SlideShare a Scribd company logo
1 of 36
3. LIMIT DAN KEKONTINUAN

1
3.1 Limit Fungsi di Satu Titik
Pengertian limit secara intuisi
Perhatikan fungsi

x2 −1
f ( x) =
x −1
Fungsi diatas tidak terdefinisi di x=1, karena di titik tersebut f(x) berbentuk
0/0. Tapi masih bisa ditanyakan berapa nilai f(x) jika x mendekati 1
Dengan bantuan kalkulator dapat diperoleh nilai f(x) bila x mendekati 1,
seperti pada tabel berikut
0.9 0.99 0.999 0.9999

1

1.0001 1.001 1.01

1.1

f(x) 1.9 1.99 1.999 1.9999

?

2.0001 2.001 2.01

2.1

x

2
Secara grafik
Dari tabel dan grafik disamping
terlihat bahwa f(x) mendekati 2
jika x mendekati 1

f(x)
2
f(x)

Secara matematis dapat dituliskan
Sebagai berikut

º

x

1

x

x2 −1
lim
=2
x →1 x − 1
x2 −1
Dibaca “ limit dari
untuk x mendekati
x −1
1 adalah 2

lim
Definisi(limit secara intuisi). Untuk mengatakan bahwa f ( x) = L berarti
x →c

bahwa bilamana x dekat, tetapi berlainan dengan c, maka f(x) dekat ke L
3
Contoh
1. lim 3 x + 5 = 8
x →1

2 x 2 − 3x − 2
(2 x + 1)( x − 2)
lim
= lim
2. x→2
x→2
x−2
x−2

3.

lim
x →9

x−9
x −3

= lim
x →9

x−9

x +3

= lim 2 x + 1 = 5
x→2

x − 3 x + 3 = lim
x →9

( x − 9)( x + 3) = lim x + 3 = 6
x →9
x−9

4. lim sin(1 / x)
x→0
Ambil nilai x yang mendekati 0, seperti pada tabel berikut
x
sin(1 / x)

2/π

2 / 2π

2 / 3π

2 / 4π

2 / 5π

2 / 6π

1

0

-1

0

1

0

2 / 7π

-1

2 / 8π

0

0

?

Dari tabel terlihat bahwa bila x menuju 0, sin(1/x) tidak menuju ke
satu nilai tertentu sehingga limitnya tidak ada
4
Definisi limit

lim f ( x) = L jika ∀ε > 0 , ∃ δ > 0 ∋ 0 < | x − c | < δ ⇒ | f ( x ) − L | < ε
x →c
ε
ε

L

º

L

c

c
Untuk setiap ε > 0
L

º

c −δ c c +δ

0 <| x − c |< δ

º

δ δ

Terdapat δ > 0 sedemikian sehingga
L+ε
L−ε

L

º
c
| f ( x) − L |< ε
5
Limit Kiri dan Limit Kanan
x

Jika x menuju c dari arah kiri (dari arah
bilangan yang lebih kecil dari c, limit disebut
limit kiri,
notasi

c

lim f ( x)
−

x →c

c

Jika x menuju c dari arah kanan (dari arah
bilangan yang lebih besar dari c, limit disebut
limit kanan,
notasi

x

lim f ( x)

x →c +

Hubungan antara limit dengan limit sepihak(kiri/kanan)

lim f ( x) = L ⇔ lim f ( x) = L dan lim f ( x) = L
−
+
x →c

Jika

x →c

x →c

lim f ( x) ≠ lim f ( x) maka lim f ( x) tidak ada
−
+

x →c

x →c

x→c

6
Contoh Diketahui
1.

 x2 , x ≤ 0

f ( x) =  x , 0 < x < 1
2 + x 2 , x ≥ 1


a. Hitung lim f ( x)
x→0
b. Hitung) lim f ( x)
x→1

Jika ada

c. Hitung lim f ( x)
x→ 2
d. Gambarkan grafik f(x)
Jawab
a. Karena aturan fungsi berubah di x=0, maka perlu dicari limit
kiri dan limit kanan di x=0

7
lim f ( x) = lim x 2 = 0
−

x →0

x →0

lim f ( x) = 0
x →0

lim f ( x) = lim x = 0
+
x →0

x →0

b. Karena aturan fungsi berubah di x=1, maka perlu dicari limit
kiri dan limit kanan di x=1

lim f ( x) = lim x = 1

x →1−

lim f ( x)
+

x →1

x →1

= lim 2 + x = 3
2

Karena lim f ( x) ≠ lim
−
+
x →1

x →1

lim f ( x) Tidak ada
x→1

x →1

c. Karena aturan fungsi tidak berubah di x=2, maka tidak perlu dicari limit
kiri dan limit kanan di x=2

lim f ( x) = lim 2 + x 2 = 6
x→ 2

x→2

8
d.

3

di x=1 limit tidak
ada
º
1

Untuk x ≤ 0

f ( x) = x

Untuk 0<x<1
2

Grafik: parabola

f(x)=x
Grafik:garis lurus

Untuk

≥ 0

f ( x) = 2 + x 2
Grafik: parabola
9
2. Tentukan konstanta c agar fungsi

3 − cx, x < −1
f ( x) =  2
 x − c, x ≥ −1
mempunyai limit di x=-1
Jawab
Agar f(x) mempunyai limit di x=-1, maka limit kiri harus sama dengan
limit kanan

lim f ( x) = lim 3 − cx = 3 + c

x → −1−

x → −1

lim+ f ( x) = lim x 2 − c = 1 − c
x →−1

Agar limit ada

3+c=1-c

x → −1

C=-1
10
Soal Latihan
A. Diberikan grafik suatu fungsi f seperti gambar berikut .

Cari limit /nilai fungsi berikut, atau nyatakan bahwa limit /nilai
fungsi tidak ada.

lim
1. x →−3 f ( x)

5.

x →1+

2. lim f ( x )

6.

f(-3)

7.

f(-1)

8.

f(1)

x → −1

3. lim f ( x)
x→1

lim
4. x →1− f ( x)

lim f ( x)

11
Soal Latihan
B.
 x 2 + 1, x ≤ 1
1. Diketahui : f ( x) =  2
 x − x + 2, x > 1
a.Hitung

lim f ( x) dan lim+ f ( x)
x →1−

x →1

b. Selidiki apakah lim f ( x ) ada, jika ada hitung limitnya
x →1

2. Diketahui g ( x) = x − 2 − 3 x , hitung ( bila ada ) :
a.

lim

x →2 −

g( x)

3. Diketahui f ( x) =
a.

lim

x→ 2−

f ( x)

b. lim g( x )
x−2
x−2

b.

x →2 +

c.

lim g( x )

x →2

, hitung ( bila ada )

lim

x→ 2+

f ( x)

c.

lim
x →2

f ( x)

12
Sifat limit fungsi
Misal

lim f ( x) = L dan lim g ( x) = G (limit dari f , g ada dan berhingga)
x →a
x →a
maka
1.

lim[ f ( x) ± g ( x)] = lim f ( x) ± lim g ( x) = L ± G
x →a

x →a

x →a

2. lim[ f ( x) g ( x)] = lim f ( x) lim g ( x) = LG
x→a

x→a

x→a

f ( x) lim f ( x) L
3. lim
= x→a
= , bila G ≠ 0
x→a g ( x)
lim g ( x) G
x→a

4.

lim( f ( x)) n = (lim f ( x)) n ,n bilangan bulat positif
x →a

x→a

5. lim n f ( x ) = n lim f ( x) = n L
x→a

x→a

bila n genap L harus positif
13
Prinsip Apit
Misalf ( x) ≤ g ( x) ≤ h( x) untuk x disekitar c dan

lim f ( x) = L serta lim h( x) = L
x →c

maka

x →c

lim g ( x) = L
x →c

Contoh Hitung
Karena
dan

1
lim( x − 1) sin
x →1
x −1
2

1
− 1 ≤ sin(
) ≤1
x −1
lim− ( x − 1) 2 = 0
x →1

maka

lim( x − 1) 2 sin
x →1

− ( x − 1) 2 ≤ ( x − 1) 2 sin

1
≤ ( x − 1) 2
x −1

, lim( x − 1) 2 = 0
x →1

1
=0
x −1

14
Limit Fungsi Trigonometri
sin x
1. lim
=1
x →0
x
2. lim cos x = 1
x →0

tan x
=1
x →0
x

3. lim

Contoh
sin 4 x
sin 4 x
.4
3 + lim
.4
3 x + sin 4 x
x →0
4x
4x
lim
= lim
=
x → 0 5 x − tan 2 x
x →0
tan 2 x
tan 2 x
5−
.2
5 − lim
.2
x →0
2x
2x
x  0 ekivalen dgn 4x  0
sin 4 x
3 + lim
.4
7
4 x →0
4x
=
=
tan 2 x
5 − lim
.2 3
2 x →0
2x
3+

15
Soal Latihan
Hitung
1.

tan 2 3t
lim
t →0
2t

2.

lim

3.

cos 2 t
lim
t → 0 1 + sin t

4.

sin 3t + 4t
lim
t →0
t sec t

5.

lim

t →0

cot π t sin t
2 sec t

tan x
x →0 sin 2 x
16
Limit Tak Hingga dan Limit di Tak Hingga
Limit Tak Hingga

Misal lim f ( x) = L ≠ 0 dan lim g ( x) = 0 , maka lim
x→ a

x→ a

x→a

f ( x)
=
g ( x)

(i ) + ∞ , jika L > 0 dan g ( x) → 0 dari arah atas
(ii ) − ∞ , jika L > 0 dan g ( x) → 0 dari arah bawah

(iii ) + ∞ , jika L < 0 dan g ( x) → 0 dari arah bawah
(iv ) − ∞, jika L < 0 dan g ( x) → 0 dari arah atas
Ctt :

g(x)  0 dari arah atas maksudnya g(x) menuju 0 dari nilai g(x)
positif.
g(x)  0 dari arah bawah maksudnya g(x) menuju 0 dari nilai g(x)
negatif.
17
Contoh Hitung
x2 +1
a. lim
x →1− x − 1

x2 +1
b. xlim− 2
→ −1 x − 1

c. lim+
x →π

x
sin x

Jawab
a. lim x 2 + 1 = 2 > 0
−
x →1

Sehingga

x2 +1
lim
= −∞
x →1− x − 1

2
b. lim− x + 1 = 2 > 0
x → −1

Sehingga

,g(x)=x-1 akan menuju 0 dari arah bawah, karena
x  1 dari kiri berarti x lebih kecil dari 1, akibatnya
x-1 akan bernilai negatif

akan menuju 0 dari arah atas, karena
g ( x) = x 2 − 1
x  -1 dari kiri berarti x lebih kecil dari -1, tapi
bilangan negatif yang lebih kecil dari -1 jika dikuadrat
kan lebih besar dari 1 sehingga x 2 − 1 bernilai positif

x2 +1
lim 2
= +∞
x → −1− x − 1

18
c.

Karena

f(x)=sinx

lim+ x = π > 0

x →π

dan

π

x

Jika x menuju π dari arah kanan maka nilai sinx menuju 0 dari arah
bawah(arah nilai sinx negatif)
sehingga

x
lim
= −∞
x →π + sin x

19
Limit di Tak Hingga
a. lim f ( x) = L
x →∞

∀ε > 0 ∃ M > 0 ∋ x > M ⇒ | f ( x) − L | < ε

jika

atau f(x) mendekati L jika x menuju tak hingga
L
x
Contoh Hitung
x 2 + 2x + 5
lim
x →∞
2x 2 + 4

Jawab

2 5
+ 2
2
x (1 + + )
x + 2x + 5
x x
= lim
= lim 2
lim
x →∞
4
x →∞
x →∞
2x 2 + 4
x (2 + x42 )
2+ 2
x
2

2
x

5
x2

1+

= 1/2
20
b.

lim f ( x) = L

x → −∞

jika

∀ε > 0 ∃ M < 0 ∋ x < M ⇒ | f ( x) − L | < ε

atau f(x) mendekati L jika x menuju minus tak hingga
L
x
Contoh Hitung
2x + 5
x → −∞ 2 x 2 + 4
Jawab
lim

x 2 ( 2 + x52 )
x

2x + 5
lim
= lim 2
x → −∞ 2 x 2 + 4
x → −∞ x ( 2 +

4
x2

)

= lim

x → −∞

(2 +
x
(2 +

5
x2
4
x2

)
)

=0
21
Contoh Hitung

lim

x → −∞

x2 + x + 3 + x

Jawab :
Jika x  ∞ , limit diatas adalah bentuk (

lim

x → −∞

x + x + 3 + x = lim x 2 + x + 3 + x (
2

x → −∞

x2 + x + 3 − x2

= lim
x =| x |
2

∞−∞

x2 + x + 3 − x
x(1 + 3 )
x

x → −∞

= lim

x → −∞

= lim

x → −∞

)

x2 + x + 3 − x
x + x+3 − x
2

= lim

x → −∞

x+3
x2 + x + 3 − x

x 2 (1 + 1 + x32 ) − x = xlim
→ −∞
x
1+ 3
x

− ( 1+ 1 +
x

3
x2

1
=−
2
+ 1)

)

x(1 + 3 )
x
− x 1+ 1 +
x

3
x2

−x

22
Soal Latihan
Hitung

3+ x
lim
1.
x→ 3+ 3 − x
2.

lim

3

.

2
x→ 2+ x − 4

3.

lim ( x − 1 − x )
x →∞
x
4. lim
x→∞ 1 + x 2
x2 + x
5. lim x + 1
x→∞

x2 +1
6. lim
x → −∞ x − 1
23
Kekontinuan Fungsi
Fungsi f (x) dikatakan kontinu pada suatu titik x = a jika
(i)

f(a) ada

(ii)

lim f ( x) ada
x→ a

(iii) lim f ( x) = f ( a )
x→a

Jika paling kurang salah satu syarat diatas tidak dipenuhi maka f dikatakan
tidak kontinu di x=a
(i)
º
a

f(a) tidak ada

f tidak kontinu di x=a
24
(ii)
L2

L1

a

Karena limit kiri(L1) tidak
sama dengan limit kanan(L2)
maka f(x) tidak mempunyai limit
di x=a
Fungsi f(x) tidak kontinu di x=a

(iii)

f(a)

●

L

º
a

f(a) ada

lim f ( x) ada
x→a

Tapi nilai fungsi tidak sama dengan
limit fungsi

Fungsi f(x) tidak kontinu di x=a
25
f(a) ada

(iv)

lim f ( x) ada
x→a

f(a)

lim f ( x) = f (a )
x →a

a
f(x) kontinu di x=2
Ketakkontinuan terhapus
º
a

Ketakkontinuan kasus (i) bisa dihapus
dengan cara mendefinisikan nilai fungsi
dititik tersebut = limit fungsi

26
contoh
Periksa apakah fungsi berikut kontinu di x=2, jika tidak sebutkan
alasannya
 x2 − 4
 x + 1, x < 2
x2 − 4

f ( x) =  2
a. f ( x) =
f ( x) =  x − 2 , x ≠ 2
b.
c.
x−2
 x − 1, x ≥ 2
3
,x = 2


Jawab :
a. Fungsi tidak terdefinisi di x=2 (bentuk 0/0)

f(x) tidak kontinu
di x=2

b. - f(2) = 3
x2 − 4
( x − 2)( x + 2)
lim
= lim
= lim x + 2 = 4
- x→2 x − 2 x→2
x→2
( x − 2)
- lim f ( x) ≠ f ( 2)
x →2

Karena limit tidak sama dengan nilai fungsi, maka f(x) tidak
kontinu di x=2

27
c.

- f (2) = 2 2 − 1 = 3
-

lim f ( x) = lim x + 1 = 3

x →2−

x →2

lim f ( x) = lim x − 1 = 3
2

x→ 2+

lim f ( x) = 3
x →2

x→2

- lim f ( x) = f (2)
x →2
Karena semua syarat dipenuhi  f(x) kontinu di x=2

28
Kontinu kiri dan kontinu kanan
Fungsi f(x) disebut kontinu kiri di x=a jika

lim− f ( x) = f (a )

x→a

Fungsi f(x) disebut kontinu kanan di x=a jika

lim f ( x) = f (a)

x→a +

Fungsi f(x) kontinu di x=a jika kontinu kiri dan kontinu kanan di x=a
Contoh : Tentukan konstanta a agar fungsi
 x + a, x < 2
f ( x) =  2
ax − 1, x ≥ 2

Kontinu di x=2

29
Jawab :
Agar f(x) kontinu di x=2, haruslah
f kontinu kiri di x=2

lim f ( x) = f (2)

x →2 −

lim− f ( x) = lim x + a = 2 + a

x→2

x→2

f (2) = a 2 2 − 1 = 4a − 1

2 + a = 4a – 1
-3a = -3
a=1
f kontinu kanan di x=2

lim f ( x) = f (2)

x →2+

f (2) = a 2 2 − 1 = 4a − 1

lim+ f ( x) = lim ax 2 − 1 = 4a − 1

x→2

Selalu
dipenuhi

x→2

30
Soal Latihan

 x 2 − 1, x ≤ −1
1. Diketahui f ( x) = 
2 x + 2, x > −1
selidiki kekontinuan fungsi f(x) di x = -1
2. Agar fungsi
 x + 1, x < 1

f ( x) = ax + b,1 ≤ x < 2
 3 x, x ≥ 2


kontinu pada R, maka berapakah a + 2b ?
3. Tentukan a dan b agar fungsi
 ax 2 + bx − 4

, x<2
f ( x) = 
x−2
 2 − 4 x,
x≥2


kontinu di x = 2
31
Kekontinuan pada interval


Fungsi f(x) dikatakan kontinu pada interval buka ( a,b ) bila
f(x) kontinu pada setiap titik di dalam interval tersebut.



Sedangkan f(x) dikatakan kontinu pada interval tutup [ a,b ]
bila :
1. f(x) kontinu pada ( a,b )
2. f(x)

kontinu kanan di x = a

3. f(x)

kontinu kiri di x = b

Bila f(x) kontinu untuk setiap nilai x ∈ R maka dikatakan
f(x) kontinu ( dimana-mana ).
32





Teorema 3.2
Fungsi Polinom kontinu dimana-mana
Fungsi Rasional kontinu pada Domainnya
Misalkan f ( x) = n x , maka
 f(x) kontinu di setiap titik di R jika n ganjil
 f(x) kontinu di setiap R positif jika n genap.
Contoh : tentukan selang kekontinuan f ( x) = x − 4
Dari teorema diatas diperoleh f(x) kontinu untuk x-4>0 atau x>4.
lim f ( x) = lim x − 4 = 0 = f (4)

x→4−

x→4

f(x) kontinu kiri di x=4

Sehingga f(x) kontinu pada [4, ∞ )
33
Soal Latihan
A. Carilah titik diskontinu dari fungsi

x 2 + 3x
1. f ( x ) =
x+3
2. f ( x ) =

x−2
3. f ( x ) =
| x|−2

x2 − 4
x3 − 8

B. Tentukan dimana f(x) kontinu
1. f ( x) =
2. f ( x) =

x −1
4 − x2 − 9

4x − x2

34
Limit dan Kekontinuan Fungsi Komposisi


Teorema Limit Fungsi Komposisi:
Jika lim g ( x) = L dan f(x) kontinu di L, maka
x →a

lim f ( g ( x)) = f lim g ( x) = f ( L)
x →a



x →a

Teorema kekontinuan fungsi komposisi:
Jika g(x) kontinu di a, f(x) kontinu di g(a), maka fungsi ( f  g )( x)
kontinu di a.
Bukti
lim( f  g )( x) = lim f ( g ( x))
x →a

x→a

= f (lim g ( x))
x→a

= f(g(a))
= (fog)(a)

karena f kontinu di g(a)
karena g kontinu di a

35
Contoh Tentukan dimana fungsi

 x 4 − 3x + 1 
f ( x ) = cos 2
 x + 3x − 4 



kontinu
Jawab :
Fungsi f(x) dapat dituliskan sebagai komposisi dua fungsi atau

f ( x) = ( g  h)( x)
dengan

x 4 − 3x + 1
h( x ) = 2
x + 3x − 4

dan g(x) = cos x

Karena h(x) kontinu di R-{-4,1} dan g(x) kontinu dimana-mana maka
fungsi f(x) kontinu di R-{-4,1}

36

More Related Content

What's hot

Bab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluang
Bab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluangBab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluang
Bab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluangArif Windiargo
 
Matematika Diskrit Relasi Rekursif
Matematika Diskrit Relasi RekursifMatematika Diskrit Relasi Rekursif
Matematika Diskrit Relasi RekursifAyuk Wulandari
 
Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2
Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2
Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2Arvina Frida Karela
 
Pertemuan 3 relasi & fungsi
Pertemuan 3 relasi & fungsiPertemuan 3 relasi & fungsi
Pertemuan 3 relasi & fungsiaansyahrial
 
Modul persamaan diferensial 1
Modul persamaan diferensial 1Modul persamaan diferensial 1
Modul persamaan diferensial 1Maya Umami
 
Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )
Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )
Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )Kelinci Coklat
 
Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )
Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )
Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )Kelinci Coklat
 
Modul 4 kongruensi linier
Modul 4   kongruensi linierModul 4   kongruensi linier
Modul 4 kongruensi linierAcika Karunila
 
19. modul turunan (diferensial) pak sukani
19. modul turunan (diferensial) pak sukani19. modul turunan (diferensial) pak sukani
19. modul turunan (diferensial) pak sukanisukani
 
Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )
Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )
Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )Kelinci Coklat
 
Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )
Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )
Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )Kelinci Coklat
 

What's hot (20)

Bab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluang
Bab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluangBab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluang
Bab2 peubah-acak-dan-distribusi-peluang
 
Integral Lipat Tiga
Integral Lipat TigaIntegral Lipat Tiga
Integral Lipat Tiga
 
Matematika Diskrit Relasi Rekursif
Matematika Diskrit Relasi RekursifMatematika Diskrit Relasi Rekursif
Matematika Diskrit Relasi Rekursif
 
Pembuktian dalam matematika
Pembuktian dalam matematikaPembuktian dalam matematika
Pembuktian dalam matematika
 
Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2
Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2
Analisis Real (Barisan Bilangan Real) Latihan bagian 2.2
 
Pertemuan 3 relasi & fungsi
Pertemuan 3 relasi & fungsiPertemuan 3 relasi & fungsi
Pertemuan 3 relasi & fungsi
 
Geometri analitik ruang
Geometri analitik ruangGeometri analitik ruang
Geometri analitik ruang
 
Modul persamaan diferensial 1
Modul persamaan diferensial 1Modul persamaan diferensial 1
Modul persamaan diferensial 1
 
Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )
Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )
Bab 5. Aplikasi Turunan ( Kalkulus 1 )
 
Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )
Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )
Fungsi Vektor ( Kalkulus 2 )
 
Modul 4 kongruensi linier
Modul 4   kongruensi linierModul 4   kongruensi linier
Modul 4 kongruensi linier
 
14. Soal-soal Limit Fungsi
14. Soal-soal Limit Fungsi14. Soal-soal Limit Fungsi
14. Soal-soal Limit Fungsi
 
19. modul turunan (diferensial) pak sukani
19. modul turunan (diferensial) pak sukani19. modul turunan (diferensial) pak sukani
19. modul turunan (diferensial) pak sukani
 
Integral Garis
Integral GarisIntegral Garis
Integral Garis
 
Turunan Fungsi Kompleks
Turunan Fungsi KompleksTurunan Fungsi Kompleks
Turunan Fungsi Kompleks
 
Turunan numerik
Turunan numerikTurunan numerik
Turunan numerik
 
Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )
Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )
Bab 2 Fungsi ( Kalkulus 1 )
 
Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )
Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )
Bab 8. Fungsi Transenden ( Kalkulus 1 )
 
Grup siklik
Grup siklikGrup siklik
Grup siklik
 
Pengantar Statistika 2
Pengantar Statistika 2Pengantar Statistika 2
Pengantar Statistika 2
 

Similar to 03 limit dan kekontinuan

Similar to 03 limit dan kekontinuan (20)

3. Limit dan Kekontinuan .pdf
3. Limit dan Kekontinuan .pdf3. Limit dan Kekontinuan .pdf
3. Limit dan Kekontinuan .pdf
 
3. Limit dan Kekontinuan .pdf
3. Limit dan Kekontinuan .pdf3. Limit dan Kekontinuan .pdf
3. Limit dan Kekontinuan .pdf
 
Bab 3. Limit dan Kekontinuan ( Kalkulus 1 )
Bab 3. Limit dan Kekontinuan ( Kalkulus 1 )Bab 3. Limit dan Kekontinuan ( Kalkulus 1 )
Bab 3. Limit dan Kekontinuan ( Kalkulus 1 )
 
Pp 2(bab 2)
Pp 2(bab 2)Pp 2(bab 2)
Pp 2(bab 2)
 
Limitkekontinuan stt-b (versi 2)
Limitkekontinuan stt-b (versi 2)Limitkekontinuan stt-b (versi 2)
Limitkekontinuan stt-b (versi 2)
 
Limit
LimitLimit
Limit
 
limit fungsi
limit fungsilimit fungsi
limit fungsi
 
Matematika SMA - Bab Limit
Matematika SMA - Bab LimitMatematika SMA - Bab Limit
Matematika SMA - Bab Limit
 
Kul3 4 fungsi
Kul3 4 fungsiKul3 4 fungsi
Kul3 4 fungsi
 
Bab 5 limit (1)
Bab 5 limit (1)Bab 5 limit (1)
Bab 5 limit (1)
 
04 turunan
04 turunan04 turunan
04 turunan
 
LIMIT.ppt
LIMIT.pptLIMIT.ppt
LIMIT.ppt
 
Kalkulus_I LIMIT(1).pdf
Kalkulus_I LIMIT(1).pdfKalkulus_I LIMIT(1).pdf
Kalkulus_I LIMIT(1).pdf
 
2. LIMIT.pdf
2. LIMIT.pdf2. LIMIT.pdf
2. LIMIT.pdf
 
siiiiii
siiiiiisiiiiii
siiiiii
 
Matematika kelas xi turunan fungsi
Matematika kelas xi turunan fungsiMatematika kelas xi turunan fungsi
Matematika kelas xi turunan fungsi
 
FUNGSI DAN GRAFIK
FUNGSI DAN GRAFIKFUNGSI DAN GRAFIK
FUNGSI DAN GRAFIK
 
Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1
 
Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1Kelas xii bab 1
Kelas xii bab 1
 
Modul matematika-kelas-xi-turunan-fungsi
Modul matematika-kelas-xi-turunan-fungsiModul matematika-kelas-xi-turunan-fungsi
Modul matematika-kelas-xi-turunan-fungsi
 

More from Rudi Wicaksana

Teori peluang pertemuan 3
Teori peluang pertemuan 3Teori peluang pertemuan 3
Teori peluang pertemuan 3Rudi Wicaksana
 
Himpunan (pertemuan 2)
Himpunan (pertemuan 2)Himpunan (pertemuan 2)
Himpunan (pertemuan 2)Rudi Wicaksana
 
equilibrium-of-rigid-body
equilibrium-of-rigid-bodyequilibrium-of-rigid-body
equilibrium-of-rigid-bodyRudi Wicaksana
 
Prog komp - turbo pascal
Prog komp - turbo pascalProg komp - turbo pascal
Prog komp - turbo pascalRudi Wicaksana
 
Prog komp - history&algorithm
Prog komp - history&algorithmProg komp - history&algorithm
Prog komp - history&algorithmRudi Wicaksana
 
03 rigid-body-27-maret-2014
03 rigid-body-27-maret-201403 rigid-body-27-maret-2014
03 rigid-body-27-maret-2014Rudi Wicaksana
 
statika struktur "rigid-body"
statika struktur "rigid-body"statika struktur "rigid-body"
statika struktur "rigid-body"Rudi Wicaksana
 
statika struktur"partikel" teknik mesin
statika struktur"partikel" teknik mesinstatika struktur"partikel" teknik mesin
statika struktur"partikel" teknik mesinRudi Wicaksana
 
pancasila sebagai sistem filsafat
pancasila sebagai sistem filsafat pancasila sebagai sistem filsafat
pancasila sebagai sistem filsafat Rudi Wicaksana
 
pancasila konteks sejarah indonesia
pancasila konteks sejarah  indonesiapancasila konteks sejarah  indonesia
pancasila konteks sejarah indonesiaRudi Wicaksana
 
pengantar pendidikan pancasila
pengantar pendidikan pancasilapengantar pendidikan pancasila
pengantar pendidikan pancasilaRudi Wicaksana
 
rumus kimia dan tatanama
rumus kimia dan tatanamarumus kimia dan tatanama
rumus kimia dan tatanamaRudi Wicaksana
 
atom kimia universitas
atom kimia universitasatom kimia universitas
atom kimia universitasRudi Wicaksana
 
kimia dasar universitas
kimia dasar universitaskimia dasar universitas
kimia dasar universitasRudi Wicaksana
 

More from Rudi Wicaksana (20)

Teori peluang pertemuan 3
Teori peluang pertemuan 3Teori peluang pertemuan 3
Teori peluang pertemuan 3
 
Himpunan (pertemuan 2)
Himpunan (pertemuan 2)Himpunan (pertemuan 2)
Himpunan (pertemuan 2)
 
Pertemuan 1
Pertemuan 1Pertemuan 1
Pertemuan 1
 
analisa struktur indo
analisa struktur indoanalisa struktur indo
analisa struktur indo
 
equilibrium-of-rigid-body
equilibrium-of-rigid-bodyequilibrium-of-rigid-body
equilibrium-of-rigid-body
 
Prog komp - turbo pascal
Prog komp - turbo pascalProg komp - turbo pascal
Prog komp - turbo pascal
 
Prog komp - history&algorithm
Prog komp - history&algorithmProg komp - history&algorithm
Prog komp - history&algorithm
 
03 rigid-body-27-maret-2014
03 rigid-body-27-maret-201403 rigid-body-27-maret-2014
03 rigid-body-27-maret-2014
 
statika struktur "rigid-body"
statika struktur "rigid-body"statika struktur "rigid-body"
statika struktur "rigid-body"
 
statika struktur"partikel" teknik mesin
statika struktur"partikel" teknik mesinstatika struktur"partikel" teknik mesin
statika struktur"partikel" teknik mesin
 
pancasila sebagai sistem filsafat
pancasila sebagai sistem filsafat pancasila sebagai sistem filsafat
pancasila sebagai sistem filsafat
 
pancasila konteks sejarah indonesia
pancasila konteks sejarah  indonesiapancasila konteks sejarah  indonesia
pancasila konteks sejarah indonesia
 
pengantar pendidikan pancasila
pengantar pendidikan pancasilapengantar pendidikan pancasila
pengantar pendidikan pancasila
 
rumus kimia dan tatanama
rumus kimia dan tatanamarumus kimia dan tatanama
rumus kimia dan tatanama
 
ikatan kimia
ikatan kimiaikatan kimia
ikatan kimia
 
atom kimia universitas
atom kimia universitasatom kimia universitas
atom kimia universitas
 
kimia dasar universitas
kimia dasar universitaskimia dasar universitas
kimia dasar universitas
 
Proyeksi
ProyeksiProyeksi
Proyeksi
 
Ortogonal
OrtogonalOrtogonal
Ortogonal
 
Fisika i dwi budiana
Fisika i dwi budianaFisika i dwi budiana
Fisika i dwi budiana
 

Recently uploaded

Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxPendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxdeskaputriani1
 
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7IwanSumantri7
 
Integrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ika
Integrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ikaIntegrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ika
Integrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ikaAtiAnggiSupriyati
 
PPT Mean Median Modus data tunggal .pptx
PPT Mean Median Modus data tunggal .pptxPPT Mean Median Modus data tunggal .pptx
PPT Mean Median Modus data tunggal .pptxDEAAYUANGGREANI
 
Lingkungan bawah airLingkungan bawah air.ppt
Lingkungan bawah airLingkungan bawah air.pptLingkungan bawah airLingkungan bawah air.ppt
Lingkungan bawah airLingkungan bawah air.pptimamshadiqin2
 
Stoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.ppt
Stoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.pptStoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.ppt
Stoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.pptannanurkhasanah2
 
BAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptx
BAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptxBAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptx
BAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptxJuliBriana2
 
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsxvIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsxsyahrulutama16
 
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxMembuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxNurindahSetyawati1
 
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)MustahalMustahal
 
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"baimmuhammad71
 
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdfAksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdfJarzaniIsmail
 
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfAndiCoc
 
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKAKELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKAppgauliananda03
 
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdfMAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdfChananMfd
 
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdfSalinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdfWidyastutyCoyy
 
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdfKanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdfAkhyar33
 
mengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdf
mengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdfmengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdf
mengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdfsaptari3
 
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.pptLATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.pptPpsSambirejo
 

Recently uploaded (20)

Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptxPendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
Pendidikan-Bahasa-Indonesia-di-SD MODUL 3 .pptx
 
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
CAPACITY BUILDING Materi Saat di Lokakarya 7
 
Integrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ika
Integrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ikaIntegrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ika
Integrasi nasional dalam bingkai bhinneka tunggal ika
 
PPT Mean Median Modus data tunggal .pptx
PPT Mean Median Modus data tunggal .pptxPPT Mean Median Modus data tunggal .pptx
PPT Mean Median Modus data tunggal .pptx
 
Lingkungan bawah airLingkungan bawah air.ppt
Lingkungan bawah airLingkungan bawah air.pptLingkungan bawah airLingkungan bawah air.ppt
Lingkungan bawah airLingkungan bawah air.ppt
 
Stoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.ppt
Stoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.pptStoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.ppt
Stoikiometri kelas 10 kurikulum Merdeka.ppt
 
BAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptx
BAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptxBAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptx
BAB 5 KERJASAMA DALAM BERBAGAI BIDANG KEHIDUPAN.pptx
 
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsxvIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
vIDEO kelayakan berita untuk mahasiswa.ppsx
 
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docxMembuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
Membuat Komik Digital Berisi Kritik Sosial.docx
 
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
Prakarsa Perubahan ATAP (Awal - Tantangan - Aksi - Perubahan)
 
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
power point bahasa indonesia "Karya Ilmiah"
 
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdfAksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
Aksi Nyata Sosialisasi Profil Pelajar Pancasila.pdf
 
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdfMODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
MODUL AJAR BAHASA INDONESIA KELAS 6 KURIKULUM MERDEKA.pdf
 
Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...
Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...
Intellectual Discourse Business in Islamic Perspective - Mej Dr Mohd Adib Abd...
 
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKAKELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
KELAS 10 PERUBAHAN LINGKUNGAN SMA KURIKULUM MERDEKA
 
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdfMAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
MAKALAH KELOMPOK 7 ADMINISTRASI LAYANAN KHUSUS.pdf
 
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdfSalinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
Salinan dari JUrnal Refleksi Mingguan modul 1.3.pdf
 
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdfKanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
Kanvas BAGJA prakarsa perubahan Ahyar.pdf
 
mengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdf
mengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdfmengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdf
mengapa penguatan transisi PAUD SD penting.pdf
 
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.pptLATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
LATAR BELAKANG JURNAL DIALOGIS REFLEKTIF.ppt
 

03 limit dan kekontinuan

  • 1. 3. LIMIT DAN KEKONTINUAN 1
  • 2. 3.1 Limit Fungsi di Satu Titik Pengertian limit secara intuisi Perhatikan fungsi x2 −1 f ( x) = x −1 Fungsi diatas tidak terdefinisi di x=1, karena di titik tersebut f(x) berbentuk 0/0. Tapi masih bisa ditanyakan berapa nilai f(x) jika x mendekati 1 Dengan bantuan kalkulator dapat diperoleh nilai f(x) bila x mendekati 1, seperti pada tabel berikut 0.9 0.99 0.999 0.9999 1 1.0001 1.001 1.01 1.1 f(x) 1.9 1.99 1.999 1.9999 ? 2.0001 2.001 2.01 2.1 x 2
  • 3. Secara grafik Dari tabel dan grafik disamping terlihat bahwa f(x) mendekati 2 jika x mendekati 1 f(x) 2 f(x) Secara matematis dapat dituliskan Sebagai berikut º x 1 x x2 −1 lim =2 x →1 x − 1 x2 −1 Dibaca “ limit dari untuk x mendekati x −1 1 adalah 2 lim Definisi(limit secara intuisi). Untuk mengatakan bahwa f ( x) = L berarti x →c bahwa bilamana x dekat, tetapi berlainan dengan c, maka f(x) dekat ke L 3
  • 4. Contoh 1. lim 3 x + 5 = 8 x →1 2 x 2 − 3x − 2 (2 x + 1)( x − 2) lim = lim 2. x→2 x→2 x−2 x−2 3. lim x →9 x−9 x −3 = lim x →9 x−9 x +3 = lim 2 x + 1 = 5 x→2 x − 3 x + 3 = lim x →9 ( x − 9)( x + 3) = lim x + 3 = 6 x →9 x−9 4. lim sin(1 / x) x→0 Ambil nilai x yang mendekati 0, seperti pada tabel berikut x sin(1 / x) 2/π 2 / 2π 2 / 3π 2 / 4π 2 / 5π 2 / 6π 1 0 -1 0 1 0 2 / 7π -1 2 / 8π 0 0 ? Dari tabel terlihat bahwa bila x menuju 0, sin(1/x) tidak menuju ke satu nilai tertentu sehingga limitnya tidak ada 4
  • 5. Definisi limit lim f ( x) = L jika ∀ε > 0 , ∃ δ > 0 ∋ 0 < | x − c | < δ ⇒ | f ( x ) − L | < ε x →c ε ε L º L c c Untuk setiap ε > 0 L º c −δ c c +δ 0 <| x − c |< δ º δ δ Terdapat δ > 0 sedemikian sehingga L+ε L−ε L º c | f ( x) − L |< ε 5
  • 6. Limit Kiri dan Limit Kanan x Jika x menuju c dari arah kiri (dari arah bilangan yang lebih kecil dari c, limit disebut limit kiri, notasi c lim f ( x) − x →c c Jika x menuju c dari arah kanan (dari arah bilangan yang lebih besar dari c, limit disebut limit kanan, notasi x lim f ( x) x →c + Hubungan antara limit dengan limit sepihak(kiri/kanan) lim f ( x) = L ⇔ lim f ( x) = L dan lim f ( x) = L − + x →c Jika x →c x →c lim f ( x) ≠ lim f ( x) maka lim f ( x) tidak ada − + x →c x →c x→c 6
  • 7. Contoh Diketahui 1.  x2 , x ≤ 0  f ( x) =  x , 0 < x < 1 2 + x 2 , x ≥ 1  a. Hitung lim f ( x) x→0 b. Hitung) lim f ( x) x→1 Jika ada c. Hitung lim f ( x) x→ 2 d. Gambarkan grafik f(x) Jawab a. Karena aturan fungsi berubah di x=0, maka perlu dicari limit kiri dan limit kanan di x=0 7
  • 8. lim f ( x) = lim x 2 = 0 − x →0 x →0 lim f ( x) = 0 x →0 lim f ( x) = lim x = 0 + x →0 x →0 b. Karena aturan fungsi berubah di x=1, maka perlu dicari limit kiri dan limit kanan di x=1 lim f ( x) = lim x = 1 x →1− lim f ( x) + x →1 x →1 = lim 2 + x = 3 2 Karena lim f ( x) ≠ lim − + x →1 x →1 lim f ( x) Tidak ada x→1 x →1 c. Karena aturan fungsi tidak berubah di x=2, maka tidak perlu dicari limit kiri dan limit kanan di x=2 lim f ( x) = lim 2 + x 2 = 6 x→ 2 x→2 8
  • 9. d. 3 di x=1 limit tidak ada º 1 Untuk x ≤ 0 f ( x) = x Untuk 0<x<1 2 Grafik: parabola f(x)=x Grafik:garis lurus Untuk ≥ 0 f ( x) = 2 + x 2 Grafik: parabola 9
  • 10. 2. Tentukan konstanta c agar fungsi 3 − cx, x < −1 f ( x) =  2  x − c, x ≥ −1 mempunyai limit di x=-1 Jawab Agar f(x) mempunyai limit di x=-1, maka limit kiri harus sama dengan limit kanan lim f ( x) = lim 3 − cx = 3 + c x → −1− x → −1 lim+ f ( x) = lim x 2 − c = 1 − c x →−1 Agar limit ada 3+c=1-c x → −1 C=-1 10
  • 11. Soal Latihan A. Diberikan grafik suatu fungsi f seperti gambar berikut . Cari limit /nilai fungsi berikut, atau nyatakan bahwa limit /nilai fungsi tidak ada. lim 1. x →−3 f ( x) 5. x →1+ 2. lim f ( x ) 6. f(-3) 7. f(-1) 8. f(1) x → −1 3. lim f ( x) x→1 lim 4. x →1− f ( x) lim f ( x) 11
  • 12. Soal Latihan B.  x 2 + 1, x ≤ 1 1. Diketahui : f ( x) =  2  x − x + 2, x > 1 a.Hitung lim f ( x) dan lim+ f ( x) x →1− x →1 b. Selidiki apakah lim f ( x ) ada, jika ada hitung limitnya x →1 2. Diketahui g ( x) = x − 2 − 3 x , hitung ( bila ada ) : a. lim x →2 − g( x) 3. Diketahui f ( x) = a. lim x→ 2− f ( x) b. lim g( x ) x−2 x−2 b. x →2 + c. lim g( x ) x →2 , hitung ( bila ada ) lim x→ 2+ f ( x) c. lim x →2 f ( x) 12
  • 13. Sifat limit fungsi Misal lim f ( x) = L dan lim g ( x) = G (limit dari f , g ada dan berhingga) x →a x →a maka 1. lim[ f ( x) ± g ( x)] = lim f ( x) ± lim g ( x) = L ± G x →a x →a x →a 2. lim[ f ( x) g ( x)] = lim f ( x) lim g ( x) = LG x→a x→a x→a f ( x) lim f ( x) L 3. lim = x→a = , bila G ≠ 0 x→a g ( x) lim g ( x) G x→a 4. lim( f ( x)) n = (lim f ( x)) n ,n bilangan bulat positif x →a x→a 5. lim n f ( x ) = n lim f ( x) = n L x→a x→a bila n genap L harus positif 13
  • 14. Prinsip Apit Misalf ( x) ≤ g ( x) ≤ h( x) untuk x disekitar c dan lim f ( x) = L serta lim h( x) = L x →c maka x →c lim g ( x) = L x →c Contoh Hitung Karena dan 1 lim( x − 1) sin x →1 x −1 2 1 − 1 ≤ sin( ) ≤1 x −1 lim− ( x − 1) 2 = 0 x →1 maka lim( x − 1) 2 sin x →1 − ( x − 1) 2 ≤ ( x − 1) 2 sin 1 ≤ ( x − 1) 2 x −1 , lim( x − 1) 2 = 0 x →1 1 =0 x −1 14
  • 15. Limit Fungsi Trigonometri sin x 1. lim =1 x →0 x 2. lim cos x = 1 x →0 tan x =1 x →0 x 3. lim Contoh sin 4 x sin 4 x .4 3 + lim .4 3 x + sin 4 x x →0 4x 4x lim = lim = x → 0 5 x − tan 2 x x →0 tan 2 x tan 2 x 5− .2 5 − lim .2 x →0 2x 2x x  0 ekivalen dgn 4x  0 sin 4 x 3 + lim .4 7 4 x →0 4x = = tan 2 x 5 − lim .2 3 2 x →0 2x 3+ 15
  • 16. Soal Latihan Hitung 1. tan 2 3t lim t →0 2t 2. lim 3. cos 2 t lim t → 0 1 + sin t 4. sin 3t + 4t lim t →0 t sec t 5. lim t →0 cot π t sin t 2 sec t tan x x →0 sin 2 x 16
  • 17. Limit Tak Hingga dan Limit di Tak Hingga Limit Tak Hingga Misal lim f ( x) = L ≠ 0 dan lim g ( x) = 0 , maka lim x→ a x→ a x→a f ( x) = g ( x) (i ) + ∞ , jika L > 0 dan g ( x) → 0 dari arah atas (ii ) − ∞ , jika L > 0 dan g ( x) → 0 dari arah bawah (iii ) + ∞ , jika L < 0 dan g ( x) → 0 dari arah bawah (iv ) − ∞, jika L < 0 dan g ( x) → 0 dari arah atas Ctt : g(x)  0 dari arah atas maksudnya g(x) menuju 0 dari nilai g(x) positif. g(x)  0 dari arah bawah maksudnya g(x) menuju 0 dari nilai g(x) negatif. 17
  • 18. Contoh Hitung x2 +1 a. lim x →1− x − 1 x2 +1 b. xlim− 2 → −1 x − 1 c. lim+ x →π x sin x Jawab a. lim x 2 + 1 = 2 > 0 − x →1 Sehingga x2 +1 lim = −∞ x →1− x − 1 2 b. lim− x + 1 = 2 > 0 x → −1 Sehingga ,g(x)=x-1 akan menuju 0 dari arah bawah, karena x  1 dari kiri berarti x lebih kecil dari 1, akibatnya x-1 akan bernilai negatif akan menuju 0 dari arah atas, karena g ( x) = x 2 − 1 x  -1 dari kiri berarti x lebih kecil dari -1, tapi bilangan negatif yang lebih kecil dari -1 jika dikuadrat kan lebih besar dari 1 sehingga x 2 − 1 bernilai positif x2 +1 lim 2 = +∞ x → −1− x − 1 18
  • 19. c. Karena f(x)=sinx lim+ x = π > 0 x →π dan π x Jika x menuju π dari arah kanan maka nilai sinx menuju 0 dari arah bawah(arah nilai sinx negatif) sehingga x lim = −∞ x →π + sin x 19
  • 20. Limit di Tak Hingga a. lim f ( x) = L x →∞ ∀ε > 0 ∃ M > 0 ∋ x > M ⇒ | f ( x) − L | < ε jika atau f(x) mendekati L jika x menuju tak hingga L x Contoh Hitung x 2 + 2x + 5 lim x →∞ 2x 2 + 4 Jawab 2 5 + 2 2 x (1 + + ) x + 2x + 5 x x = lim = lim 2 lim x →∞ 4 x →∞ x →∞ 2x 2 + 4 x (2 + x42 ) 2+ 2 x 2 2 x 5 x2 1+ = 1/2 20
  • 21. b. lim f ( x) = L x → −∞ jika ∀ε > 0 ∃ M < 0 ∋ x < M ⇒ | f ( x) − L | < ε atau f(x) mendekati L jika x menuju minus tak hingga L x Contoh Hitung 2x + 5 x → −∞ 2 x 2 + 4 Jawab lim x 2 ( 2 + x52 ) x 2x + 5 lim = lim 2 x → −∞ 2 x 2 + 4 x → −∞ x ( 2 + 4 x2 ) = lim x → −∞ (2 + x (2 + 5 x2 4 x2 ) ) =0 21
  • 22. Contoh Hitung lim x → −∞ x2 + x + 3 + x Jawab : Jika x  ∞ , limit diatas adalah bentuk ( lim x → −∞ x + x + 3 + x = lim x 2 + x + 3 + x ( 2 x → −∞ x2 + x + 3 − x2 = lim x =| x | 2 ∞−∞ x2 + x + 3 − x x(1 + 3 ) x x → −∞ = lim x → −∞ = lim x → −∞ ) x2 + x + 3 − x x + x+3 − x 2 = lim x → −∞ x+3 x2 + x + 3 − x x 2 (1 + 1 + x32 ) − x = xlim → −∞ x 1+ 3 x − ( 1+ 1 + x 3 x2 1 =− 2 + 1) ) x(1 + 3 ) x − x 1+ 1 + x 3 x2 −x 22
  • 23. Soal Latihan Hitung 3+ x lim 1. x→ 3+ 3 − x 2. lim 3 . 2 x→ 2+ x − 4 3. lim ( x − 1 − x ) x →∞ x 4. lim x→∞ 1 + x 2 x2 + x 5. lim x + 1 x→∞ x2 +1 6. lim x → −∞ x − 1 23
  • 24. Kekontinuan Fungsi Fungsi f (x) dikatakan kontinu pada suatu titik x = a jika (i) f(a) ada (ii) lim f ( x) ada x→ a (iii) lim f ( x) = f ( a ) x→a Jika paling kurang salah satu syarat diatas tidak dipenuhi maka f dikatakan tidak kontinu di x=a (i) º a f(a) tidak ada f tidak kontinu di x=a 24
  • 25. (ii) L2 L1 a Karena limit kiri(L1) tidak sama dengan limit kanan(L2) maka f(x) tidak mempunyai limit di x=a Fungsi f(x) tidak kontinu di x=a (iii) f(a) ● L º a f(a) ada lim f ( x) ada x→a Tapi nilai fungsi tidak sama dengan limit fungsi Fungsi f(x) tidak kontinu di x=a 25
  • 26. f(a) ada (iv) lim f ( x) ada x→a f(a) lim f ( x) = f (a ) x →a a f(x) kontinu di x=2 Ketakkontinuan terhapus º a Ketakkontinuan kasus (i) bisa dihapus dengan cara mendefinisikan nilai fungsi dititik tersebut = limit fungsi 26
  • 27. contoh Periksa apakah fungsi berikut kontinu di x=2, jika tidak sebutkan alasannya  x2 − 4  x + 1, x < 2 x2 − 4  f ( x) =  2 a. f ( x) = f ( x) =  x − 2 , x ≠ 2 b. c. x−2  x − 1, x ≥ 2 3 ,x = 2  Jawab : a. Fungsi tidak terdefinisi di x=2 (bentuk 0/0) f(x) tidak kontinu di x=2 b. - f(2) = 3 x2 − 4 ( x − 2)( x + 2) lim = lim = lim x + 2 = 4 - x→2 x − 2 x→2 x→2 ( x − 2) - lim f ( x) ≠ f ( 2) x →2 Karena limit tidak sama dengan nilai fungsi, maka f(x) tidak kontinu di x=2 27
  • 28. c. - f (2) = 2 2 − 1 = 3 - lim f ( x) = lim x + 1 = 3 x →2− x →2 lim f ( x) = lim x − 1 = 3 2 x→ 2+ lim f ( x) = 3 x →2 x→2 - lim f ( x) = f (2) x →2 Karena semua syarat dipenuhi  f(x) kontinu di x=2 28
  • 29. Kontinu kiri dan kontinu kanan Fungsi f(x) disebut kontinu kiri di x=a jika lim− f ( x) = f (a ) x→a Fungsi f(x) disebut kontinu kanan di x=a jika lim f ( x) = f (a) x→a + Fungsi f(x) kontinu di x=a jika kontinu kiri dan kontinu kanan di x=a Contoh : Tentukan konstanta a agar fungsi  x + a, x < 2 f ( x) =  2 ax − 1, x ≥ 2 Kontinu di x=2 29
  • 30. Jawab : Agar f(x) kontinu di x=2, haruslah f kontinu kiri di x=2 lim f ( x) = f (2) x →2 − lim− f ( x) = lim x + a = 2 + a x→2 x→2 f (2) = a 2 2 − 1 = 4a − 1 2 + a = 4a – 1 -3a = -3 a=1 f kontinu kanan di x=2 lim f ( x) = f (2) x →2+ f (2) = a 2 2 − 1 = 4a − 1 lim+ f ( x) = lim ax 2 − 1 = 4a − 1 x→2 Selalu dipenuhi x→2 30
  • 31. Soal Latihan  x 2 − 1, x ≤ −1 1. Diketahui f ( x) =  2 x + 2, x > −1 selidiki kekontinuan fungsi f(x) di x = -1 2. Agar fungsi  x + 1, x < 1  f ( x) = ax + b,1 ≤ x < 2  3 x, x ≥ 2  kontinu pada R, maka berapakah a + 2b ? 3. Tentukan a dan b agar fungsi  ax 2 + bx − 4  , x<2 f ( x) =  x−2  2 − 4 x, x≥2  kontinu di x = 2 31
  • 32. Kekontinuan pada interval  Fungsi f(x) dikatakan kontinu pada interval buka ( a,b ) bila f(x) kontinu pada setiap titik di dalam interval tersebut.  Sedangkan f(x) dikatakan kontinu pada interval tutup [ a,b ] bila : 1. f(x) kontinu pada ( a,b ) 2. f(x) kontinu kanan di x = a 3. f(x) kontinu kiri di x = b Bila f(x) kontinu untuk setiap nilai x ∈ R maka dikatakan f(x) kontinu ( dimana-mana ). 32
  • 33.     Teorema 3.2 Fungsi Polinom kontinu dimana-mana Fungsi Rasional kontinu pada Domainnya Misalkan f ( x) = n x , maka  f(x) kontinu di setiap titik di R jika n ganjil  f(x) kontinu di setiap R positif jika n genap. Contoh : tentukan selang kekontinuan f ( x) = x − 4 Dari teorema diatas diperoleh f(x) kontinu untuk x-4>0 atau x>4. lim f ( x) = lim x − 4 = 0 = f (4) x→4− x→4 f(x) kontinu kiri di x=4 Sehingga f(x) kontinu pada [4, ∞ ) 33
  • 34. Soal Latihan A. Carilah titik diskontinu dari fungsi x 2 + 3x 1. f ( x ) = x+3 2. f ( x ) = x−2 3. f ( x ) = | x|−2 x2 − 4 x3 − 8 B. Tentukan dimana f(x) kontinu 1. f ( x) = 2. f ( x) = x −1 4 − x2 − 9 4x − x2 34
  • 35. Limit dan Kekontinuan Fungsi Komposisi  Teorema Limit Fungsi Komposisi: Jika lim g ( x) = L dan f(x) kontinu di L, maka x →a lim f ( g ( x)) = f lim g ( x) = f ( L) x →a  x →a Teorema kekontinuan fungsi komposisi: Jika g(x) kontinu di a, f(x) kontinu di g(a), maka fungsi ( f  g )( x) kontinu di a. Bukti lim( f  g )( x) = lim f ( g ( x)) x →a x→a = f (lim g ( x)) x→a = f(g(a)) = (fog)(a) karena f kontinu di g(a) karena g kontinu di a 35
  • 36. Contoh Tentukan dimana fungsi  x 4 − 3x + 1  f ( x ) = cos 2  x + 3x − 4     kontinu Jawab : Fungsi f(x) dapat dituliskan sebagai komposisi dua fungsi atau f ( x) = ( g  h)( x) dengan x 4 − 3x + 1 h( x ) = 2 x + 3x − 4 dan g(x) = cos x Karena h(x) kontinu di R-{-4,1} dan g(x) kontinu dimana-mana maka fungsi f(x) kontinu di R-{-4,1} 36