Voices for Custodial Newsletter - April 2009 issue

VoicesforCustodialJustice
fhtš Úâ¡fhd Fuš
fhtš kuz§fŸ všyht‰iwí« ÃW¤J
nghÈ nkhjš bfhiyfis ÃW¤J
(Úâk‹w c¤juî rhuhj bfhiyfŸ)
nghÈ nkhjš bfhiyfŸ cŸË£l všyh fhtš kuz§fËY«, mit Ãfœªj
clndna njáa kÅj cÇik Miza«, F‰wÉašr£l«, Úâk‹w¤ Ô®¥òfŸ,
jÄHf¤ jiyik¢ brayhsÇ‹ R‰w¿¡if M»at‰¿‹ tÊfh£Ljš go
tH¡F¥ gâî brŒjš nt©L«.
ïJngh‹w všyh r«gt§fË‹ nghJ«, F‰wÉaš r£l¥ãÇî 176-‹ Ñœ Úâk‹w
Érhuiz¡F f£lhakhf MizÆl nt©L«. Ã®thf eLt®fË‹ Érhuiz
k£L«nghjhJ.

15tJ ehlhSk‹w¤ nj®jš nk 2009
fhtš Úâ nj®jš m¿¡if
jÄHf¤âšfhtšÚâÆ‹Ãiy
1.fhtšJiwá¤âutijfŸ:
15tJ ehlhSk‹w¤ nj®jiybah£o, fhtšÚâ k‰W« á¤âutij xÊ¥ò¥ãu¢rhu¤â‹ khÃy msÉyhd
fyªjhŒî¡T£l« flªj kh®¢ 18 m‹W br‹idÆš eilbg‰wJ. T£l¤â‹ KoÉš ãu¢rhu¤â‹ rh®ãš
nfhÇ¡iffŸ nj®jš m¿¡ifahf¤ bjhF¡f¥g£L, njáa k‰W« khÃy¡f£á Ã®th»fis neÇš rªâ¤J,
ãu¢rhu¤â‹ nfhÇ¡iffis Ãiwnt‰WtJ F¿¤J j§fŸ f£áÆ‹ nj®jš m¿¡iffËš
F¿¥ãlnt©LbkdtÈíW¤j¥g£lJfhtšÚânj®jšm¿¡ifÆ‹RU¡f«ï§nfbfhL¡f¥g£LŸsJ.
fhtš Úâ k‰W« á¤utij xÊ¥ò¥ãu¢rhu«, jÄHf¤âš #dehaf brašghLfS¡fhd js« â£lÄ£L
go¥goahf¢ RU¡f¥g£L tUtij¡ ftiynahL gâî brŒa ÉU«ò»wJ. cyfkakh¡fÈ‹ ã‹dÂÆš
bgU» tU« tWik, ntiyÆ‹ik, gá¥ãÂahš ghâ¡f¥gL« k¡fŸ muáaš neh¡nfhL x‹W âu©L
Él¡TlhJ v‹w v¢rÇ¡if fhuzkhf, ÔÉuthj«, ga§futhj« mšyJ btËeh£L¢ râ v‹gdt‰¿‹
bgauhš,k¡fŸïa¡f§fS¡Fmâfhut®¡f«fLikahdf£L¥ghLfisÉâ¡fv¤jÅ¤JŸsJ.
M£á mâfhu¤â‹ mkyh¡f¡fukhd fhtšJiw, ïªâah KGtJ« j‹ ghJfh¥ãYŸs vËa eÈªj k¡fis
v›thW ïÊthf el¤J»wnjh, mj‰F r‰W« Fiwahj ml¡FKiw totkhf¤jh‹ jÄHf fhtšJiw
brašgL»wJ. jÅ kÅj cÇikfŸ, fhtÈš cŸnshÇ‹ cÇikfŸ r‰W« ja¡fÄšyhJ fhÈš it¤J
Äâ¡f¥gL»‹wd.
v›Éj F‰w elto¡iffËY« bjhl®ãšyhj ViHk¡fis R£L¡ bfh‹w fhtšJiw mâfhÇfŸ mj‰fhf
v›Éj¤âY« j©o¡f¥glhjJ k£LkšyhJ áw¥ò¥ gÇRfS«, áw¥ò¥ gjÉ ca®îfS« bg‰W¢ br‹WŸsd®.
(åu¥gidR£L¡bfh‹w fhtšgilÆ‹ åu® xUt® kWehns ngUªâš FonghijÆš bg©fis nfÈ
brŒjjhšifJbrŒa¥g£lh®).
ïªâah KGikÆY«, F¿¥ghf jÄHf¤âš fhtš JiwÆ‹ brašghLfŸ KGikahf kh‰¿aik¡f¥gl
nt©oaj‹mtáa«V‰g£LŸsJ.
2006 Kjš 2008 nk khj« tiuÆš jÄHf¤âš eilbg‰w 256 fhtšJiw á¤âutij ÃfœîfŸ kÅj cÇik
mik¥òfshš gâî brŒa¥g£LŸsd. Mjhu§fŸ mÊ¡f¥g£ljhš gâî brŒahkš ÉLg£l fhtšJiw
á¤utijfŸMÆu¡fz¡fhditahF«.
¢ mid¤J Éjkhd á¤utijfisí« xÊ¤J ÉLf : á¤utij k‰W« ãw bfh^ukhd kÅj¤ j‹ika‰w
ïÊî¥gL¤J« eilKiwfS¡F vâuhd r®tnjr cl‹go¡if (CAT) k‰W« áÉš k‰W« muáaš
cÇikfS¡fhd r®tnjr cl‹go¡ifÆ‹ T£L x¥gªj« I k‰W« II I (Optional Protocol I & II of ICCPR)
V‰WeilKiw¥gL¤jnt©L«.
¢ F‰w« rh£l¥g£l fhtš mâfhÇfË‹ F‰w tH¡F Érhuiz KiwÆ‹go, “á¤utij” v‹gJ ïªâa
j©lid¢ r£l¤â‹ ãÇî 330 k‰W« 331 ‹ go F‰wkhfî« mj‰F Kiwna 7 tUl§fŸ Kjš 10 tUl§fŸ
tiu áiw j©lidí« tH§f nt©L« v‹W TW»wJ. 1861 M« M©o‹ ïªâa fhtšJiw r£l¤â‹
ãÇî 29 ‹ go fhtÈš cŸs xUt® ÛJ ÉU«g¤jfhj t‹Kiw Ãfœ¤j¥gLkhdhš, r«kªj¥g£l
fhtšJiw mâfhÇ ÛJ _‹W khj¤J¡F Fiwahj áiw¤ j©lid Éâ¡f tÊ ïU¡»wJ. ïij
F‰w¤âš <LgL« fhtš mâfhÇfŸ k‰W« bghJ CÊa®fS¡F vâuhf¡ f©o¥ghf eilKiw¥gL¤j
nt©L«.
¢ Ô©lhik¡ bfhLikí« á¤utijjh‹. jÈ¤ k‰W« Mâthá k¡fis¥ ghFgL¤Jjš, mt®fË‹ ÛJ
bfhLik ïiH¤jš M»at‰iw ÃW¤Jf. 1989 M« M©o‹ jhœ¤j¥g£l gH§Fok¡fŸ t‹bfhLik¤
jL¥ò¢r£l¤ijbr«ikahfmkšgL¤Jf.
¢ ïªâa murik¥ò¢ r£l«, mË¤JŸs kÅj cÇik¤ ju§fSlD« c¢rÚâk‹w tÊ fh£LjšfË‹ go
k‰W« ca®Úâk‹w MizfŸ k‰W« r®tnjr¢ r£l§fË‹ mo¥gilÆY« áiw¢ rhiyfŸ r£l«, áiw¡
Focus
2fhtš Úâ¡fhd Fuš ã¥utÇ - 2009

F¿¥ngLfŸM»amid¤J«kÅjcÇik¤ju§fSl‹KGtJkhfÛshŒîbrŒa¥glnt©L«.
¢ bg©fŸ ÛJ bjhL¡f¥gL« FL«g t‹Kiw, gÂÆl§fËš eilbgW« ghÈaš t‹Kiw, tuj£riz¡
bfhLik, <› Oá§, tuj£riz¢ rhîfŸ M»a mid¤J« á¤utijna. ïit mid¤J« jL¤J
ÃW¤j¥glnt©L«.
¢ vªj¥bg©izí«fhiy6.00kÂ¡FK‹D«khiy6.00kÂ¡F¥ã‹D«ifJbrŒa¡TlhJ.
¢ bg©fËl¤âš el¤j¥gL« Érhuiz mid¤J« mt®fË‹ å£onyna el¤j¥gl nt©L«.(CrPC U/S
160)
¢ bg©fŸ Ûjhd ifJ, Érhuiz M»a ahî« fhtš Ãiya bg© mâfhÇfshš k£Lnk nk‰bfhŸs¥gl
nt©L«.
¢ ãnuj¥gÇnrhjid MŒÉid¥ bghW¤jtiu kuzkilªjtiu rh®ªjt®fsJ brhªjÉU¥g¤â‹go
mt®fns nj®î brŒí« gâî bg‰w kU¤Jt® vtU« neÇilahf ãnuj¥gÇnrhjid eilbgW« ïl¤âš
ïU¥gj‰fhd mDkâ bgw cÇikaË¡f nt©L«. ãnuj¥ gÇnrhjid m¿¡ifahdJ bghJ Mtzkhf
fUj¥g£L mj‹ efiy ïwªjtÇ‹ cwÉd® bgWtj‰nfh mšyJ mt® rh®ghf brašgL« eg®
bgWtj‰nfhcÇiktH§f¥glnt©L«.
jÄHf fhtš Ãiya§fËš kuz§fŸ ÃfœtJ mâfÇ¤J¡bfh©nlÆU¡»wJ. bgU«ghyhd rªj®¥g§fËš
fhtš rhîfŸ ÉrhuizÆ‹¿í« j©lidÆ‹¿í« _o kiw¡f¥g£LtU»‹wd. 2006M« M©L Kjš
jÄHf¤âš FiwªjJ 27 fhtš rhîfŸ fhtšJiwÆ‹ fhtÈš ÃfœªJŸsd. ï¤jifa fhtš rhîfËš
bjhl®òilafhtšJiwmâfhÇfS¡FvâuhffLikahdr£lelto¡ifvL¡f¥glnt©L«.
nkhjš rhîfŸ v‹w bgaÇš fhtš JiwÆd® el¤J»‹w bfhiyfŸ mâfÇ¤J tU»‹wd. 2006 ÈUªJ
ïJtiu jÄHf¤âš 20-¡F nk‰g£l nkhjš bfhiyfŸ elªJŸsd. nkhjš bfhiyfË‹ Ûjhd tH¡F
gâÉ‹ nghJ fhtš JiwÆd® filão¡f nt©oa tÊfh£Ljšfis ïJtiu fhtšJiwÆd® vªj
tH¡»Y«ã‹g‰wÉšiy.
 nghÈ nkhjš bfhiyfŸ cŸË£l všyh fhtš kuz§fËY«, mit Ãfœªjîlndna njáa kÅj
cÇik Miza«, F‰wÉaš r£l«, Úâk‹w¤Ô®¥òfŸ, jÄHf jiyik¢ brayhsÇ‹ R‰w¿¡if
M»at‰¿‹tÊfh£LjšgotH¡F¥gâîbrŒjšnt©L«.
 ïJngh‹w všyh r«gt§fË‹ nghJ«, F‰wÉaš r£l¥ ãÇî 176-‹Ñœ Úâk‹w Érhuiz¡F¡
f£lhakhfMizÆlnt©L«. Ã®thfeLt®fË‹Érhuizk£L«nghjhJ.
 nkhjš bfhiyÆš <Lg£nlh® mnj fhtš Ãiya¤ij¢ nr®ªjt®fshf ïU¡F« g£r¤âš, jÅ¥g£l
RjªâuÉrhuizKfikahdkhÃyá.I.o.ngh‹nwhÇl«tH¡»‹Érhuizx¥gil¡f¥glnt©L«.
¢ bghJ ïl§fËš k¡fŸ x‹whf¡ TLtJ, bghJ¡T£l§fŸ, C®ty§fŸ nguÂfŸ el¤JtJ
M»at‰iw¡ f£L¥gL¤j fhtš MizaU¡F« mšyJ mtuJ MizÆ‹ Ñœ brašgL« jiyik¡
fhty® c£gl, neu¤â‰F¤ jFªjh‰ nghš nk‰f©lt‰W¡F mDkâ tH§fî«, kW¡fî«
mDkâaË¡»wJ.
¢ bghJk¡fŸ k‰W« r§f§fŸ bghJ¡ fU¤J¡fis btËÆLtj‰F mt®fŸ nj®ªbjL¡F« ïl¤âš
x‹¿izªJ Fuš bfhL¡f jÄHf muR«, mid¤J muáaš f£áfS« cWâ brŒa nf£L¡ bfhŸ»nwh«.
khÃymuRbrayf¤â‹K‹òmikâahfnghuh£lelto¡iffËš<LglmDkâkW¡f¥gL»wJ.
¢ nfush, f®ehlfh, nk‰Ft§f«, xÇ[h M»a khÃy§fËš k¡fshš nj®ªbjL¡f¥g£nlhÇ‹ muR
á¤utijahš ghâ¡f¥g£lt®fŸ, kU¤JtkidfËš kÅj cÇik¤ ju§fŸ, k‰W«
kU¤JtmâfhÇfŸ:
2. fhtškuz§fŸ:
3. nkhjš bfhiyfŸ xÊ¡f¥gl nt©L« :
4. jÄœehL nghäÞ r£l« ( ãÇî 41 )

mYtyf§fŸ K‹ò nghuh£l§fŸ el¤JtJ mDkâ¡f¥g£LŸsJ. Mdhš jÄHf¤âš jh‹
kW¡f¥g£LŸsJ.jÄœehLnghÈÞr£l«ãÇî41Ú¡f¥glnt©L«.
2006 M« M©L br¥l«g® 26 M« njâ c¢rÚâk‹w« ãufhZá§ Vs ôÅa‹ M~¥ ïªâah tH¡»š
tuyh‰W¢áw¥òÄ¡f Ô®¥ãid btËÆ£lJ. mj‹go, fhty® Ó®âU¤j« g‰¿a 7 tÊfh£Ljšfis k¤âa
k‰W« khÃy muR fil¥ão¡f nt©L«. nkY« ïªj tÊfh£LjšfË‹ mo¥gilÆš fhty®fË‹ j‹dh£á
Ãiwnt‰w¥gl nt©L«. ÃWtd brašghLfŸ k‰W« jÅ¥g£l jtWfS¡F« ïªj tiuKiwfis
fil¥ão¡fnt©L«.
gšntW r£l§fËY« fhtšJiwÆdU¡F tH§f¥g£LŸs thdshÉa mâfhu§fis¡ F¿¤J ÛshŒî
brŒtJ« gy ãÇîfis Ú¡FtJ« nt©L«. fhtšJiwÆdÇ‹ òâa bfh^ukhd mQF Kiwfshd k¡fis
âushf bfhšy¥ ga‹gL¤J« Míj§fŸ, áWÄfŸ k‰W« bg©fis ghÈÆš t‹Kiw¡F c£gL¤jš,
r£lÉnuhjkhf¡ ifJ brŒjš, á¤utij¥gL¤Jjš, åLfis¡ bfhŸisao¤jš, nrj¥gL¤Jjš k‰W«
»uhk§fis¢ NiwahLjš, M©fis¥ ão¡f Koahj rka¤âš bg©fis¡ miH¤J tªJ fhtš
Ãiya¤âš it¤J á¤utij brŒjš ngh‹w mid¤J r£lÉnuhj Ãfœîfisí« jilbrŒí« r£l§fis
òâaknrhjhÉšïiz¡fnt©L«.
 fhtš Jiw elto¡iffËš muá‹ jiyp£il K‰whf¤ jil brŒí« tifÆš khÃy fhtš Miza«
mik¡f¥g£lhfnt©L«.
 khÃy¡ fhtšJiwÆ‹ jiyik ïa¡Fd®fŸ (Director Generals of Police) nj®î brŒa¥gL« Kiw
btË¥gilahdjhf, jFâ mo¥gilÆš ïU¡f nt©L«. nj®î brŒa¥g£l jiyik ïa¡Fd®fŸ
FiwªjJïu©LM©LfŸmªj¥bghW¥ãÈU¥gJcWâbrŒa¥glnt©L«.
 Vida fhtšJiw mâfhÇfŸ k‰W« áw¥ò¡ fhtš gilaÂfË‹ mâfhÇfS« fhtš Ãiya§fË‹
bghW¥òmâfhÇfS«bghW¥ãšnj®îbrŒa¥g£lã‹bjhl®ªJ2M©LfŸÚo¥gijcWâbrŒtJ.
 fhtš Jiw mâfhÇfË‹ gÂ Ãakd«, gjÉ ca®î, gÂÆl kh‰w« M»at‰iwí« jkJ gÂ bjhl®ghf
mâfhÇfŸmË¡F«òfh®kD¡fisMŒîbrŒâlî«khÃyfhtšthÇa«cUth¡fnt©L«.
 njáa msÉyhd fhtš Jiw mâfhÇfS« bghW¥ng‰W ïu©L M©LfŸ Úo¥gij cWâbrŒa njáa
fhtšMiza«cUth¡f¥glnt©L«.
 fhtšJiw mâfhÇfŸ ÛJ fhtš Ãiya kuz«, ghÈaš gyh¤fhu« M»a òfh®fŸ Tw¥g£lhnyh, mšyJ
ntW FiwghLfŸ F¿¤J bghJk¡fŸ òfh® brŒjhnyh, mitg‰¿ ÉrhÇ¡f khÃy, kht£l msÉyhd
Rna¢irahdfhtšòfh®Miz¡FGcUth¡f¥glnt©L«.
 r£l«xG§if¥guhkÇ¡F«gÂfS«F‰wÉrhuizelto¡iffS«jÅ¤jÅnaãÇ¡f¥glnt©L«.
jÄœehL nghäÞ knrhjh - 2008 ï¥nghJŸs toÉnyna Ãiwnt‰w¥gLtjhš gandJÄšiy. vdnt jÄœ
ehL fhtšJiw knrhjh - 2008 âU«g bgw¥g£L, c¢rÚâk‹w tÊfh£Ljšfis cŸsl¡»a òâa r£l«
tiuî brŒa¥g£L kÅjcÇik M®ty®fŸ, bjhÊ‰r§f§fŸ, muáaš f£áfŸ, Fok¡fŸ r_f« M»a
t‰whšÉÇthdÉthj«brŒa¥gL«tifÆšbghJk¡fŸgh®it¡Frk®¥ã¡f¥glnt©L«.
jL¥ò¡ fhtš r£l§fis¥ ga‹gL¤â, k¡fis fhtÈš it¤jÈ‹ _y« áy rka§fËš FL«g«
KGtijínkh, xU »uhk¤â‹ k¡fisnah fhtÈš it¥gj‹ _y« Äf nkhrkhd kÅj¤ j‹ika‰w
á¤utij Ãfœ¤âtU»‹wJ. ï¤jifa r£l§fis Ú¡Ftj‰fhd ãu¢rhu« nk‰bfhŸs nt©oaJ mtáa«
mt‰¿šáy:
1. jÄœehL F©l®fŸ jL¥ò¢ r£l« 1982(The TamilNadu Prevention of DangerousActivities of Boot Leggers,
Drug-offenders, Forest Offenders, Goondas, Immoral Traffic Offenders and Slum Grabbers Act, 1982.
(GoondasAct).
2. njáaghJfh¥ò¢r£l«-1980
3. Míj¥gil¢áw¥òmâfhu¢r£l«
jÄœehLfhtšJiwknrhjh-2008
c¢rÚâk‹wtÊfh£Lbe¿KiwfŸ:
5.jL¥ò¡fhtšr£l§fisâU«g¥bgwnt©L«:

4. gj£lkhdNœÃiyÆYŸsgFâfŸv‹wbgaÇšjL¥ò¡fhtiymDkâ¡F«khÃyr£l§fŸ
5. jÄœehLfhtšJiw¢r£l«
6. jÄœehLm¤ahtáa¥gÂfis¥ngÂtUjšr£l«-2002
7. k¤âavÞkhr£l«
 k¡fsh£áÆ‹ mwbe¿fS¡F ne®khwhf És§F»w ï¤jifa fU¥ò¢ r£l§fŸ Éy¡f¥gL« vd
j§fsJ nj®jš m¿¡ifÆš F¿¥ãl nt©L« v‹W mid¤J muáaš f£áfisí« ï¥ãu¢rhu«
nfhU»wJ.
 jL¥ò¡ fhtš r£l§fS¡F tÊ tF¡F« ïªâa murik¥ò¢ r£l¥ ãÇî 22 (3) (b) š âU¤j« bfh©L tu
nt©L«.
6.F©l®fŸjL¥ò¢ r£l« :
F©l®fŸ jL¥ò¢ r£l¤âY« ifJ brŒa¥g£lt®fŸ gyiuí« ÉLÉ¡f nt©Lbkd c¢rÚâk‹w«
Ô®¥gË¤JŸsJ. k¡fË‹ mo¥gil cÇikfis¥ ghJfh¡f nt©oaJ Úâk‹w¤â‹ flik vd¡ T¿
ca®Úâ k‹w« gyiu ÉLÉ¤JŸsJ. xUtiu F©l® r£l¤â‹ Ñœ Érhuiz vJîÄ‹¿ Xuh©L¡F
áiwÆš it¡fKoí«. ïj‰fhd c¤juit¥ ãw¥ã¡f khefu nghäÞ fÄõdU¡F« kht£l M£áaU¡F«
mâfhuK©Lr®thâfhu¥ngh¡»šmuRmYtyU¡FmâfhukË¡»wJï¢r£l«..
ÉrhuizÆ‹¿ xU tUl« áiwÆš it¡f ï¢r£l« tÊ brŒ»wJ v‹gjhnyna rhjhuz¡ F‰w¢ brašfËš
<LgLnthiuí« j§fË‹ mâfhu¤ij¥ ga‹gL¤â F©l® jL¥ò¢ r£l¤âš fhtš JiwÆduhš fhtÈš
it¡f Koí« v‹w gšntW mDgt§fS« ïijna fh£L»‹wd. vdnt ï¢r£l« Ú¡f¥gl nt©L« vd
tÈíW¤jnt©L«.
7.jÄœehLm¤âahtáa¥ gÂfŸ guhkÇ¥ò¢r£l«2002
m¤ahtáa¥ gÂfËš ntiy ÃW¤j« brŒtij¤ jL¤J ÃW¤jî« m¤ahtáa¥ bghUŸ guhkÇ¥ò¢ r£l«
(Essential Service of Maintenance Act 1981 (ESMA) v‹bwhU k¤âa¢ r£l« cŸsJ. bjhÊyhs®fŸ, muR
CÊa®fŸ nghuh£l¤â‹ nghJ ï¢r£l« jh‹ ga‹gL¤j¥g£L tªJŸsJ. Mdhš j‰nghJ bgU»tU«
cyfkakh¡fšNHÈšjÄHfmuR«mnjnghyxUr£lknrhjhitbfh©LtªJŸsJ.
jÄœehL m¤âahtáa gÂfŸ guhkÇ¥ò r£l« 2002« M©L bfh©Ltu¥g£lJ ï¢r£l«, V¥uš khj« 23«
njâ 2003 « M©L âU¤j« brŒa¥g£lJ. ï¤âU¤j¤âš ntiyÃW¤j« jilbrŒa¥g£oU¡F« nghJ mij
ÛW»w muR CÊa®fŸ j©lid¡F cŸshth®fŸ, j©lid v‹gJ vªj ÉrhuizíÄ‹¿ gÂ Ú¡f«,
r®åÌš bt£L, oÞÄÞ M®liu mYtyf neh£oÌš x£odhš nghJ«, brŒâ jhŸfËš btËÆlyh« v‹gJ
ngh‹wâU¤j§fŸcŸsd.
j©lid : 3 tUl« áiw¤ j©lid mguhj« U5 MÆu« mšyJ ïu©Lnk Éâ¡f¥gL« vd ï¢r£l«
TW»wJ. ïJ bjhÊ‰r§f§fS¡F« bjhÊ‰r§f¤ jiyt®fS¡F« bgU« rthyhf tªJŸs r£l«. ï¢r£l«
Ú¡f¥gLtj‰fhdcWâbkhÊiamuáašf£áfŸj§fsJnj®jšm¿¡ifÆšïiz¡f¡nfhU»nwh«.
F‰wÉašÚâKiwÆšbfh©Ltu¥gl nt©oaÓ®âU¤j§fŸ:
£ mid¤J muáaš f£áfS« j§fsJ nj®jš m¿¡ifÆš Ñœ¡f©l cWâbkhÊfis ïiz¡f
nt©Lbkd¡nfhU»nwh«.
kuzj©lid xÊ¡f¥gl nt©L«:
£ r®tnjr áÉš k‰W« muáaš cÇikfS¡fhd x¥gªj¤â‹ (International Convention for Civil and Political
Rights ICCPR) ÉU¥gcl‹go¡ifIIšïªâahifbaG¤âlnt©L«.
£ kuz« v‹w brhšiyna Ú¡F« tifÆš ïªâa j©lid¢ r£l« 302 M« ãÇî (Section 302 of Indian
Penal Code)âU¤j«brŒa¥glnt©L«.
£ ïjur£l§fËškuzj©lidtH§F»wr£l¥ãÇîfisÚ¡fnt©L«.
£ ïªâa murik¥ò¢ r£l¤â‹ ãÇî 21 k‰W« gy r®tnjr¢ r£l§fisí« ÛWtjhš kuz j©lidia
xÊ¡f¥glnt©L«.

K‹bd¢brÇ¡if¡ifJelto¡ifTlhJ.
£ murik¥ò¢ r£l¤J¡F ÉnuhjkhdJ«, á¤utijfS¡F tÊ tF¥gJkhf cŸs K‹bd¢brÇ¡if¤
jL¥ò¡ fhtY¡F tÊ tF¡F« F‰wÉaš eilKiw¢r£l¤â‹ ãÇî 151, F‰wÉaš eilKiw¤ âU¤j¢
r£l¥ãÇî7(1)(a),1888M«M©o‹br‹idefu¡fhtšr£l¥ãÇî41M»ait ahî«Ú¡f¥glnt©L«.
kU¤Jt¥gÇnrhjid:
fhtšJiw fhtÈš cŸst®fS¡F kU¤Jt¥ gÇnrhjidfŸ mË¡f¥gLtj‰fhd vªj V‰ghLfS« ïšiy
v‹W M«bdÞo ï©l®neõdš TW»‹wJ. fhtšJiw fhtÈš cŸs F‰wŠrh£l¥g£l egU¡F F‰wÉaš
eilKiw¢ r£l¤â‹ ãÇî 54 ‹go kU¤Jt¥ gÇnrhjid nk‰bfhŸs¥gl nt©L«. F‰wÉaš eilKiw
âU¤j knrhjh 1994 ‹go kU¤J¥ gÇnrhjid m¿¡ifia F‰wŠrh£l¥g£lt® nf£F« nghnjh, mšyJ
mtuJrh®ãd®fŸnf£F«nghnjhtH§fnt©L«.
Érhuiz¡ ifâfŸ k‰W« j©lid¡ ifâfis r§»Èahš ãiz¥gJ k‰W« if Éy§»LtJ
ngh‹wt‰iwxÊ¡f¥glnt©L«:
gy c¢r Úâk‹w¤ Ô®¥òfS¡F¥ ãwF« fhtÈš ïU¥gtU¡F ifÉy§»LtJ Úâ k‹w§fS¡F cŸnsí«
Tl eilbg‰W tU»wJ. Érhuiz¡ ifâfS¡F Éy§»LtJ, mt®fis fhty®fŸ á¤utij¢ brŒtJ
c¢rÚâk‹wtÊfh£LjšfŸk‰W«r£l¤ijÛW«brayhF«.
kdeyfh¥gf§fË‹Óuik¥òfŸ:
£ kdey¢ r£l« 1987 MdJ clš k‰W« kd ey¤â‰fhd mâfg£r kâ¥òfS¡F c¤âuthjkË¡F« áÉš
k‰W« muáaš cÇikfS¡fhd r®tnjr cl‹go¡ifÆ‹ Éâ 7 k‰W« 17, r_f, bghUshjhu k‰W«
fyh¢rhu cÇikfS¡fhd r®tnjr cl‹go¡ifÆ‹ Éâ 12 - š Tw¥g£LŸs cÇikfŸ
Ãiwnt‰w¥gLtijcWâbrŒtj‰Fjfªjgor£l¤âU¤j«brŒa¥glnt©L«.
áiw¢ rhiyfËš brŒa¥gl nt©oa Ó®âU¤j§fŸ:
¢ khÃy¤âš cŸs x›bthU áiw¢rhiy¡F« mYty®fsšyhjt®fis¡ bfh©l xU jÅ gh®itahs®
FG mik¡f¥g£L, FGÉ‹ cW¥ãd®fS¡F áiw¢rhiyia vªj neu¤âY« K‹d¿É¥ã‹¿ MŒî
brŒí« t©zkhf cÇikaË¡f¥gl nt©L«. mt®fŸ áiw¢ rhiyÆ‹ vªj gFâ¡F« br‹W mid¤J
ifâfËlK« ngRtj‰F mDkâ¡f¥gl nt©L«. gh®itahs® FGk¤â‹ brašghLfŸ, RÅš gh¤uh 11
AIR 1980 SC 1579 at PP 1598 /99 v‹w tH¡»š c¢rÚâk‹w¤jhš bfh©Ltu¥g£l neh¡f§fis
cŸsl¡f nt©L«.
¢ khÃy r£l cjÉ ika¤âdhš ÃaÄ¡f¥gL« ntiyneu tH¡f¿PU¡F, vªj áiw¢rhiyÆY« mt®
gh®¡f ÉU«ò« vªj áiw¡ ifâiaí«Rjªâukhf br‹W gh®¥gj‰F cÇikaË¡f¥gl nt©L«.
¢ r£l cjÉ KiwfŸ nkY« eilKiw¡Ffªjjh¡f¥gl nt©L«. jÄœehL khÃy r£l cjÉ ika¤â‹
tH¡f¿P® br‹W gh®itÆLtJ nghjhJ. nk‰T¿athW áiw¢rhiyfŸ ifâfŸ neU¡Fne® rªâ¤J¥
ngRtj‰fhd trâfS¡F cfªj ïlkhf ïšiy. áiwrhiyfËš Rygkhf brštj‰F« áiw¡ifâfis
rªâ¤J ngRtj‰Fkhd xU Kiw cUth¡f¥gl nt©L«.
¢ j©lid¡ ifâfisí«,Érhuiz¡ ifâfisí«x‹whf it¤âU¡F« Kiw xÊ¡f¥gl nt©L«.
¢ âwªjbtË áiw¢rhiy Kiw nk«gL¤j¥gl nt©L«.
¢ áiw¢rhiyÆš brašgL¤j¥gL« mid¤J bjhÊšE£g gÆ‰á¤âw‹ â£lK« j‰nghJ ga‹gh£oš
ïšyhjit. nkY« mt‰whš áiw¢ rhiyÆš cŸst®fS¡F vªjÉj gaD« ïšiy. Mfnt òâa
njitfis fU¤âšbfh©L ïit kWÓuik¡f¥gl nt©L«.
¢ áiw¡ifâfS¡fhd njitfis mË¥gâš ãÇÉidfŸ k‰W« ghFghLfŸ fh£l¥gl¡ TlhJ.
¢ áiwfËš ïlbeU¡foia Fiw¥gj‰F« ntfkhd Érhuizia KL¡»Élî«, Érhuiz Úâk‹w
Ãfœîfis f©fhÂ¡fî« rÇahd neu¤âš ÉLÉ¡f¥gLjš ngh‹wt‰¿‰fhf áiw¡ifâfS¡fhd
k¡fŸ Fiw Ô®¡F« mik¥òfŸ, r£l nrit ika§fŸ r£l¤â‹ ãÇîfis¥ ga‹gL¤â mik¡f¥gl
nt©L«.
¢ cwÉd®fŸ, e©g®fŸ k‰W« tH¡f¿P®fË‹ tUif r«kªjkhf xU thu¤âš gh®itahs® rªâ¡F«
eh£fŸ k‰W« neu§fŸ js®¤j¥gl nt©L«.

F‰wÉaš Érhuiz eilKiw (âU¤j¢) r£l«-
2008 rÛg¤âš ehlhSk‹w¤âš Ãiwnt‰w¥g£L
mj‰F mâgÇ‹ x¥òjY« bgw¥g£LÉ£lJ. ïªâa¢
r£l Miza« nk‰bfh©l ÛshŒÉ‹ mo¥gilÆš
ïªj¢ r£l¤âU¤j§fŸ nk‰bfhŸs¥g£LŸsd.
r£l¤âU¤j K‹DiuÆš ïj‰fhd fhuz§fS«
ÉtÇ¡f¥g£LŸsd.
Fok¡fS¡F Éiuthd, Ãahakhd Úâ»il¡F«
tifÆš F‰wÉaš ÚâKiw k‰W« F‰wÉaš
Érhuiz eilKiw¢ r£l« 1973-š âU¤j§fŸ
brŒa¥gl nt©Lbk‹w nfhÇ¡if Ú©l
eh£fshfnt ïUªJ tªjJ. ïªâa r£l Miza«
F‰wÉaš Érhuiz Kiw r«kªjkhf ÉÇthd
MŒî brŒJ jdJ 154tJ m¿¡ifÆš gy
gÇªJiufis tH§»ÆUªjJ. ifJ brŒjš,
fhtÈš it¤jš, Úâk‹w¡fhtÈš it¤jš,
Úâk‹w miH¥ghizfŸ, ifJ Mizãw¥ã¤jš,
tH¡Ffis xU§»iz¤jš, bg©fS¡fhd
áw¥ò¥ ghJfh¥ò, kdÃiy ghâ¡f¥g£lt®fis
ÉrhÇ¤jš k‰W« tH¡F Érhuiz Kiw M»ait
g‰¿a Äf¥ bghU¤jkhd gÇªJiufis ïªj
m ¿ ¡ i f c Ÿ s l ¡ » Æ U ª j J . n k Y « r £ l
Miza¤â‹ 177tJ m¿¡ifÆ‹ go, Fok¡fË‹
Rjªâu« ghJfh¡f¥gLtJ k‰W« r£l« xG§if¥
guhkÇ¥gâš r_f¤â‰FŸs M®t« M»a
ïu©ilínk x‹W¡bfh‹W rk‹ brŒí« tifÆš,
fhtš Jiw trKŸs ifJ mâfhu¤ij kWtiuaiw
b r Œ a n t © o a J Ä f m t á a k h d j h F « .
bršth¡FŸs, gz«gil¤j mâfhut®¡f¤âd®
j«ÛJ F‰w« rh£l¥gL»wnghJ rh£áfis
g a K W ¤ â n a h m š y J M i r f h £ o n a h
ãwœrh£áfshf khw¢ brŒí« ngh¡F mâfÇ¤J
t U » w Ã i y Æ š m j i d ¤ j L ¥ g j ‰ f h d
tÊKiwfis cUth¡f nt©oa njití«
czu¥g£lJ. j‰nghija NHÈš xU F‰w ÃfœÉš
ghâ¡f¥g£lt®fns mâfkhd J‹g¤ij¢
Rk¥gt®fshf ïU¡»wh®fŸ. mt®fS¡F Úâk‹w
eilKiwfËš v›Éjkhd g§fË¥ò« ïU¥gâšiy.
mt®fS¡F cWâahd cÇikfS«, e£l<L«
tH§f¥gLtj‹ _y« F‰wÉaš ÚâKiw
âirâU¥g¥gLtij¤ jL¤J ÃW¤j ïaY«.
ò y d h Œ î ¥ g Â f Ë š b j h Ê š E £ g ¤ i j ¥
ga‹gL¤Jtj‹ _y« nghäÞ Érhuiz, Úâk‹w
ÉrhuizfËš V‰gL« jhkj¤ij¤ jÉ®¡fyh«.
n k Y « e « g f k h d M j h u § f Ÿ n r f u «
brŒa¥gLtj‰F«, áiw¡fhtÈš cŸs ifâfŸ
ïlkh‰w§fË‹ nghJ j¥ã¤J¢ brštij¤
jÉ®¥gj‰F«, fhtšJiw mYty®fis ntW
g Â f S ¡ F ¥ g a ‹ g L ¤ J t j ‰ F « ï J
cjÉfukhÆU¡F«. bg©fS¡fhd, F¿¥ghf
ghÈaš t‹Kiwahš ghâ¡f¥g£lt®fS¡fhd
Ãthuz«, j§fis¤ jh§fns ghJfh¤J¡bfhŸs¤
bjÇahj, kd Ãiy ghâ¡f¥g£lt®fS¡fhd
Ãahakhd tH¡F Érhuiz Kiwia cUth¡FtJ
M»ait F¿¤j mtru¤njit V‰g£LŸsJ. á¿a
F‰w§fS¡fhd Érhuizfis ÉiuîgL¤JtJ,
ifJ Miz k‰W« miH¥ghizfŸ bjhl®ghd
F‰w§fË‹ tiuaiwÆš khWjš brŒtJ
M»at‰¿‹ _y« Vuhskhd tH¡FfŸ Äf¢
RU¡fkhfKo¤Jit¡f¥gL«.
r£l¤âU¤j¤â‰FKªijamâfhu§fŸ:
F‰wÉaš Érhuiz eilKiw¢ r£l¤âš nk‰f©l
m « r § f Ÿ b j h l ® g h f â U ¤ j § f Ÿ
nk‰bfhŸs¥g£LŸs mnj ntisÆš, mj‹
r£l¥ãÇî 41-š fhtšJiw trKŸs ifJ brŒí«
mâfhu« F¿¤J brŒa¥g£l âU¤j§fŸ TLjš
ftd¤ij <®¤JŸsd. ïj‹ bjhl®¢áahf Mªâuh
cŸË£l gy khÃy§fËš tH¡f¿P®fËš xU
ãÇÉduhš Úâk‹w¥ òw¡fÂ¥ò cŸË£l gšntW
nghuh£l§fŸ el¤j¥g£L tU»‹wd. ïªj¡ f£Liu
F¿¥ghf r£l¥ãÇî 41-š nk‰bfhŸs¥g£LŸs
âU¤j§fis MŒî brŒ»wJ. Úâaur® ã.ã.ét‹
bu£o jiyikÆyhd ïªâa r£l Miza¤â‹
1 7 7 t J m ¿ ¡ i f Æ š ( o r « g ® 2 0 0 1 ) c Ÿ s
g Ç ª J i u f Ë ‹ m o ¥ g i l Æ n y n a ï ª j ¢
r£l¤âU¤j« nk‰bfhŸs¥g£LŸsJ. ïªj 177tJ
m ¿ ¡ i f F ¿ ¥ g h f i f J b j h l ® g h d
ifJ brŒí« mâfhu¤â‰nfh® foths«
- vÞ. M®. r§fu‹
F‰wÉaš Érhuiz eilKiw¢ r£l¤â‹ ãÇî -41š nk‰bfhŸs¥g£LŸs r£l¤âU¤j¤â‰F
vâuhf ehL KGtJ« áy tH¡f¿P® r§f§fŸ nghuh£l« el¤â tU»‹wd. ï¢r£l¥ãÇÉš
V‰gL¤j¥g£LŸs kh‰w§fŸ Fok¡fË‹ Rjªâu« k‰W« r£l« xG§F M»a ïu©ilínk
rk‹ brŒ»w mQFKiwÆš fhtšJiwÆd® trKŸs ifJ brŒí« mâfhu¤ij tiuaW¡f
Ka‹WŸsd. ifJ brŒí« mâfhunk fhtšJiwÆ‹ f£L¥ghl‰w brašKiwfS¡F
tÊtF¡»wJ.vdntïªjmâfhu«f£L¥gL¤j¥glnt©oax‹whF«.

ãu¢áidfisna MŒî¡F vL¤J¡ bfh©L njáa
kÅj cÇik Miza« k‰W« fhtšJiw
mYty®fnshL ÉÇthd fyªjhnyhridfis (xU
MŒî¤jhË‹ mo¥gilÆš) el¤âaJ. mJ
fhtšJiw r£l¤â‹ 41-tJ r£l¥ãÇÉ‹ c£ãÇî
(1)š (a) k‰W« (b) M»a Éâfis kh‰WtJ
k£LkšyhJ c£ãÇî (2)-I Ú¡»É£L, m›Él¤âš
ntW ãÇit¥ bghU¤JtJ v‹w Mnyhridia
tH§»aJ. ïªâa r£l Miza« mË¤JŸs
m¿¡ifÆš Fok¡fË‹ Rjªâu« (všyh mo¥gil
cÇikfËY« Äf¤jÅ¢áw¥ò thŒªjJ) k‰W«
mikâ, r£l« xG§F Kiwahf¥ guhkÇ¡f¥gl
nt©Lbk‹gâš r_f¤â‹ M®t« M»at‰iw
rk‹ brŒ»w neh¡f¤â‰F ÄFªj K¡»a¤Jt«
mË¡f¥g£LŸsJ. ï›thW rk‹ brŒtJ
rªnjfÄšyhkš Äf¡ fodkhd gÂ v‹w nghâY«,
ïâš v›tsî ïaYnkh m›tsî bjhiyî
br‹whf nt©Lbkd r£l Miza« fUâaJ.
nkY« n#h»ªj®Fkh® vâ® c¤ju¥ãunjr muR k‰W«
o.nf.ghR M»a tH¡FfËš c¢r Úâk‹w« mË¤j
Ô®¥òfisí« jdJ ftd¤âš bfh©lJ. r£l¥ãÇî
41-‹ c£ãÇî (1)‹ Éâ (a) MdJ “Äf¤ÔÉukhd
(Úâk‹w MizÆ‹¿na ifJ brŒa¡Toa) F‰w
Ãfœî x‹¿š xUtU¡F¤ bjhl®ãU¥gjhf
cWâahf¤ bjÇatªjhnyh, xUt® ÛJ Kiwahd
òfh® mË¡f¥g£oUªjhnyh, mšyJ F‰w ÃfœÉš
mt® bjhl®ò bfh©oU¥gjhf cWâahd rªnjf«
ïUªjhnyh”, mtiu khÍÞânu£ c¤juÉ‹¿na
ifJ brŒa¡ Toa mâfhu¤ij¡ fhtš
JiwÆdU¡F mË¡»wJ. Éâ (b) ahdJ r£l
É n u h j k h f ã w ® å £ L ¡ F Ÿ m ¤ J Û ¿
EiHgt®fisí« ifJ brŒa mDkâaË¡»wJ.
c£ãÇî (1)‹ Éâ (a) v‹gJ “(i) Úâk‹w
MizÆ‹¿¡ ifJ brŒa¡ Toa Äf¤ÔÉukhd
F‰w ÃfœÉš bjhl®òilat® (ii) m›thwhd F‰w
ÃfœÉš bjhl®òilatuhf òfhÇš F‰w«
rh£l¥g£lt® (iii) Úâk‹w c¤juÉ‹¿ ifJ
brŒa¡Toa xU F‰w ÃfœÉš xUtU¡F
bjhl®ãU¥gjhf cWâahd jftš »il¡FÄl¤âš
( i v ) F ‰ w Ã f œ É š F ¿ ¥ ã £ l x U t U ¡ F ¤
bjhl®ãU¥gjhf cWâahd rªnjf« vGÄl¤âš”
m¤jifa egiu¡ ifJ brŒtJ F¿¤J ÉtÇ¡»wJ.
ïªj r£lãÇÉš (i) “Úâk‹w MizÆ‹¿¡ ifJ
brŒa¡Toa F‰w ÃfœÉš bjhl®òila xUt®”
v‹w thrfkhdJ gy bghUŸ jUtjhfî«
bjËt‰wjhfî« ïU¡»wJ. Fokf‹ xUtÇ‹
Rjªâu« v‹w Éra¤âš ï›thW bt›ntW bghUŸ
njh‰WÉ¥gijí«, bjËÉ‹ikiaí« mDkâ¡f¡
TlhJ vd ïªâa r£l Miza« fUâaJ. vªj xU
egiuí« ifJ brŒtj‰F K‹ò vªj xU fhtš
mâfhÇí« F¿¥ã£l egiu¡ ifJ brŒnj
Mfnt©L« v‹w tifÆš jhnd Ãahakhfî«,
ne®ikahfî« Koî brŒa¤j¡f tifÆš
mªj¡fhtšJiw mâfhÇÆl« VnjD« xU
Mjhunkh mšyJ jftnyh ïUªjhf nt©L«
v‹gjhf, fhtš mâfhÇÆ‹ ifJ mâfhu¤ij
f£L¥gL¤J« bjËthd c£TWfŸ m¿Kf¥
gL¤j¥gl nt©L« vd r£l Miza« âU«g¤
âU«g tÈíW¤âaJ F¿¥ãl¤j¡fJ. Éâ (a) š f©l
ãw _‹W NœÃiyfS« nk‰f©l Kjš
NœÃiyÆÈUªJ vªj tifÆY« ntWgl
Éšiyba‹gnjhL, jÅ eg® Rjªâu¤â‰F mit
cjÉfukhfî« ïšiy. “ÔÉukhd F‰w Ãfœî
x‹¿š bjhl®òilat®” v‹w brh‰bwhliu¢ R‰¿na
ïit_‹W« RHš»‹wd. r£l¥ãÇî 41-‹
c£ãÇî(1)š Éâ (a) bjËt‰wjhf k£LkšyhJ,
F¿¥ã£l NœÃiyÆš F¿¥ã£l fhtšJiw mâfhÇ
jhnd Úâgâahf¢ brašgl mDkâ¡F« msî¡F
mghafukhdjhfî« ïU¡»wJ. Mfnt, ïªâa r£l
MizakhdJ Äf ftd¤njhL Toa MŒî¡F¥
ã‹d®. nk‰f©l c£ãÇî (1) š Éâ (a) k‰W« (b)
M»ait ã‹f©lthW kh‰w¥gl nt©Lbkd
gÇªJiu brŒjJ. m›thW nk‰bfhŸs¥g£l
â U ¤ j § f i s b j Ë t h f ¥ ò Ç ª J b f h Ÿ s
nt©Lbk‹gj‰fhf,ÑnHF¿¥ãl¥g£LŸsd.
Kªija¢r£l¤â‹41-tJ ãÇÉš-
1. c£ãÇî (1)š Éâ (a) k‰W« (b)Æš cŸs
ÉâfS¡F kh‰whf Kiwna ã‹tU« ÉâfŸ
nr®¡f¥gL»‹wd.mjhtJ:-
(a) fhtš mâfhÇ xUt® K‹ÅiyÆš ÔÉukhd
(Úâk‹w c¤juÉ‹¿ brŒa¡ Toa)
F‰w¤ij¥òÇ»‹weg®
(b) v t ® x U t ® m g u h j ¤ n j h L , m š y J
mguhjÄ‹¿ VHh©LfŸ áiw¤j©lid
Éâ¡f¤ j¡f msî¡fhd F‰w« òÇªjjhf
e«g¤jFªj jftšfŸ »il¤JŸsnjh
mtiu, Ñœf©l ÃgªjidfŸ Ãiwî
brŒa¥g£oU¥ã‹mjhtJ:-
Fokf‹ xUtÇ‹ Rjªâu« v‹w
Éra¤âš ï›thW bt›ntW bghUŸ
njh‰WÉ¥gijí«, bjËÉ‹ikiaí«
mDkâ¡f¡ TlhJ vd ïªâa r£l
Miza«fUâaJ.

(i) F¿¥ã£l jftÈ‹ mo¥gilÆš F¿¥
ã£l eg® brhšy¥g£l F‰w¤ij¥
òÇªâU¥gh® v‹W fhtšJiw mâfhÇ
e«òtj‰FÇa fhuz« ïU¡F«
g£r¤âš
(ii) F¿¥ã£l egiu¡ ifJ brŒtJ
njitbad fhtšJiw mâfhÇ
âU¥âailí«g£r¤âš
(a) F¿¥ã£l eg® bjhl®ªJ nkY« VjhtJ
F‰w§fŸòÇtij¤jL¥gj‰fhf;mšyJ
(b) F¿¥ã£l F‰w« r«kªjkhf Kiwahf¥
òydhŒî brŒtj‰fhf mšyJ mtiu¥
ghJfh¡F« neh¡f¤âid¡ fhuzkhf¡
bfh©Lmtiu¡fhtÈšit¥gJ;mšyJ
(c) F¿¥ã£l eg® F¿¥ã£l F‰w« bjhl®ghd
Mjhu§fis VjhtJ xU tifÆš áij¥gJ
mšyJ kiw¥gJ M»at‰iw¤ jL¥gj‰fhf;
mšyJ
(d) F¿¥ã£l F‰w ÃfœnthL bjhl®òila
rh£áfŸ vtiunaD«, F¿¥ã£l F‰w«
bjhl®ghf fhtšJiw mâfhÇÆlnkh
mšyJ Úâk‹w¤ânyh rh£á mt®
c©ikia btËÆlhkš jL¥gj‰fhf
mtiu m¢RW¤ânah mšyJ VnjD«
th¡FWâ mË¤njh mšyJ ntWtifÆš
ö©Ljš brŒahkš F¿¥ã£l egiu¤
jL¥gj‰fhf;mšyJ
(e) F¿¥ã£l eg® ifJ brŒa¥glhÉ£lhš,
njit¥gL« nghJ mtiu Úâk‹w¤âš
K‹Åiy¥gL¤Jtij cWâ brŒa ïayhJ
vD« ntisÆš, mtiu¡ ifJ brŒí« nghJ
F¿¥ã£l fhtšJiw mâfhÇ mj‰fhd
fhuz§fis¥gâîbrŒant©L«.
(f) F¿¥ã£l eg® mguhj¤njhL mšyJ
mguhjÄ‹¿ VHh©LfŸ áiw¤j©lid
mšyJ kuzj©lid Éâ¡f¤j¡f Äf¤
ÔÉukhd (Úâk‹w c¤juÉ‹¿ ifJ
brŒa¡Toa) F‰w« òÇªâU¡»wh® v‹gjhf
e«g¤jFªj jftš »il¤J, »il¤JŸs
jftÈ‹ mo¥gilÆš F¿¥ã£l eg® nk‰go
F‰w¤ij¢ brŒâU¡»wh® v‹gjhf
fhtšJiw mâfhÇ e«òtj‰fhd fhuz«
ïU¡F«g£r¤âš,
c£ãÇî (2) “fhtš Ãiya¤â‰F¥ bghW¥ghÆU¡»w
fhtšJiw mâfhÇahdt® r£l¥ãÇî 109 k‰W« 110
M»at‰¿š F¿¥ãl¥g£LŸs x‹W mšyJ mj‰F
nk‰g£l F‰w§fnshL bjhl®òila egiu¡ ifJ
b r Œ a y h « , m t ® i f J b r Œ a ¥ g L t j ‰ F
cjÉbrŒayh«” vd¢ brhš»wJ. mjhtJ ifJ
MizÆ‹¿nah, mšyJ F‰wÉaš eLtÇ‹
c¤juÉšyhknyh ifJ brŒayh«. r£l Miza«
ïªj c£ãÇit kWgÇÓyid brŒjJ. ï›thW fhtš
Ãiya¥ bghW¥gâfhÇahdt® vt® xUtiuí« “F‰w
tH¡fKilat®” vd tif¥gL¤â, mtiu¤ j‹
ÉU¥g¤â‰nf‰g vªj neu¤âY« ifJ brŒtj‰FÇa
jÅíÇik mË¡f¥gL« g£r¤âš, ïªj r£l¥ãÇî
vG¤âš cŸsJ nghynt òÇªJ bfhŸs¥gLkhdhš,
ï¢r£l¥ãÇit¤ jtwhf¥ ga‹gL¤Jtj‰F thŒ¥ò
V‰gLtnjhL, eilKiwÆš Vuhskhd ÉU¥g«
rh®ªj ghFghLfŸ cUthF« NHš c©lhF« vd
r£l Miza« Koî brŒjJ. ï¢r£l¥ãÇî xU
K‹bd¢rÇ¡if¤ jL¥ò elto¡if neh¡f¤â‰fhf
v‹gjhf¥ òÇªJ bfhŸs¥gLkhdhš, mJ
mtáak‰wJ k£LkšyhJ njit¡F ÄŠáa
mâfhu¤ij mË¥gjh» Él¡ TL«. vdnt
F‰wÉaš r£l¤â‹ c£ãÇî (2) Ú¡f¥gl
nt©Lbkd r£l Miza« fUâaJ. r£l
Miza¤â‹ gÇªJiuia mL¤J rÛg¤âa
âU¤j§fËš c£ãÇî (2)¡F gâyhf Ñœf©l
tifÆškh‰w§fŸcUth¡f¥g£LŸsd.
“(2) r£l¥ãÇî 42-‹ c£TWfis¥ bghW¤j tiuÆš
Äf¤ÔÉukhd (Úâk‹w MizÆ‹¿ ifJ
brŒa¤j¡f) F‰w ÃfœnthL bjhl®g‰w, F¿¥ã£l
eg® F¿¤J Kiwahf¥ òfh® VJ« bgw¥glhj, F‰w
ÃfœÉš bjhl®òilatuhf e«g¤jFªj jftš
vJî« »il¡f¥bgwhj, mšyJ Ãahakhd,
e«g¤jFªj rªnjf« vGtj‰F thŒ¥ãšyhj vt®
xUtU« ifJ MizÆ‹¿nah mšyJ F‰wÉaš
eLtÇ‹c¤juîï‹¿nahifJbrŒa¥gl¡TlhJ”.
mguhj¤njhL, mšyJ mguhjÄ‹¿ VHh©LfŸ
mšyJ mj‰F¡ Fiwthd áiw¤ j©lid
Éâ¡f¤ j¡f tH¡FfËš, F‰w« rh£l¥g£ltiu¡
ifJ brŒa¤ njitÆšiybad¡ fUJÄl¤âš,
Mdhš F‰w¥òydhŒÉš mtuJ x¤JiH¥ò«,
K‹Åiyí« njit¥gL»w g£r¤âš tH¡»‹
j‹ik¡F V‰wthW F‰w¥òydhŒÉ‹ nghJ fhtš
mâfhÇfŸ K‹ngh mšyJ Úâk‹w¤ânyh
ï¢r£l¥ãÇî xU K‹bd¢rÇ¡if¤
jL¥ò elto¡if neh¡f¤â‰fhf
v‹gjhf¥òÇªJ bfhŸs¥ gLkhdhš,
mJ mtáak‰wJ k£LkšyhJ
njit¡F ÄŠáa mâfhu¤ij
mË¥gjh» Él¡ TL«.

miH¡F« nghJ neÇš tu nt©L« v‹gjhf
m¿É¥ò Miz tH§fyh« v‹gjhf¥ gÇªJiu
brŒtJ bghU¤jkhdJ vd r£l Miza« fUâaJ.
ïJ F¿¤J r£l¥ãÇî 41A-š xU âU¤j«
brŒa¥g£LŸsJ:
“41A (1) r£l¥ãÇî 41 -‹ c£ãÇî (1)-‹ Ñœ tH¡F
tU« ntisÆš, fhtšJiw mâfhÇ F¿¥ã£l
egiu¡ ifJ brŒtj‰F¥ gâyhf, m¿É¥ãid
tH§F« mYty® K‹ghfnth mšyJ m¿É¥ãš
F¿¥ãl¥g£LŸs ntW xU ïl¤ânyh neÇš
tUtnjhL, r£l¥ãÇî 41‹ c£ãÇî (1)-‹ goahd
F‰wtH¡if¥ òydhŒî brŒí« fhtšJiw
mâfhÇ¡F x¤JiH¥ò mË¡f nt©Lbkd
m¿É¥ghiztH§fyh«”.
“(2) ahuhtJ xUtU¡F ï¤jifa m¿É¥ghiz
tH§f¥gLkhÆ‹, mâš f©LŸs mid¤J
Éâfisí« ã‹g‰¿ el¡f nt©oaJ mªj egÇ‹
flikahF«”.
“ ( 3 ) F ¿ ¥ ã £ l e g ® j d ¡ F t H § f ¥ g £ l
m¿É¥ghizÆ‹go brašgl¤ jtW« ntisÆš
fhtš Jiw mâfhÇ jFªj Úâk‹w¤âÈUªJ
c¤juî bg‰W mªegiu m¿É¥ghizÆš cŸsthW
F¿¥ã£l F‰w Ãfœî bjhl®ghf¡ ifJ brŒtJ
r£l¥gorÇahdjhF«”.
CHÈ‹jiyahaC‰W¡f©
ekJ eh£oš fhtš JiwÆd® Vuhskhd ifJ
elto¡iffŸ nk‰bfhŸtij ftd¤âš bfhŸs
nt©oaJ Äf mtáakhF«. cŸJiwÆ‹ Ñœ
brašgL»w njáa F‰w Mtz¡ fh¥gf«
bjhF¤JŸs òŸËÉtu¤â‹go (ïªâahÉš F‰w« -
2007š gâ¥ã¡f¥g£LŸsJ) 2007-M« M©oš
ïªâa j©lid¢ r£l¤â‹ Ñœ ehL KGtJ« ifJ
brŒa¥g£nlh® v©Â¡if 27,80,559. khÃy k‰W«
áw¥ò¢ r£l§fË‹ Ñœ ifJ brŒa¥g£nlh®
40,87,246. Mf bkh¤j« Rkh® 68 ïy£r«. 2007š
Mªâu khÃy¤âš ïªâa j©lid¢ r£l¤â‹Ñœ
2,36,176 ngU«, k‰w r£l§fË‹ Ñœ 7,17,089 ngU« Mf
b k h ¤ j « R k h ® 9 . 5 ï y £ r « k ¡ f Ÿ i f J
brŒa¥g£LŸsd®. fhtš JiwÆd® ï›thW
m â f h u ¤ i j ¤ j t w h f ¥ g a ‹ g L ¤ J t J .
vnj¢rhâfhukhf elªJ bfhŸtJ M»at‰W¡F,
jk¡FŸs ifJ mâfhu« _y« k¡fsJ thœîÇik
k‰W« Rjªâu¤â‹ ÛJ Mâ¡f« brY¤J»w
msî¡F fhtš JiwÆdU¡F mst‰w mâfhu«
tH§f¥g£LŸsnjfhuzkhF«.
fhtšJiw m¤JÛwšfS¡F gÈahnth® bgU«ghY«
ViHfns. fhtš JiwÆdÇ‹ ïJ ngh‹w jh‹
njh‹¿¤jdkhd, vnj¢rhâfhukhd ï‹D«
F¿¥ghf¢ brhštjhdhš v¤jifa gÊth§F«
elto¡iffS« nk‰bfhŸs¥glhkš jÉ®¡f¥gl
nt©Lkhdhš ifJ mâfhu¤ij xU f£L¡FŸ
bfh©LtUtJ mtáakhF«. xU eg® fhtÈš
bfh©Ltu¥g£lîlnd Érhuiz v‹w bgauhš
Ñœ¤jukhf el¤j¥gLjš, á¤utij brŒa¥gLjš
M»at‰W¡F cŸshf neÇL»wJ. vdnt, ifJ
v©Â¡ifia¡ Fiw¥gj‹ _ynk fhtÈš ÃfG«
F‰w§fis¡Fiw¥gj‰FïaY«.
c©ikÆš ïj‰F« K‹djhf 1980 th¡»š
Äf¢áwªj fhtšJiw mâfhÇahd á.É.euá«k‹
m t ® f i s c W ¥ ã d ® b r a y h s u h f î « ,
j®kåuh.I.á.vÞ mt®fis¤ jiytuhfî« bfh©L
ïa§»a njáa fhtšJiw Miza« jdJ
_ ‹ w h t J m ¿ ¡ i f Æ š ï ª â a h É š i f J
elto¡iffË‹ juhju« g‰¿ F¿¥ãLifÆš, fhtš
JiwÆ‹ trKŸs ifJ mâfhunk fhtšJiwÆš
Ãyî« všyhÉj CHšfS¡F« jiyaha
C‰W¡f©zhf ïU¡»wJ vd¤ bjÇÉ¤âUªjJ.
jÅ kÅj Rjªâu¤ij kW¥gJ Äf nkhrkhdJ vd
fhtšJiw Miza« Äf mG¤jkhf¥ gâî brŒjJ.
xU egiu¡ ifJ brŒtjhš mtuJ r_fkâ¥ò,
j‹khd« M»ait ghâ¥ò¡FŸsh»‹wd. xU eg®
F‰w¢braÈš <Lg£ljhf mt® ÛJ F‰w¢rh£L
vGªjîlndna mtiu¡ ifJ brŒtij tH¡fkhf¡
bfhŸs¡TlhJ. ifJ, nrhjid, if¥g‰wš, tH¡if
xU§»iz¤jš M»ait ngh‹w fhtšJiwÆ‹
gšntW elto¡iffË‹ nghJ gy gjÉ¤ju§fËš
cŸs, F¿¥ghf braš elto¡iffËš bjhl®òŸs
fhtšJiw mYty®fŸ jtwhf elªJ bfhŸs thŒ¥ò
V‰gLtj‹ fhuzkhf Fok¡fŸ Vuhskhd J‹g«,
á¤utijfS¡F Mshf neÇL»wJ. K‹dnu
F¿¥ã£lJ nghy Vw¤jhH 60 rjåj ifJfŸ
njáa fhtšJiw Miza« jdJ
_‹whtJ m¿¡ifÆš ïªâahÉš
ifJ elto¡iffË‹ juhju« g‰¿
F¿¥ãLifÆš, fhtš JiwÆ‹
t r K Ÿ s i f J m â f h u n k
fhtšJiwÆš Ãyî« všyhÉj
C H š f S ¡ F « j i y a h a
C‰W¡f©zhf ïU¡»wJ vd¤
bjÇÉ¤âUªjJ.

njita‰wit mšyJ mÚâahdit vd mªj
m¿¡if F¿¥ãL»wJ. ifJ elto¡if bjhl®ghf
áy ÉÇthd tÊfh£L be¿Kiwfis cUth¡FtJ
gaDŸsjhf ïU¡F« v‹W fhtš Miza«
fUâaJ. fhtš Miza¤â‹ fU¤J¥go, Äf¤
ÔÉukhd (Úâk‹w MizÆ‹¿ ifJ brŒa¡Toa)
F‰w Ãfœî x‹¿‹ ÉrhuizÆ‹ nghJ, ã‹ tU«
NœÃiyfŸ VjhtJ x‹iw mo¥gilahf¡ bfh©L
ifJnk‰bfhŸtnjÃahakhdjhf¡bfhŸs¥gL«.
(i) bfhiy, tÊ¥g¿, bfhŸis, f‰gÊ¥ò M»a
Ä f ¡ b f h o a t H ¡ F f Ë š g h â ¡ f ¥
g£lt®fsJ m¢r¤ij¥ ngh¡» mt®fS¡F
e«ã¡if C£Ltj‰fhf, F‰w« rh£l¥
g£ltiu¡ ifJ brŒJ mtuJ elkh£l¤ij¡
f£L¥gL¤jnt©oaJmtáakhF«.
(ii) F ‰ w « r h £ l ¥ g £ l t ® r £ l e l t o ¡
iffËÈUªJ j¥ã¤J¡ bfhŸtj‰fhf¤
j i y k i w t h » É L t h ® v d ¤
njh‹WÄl¤âš.
(iii) F‰w« rh£l¥g£lt® t‹Kiwahs®, mtiu¡
i f J b r Œ J e l k h £ l ¤ i j ¡ f £ L ¥
gL¤jhÉ£lhš, mt® bjhl®ªJ t‹KiwÆš
<LgLth®.
(iv) F‰w« rh£l¥g£lt® F‰wtH¡fKilat®,
mtiu¡ fhtÈš it¡fÉšiyahdhš mt®
ïnj ngh‹w F‰w¢ brašfis bjhl®ªJ
brŒth®.
n#h»ªjh®Fkh® vâ® c¤ju¥ãunjr muR k‰W« ãw®
(1994 SCC (Crl) 1172) v‹w tH¡»š, njáa fhtš
M i z a ¤ â ‹ n k ‰ f © l g Ç ª J i u f i s
c¢rÚâk‹w« m§ÑfÇ¤jnjhL, mit Kiwahf¥
ã‹g‰w¥gl nt©Lbkdî« tÈíW¤âaJ. ifJ
brŒtj‰fhd mâfhu« v‹gJ xUtif. Mdhš
mij¥ga‹gL¤Jtij Ãaha¥gL¤JtJ v‹gJ
ntWtifahF« vd c¢r Úâk‹w« bjËthf
És¡»aJ. xU òfh® bjhl®ghf, mªj¥ òfh®
c©ikahdjh, neh¡f« ne®ikahdjh vd
Érhuiz brŒJ, F¿¥ã£l eg® c©ikÆš mâš
< L g £ o U ¡ » w h ® v d f h t š J i w m â f h Ç
cs¥ó®tkhf âU¥â milahj g£r¤âš mtiu¡
ifJ brŒjš TlhJ. muáayik¥ò¢ r£l« k‰W«
ïju r£l KiwfS¡F¡ TLjyhf, všyh Éjkhd
ifJ k‰W« fhtÈš it¥gJ ngh‹w elto¡iffŸ
mid¤ijí« m›t¥nghJ gâî brŒtJ,
b t Ë Æ L t J M » a t Ê K i w f Ë š b t Ë ¥
gil¤j‹ik k‰W« bghW¥ng‰wiy cWâ¥gL¤âl,
KiwgL¤âl xU KGikahd Ã®thf tÊKiwia
Ãuªjukhfnt cUth¡FtJ gaDŸsjhf ïU¡F«
vd o.nf.ghR vâ® nk‰Ft§f muR (1997 ISCC 416)
v‹w tH¡F¤Ô®¥ãš c¢r Úâk‹w« bjÇÉ¤JŸsJ.
v š y h i f J m š y J f h t È š i t ¡ F «
elto¡iffË‹ nghJ« Ãiwî brŒa¥gl
nt©oajhf 11 njitfis c¢r Úâk‹w«
bjhF¤jË¤jJ. ifJ brŒí« mYtyÇ‹ bga®,
gjÉ bjÇÉ¡f¥gl nt©L«, ifJ F¿¤j F¿¥ò
jahÇ¡f¥gl nt©L«, e©g® mšyJ cwÉdU¡F¤
jdJ ifJ F¿¤J jftš mË¡F« cÇik, fha§fŸ
F¿¤j gÇnrhjid, x›bthU 48 kÂneu
ï i l b t Ë Æ Y « k U ¤ J t ¥ g Ç n r h j i d ,
tH¡f¿Piu¡ fyªjhnyhrid brŒtj‰fhd cÇik
ï‹dãw;
fhyÅaMâ¡f¤bjhl®¢á
ïªâa r£l Miza¤â‹ 177tJ m¿¡ifÆš cŸs
kâ¥ò Ä¡f fU¤J¡fis eh« kdâš bfhŸs
nt©oaJ mtáa«. “Rjªâu« v‹gJ Fok¡fË‹
Éiykâ¥ãl‰fÇa X® cÇikahF«. Rjªâu«
v‹gj‹ KGikahd bghUŸ k‰W« kâ¥ò mjid
ïHªJ thLgt®fS¡F¤ jh‹ bjÇí«. ekJ r_f«
c£gl vªjbthU r_f¤ij vL¤J¡ bfh©lhY«
xUt® ifJ brŒa¥g£lîlndna mtUila
e‰bgaU¡F khR V‰g£L ÉL»wJ. fhtšJiwahš
i f J b r Œ a ¥ g L t J v ‹ g n j ï Ê t h d J ,
mtkhdfukhdJkhF«. mJ jÅbahUtÇ‹
Rakâ¥ig¡ Fiw¤J ÉL»wJ. mtuJ r_f kâ¥ò
FiyªJÉL»wJ.
xU eg® F‰w« brŒJŸsh® vd¤Ô®khÅ¥gj‰FÇa
v›Éj Mjhunkh mšyJ jftnyh ïšyhj nghâY«
Tl F¿¥ã£l eg® xUtiu Äf¡ÔÉukhd (Úâk‹w
c¤juî ï‹¿na ifJ brŒa¡Toa) F‰w¤âš
bjhl®òilatuhf¡ fhtšJiw mâfhÇ xUt®
fUJtjhnyna mtiu¡ifJ brŒa¡ Toa msî¡F
Vuhskhd mâfhu¤ij eh£oYŸs všy fhtšJiw
mâfhÇfS¡F« ï‹D« brhštjhdhš eh£oYŸs
všyh fhty®fS¡F« tH§FtJ Ãahakhdjh
mšyJV‰òilajh?
bghJ k¡fŸ k¤âÆš fhtšJiw F¿¤j ,m¢r«
(r£l« xG§if¥guhkÇ¥gâš jdJ flikfis
fhtšJiwÆd® br«ikahf¢ brŒtj‰fhf) ïU¡f
nt©oaJ mtáa« v‹w thj¤ij eh« V‰W¡
bfhŸs ïayhJ. ïJ c©ikÆš fhyÅa Mâ¡f
muh#f¤â‹ bjhl®¢áahF«. k¡fËlÄUªJ
Éy»ÆU¡»w, mnj ntisÆš v#khd®fS¡F
ÉRthrkhÆU¡»w nkhrkhd Ã®thf mik¥ò Kiw
fhyÅa M£á¡F¤jh‹ bghU¤jkhÆU¡F«. ïªj
c©ikia njáa fhtš Miza« btË¥gilahf¡
T¿íŸsJ. xU #dehaf r_f¤âš, fhtš

JiwÆY« #dehaf cz®îfŸ brÊ¤njh§f
nt©L«, k¡fS¡F¥ gÂah‰W« cz®î ngh‰¿
ts®¡f¥gl nt©L«. mfªijnahL mšyJ
mtkÇahij¥ ngh¡»š fhtšJiw brašgl¡
TlhJ. ï§»yhªâš cŸs fhtš JiwÆd® ešy
e©g®fis¥ nghy bghJ k¡fshš e«ã¡ifnahL
neá¡f¥gL»wh®fŸ.
fhtš JiwÆd® ïªj eh£L k¡fis - mt®fËš
bgU«ghnyh® ViHfŸ - thŒ¥ò¡ »il¡Fkhdhš
VjhtJ xUtifÆš Äf¤ ÔÉukhd F‰w¢ braiy¥
òÇa¡Toa âwikahd F‰wthËfŸ v‹gJ nghy¡
fUJtJ TlhJ. ïªj eh£o‹ bgU«ghyhd k¡fŸ -
mt®fŸ ViHfshf ïU¥ãD« Tl - F‰w¢ braÈš
<LghL cŸst®fŸ vd eh§fŸ fUjÉšiy.
m¤jifa áy® ïU¥gh®fŸ v‹gâš rªnjf«
VJÄšiy, Mdhš mt®fŸ “fhtšJiwÆd® ÛJ
m¢r«” fhuzkhf jkJ elto¡iffis xU nghJ«
ÃW¤â¡bfhŸtâšiy.
k¡fŸ eyid¡ fU¤âš bfh©L gh®¡ifÆš,
F‰wÉaš Érhuiz eilKiw¢ r£l¤â‹ 41tJ
ãÇÉš nk‰bfhŸs¥g£LŸs kh‰w§fŸ bgU«ghY«
njitahdJ« tunt‰f¡ ToaitíkhF«. ïJ
F¿¤j v›Éjkhd M£nrgizfS¡F« mo¥gil
ïU¥gjhf¤ njh‹wÉšiy. Xusî Fiwªjg£r
vâ®¥ò tH¡f¿P®fËlÄUªJ vGªJŸsJ. mt®fŸ
muáaš r£l¤âš bgh¿¡f¥g£LŸs jÅeg®
Rjªâu«, Foah£á cÇikfŸ M»at‰¿‹ ca®
kâ¥ig¥ ca®¤â¥ ngh‰Wgt®fŸ v‹gâY«,
r_f¤â‹ e‹kâ¥ig¥ bg‰w, m¿th®ªj gFâÆd®
v‹gâY«v›ÉjIaK«ïšiy.
Economic & Political Weekly 2009 March 7
âU.vÞ.M®. r§fu‹ XŒî bg‰w M£á¥ gÂ
mYtyuhth®. Ijuhghâš tá¡»wh®. kÅj cÇik
brašghLfËšbraÿ¡fKl‹g§nf‰gt®.
ekJ r_f« c£gl vªjbthU
r_f¤ij vL¤J¡ bfh©lhY«
xUt® ifJ brŒa¥ g£lîlndna
mtUila e‰bgaU¡F khR V‰g£L
ÉL»wJ. fhtš Jiwahš ifJ
brŒa¥gLtJ v‹gnj ïÊthdJ,
m t k h d f u k h d J k h F « . m J
jÅbahUtÇ‹ Rakâ¥ig¡ Fiw¤J
É L » w J . m t u J r _ f k â ¥ ò
FiyªJÉL»wJ.
K‹ #hÛ‹ bgWgt®fŸ
khÍÞânu£olnk #hÛ‹ bgwyh«
kJiu, or. 4: K‹#hÛ‹ bgWgt®fŸ, r«gªj¥g£l Ñœ nfh®£oš #hÛ‹ g¤âu§fis jh¡fš brŒJ
#hÛÅš bršyh« v‹W ca® Úâk‹w bgŠ¢ bjÇÉ¤JŸsJ. tH¡»š r«gªj¥g£l eg®, K‹#hÛ‹
bgW«nghJ,r«gªj¥g£lÑœnfh®£oš#hÛ‹g¤âu§fisjh¡fšbrŒJ#hÛÅšbrštJtH¡f«.
ïªj eilKiwia kh‰¿, Érhuiz mâfhÇ K‹ò M#uh», #hÛ‹ g¤âu§fis jh¡fš brŒJ,
#hÛÅš bršy nt©L« vd ca®Úâk‹w »is jÅ Úâgâ c¤juÉ£lh®. ïªj c¤juit vâ®¤J
t¡Ñš r§f§fŸ rh®ãš kD¤jh¡fš brŒa¥g£lJ. ïij ÉrhÇ¤j jÅ Úâgâ, Érhuizia KG
bgŠR¡Fkh‰¿c¤juÉ£lh®.
ÚâgâfŸ nf. uÉuh#gh©oa‹ M®. uFgâ, nf. v‹. ghõh M»nah® ÉrhÇ¤jd®. ÚâgâfŸ
nf. uÉuh#gh©oa‹, nf. v‹. ghõh M»nah® ãw¥ã¤j c¤juÉš, tH¡»š bjhl®òila tiu ifJ
brŒanth, fhtÈš vL¡fnth vªj jilí« ïšiy. mt®, V‰fdnt K‹#hÛ‹ bg‰¿Uªjhš, mtiu
nghärh® ifJ brŒahkš É£L Él nt©L«. tH¡»‹ Érhuiz mâfhÇÆl« #hÛ‹ g¤âu§fis
jh¡fš brŒJ #hÛ‹ bgw nt©L« v‹w c¤juit kh‰w¡nfhÇ jh¡fš brŒa¥g£l kD Ûjhd
Érhuiz, Û©L« jÅ Úâgâ¡F mD¥g¥gL»wJ v‹wd®. ïijaL¤J, KG bgŠ¢ ÚjgâfËš
xUtuhdM®.uFgâ,ÚâgâfŸnf.uÉgh©oa‹,nf.v‹.ghõhM»nahÇ‹KoitV‰W¡bfh©lh®.
âdfu‹4or«g®2008

“Kiwa‰w ïªj¥ nghÇš eh« tH¡fkhd ngh®
KiwfË‹ _y« bt‰¿ila KoahJ. ekJ
kâ¥ÕLfŸ Äf¢ áwªjit, tÈikahdit,
e L Ã i y a h d i t , n e ® i k a h d i t ,
ïitbašyht‰iwí« Él TLjyhd kÅj
neaÄ¡fit vd ÃiyÃW¤Jtj‹ _ynk eh« ïªj¥
nghÇš bt‰¿ bfhŸs ïaY«” v«.åu¥gbkhŒÈ
jiyikÆyhd ïu©lhtJ Ã®thf¢ Ó®âU¤j
Miza¤â‹ “ga§futhj¤â‰F vâuhd ngh®:
n e ® i k a h d t Ê f Ë ‹ _ y « g h J f h ¥ i g
ÃiyÃW¤JtJ”v‹wm¿¡ifÆ‹nk‰nfhŸïJ.
ga§futhj« g‹Kf¤j‹ik bfh©lJ. mj‰F
vâuhf¥ nghuhLtj‰F ÄFªj m¿th‰wš
njit¥gL»wJ. ga§futhj¤â‰F vâuhd r£l§fŸ
Kiwahd, ÉÇthd Éthj¤â‰F¥ ã‹dnu
brayh¡f¥gl nt©L«. fht‰gilfS¡F mst‰w
m â f h u « m Ë ¥ g j ‹ _ y « F o k ¡ f Ë ‹
Rjªâu¤â‰F¡ f£L¥ghLfis Éâ¡F« r£l§fis
ïa‰WtâšmŸË¤bjË¤jmtru¡nfhy«TlhJ.
1.m¿Kf«
r£l Énuhj elto¡iffŸ (jL¥ò¢) r£l knrhjh
e h l h S k ‹ w ¤ â š É Ç t h d É t h j ¤ â ‰ F
ïl§bfhlhkš flªj or«gÇš mtru mtrukhf
jh¡fš brŒa¥g£LŸsJ. ïªj knrhjh brayh¡f¥
gLtj‰F K‹ò Ãiy¡FGÉ‰F mD¥g¥g£L
KGikahf¥ gÇÓyid brŒa¥gl nt©Lbk‹W
ehlhSk‹w¤âš ghRnj› M¢rh®ah cŸË£l gy
ehlhSk‹w cW¥ãd®fŸ vG¥ãa nfhÇ¡ifia
m u R f © L b f h Ÿ s n t Æ š i y . k Å j
cÇikfS¡bfâuhd fhtš JiwÆdÇ‹, bfhoa
ml¡FKiw¢ brašghLfS¡F¡ fhuzkhd Äf
nkhrkhd K‰fhy¤J ga§futhj vâ®¥ò¢
r£l§fË‹ gy gFâfŸ m¥gona efbyL¡f¥g£L
òâa r£l¤âš nr®¡f¥g£LŸsd. Kªija fhy¤J
ga§futhj vâ®¥ò¢ r£l§fŸ jkJ F¿¡nfhis
vŒJtâš njhšÉailªjnjhL, bgU«ghY«
áWgh‹ik k¡fS¡bfâuhf¥ ga‹gL¤j¥g£L
tªjikahš ïªâa¢ r_f« ãsî g£LŸs
NœÃiyÆY«, I¡»a K‰ngh¡F¡ T£lÂ muR
giHa r£l§fËš á‰áy kh‰w§fŸ brŒJ òâaJ
nghy¡bfh©LtªJŸsJ.
2 . F ‰ w ¥ ò y d h Œ î « , F o k ¡ f Ÿ
Rjªâu¤ij¢Ó®Fiy¤jY«
et«g® 2008š K«igÆš ga§futhj¤ jh¡FjšfŸ
ÃfœªjijaL¤J, V‰fdnt ïUªj ga§futhj«
k‰W« mikâia¡ Fiy¡F« elto¡iffŸ
(jL¥ò¢) r£l« 1987 (jlh) k‰W« ga§futhj
elto¡iffŸ jL¥ò¢ r£l« 2002 (bghlh)
M»at‰iw ÉŠR« tifÆš, Äf mtrukhf ïªj¢
knrhjh K‹it¡f¥g£LŸsJ. jlh k‰W« bghlh
M»a ïU r£l§fSnk bfhoa ml¡F Kiw¢
r£l§fŸ vd Ék®rd¤â‰F cŸshdit. jlh 1995š
fhyhtâah»É£lJ. bghlh r£l« gyKiw jtwhf¥
ga‹gL¤j¥g£LŸsJ v‹gjhš bfhoa bghlh
r£l¤ij 2004š muR Ú¡» É£lJ. ïU r£l§fSnk
ïªâa áWgh‹ik k¡fis J‹òW¤j¥ga‹g£ld
v‹w fL« f©ld¤â‰F cŸshÆd. 1967-M«
M©o‹ r£l Énuhj elto¡iffŸ (jL¥ò¢)
r£l¤âš 2004š áy âU¤j§fis¢ brŒJ
m¢r£l¤ijna Kj‹ikahd ga§futhj vâ®¥ò¢
r£lkhf ÃWÉaJ muR. or«g® 2008‹ âU¤j knrhjh
n k ‰ f © l 2 0 0 4 r £ l ¤ â n y n a n k Y « á y
âU¤j§fis¡ bfh©LŸsJ. ga§futhj¤
jh¡Fjšfis K‰whf ÃW¤Jtâš njhšÉailªj,
kÅj cÇik¡ bfâuhd Kªija fhy¤â‹ bfhoa
ml¡F Kiw¢ r£l§fS¡F kh‰whf, òâa
mQFKiwia nk‰bfhŸtj‰F¤ jt¿É£l muR
giHa r£l§fË‹ áy c£TWfisna fldhf¥
bg‰W òâa r£l« ngh‹W njh‰wkË¡f¢ brŒjJ
v›thWv‹gij¡fh©ngh«.
2.1 - 2008 M« M©L r£l¤âU¤j«
(UAPA)
ga§futhj¤â‰bfâuhf¥ nghuhLtJ k£LkšyhJ
Fok¡fË‹ Rjªâu¤ij¥ ghJfh¥gijí« rk
neh¡fhf¡ bfh©L or«g® 2008 r£l¤âU¤j« nk‰
bfhŸs¥g£LŸsJ vd cŸJiw mik¢r® g.áj«gu«
ehlhSk‹w¤âš T¿íŸsh®. j‰nghija
r£l Énuhj elto¡if (jL¥ò) r£l¤âU¤j« - 2008
-ïuÉeha®
2004« M©o‹ r£lÉnuhj elto¡if (jL¥ò¢) r£l¤âš mtru¡ nfhy¤âš bfh©L
tu¥g£LŸs âU¤j§fŸ, ga§futhj elto¡iffis¡ ifahŸtâš muR¡F òâa tÊfŸ VJ«
òy¥glÉšiy v‹gij btË¥gL¤âíŸsd. ga§futhj¤jh¡FjšfŸ, mt‰W¡bfâuhd
r£l§fistotik¤jšM»at‰¿šïªâahÉ‹flªjfhymDgt«Vuhs«.

r£lÉnuhj elto¡iffŸ jL¥ò¢ r£l¤âš (UAPA)
F¿¥ãl¤j¡f kh‰w§fis 2008 âU¤j knrhjh
bfh©LtªJŸsJ.
(I) 'ga§futhj¢ braš' F¿¤jtiuaiw: 2008 UAPA
knrhjh ga§futhj¢ braš F¿¤j ÉÇthd
tiuaiwiamË¡»wJ.
(a) clÈaš brašghL: 2008 r£l¤âU¤j«
c©ikÆnyna bghlh r£l¤ij kWgâ¥ò
b r Œ j h ‰ n g h y n t “ b t o F © L f Ÿ , ï j u
btobghU£fŸ, vËâš Ô¥g‰w¡ Toa bghU£fŸ,
J¥gh¡» ngh‹w všyh cÆ®¡bfhšÈ Míj§fŸ,
nguhg¤J ÉisÉ¡f¡ Toa e¢Rthí¡fŸ mšyJ
ïju ntâ¥bghU£fŸ, mšyJ ntW v›tifÆYkhd
Éisîfis V‰gL¤j¡Toa v›tifÆYkhd
bghU£fŸ” M»at‰iw¥ ga‹gL¤Jtij
ÔÉuthj¢ braš vd¡ TW»wJ. k¡fËilna
ga§futhj¤ jh¡Fjš Ãfœ¤j¥gl¡ fhuzkhf
ïU¡f ToaJ vd fUJkhdhš, vªj clÈaš
ßâÆyhd brašgh£ilí« ga§futhj¢ braš vd
muR Koî brŒa ïaY« v‹gJ ïªj¡ filá
th¡»a¤â‹ bghUshF«. cjhuzkhf, ekJ eh£o‹
Rfhjhu¥ gÂahs®fŸ j§fŸ nfhÇ¡iffS¡fhf¤
jhth vG¥ã, ntiyÃW¤j« Jt§F« ntisÆš, “
k¡fËilna ga§futhj¤ jh¡Fjš el¤j¥
ngh»wh®fŸ” v‹gjhf mt®fŸ ÛJ elto¡if
vL¡f¥glyh«. VbdÅš mt®fsJ ntiy ÃW¤j«
“k¡fŸ j§fS¡fhd mtrufhy kU¤Jt
cjÉfis¥ bgWtj‰F¤ jilahf ïU¡f¡ TL«”.
vdnt ïªj ntiy ÃW¤j« “r_f¤â‹ cÆ®fh¡F«
nritfS¡F ïilôW ÉisÉ¡f¡ TL«”,
VbdÅš r£l¤â‹ ãÇî 15-š “vªj tifÆY«”
v‹w brhš všyht‰iwí« ï£L Ãu¥òtjhf
ïU¡»wJ. ï¥nghija r£l tiuaiw v›tsî
ÉÇthdjhf ïU¡»wJ v‹gj‰F ïJ x‹nw
vL¤J¡fh£lhF«.
(F¿¥ã£l ga§futhj¢ branyhL bjhl®òilat®
v‹gjhf F‰w« rh£l¥g£ltU¡F vâuhd Mjhu«
VnjD« ïU¡Fkhdhš) ï¤jifa mghafukhd
ts®¢á¥ngh¡F, c©ikahd ga§fu thâfËilna
k£LÄ‹¿, eh£o‹ Fok¡fËilnaí« m¢r¤ij
cUth¡»ÆU¡»wJ.
(b)áªjdhßâÆyhdbrašghL:
2008 r£l¤âU¤j« “x‰Wik, xUik¥ghL, ghJfh¥ò
mšyJ ïªâa ïiwah©ikia m¢RW¤Jtjhf¡
fUj¡Toa, ïªâahÉš mšyJ VjhtJ xU btË
eh£oš k¡fS¡bfâuhd ga§futhj¤ jh¡Fjš
brayhf¡ fUj¡Toa” v‹gjhf Kªija bghlh
r£l¤ij¡ fh£oY« ÉÇthd c£bghUis¡
bfh©oU¡»wJ. òâa r£l« cŸsl¡f¤âš
k £ L k š y h J n j r v š i y i a ¡ f l ª J «
ÉÇtilªjjhfcŸsJ.
(c) UAPA r£l¤âš ÉLg£l gFâ:
ga§futhj¤â‰F vâuhd elto¡iffË‹ nghJ
kÅj cÇikfË‹ ju« ca®¤j¥gLtJ k‰W«
ghJfh¡f¥gLtJ F¿¤j I¡»a ehLfŸ rigÆ‹
Mtz¤âš “njáa msÉš, ga§futhj¡ F‰w§fŸ
v‹git _‹W c£TWfŸ xU§»izªjjhf
tiuaW¡f¥gL»‹wd. mit (i) ga‹gh£L¡
fUÉfŸ (ii) Éisî F¿¤j vâ®gh®¥ò (iii) F¿¡nfhŸ,
ïit mid¤J« VnjD« xU muáaš mšyJ
á¤jhªj¤ij ÃiyÃW¤Jtij mo¥gilahf¡
bfh©oU¤jš”. ïªj _‹W m«r§fisí« xU§nf
Ãiwî brŒahj vªj elto¡ifiaí« ga§futhj¢
brayhf¡ bfhŸs¡ TlhJ vd I.eh. m¿¡if
TW»wJ. VbdÅš mit rhjhuz F‰w¢brašfis
Él v›tifÆY« ntWg£ljhÆšiy. ï§»yhªJ,
fdlh k‰W« MÞânuÈa eh£L ga§futhj¤ jL¥ò¢
r £ l § f Ÿ a h î « m u á a š , k j , á ¤ j h ª j ¡
F¿¡nfhŸfŸ bfh©l brašfisna ga§futhj«
vd tiuaW¤JŸsd. 2008 r£l¤âU¤j«
ï›Éra¤âš, FH¥gkhf ïU¥gnjhL, ga§futhj«
F¿¤jnghâa òÇªJz®îïšyhkšcŸsJ.
(II) ifJ: âU¤j¥g£l r£l¥ãÇî 43-‹ go, “vªj
xU fhtš mYtyU« “ jhnd m¿ªâU¥gJ, mšyJ
ntW xUt® mË¤j jftÈ‹ mo¥gilÆš, mšyJ
VnjD« xU Mtz«, bghUŸ, mšyJ ntW VnjD«
xU bghUis” ï¢r£l¤â‹ goahd F‰w¢ braÈš
xUt® <Lg£lj‰fhd Mjhukhf¡ »il¡f¥
bg‰WŸs ÃiyÆš, mt® F‰w¢braÈš <Lg£ljhf
jh‹ e«ò« g£r¤âš vªj egiuí« ifJ brŒayh«.
ifJ brŒa¥g£ltU¡F mt®Ûjhd Ia« F¿¤j
jftiy “v›tsî ÉiuÆš ïaYnkh m›tsî
Éiuthf” bjÇÉ¡f nt©oaJ k£Lnk mYtyÇ‹
flikahF«.
(III) F‰w¢rh£L¥ gâî¡F K‹ng fhtÈš
it¥gJ: 2008 UAPA r£l¤âU¤j¤â‹go, xUt®
ÛJ F‰w¢ rh£L gâî brŒa¥gLtj‰F K‹d® mâf
g£rkhf 180 eh£fŸ tiu mtiu áiwÆš it¡fyh«,
Mdhš 90 eh£fŸ flªj ãwF, muR tH¡f¿P®
F‰w¥òydhŒÉš K‹nd‰w« V‰g£LŸsJ, Mdhš
TLjš fhy mtfhr« njitbad Úâ k‹w¤âš
És¡fkË¡f nt©L«. ï«khâÇahd ÉâfŸ

nghJkhditašy. F‰w¢rh£L¥ gâî¡F K‹ng
áiw¡fhtÈš it¥gij Ú£o¥gJ g‰¿ gÇÓyid
brŒí« eLt®, j« K‹ rk®¥ã¡f¥g£l Mjhu«
nghJkhdjh v‹gJ g‰¿ Muha nt©LnkašyhJ,
òydhŒÉš K‹nd‰w« V‰g£LŸsjh v‹gJ g‰¿
k£LnkMuhŒtJTlhJ.
k‰w #dehaf ehLfËš F‰w¢rh£L¥ gâî¡F K‹ng
fhtÈš it¡f mDkâ¡f¥g£l fhy mtfhr¤ij
fh£oY« ïªâahÉš mDkâ¡f¥g£LŸs 180 eh£fŸ
fhy msî Äf¡ TLjyhd x‹whF«. ï§»yhªâš
ï›thW 28 eh£fŸ tiu áiwÆš it¡fyh«.
mbkÇ¡f I¡»a ehLfËš mDkâ¡f¥g£l fhy
msî 48 kÂ neu« k£Lnk, Mdhš btËeh£il¢
nr®ªjt®fŸ ga§futhj¢ braÈš <Lg£ljhf Ia«
vGkhdhš “ng£Çah£ r£l¤â‹ go” 7 eh£fŸ tiu
áiwÆš it¡fyh«. MÞânuÈa¢r£l« 24
kÂneu«fhtÈšit¡fmDkâaË¡»wJ.
“F‰w¢rh£L¡FK‹ghfnt xUtiu¡ fhtÈš
it¥gJ Ôa åisîfis V‰gL¤J»wJ. brhªj
thœ¡ifÆY«, FL«g¢ NHÈY«... áiw it¡f¥g£l
kÅjÇ‹ Rjªâukhd elkh£l«, ntiythŒ¥ò
M»ait Ó®Fiy¡f¥gL»wJ. ïitahî«
v¥nghJ« v›tifÆY« F‰w¢ rh£L¡F Mshfhj
xUtU¡F j©lidahfnt M» ÉL»‹wd” vd
Inuh¥ãaehlhSk‹w¡T£L¡FGbjÇÉ¡»wJ.
ne®ikahd Érhuiz¡fhd r®tnjr mik¥ò, jdJ
m¿¡ifÆš “v›Éj¡ F‰w¢rh£LÄ‹¿ F‰w¤ij
Ã%ã¡f VnjD« Mjhu« »il¡F« v‹w ôf¤âš
xUtiu Ú©l fhy« áiwÆš it¤âU¥gJ k¡fË‹
Rjªâu cÇikfis¡ fLikahf Ó®Fiy¥gjhF«”
vdv¢rÇ¤JŸsJ.
F‰w¢rh£L gâî brŒa¥gLtj‰F K‹ng fhtÈš
it¡f¥g£LŸs xUtuJ fhtiy 90 eh£fS¡F¥
ãwF« Ú£o¡f ÉU«ò»w Úâgâ, Fiwªjg£r«
mj‰fhd fhuz§fisahtJ gâî brŒa nt©L«.
nkY« F‰w« rh£l¥g£lt® btWknd fhtÈš
it¡f¥g£L, mt® ÛJ F‰w¢rh£LfŸ VJ« gâî
brŒa¥glhj ÃiyÆš mt® mj‰fhd e£l <L
nfhUtj‰FthŒ¥gË¡fnt©L«.
(IV) ãiz ÉLjiy kD: 2008
r£l¤â‹ go, F‰w« rh£l¥g£ltU¡F vâuhf
ïJtiu »il¤JŸs Mjhu§fË‹ mo¥gilÆš
mt®F‰wthË v‹gjhf Úâk‹w« e«òkhdhš mtuJ
ãiz ÉLjiyia mDkâ¡fhJ. xUt®
F‰wthËah ïšiyah v‹gij mt®ãiz ÉLjiy
nfhU« neu¤âš gÇÓyid brŒtJ bghU¤j
k‰wjhF«. F‰w« rh£l¥g£lt® j¥ã¤J¢ br‹W
ÉLthuh mšyJ ãiz ÉLjiy bg‰W¢ br‹W
ntW VnjD« F‰w« brŒthuh v‹gij¤ Ô®khÅ¡f
nt©oaJ x‹nw ãiz ÉLjiy ÉrhuizÆ‹
flikahF«. ï›thW tH¡»‹ Mu«g¡ f£l¤ânyna
F‰w« rh£l¥g£lt® m¡F‰w¤ij¢ brŒjh®
v‹gj‰fhd KGikahd Mjhu§fis muR¤ju¥ò
nrfÇ¥gj‰F ïayhJ. F‰wthË¡bfâuhf rh‹WfŸ
ïšyhj ÃiyÆY« Tl, jh« F‰wthË¡F fÅî
fh£oajhf F‰w« rh£l¥gLnth« v‹w m¢r¤jhš
F‰w« rh£l¥g£ltuJ ãiz ÉLjiy kDit
ÃuhfÇ¡F«Koî¡FÚâgâfŸtªJÉL»‹wd®.
MÞânuÈahÉY« Tl Ãiyik nkhrkhf¤jh‹
cŸsJ. MÞânuÈa ga§fu thj vâ®¥ò¢ r£l« -
2004š ãÇî S15AA-‹go ga§futhj¡ F‰w«
rh£l¥g£lt®fS¡F ÉâÉy¡fhd NœÃiyfËš
k£Lnk ãiz ÉLjiy tH§f mDkâaË¡f¥
g£LŸsJ. ga§futhj¤â‰F vâuhd nghÇš kÅj
cÇikfis¥ ghJfh¥gJ F¿¤j I.eh. rigÆ‹ áw¥ò
m¿¡if MÞânuÈa¢ r£l¤ij¡ f©ld«
brŒJŸsJ. mJ “Mjhu§fis mÊ¥gJ, mšyJ
nkY« F‰w§fŸ brŒtJ ngh‹w nghJkhd
fhuz§fŸ ïU¡Fkhdhš k£Lnk, ãiz
ÉLjiyia kW¤J xUtiu¡ fhtÈš it¡f
c¤juÉlyh« (MÆD«) x›bthU tH¡»Y«
xUtiu¡ fhtÈš it¥gj‰F cÇa fhuz§fis
rk®¥ã¡F« gÂia muR¤ ju¥ò¥bghW¥ãš it¤J,
tH¡»‹ gyh gy‹fis¤ Ô®khÅ¡f nt©L«” v‹W
TW»wJ. 2008 UAPA r£l¤âU¤jK« Tl, muR
m§ÑfhuÄ‹¿ r£l Énuhjkhf ïªâahÉ‰FŸ
EiHí« ïªâa¡Fo k¡fŸ mšyhj mil¡fy«
ehLnthU¡F«, mfâfS¡F« Tl ãiz
ÉLjiyiakW¡»wJ.
UAPA
“F‰w¢rh£L¡FK‹ghfnt xUtiu¡
fhtÈš it¥gJ Ôa åisîfis
V‰gL¤J»wJ. brhªj thœ¡ifÆY«,
FL«g¢ NHÈY«... áiw it¡f¥g£l
kÅjÇ‹ Rjªâukhd elkh£l«,
n t i y t h Œ ¥ ò M » a i t
Ó®Fiy¡f¥gL»wJ. ïitahî«
v¥nghJ« v›tifÆY« F‰w¢
rh£L¡F Mshfhj xUtU¡F
j©lidahfnt M»ÉL»‹wd”

(V) F‰wk‰wt® vd V‰gJ«, F‰w¢ rh£il
bkŒ¥ã¡F«bghW¥igV‰W¡ bfhŸtJ«:
I. eh. áw¥ò m¿¡if “ne®ikahd Érhuiz nfhU«
cÇik v‹gJ, kÅj cÇik¡ nfh£ghLfË‹ goí«,
r£l¤â‹ M£á v‹w fU¤âaÈ‹ goí«
mË¡f¥g£LŸs mo¥gilahd c¤juthjkhF«”
vd¡ TW»wJ. nk‰f©l cÇik r_f, muáaš
cÇikfS¡fhd r®tnjr¡ fU¤ju§»š btËÆ£l
ãuflz¤â‹ 14tJ Éâ¥go ghJfh¡f¥g£LŸsJ.
ïâš ïªâahî« ifbaG¤â£LŸsJ. nk‰f©l
ne®ikahd Érhuiz¡FÇa cÇik¥ãufld¤â‹
14tJ Éâ, xUtiu¡ F‰wk‰wt® vd m§ÑfÇ¥gJ,
vJî« bjÇÉ¡f ÉU«gÄšiynaš bksdkhf
ïU¥gj‰FÇa cÇik cŸË£l gy cÇikfis¥
ghJfh¡»wJ. I.eh. kÅj cÇik¡FG jdJ 2007M«
M©L 32tJ bghJ¡fU¤J¤ bjhF¥ãš “nk‰f©l
14tJ Éâia v›tifÆY« ÛWtJ TlhJ,
n e ® i k a h d É r h u i z Æ ‹ m o ¥ g i l ¡
bfhŸiffshd F‰wk‰wtuhf m§ÑfÇ¥gJ,
bksdkhf ïU¥gij V‰W¡ bfhŸtJ ngh‹w
cÇikfŸ všyh¡ fhy§fËY« F¿¥ghf bghJ
beU¡fo ntisfËš kW¡f¥g£nl tU»‹wd” vd
v ¢ r Ç ¤ J Ÿ s J . n k Y « “ c Ÿ e h £ L ¥
ghJfh¥ò¡FGÉ‹ 1373-tJ Ô®khd¤â‹
bjhl®¢áahf cUth¡f¥gL« ga§futhj vâ®¥ò
bjhl®ghd Úâk‹w eilKiwfŸ nk‰f©l
r®tnjr¡ fU¤ju§F F¿¥ã£LŸs cÇikfis
c W â b r Œ t j h f ï U ¡ f n t © L « ” v d
m ¿ î W ¤ â í Ÿ s J . “ r ® t n j r ¢ r £ l « ,
ehLfS¡»ilna brŒJ bfhŸs¥gL»w x¥gªj§fŸ
M»ait tF¤jË¤JŸs flikfS¡F cÇa
kâ¥gË¡F« t©z« brašgh£oš K‹nd‰w«
fUâ Ka‰á¡f nt©oaJ muá‹ flik” vd ïªâa
murik¥ò¢ r£l¤â‹ 51 tJ ãÇî TW»wJ. vdnt,
v¤jifa ga§futhj vâ®¥ò¢ r£lK«, xUtiu
F‰wk‰wtuhf m§ÑfÇ¡f kW¥gJ, F‰w¤ij
kW¡F« bghW¥ig mt®Ûnj Rk¤JtJ M»a
elto¡iffË‹ _y« ne®ikahd Érhuiz¡fhd
mtuJcÇikiakWjÈ¥gjhfïU¡f¡TlhJ.
I.eh.kÅj cÇik¡ FGÉ‹ nk‰f©l 32tJ
bghJ¡fU¤J¤ bjhF¥ò nkY« TWifÆš “F‰w
k‰wtuhf m§ÑfÇ¥gJ mo¥gil kÅj cÇik¡
nfh£ghlhF«. F‰w¢rh£il bkŒ¥ã¥gJ F‰w«
rh£L« ju¥ã‹ bghW¥ghF«. mJ F‰w¤ij
rªnjf¤â‰F ïlÄ‹¿ bkŒ¥ã¤jhf nt©L«” vd
tÈíW¤J»wJ. 2008 UAPA r£l¤âU¤j« F‰w«
rh£l¥g£ltU¡F ï›îÇikia mË¡f kW¡»wJ.
K ‹ d n u F ¿ ¥ ã £ l J n g h y M í j § f Ÿ ,
btobghU£fŸ mšyJ ifnuiffŸ ngh‹w
cWâahd Mjhu§fŸ VnjD« F‰w ÃfœÉl¤âš
f©Lão¡f¥g£L mit F‰w« rh£l¥g£ltnuhL
bjhl®òŸsitahf bkŒ¥ã¡f¥gLkhdhš, mit
cWâahf kW¡f¥g£lhy‹¿ mtiu Úâk‹w«
F‰wthË vd Koî brŒayh«. flªj fhy¤âš
F‰w« rh£l¥g£lt®fŸ j«Ûjhd F‰w¢rh£L¡fŸ
F¿¤J vJî« bjÇÉ¡fhkš bksdkhf ïU¥gj‰F
mDkâ¡f¥g£lj‹ Éisthf Vuhskhdt®fŸ
r£l¤â‹ ãoÆÈUªJ j¥ã¤J¢ br‹w Ãiyia¤
j É ® ¥ g j ‰ f h f n t ï ¥ n g h i j a k h ‰ w § f Ÿ
c£òF¤j¥g£LŸsd v‹W ghuhSk‹w Éthj¤â‹
nghJ cŸJiw mik¢r® bjÇÉ¤jh®. “xUtU¡F
vâuhf cÇa Mjhu§fŸ rk®¥ã¡f¥g£LŸs ÃiyÆš
mt® T©ony¿ j« Ûjhd F‰w¢rh£il kW¥gj‰F
Mjhu§fŸ ïU¥ã‹ mt‰iw¤ bjÇÉ¡f£L«”
v‹»wh® mt®. ïJ F‰w¢rh£il bkŒ¥ã¡F«
bghW¥ig ïl« kh‰WtnjhL k£LÄ‹¿, F‰w«
rh£l¥g£lt® bksdkhf ïU¥gj‰fhd cÇikiaí«
kW¥gjhF«.
(VI) brh¤J¡fŸ, tUthŒ Mjhu§fŸ,
elkhLtj‰fhd Rjªâu« M»at‰¿‹
Ûjhdmâfhu«:
ïªj knrhjhÉ‹ ãÇî 51A Æ‹ go, ga§futhj¢
b r a È š < L g £ l , m š y J < L g £ l j h f
rªnjf¤â‰FŸsh»w jÅeg®fsJ Ãâ, tUthŒ jU«
brh¤J¡fŸ, mšyJ bghUshjhu Mjhu§fŸ
M » a t ‰ i w K l ¡ f n t h , i f ¥ g ‰ w n t h ,
ifaf¥gL¤jnth mšyJ mt‰¿‹ ga‹gh£il¤
jil brŒanth kŒa muR¡F mâfhu« c©L. nkY«
“ga§futhj¢ braÈš <Lg£l, mšyJ <Lg£ljhf
Ia¤â‰F£g£l jÅ eg®fŸ ïªâahÉ‰FŸ
EiHtijnah, mšyJ ïªâahit ïil tÊahf¥
ga‹gL¤Jtijnah jil brŒa mâfhu« c©L”.
ï«knrhjh Ûjhd ghuhSk‹w Éthj¤â‹ nghJ
ï¥ãÇî muR¡F ÄjÄŠáa ÉÇthd mâfhu«
mË¥gjhf ïU¡»wJ vd “mrhJÔ‹ xntŒÌ”
t h â £ l h ® . x U j Å e g ® Û j h d b t W «
Ia¤âdo¥gilÆnyna, F‰w¢rh£il KGjhf
bkŒã¡fhj ÃiyÆnyna mtuJ Rjªâukhd
e l k h £ l ¤ i j j i l b r Œ t j ‰ F « , m t u J
Ãâahjhuh§fis¡ f£L¥gL¤Jtj‰F« ï¥ãÇî
muR¡F mâfhukË¡»wJ. ï›thW muR j‹
ÉU¥g¤â‹ mo¥gilÆš ahiunt©LkhdhY«
ïy¡fhf¡ bfh©L mtuJ brh¤J¡fis Kl¡fnth
mšyJ mt® ïªâahî¡FŸ EiHtijnah jil
brŒí« ntisÆš, F‰w« Rk¤j¥g£lt® j«Ûjhd
F‰w¢rh£L jtW vd bkŒ¥ã¡F« thŒ¥ò mU»
ÉL»wJ.

3. mrhjhuzkhdt‰iw rhjhuzkhf
M¡FtâšcŸsMg¤J¡fŸ:
K«ig ga§futhj jh¡FjšfË‹ vâbuhÈahf,
ga§futhj¤â‹ á¡fšfS¡F Ô®î fhz¤j¡f,
m ¿ t h ® ª j m Q F K i w Æ y h d r £ l ¤ i j
totik¥gj‰F¥ gâyhf miu¤j khitna âU«g
miu¤JŸsJ kŒa muR. flªj fhy ga§futhj
vâ®¥ò¢ r£l§fË‹ bfhoa ml¡FKiw tot¤ij
k£LÄ‹¿ áy ïl§fËš mt‰iw th®¤ij¡F
th®¤ij m¥gona kWãuâ vL¤J, mit F‰wÉaš
ÚâKiwÆ‹ Ãuªju cW¥ghf ïU¡f¤j¡f tifÆš
2008 UAPA r£l¤âU¤j« cŸsJ. gad‰wJ
v‹gjhf, Äfî« btW¤J xJ¡f¥g£l jlh, bghlh
r£l§fŸ j‰fhÈf r£l§fshfnt ïUªjd.
mt‰iw ÛshŒî brŒayh«. njitahdhš âU«g
bg‰W¡ bfhŸsyh«. Mdhš 2008 UAPA r£l¤
âU¤j¤ij ÛshŒî brŒtj‰F thŒ¥ng ïšiy.
3.1. fhyKiwÆyhdÛshŒî:
ï§»yhªJ ga§futhj¢ r£l« 2000‹ go,
ï¢r£l¤ij 12 khj§fS¡F xU Kiw ÛshŒî
brŒâl vtnuD« xUtiu cŸJiw¢ brayhs®
Ãakd« brŒant©L«. ïªj M©l¿¡if ehlhS
k‹w¤âš it¡f¥gl nt©L«. ga§futhj¢
r£l§fË‹ cŸsl¡f«, mit kÅj cÇikfŸ ÛJ
V ‰ g L ¤ J » w É i s î M » a t ‰ i w ¡ f ©
fhÂ¥gj‰fhd gaDWâÄ¡f brašKiw ïJ
v‹gjhš ï§»yhªJ ÛshŒî Kiw ãw ehLfËY«
m¿Kf¥gL¤j¥g£L tU»wJ. ga§futhj¢
r£l§fË‹ Ñœ j« Ûjhd jh¡Fjiy vâ® bfhŸs
ï¤jifa ÛshŒî Kiw k¡fS¡F Äfî«
mtáakh»wJ. tH¡F bjhlu¥gLtJ mšyJ ïju
r£l elto¡iffËÈUªJ j‰fh¤J¡ bfhŸs khÃy
muR, kŒa muR k‰W« mj‹ CÊa®fS¡F
ghJfh¥gË¥gjhf r£lÉnuhj elto¡iffŸ
(jL¥ò¢) r£l« - 2004 totik¡f¥g£LŸsJ. nkY«,
2008 UAPA r£l« F‰wÉaš eilKiwÆš
ãizÉLjiy, F‰w¢rh£L¡F Kªija áiw¡
fhtš M»at‰¿š Úâk‹w¤ jiyp£L¡F Äfî«
Fiwªj msî thŒ¥gË¡»wJ. vdnt r£l¤ij
ÛshŒî brŒí« eilKiw Äf mtáakhd x‹whf
ïU¡»wJ.
3.2 Úâk‹wMŒî:-
2008 UAPA r£l¤âU¤j knrhjhÉ‹ Ûjhd
ehlhSk‹w Éthj¤â‹ nghJ, cŸJiw mik¢r®
g.áj«gu« “ï¢r£l« Ã®thf¤jhš jtwhf¥
ga‹gL¤j¥gLtij¤ jL¡F« tifÆš r£l¥ãÇî
45(2) tF¡f¥g£LŸsJ” v‹W T¿íŸsh®.
ï¢r£l¥ãÇî x›bthU tH¡F« gâa¥gLtj‰F
K‹djhfnt, mj‰FÇa Mjhu§fis¥ gÇÓyid
brŒJ m›tH¡F bjhlu¥gl nt©Lkh, vd
ïj‰bfd ÃaÄ¡f¥g£l Miza« KobtL¤J,
mj‹ã‹ mDkâaË¡f nt©L« vd¡ TW»wJ.
ï¤jifa Miza« Rna¢irahdJ vdnt
òJ¥ã¡f¥g£l ï¢r£l« jtwhf¥ga‹gL¤j¥
gLtj‰F thŒ¥ãšiy v‹»wh® g.áj«gu«. MÆD«
ï›thiza« murhš ÃaÄ¡f¥gL«. ïªj r£l¥ãÇî
4 5 ( 2 ) m Ë ¡ F « “ g h J f h ¥ ò ” r « k ª j k h f
Miza¤â‰F jÅ mâfhu« VJ« mË¡f¥
glhjjhš ga§futhj vâ®¥ò v‹w bgaÇš jdJ
muáaš neh¡f¤â‰F V‰g muR brašgL«
ntisÆš ïªj Miza« muR¡F¤ jhs« nghL»w
“u¥g®Þlh«ghf¤”jh‹ïU¡F«.
MÞânuÈahÉš ca®Úâk‹w«, bgluš Úâk‹w«,
bgluš eLt®fŸ M»a mid¤J¡Fnk muR
Ã®thf¤â‹ brašghLfis MŒî brŒ»w r£l
mâfhu« c©L. mt‰W¡F muáayik¥ò¢ r£l«
k‰W« gšntW bgluš r£l§fË‹ thÆyhf muir
t‰òW¤jî«, f£L¥ gL¤Jtj‰Fkhd mâfhu«
mË¡f¥g£LssnjhL, r£l Énuhjkhf áiwÆš
it¡f¥g£LŸs xUtiu M£bfhz®î c¤juî
_y« ÉLjiy brŒ»w Ã®thf¢ r£l ßâÆyhd Ô®î
mâfhuK« c©L. MÞânuÈa fhk‹btš¤ eLt®
ga§futhj vâ®¥ò¢ r£l§fË‹ ÑHhd muR
e l t o ¡ i f f i s M Œ î b r Œ a m â f h u «
gil¤jtuhth®. ïªâa ga§futhj vâ®¥ò¢
r£l§fŸ njáa¥ ghJfh¥ò¡F K¡»a¤JtkË¡F«
mnj ntisÆš kÅj cÇikfŸ ghJfh¡f¥
g L t j ‰ F « r k t h Œ ¥ g Ë ¥ g j h f m i k a
nt©Lkhdhš, ï¢r£l§fŸ Rna¢irahd ÚâÆaš
MŒî¡F c£g£ljhf ïU¡F« tifÆš ïj‹
c£TWfŸ ïlkË¡f nt©L«. ga§futhj vâ®¥ò¢
r£l§fŸ jtwhf¥ ga‹gL¤j¥gLtâÅ‹W«,
Fok¡fis Xusî¡F ghJfh¡f ï¤jifa ÚâÆaš
MŒîfŸcjî«.
3.3. KoîF¿¤jÉâ:-
“ga§futhj« F¿¤j všyh r£l§fS« 5 M©LfŸ
tiu fhytiuaiw bfh©ljhf ïU¡f nt©L«.
ïit òJ¥ã¡f¥gl nt©Lkhdhš, òâa r£lkhf
ïa‰w¥gl nt©LnkašyhJ, mik¢rf c¤juî
TlhJ vd T£L¡FG m¿¡if TW»wJ. Mdhš
ïªâahÉš 2008š cUth¡f¥g£LŸs UAPA
r£l¤âU¤j¤ij, tH¡fkhd F‰wÉaš r£l¤âš
ga§futhj¤ jL¥ò¢r£l§fis cŸsl¡», mit,

âU¤jnth mšyJ Ú¡f¥g£lhy‹¿ xU Ãuªjukhd
r£l totkhf M¡f¥g£L É£lJ. jlhr£l«
v£lh©L fhy«, bghlh r£l« _‹wh©Lfhy« vd
Kªija ga§futhj¢ r£l§fŸ F¿¥ã£l fhy
všiyÆš KoªJ ÉL« tifÆš ïUªjd. Mdhš,
ï¥nghija 2008 r£l¤âU¤j« jkJ K‹ndhofË‹
ml¡FKiw m«r§fis m¥gona cŸth§»¡
bfh©lnjhL, mt‰iwbašyh« ÉŠá fhy
všiy¡F c£glhjjhf, muR Koî brŒjhy‹¿
ÛshŒî¡F c£g£lhf nt©oa mtáak‰wjhf
totik¡f¥g£LŸsJ.
3.4. F‰w¢rh£L¡Fvâuhdj‰fh¥ò:
2004-M« M©o‹ r£lÉnuhj elto¡iffŸ
(jL¥ò¢) r£l¤â‹ go, Ñœf©lt®fŸ ÛJ tH¡F
k‰WÄju r£l elto¡iffŸ nk‰bfhŸs KoahJ.
“kŒa muR mšyJ xU khÃy muR mšyJ vªjbthU
kŒa mšyJ khÃy muá‹ mYty® mšyJ mâfhÇ
mšyJ kht£l khÍÞânu£ mšyJ ïj‰bfd
murhš mâfhu« mË¡f¥g£LŸs mYty® mšyJ
kht£l khÍÞânu£ mšyJ ï¢r£l¤â‹ go
e‹d«ã¡ifnahL ï¢r£l¤â‹ fU¤J¥go ïj‹
Ñœ cUth¡f¥g£LŸs VjhtJ xUÉâÆ‹ Ñœ
elto¡if¤ bjhl®tj‰fhd mâfhu« vtÇl¤âš
mË¡f¥g£LŸsnjh, nkY« Míj¥gilfŸ mšyJ
Jiz ïuhQt¥gilfËš gÂah‰W»w mšyJ
XŒîbg‰w vªj xU gÂahsU«, ga§fu thj¤â‰F
vâuhf ghJfh¥ò elto¡iffŸ vL¡F« bghU£L,
e‹d«ã¡ifnahL jd¡F tH§f¥g£l bghW¥ã‹
go, nk‰bfh©l brašKiw elto¡iffŸ
bjhl®ghf”.
2 0 0 8 r £ l ¤ â U ¤ j ¤ â š n k ‰ f © l É â
kh‰w¥glÉšiy. ïj‹ Ñœ jÅ eg® xUt® jtwhf¡
ifJ brŒa¥g£L fhtÈš mšyJ áiwÆš
it¡f¥g£lhš mt® mâÈUªJ ÉLjiy
bgWtj‰Fï¢r£l¥ãÇÉštÊtiffŸVJÄšiy.
4. gÇªJiufŸ:
r£l§fŸ jhkhfnt vªj bthU ga§futhj¤
jh¡FjY« ÃfHhkš jL¤J ÃW¤j ïayhJ.
Ó ® â U ¤ j § f Ÿ g a D Ÿ s i t a h f ï U ¡ f
nt©Lkhdhš, r£l¤âš ÉÇthd Étu§fŸ,
ghJfh¥ò mik¥òfËilna TLjš xU§»iz¥ò,
m t ‰ W ¡ F ¡ T L j š g Æ ‰ á , á W g h ‹ i k
k ¡ f S ¡ b f â u h f b g U « g h ‹ i k k ¡ f i s
âirâU¥òjš, gÊth§F« braš Kiwfis¤ jL¤J
ÃW¤Jtj‰fhf rKjha xU§»irî M»ait
ïiz¡f¥g£lhf nt©L«. ïu©lhtJ Ã®thf¢
Ó®âU¤j Miza« ï¤jifa g‹Kf tÊ
KiwÆyhd mQF Kiw F¿¤J¥ngáaJ. mit,
r£l¢ Ó®âU¤j«, Ã®thf¤â‹ brašâwid
ca®¤JtJ, TLjš Mjhu§fŸ, r_f¥bghUshjhu
ts®¢á k‰W« rk¤Jt« M»aitahF«. ï¤jifa
gšKid mQFKiwahdJ, Ã®thf¤â‰F¡ TLjš
mâfhu¤ij tH§F« r£l tÊ eilKiw v‹w xU
tÊ¥ ghijiaÉl¥ ga‹ Ä¡fjhf ïU¡F«.
VbdÅš ga§futhj« v‹gJ g‹Kf¤j‹ik
bfh©lJ. mj‰F¤ Ô®îfhd gštif mQFKiw
njit¥gL»wJ.
4.1. r£l¢Ó®âU¤j«
ïªâa muR 2008 r£lÉnuhj elto¡iffŸ (jL¥ò¢)
r£l knrhjhit cldoahf¤ âU«g¥bgw nt©L«.
g a § f u t h j ¢ b r a š g h L f i s ¡ F ¿ ¥ g h f
vâ®bfhŸs¤j¡f jÅahd mtru¢ r£l¤ij
m¿É¡f nt©L«. ï¢r£l« njr¥ghJfh¥ò, kÅj
cÇikfŸ M»at‰iw rk neh¡»š ghÉ¥gJ btW«
my§fhu¢ brhšyhf m‹¿, c©ikÆš mt‰iw
cŸsl¡»ajhfïU¡fnt©L«.
4.2. rKjhax‰Wik
muR rKjha x‰Wikia ts®¡F« neh¡»š, Fo
k¡fË‹ FiwghLfis¡fisa Ka‰á¡f nt©L«.
“k¡fËilna tskhd thœ¡if k‰W« rk¤Jt«
M»at‰iw cWâ¥gL¤J« Éjkhf ga§futhj¥
ãu¢rhu¤â‹ bršth¡if¤ jf®¡f nt©L«. ïj‹
Kj‰f£lkhf k¡fsJ r£l¥goahd, Ú©l fhy¡
nfhÇ¡iffis¤ Ô®¥gj‰fhd elto¡iffis muR
nk‰bfhŸs nt©L«” vd ïu©lhtJ Ã®thf¢
Ó®âU¤j Miza« TW»wJ. I.eh. rigÆ‹
“k¡fËilna tskhd thœ¡if k‰W«
rk¤Jt« M»at‰iw cWâ¥gL¤J«
Éjkhf ga§futhj¥ ãu¢rhu¤â‹
bršth¡if¤ jf®¡f nt©L«. ïj‹
Kj‰f£lkhf k¡fsJ r£l¥goahd,
Ú © l f h y ¡ n f h Ç ¡ i f f i s ¤
Ô®¥gj‰fhd elto¡iffis muR
nk‰bfhŸs nt©L«”

K‹dhŸ bghJ¢ brayhs® nfh~ã m‹dh‹ Tl
“ïdkuò, kj mo¥gilÆyhd ghFghLfŸ fhuzkhf
V‰gL« ãu¢áidfŸ, jh« xJ¡f¥g£ljhfî«,
ÉË«ò Ãiy¡F¤ jŸs¥g£ljhfî« fUâ cUth»
j«ik ÔÉuthâfnshL ïiz¤J ïd§fhQ»w
k d ¥ g h § F c U t h » , Ô É u t h â f s h f
cUkh‰w§bfhŸ»w Éisîfis V‰gL¤J»‹wd”
v‹W T¿íŸsh®. nkny brh‹dJ nghy jlh k‰W«
bghlh ngh‹w ga§futhj¢ r£l§fŸ ïªâahÉš
ï R y h Ä a ® f i s ï y ¡ f h f ¡ b f h © n l
ga‹gL¤j¥g£ld. ï¤jifa ghFghL ï‹W«
bjhl®»wJ. 2008 UAPA r£l« Tl fhtšJiw
m Y t y ® f s h š ï ª â a ¢ á W g h ‹ i k
k¡fS¡bfâuhf¤jtwhf¥ga‹gL¤j¥gl¡TL«.
bghUshjhu thŒ¥ò k‰W« njr¥ghJfh¥ò¡ »ilna
cŸs bjhl®ò F¿¤J ãujk® k‹nkhf‹ á§
mt®fS« cz®ªJŸsh®. mt® 2007 or«gÇš
ngRifÆš “V‰w¤jhœthd ts®¢á fhuzkhfnt gy
rka§fËš cŸ eh£L¥ghJfh¥ò xU ãu¢áidahf
bto¤JŸsJ”v‹wh®.
4.3. fhtšJiw¢Ó®âU¤j«
bghlh k‰W« jlh r£l§fŸ fhtš JiwÆduhš
jtwhf¥ ga‹gL¤j¥g£LŸsd. gyKiw ïit
áWgh‹ik k¡fS¡bfâuhf¥ ga‹gL¤j¥g£ld.
r£l Énuhjkhf¡ ifJ brŒtJ, fhtÈš
it¡f¥gLtJ ngh‹w elto¡iffË‹ nghJ,
f h t š J i w j d J m â f h u ¤ i j ¤ j t w h f ¥
ga‹gL¤âaJ, ïju r£lÉnuhj elto¡iffŸ
M»aitg‰¿ Fok¡fŸ jkJ òfhiu gâî
brŒtj‰FÇa tÊ Kiwahfî«, fhtšJiw
r£l¤â‹ všiy¡F£g£L el¡f nt©L« v‹gij
cWâ¥gL¤Jtj‰F«, všyh khÃy§fËY«
“fhtšJiw¥ òfh® Miza«” mik¡f¥gl
nt©L« v‹gjhf gy fhtš Miza§fŸ gÇªJiu
brŒJ tªJŸsd. všyh khÃy muRfS«, jkJ
khÃy¤âš eilKiwÆš cŸs ga§futhj¤jL¥ò¢
r£l elto¡iffË‹nghJ, fhtšJiwÆš t‹Kiw,
yŠr«, k‰W« ghFghLfŸ M»at‰W¡bfâuhd
ghJfh¥gË¡f¤j¡fjhd ï¤jifa fhtš
Miza§fis mik¡f nt©Lbkd kŒa muR
tÈíW¤jnt©L«.
5. Koîiu:
nkny f©lthW ga§fu thj¤â‹ á¡fyhd
j‹ikfS¡nf‰wthW, v¤jifa elto¡iffŸ
gaDŸsjhf ïU¡F«, njr¤â‹ghJfh¥ò k‰W«
jÅkÅj cÇikfŸ M»at‰iw rkkhf¥ guhkÇ¥gJ
v›thW vd m¿ªJ brašgLtJ Äf¡fodkhdJ,
Mdhš, ïªâahî¡F ga§futhj¤ jh¡FjšfŸ,
mt‰W¡bfâuhd r£l§fŸ M»a ïu©oYnk
Vuhskhd mDgt« c©L. ïªj¡ flªj fhy
mDgtnk, ga§futhj¢r£l§fis mtru¡
n f h y k h f b f h © L t u ¡ T l h J , # d e h a f
be¿Kiwfisnah mšyJ r£l¤â‹ M£áianah
Ó®Fiy¡f¡ TlhJ, giHa jtWfËš ïUªJ
ghl«f‰f nt©L«, òâa r£l§fŸ r®tnjr kÅj
cÇik¤ju§fS¡F ïirthf ïU¡f nt©L« vd¡
f‰ã¤JŸsJ.
ga§futhj¤ jh¡Fjšfis¤ jL¤JÃW¤jî«,
F‰wthËfis cÇaKiwÆš j©o¡fî« jFªj
r£lKiw ïU¥gij cWâbrŒa nt©oa bghW¥ò
muR¡F Ã¢ra« c©L. Mdhš Äf¡ bfhoa, Äfî«
btW¡f¥g£l giHa r£l§fisna tH¡fkhd
F‰wÉaš ÚâKiwÆš ïiz¥gjhš v¤jifa
gaD« ïU¡fhJ. ï¥nghJ mtru mtrukhf¡
bfh©L tu¥g£LŸs 2008 or«g® UAPA
r£l¤âU¤j§fŸ ga§futhj¤ jh¡Fjiy vâ®
bfhŸs¤j¡f v›Éjkhd òâa brašKiwfS«
m u R t r « ï š i y b a ‹ g i j ¥ g l «
ão¤J¡fh£L»‹wd.
-Economic & Political Weekly 2009 January 24

December 2008 UAPA amendments merely reveal
that the government lacks any new idea about how
totackleterrorisminIndia.
NOTES AND REFERENCES
1. M. Veerappa Moily, Second Administrative Reforms Commission, “Combating
th
Terrorism: Protecting by Righteousness” ( 8 report, June 2008) http//
arc.gov.in/8th report.pdfaccessed24December2008,pi.
2. This was recommended by Basu DebAcharia during the parliamentary debate on
thebill
3. P. Chidambaram, “Statement of Objects and Reasons” (15 December 2008 ), The
Unlawful Activities(Prevention)AmendmentBill2008,BillNo 76of2008.
4. P. Chidambaram, Parliamentary debates, 10 December 2008,
http://164.100.47.134/newls/textofdebatedetail.aspx?sdate=12/17/2008 accessed
22December2008.
5. See Ben Golder and George Williams, “Balancing National Security and Human
Rights: Assessing the Legal Response of Common Law Nations to the Threat of
Terrorism” (2006) , 8 Journal of Comparative PolicyAnalysis, 43, 47 for a similar
argumentinrelationtoterroristactdefinitionsinothercommonlawcountries.
6. Special Rapporteur on the Promotion and Protection of Human Rights while
Countering Terrorism (hereafter, Special Rapporteur), “Protection of Human
Rights and Fundamental Freedoms while CounteringTerrorism”(16August 2006),
UNGA Doc.A/61/267,para44. See also UNSC Res 1566(8 October 2004) UN Doc
SYRES/1566.
7. Second Administrative Reforms Commission, 'Combating Terrorism: Protecting
th
by Righteousness '( 8 report , June 2008) http//arc.gov.in/8threport.pdf accessed
24December2008,pp9-10
8 The UnlawfulActivities (Prevention)Amendment Bill 2008, passed by Lok Sabha
on 17 December 2008, http//164.100.24.219/ BillsTexts/LSBillsTexts/
PassedLokSabha/76-C.pdfaccessed26December,Section43B(1).
9 Terrorism Act 2006 (UK) http//www.opsi.gov.uk/acts/ acts2006/
ukpga_20060011_en_1 accessed26December2008,section23.
10 Ari D Mackinnon,” Counterterrorism and Checks and Balances: The Spanish and
AmericanExamples”,82,NYUL Rev602(May2007).
11 “Uniting and Strengthening America by Providing Appropriate Tools Required
to Intercept and Obstruct Terrorism Act 2001 (USA PATRIOT ACT) 2001”,
http://thomas.loc.gov/cgi-bin/query/z?c107:H.R.3162.ENR: accessed 31
December2008,section412.
12. Council of Europe Parliamentary Assembly, “Proposed 42-day Pre-Charge
Detention in the United Kingdom” (Committee on Legal Affairs and Human
Rights, 30 September 2008) Doc 11725 http://assembly.coe.int/ Main.asp?link=/
Documents/WorkingDocs/Doco8/EDOC11725.htmaccessed29December2008.
13. Fair Trials International, “Response to the Home Office Discussion Paper on
Options for Pre-Charge Detention in Terrorist Cases”, http://,www.fairtrials.net/
index.php/campaigns/article/response_to_the_home_office_dicussion_paper_on
_options_for_pre_charge_dete/>accessed29December2008.
14. Special Rapporreur,” Australia: Study on Human Rights Compliance while
Countering Terrorism” (14December 2006), UN Doc A/ HRC/4/26/Add3, Para
34.
15. Special Rapporteur, Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms while
CounteringTerrorism”(2008),UNGADocA/63/223,p5.
16. International Covenant on Civil and Political Rights (adopted 16 December 1966,
enteredintoforce23March1976)999UNTS 171,art14(2)andart14(3)(g).
17. HRC, “General Comment No 32-Article 14: Right to Equality before Courts and
Tribunals and to a Fair Trial” (23 August 2007), UN Doc CCPR/C/GC/32(2007),
para6.
18. See UNRC, “ Consideration of Reports Submitted by States Parties under Article
40 of the Covenant: Concluding Observations of the Human Rights Committee;
Estonia” (15 April 2003), UN Doc CCPR/CO/77/EST; UNHRC, “Consideration
of Reports Submitted by States Parties under Article 40 of the Covenant:
Concluding Observations of the Human Rights Committee: New Zealand” (7
August 2002), UN Doc CCPR/CO/75/NZL: UN-HRC, “Consideration of Reports
Submitted by States Parties Under Article 40 of the Covenant: Concluding
Observations of the Human Rights Committee: Egypt” (28 November 2002), UN
Doc CCPR/CO/76/EGY; UNHRC, “Consideration of Reports Submitted By
States Parties under Article 40 of the Covenant: Concluding Observations of the
Human Rights of Committee: Republic of Moldova” (5 August 2002) UN Doc
CCPR/CO/75/MDA; UNHRC, “Consideration of Reports Submitted by States
Parties under Article 40 of the covenant: Concluding Observation of the Human
Rights Committee: Yemen” (12 August 2002) UN Doc CCPR/CO/75/YEM;
UNHRC, “Consideration of Reports Submitted by States Parties under Article 40
of the Covenant: Concluding Observations of the Human Rights Committee:
United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland and Overseas Territories of
the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland” (6 December 2001) UN
DocCCPR /CO/73/UK.
19. Constitution of India http://indiacode.nic.in/coi-web/welcome.html accessed 19
December2008.
20. HRC, “General Comment No 32-Article 14:Right to Equality Before Courts and
and Tribunals and to a Fair Trial” (23 August 2007), UN Doc
CCPR/C/GC/32(2007),para30.
21. Parliamentary Debate, 17 December 2008 http://164.100.47.134/newls
/textofdebatedetail.aspx?sdate=12/17/2008accessed26December2008.
22. “Terrorism Act 2006 (UK)” http://www.opsi.gov.uk/acks/acks2006/ ukpga_
20060011_en_1 accessed26December2008,Section23.
23. “Report of the [Australia] Security Legislation Review Committee” (June 2006)
http://www.ag.gov.au/www/agd/rwpattach.nsf/VAP/(03995EABC73F94816C2A
F4AA2645824B)~SLRC+Reprot+Version+for +15+June+2006[1]pdf /$file
SLRC Report-+Version+for+15+June+2006[1].pdf accessed 29 December 2008,
p.202-203;Australian Parliamentary Joint Committee on Intelligence and Security,
“Review of Security and Counter Terrorism Legislation” (2006)
http://www.aph.gov.au/house/ committee/pjcis/securityleg/report.htm accessed 29
December2008,chaper2,para2.60.
24. Department of Justice, Canada, “TheAnti-TerrorismAct: Parliamentary Review of
t h e A n t i - Te r r o r i s m A c t ” ( 2 0 J u n e 2 0 0 8 ) h t t p : / / c a n a d a
justice.gc.ca/eng/antiter/accessed29December2008.
25. Parliamentary Debate, 17 December 2008 http://164.100.47.134/
newls/textofdebatedetail.aspx?sdate=12/17/2008accessed26December2008.
F4AA2645824B)~SLRC+Report-Version+for+15+June+2006[1].pdf /$file
pp28-29.
F4AA2645824B)~SLRC+Report+Version+for+15+June+2006[i].pdf /$file
pp26 29.
28. House of Lords, House of Commons, Joint Committee on Human Rights,
“Counterterrorism Policy and Human Rights: Prosecution and Pre-charge
th
Detention” (24 report, Session 2005-06) http://www.publications.parliament.
uk/pa/jt200506/jtselect/jtrights/240/240.pdfaccessed29December2008,p6.
29. “Terrorist and Disruptive Activities (Prevention) Act 1987” (India)
http://www.unhcr.org/ref-world/publisher, NATLEGBOD, IND,
3ae6b5818,0.htmlaccessed23December2008,Section1(4).
30. “Prevention of Terrorism Act (POTA) 2002” (India) http://www.commonlii.org
/in/legis/num_act/pota2002294 accessed23December2008,Section1(6).
31. “Unlawful Activities (Prevention) Amendment Act 2004”,
http://www.commonlii.org/ in/legis/num_act/uaaa2004438/accessed 30
December2008.
32. SecondAdministrative Reforms Commission, “Combatting Terrorism: Protecting
th
by Righteousness” (8 report, June 2008), http://arc.gov.in/8threport.pdf accessed
24December2008,P31.
33. Second Administrative Reforms Commission, “Combatting Terrorism: Protecting
th
by Righteousness” (8 report, June 2008) http://arc.gov.in/8threport.pdf accessed
24December2008P31.
34. Report of the Secretary-General, “Uniting Against Terrorism: Recommendations
for a Global Counterterrorism Strategy” (May 2006) http://www.un.org/
unitingagainstterrorism /contents.htm accessed 29 December 2008, chapter II.B
para35.
35. The Andhra Pradesh government recently admitted wrongly detaining and
torturing 21 Muslim youth, over the August 2007 explosions at Meca Masjid,
GokulChatandLumbiniPark.SeeCNN-IBN, 9November2008.
36. Prime Minister Manmohan Singh, Speech at the Chief Ministers' Conference on
Internal Security (20 December 2007), New Delhi http://www.pmindia.nic.in/
speeches.htm.accessed26December2008.

Mªâu ãunjr khÃy áiw¡ fhtš kuz§fŸ F¿¤J
ï¡f£LiuÆš Éthâ¡f¥gL»wJ. áiw¡
ifâfS¡fhd kU¤Jt ftÅ¥ò¡fhd bfhŸif
v›thW ïU¡»wJ, áiw¡fhtÈš ïU¡F«nghJ
ifâfŸ kuzkila neÇL« ãu¢ridia muR
v›thW mQF»wJ v‹gJ F¿¤J Muha¥gL»wJ.
2005-06« M©oš kuzkilªj áiw¡ifâfË‹
r_f¥ bghUshjhu ÃiyikfŸ F¿¤J¥ gÇÓÈ¡»w
ï¡f£Liu, r_fßâahfî« bghUshjhu ßâahfî«
ã‹dilªJŸs k¡fS¡F vâuhfnt x£Lbkh¤j
F‰wÉaš r£l eilKiwfŸ brašgL»wJ v‹gij
vL¤J¡fh£L»wJ.
ïªj khÃy¤â‹ gšntW áiwfËš 2005-06«
M © o š M n u h ¡ » a ¡ n f L f h u z k h f n t
ïwªjt®fŸ 129 ng®. mt®fËš 90 ng® Érhuiz¡
ifâfŸ. 39 ng® j©lid¡ ifâfŸ. mt®fËš 4
ng® bg©fŸ. 1991« M©oÈUªnj áiwfËš gâî
brŒa¥g£l kuz§fË‹ v©Â¡if go¥goahf
mâfÇ¤J tªâU¡»wJ; 2002-03š mJ üiw¤
jh©oaJ. flªj gâidªJ M©LfËš, áiw
tháfË‹ m‹whl v©Â¡if 73 rjåj«
mâfÇ¤jJ. mnj fhyf£l¤âš m‹whl áiw
kuz§fË‹ v©Â¡if 233 rjåj« mâfÇ¤jJ.
ïJ kÅj cÇik¢ brašgh£lhs®fS¡F«
j©lid¢ r£l¤âš Ó®âU¤j« nfhUnthU¡F«
M œ ª j f t i y i a V ‰ g L ¤ â í Ÿ s J . ï ª j
Ãfœ¢á¥ngh¡F, r£l¤njhL nkhjnt©oat®fshf
ïU¡»w r_fßâahfî« bghUshjhußâahfî«
ifÉl¥g£l k¡fS¡F vâuhfnt ÃiyikfŸ
mikí« v‹gij R£o¡fh£Ltjhfnt ïU¡»wJ.
ifâfË‹ r_f¥ bghUshjhu ÃiyikfŸ F¿¤j
jftšfŸ, ekJ j©lid Kiwahš, ahU¡F« gâš
brhšynt©oa bghW¥ãšyhkš, mt®fŸ
r¤jÄšyhkš bfhšy¥gL»wh®fŸ v‹gijna
fh£L»‹wd.
á i w ¡ i f â f Ë ‹ k u z § f Ÿ F ¿ ¤ j
Mtz§fËÈUªJ, áiwfËš ifâfS¡F
v¥go¥g£l kU¤Jt ftÅ¥ò tH§f¥gL»wJ
v ‹ g J « m ª j k u z § f Ÿ V ‰ g £ l j ‰ f h d
fhuz§fS« bjÇatU»‹wd. xU ifâ áiw¡F¡
bfh©Ltu¥gL»wnghJ mtU¡F kU¤Jt
nrhjidfŸ el¤j¥gl nt©L« v‹W r£l«
brhš»wJ. Xusî¡nfD« kU¤Jt¥ gÂahs®fŸ
ïU¡»w bgÇa k¤âa áiwfËyhtJ ïªj¢
r£l¤ij mkyh¡f Koí«. Mdhš ïªj¢ r£l«
K‰¿Ynk kâ¡f¥gLtâšiy v‹gnj c©ik.
ifâfŸ áiwÆš mDkâ¡f¥g£l neu¤âš
mt®fsJ clš Ãiy âU¥âfukhf ïUªjJ v‹nw
t H ¡ f k h f k U ¤ J t M t z § f Ë š g â î
brŒa¥gL»wJ. ïj‹ fhuzkhf, nghÈ° fhtÈš
ïUªjnghJ xU ifâ¡F V‰g£oU¡f¡Toa
fLikahd fha§fŸ - âU£L, bfhŸis ngh‹w
F‰w¢rh£LfË‹ ngÇš ifJbrŒa¥gLnth®
m›thW nghÈ° fhtÈ‹nghJ fha«gLtJ v‹gJ
x‹W« mÇjhd Ãfœî mšy - mt® kuzkiltj‰F
K‹f©l¿a¥gLtâšiy.
ïªj khÃy¤âš bkh¤j« 120 áiwfŸ cŸsd.
ït‰¿š 4 áiwfËš k£Lnk nehaË kU¤Jt®fŸ
ïU¡»wh®fŸ. mªj 4 áiwfËY« Tl KGikahd
k U ¤ J t n r h j i d ¡ T l § f Ÿ » i l a h J .
nehŒthŒ¥gL« ifâfS¡F btËna bjÇí«
m¿F¿fis it¤J nknyh£lkhd á»¢irjh‹
mË¡f¥gL»wnja‹¿, Kiwahd nrhjidfŸ
vJî« el¤j¥gLtâšiy. ïij, nrhjid
K o î f Ë ‹ m o ¥ g i l Æ š m Ë ¡ f ¥ g £ l
áá¡irfS¡F«, kuz¤â‰F¥ ã‹ò iAjuhgh¤âš
cŸs jlaÉaš nrhjid¡ Tl¤âš el¤j¥g£l
nrhjidfËš bjÇatªj fhuz§fS¡F«
ïilnaahdntWgh£oÈUªnjfhzyh«.
i f â f Ÿ j § f s J c l š Ã i y g h â ¡ f ¥
g £ o U ¥ g j h f ¤ b j Ç É ¡ » w n g h J , m t ® f Ÿ
j©lidÆÈUªJ j¥ã¥gj‰fhf eo¡»wh®fŸ
Mªâu khÃy áiw¢rhiy kuz§fŸ
KuË f®z«
Mªâu¥ ãunjr khÃy áiw¢ rhiyÆš cŸs ifâfË‹ Ãiy g‰¿a MŒÉš ïUªJ,
áiw¡ifâfS¡fhd kU¤Jt ftÅ¥ò kW¡f¥ gLtJ mjdhš áiwÆnyna ifâfŸ
ïw¥gJ ngh‹w gÇjhg Ãiyia vL¤J¡fh£L»wJ. áiw¤ Jiw mâfhÇfË‹
x£Lbkh¤jòw¡fÂ¥ignaïªÃiyãuâgÈ¡»wJ.
gy neu§fËš ifâfŸ ïwªJnghd
ÃiyÆšjh‹ kU¤Jtkid¡nf
bfh©Ltu¥ gL»wh®fŸ, mšyJ
ïw¥gj‰F áy kÂneu§fŸ K‹ngh
XÇU eh£fŸ K‹nghjh‹ bfh©Ltu¥
gL»wh®fŸ

v‹nw áiw kU¤Jt mâfhÇfŸ rªnjf¥gL»wh®fŸ
(áiw¡ fhtš mâfhÇfS« j§fŸ g§»‰F m›thW
rªnj»¡»wh®fŸ). ï›thW rªnj»¡F« ngh¡F
ã u ¢ r i d i a á ¡ f y h ¡ F » w J . k d n e h Œ
kU¤Jt®fnsh, csÉš tšYe®fnsh ïšyhjJ
á¡fiy nkY« nkhrkha¡F»wJ. ïit všyhkhf¢
nr®ªJ, fLikahd clšey¡nf£il¡ f©l¿tâš
mrhjhuzkhd jhkj« V‰gL»wJ. jhkjkhfnt
kU¤Jt á»¢ir tH§f¥gL»wJ v‹w c©ikia,
gy neu§fËš ï¥go¥g£l ifâfŸ ïwªJnghd
ÃiyÆšjh‹ kU¤Jtkid¡nf bfh©Ltu¥
gL»wh®fŸ, mšyJ ïw¥gj‰F áy kÂneu§fŸ
K‹ngh XÇU eh£fŸ K‹nghjh‹ bfh©Ltu¥
gL»wh®fŸv‹gâÈUªnjòÇªJbfhŸsKoí«.
áiw thœ¡ifÆ‹ mik¥ò Kiwna Tl
ï¥go¥g£l kuz§fS¡F¡ fhuzkh»ÉL»wJ.
ïšiynaš ïit jÉ®¡f¡ToaitnaahF«.
áiwfËš ïuî neu§fËš ifâfŸ ghu¡ vd¥gL«
m i w f Ë š m i l ¤ J i t ¡ f ¥ g L » w h ® f Ÿ .
mt®fS¡F¥ bghW¥ghf xU ifâ ïuî¥ gÂÆš
<LgL¤j¥gL»wh®. miwfŸ ó£oÆU¡»‹wdth
v‹gij nrhâ¡f miu kÂneu¤J¡F xU Kiw xU
th®l® R‰¿tU»wh®. ïuî neu kU¤Jt¥ gÂahs®
xUtU« ïU¡»wh®. xU ifâ âObud nehŒthŒ¥
g£lhš mšyJ mtU¡F¡ fL« tÈ V‰g£lhš
mtuhšrfifâfËl«jh‹bjÇÉ¡fïaY«.
v©Â¡if rjåj«
m£ltiz rhâfŸ
m£ltiz gH§FofŸ
ã‰gL¤j¥g£l ãÇîfŸ
(rhâfŸ 58, KÞÈ«fŸ 8)
ïju rhâfŸ
rhâ bjÇatuhjt®fŸ
34
21
58
08
08
129
26.3
16.2
45.0
06.2
06.2
100bkh¤j«
M©L j©lid¡
ifâfŸ ifâfŸ
Érhuiz¡ bkh¤j« kuz§fŸ
1991-92
1992-93
1993-94
1994-95
1995-96
1996-97
1997-98
1998-99
1999-2000
2000-01
2001-02
2002-03
2003-04
2004-05
3,252
3,876
3,968
3,671
3,475
3,395
3,076
4,076
3,935
4,202
4,434
5,123
5,290
4,908
5,441
7,304
8,499
8,066
9,924
10,292
8,705
10,534
9,357
8,193
8,140
7,834
9,102
9,054
8,693
11,180
12,467
11,737
13,399
13,687
11,781
14,610
13,292
12,395
12,574
12,957
14,392
13,962
39
44
58
56
56
63
58
91
72
84
80
112
110
111
m£ltiz 1: Mªâu khÃy áiw¢rhiy kuz§fŸ
(mªjªj M©LfË‹ kh®¢ 31 Ãytu¥go)
m£ltiz 2: Mªâu khÃy áiwfËš kuzkilªjt®fË‹ r_f¥ ã‹dÂ

mt®fŸ mªj ïuî¥bghW¥ò¡ ifâÆl«
bjÇÉ¥gh®fŸ. mªj bghW¥ò¡ ifâ mL¤j R‰¿š
mªj¥ g¡f« th®l® tU»wnghJjh‹ mtÇl«
bjÇÉ¥gh®. mªj th®l® kU¤Jt¥ gÂahsÇl«
bjÇÉ¥gh®. kU¤Jt¥ gÂahs® Jiz¢
áiwaâfhÇÆ‹ (blòo b#Æy®) ftd¤J¡F¡
bfh©Lbršth®. ïUtUkhf¢ nr®ªJ miwia¤
âw¥gh®fŸ. VnjD« ÉU«g¤jfhj brašfŸ
el¥gij¤ jÉ®¥gj‰fhf, ghJfh¥ò¡fhd nghâa
fhty®fŸ ïU¡FnghJ k£Lnk miw âw¡f¥gL«.
ï j ‰ b f š y h « ã w F j h ‹ , á i w k U ¤ J t ®
m i H ¡ f ¥ g L t h ® . m t U « m § n f j a h u h f
ïUªjhšjh‹ tªJ ftÅ¥gh®. kU¤Jt®
áiw¢rhiy¡F btËna cŸs kU¤JtkidÆš
á » ¢ i r m Ë ¡ f ¥ g l n t © L « v ‹ W
gÇªJiu¥ghuhdhš cldoahf všyhÉjkhd
ghJfh¥ò elto¡iffS« nk‰bfhŸs¥gL«.
ifâfË‹ miwfŸ mid¤J« _l¥gL«. áiw
tshf¤â‹ cŸthÆY« btËthÆY« _l¥gL«.
xUt® jdJ ghâ¥ò F¿¤J bjÇÉ¤jã‹ mtiu
btËna miH¤JtUtj‰F¡ FiwªjJ xU
kÂneu« Kjš ïu©L kÂneu« tiuah»ÉL«.
mt® Fzkiltj‰nfh nkY« gy kÂ neu«
Mfyh«. áiw¡ifâfŸ j§fSl‹ cŸs xUt®
âO® ghâ¥ò¡F cŸsh»wnghJ ï¥go¥g£l
eilKiwahš V‰gL« jhkj¤ij¡ f©o¤J
t‹KiwfËš <LgLtJ mo¡fo el¥gJjh‹. cÇa
ntf¤âš braš g£lhš ifâfË‹ kuz§fis,
F¿¥ghf khuil¥ò kuz§fis¤ jÉ®¡f Koí«
v‹W áy _¤j mâfhÇfŸ jÅ¥g£l KiwÆš
ngRifÆšx¥ò¡bfhŸ»wh®fŸ.
ÉâÛwšfŸ
i f â f Ÿ k u z k i l ª j ã w F « T l
áiwaâfhÇfŸ j§fsJ bghW¥ã‹ikia
kiw¥gj‰fhfî«, gâšTw¡ flik¥gLtâÈUªJ
eGîtj‰fhfî« gy ÉâKiwfis ÛW»wh®fŸ.
ifâfŸ fLikahf nehŒthŒ¥gL»wnghJ
mt®fsJ FL«g¤âdU¡F áiwÆ‹ jiyik
mâfhÇ jftš bjÇÉ¡fnt©L« v‹W r£l«
TW»wJ. Mdhš, nehŒthŒ¥g£l ifâfŸ
ïwªJnghdãwFjh‹ FL«g§fS¡F¤ jftš
bjÇÉ¡f¥gL»wJ. ifâfŸ kuz« F¿¤j
Érhuiz el¡»w ïl¤âš fhtšJiwÆdU«
áiwaâfhÇfS« ïU¡f¡TlhJ v‹W r£l«
â£lt£lkhf¡ TW»wJ. Mdhš, mijÛ¿ mt®fŸ
ïUªjh®fŸ v‹gijí« c©ikfis kh‰¿dh®fŸ
v‹gijí« Mtz§fŸ fh£L»‹wd. Érhuiz
m¿¡iffËš, kuz¤J¡fhd fhuz« F¿¤J
áiwaâfhÇfŸ bjÇÉ¤j Étu§fŸ gâîbrŒa¥
gL»‹wd. mit gy neu§fËš, rt¥ gÇnrhjid
m¿¡iffŸ bjÇÉ¡F« c©ikfS¡F ne®khwhf
ïU¡»‹wd. ï¥go¥g£l kuz§fŸ F¿¤j Úâgâ
Érhuiz ïu©L _‹W tUl§fŸ fÊ¤nj
el¤j¥gL»wJ. ïij vL¤J¡fh£L« tifÆš
iAjuhgh¤, F©^®, á¤ö® kht£l§fËš 2003š
elªj áiw¢rhiy kuz§fŸ F¿¤J 2007«
M©ošjh‹ khÃy muR Úâgâ Érhuizia
m¿É¤jJ. mªj ÉrhuizfËš, kuzkilªj
ifâfŸ mDgÉ¤j bfhLikfis neÇš f©l rf
ifâfË‹ fU¤J¡fŸ gâî brŒa¥glÉšiy.
ifâfË‹ fU¤J¡fŸ gâî brŒa¤ jFâ
thŒªjitahfmuRkâ¡fÉšiy.
v©Â¡if rjåj«
go¡fhjt®fŸ
Mu«g¡ fšÉ
nkšÃiy¥gŸË
nkšÃiy¥ gŸË¡F nkš
g£l¥go¥ò¡F Ñœ
g£ljhÇfŸ
KJfiy¥ g£ljhÇfŸ
bkh¤j«
78
31
11
7
0
2
129
60
24
08.5
05.5
00
01.5
100
m£ltiz 3: Mªâu khÃy áiwfËš kuzkilªjt®fË‹ fšÉ¥ ã‹dÂ
ifâfŸ kuzkilªj ãwF« Tl
á i w a â f h Ç f Ÿ j § f s J
bghW¥ã‹ikia kiw¥ gj‰fhfî«,
gâšTw¡ flik¥gLtâÈUªJ
eGîtj‰fhfî« gy ÉâKiwfis
ÛW»wh®fŸ.

RU¡fkhf¢ brhštjhdhš, x£Lbkh¤j
eilKiwahdJ, r«gªj¥g£l tH¡FfË‹
c©ikfis¡ fhz¤jtW»wJ. ifâfË‹
kuz¤â‰F¡ fhuzkhdt®fis milahs«
fh©gânyh, gÈahd cÆ®fS¡F mt®fis¥
bghW¥ng‰f¢ brŒtânyh KG m¡fiw ïšiy.
ï¥go¥g£l ifâfË‹ cÆÇH¥ig ftd¤â‰F
cÇajhf muRfŸ vL¤J¡ bfhŸtâšiy -
V b d ‹ w h š , ï t ® f Ÿ r K j h a ¤ â š
bghUshjhußâahfî« r_fßâahfî« ifÉl¥g£l
ãÇîfis¢nr®ªjt®fŸ.
r_f¥ã‹dÂ
2005-06š Mªâuh áiwfËš ïwªJnghd 129
ifâfËš 34 ng® jhœ¤j¥g£l r_f§fis¢
nr®ªjt®fŸ. 21 ng® gH§Fo ïd§fis¢
nr®ªjt®fŸ. 58 ng® ã‰gL¤j¥g£l rhâfisí«
ãÇîfisí« nr®ªjt®fŸ. 8 ng® trâahd
ãÇîfis¢ nr®ªjt®fŸ. gH§FoÆd ifâfËš
bgU«ghnyh® ghfjh, nfhah, ehafnghL, #hjhò,
nfh©L, bfhšyh«, adhâ, baUfyh ngh‹w gH§Fo
r_f§fis¢ nr®ªjt®fsht®. fhLfËš »il¡F«
czîfis¢nrfÇ¤Jthœgt®fŸït®fŸ.
MªâuhÉ‹ bkh¤j k¡fŸbjhifÆš jhœ¤j¥
g£nlh® k‰W« gH§FoÆd k¡fË‹ v©Â¡if
22.5 rjåj«. Mdhš áiwfËš mil¡f¥
g£oU¥nghÇš ït®fŸ 38 rjåj«. áiw¡fhtÈš
kuz« milªjt®fËnyh ït®fŸ 42.5 rjåj«
(m£ltiz 2). áiwÆš ïwªj ifâfËš 60 rjåj«
ng® go¡fhjt®fŸ. k‰wt®fŸ Äf¡ Fiwthd fšÉ
bg‰wt®fŸ (m£ltiz 3). rKjha¤â‹ ïªj¥
ãÇîfis¢ nr®ªjt®fŸ khÃy¤â‹ áiwfËš vªj
m s î ¡ F ¤ j h ¡ F j š f S ¡ F ï y ¡ f h f ¡
Toat®fshf ïU¡»wh®fŸ v‹gijna ïªj
Étu§fŸfh£L»‹wd.
bjhÊšã‹dÂ
ïªj áiw¢ rhîfŸ g‰¿a mâfhu¥ó®t
Mtz¥gâîfËš, mªj¡ ifâfË‹ bjhÊš
ã‹dÂ F¿¤J xU Óuhd KiwÆš gâî brŒa¥
glÉšiy. áy ifâfS¡F¤jh‹ m¥go¥g£l
Mtz§fŸ gâî brŒa¥g£LŸsd. mt®fËš gy®
Étrha¤ bjhÊyhs®fŸ, nAh£lš bjhÊyhs®fŸ,
ã¢ir¡fhu®fŸ, yhÇ X£Le®fŸ, ÉtrhÆfŸ, fš
cil¥ò¤ bjhÊyhs®fŸ, Ç¡õh X£Lgt®fŸ. bkh¤j
áiw¡ ifâfËš Äf¥ bgU«ghnyhuJ bjhÊšfŸ
v‹dthf ïU¡F« v‹gijna ïJ fh£L»wJ v‹W
C»¡fyh«.
ïwªnjhÇš Rkh® 89.5 rjåj¤âd® ešy clš
âw‹ bfh©l taJ¥ãÇîfis¢ nr®ªjt®fŸ.
áiw¡ ifâfË‹ thœ¡ifia gÈ bfhŸS«
msî¡F kÅj¤ j‹ika‰w Ãiyikjh‹
áiwfËš Ãyî»wJ v‹gij¤jh‹ ïJ R£o¡
fh£L»wJ.
rt¥ gÇnrhjid m¿¡iffS«, jlaÉaš
MŒî¡Tl m¿¡iffS« ïªj kuz§fŸ v›thW
ÃfœªâU¡F«v‹gij¡fh£L»‹wd
(m£ltiz 4).
Fz¥gL¤j ïayhj nehŒfS¡F« cÆ®¡bfhšÈ
nehŒfS¡F« ïy¡fhd ifâfis ÉLjiy brŒa
Mªâu khÃy áiw¢ r£l ÉâfËš tÊbrŒa¥
g£oU¡»wJ. o.ã., ïja nehŒfŸ, ca® u¤j mG¤j«,
fLikahd eu«ãaš ãu¢ridfŸ ngh‹w ï¥go¥g£l
15 Éj nehŒfŸ r£lÉâfËš F¿ãl¥g£LŸsd.
ïªj¥ g£oaÈš vŒ£Þ nr®¡f¥gl nt©L«
v‹gij¢brhšynt©oaâšiy.
ïªj¥ g£oaÈš cŸs nehŒfS¡F ïy¡fhd
ifâfŸ ÉLjiy brŒa¥g£L, jkJ filá
e h £ f i s ¡ F L « g ¤ â d n u h L f Ê ¥ g j ‰ F
mDkâ¡f¥gl nt©L« v‹gJ bjËî. Mdhš,
m¥go¥g£l ÉLjiy¡fhd eilKiwfis ftÅ¡f
nt©oat®fshf¥ gšntW k£l§fËš cŸs
m â f h Ç f Ë ‹ n r h « n g ¿ ¤ j d ¤ j h Y « ,
m ¡ f i w Æ ‹ i k a h Y « ( V ‰ b f d n t m ª j
eilKiwfŸ mâf fhy¤â‰F ïG¤jo¡f¡
Toait) áiw¡ ifâfŸ njitnaÆšyhkš
kuzkila neÇL»wJ. ïnj kU¤Jt mo¥gilfis
Úâ¤Jiwí« gÇÓÈ¡Fkhdhš, Érhuiz¡
ifâfshf cŸs gy® kuz¤â‹ thÆÈUªJ j¥ã¡f
Koí«. Mdhš, ï¥go¥g£l nehŒfË‹ fhuzkhf
ÉLjiy brŒtj‰fhd eilKiwfS¡F¥
bghW¥ghd mâfhÇfËilna, bghW¥òl‹
brašgL»wg©ghLnjit¥gL»wJ.
áiwfËškU¤JtftÅ¥ò
áiw¡ifâfË‹ Mnuh¡»a¤ij¥ ngQtâš
r K j h a ¤ â ‰ F ¥ b g h W ¥ ò ï U ¡ » w J v ‹ W
c¢rÚâk‹w« T¿íŸsJ. mj‰F ïu©L
fhuz§fisí«T¿íŸsJ.
Kjš fhuz« - btËna ïU¡F« Fok¡fS¡F
kU¤Jt tšYe®fis¤ bjhl®òbfhŸs ïU¥gJ
ngh‹w thŒ¥òfŸ áiw¡ ifâfS¡F¡ »ilahJ.
mt®fsJ áiwthr« ï¥go¥g£l bjhl®òfS¡fhd
thŒ¥òfS¡F jil nghL»wJ. jh§fŸ ÉU«ò»w
kU¤Jtiu¡ fhzKoahJ, nehŒ Ãiy F¿¤J

ïu©lhtJ kU¤JtÇ‹ fU¤ij¡ nf£l¿a
KoahJ, áw¥ò kU¤Jt tšYe®fŸ ahU« »ilahJ,
m¥gona ïUªjhY« Äf¡ Fiwthfnt cŸsd®.
ïu©lhtJ fhuz« áiwthr« fhuzkhfnt,
btËna ïU¥nghiu¡ fh£oY« ifâfS¡F
mâfkhd nehŒthŒ¥gL« NHš ïU¡»wJ. vdnt
á i w ¡ i f â f Ÿ ï u £ i l ¤ j © l i d i a
mDgÉ¡»wh®fŸ.
Úâk‹w¤â‹ ïªj¥ òÇjš murh§f¤â‹
Rfhjhu¡ bfhŸifÆš ãuâgÈ¡fÉšiy. áiwfËš
kU¤Jt nrit v‹gJ áiw¤ Jiw k‰W« kU¤Jt«
k‰W« Rfhjhu nritfŸ ïa¡ff« (Ov«v¢vÞ) M»a
ïu©L Ã®thf§fË‹ f£L¥gh£oš ïU¡»wJ.
áiw kU¤Jt nrit¡F muR xJ¡»íŸs Ãâ
nghJkhdjšy. bghJthf, xU k¤âa áiw¡F xU
Jiz bghJ mWit kU¤Jt® (blòo áÉš r®#‹),
xU cjÉ bghJ mWit kU¤Jt® (máÞl‹£ áÉš
r®#‹), xU neha¿ tšYe® (ng¤jhyÍÞ£) M»nah®
ÃaÄ¡f¥gL»wh®fŸ. xU kht£l áiw¡F cjÉ
bghJ mWit kU¤Jt® ÃaÄ¡f¥gL»wh®.
Ov«v¢vÞ ãuâÃâfshf kh‰W¥ gÂ (blònlõ‹)
mo¥gilÆšït®fŸÃaÄ¡f¥gL»wh®fŸ.
ïªj¡ bfhŸif, áiw ÉâfnshL x¥ãL«nghJ
r‰W TLjyhd trâfshfnt ïU¡»wJ v‹whY«
Tl, ifâfË‹ mo¥gil kU¤Jt¤ njitfis¡
Tl Ãiwî brŒtj‰F¡ bfhŠrK« nghJkhdjhf
ïšiy. áiw¤ Jiwna njitfisí« kU¤Jt
Ãiyikfisí« g‰¿a jdJ brhªj kâ¥Õ£o‹
mo¥gilÆš kU¤Jt®fis ÃaÄ¤J¡bfhŸtj‰F
mâfhu« ïšiy. áiw¡ifâfË‹ F¿¥ghd
kU¤Jt¤ njitfis <LbrŒtj‰fhf vd
Ov«v¢vÞ jÅ áw¥ò¥ãÇî vJî« »ilahJ.
áiw¡ifâfË‹ F¿¥ghd njitfS¡F V‰w
kU¤Jt tšYe®fis ÃaÄ¥gj‰fhd bfhŸif
tÊfh£lšfŸ vJî« ïšiy. áiwfË‹ kU¤Jt
trâfŸ bjhl®ghd bfhŸifia Koî brŒí«
mâfhu« bfh©ltuhd kU¤Jt« k‰W« Rfhjhu
ïa¡Fe® Äf mÇjhfnt áiwfis¥ gh®itÆl¢
brš»wh®.
kh‰W¥ gÂ mo¥gilÆš kU¤Jt®fis
miH¡»wnghJ, áiw¢ NHš rh®ªj jÅ¥g£l
ÃiyikfŸ g‰¿a kâ¥ÕL vijí« áiw¤Jiw
nk‰bfhŸtâšiy. kU¤Jt®fis neuoahf
ÃaÄ¤J¡ bfhŸshkš ï¥go kh‰W¥ gÂ
mo¥gilÆš miH¤J¡bfhŸtj‰fhd fhuz¤ij
És¡»a áiw¤Jiw mâfhÇfŸ, ïªj¤ Jiwia¥
bghW¤jtiuÆš ïªj¥ gjÉfŸ K‹ndWtj‰F
thŒ¥òŸsitahf¡ fUj¥gLtâšiy v‹W
TW»wh®fŸ. kU¤Jt« ngh‹w xU m¤ahtáa¤
JiwÆš Tl, ifâfË‹ clš ey¤ij Él bjhÊš
K‹nd‰w¤â‰fhd thŒ¥òfS¡nf K‹DÇik
m Ë ¡ f ¥ g L « v ‹ w h š , á i w ¢ r h î f Ÿ
mâfÇ¤âU¥gâšM¢rÇa¥gLtj‰Fx‹WÄšiy.
xUtU¡F nk‰g£l kU¤Jt mâfhÇfŸ
ïU¡f¡Toa áiwfËš, xUt® mªjªj áiw
tshf¤ânyna ïU¡f nt©L«, mtru neu§fËš
mtuJ nrit cldoahf¡ »il¡f nt©L« v‹W
áiw Éâ TW»wJ. xU cjÉ kU¤Jt® k£Lnk
ïU¡F« áiwfËš, mt® gfš neu« KG¡f áiw
tshf¤âš ïU¡f nt©L« v‹W«, m›t¥nghJ
ïuî neu§fËš áiw¡F tªJbršy nt©L«
v‹W« áiw Éâ TW»wJ. ïJ Ãahak‰w,
rh¤âak‰w vâ®gh®¥ghF«. áiw¡F mU»š
kU¤JtU¡F FoÆU¥ò trâ vJî« brŒa¥glhj
ÃiyÆš, mªj vâ®gh®¥ò nkY« Ãahak‰wjh»wJ.
mnj neu¤âš, áiw kU¤Jt®fs¡F¡ FoÆU¥ò
trâ brŒa¥g£l ïl§fËš Tl, c©ikÆš
mt®fŸ mªj åLfËš ïU¥gâšiy. ïijbašyh«
cWâ¥gL¤jhkš, áiw kU¤Jt® v‹W xUt®
ÃaÄ¡f¥gLtj‹neh¡fnkmog£L¥ngh»wJ.
kht£l¢ áiwfË‹ Rfhjhu¥ guhkÇ¥ò
Ãiyiknah ï‹D« nkhr«. murhš x¥òjš
m Ë ¡ f ¥ g £ l k U ¤ J t ® g j É f S ¡ F ¡ T l
kU¤Jt®fŸ ÉU«ã tUtâšiy. kU¤Jt
tšYe®fŸjh‹ v‹¿šiy, jFâíŸs rhjhuz
kU¤Jt®fŸ Tl áiw kU¤Jt® gjÉia ešy
bjhÊšthŒ¥ghf¡ fUJtâšiy. kU¤Jt¡
fšÿÇfË‹ ghl¤â£l§fËš, go¥ò¡fhd xU
ghl¥ãÇthf áiw¢rhiy kU¤Jt nrit
ïl«bgwÉšiy. flªj Iªjh©LfËš, 9 kht£l¢
áiwfËš Ã#hkhgh¤, É#athlh, F©^®, fß«ef®,
r§f®bu£o M»a 5 áiw Ã®thf§fŸ, cjÉ bghJ
k U ¤ J t r ® # ‹ f i s t U l h ª â u x ¥ g ª j
mo¥gilÆnyna ÃaÄ¤J¡ bfhŸSkhW f£lha¥
gL¤j¥g£ld. ït®fËš áy kU¤Jt®fŸ mU»š
cŸs bgÇa efu§fËÈUªJ tªJbrš»wh®fŸ.
ÉLKiw eh£fŸ v‹whš ït®fSila nrit gfš
áiwthr« fhuzkhfnt, btËna
ïU¥nghiu¡ fh£oY« ifâfS¡F
mâfkhd nehŒthŒ¥gL« NHš
ïU¡»wJ. vdnt áiw¡ ifâfŸ
ï u £ i l ¤ j © l i d i a
mDgÉ¡»wh®fŸ.

neu¤âš Tl »il¥gâšiy v‹W ifâfŸ òfh®
brŒ»‹wd®.
»is¢ áiwfËš kU¤Jt Ãiyik
r¥-b#Æš v‹w »is¢ áiwfŸ á¿a C®fËš,
ÉÊ¥òŸs Clf§fË‹ gh®itÆÈUªJ«,
murh§f¤âš bfhŸiffis tF¥nghÇ‹
gh®itÆÈUªJ« btFöu« jŸËÆU¡»‹wd.
ïªj »is¢ áiwfËš Érhuiz¡ ifâfŸ k£Lnk
mil¡f¥g£LŸsd®. ïªj¢ áiwfËš kU¤Jt
trâ v‹gJ »£l¤j£l mwnt ïšiy v‹w
Ãiyikjh‹. 1999« M©oÈUªJ ïJ bgÇJ«
ftiyaË¡»w ãu¢ridahfî« ïU¡»wJ. mªj
M©ošjh‹, ïªj¢ áiwfËš kU¤Jt®
Ã a Ä ¥ g j ‰ F M i z ã w ¥ ã ¡ f ¡ n f h Ç
ca®Úâk‹w¤âš xU kD jh¡fš brŒa¥g£lJ.
â w ª j b t Ë á i w f S ¡ F « J i z Ã i y
áiwfS¡F« x¥gªj mo¥gilÆš kU¤Jt
mâfhÇfŸ ÃaÄ¡f¥gLth®fŸ v‹W 2001« M©L
ïWâÆš r£lk‹w¤âš khÃy muR th¡FWâ
mË¤jJ. Mdhš mªj th¡FWâia ïu©lh©L
fhy« gÇÓÈ¤j muR, 2004« M©oš, mid¤J
»is¢ áiwfËY« kU¤Jt nrit tH§F«
bghW¥ig mªjªj t£lhu Mu«g Rfhjhu
ika§fË‹ kU¤Jt®fËl« x¥gil¥gJ v‹W«,
mt®fS¡F khj« %.350 fîut Câa« tH§FtJ
v‹W« Koî brŒjJ. mªj kU¤Jt®fŸ r«gªj¥g£l
»is¢ áiwfS¡F 15 eh£fS¡F xU Kiw tªJ
bršy nt©L«. m›thW tU«nghJ, ifâfË‹
clš Ãiyia¥ gÇÓÈ¡f nt©L«, fhrnehŒ,
ò‰WnehŒ, ÚÇÊî, f© nehŒfŸ ngh‹w ghâ¥òfŸ
cŸst®fis mU»YŸs kU¤JtkidfS¡F
mD¥gnt©L«.
Mf, V‰bfdnt beU¡foÆš cŸs bghJkU¤Jt
mik¥òjh‹ 106 »is¢ áiwfËY« 3 kht£l¢
áiwfËY« cŸs ifâfË‹ Mnuh¡»a¤â‰F«
bghW¥ng‰f nt©L«. M©L¡fz¡fhf 500¡F«
nk‰g£l kU¤Jt® gÂÆl§fŸ Ãu¥g¥glhkš
f h È a h f n t ï U ¡ » ‹ w d . ï â È U ª n j ,
ca®Úâk‹w¤âš khÃy muR mË¤j th¡FWâ
btW« f©Jil¥ng v‹gJ bjÇ»wJ. nghâa
ÃâÆ‹ikahY«, bghJ kU¤Jt¤ JiwÆ‹
braÈ‹ikahY« áiw¡ ifâfË‹ kU¤Jt cÇik
jhiuth®¡f¥gL»wJ.
fhr nehŒ (oã)
ïja nehŒfŸ
vŒ£Þ
ca® u¤j mG¤j«, u¤j¥ ngh¡F
kŠrŸ fhkhiy ngh‹w <uš bjhl®ghd nehŒfŸ
gšntW cW¥òfŸ braÈH¥ò
eu«ãaš nfhshWfŸ
knyÇah, ilghŒL fhŒ¢rš
ÔÉu ïiu¥ig nfshW
FlÈw¡f«
beLehŸ bjh‰W
u¤j« eŠrhjš
g¡f thj«
ö¡F¥ngh£L j‰bfhiy
u¤j¤âš bfhG¥ò
gy tif¡ fha§fŸ
jlaÉaš nrhjid¡ Tl¤âÈUªJ m¿¡if tuhjit
jftš ïšyhjit
bkh¤j«
26
43
13
08
06
03
02
04
01
01
01
01
01
01
01
01
05
11
129
ifâfŸ
v©Â¡if
m£ltiz 4: Mªâu áiwfËš ifâfŸ kuzkila fhuzkhd nehŒfŸ

á i w ¢ r h i y k U ¤ J t ¡ b f h Ÿ i f Æ ‹
tuyh‰iw¤ âU«ã¥ gh®¤jhš, ifâfË‹
cÇikfËš muR¡F cŸs cWâ¥ghL bjÇatU«.
1996š, kU¤Jtkid f£lz§fS¡fhf vd
M©L¡F %.2,500 tiu bryÉL« mâfhu¤ij
áiw¤Jiw jiyik ïa¡FeU¡F (ilu¡l®
b#duš M~¥ ãÇr‹Þ) muR mË¤jJ. ïªj
Mizia kh‰w nt©L« v‹W« mtU¡F¡
TLjš mâfhu§fŸ tH§f nt©L« v‹W«
2002š K‹it¡f¥g£l nfhÇ¡if ïu©L
M©LfS¡F nkyhf¡ »l¥ãš ïUªjJ.
ïWâahf, ifâfË‹ mid¤J nehŒfS¡F«
%.75,000, áWÚuf kh‰W á»¢ir, ïja¤âš igghÞ
r®#Ç, ò‰WnehŒ, eu«ãaš mWit á»¢ir,
%.1,00,000 xJ¡ÑL brŒtj‰F áiw¤Jiw
jiyik ïa¡FeU¡F mDkâ mË¡f¥g£lJ.
áiwfËš Ãyî« kU¤Jt ftÅ¥ò Ãytu« F¿¤J
v¥nghbjšyh« ftiy bjÇÉ¡f¥gL»wnjh
m¥nghbjšyh«, murh§f¤â‹ ïªj Mizia¢
R£o¡fh£o áiw¡ifâfS¡fhd Äf¢ áwªj
bfhŸif¡F ïJnt xU rh‹whF« v‹W
Tw¥gL»wJ. Mdhš murh§f¤â‹ ïªj¡
fUizÄ¡f mQFKiwahš, mâfÇ¤J tU«
áiw¢ rhîfis¡ f£L¥gL¤j KoaÉšiy.
m j ‰ F ¡ f h u z « i f â f Ÿ á i w ¡ F ¡
bfh©Ltu¥gL« ehËÈUªJ mt®fS¡F
mo¥gil kU¤Jt trâfŸ »il¥gâšiy
v‹gJ«, mJ áiw v‹w ÃWtd¤â‰fhd
fyh¢rhu¤â‹xUgFâahfïšiyv‹gJ«jh‹.
áiw¢rhiy kU¤Jt Kiwahš mâfg£rkhf
bghJthd áy nehŒfS¡F k£Lnk á»¢ir
mË¡f Koí« v‹gjhš, nehŒthŒ¥gL«
i f â f i s ¥ g Ç n r h â ¥ g j ‰ F « , á » ¢ i r
mË¥gj‰F«, mtru ÃiyikfŸ V‰gL«nghJ«
m ª j t £ l h u ¤ â š ï U ¡ f ¡ T o a m u R
k U ¤ J t k i d ¡ n f b f h © L b r š y
nt©oÆU¡»wJ. khÃy¤â‹ mid¤J k¤âa
áiwfËY« kht£l¢ áiwfËY« g‹Kf¤
njitfS¡fhd thfd§fŸ cŸsd. mªj
thfd§fŸjh‹ M«òy‹Þ t©ofshfî«
ga‹gL¤j¥gL»‹wd. Mdhš mªj t©ofŸ
bgU«ghY« ru¡F t©ofis¥ ngh‹Wjh‹
ï U ¡ » ‹ w d . M « ò y ‹ Þ t © o f i s
ïa¡Ftj‰F vd jÅ¥gÆ‰á bg‰w X£Le®fŸ
a h U « » i l a h J . b g h J t h f á i w f Ë ‹
th®l®fS¡F¤jh‹ mtru ÃiyikfËš
brašgLtj‰fhdgÆ‰ámË¡f¥gL»wJ.
nehŒthŒ¥g£l ifâfis btË á»¢ir¡nfh,
kU¤JtkidÆš nr®¥gj‰nfh bfh©L
bršy¡Toa fhty®fŸ g‰wh¡Fiw v‹gJ
všyh¢ áiwfËY« fhz¡Toa Ãiyik. ïJ
nehahË ifâfS¡F cŸs mgha Ãiyikia
mâfÇ¡»wJ. Úâk‹w§fS¡F¡ ifâfis¡
b f h © L b r ‹ W â U « g m i H ¤ J t U » w
njitia¡ Tl Ãiwnt‰w Koahj ÃiyÆšjh‹
áiw Ã®thf§fŸ ïU¡»‹wd. vdnt, kU¤Jt
á » ¢ i r ¡ f h f i f â f S l ‹ f h t y ® f i s
mD¥òtJ v‹gJ rÅ¡»HikfËšjh‹ el¡»wJ
- m‹W Úâk‹w« rh®ªj gÂfË‹ mG¤j«
FiwthfïU¡F«v‹gjhš.
v‹del¡»wJ?
cldo kU¤Jt ftÅ¥ò »il¥gâšiy v‹gJ
áiw¢ rhîfS¡fhd K¡»a¡ fhuz§fËš
x‹whF«. Mf¥bgU«ghyhd Étfhu§fËš,
áiwÆÈUªJ btFbjhiyÉš cŸs áw¥ò
kU¤JtkidfS¡F, ifâfŸ kuzkiltj‰F
xU ehŸ Kjš _‹W eh£fŸ tiu K‹ghf¤jh‹
nr®¡f¥gL»wh®fŸ. FiwªjJ 6 ng® ïwªJnghd
ÃiyÆšjh‹ kU¤Jtkid¡F¡ bfh©Ltu¥
g£lh®fŸ. nehahË ifâfŸ cÆ®ãiH¥gnj fod«
v‹w Ãiyik V‰gL»w tiuÆš áiwfS¡F
nt©oa vÞfh®£ fhty®fis fhtšJiw
mD¥òtâšiy. ïj‰fhd eilKiwfS« Äf
mâfkhd fhy¤â‰F ïG¤jo¥gjhf, kÅj
cÆU¡nf Mg¤ij V‰gL¤j¡ Toajhf
ï U ¡ » w J . 2 0 0 3 « M © o š m u R ¡ F ,
nehŒthŒ¥g£l ifâfis btË
á»¢ir¡nfh, kU¤JtkidÆš
nr®¥gj‰nfh bfh©L bršy¡Toa
fhty®fŸ g‰wh¡Fiw v‹gJ všyh¢
áiwfËY« fhz¡Toa Ãiyik. ïJ
nehahË ifâfS¡F cŸs mgha
Ãiyikia mâfÇ¡»wJ.

Voices for Custodial Newsletter - April 2009 issue

Voices for Custodial Newsletter - April 2009 issue

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (19)

Voices for Custodial Newsletter - April 2009 issue