονται τόσο μακριά από την οικογένεια και τους φίλους τους.

28. Τροφές που έχουν υποστεί θερμική σταθεροποίηση: Οι τροφές αυτές μπορούν να αποθηκευτούν σε θερμοκρασία δωματίου. Τα περισσότερα φρούτα και ψάρια (τόνος) προετοιμάζονται σε κονσέρβες που ανοίγουν εύκολα με το τράβηγμα μιας γλωττίδας. Τα επιδόρπια συσκευάζονται σε πλαστικά κυπελάκια.

29. Ακτινοβολημένες τροφές: Τα περισσότερα βοδινά προϊόντα μαγειρεύονται και συσκευάζονται σε εύκαμπτες αλουμινένιες θήκες και αποστειρώνονται με ιονίζουσα ακτινοβολία, ώστε να μπορούν να διατηρηθούν σε θερμοκρασία δωματίου.

30. Φρέσκιες τροφές, όπως μήλα και μπανάνες, που συχνά μεταφέρονται από πληρώματα που καταφθάνουν.

31. Τροφές φυσικής προέλευσης, όπως ξηροί καρποί και μπισκότα.Πηγή: http://www.esa.int/esaMI/Lessons_online/SEM0IV3KV5G_2.html 2. Προετοιμασία φαγητού Το φαγητό είναι ειδικά προετοιμασμένο, επειδή η έλλειψη βαρύτητας απαιτεί ρυθμίσεις για να αποτραπεί η αιώρηση του φαγητού από το πιάτο. Επιπλέον, είναι ειδικά επεξεργασμένο, ώστε να αντέχει για μεγάλο διάστημα, να έχει μικρή μάζα, ώστε να αποθηκεύεται εύκολα.

32. Τα μαγειρεία στα αρχαία ελληνικά εμπορικά πλοία και στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό Πώς μαγειρεύουν οι αστροναύτες όταν βρίσκονται στο διάστημα;Οι προετοιμασίες ποικίλλουν ανάλογα με τον τύπο τροφίμων. Μερικά τρόφιμα καταναλώνονται στη φυσική μορφή τους (κουλουράκια,φρούτα). Άλλα τρόφιμα απαιτούν νερό για το μαγείρεμα τους, όπως τα μακαρόνια. To μαγειρείο του ΔΔΣ, όπως πολλές κουζίνες της Γης, είναι εξοπλισμένο με το νερό, φούρνους μικροκυμάτων, και ψυγεία, ώστε ο καθένας επί του σκάφους να έχει πρόσβαση σε πιο φυσιολογικές μορφές νωπών τροφίμων, συμπεριλαμβανομένων των φρούτων, των λαχανικών, ακόμη και παγωτό. Η θεωρία πως στα εμπορικά πλοία του αρχαίου ελληνικού κόσμου μαγείρευαν βασίζεται σε πληθώρα αρχαιολογικών ευρημάτων, καθώς και σε ορισμένες φιλολογικές πηγές. Μαγειρικά σκεύη που ήρθαν στο φως σε αρχαία ναυάγια και φέρουν σημάδια φθοράς όπως και ίχνη καύσης υποδηλώνουν ότι το πλήρωμα πιθανότατα μαγείρευε εν πλω. Μάλιστα, ο φορητός χαρακτήρας της ελληνικού μαγειρείου θα επέτρεπε στο πλήρωμα να στήνει την «κουζίνα» στο κατάστρωμα ή στο εσωτερικό του πλοίου για να μαγειρέψει και στη συνέχεια να την αποθηκεύει ως την επόμενη χρήση. Γι’ αυτό το λόγο και θεωρούμε πολύ πιθανό ότι τα πληρώματα των εμπορικών πλοίων είχαν τη δυνατότητα να ετοιμάσουν γεύματα επάνω στο πλοίο χρησιμοποιώντας φορητά μαγειρικά σκεύη μέχρι την κλασική ή την ελληνιστική περίοδο, οπότε τα πλοία άρχισαν να διαθέτουν μόνιμα μαγειρεία. Πηγή: http://www.arxaiologia.gr/site/content.php?artid=6130 Η αστροναύτης της NASA Nicole Stott και ο Ρώσος κοσμοναύτης Roman Romanenko γευματίζουν στο μαγειρείο του ΔΔΣ. O αστροναύτης του Καναδικού Οργανισμού Διαστήματος RobertThirsk διακρίνεται δεξιά, το περισσότερο έξω από το πλάνο. Φωτο: 5 Οκτωβρίου 2009

33. Πώς τρώνε οι αστροναύτες στο διάστημα; Ο πιο συνηθισμένος τρόπος προετοιμασίας του φαγητού για τους αστροναύτες είναι η αφυδάτωση, ώστε να καταναλώνεται σε συνθήκες έλλειψης βαρύτητας. Οι αστροναύτες επαναφέρουν τα ποσοστά νερού στο φαγητό απλά βάζοντάς το στο στόμα τους ή προσθέτοντας νερό.Υπάρχουν τρία γεύματα (πρωινό, μεσημεριανό και βραδινό), ενώ ποτά και «σνακς» είναι διαθέσιμα συνεχώς. Την πρώτη μέρα της αποστολής STS090 (18 Απριλίου 1998), ο αστροναύτης Richard A. Searfoss τακτοποιεί τα τρόφιμα στο μεσαίο κατάστρωμα του Διαστημικού Λεωφορείου Κολούμπια στερεώνοντάς τα με βεντούζες στους δίσκους του ντουλαπιού. Οκτώ από συνολικά 13 αστροναύτες από τον ΔΔΣ και το διαστημικό λεωφορείο Endeavour στριμώχνονται για ν’ απολαύσουν ένα γεύμα στον ΔΔΣ.

34. Σπιρουλίνα, η ελληνική Αρειανό ψωμί, μαρμελάδα από πράσινες τομάτες και, πάνω απ’ όλα, κεφτέδες από σπιρουλίνα. Να ποιο θα είναι το μενού των μακρινών διαστημικών ταξιδιών, το οποίο θα έχει και ελληνική γεύση. Ο λόγος για τη σπιρουλίνα (στη μικρή φωτό), ένα κυανοπράσινο φύκι πλούσιο σε φυτικές πρωτεΐνες και άλλες εκατό θρεπτικές ουσίες. Σύμφωνα με τη NASA, η σπιρουλίνα είναι η ιδανική τροφή για τους αστροναύτες και καλλιεργείται σε ελάχιστες χώρες του κόσμου. Η καλύτερη ποιότητα πάντως παράγεται στη Νιγρίτα Σερρών, καιΈλληνες παραγωγοί προμηθεύουν από το 2007 τις επανδρωμένες αποστολές της NASA.

35. Από το ΔΔΣ, ο αστροναύτης της ESA FrankDeWinne και ο αστροναύτης RobertThirskτης Καναδικής Υπηρεσίας Διαστήματος μιλούν για το πώς και τι τρώνε και πίνουν στο διάστημα. Δείτε το βίντεο ακολουθώντας το σύνδεσμο: http://www.esa.int/esaMI/Lessons_online/SEM0IV3KV5G_1.html#subhead6

36. Η Διατροφή στο μέλλον, στη Γη και στο Διάστημα Δείτε τοεκπαιδευτικό βίντεο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) (διάρκεια 00:34:50). Το βίντεο δείχνει τον τρόπο που το σώμα μας επεξεργάζεται τις τροφές ως πηγή ενέργειας και δομικά υλικά, παρέχοντας μια επισκόπηση θεμάτων που σχετίζονται με τη διατροφή (ομάδες τροφίμων, πεπτικό σύστημα, κυτταρική αναπνοή, θερμίδες). Εξετάζει την τροφή πολιτισμικά και κοινωνικά και τονίζει τη σημασία μιας υγιεινής διατροφής για μια υγιή ζωή. Επιπλέον, δείχνει τη σημασία της συντήρησης τροφίμων τόσο στη Γη όσο και στο διάστημα και ολοκληρώνεται με τις επόμενες διατροφικές προκλήσεις, τις οποίες πρέπει να αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα για να ζήσει στη Γη, στο ΔΔΣ και ακόμη πιο μακριά. Ακολουθείστε το σύνδεσμο http://www.esa.int/esaHS/SEMY91LOP4G_education_0.html για το κατέβασμα του βίντεο με υπότιτλους στα Ελληνικά. 1: Εισαγωγή (4 λεπτά 15 δευτερόλεπτα) 2: Καύσιμο ζωής - ο τρόπος που το σώμα μας επεξεργάζεται τις τροφές (6 λεπτά 6 δευτερόλεπτα) 3: Μια υγιεινή ισορροπία (6 λεπτά 34 δευτερόλεπτα) 4: Διατροφή του εγκεφάλου (3 λεπτά 30 δευτερόλεπτα) 5: Τροφή και συντήρηση τροφής στο Διάστημα (8 λεπτά 12 δευτερόλεπτα) 6: Λήψη τροφής στον Άρη (6 λεπτά 7 δευτερόλεπτα)

37. 1ο φύλλοΤΡΟΦΗΤο 1ο φύλλο εργασίας μπορεί να αποτελέσει στα χέρια του διδάσκοντος αφορμή για ομαδική ή ατομικήεργασία. Η μορφή με την οποία δίνεται είναι ενδεικτική. Στη διεύθυνση http://users.thess.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/OMHROS%20ODYSSEIA.htmμπορείτε να δείτε σε ηλεκτρονική μορφή τοαρχαίο κείμενοκαιτις διαθέσιμες στο διαδίκτυο μεταφράσεις της Οδύσσειας (Α. Εφταλιώτη, Ζ. Σίδερη, Ν. Καζαντζάκη – Ι.Θ. Κακριδή), Δραστηριότητα 1 Οι μαθητές προτείνεται να αναζητήσουν, πληκτρολογώντας τις κατάλληλες λέξεις στην ΕΥΡΕΣΗ ή φυλλομετρώντας το βιβλίο τους και τα ευρετήριά του, και να συμπληρώσουν τον πίνακα με βάση το κείμενο της Οδύσσειας Δραστηριότητα 2 Αφού συμπληρώσουν τον πίνακα της πρώτης δραστηριότητας προτείνεται να συντάξουν ένα σχετικά σύντομο πολυτροπικό κείμενο, όπου με την καθοδήγηση του διδάσκοντος να παρουσιάσουν τα συμπεράσματα των ερευνών τους σχετικά με τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων καθώς και τις ομοιότητες και διαφορές με τη σύγχρονη και τη διαστημική εποχή. Καλό θα είναι να προηγηθεί μετά τη συμπλήρωση του πίνακα της πρώτης δραστηριότητας μια συζήτηση σχετικά με τα συμπεράσματα που προκύπτουν και στη συνέχεια ο διδάσκων να ελέγξει την ικανότητα παραγωγής γραπτού λόγου, καθώς και τη δυνατότητα έκφρασης των μαθητών. Δραστηριότητα 3 Να συγκεντρώσετε εικαστικό υλικό από αρχαία μαγειρικά σκεύη, καθώς και από αναπαραστάσεις συμποσίων της αρχαιότητας. Στη συνέχεια να συγκρίνετε το υλικό σας με σύγχρονα μαγειρικά σκεύη και σκηνές γευμάτων στο διάστημα και να εντοπίσετε τις ομοιότητες και τις διαφορές. Το υλικό σας θα παρουσιαστεί με λογισμικό παρουσιάσεων στην τάξη ή θα δημοσιευτεί ως λεύκωμα στην εφημερίδα του σχολείου ή της περιοχής σας. Σχετικές πληροφορίες μπορείτε να αντλήσετε από τη διεύθυνσηhttp://users.thess.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/AR/ar.ag/aggeia.htm, από όπου μπορείτε να επιλέξετε όποιο αγγείο θέλετε κάνοντας κλικ πάνω του και να συλλέξετε το υλικό σας.

38. 2ο φύλλοΤΡΟΦΗ Δραστηριότητα 1 Α) Παρατηρήστεπροσεκτικά τις εικόνες και εντοπίστε ομοιότητες και διαφορές (τρόπος πρόσληψης ,είδος τροφής/ποτού, συνθήκες, σκεύη ). Β) Στο πλαίσιο της αποστολής τροφίμων που προορίζονται για τo ΔΔΣ, ένα ρωσικό διαστημόπλοιο ξεκίνησε με 20 ποικιλίες ιαπωνικών ειδών τροφίμων για τον KoichiWakata, έναν Ιάπωνα αστροναύτη που βρίσκεται εκεί. Αν ο μυθικός Οδυσσέας ήταν εκεί, ποια τρόφιμα θα επέλεγε να του φέρουν; Πριν απαντήσετε, δείτε τις μαρτυρίες της Γραμμικής Β στη διεύθυνση http://www.clab.edc.uoc.gr/seminar/ptixiakes/elia/site/OiMartyriesThsGrammikhsB.htm

39. Δραστηριότητα 2 Οιομηρικοί ήρωες και οι άρχοντες ήταν κατεξοχήν κρεατοφάγοι. Το κρέας, το ψωμί και το κρασί αποτελούν τις κύριες τροφές των προνομιούχων και είναι ιδιαίτερα αρεστά στα συμπόσιά τους. Βρείτε τη θέση τους στην πυραμίδα της διατροφής και εξηγείστε σε ένα σχετικά σύντομα κείμενο κάθε πότε πρέπει να τα καταναλώνουμε.

40. Δραστηριότητα 3 Λάχανο Ζαμπόν Βοδινό Φιστίκια Σταφίδες Επισκεφθείτε τη διεύθυνσηhttp://health.in.gr/tools/calories.asp και υπολογίστε: Πόσα γραμμάρια από το καθένα αντιστοιχούν στο σύνολο των καθημερινών ενεργειακών απαιτήσεων για έναν αστροναύτη στο ΔΔΣ, δηλ. σε 2.800 θερμίδες; Πόση ποσότητα από το καθένα αντιστοιχεί σε 45 γραμμάρια πρωτεΐνη (τη συνιστώμενη ημερήσια ποσότητα για έναν ενήλικα άνδρα στη Γη); Θα δείτε ότι τα φιστίκια περιέχουν την υψηλότερη ποσότητα ενέργειας ανά γραμμάριο, ενώ τα προϊόντα κρέατος έχουν την υψηλότερη περιεκτικότητα σε πρωτεΐνη. Μπορείτε να κάνετε το ίδιο και για άλλα τρόφιμα. Βρήκατε αυτό που περιμένατε; Συμπληρώστε ποια τρόφιμα θα επιλέγατε αν ήσασταν εσείς αστροναύτης στο ΔΔΣ (φροντίστε να εντάσσονται στα πλαίσια της μεσογειακής διατροφής και της ελληνικής παράδοσης) καθώς και τη θερμιδική τους αξία. Eλιές σε πήλινο κωνικό κύπελο, που βρέθηκαν σε δεξαμενή νερού στο μινωικό ανάκτορο της Zάκρου. Γύρω στο 1450 π.X.

41. Δραστηριότητα 4 Εκτόξευση των τροφίμων Το θέμα δεν είναι μόνο να επιλεγούν τα τρόφιμα που είναι πιο θρεπτικά, ενεργειακά αποδοτικά και με δυνατότητα εξοικονόμησης χώρου για να σταλούν στους αστροναύτες. Πρέπει επίσης να εξεταστεί και η συσκευασία του τροφίμου σε ό,τι αφορά το χώρο που χρειάζεται και τη συνεισφορά της στη συνολική μάζα εκτόξευσης. Επιπλέον, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα άχρηστα ή αχρησιμοποίητα τμήματα των τροφίμων. Για παράδειγμα, δεν θα τρώγατε ποτέ ένα ολόκληρο μπούτι κοτόπουλου ή ένα ολόκληρο ροδάκινο –αφήνετε τα κόκαλα από το κρέας και το κουκούτσι από το φρούτο. Κόκαλα και κουκούτσια συμβάλλουν στη συνολική μάζα που μεταφέρεται. Με βάση αυτήν την πληροφορία, μπορείτε να προτείνετε ποια τρόφιμα είναι κατάλληλα για να μεταφερθούν στο διάστημα; Μην ξεχάσετε το είδος της παρακάτω φωτογραφίας.

42. Δραστηριότητα 5 Γεύση Θα θέλατε ένα πικάντικο κάρι; Μία από τις παρενέργειες του να είστε σε ένα περιβάλλον μικροβαρύτητας είναι ότι η μέση αρτηριακή πίεση εξισώνεται σε όλο το σώμα. Στη Γη, η καθαρή πίεση ρευστού στους αστράγαλούς σας θα ήταν υψηλότερη από ό,τι στο κεφάλι σας όταν στέκεστε όρθιοι. Αυτό δεν συμβαίνει στο διάστημα, δεν υπάρχει καμία διαβάθμιση της πίεσης. Ως αποτέλεσμα, η μέση αρτηριακή πίεση στο κεφάλι αυξάνεται, και αυτό μπορεί συχνά να οδηγήσει στο ορατό «σύνδρομο πρησμένου προσώπου». Μερικές φορές, οι αστροναύτες υποφέρουν από ερεθισμένες κοιλότητες ή μπουκωμένη μύτη ως αποτέλεσμα της διόγκωσης των αιμοφόρων αγγείων στη μύτη. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση της οσμής και, κατά συνέπεια, την ικανότητά τους να ανιχνεύουν τα αρώματα των τροφών. Αν έχετε φάει ποτέ τρόφιμα όταν υποφέρατε από ένα άσχημο κρυολόγημα, μπορείτε να θυμηθείτε ότι τα τρόφιμα έμοιαζαν να έχουν λιγότερο άρωμα. Έλλειψη αρώματος, διατήρηση της γεύσης Προσομοίωση: Κλείστε τη μύτη σας και ταυτόχρονα φάτε κάτι - τι παρατηρείτε για το άρωμα; Τι γίνεται με τη γεύση; (δηλ. αλμυρότητα, γλυκύτητα κτλ.) Αφήστε τη μύτη σας και συγκρίνετε - θα πρέπει να αντιληφθείτε ένα πιο έντονο άρωμα. Μπορείτε να ζητήσετε από έναν συμμαθητή σας να μαντέψει ποια είναι μερικά τρόφιμα αν καλύψει τα μάτια με ύφασμα και κλείσει τη μύτη του; Για παράδειγμα, μπορείτε να του δώσετε δείγματα από διαφορετικά φρούτα και λαχανικά. Δεν πρέπει να αγγίξουν το τρόφιμο, αλλά να λάβουν μόνο δείγματα με ένα κουτάλι. Πόσο εύκολο είναι αυτό; Η ικανότητά μας να ανιχνεύουμε αρώματα σχετίζεται άμεσα με την αίσθηση της όσφρησής μας. Από την άλλη μεριά, η ανίχνευση της γεύσης (γλυκιά, ξινή, πικρή, αλμυρή) πραγματοποιείται από τους γευστικούς κάλυκες στη γλώσσα. Αυτό δεν επηρεάζεται από την αίσθηση της οσμής. Η έρευνα υποδεικνύει ότι ενδέχεται να υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τον ουρανίσκο των αστροναυτών, όπως ψυχολογικές επιδράσεις και το γεγονός ότι οι γευστικοί κάλυκες μπορεί να μη διεγείρονται τόσο καλά αν τα τρόφιμα δεν περνούν από πάνω τους παρουσία της βαρύτητας. Ως αποτέλεσμα αυτών των παραγόντων, τα τρόφιμα στο διάστημα μπορεί να είναι λίγο άνοστα και συχνά οι αστροναύτες προτιμούν να τρώνε πικάντικα γεύματα. Σαλιγκάρια σε αγγείο από το Aκρωτήρι Θήρας , β΄ μισό του 16ου αι. π.X.