Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.61

kÅj cÇikfS¡fhd FHªijfË‹ Fuš - 61 - 2012

2
Focus
kÅj cÇikfS¡fhd FHªijfË‹ Fuš - 61
É©z¥g«
FHªij cÇikfŸ cl‹go¡if - 20 M©LfŸ
Ãiy m¿¡if
FHªij cÇikfŸ r®tnjr cl‹gh£L Ô®khd§fis Ãiwnt‰wî«
murik¥ò r£l¤âš cÇa kh‰w§fŸ brŒaî« cldo elto¡iffŸ vL¡f
nt©o ïªâa muR¡F xU É©z¥g«.
1. FHªij cÇikfŸ khehL (áM®á) Ãiwnt‰w¥g£L 20tJ M©L 2009 et«g® 20 m‹W
ÃiwtilªjJ. g‹dh£L kÅj cÇikfŸ cl‹gh£oš m§ÑfÇ¡f¥g£l, gutyhf
V‰W¡bfhŸs¥g£L cl‹gh£il btËÆl¥g£lJ. ïªâah mªj cl‹gh£il 1992š m§ÑfÇ¤jJ.
cyf« KGtJ« cŸs mid¤J¡ FHªijfË‹ cÆ®thœî, ts®¢á, g§nf‰ò, ghJfh¥ò M»ait
bjhl®ghd ju§fis ÉÇthd KiwÆš mªj cl‹ghL K‹it¤âU¡»wJ. F¿¥ghf, 18taJ¡F
Fiwªj midtU« FHªijfns vd mªj cl‹ghL tiuaW¤âU¡»wJ. mo¥gil kÅj
cÇikfisí«, kÅj®fË‹ RakÇahij, kh©ò M»at‰iwí« kW cWâ brŒ»w mªj cl‹ghL
r_f K‹nd‰w¤ijí«, guªj Rjªâu¤â‹ mo¥gilÆš áw¥ghd thœ¡if¤ ju§fisí«
tÈíW¤J»wJ. 1992 or«g® 11š mªj cl‹gh£oš ïªâah ifbaG¤â£lJ. mj‹ _y« mid¤J¡
FHªijfË‹ cÇikfis cWâ¥gL¤jî«, ghFgho‹ik nfh£ghLfis ca®¤â¥ ão¡fî«,
FHªijfË‹ mâfg£r ey‹fis ghJfh¡fî« KoîfŸ vL¥gâš FHªijfË‹ g§nf‰ig
cWâ¥gL¤jî«, FHªij cÇikfŸ bjhl®ghd mid¤J bfhŸiffŸ, Ã®thf elto¡iffŸ k‰W«
Úâ¤Jiw elto¡iffŸ mid¤âY« e«gf¤j‹ikia (FHªijfS¡F K‹DÇik)
cWâ¥gL¤jî«ïªâamuRx¥ò¡bfh©LŸsJ.
xUtifÆš mid¤J cÇikfisí« x£Lbkh¤jkhf ïiz¤J¡ TW»w cyf kÅj cÇikfŸ
cl‹ghLfËš ïJî« x‹whF«. ïâš bghUshjhu, r_f, g©gh£L cÇikfS«, FoíÇikfS«,
muáaš cÇikfS« cŸsl§»íŸsd. m¤Jl‹ mrhjhuzkhd, mghafukhd ÃiyikfËš(ngh®,
ïa‰if¢ Ó‰w«, fytu§fŸ ngh‹wt‰¿š) FHªijfË‹ cÇikfŸ, Kiwahd r£l
eilKiwfS¡fhd cÇikfŸ M»aití« ïªj cl‹gh£oš ïizªJŸsd. vÅD«, ïªâahÉš
áM®á cl‹ghL vªj msÉ‰F mkyh¡f¥g£oU¡»wJ v‹gJ F¿¤j muR m¿¡if âU¥âfukhf
ïšiy. gy neu§fËš, I.eh. FHªij cÇikfŸ FGÉ‹ K‹ ïªâah mË¤JŸs m¿¡iffŸ
btË¥gilahdjhf ïšiy. nkY« jtwhd jftšfis¡ TWtjhfî« ïUªJŸsd. mªj¡ FG
ïªâa muR¡F bjÇÉ¤j KjšÃiy fU¤âY«, ïWâahd fU¤âY«, mªj m¿¡iffŸ
nghJkhdjhf ïšiy v‹gJ btË¥gL¤j¥g£LŸsJ. gšntW r_f mik¥òfŸ ï¡FGÉl«
rk®¥ã¤j kh‰W m¿¡iffis Xusî MHkhf MuhŒªjhšTl, áM®á cl‹gh£o‹go FHªij
cÇikfis¥ ghJfh¥gâš k¤âa-khÃy muRfŸ vªj msÉ‰F my£áakhf ïUªJtªJŸsd
v‹gJ bjÇatU»wJ. F¿¥ghf FHªij cÇikfŸ bjhl®ghf ï¡FG K‹it¤j tÊfh£lšfË‹
mo¥gilÆš FHªijfS¡F vªj msÉ‰F cÇikfŸ »il¤JŸsd v‹gJ g‰¿a m¿¡if ïij¤
bjËîgL¤J»wJ.
2. áM®á cl‹gh£il m§ÑfÇ¥gj‰F 40 M©LfS¡F K‹ghf ïªâa murik¥ò rhrd¤âš FHªij
cÇikfS¡F xU K¡»a ïl« mË¡f¥g£oUªjJ. rhrd¤â‹ 14tJ ãÇî r£l¤â‹ K‹
midtU« rk« v‹gij cWâ¥gL¤J»wJ. 15tJ ãÇî bg©fS¡F« FHªijfS¡F« áw¥ò
Éâfis V‰gL¤âíŸsJ. 21tJ ãÇî thœ¡if ghJfh¥igí« jÅkÅj Rjªâu¤ijí«

3kÅj cÇikfS¡fhd FHªijfË‹ Fuš - 61
cWâ¥gL¤J»wJ. 19tJ ãÇî gšntW
Rjªâu§fis cWâ¥gL¤J»wJ. 21(A) ãÇî
mid¤J¡ FHªijfS¡F« (6-14 taJ)
ïytr, f£lha¡ fšÉia cWâ¥gL¤J»wJ.
24tJ ãÇî Mg¤jhd gÂfËš FHªij¤
bjhÊyhs®fŸ <LgL¤j¥gLtj‰F jil
Éâ¡»wJ. 39(e) ãÇî Ru©lÈÈUªJ«,
á‹dŠáW taâš jtwhd KiwÆš
ga‹gL¤j¥gLtâÈUªJ« FHªijfis¥
ghJfh¡f tÊ brŒ»wJ. 45tJ ãÇî FHªij
gUt¤â‹ bjhl¡f Ãiy ghJfh¥igí«
f š É i a í « t H § f e l t o ¡ i f f Ÿ
vL¥gj‰fhd flik¥ bghW¥ig muR¡F
V‰gL¤J»wJ. 23tJ ãÇî FHªijfis
Ég¢rhu¤âš <LgL¤Jtj‰F«, f£lha
n t i y f Ë š < L g L ¤ J t j ‰ F « j i l
É â ¡ » w J . 3 9 ( F ) ã Ç î m i d ¤ J
FHªijfË‹ ts®¢áia tÈíW¤J»wJ.
ï i s P ® f i s m i d ¤ J É j k h d
Ru©lšfËÈUªJ«, jh®Ûf KiwÆY«
neuoahfî« ifÉl¥gLtâÈUªJ«
ghJfh¡»wJ. 46tJ ãÇî eÈî‰w ãÇîfŸ,
jhœ¤j¥g£nlh®, gH§FoÆd® M»nahÇ‹
fšÉ k‰W« bghUshjhu ey‹fis ca®¤j
tÊ brŒ»wJ. 47tJ ãÇî C£l¢r¤J
msití«, thœ¡if¤ ju§fisí«, bghJ
Rfhjhu¤ijí« ca®¤JtJ muá‹ flik
v‹WTW»wJ.
3. MÆD« ïâš Rthuh°akhd Éõa«
v‹dbt‹whš, áM®á cl‹gh£il
mkyh¡f¤ bjhl§»a ïªj 20M©L
fhy«jh‹, ïªâahÉš K¡»akhd r_f¥
bghUshjhu, g©ghL, muáaš k‰W«
R‰W¢NHš khWjšfŸ nk‰bfhŸs¥g£l
M©LfS« MF«. ïit FHªijfS¡F
ghjfkhd jh¡f§fis V‰gL¤âíŸsd.
1991š ïªâa muá‹ bghUshjhu¡
b f h Ÿ i f Æ š x U b g U « k h ‰ w «
bfh©Ltu¥g£lJ. mJ, ÉLjiy¡F¥ ãwF
cUth¡f¥g£l Rarh®ò¡ bfhŸiffis
m¥òw¥gL¤â, j‰nghija eåd jhuhska
mik¥ò¡F V‰w bfhŸiffis ïw¡Fkâ
brŒtjhf kh¿aJ. cyfka KjyhË¤Jt
b g h U s h j h u ¤ n j h L K G i k a h f
ïiztj‰F ï£L¢br‹wJ. ïnj 20 M©L
f h y ¤ â š j h ‹ ï u © L m u á a š
f £ á f S ¡ » i l n a a h d V ‰ g h L f Ÿ
v‹gâÈUªJ xU á¡fyhd T£lÂ muáaš
v‹gJ cUthdJ. ïnj fhyf£l¤âš “òâa
r_f ïa¡f§fŸ” v‹W brhšy¥gl¡Toa
ïa¡f§fŸ K‹D¡F tªjd. ïnj
f h y f £ l ¤ â š , x L ¡ f ¥ g £ l g š n t W
ã Ç É d Ç ‹ F u š f Ÿ t Y ¥ g £ l d .
ã ‰ g L ¤ j ¥ g £ l r h â f Ÿ , j È ¤ J f Ÿ ,
gH§FoÆd®, bg©fŸ, áWgh‹ikÆd®
cŸË£nlhÇ‹ FušfŸ nkbyGªjd. ïªj
kh‰w§fŸ mid¤Jkhf¢ nr®ªJ ïªâahÉš
áM®á cl‹ghL brašgL¤j¥gLtâY«,
FHªijfË‹ cÇikfËY« ghâ¥ig
V‰gL¤âíŸsd. f£lik¥ò khWghL v‹W
t®Â¡f¥gL»w ï‹iwa ikakhd
bghUshjhu¡ bfhŸiffŸ c©ikÆš
muá‹ g§fË¥ig kWtiuaiw brŒtjhf,
muR jdJ f£L¥ghLfis ifÉL»w
bfhŸiffshf, cŸeh£L¥ bghUshjhu¤ij
g‹dh£L c‰g¤â, Éiy, t®¤jf«, Ãâ¢
Rjªâu« M»at‰nwhL ïiz¥gjhf
ï U ¡ » ‹ w d . ï i t F H ª i j f i s ¥
bghW¤jtiuÆš fLikahd Éisîfis
V‰gL¤âíŸsd.
flªj 20 M©LfËš Étrha¤Jiw Äf
É Ç t h d , M H k h d k h ‰ w § f i s ¢
rªâ¤JŸsJ. ï‹W ïªâa ciH¡F«
k¡fËš 52 rjåj¤âd® k£Lnk Étrha¤âš
<Lg£LŸsd®. 1994-95š ïªâahÉ‹ bkh¤j
c Ÿ e h £ L c ‰ g ¤ â Æ š ( G D P )
Étrha¤JiwÆ‹ g§F 30 rjåj« v‹w
ca®ªj msÉš ïUªjJ. mJ 2004 - 05š 18.9
rjåjkhfî«, 2008 - 09š 15.7 rjåjkhfî«
åœ¢áailªJÉ£lJ. ïijÉl ÄFâahf
ftiy jUtJ v‹dbtÅš czîjhÅa
c ‰ g ¤ â t s ® ¢ á É » j « M © L ¡ F
0.5rjåjkhf rÇtilªâU¡»wJ v‹gJjh‹.
2004 - 2005 M©LfSl‹ Ãiwtilªj 30
M©L fhy¤âš jÅegU¡F¡ »il¤Jtªj
ruhrÇ czîjhÅa msî M©L¡F 157
»nyhthf¡ FiwªJÉ£lJ. 1989 - 1991š mJ
177 »nyhthf ïUªjJ. x‹gjhtJ
Iªjh©L¤ â£l¤âš (1997 - 2002)
Étrha¤â‰fhd muR KjäL 42,226 nfho
%ghahf T®ikahf¢ rÇtilªjJ. 2004 -
05š 20.5 rjåjkhf ïUªj ïªj KjäL 2008 -
09š 17.6 rjåjkhf FiwªJÉ£lJ. 1985 - 90
fhyf£l¤âš bkh¤j cŸeh£L c‰g¤âÆš
14.5 rjåjkhf ïUªj Cuf nk«gh£L

bryÉd§fŸ, 2006š btW« 5 rjåjkhf
â£lÄ£lKiwÆš Fiw¡f¥g£LÉ£lJ.
ï â š n t o ¡ i f v ‹ d b t ‹ w h š
m u r h § f ¤ â l « Ä f m â f m s É š
c z î j h Å a § f Ÿ ï U ¥ ã š c Ÿ s d
v‹gJjh‹. ïj‹ m®¤j« v‹dbt‹whš,
muá‹ nk‰go bfhŸiffS¡fhf »uhk¥òw
k ¡ f Ë ‹ t h œ ¡ i f ¤ j u « b t £ o ¢
R U ¡ f ¥ g L » w J v ‹ g J j h ‹ . ï j ‹
ã‹dÂÆšjh‹ eh£o‹ ÉtrhÆfË‹
j ‰ b f h i y f Ÿ b g U k s É ‰ F
m â f Ç ¤ J Ÿ s d ( F i w ª j J 2 y £ r «
ÉtrhÆfŸj‰bfhiybrŒJbfh©ld®).
ï ¥ g o ¥ g £ l É Ç t h d k h ‰ w § f s h š
» u h k § f Ë Y « e f u § f Ë Y « c Ÿ s
FHªijfŸjh‹, F¿¥ghf ÉË«ò Ãiy¡F¤
j Ÿ s ¥g £ l F H ªi jfŸjh‹ bg Ç J «
ghâ¡f¥gL»wh®fŸ. mj‹ m¿F¿ahf
r¤Jzî Ef®î, ghJfh¡f¥g£l FoÚ® Ef®î
M»ait bgUksÉ‰F FiwªJŸsd;
FHªij kuz É»j« mâfÇ¤JŸsJ;
g Ÿ Ë f S ¡ F b r š y h k š ï U ¡ F «
FHªijfË‹ v©Â¡if, FHªij¤
bjhÊyhs® v©Â¡if, fUÉnyna ghÈd«
m¿ªJ fU¡fiy¥ò brŒjš M»aití«
m â f Ç ¤ J Ÿ s d . n k Y « » u h k ¥ ò w
FL«g§fŸ, jÈ¤JfŸ, gH§FoÆd®,
ehnlhoÆd¤âd® ngh‹w xL¡f¥g£l
r_f§fŸ M»nahÇ‹ fnyhÇ Ef®î msî
Äfî« rÇtilªJŸsJ. mJ ï¥ãÇîfis¢
nr®ªj FHªijfË‹ clš ey¤ij
x£Lbkh¤jkhf¥ ghâ¤JŸsJ. k¡fŸ
j§fŸ ïl¤ijÉ£L ntW ïl§fS¡F
òy«bga®tJ mâfÇ¤J tU»wJ. ïJ
F H ª i j f S ¡ F b g U k s É š ò â a
ãu¢ridfis¡ bfh©L tU»wJ. fšÉ,
cÇa neu¤âš nehŒ¤jL¥ò kUªJ,
ehfßfkhd jukhd FoÆU¥ò, ghJfh¥ò
n g h ‹ w m o ¥ g i l É õ a § f Ë š
F H ª i j f S ¡ F ò â a ã u ¢ r i d f Ÿ
V‰g£LŸsd.
4. F H ª i j f Ë ‹ c Ç i k f i s
cWâ¥gL¤Jtâš, áM®á Éâfis xU
e i l K i w c © i k a h f k h ‰ w
nt©Lbk‹whš k¤âa muR ïªâahÉ‹
m u r i k ¥ ò r h r d ¤ â š á y K ¡ » a
elto¡iffis nk‰bfh©lhf nt©L«.
k¤âa muR vL¡f nt©oa Kjš elto¡if
FHªij cÇikfS¡fhd ÉÇthd bfhŸif
x‹iw ïWâ¥gL¤JtjhF«. 1974« M©o‹
n j á a F H ª i j f Ÿ b f h Ÿ i f
fhyhtâah»¥nghd x‹whf ïU¡»wJ.
2003š K‹it¡f¥g£l FHªijfS¡fhd
njáa rhrd« xU gyådkhd Mtzkhfnt
cŸsJ. mJ 1974« M©o‹ FHªijfŸ
bfhŸifia kh‰¿aik¥gj‰F ïšiy.
m¤Jl‹ cÇikfis mo¥gilahf¡
bfh©l mQFKiw mâny ïšiy v‹gJ
F¿¤J FHªij cÇikfŸ FG fLikahf
É k ® á ¤ â U ¡ » w J . 2 0 0 5 « M © o ‹
FHªijfS¡fhd njáa elto¡if¤ â£l«
KGikahd xU MŒî¡F c£gL¤j¥gl
nt©oíŸsJ. mªj MŒÉš FHªijfË‹
f U ¤ J f S « , F H ª i j c Ç i k
ghJfhty®fË‹ fU¤JfS« ïiz¡f¥gl
nt©L«. Mdhš ï¥nghJ mJ áy ešy
neh¡f§fis btË¥gL¤J»w Mtzkhf
k£Lnk ïU¡»wJ. mt‰¿š gy neh¡f§fŸ
mj‰fhd fhy¡bfL Koªj ãwF« Tl
ï ‹ D « Ã i w n t ‰ w ¥ g l É š i y .
ï‹bdhUòw¤âš k¤âa muR flªj 20
M © L f h y ¤ â š x U á y b f h Ÿ i f
k h ‰ w § f i s í « r £ l k h ‰ w § f i s í «
b f h © L t u n j ® ª b j L ¤ J á y
elto¡iffisnk‰bfh©lJ.
2005š njáa FHªij cÇik ghJfh¥ò
Miza« (v‹áãáM®) xU r£ló®t
mik¥ghf V‰gL¤j¥g£lJ. mnjnghš
FHªijfË‹ njitfŸ 11tJ Iªjh©L¤
â£l¤âš nr®¡f¥g£ld. áy F¿¥ãl¤j¡f
r£l khWjšfshf 2006« M©o‹ FHªij¤
âUkz jil¢ r£l«, 2006M« M©o‹ áwh®
Úâ (FHªijfŸ guhkÇ¥ò k‰W« ghJfh¥ò)
r£l¤âU¤j«, 1994š bfh©Ltu¥g£l
(ãw¡F« FHªijfË‹ FiwghLfis¡
f©l¿a cjî« kU¤Jt bjhÊš â£l«
(ghÈd¤ij bjÇî brŒtij jL¤jš),
fUîWtj‰F K‹ò nr®¤J) r£l¤âU¤j«
ngh‹witahF«. FHªijfË‹ thœ¡ifÆš
kiwKfkhf¤ jh¡f« brY¤j¡Toa òâa
r£l§fS« bfh©Ltu¥g£oU¡»‹wd.
gH§FoÆd® k‰W« ghu«gÇa td¤âš
tá¡F« ãw k¡fŸ (td ghJfh¥ò cÇik)-
2006, njáa Cuf ntiy cWâ¢ r£l«, jftš
c Ç i k ¢ r £ l « M » a i t m t ‰ ¿ š
F¿¥ãl¤j¡fjhF«.

5. áM®á rhrd¤â‹ áfukhf ïU¥gJ18
t a J ¡ F Ñ œ ¥ g £ n l h ® m i d t U «
FHªijfns v‹w taJ Ã®zÆ¥ghF«. ïªj
É â m j ‹ K G c z ® n t h L
ga‹gL¤j¥glhkš mij ÛW« tifÆnyna
ga‹gL¤j¥g£L tªâU¡»wJ. ïªâahÉ‹
áy r£l§fËš FHªijÆ‹ mâfg£r taJ
18 vd tiuaW¡f¥g£LÉ£lJ v‹whY« Tl
gy r£l§fËš ï‹D« 14 taJ v‹nw
ïU¡»wJ.
2012¡fhd áy K‹ r£ltiuîfËš Tl 14
taJ v‹nw ïU¡»wJ. ïªj r£l§fis
Û©L« MŒî¡F c£gL¤j nt©oa
m t á a « ï U ¡ » w J . t a J t u « ò
f©nzh£l¤âš k£Lkšyhkš, FHªij
c Ç i k f Ÿ / k Å j c Ç i k f Ÿ
f©nzh£l¤âY« Tl mªj kW MŒî
njit¥gL»wJ. kW MŒî njit¥gL»w
r£l§fËš F¿¥ãl¤j¡fit FHªij¤
bjhÊyhs®(jil k‰W« Kiw¥gL¤Jjš)
r£l« 1986, FHªijfË‹ ïytr, f£lha
fšÉ cÇik¢ r£l« - 2009, fšÉ cÇik¢
r £ l É â f Ÿ M » a i t
F¿¥ãl¤j¡fitahF«. ïâš nto¡if
v‹dbt‹whš áM®á ãufld¤ij 1992š
ïªâa muR m§ÑfÇ¤jnghJ, 32tJ r£l
ÉâÆš “vªj msÉ‰F Ãâ Mjhu§fŸ
xJ¡f¥gL»‹wdnth mij¥ bghW¤nj
bghUshjhu, r_f, g©gh£L cÇikfis
tsU« ehLfËš K‰ngh¡fhd KiwÆš
brašgL¤j Koí«” v‹w xU m¿É¥ig
btËÆ£lJ.
( 1 8 t a J t i u Æ y h d ) F H ª i j f Ë ‹
cÇikfis m§ÑfÇ¡»w áM®á ãufld«,
bghUshjhu Ru©lÈÈUªJ«, Mg¤jhdjhf
É s § f ¡ T o a n t i y f Ë š
<LgL¤JtâÈUªJ«, FHªijfË‹
fšÉÆš jiyÆLtâÈUªJ« ghJfh¥ò
mË¡f tÈíW¤J»wJ. FHªijfË‹ clš
ey¤â‰nfh, mt®fsJ clšrh®ªj, kd«
rh®ªj, M‹kh rh®ªj, mwbe¿ rh®ªj, r_f«
rh®ªj ts®¢á¡nfh jilahf ïU¡f¡Toa
m«r§fËÈUªJ FHªijfis ghJfh¡fî«
áM®á tÈíW¤J»wJ. Mdhš ïit
m k y h ¡ f ¥ g L t i j ï ª â a m u R
Kl¡»it¤âU¡»wJ. flªj 20M©LfËš
k¤âa muR murik¥ò rhrd 32tJ r£l¥
ã u f l d ¤ i j É y ¡ » ¡ b f h © o U ¡ f
nt©L«; FHªij¤ bjhÊyhs® r£l¤ij kW
MŒî¡F c£gL¤âÆU¡f nt©L«;
mid¤J¤ JiwfËY« 18taJ tiuÆyhd
FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ <LgL¤j¥gLtij
jL¥gj‰fhd r£l¤ij¡ bfh©LtªâU¡f
nt©L«. ï¥nghjhtJ k¤âa muR m¤jifa
r£l¤ij¡ bfh©Ltu nt©L«. áM®á
mkyh¡f¤â‹ 20 M©L mDgt§fŸ g‰¿a
r_f jÂ¡if m¿¡ifahdJ, cy»nyna
Äf mâf msÉš FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ
ï U ¡ » w e h L ï ª â a h j h ‹ v ‹ W
bjÇÉ¡»wJ. 2001« M©L k¡fŸ bjhif
fz¡bfL¥ã‹go (6 Kjš 14 taJ
tiuÆyhd) FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ
ïªâahÉš xU nfhona 25 y£r« ng®
ïU¡»wh®fŸ v‹W mªj m¿¡ifÆš
bjÇÉ¡f¥g£LŸsJ. gŸËÆš gâî
brŒa¥glhj, gŸË¡F bršyh FHªijfis
(6-16taJ tiu), fz¡»£lhš ïªj
v © Â ¡ i f F i w ª j J 5 k l § f h f
mâfÇ¡f¡TL«.
6. FHªijfË‹ ïytr f£lha fšÉ cÇik¢
r£l«(2009) FHªijfis¥ bghW¤jtiuÆš
xU K¡»akhd elto¡ifahF«. muR¥
gŸËfËY« muR cjÉbgW« gŸËfËY« 6
- 14 taJ ãÇîfËš cŸs FHªijfS¡fhd
f š É c Ç i k Æ š X u o K ‹ d h Ÿ
vL¤Jit¡f¥g£oU¡»wJ. murik¥ò
rhrd¤â‹ 86tJ r£l¤âU¤j« 6 Kjš 14
taJ tiuÆyhd x›bthU FHªij¡F«
ï y t r f £ l h a ¡ f š É c Ç i k i a
cWâ¥gL¤J»wJ. mj‹ mo¥gilÆnyna
ïªj¢ r£l« bfh©Ltu¥g£lJ. Mdhš
nk‰go r£l¤âU¤jK« rÇ, fšÉ cÇik¢
r£lK« rÇ, 0 - 6 taJ¥ ãÇit¢ nr®ªj
FHªijfË‹ cÇikfis ïiz¡f
jt¿íŸsd. 6 taJ¡F K‹ng fšÉ f‰wš,
guhkÇ¥ò, ts®¢á M»at‰W¡fhd cÇikfŸ
nr®¡f¥glÉšiy. mnjnghš 14 - 18 taJ¥
ãÇit¢ nr®ªj FHªijfS¡fhd ïnj
ngh‹w cÇikfis cWâ¥gL¤jî«
j t ¿ í Ÿ s d . n k Y « r £ l «
b r a š g L ¤ j ¥ g L t i j í « , m i j ¡
f © f h Â ¥ g i j í « m u R ¥ g Ÿ Ë f Ÿ ,
cŸsh£á¥ gŸËfŸ, muR cjÉbgW«
gŸËfŸ M»at‰nwhL k£Lnk ïªj¢ r£l«
tiuKiw¥gL¤J»wJ. muR cjÉbgwhj

(jÅah®) gŸËfŸ ïªj r£ltiuaiw¡FŸ
bgUksÉ‰F¡ bfh©Ltu¥glÉšiy.
jÅah® gŸËfËš 25 rjåj« tiuÆš
eÈî‰w ãÇÉd®/ã‹j§»a ãÇÉdiu¢
nr®ªj FHªijfS¡F vd ïl xJ¡ÑL
tH§fnt©L« v‹gJ k£Lnk ïâš
nr®¡f¥g£oU¡»wJ. r£l« brašgl¤
b j h l § » a K j š M © o È U ª n j ,
KjštF¥ãÈUªnj ïªj ïl xJ¡ÑL
m k y h F « v ‹ W « r £ l ¤ â š
F¿¥ãl¥g£LŸsJ. Mdhš ïªj r£l¤ij
brašgL¤Jtâš fLikahd FiwghLfŸ
cŸsd. F¿¥ghf 6 - 14 taJ ãÇit¢ nr®ªj
FHªijfŸ fšÉ cÇik¢ r£l Mjha§fis
bgw¢ brŒtâš gy FiwghLfŸ cŸsd. (0-6
taJ¥ ãÇit¢ nr®ªj FHªijfS¡fhd)
bjhl¡f Ãiy FHªij guhkÇ¥ò, nk«ghL,
fšÉ M»at‰W¡fhd mo¥gil cÇikia
cWâ¥gL¤jî«, 15 Kjš 18 taJ tiuÆyhd
mid¤J¡ FHªijfS¡F« mid¤J¥
gŸËfËY« fšÉ »il¥gij cWâ¥gL¤J«
tifÆš 21A r£l¥ãÇit ÉÇîgL¤jî«,
mt®fS¡F ïytr, f£lha, rk¢Ó® k‰W«
jukhd fšÉia cWâ¥gL¤jî«, 21A
r £ l ¥ ã Ç É š c l d o a h f â U ¤ j §
bfh©LtUtj‰fhd elto¡iffis
k¤âamuRnk‰bfh©lhfnt©L«.
7. muR vªj msÉ‰F FHªij cÇikfËš
m¡fiw fh£L»wJ v‹gj‰F k¤âa g£b#£
xU m¥g£lkhd vL¤J¡fh£L. mij xU
mty« v‹Wjh‹ brhšy nt©L«.
FHªijfS¡nf Kjš cÇik mË¡f
nt©L«, mâfg£r FHªij ey‹fis¥
ngznt©L« vd áM®á ãufld«
TW»wJ. k¤âa muR jdJ g£b#£oš
b t Ë ¥ g L ¤ J » w m ¡ f i w
ftiy¡FÇajhfnt ïU¡»wJ. 2010 - 11«
M©oš k¤âa g£b#£oš FHªijfS¡fhd
x£Lbkh¤j xJ¡ÑL v‹gJ 4.65 rjåjkhf
ïUªjJ. 2011 - 12š mJ btW« 5.03rjåjkhf
k£Lnk mâfÇ¤âU¡»wJ. tH¡f«nghš
f š É ¤ J i w ¡ F m â f g £ r x J ¡ Ñ L
brŒa¥g£oU¡»wJ. Mdhš FHªijfŸ
nk«ghL, Rfhjhu« ngh‹wt‰¿š flªj
M©oš xJ¡ÑL FiwªâU¡»wJ v‹nw
brhšy nt©L«. FHªij ghJfh¥ò
v‹gj‰F Äf¡ Fiwªj Ãâ V‰ghLfns
brŒa¥g£LŸsd. FHªijfS¡F vâuhd
F‰w§fŸ 2007« M©oÈUªJ 2009«
M©oš 19 rjåj« mâfÇ¤âU¥gjhf njáa
F‰wÉaš gâî thÇa«(v‹áM®ã) òŸË
Étu§fŸ bjÇÉ¡»‹wd. ïªj ÃiyÆš
FHªijfË‹ ghJfh¥ã‰fhf ï›tsî
Fiwªj Ãâ xJ¡f¥gLtij k¤âa Ãâ
mik¢rf«v¥go¤jh‹Ãaha¥gL¤J»wnjh.
2011 - 12š k¤âa muá‹ g£b#£oš
F H ª i j f Ë ‹ f š É ¡ f h f v d
(bjhl¡f¥gŸË, eLÃiy¥gŸË) vd 3.64
rjåj« Ãâ xJ¡ÑL brŒa¥g£oU¡»wJ. ïJ
Kªija M©ilÉl x£Lbkh¤j¤âš 28.87
rjåj« mâfkhF«. SSA â£l¤â‰fhf vd
mâfÇ¡f¥g£l xJ¡ÑL (40rjåj«), MDM
â£l¤â‰fhf 5,000 khâÇ¥ gŸËfŸ
m i k ¥ g j ‰ f h d 9 . 9 6 r j å j Ã â ,
eLÃiy¥gŸËfËš áWgh‹ikÆdU¡F
gâ‹gUt¤â‰F ãªija fšÉ cjÉ Ãâ
ngh‹wt‰¿‹ fhuzkhf ïªj Ãâ xJ¡ÑL
mâfÇ¤âU¡»wJ. 2010 - 11« M©oš 0.49
r j å j k h f ï U ª j F H ª i j f Ÿ
kU¤Jt¤â‰fhd Ãâ xJ¡ÑL, 2011-12š 0.43
rjåjkhf¡ FiwªJÉ£lJ. ïJ vjdhš
v‹whš, k¤âa Rfhjhu k‰W« FL«gey¤
J i w m i k ¢ r ¡ â ‰ F Ÿ n s n a
FHªijfS¡fhd Ãâ xJ¡ÑL 2010 - 11š
21.7rjåjkhf ïUªjJ, j‰nghija
g£b#£oš 17.56 rjåjkhf Fiwªjjhšjh‹
nehŒ¤jL¥ò kUªJ¤ â£l§fS¡fhd Ãâ
(tH¡fkhd nehŒ¤jL¥ò k‰W« nghÈnah
brh£L kUªJ¤ â£l«) Kªija M©ilÉl
1 8 . 0 7 r j å j k h f ¡ F i w ª J É £ l J .
x U § » i z ª j F H ª i j n k « g h £ L ¤
â£l¤â‰fhd (ICDS) Ãâ bgUksÉ‰F
ca®¤j¥g£oU¡»wJ. m§f‹tho CÊa®fŸ
k ‰ W « c j É a h s ® f S ¡ f h d
c j É ¤ b j h i f i a m â f Ç ¡ f ï J
tÊtF¤JŸsJ. Mdhš ïj‰fhd k¤âa
g £ b # £ Ã â x J ¡ Ñ L b t F t h f ¡
FiwªâU¡»wJ.
8. ï ª j m ¿ ¡ i f i a e h « 3 K ¡ » a
ãu¢ridfSl‹ Ãiwî brŒayh«. FHªij
cÇikfŸ ãufld¤ij brašgL¤Jtâš
ïªâa muR c©ikÆnyna m¡fiw
fh£L»wJ v‹whš, jdJ murik¥ò rhrd
r£l§fis¢ brašgL¤Jtâš c©ikahd

m ¡ f i w ï U ¡ » w b j ‹ w h š , ï ª j ¥
ãu¢ridfis k¤âa muR gÇÓÈ¡f
nt©L«,brašglnt©L«.
m) k¡fË‹ czî¥ghJfh¥ò¡fhd òŸË
Étu§fËš, mâfÇ¤JtU« tWik Ãiy
ãuâgÈ¡f nt©L«. czî¥ ghJfh¥ã‹ik
mâfÇ¥gj‰F«, k¡fË‹ C£l¢r¤â‹ik
mâfÇ¥gj‰F« Äf K¡»akhd fhuz«
ÉtrhabeU¡fojh‹.
bghJ ÉÃnahf§fis â£lÄ£l KiwÆš
Ó®Fiy¡f¥g£lJ ïâš nkY« ghjfkhd
Éisîfis V‰gL¤âÆU¡»wJ. 1996 Kjš,
ïy¡F Ã®zÆ¡f¥g£l bghJ ÉÃnahf«
bfh©Ltu¥g£lJ. mj‹ mo¥gilÆš
bghJ ÉÃnahf Kiw gyåd¥gL¤j¥g£lJ.
bkh¤j cŸeh£L c‰g¤âÆš czî¡fhd
khÅa« v‹gJ btW« 1.5 rjåj«jh‹.
ïUªjnghâY«, mªj khÅank Tl Äf
m â f « v ‹ g j h f x U t h j «
K‹it¡f¥g£lJ. mj‹ _y« “tWik¡
nfh£o‰F¡ Ñœ cŸs FL«g§fŸ” v‹w
bgaÇš F¿¥ã£l gFâÆdU¡F k£Lkhf
ïy¡F Ã®zÆ¡f¥g£lJ. mj‹ _y«
bgU«ghyhd FL«g§fŸ kÈthd ÉiyÆš
czîjhÅa§fis th§f KoahJ v‹w
Ãiyik V‰gL¤j¥g£lJ. mnj neu¤âš,
ÉÃnah»¡f¥glhj nfhJikí« mÇáí«
Äf¥bgU« msÉ‰F (23 nfho l‹D¡F«
m â f k h f ) m u á ‹ » l § F f Ë š
nj§»¡»l¡F« Ãiy V‰g£lJ. mj‹
Éisthf k¡fËilna C£l¢r¤J¡ Fiwî
V‰g£oU¡»wJ v‹gJ btË¥gil. cyf
msÉš 119 ehLfËš g£oÅ Ãiy F¿¤j xU
MŒî el¤j¥g£lJ. mâš ïªâah 94tJ
ïl¤âš ïU¡»wJ. 2005 - 06M« M©o‹
njáa FL«g Rfhjhu MŒî m¿¡ifÆ‹go
(NFHS-3) eh£o‹ 56 rjåj bg©fŸ
u¤jnrhifahš ghâ¡f¥g£oU¡»wh®fŸ.
òâjhf¥ ãw¡F« FHªijfËš 30 rjÉ»j«
ãw¥ãnyna vil¡ Fiwthf ïU¡»wJ. k‰w
FHªijfËš 47 rjåj¤âd® Fiwªj
vilíl‹ cŸsd®. »uhk¥òw¡ FHªijfËš
( 6 k h j « K j š 3 5 k h j § f Ÿ t i u )
81rjåj¤âd® u¤j nrhifílD«, 41
rjåj¤âd® ts®¢á¡ Fiwthfî« cŸsd®.
49 rjåj¤âd® Fiwªj vilíl‹ cŸsd®.
20 rjåj¤âd® clš bkÈî ãu¢ridahš
ghâ¡f¥g£LŸsd®. ïit mid¤J« vªj
msÉ‰F C£l¢r¤J Fiwî v‹gJ
bjhl®¢áahfî« fLikahfî« ïU¡»wJ
v‹gij¡fh£L»‹wd.
M) ï‹iwa cyfka íf¤âš ïªâahÉš ntiy
t h Œ ¥ ò c U t h ¡ f « v ‹ g J
n j ¡ f k i l ª â U ¡ » w J , m š y J
rÇtilªâU¡»wJ v‹WTl brhšyyh«.
ïjdhš `ntiyÆH¥ò' ts®¢á v‹gJ
k£Lkšyhkš, “ntiyÆ‹ik ts®¢á”
v‹gJ« V‰g£oU¡»wJ. ïj‹ Éisthf
M©fS«, bg©fS«, FHªijfS« ntiy
n j o b e L ª b j h i y î f S ¡ F ï l «
b g a ® » w h ® f Ÿ . ï J F H ª i j f Ë ‹
cÇikfËš ehrfukhd ghâ¥òfisna
V ‰ g L ¤ J » w J . ï ª â a h É š ,
taJtªjt®fS¡F ntiyÆšiy mšyJ
rÇahd ntiy »il¡fÉšiy v‹w
ÃiyikÆ‹ neuo btË¥ghlhf¤jh‹
FHªij¤ bjhÊyhs® Kiw v‹gJ«
eilKiwÆš ïU¡»wJ. tUthŒ¡fhd xU
kh‰W V‰ghlhf (áy neu§fËš ïJnt
ãujhd V‰ghlhf) ïU¡»wJ. j‰nghija
ntiyÆH¥ò ts®¢á, ntiyÆ‹ik ts®¢á
v‹w ã‹dÂÆš FHªij¤ bjhÊyhs®
Kiw v‹gJ« mâfÇ¡fnt brŒí«. Mdhš
ï J É t r h a « n g h ‹ w t H ¡ f k h d
JiwfËÈUªJ kh¿ òâa tot§fËš
btË¥gl¡TL«. beU¡fo K‰w K‰w,
ntfkhf efukakh»tU« gFâfËš
FHªij¤ bjhÊyhs® Kiw bt›ntW
t o t § f Ë š b t Ë ¥ g l ¡ T L « .
brhšy¥nghdhš Kiwrhuh bjhÊšfŸ
mâfÇ¤J tUtJ v‹gJ FHªij¤
bjhÊyhs® Kiw¡fhd ÉisÃykhf
ïU¡»wJ. v©z‰w bjhÊšfËš
FHªijfŸ <LgL¤j¥gL»wh®fŸ. nkY«
Kiwrhuh ntiyfŸ v‹gij x¥ò¡bfhŸS«
ngh¡F mâfÇ¡Fkhdhš, j‰nghJ mJjh‹
elªJ tU»wJ, FHªij¤ bjhÊyhs®
Kiw¡F vâuhd FušfS« bgÇa msÉ‰F
xÈ¡fhJ. gz å¡f« (Éiythá) mâfÇ¡f
mâfÇ¡f, bgÇat®fS¡fhd ntiy
thŒ¥òfŸ »il¥gJ mÇjhf mÇjhf
bg‰nwh® j§fŸ FHªijfis ntiy¡F¢
bršYkhWf£lha¥gL¤JtJjh‹el¡F«.

ï) FHªijfË‹ ïa‰if¢ NHš cÇikfis
m u R « Ú â k ‹ w § f S « ï ‹ D «
m§ÑfÇ¡fhknyna ïU¡»‹wd. R‰W¢NHš
r£l§fŸ, td¢ r£l§fŸ, Ú® r£l§fŸ, flš
k‰W« flnyhu¥ gFâfS¡fhd r£l§fŸ,
R u § f ¢ r £ l § f Ÿ , F o Æ U ¥ ò k ‰ W «
kWFoak®¤J« r£l§fŸ ngh‹w r£l§fËš
V‰gL¤j¥gL»w bfhŸif kh‰w§fËÈUªJ
ï ª j Ã i y i k V ‰ g L » w J . Ã y «
i f a f ¥ g L ¤ J j š , b g U « b j h Ê š
ÃWtd§fŸ, cŸf£Lkhd â£l§fŸ,
ghJfh¥ò â£l§fŸ, Ä‹ c‰g¤â¤ â£l§fŸ
ngh‹wt‰¿‰fhf Ãy« xJ¡ÑL brŒjš
M»a elto¡iffŸ nfho¡fz¡fhd
k¡fË‹ thœ¡ifÆY« thœthjhu§fËY«
fLikahd ghâ¥òfis V‰gL¤âíŸsd.
f h y § f h y k h f ï U ª J t ª j
eilKiwfisí«, T£L cÇikfisí«
g¿¤JŸsd. ïj‹ jh¡f¤âš bgUksî¡F
k¡fŸ j§fsJ ïl§fËÈUªJ btËna¿
k‰w ïl§fS¡F brštJ el¡»wJ.
bgU«ghY«, ÉË«ò Ãiy¡F¤ jŸs¥g£l
k¡fS« mt®fsJ FHªijfSnk ï›thW
ïl«bga®»w Ãiyik V‰gL»wJ. mt®fsJ
brhªj ïl§fS« thœthjhu§fS«
Ú®ÃiyfS« fhšeilfS« thœ¡if
t Ê K i w f S « m Ê ¡ f ¥ g L » ‹ w d .
t h œ É l ¤ â È U ª J t Y ¡ f £ l h a k h f
b t Ë n a ‰ w ¥ g L t j h š ï ª â a h É š
y£r¡fz¡fhd FHªijfŸ ål‰wt®fshf,
g h J f h ¡ f ¥ g £ l F o Ú ® T l
» i l ¡ f h j t ® f s h f , g Ÿ Ë b r š Y «
t h Œ ¥ g ‰ w t ® f s h f , e © g ® f i s
ïHªjt®fshf, ehfßf thœ¡if¡fhd
thŒ¥òfŸ kW¡f¥g£lt®fshf Ã‰»wh®fŸ.
ïl« bga®»w FHªijfŸ mâfkhd
t‹KiwfS¡F«, bfh^ukhd gá,
g £ o Å ¡ F « , C £ l ¢ r ¤ â ‹ i k ¡ F «
ïy¡fh»wh®fŸ.
ïªâa muR« ehlhSk‹w cW¥ãd®fS« muáaš
f£áfË‹ jiyt®fS« ïªj ïa¡f¤â‰F Mjuî
mË¡f nt©L« v‹W«, ã‹tU« nfhÇ¡iffis
V‰fnt©Lbk‹W«nf£L¡bfhŸ»nwh«:
1. FHªij cÇikfŸ cl‹go¡ifÆ‹ 32tJ
Éâ bjhl®ghd x›bthU m¿É¥igí«
ïªâa muR cldoahf Éy¡»¡bfhŸs
nt©L«; mj‹ _y« FHªij cÇikfŸ
cl‹gh£il KGikahfî« K‰¿Ykhfî«
m§ÑfÇ¡fnt©L«.
2. FHªijfS¡fhd taJ tu«ò bjhl®ghd
c l ‹ g h £ i l ï ª â a m u R 1 9 9 2 š
m§ÑfÇ¤âU¡»wJ. mj‰nf‰g, 18 taJ¡F
Ñœ¥g£l xUt® FHªijna vd m¿É¡F«
tifÆš murik¥ò rhrd¤âš cÇa
âU¤j¤ijïªâamuRbrŒant©L«.
3. j‰nghija FHªij¤ bjhÊyhs® (jL¥ò
k‰W« Kiw¥gL¤Jjš) r£l« - 1986I ïªâa
muR Éy¡»¡bfhŸs nt©L«; 18 taJ
tiuÆyhd všyh¡ FHªijfisí«
v ª j b t h U J i w Æ Y « F H ª i j ¤
bjhÊyhs®fshf ÃaÄ¡f jil Éâ¡F«
òâar£l¤ijÃiwnt‰wnt©L«.
4. 1 9 7 4 « M © o ‹ n j á a F H ª i j f Ÿ
bfhŸifia ïªâa muR kW MŒî brŒa
n t © L « ; ï Å n k Y « j h k j Ä ‹ ¿
FHªijfS¡fhd xU òâa ÉÇthd
bfhŸifiacUth¡fnt©L«.
5. 2009« M©o‹ FHªijfS¡fhd ïytr,
f£lha fšÉ cÇik¢ r£l¤ij, 18 taJ¡F
Ñœ cŸs midtiuí« ïiz¡F« tifÆš,
É Ç î g L ¤ J t j ‰ f h d c l d o
elto¡iffis ïªâa muR nk‰bfhŸs
nt©L«.
6. ntiy brŒí« Ãiy¡F jŸs¥g£l
FHªijfË‹ FuY¡F ïªâa muR
b r É k L ¡ f n t © L « , b g Ç a t ® f Ÿ
midtU¡F« ntiythŒ¥ò mË¤jš,
kÇahijahd Câa« »il¡f¢ brŒjš,
ntiy brŒí« Ãiy¡F¡ f£lha¥gL¤j¥g£l
FHªijfË‹ FL«g§fS¡fhd áw¥ò
elto¡iffŸ cŸË£l mªj¡ FHªijfË‹
nfhÇ¡iffismuRÃiwnt‰wnt©L«.
7. FHªijfË‹ ïa‰if¢ NHš cÇikfis
ïªâa muR« r«gªj¥g£l midtU«
m§ÑfÇ¡f nt©L«, urhad cu§fŸ,
bjhÊ‰rhiy khR, gšYÆ® mÊ¥ò, Ú® tw£á,
ïju gUtÃiy kh‰w« bjhl®ghd ghâ¥òfŸ
ngh‹w mid¤JÉjkhd ïa‰if NHš
k ‰ W « R ‰ W ¢ N H š n f L f Ë È U ª J
F H ª i j f i s ¥ g h J f h ¥ g j ‰ f h d
elto¡iffisnk‰bfhŸsnt©L«.

7. muR bfhŸif tÊfh£L ÉâfË‹
tÊfh£LjšfŸ
muR jdJ bfhŸif tF¡F« Ãfœî¥ ngh¡»š,
M© k‰W« bg© bjhÊyhs®fsJ clš ey‹
k‰W« clš tÈik M»at‰iw¥ ghJfh¡f¤ j¡f
tifÆš tÊfh£Ljš tH§f nt©L« vd muáaš
r£l Éâ 39 (e) brhš»wJ. ïs« FHªijfŸ
tŠá¡f¥gl¡ TlhJ, Fok¡fŸ bghUshjhu¤
njitfŸ fhuzkhf jdJ taJ¡F« clš
tÈik¡F« bghUªjjhjthW TLjyhf ciH¡F«
Ã ® ¥ g ª j « ï U ¡ f ¡ T l h J . F H ª i j f Ÿ
M n u h ¡ » a k h d N H È š t s ® t j ‰ F Ç a
thŒ¥òfS«, trâfS« »il¡f¥bgW« Ãiyia¥
ghJfh¥gjhf bfhŸif tF¡f¥gl muR tÊfh£l
nt©Lbkd muáaš r£l Éâ 39(f) muir¢
nfhU»wJ. mnjhL FHªij Rjªâukhf
ïU¥gnjhL mj‹ kh©ò« ghJfh¡f¥gl nt©L«.
FHªijfnshL ïisa jiyKiwÆdU«
Ru©lÈÈUªJ ghJfh¡ff¥gLtnjhL, csÉaš
ßâahf, bghUËaš ßâahf òw¡fÂ¡f¥gLtJ
TlhJ všyh¡FHªijfS¡F«, mt®fS¡F 14
21
taJ Ãiwtilí« tiuÆš ïytr, f£lha¡ fšÉ
mË¥gj‰F muR elto¡if vL¡f nt©Lbkd
muáašr£lÉâ45muR¡F¡f£lisÆL»wJ.
8. fšÉ¡fhd cÇik mo¥gil cÇikna
Mu«g¡ fšÉia midtU¡F« ïytrkhf,
f£lhakhf mË¡f nt©oaJ« cÇa r£l§fŸ,
2 2
â£l§fŸ _y« ca® Ãiy¡fšÉ k‰W«
gšfiyfHf¡ fšÉia mË¡f nt©oaJ«
m u á ‹ f l i k m u á a š r £ l É â 2 1 - š
És¡f¥gL»wJ cÆ®thG« cÇik jÅ¥g£l
kÅjÅ‹ kh©ò M»ait, fšÉ bgWtj‰fhd
cÇik v‹gnjhL ïizªjjhf ïšyhÉ£lhš
mit vªj Éj¤âY« gad‰wit M»ÉL«
Fok¡fŸ midtU¡F« všyh k£l§fËY«
mšyJ ÃiyfËY« fšÉ¡fhd thŒ¥ò trâfis
cUth¡f elto¡if vL¡f nt©oaJ muá‹
bghW¥ò. vdnt fšÉ¡fhd cÇik v‹gJ muáaš
r£l¥ ãÇî 3š Äf¢ áw¥ghf¡ F¿¥ãl¥g£LŸs
23
mo¥gil cÇikfnshL bjhl®ªJ tUtjhF«. 14
24
taJ tiu fšÉ bgWtJ mo¥gil cÇikahf
ïU¡f nt©L«. mnjnghy clš ey‹
ghJfh¡f¥gLtJ«. ghJfh¡f¥g£l FoÚ®
mË¡f¥gLtJ«, cÆ® thœtj‰fhd bghUsh®ªj
cÇik M»aití« Tl mo¥gil cÇikfshf¥
gh®¡f¥gl nt©L«. xU FHªij Tl nk‰f©l
mo¥gil cÇikfis¤ JŒ¥gj‰F cÇik
25
bg‰WŸsJ. ïil Ãiy¡ fšÉ bgWtJ« Tl xU
mo¥gilcÇikahfm§ÑfÇ¡f¥glnt©L«.
ïªâa muáayik¥ò¢ r£l¥go f£lha fšÉ
x›bthUtU¡F« tH§f¥gl nt©oaJ muá‹
flikahF«. r£l¥go fšÉ cÇik v‹gJ
26
x›bthU FHªij¡F« mo¥gil cÇikahF«.
x›bthU FokfD¡F« ïªj¢ r£l¥go fšÉ bgw
cÇikíŸsJ. muR ïªj¢ r£l¥go x›bthU
FokfD¡F« fšÉ bgWtj‰fhf gšntW fšÉ
ÃWtd§fis ÉÇthf cUth¡f nt©L«. muR
el¤J« mšyJ murhš m§ÑfÇ¡f¥g£l fšÉ
27
ÃWtd§fŸ _y« jukhd fšÉ tH§f¥gl
nt©L«.
9. jhŒ ifâfŸ vâ® bfhŸS« ãu¢áidfŸ
jhnahL FHªij tá¥gj‰F V‰w ïl« áiw¢hiy
mšy. xU FHªij¡F Äfî« mo¥gil mtáakhd
FL«g¢ NHš v¥nghJnk áiw¡FŸ ïU¡fhJ. xU
bg© ifâ áiw¡FŸ jdJ m‹whl¤ njitfis
Ãiwî brŒJ bfhŸtj‰nf gy ãu¢áidfis¢
rªâ¡f ne®»wJ. bg© ifâ j‹ FHªijfis¤
j‹ndhL it¤J¥guhkÇ¡f nt©oa NœÃiy
V‰g£lhnyh, mtsJ ãu¢áidfŸ g‹ kl§fhf¥
bgU» ÉL»wJ. ekJ áiwfËš ifâfŸ j«nkhL
FHªijfis it¤âU¡f nghJkhd trâfŸ
ïšiy v‹gnjhL áiwfËš tsU« FHªijfshš
cUthF« ãu¢áidfis¡ ifahŸtj‰fhd
gÆ‰á bg‰w gÂahs®fŸ vtU« ïšiy. ïj‹
Éisthf FHªijfis¥ guhkÇ¥gJ bjhl®ghd
bghW¥òfŸ mid¤J« mt®fsJ jhah® jiyÆš
Rk¤j¥g£LŸsJ. nkhrkhd gif¥ngh¡F ÄFªj
NHš Ãyî« áiw¡Tl§fËš jk¡F¡ »il¡F«
g‰wh¡Fiwahd Mjhu§fis it¤J jkJ
FHªijfis guhkÇ¡f nt©oa jhŒ ifâfS¡F
ïašghfnt gy bgU« ãu¢áidfŸ V‰gL»‹wd.
FHªijfŸ áiw¡FŸ ïU¡f ne®tjhš mt®fsJ
clÈaš ts®¢á jil¥gL»wJ. áiw¢NHY«
ï¡FHªijfË‹ ts®¢á¡F k‰bwhU ïilôwhf
bg© ifâfË‹ FHªijS¡F«
áiw thœ¡if
br‹w ïjœ - 60Æ‹ bjhl®¢á

îŸsJ. áiw¡FŸ midtU¡F« xnu khâÇahf
mË¡f¥gL« juk‰w czî k£LkšyhJ r¤J¥
bghU£fŸ, fšÉ clš ey‹ bgWtj‰fhd kU¤Jt
t r â í « g ‰ w h ¡ F i w a h f ï U ¥ g j h š
ï¡FHªijfË‹ clš ts®¢á k‰W« ïju
ts®¢á¥ ngh¡F M»ait ïašghditahf m‹¿
ïW»¥ ngh»‹wd. bg© ifâfŸ ïU¥gj‰nf‰w
F¿¥ghf g¢ás« FHªijfis¤ j«nkhL
it¤JŸs jhŒ¡ifâfŸ tá¥gj‰nf‰w ïltrâ
28
áiwÆšïšiy.
10.c¢rÚâk‹w«tF¤JŸstÊfh£LÉâfŸ:
ïªâa¢ áiwfËš bg©fŸ cŸs Ãiy F¿¤j¥
gÇÓyid brŒj c¢r Úâ k‹w« Ñœ¡f©l
tÊfh£LjštF¤Jm¿É¤JŸsJ.
áiw¡FŸ j‹ jhahUl‹ ïU¡F« xU FHªij xU
Érhuiz¡ ifâia¥ nghynth, mšyJ
j©lid¡ ifâia¥ nghynth el¤j¥gl¡ TlhJ
ïJ ngh‹w xU FHªij jd¡F¤ njitahd
czî, ciwÉl«, kU¤JtftÅ¥ò, cil, fšÉ,
k‰W« bghGJ ngh¡F trâfis¥ bgWtj‰F
cÇikc©L.
fUî‰w fhy¤âš
m. f U î ‰ w b g © x U t i u ¢ á i w ¡ F
mD¥òtj‰F K‹ghf, r«kªj¥g£l
Ã ® t h f ¤ â d ® F ¿ ¥ ã £ l á i w Æ š
kf¥ngW¡fhd ngW fhy¤â‰F K‹ò« ã‹ò«
j h Œ k ‰ W « F H ª i j i a i t ¤ J ¥
guhkÇ¥gj‰fhf Fiwªjg£r trâfnsD«
cŸsjhv‹gijcWâbrŒtJf£lhakhF«.
M. b g © i f â x U t ® á i w ¡ F Ÿ
mDkâ¡f¥gL« nghJ mšyJ mj‰F¥
ã‹dU« Tl fUî‰¿U¥gjhf mŒa«
V‰gLkhdhš, bg© kU¤Jt mYty®
m J F ¿ ¤ J á i w ¡ f © f h Â ¥ ò
mYtyU¡F¤ jftš mË¡f nt©L«.
v›tsî ïaYnkh m›tsî Éiuthf,
F¿¥ã£l bg© ifâia muád® kht£l
kU¤JtkidÆ‹ bg©fŸ gFâ¡F
miH¤J¢ br‹W mtsJ clš ey«, fUÉ‹
Ãiy, ngWfhy msî, c¤njrkhd kf¥ngW
ehŸ M»at‰iw MŒî brŒa nt©L«.
njitahd F¿¥ã£l m«r§fis MŒî
brŒjã‹d® F¿¥ã£l bg© ifâÆ‹
á i w ¡ F Ÿ b f h © L t u ¥ g £ l e h Ÿ ,
j©lid¡fhy«, ÉLjiyahF« ehŸ
ngWfhy msî, c¤njrkhd kf¥ngW ehŸ
ngh‹wit ml§»a m¿¡if x‹iw
áiw¤Jiw¤ jiyik MŒths® mt®fS¡F
rk®¥ã¡fnt©L«.
ï. bg© ifâfS¡fhd kf¥ ngW bjhl®ghd
MŒîfŸ mid¤ijí« muád® kht£l
kU¤JtkidÆš nk‰bfhŸsyh«. kU¤Jt
MŒî m¿¡ifÆ‹ go F¿¥ã£l bg©
ifâ¡F kf¥ngW¡F K‹ò« ã‹ò« Kiwahd
kU¤Jtá»¢irtrâïU¡fnt©L«.
áiw¡FŸ ÃfG« kf¥ngW
m. jdJ kf¥ngW Ãfœit áiw¡F btËna
it¤J¡ bfhŸs ÉU«ò« fUî‰w bg© ifâ
x U t U ¡ F v › t i f Æ š r h ¤ â a n k h
m›tifÆš mtnu jd¡F¥ bghU¤jkhd
mšyJ jdJ ÉU¥g¤â‰nf‰g¤ nj®î
brŒíkhW j‰fhÈf ÉLjiy mšyJ ÉL¥ò
(mšyJ bg© ifâ ts® ïs« gUt¤âduhf
ï U ª j h n y h m š y J j ‰ b r a š
F‰wthËahfnth ïU¡F« ÃfœîfËš
mtuJ j©lidia ïil ÃW¤j« brŒtJ)
mË¡f¥gl nt©L«. ghJfh¥ò bjhl®ãyhd
ca® msî Mg¤J Ãiwªj mšyJ mj‰F¢
rkkhd fLikahd ÃiyikfŸ ïU¡F«
i f â f S ¡ n f ï t ‰ ¿ È U ª J É y ¡ F
mË¡fyh«.
M. áiw¡FŸ kf¥ngW ÃfœîfŸ V‰gL«
fhy¤âš cŸq® ãw¥ò gâî mYtyf¤âš
mit gâî brŒa¥gl nt©L«. Mdhš
F¿¥ã£l FHªijÆ‹ ãw¥ò¢ rh‹¿jœ
mË¡F« nghJ m¡FHªij áiw¡FŸ
ãwªjjhf¡ F¿¥ãl¡ TlhJ. F¿¥ã£l
ï l ¤ â ‹ K f t Ç i a k £ L n k ã w ¥ ò ¢
rh‹¿jÊšF¿¥ãl¥glnt©L«.
ï. NœÃiy v›tsî fhy« mDkâ¡Fnkh
m›tsî fhy« tiuÆš FHªij¡F« bga®
N£L«rl§»idx¤âit¤J¡bfhŸsyh«.
bg© ifâfŸ k‰W« mt®fsJ FHªijfŸ
m. bg© ifâfŸ jkJ FHªijfS¡F MW
taJ MF« tiuÆš mt®fis¤ j«nkhL
it¤âU¡fmDkâ¡fyh«.
M. vªjbthU bg© ifâí« jdJ FHªij¡F
MWtaJ Ãiwtilªjã‹d® mjid¤
j‹ndhL it¤âU¡f mDkâ¡f¡ TlhJ.
FHªij¡F MWtaJ v£L« ntisÆš bg©

i f â j d J F H ª i j i a j d J
É U ¥ g ¤ â ‰ n f ‰ g j d ¡ F g â y h f
k‰bwhUtÇlnkh mšyJ r_f ey¤Jiw
_ y « e l ¤ j ¥ g L « Ã W t d ¤ â n y h
x¥gil¡fyh«. v›tsî rh¤âankh mªj
msî¡F F¿¥ã£l FHªijia áiw
mik¤âU¡F« efU¡F btËna cŸs
ÃWtd§fS¡F mD¥g¥gLtij¤ jÉ®¡f
nt©L«. ïj‹ _y« bjhiyî fhuzkhf
jhŒ¡F« nrŒ¡F« cUthF« fLikahd
J‹g§fŸïšyhJnghF«.
ï. bg© ifâfË‹ FHªijfis mt®fsJ
jhah® ÉLjiyahF« fhy« tiuÆnyh
mšyJ mJ jdJ brhªj thœî¡fhd
tUthŒ <£L« fhy« tiuÆnyh muR
m ¡ F H ª i j i a ¤ j d J g h J f h ¥ ã š
it¤âU¡fyh«.
< r _ f e y ¤ J i w Æ ‹ ï š y ¤ â š
it¡f¥g£LŸs FHªij áiwÆÈU¡F«
jdJ jhahiu FiwªjJ thu« xU
KiwahtJ rªâ¡f mDkâ¡f nt©L«.
áiw¤Jiw¡ f©fhÂ¥ghs® cWâ brŒí«
ehËš F¿¥ã£l FHªij áiw¡F¡ bfh©L
bršy¥g£L jdJ jhahiu¢ rªâ¥gij r_f
ey¤JiwÆ‹ ïa¡Fd® cWâahf mkyh¡f
nt©L«.
c. FHªijÆ‹ jhahd bg© ifâ âObud
k u z « m i l ª J É £ l h š , á i w ¡
f © f h Â ¥ g h s ® F ¿ ¥ ã £ l k h t £ l
ÚâgâÆl« mJ g‰¿ m¿¡if mË¡f
nt©L« kht£l Úâgâ m¡FHªijÆ‹
guhkÇ¥ò¡F cÇa V‰ghL brŒjš nt©L«.
F ¿ ¥ ã £ l F H ª i j Æ ‹ c w É d ® f Ÿ
m ¡ F H ª i j i a ¥ n g Â ¡ f h ¥ g j ‰ F
kW¤JÉL« ÃiyÆš kht£l Úâgâ
m¡FHªijia murhš m§ÑfÇ¡f¥g£l
ÃWtd¤ânyh mšyJ khÃy muá‹ r_f
ey¤Jiw el¤J« ïšy¤ânyh mšyJ
bghW¥ghd xUtÇlnkh m¡FHªijÆ‹
guhkÇ¥ò¥bghW¥igx¥gil¡fnt©L«.
czî, cil, kU¤Jt trâ k‰W«
ciwÉl«
m. áiwÆš cŸs FHªij¡F cŸq® j£g
bt¥g ÃiyfË‹ njit¡nf‰g bghU¤jkhd
cilfŸ mË¡f¥gl nt©L«. ïJ F¿¤j
j¡f c¤juîfis F¿¥ã£l khÃy munrh
mšyJ ôÅa‹ ãunjr munrh ãw¥ã¡f
nt©L«.
M. tsU« FHªijfS¡nf‰g fnyhÇ njitfŸ
m o ¥ g i l Æ y h d c z î t H § f š
msåLfis¡ F¿¥ã£l khÃy muR / ôÅa‹
ãunjrmuRfz¡»£LmË¡fnt©L«.
ï. áiw¡FŸ F¿¥ã£l fhy¤â‰F tá¡f
n e Ç L « F H ª i j f Ë ‹ r ¤ J ¤
njitfS¡nf‰w bghU£fŸ ml§»a
jÅahd czî tH§F« bghU£L všyh¢
á i w f Ë Y « Ã u ª j u k h d m s å L f Ÿ
fz¡»£LmË¡f¥glnt©L«.
< j « n k h L ï U ¡ F « F H ª i j f S ¡ F
c z ñ £ L t j ‰ F t r â a h f b g ©
ifâfS¡F bghU¤jkhd cnyhf« k‰W«
msîfshš Md gh¤âu§fŸ mË¡f
nt©L«.
c. FHªijfS¡F mË¡f¥gL« FoÚ® jukhd
jhf ïU¡f nt©L«. mjid F¿¥ã£l
fhyKiwÆš m›t¥nghJ nrhjid brŒjš
nt©L«.
C. F H ª i j f Ë ‹ c l š t s ® ¢ á k ‰ W «
n j i t a h d j L ¥ ó á n g h L t J
M»at‰W¡fhf bg© kU¤Jt mYtyuhš
mt®fŸ bjhl®ªJ f©fhÂ¡f¥gl
nt©L«. x›bthU FHªijfË‹ jL¥óá
r«kªjkhd všyh jftšfS« gântLfËš
gâî brŒa¥gl nt©L«. kU¤Jt
mYtyÇ‹ gÇªJiuÆ‹ ngÇš TLjš cil,
czîngh‹wt‰iwmË¡fyh«.
v. bg© ifâ nehíW« fhy¤âš, mtshš
guhkÇ¡f¥g£L tªj mtsJ FHªijia¥
guhkÇ¥gj‰fhd j¡f V‰ghLfis¢ áiw
mYty®fŸbrŒjšnt©L«.
V. F H ª i j í « j h í « c w § F t j ‰ F ¥
bghU¤jkhd, öŒikahd nghJkhd
ïltrâmË¤jšnt©L«.
I. áiwÆš tá¡F« FHªijia¥ gh®¡f
gh®itahs®fŸmDkâ¡f¥glnt©L«.
x. á y F ¿ ¥ g h d j Å ¤ j ‹ i k t h Œ ª j
tH¡FfËš, NœÃiy fhuzkhf¤ njit
V‰gL« nghJ, Úâ k‹w¤â‹ MizÆšyhj

nghâY« Tl MW taJ¡F£g£l FHªijia
áiw¡FŸ mDkâ¥gj‰fhd mâfhu« áiw¡
f©fhÂ¥ghsU¡FmË¡f¥glnt©L«.
bg© ifâfË‹ FHªijfS¡fhd fšÉ
k‰W« bghGJngh¡F V‰ghLfŸ
m. j‹ jhahnuhL áiwÆš tá¡F« FHªij¡F
Kiwahd fšÉ k‰W« bghGJ ngh¡F
trâfŸ mË¡f nt©L«. bg© ifâ
áiwÆš gÂÆš ïU¡F« fhy§fËš
m¡FHªij brÉÈa® mšyJ bg©
fhtyÇ‹ ghJfh¥ãš ïU¡FkhW FHªijfŸ
fh¥gf¤âš Él¥gl nt©L«. ïªj trâfis
áiw¡fhty® k‰W« ãw áiw mYty®fË‹
FHªijfS¡F«Ú£o¡fhy«.
M. bg© ifâfŸ j«nkhL FHªijfis
it¤J¥ guhkÇ¡F« ÃiyÆš cŸs áiw
mjndhL ïizªjjhf FHªijfŸ fh¥gf«
x‹W« kHiya® fh¥gf« x‹W« mik¡f¥gl
nt©L«. _‹W taJ¡F£g£l FHªijfŸ
f h ¥ g f ¤ â Y « _ ‹ W K j š M W
taJ¡F£g£l FHªijfŸ kHiya®
gŸËÆY« nr®¤J guhkÇ¡f¥gl nt©L«.
ï¤jifa fh¥gf« k‰W« kHiya® gŸËfŸ
ïu©Lnk ïa‹w msî áiw¡F btËna
ïU¡FkhW áiw mYty®fŸ ïl§fis¤
nj®îbrŒa nt©L«.
ï. gy khÃy§fËš nghâa trâfŸ ïšyhj
Ã i y Æ š á ‹ d Š á w h ® f Ÿ
» i s ¢ á i w f Ë š ï U ¡ » ‹ w d ® .
FHªijfË‹ cÆÇaš, csÉaš k‰W« r_f
ts®¢á¡nf‰g Kiwahd trâ thŒ¥òfŸ
cWâ brŒa¥glhj ÃiyÆš, ï¤jifa
»is¢áiwfËš FHªijfis cl‹
bfh©l bg© ifâfis it¤âU¡f¡
TlhJ.
<. FHªijfis j©lid Éâ¡f¥g£l bg©
i f â f Ÿ , É r h u i z ¡ i f â f Ÿ .
Äf¡bfhLikahd F‰w« cŸË£l všyh
t i f a h d F ‰ w § f i s í « b r Œ J Ÿ s
bfhL§F‰wthËfŸ M»nah® Ãiwªj,
v©Â¡if ca®ªJ ïlbeU¡fo ÄFªj
áiw miwfËš it¤J guhkÇ¥gJ
FHªijfŸ jkJ jÅ¤j‹ik k‰W«
ts®¢áia¥ bgWtj‰F Äf¡ nfL
ÉisÉ¡F«. vdnt, FHªijfŸ ï¤jifa
b f h L § F ‰ w ¢ N H È U ª J j Å n a
ãÇ¡f¥gLtj‰F K‹DÇik mË¡f
nt©L«.
czî :
kU¤Jt f©fhÂ¥ãš cŸs g¢ás§ FHªijfŸ
k‰W« FHªijfS¡F mË¡f¥gl nt©oa czî
Kiw F¿¤J lh¡l®.V.v«.JthufjhÞ nkhâthyh
mt®fshš tF¤jË¡f¥g£l msåL m¿¡if
âU.rŠrŒ ghÇ¡ mt®fshš rk®ã¡f¥g£lJ. ïªj
M t z « F H ª i j f Ÿ n j i t ¡ n f ‰ g g f š
k£LkšyhJ ïuÉY« jhŒ¥ghÿ£LtJ cŸË£l
gšntW gÇªJiufis tH§»íŸsJ. áy
fhuz§fshš jhahš jdJ FHªij¡F jhŒ¥ghš
C£l ïayhkš nghFkhdhš, j©Ù® fy¡fhj
ò¤j« òJ ghiy¡ FHªij¡F bfhL¡fyh«. ïªj
Mtz« “ghÈš j©Ù® fy¥gij gÇªJiu
brŒaÉšiy. F¿¥ghf Äf t¿a ÃiyÆš
cŸst®fŸ fšÉa¿t‰w òw¡fÂ¡f¥g£l
Ã i y Æ š t á ¡ » ‹ w d ® . m t ® f s J t Ç a
thœ¡if¢NHš k‰W« Rfhjhuk‰w czî
gH¡f§fŸ fhuzkhf mt®fsJ FHªijfŸ
F l È a š n f h s h W f Ÿ V ‰ g L « t h Œ ¥ ò ,
r¤J¡FiwghLfŸ ngh‹wt‰whš V‰fdnt
ghâ¡f¥g£lÃiyÆšïU¥g®.
n k Y « F o Ú U ¡ f h d M j h u «
nfŸÉ¡FŸshÆU¡F« ÃiyÆš mt®fŸ
ga‹gL¤j¥gL« Fo ÚU« ghJfh¥ghdjhf
ïU¥gâšiy. ghÈš j©Ùiu mâfkhf¡
fy¥gâdhš FHªij¡F¢ r¤J¡FiwghL
V‰gLtnjhL, j©Ù® fhuzkhf V‰gL«
nehŒjh¡F« mghaK« caU»wJ. ïJ clÈaš
k‰W« csÉaš ts®¢áÆš jilfŸ k‰W« jhkj«
V‰gL¤JtâšnghŒKoí«.”v‹WTW»wJ.
ïªâa¤ jhŒ xUt® ruhrÇahf ehŸ x‹W¡F 600
Kjš 800 ÄšÈÈ£l® jhŒ¥ ghÿ£l ïaY«
ÃiyÆš (mtË‹ r¤J Ãiyia¥ bghW¤J),
mtshš jdJ FHªij¡F jhŒ¥ghÿ£l ïayhJ
nghF« ÃiyÆš FHªij¡F 24 kÂ neu¤âš
FiwªjJ 600 ÄšÈ È£l® msî¡fhtJ j©Ù®
fy¡fhj ghš mË¡f¥gl nt©L«. nk‰f©l
m¿¡if 1998 M« M©L iAjuhgh¤, kU¤Jt
MŒî¡FGÉ‹, njáa C£l¢r¤J¡ fšÉ ÃWtd«
btËÆ£l 'ïªâa®fS¡fhd czî Kiw
tÊfh£o- xU ifnaL' v‹gij nk‰nfhsh¡»
f h £ L » w J . ï ª j ¡ i f n a L 6 k h j ¥
g¢ás§FHªijfŸ Kjyhf 6 taJ tiuíŸs
FHªijfS¡fhdJ. ïªj¡ifnaL 6 Kjš 12
khj§fŸ tiu, 1 Kjš 3 taJtiu, 4 Kjš 6taJ

tiuíŸs FHªijfS¡bfd jÅ¤jÅna
Ñœf©lthWg£oaÈ£LŸsJ.
nk‰f©l czî tiffis åj§fshf mË¥gj‹
mo¥gil¡ nfh£ghnl mâf r¤JŸs/Fiwªj
r¤JŸs czî¥bghU£fŸ mË¡f¥g£L
FHªijÆ‹ ts®¢á rkÃiyÆš ïU¡f
n t © L b k ‹ w K ¡ » a ¤ J t « f U â n a
mË¡f¥g£LŸsJ.
áiw¡ifnaL k‰W« ïju bjhl®òila ÉâfŸ,
e i l K i w ¡ F ¿ ¥ ò f Ÿ a h î « n k ‰ f © l
tÊfh£LjY¡nf‰wthW _‹W khj§fS¡FŸ
âU¤j¥gl nt©L«. muáaš r£l§fis
tF¡f¡Toa ïl¤âš cŸst®fŸ ïJngh‹w
FiwghLfis Ú¡Ftj‰F v›tsî njitnah
mªj msî¡F ÔÉukhd r£l§fis¥ gil¡f
nt©L«.
áiwfËš cŸs bg©ifâfŸ k‰W« mt®fsJ
FHªijfŸ ey‹ bjhl®ghf nk‰f©l tÊfh£L
be¿KiwfŸ cWâahf¡ filão¡f¥gL»wjh vd
m›t¥nghJ F¿¥ã£l fhy ïilbtËfËš khÃy
r£l¥gÂfŸ MŒî¡FGthdJ nrhjid
nk‰bfhŸtnjhL bjhl®ªJ f©fhÂ¡fî«
nt©L«. mYty® FHªijÆ‹ taJ F¿¤J Koî
brŒth®.
bg©ifâfnshL mt®fsJ FHªijfS«
áiwÆÈU¡f neU»w m¤jifa bg© ifâfŸ
Ûjhd jÅ¢áw¥ò thŒªj tH¡FfËš K‹DÇik
mo¥gilÆš Éiuthf Úâ tH§f ï¤jifa
tH¡Ffis¡ ifahS« Úâk‹w§fŸ elto¡if
vL¡fnt©L«.
11. r®tnjr khehLfŸ
FHªijfŸ cÇik¡fhd r®tnjr kheh£oš
Ãiwnt‰w¥g£L, ïªâa murhš 1989 et«g® 20š
V‰gË¥ò mË¡f¥g£l FHªijfŸ cÇik Ô®khd«
MdJ mt‹ mšyJ mtsJ jÅ¤j‹ikahd
t s ® ¢ á a h d J ï z ¡ f ¥ ó ® t k h d r _ f
N H š » i l n a V ‰ w ¥ g l n t © L b k d
m § Ñ f Ç ¡ » w J . k Å j c Ç i k f S ¡ f h d
mid¤Jyf ãwfld¤â‹ Éâ 26 (1) MdJ
x›bthUtU¡F« FiwªjJ Mu«g¡ fšÉnaD«
mšyJ mo¤js ÃiyfËY« ïytrkhf¡ fšÉ
mË¡f¥gl nt©Lbk‹W tÈíW¤J»wJ.
FHªijfŸ cÇikfS¡F jÅ¢áw¥ghd ghJfh¥ò
ïU¡f nt©L«. mJk£Lkšyhkš cyf«
KGikÆY«, mikâ k‰W« ghJfh¥ghd NHš
Ãyî« fhy§fËš Tl FHªijfË‹ ts®¢á
thŒ¥ò ïilawhJ bjhlu c¤juthj« ïU¡f
nt©L« vd FHªij cÇik¡fhd 1989 M«
M©o‹r®tnjrkhehLmiwTtšÉL¤JŸsJ.
12. khâÇ áiw¡ifna£o‹ gÇªJiufŸ :
áiwfËš cŸs bg© ifâfË‹ FHªijfŸ
Ãiyia nk«gL¤JtJ F¿¤J, cŸJiwia¢
nr®ªj “fhtšJiw MŒî k‰W« ts®¢á ika«”
btËÆ£LŸs “ïªâa áiwfËš nkyh©ik
F¿¤j áiw¡ f©fhÂ¥ghs®fS¡fhd khâÇ
áiw¡ ifnaL-2003” MdJ Ñœ¡f©l
gÇªJiufismË¤JŸsJ.
áiwÆš kf¥ngW :
v›tsî rh¤âankh mªj msî¡F, fUî‰w
áiw¡ifâ xUt® áiw¡F btËna jdJ kf¥ngW
Ãfœit it¤J¡bfhŸs ÉU«ò« ntisÆš
mj‰fhd thŒ¥ò mË¡f nt©L«. mtU¡F
j‰fhÈf ÉLjiy (mšyJ mt® j‰braš
F‰wthËahf ïUªjhš j©lidia ïilÚ¡f«
brŒtJ) mË¡f¥gl nt©L«. VnjD« xU bg©
ifâ bjhl®ghf ghJfh¥ò F¿¤j ca®k£l mgha«
ïUªjhš k£Lnk m¤jifatU¡F ïªj cÇik
kW¡f¥glyh«.
áiw¡FŸ ÃfG« kf¥ngWfŸ ahî« cŸq® ãw¥ò
ïw¥ò gâî mYtyf¤âš gâî brŒa¥gl nt©L«.
Mdhš ãw¥ò¢ rh‹¿jœ FHªij ãwªj ïl«
áiw¢rhiy v‹gjhf F¿¥ãl¥gl¡ TlhJ. gâî¢
rh‹¿jœ KftÇ k£Lnk F¿¥ãl¥gl nt©L«.
NHš v›tsî fhy« mDkâ¡Fnkh m›tsî
fhy« tiu bga® N£L« rl§if x¤â it¡F«
cÇikjhŒ¡FmË¡f¥glnt©L«.
bg©ifâfË‹ FHªijfŸ :
xU FHªijia, bjhl®òila cwÉd® vtU«
guhkÇ¡f K‹tuhj ÃiyÆš m¡FHªij j‹
jhahnuhL tá¡f áiw¡FŸ mDkâ¡fyh«.
áiw¡FŸ ãwªj FHªijfŸ ahtU« ntW vtU«
guhkÇ¡f ïayhj ÃiyÆš mt®fsJ MW taJ
tiuÆš j‹ jhahnuhL áiwÆš tá¡f
mDkâ¡fyh«. ïªj¥ ãu¢rid bjhl®ghf áiw
kU¤Jt mYty® FHªijfŸ taJ F¿¤J Koî
brŒth®.
MW taJ Ãiwªj ã‹d® vªj xU FHªijí«
áiw¡FŸ bjhl®ªJ tá¡fnth mšyJ òâjhf
nr®¡f¥glnth mDkâ¡f¥gl¡TlhJ. áiw¡FŸ
ïU¡F« F¿¥ã£l taJ FHªijfŸ midtiuí«
g‰¿a všyh Étu§fisí« F¿¥ã£l áiwÆ‹
6 Kjš 12
khj§fŸ
1 Kjš 3 taJ
tiu
3 Kjš 6 taJ
tiu
mÇá k‰W«
jhÅa
mo¥gilÆyhd
jah® czîfŸ
45 60 Kjš 120 150 Kjš 200
»uh«
Òòuj¢r¤J
czîfŸ
15 30 45
ghš (jhŒ¥ghš
ïšiybaÅš)
500 500 500 Ä.È
»H§F tiffŸ 50 50 100 »
g¢irahd
fhŒf¿fŸ 25 50 50 »
ïju fhŒf¿fŸ 25 50 50 »
gH§fŸ 100 100 100 »
r®¡fiu 25 25 30 »
bfhG¥ò¢ r¤J,
v©bzŒ
10 20 25 Ä.È

f©fhÂ¥ghs® r_f ey¤Jiw ïa¡FeU¡F
m ¿ ¡ i f a h f m Ë ¡ f n t © L « . ï J
m¡FHªijfis r_f ey¤Jiw el¤J«
ïšy§fËš nr®¤âl cjÉfukhf ïU¡F«.
m¡FHªijfsJ jhah® áiwÆš ïUªJ
ÉLjiyahF« fhy« tiuÆnyh mšyJ jh§fns
j§fsJ thœthjhu¤â‰fhd tUthia <£L«
fhy« tiuÆnyh ï¡FHªijfis muR jdJ
ghJfh¥ãšit¤âU¡fnt©L«.
muR ïšy¤âš ghJfh¥ghf it¡f¥g£lŸs
nk‰f©l FHªijfŸ áiwÆš ïU¡F« jdJ
j h a h i u t h u « x U K i w n a D « r ª â ¡ f
m D k â a Ë ¡ f n t © L « . ï J F ¿ ¤ J
á i w ¡ f © f h Â ¥ g h s ® F ¿ ¥ ã L « e h Ë š
FHªijfŸ áiw¢rhiy¡F¢ br‹W jkJ jhahiu
r ª â ¥ g i j r _ f e y ¤ J i w ï a ¡ F d ®
c¤juthj¥gL¤jnt©L«.
bg© ifâfsJ FHªijfË‹ ey‹ :
bg© ifâfË‹ FHªijfS¡fhf áiwnahL
ïizªjh‰nghynt FHªijfŸ fh¥gf« x‹W«,
kHiya® gŸË x‹W« mik¡f¥gl nt©L«.
_‹W taJ¡F£g£l FHªijfŸ fh¥gf¤âY«,
_‹W taJ Kjš MWtaJ¡F£g£l FHªijfŸ
kHiya® gŸËÆY« it¤J¥ guhkÇ¡f¥gl
nt©L«.
áiw Ã®thf¤jhš el¤j¥gL« ïªj fh¥gf« k‰W«
kHiy¥gŸË M»ait áiw tshf¤â‰F btËna
ïU¡FkhWgh®¤J¡bfhŸsšey«ga¡F«.
FHªijfS¡F cŸq® j£gbt¥g Ãiy¡nf‰w
njitfis fU¤âš bfh©L bghU¤jkhd
cilfis mË¡f nt©L«. ïJ F¿¤J
khÃy/ôÅa‹ ãunjr muR bghU¤jkhd
msåLfisÃ®zÆ¤jšnt©L«.
FHªijfŸ ts®¢á¡fhd kU¤Jt mo¥gilfŸ
k‰W« C£l¢r¤J mo¥gilÆyhd czî
KiwfŸ, ãunjr¤â‹ j£gbt£g Ãiy¡nf‰g
fz¡»l¥g£L áiwÆš cŸs FHªijfS¡F
mË¡f¥glnt©L«.
FHªijfË‹ clÈaš ts®¢á bjhl®ghf bg©
kU¤Jt mYty® xUtuhš mt®fŸ F¿¥ã£l fhy
ï i l b t Ë f Ë š b j h l ® ª J g Ç n r h j i d
brŒa¥g£L f©fhÂ¡f¥g£L tunt©L«.
mnjnghy ïs«ãŸis thj« k‰W« á‹d«ik
ngh‹w gšntW nehŒfS¡fhd jL¥óá F¿¥ã£l
fhy§fËš FHªijfS¡F ïl¥gl nt©L«.
kU¤Jt mYtyÇ‹ vG¤J_ykhd gÇªJiuÆ‹
ngÇš nk‰f©l FHªijfS¡F TLjyhf
cilfŸk‰W«czîmË¡f¥glnt©L«.
bg© ifâfË‹ FHªijfS¡fhd fšÉ
k‰W« bghGJngh¡F :
j« jhahnuhL áiw¡FŸ tá¡F« FHªijfS¡F
Kiwahd fšÉ k‰W« bghGJngh¡F trâfŸ
mË¡f¥gl nt©L«. FHªijfË‹ jhah®
áiwÆš gÂÆš ïU¡F« ntisfËš mt®fŸ
brÉÈa® mšyJ áiw¡fhty® xUtÇ‹
f©fhÂ¥ã‹ Ñœ fh¥gf¤ânyh mšyJ ïju
kHiya® gŸËÆnyh ïU¡f nt©L«. ï¤jifa
trâfŸ bg© áiw¡fhty® mšyJ bg©
mYtyÇ‹ FHªijfS¡F« »£LkhW Ú£o¤jš
nt©L«.
czî :
bg© ifâfS¡fhd áiwfËš czî jahÇ¡F«
Tl¤ij nkyh©ik brŒtânyh, mšyJ áiwÆ‹
rikaš gÂfËnyh v›tifÆY« rhâa, kj
mo¥gilÆyhd f©nzh£l§fŸ ÃyîtJ
K‰¿Y«jilbrŒa¥glnt©L«.
FHªijfis¥ ngQ« bg© ifâfS¡F«,
m t ® f i s ¢ r h ® ª J Ÿ s F H ª i j f S ¡ F «
njitahd nghJkhd C£l¢r¤J¡fŸ ml§»a
czî mË¡f¥gl nt©L«. czî¥ bghU£fŸ
j u k h f ï U ¡ f n t © L « . f U î ‰ w b g ©
ifâfS¡F«, FHªijfis¥ ngQ« bg©
ifâfS¡F«, jÅ¢áw¥ò thŒªj jukhd czî
gÇªJiu¡f¥gl nt©L«. njáa¢ áw¥ò thŒªj
e h £ f Ë Y « , É H h ¡ f h y § f Ë Y « b g ©
ifâfS¡bfd áw¥ghd czî mË¡f¥gl
nt©L«. ïJ F¿¤J áiw ÉâfËš jÅna tÊ
tF¡fyh«. áiw¡FŸ mË¡f¥gL« czî
ö Œ i k a h d Ã i y i k f Ë š , C £ l ¢ r ¤ J
Ä¡fjhfî« jahÇ¡f¥gLtij áiw kU¤Jt
mYty®cWâbrŒant©L«.
References:
1. M.C. Mehta Vs.State of T.N and others, AIR
1997 SC-699, 1996-SCC-6-756
2. Biharilal Dobray Vs. Roshan Lal Dobray,AIR
1984 SC-385, 1984-SCC-1-551
3. Bandhua Mukti Morcha etc., Vs. Union of
India and others, AIR 1997 SC – 2218, 1997-

SCC-10-549
4. Sheela Barse Vs. Secretary, Children's Aid
Society(1987) 3 SCC 50
5. Sheela Barse Vs. The Secretary, Children Aid
Society and others, AIR 1987 SC-656 1987-
SCC-3-50
India and others, AIR 1997 SC-2218, 1997-
SCC-10-549
7. Final Report on Children of Women Prisoners
in Jails: A Study in Uttar Pradesh Sponsored
by : Planning Commission, Government of
India, New Delhi – 110 001 Conducted by
Pandit Govind ballabh Pant Institute of
Studies in Rural Development, Lucknow,
2004
8. R.D.Upadhyay Vs. State of A.P. and others,
AIR 2006 SC1946
2004
AIR 2006 SC1946
AIR 2006 SC1946
12. Avinash Nagra Vs. Navodaya Vidyalaya
Samiti,1997-SCC-2-534
1997 SC-699, 1996-SCC-6-756
SCC-10-549
SCC-10-549
SCC-10-549
17. Miss. Mohini Jain Vs. State of Kar. and others,
AIR 1992 SC-1858, 1992-SCC-3-666
AIR 1992 SC-1858, 1992-SCC-3-666
SCC-10-549
AIR 1992 SC-1858, 1992-SCC-3-666
24. J.P. Unnikrishnana Vs. State of A.P. (1993) 1
SCC 645:1993AIR SCW863
25. Maharashtra State Board of Secondary and
Higher Education Vs. K.S.Gandhi, (1991) 2
SCC 716:(1991)AIR SCW879),
26. Ganapathi National Middle School Vs.
M.Durai Kannan (dead) by Lrs. and others,
AIR 1996 SC – 2803, 1996-SCC-6-464
AIR 1992 SC-1858, 1992-SCC-3-666
2004
AIR 2006 SC1946

SCC-10-549
1997 SC-699, 1996-SCC-6-756
Source:
Law and Practice of Rights of Prisoners by
A.Sirajudeen, Advocate Council of Indian
Jurisprudence,152,Broadway,Chennai.
í.nf.Í., khzÉ Ûjhd ghÈaš J‹òW¤jš tH¡if, á.ã.I., Érhuiz¡F kh‰¿, br‹id Infh®£
c¤juÉ£LŸsJ. ÉG¥òu« kht£l« fŸs¡F¿¢áÆš, jÅah® gŸËÆš go¤j í.nf.Í., khzÉia,
gŸËÆ‹ MáÇiafŸ ïUt®, ghÈaš J‹òW¤jš brŒjjhf òfh® Tw¥g£lJ. tH¡F gâî brŒa¥g£L,
á.ã.á.I.o, nghärh® ÉrhÇ¤jd®. ï¢r«gt« bjhl®ghd tH¡if jiyik Úâgâ ï¡ghš, Úâgâ
átPhd« ml§»a, 'Kjš bgŠ¢' ÉrhÇ¤jJ, Infh®£oš á.ã.á.I.o, nghärh®, m¿¡ifia jh¡fš
brŒjd®.
ï›tH¡»š, 'Kjš bgŠ¢' ãw¥ã¤j c¤juî:
flªj khj«, 23« njâ tH¡F Érhuiz¡F tªjnghJ, á.ã.á.I.o, o.vÞ.ã., jh¡fš brŒj m¿¡ifÆš,
Û©L« mªj FHªijia gÇnrhjid¡F c£gL¤j nt©L« vd Tw¥g£lJ. V‰bfdnt, mªj
FHªijia muR kU¤Jtkid lh¡l® mâjh Mdªâ v‹gt® gÇnrhâ¤J, K¡»a cW¥ãš fha«
V‰g£LŸsJ. vd, m¿¡if mË¤JŸsh®. mij, k‰bwhU lh¡l® áahksh njÉ v‹gtU«
x¥ò¡bfh©LŸsh®. mijaL¤J, 75 eh£fS¡F¥ ã‹, FHªijia gÇnrhâ¤j, k‰bwhU lh¡l®fŸ
FGthdJ,ntWÉjkhdfU¤ijbjÇÉ¤JŸsJ.
flªj 1« njâ, ovÞã jh¡fš brŒj m¿¡ifÆš, MáÇiafS¡F vâuhf áy F‰w¢rh£Lfis,
mdhknja eg® xUt® bjÇÉ¤jjhfî«, mj‹ mo¥gilÆš Érhuiz el¥gjhfî«, ïu©L
MáÇiafS« kW¥gjhfî«, mdhknja egiu f©Lão¡f elto¡if vL¡f¥g£LŸsJ v‹W«
T¿íŸsh®. á.ã.á.I.o.,Æ‹ m¿¡ifia gh®¡F«nghJ, òy‹ Érhuiz rÇahf ïšiy v‹gJ
bjÇ»wJ. FHªijia Û©L« kU¤Jt gÇnrhjid¡F c£gL¤j nt©L« vd áãáIo nghärh®
tÈíW¤Jtij¥ gh®¡F«nghJ, F‰wthËfis ghJfh¡f Ka‰á¡»wjh v‹»w rªnjf«, áãáIo, ÛJ
V‰gL»wJ.
FHªijia Û©L« gÇnrhjid¡F c£gL¤j¡ TlhJ. nfh®£L¡F e«ã¡if V‰gL« Éj¤âš, khÃy
muá‹ áw¥ò¥ ãÇthdJ brašgl jt¿ajhš, ïªj tH¡if áãI Érhuiz¡F kh‰Wtj‰F, ïJ
jFâahdJ. vdnt, ïªj tH¡if áãI Érhuiz¡F kh‰w c¤juÉl¥gL»wJ. cldoahf
òy‹Érhuizia Jt¡», 60 eh£fS¡FŸ ïWâ m¿¡ifia áãI jh¡fš brŒa nt©L«. ï›thW.
'KjšbgŠ¢'c¤juÉ£LŸsJ.
FHªijia Û©L« gÇnrhâ¡f¡ TlhJ

“nkh»Å b#Æ‹ vâ® f®ehlf muR (1991)” tH¡»š,
kU¤jt¡ fšÉ cŸË£l mid¤J Ãiy¡fšÉí«
mo¥gil cÇik v‹W«, mjid mË¥gJ muá‹
bghW¥ò v‹W« tuyh‰W¢ áw¥òÄ¡f¤ Ô®¥ig
c¢rÚâk‹w« tH§»aJ. mjid vâ®¤J
eLtzuR« jÅah® fšÉ¡Tl Ã®th»fS« nkš
KiwpL brŒjd®. mt‰iwbašyh« ïiz¤J
'c‹Å »UZz‹ vâ® Mªâu muR' v‹w tH¡»š,
14 taJ tiuíŸs fšÉ k£Lnk mo¥gil cÇik
v‹W«, mjid muR ïytrkhf mË¤âl
nt©Lbk‹W« 1993-M« M©L c¢rÚâk‹w«
Kªija¤ Ô®¥ig kh‰¿ mik¤jJ. ï¤Ô®¥ãid¢
brašgL¤j¤ njitahd muáaš r£l¤ âU¤j«
gy nghuh£l§fS¡F¥ ã‹d® 2005-š 86tJ
murik¥ò¢ r£l¤âU¤j« ehlhSk‹w¤jhš
Ãiwnt‰w¥g£lJ. 6 Kjš 14 taJ tiuíŸs
FHªijfS¡F muR Ã®zÆ¤j t©z« ïytr¡
f£lha¡ fšÉ mË¡f nt©Lbk‹W xU
Ãgªjidíl‹ mo¥gil cÇikah¡f¥g£lJ.
ïj‰F¤ njitahd r£l¤ij¡ bfh©Ltu nkY«
eh‹F M©LfŸ vL¤J¡ bfh©L, ïytr¡
f£lha¡ fšÉ¡fhd FHªijfË‹ cÇik¢ r£l«,
2 0 0 9 e h l h S k ‹ w ¤ j h š ï a ‰ w ¥ g £ l J .
ï¢r£l¤âid¢ brašgL¤j¤ njitahd ÉâfŸ
ï a ‰ W « b g h W ¥ i g k h Ã y m u R f Ë l «
x¥gil¤JÉ£L eLtzuR khâÇ Éâfis k£L«
btËÆ£lJ. 1.4.2010 m‹W r£l« mkY¡F
tUtjhf m¿É¡f¥g£lJ. Kªija âKf muR
K‹tiuî Éâfis btËÆ£L k¡fË‹
fU¤ij¡ nfhÇaJ. Éâfis ïWâ¥gL¤Jtj‰F
K‹dnu M£á kh‰w« V‰g£lJ. òâa muR 8.11.2011
m‹WÉâfisbtËÆ£LŸsJ.
ïytr f£lha fšÉ¢r£l« 2009: ÃiwfS«
FiwfS«
ï¢r£l« r_f¥ nghuhËfŸ vâ®gh®¤j KiwÆš
mikaÉšiy. muR filão¡F« jhuhska,
jÅah®ka¡ bfhŸiffË‹ mo¥gilÆnyna
cUth¡f¥g£LŸsJ. bgaÇš ïytr« v‹w brhš
ïUªjhY« f£lz¥ gŸËfS¡F« ïl«
mË¥gjhš mid¤J¡ FHªijfS¡F« ïytr¡
fšÉ »il¡fhJ. r£l¤âš áy tunt‰f¤j¡f
m«r§fŸ ïU¡»‹wd. mt‰¿š áy: gŸËfŸ
mikÉl« FHªijfŸ vËjhf¢ br‹wilí«
t©z« ïU¡f nt©L«; 5-M« tF¥ò tiu go¡f
1 ».Û. bjhiyÉ‰FŸS« 8-M« tF¥ò tiu go¡f
3».Û. bjhiyÉ‰FŸS« gŸËfŸ mika
nt©L«.
muR m§ÑfhuÄšyhJ v¥gŸËí« ïa§f¡TlhJ.
m§Ñfhu« bgwhj mšyJ kW¡f¥g£l gŸËfËš
gÆY« FHªijfis ntW gŸËÆš nr®¥gJ muád
bghW¥ghF«. gŸË¢ nr®¡if vËjh¡f¥g£LŸsJ.
EiHî¤ nj®î, bg‰nwhiu mšyJ FHªijfis
ne®fhzš, taJ¢ rh‹¿jœ, e‹bfhil M»ait
jil brŒa¥g£LŸsd. kh‰Wif¢ rh‹¿jœ
FHªijfË‹ cÇik. mjid¤ ju kW¤jhnyh, fhy
jhkj«brŒjhnyhj©lid¡Fc£gL¤j¥gL«.
gŸËÆš nruhknyh, mšyJ gŸËÆÈUªJ ïil
Éy»nah ïU¡F« FHªijfŸ gŸËÆš Û©L«
nrU«nghJ mt®fŸ taJ¡nf‰w tF¥ãš
nr®¤J¡bfhŸs nt©L«. m¡FHªijfŸ nrU«
tF¥ã‰F¤ jFâíŸstuh¡F« bghW¥ò gŸËia¢
rh®ªjJ. 3 Kjš 6 taJ tiuÆyhd FHªijfS¡F
K‹gUt¡ fšÉ mË¤âl nt©L«. gŸËfËš
v›Éj ghFghLfS¡F« vªj FHªijí«
c£gL¤j¡TlhJ. gŸËfËš clš, kdßâahd
j©lidfŸ xÊ¡f¥g£LŸsJ. vªj tF¥ãY«
khzt®fŸ xuh©o‰F nkš j¡fit¡f¡ TlhJ.
ïilÆšgŸËiaÉ£LbtËna‰wî«TlhJ.
muR cjÉbgwh jÅah® gŸËfËš 25 ÉG¡fhL
ïl§fŸ gŸË¡F mU»š tá¡F« vËat® å£L¡
FHªijfS¡F xJ¡f¥gl nt©L«. jFâ bg‰w
MáÇa®fŸjh‹ ÃaÄ¡f¥gl nt©L«.fšÉ¥
gÂašyhj kh‰W¥gÂfËš MáÇa®fis¥
ga‹gL¤j¡TlhJ. x›bthU gŸË¡F«
bg‰nwhiu¥ bgU«gh‹iknahuhf¡ bfh©l gŸË
Ã®thf¡FGmik¡f¥g£Lbrašglnt©L«.
ï›thW áy áw¥g«r§fŸ bfh©l r£l¤âš
gšntW ftiy jU« ru¤JfS« ïU¡»‹wd.
mt‰¿šáy:
murik¥ò rhrd« mË¤JŸs rk¤Jt¡
f£lha ïytr¡ fšÉ:
muR ÉâfŸ Ãahakhditah?
- lh¡l® vÞ.vÞ. uh#nfhghy‹

nfh£gh£o‰F Kuzhf ï¢r£l« mikªJŸsJ.
ï¢r£l¤ij¢ brašgL¤j¤ njitahd Ãâ g‰¿
bksd« rhâ¡»‹wJ. nkh»Å b#Æ‹, c‹Å
»UZz‹ tH¡F¤ Ô®¥òfË‹ go mid¤J¡
FHªijfS¡F« ïytr¡ fšÉ mË¡f nt©L«.
r£l¤â‹ jiy¥ò ïytr¡ f£lha¡ fšÉ v‹
ïUªJ«, f£lz¥ gŸËfis V‰WŸsJ bgU«
Fiw. j‹ bghW¥ãÈUªJ muR eGî»‹wJ
v‹gnjhL, jÅah® gŸËfËš 25 ÉG¡fhL
xJ¡Ñ£oš nrU« khztU¡fhd f£lz¤
bjhifia m¥gŸËfS¡F muR tH§»LtJ
Ãahak‰w braš. gŸË Ã®zÆ¤j¡ f£lz¤â‰F
mâfkhf bgw¥gLtnj jiy¡ f£lz« v‹W
tiuaW¤JŸsjhš jiy¡ f£lz¤ijí« nr®¤J
g Ÿ Ë f Ÿ f £ l z ¤ i j Ã ® z Æ ¡ f
tÊbrŒa¥g£LŸsJ. jÅah® gŸËfËš nrU«
vËat® FL«g¤J khztU¡F muR âU¥ã¤jU«
f£lz¤â‰F nkš m¥gŸËfŸ tNš brŒjhš
m¤bjhif m«khzt® jiyÆšjh‹ ÉG«.
ïJngh‹wgyFiwghLfŸr£l¤âšcŸsd.
f£lha¡ fšÉ ÉâfŸ
eLtzuR khâÇ Éâfis k£L« btËÆ£LÉ£L
m ª j ª j k h Ã y m u R f Ÿ É â f i s
ïa‰¿¡bfhŸSkhW nf£L¡bfh©lJ. bghJthf
xU r£l¤âid eilKiw¥gL¤j ÉâfŸ
ru¤JthÇahf És¡f§fS«, eilKiwfisí«
bfh©oU¡F«. Mdhš, r£l¤â‹ áy gFâfis
x£ona khâÇ ÉâfŸ mikªJŸsd. gy
khÃy§fŸ ÉÇthf ÉâfŸ ïa‰¿íŸsd. Mdhš,
âKf muR jahÇ¤j K‹tiuî ÉâfS«, ï‹iwa
muR btËÆ£l ÉâfS« khâÇ Éâ tÇirÆnyna
mikªJ gyt‰¿‰F És¡f§fŸ ïšyhjthW
mikªJŸsd.
K‹tiuî ÉâfŸ r£l¤â‰F¥ òw«ghf¥ gy
kh‰w§fis¡ bfh©LŸsd. K¡»akhf cŸsh£á
mik¥òfS¡F mË¡f¥g£LŸs bghW¥òfisí«,
flikfisí« KGikahf kW¤J, cŸsh£áfŸ
v‹gj‰F khwhf t£lhu¡ fšÉ Miza§fŸ
v‹gdt‰iw cUth¡», t£l, kht£l, khÃy
msÉš mt‰iw eilKiw¥gL¤j cjÉ¡ fšÉ
mYty®, kht£l, Kj‹ik¡ fšÉ mYty®fŸ,
ïa¡Fe® v‹W tiuaW¤J KG mâfhu¤ijí«
muR mâfhut®¡f¤âl« x¥gil¤âU¥gJ
mâfhu¥ gutš nfh£gh£o‰F vâuhdJ.
mâfhut®¡f« j§fŸ mâfhutu«ig¢ á¿J«
Fiw¤J¡ bfhŸs ÉU«ghj Ãiyiana ïJ
vL¤J¡fh£L»‹wJ. muR k¡fŸ g¡fkh,
mâfhut®¡f¤â‹ g¡fkh v‹w ÉdhÉ‰F¤
bjËthd Éil bjÇªJÉ£lJ. v¡fhuz«
bjh£L« cŸq® mik¥òfŸ tÈik bgWtij
munrh, muR mâfhÇfnsh ÉU«gÉšiy v‹gij
m¿ayh«.
ïU muRfS« Fiw¤Ô®¥ò ika§fŸ mik¤jš,
FHªijfŸ cÇik¥ ghJfh¥ò Miza«, fšÉ
cÇik¥ ghJfh¥ò Miza«, fšÉ cÇik¥
ghJfh¥ò Miza« g‰¿a gFâfis KGikahf
Ú¡»É£lJ« ftÅ¡f¤j¡fJ. mo¥gilÆš ïU
muRfS« ViH, vËat® eyid¥ òw¡fÂ¥gâš
xU kd¤jt®, r£lnkh, khâÇ Éâfnsh, jÄHf
Éâfnsh MáÇa®fS¡F¡ fšÉ¤ â£l¤âš cÇa
g§F mË¡fhJ. mt®fis¡ TÈ¡fhu®fŸ
ngh‹nw el¤j K‰gL»‹wd. mJ nghynt
khztU« cÇik VJk‰w #l¥ bghUshfnt¡
fUj¥gL»‹wd®. Mdhš, fšÉ mik¥ãš Äf
K ¡ » a k h d g h ¤ â u § f Ÿ M á Ç a ® f S « ,
khzt®fS«jh‹ v‹gij V‰f muRfŸ jahuhf
ïšiy. ï¡f©nzh£l« Äfî« gGjhdJ,
K‹nd‰w¥ghijÆšvL¤J¢bršyhjJ.
eÈªjtU¡F jÅah® gŸËfËš 25 ÉG¡fhL
ïl§fŸ xJ¡ÑL brŒa¥g£oU¥gij xU
K‰ngh¡fhd â£lkhf eL¤ju t®¡f¤âd®
tunt‰WŸsd®. m›Él§fis¡ if¥g‰Wtâš
F¿ahf cŸsd®. jÅah® gŸËfnsh Foir thœ
k¡fŸ j§fŸ gŸËÆš nr®ªjhš nrÇ bkhÊí«,
xG¡f¡nfL« ãw khzt®fis¤ bjh¤â¡
bfhŸS« v‹W«, Foir thœ khzt®fË‹ f‰wš
âw‹ Fiwthf ïU¡Fkhjyhš MáÇa® neu¤ij
mâfkhf mt®fŸ vL¤J¡bfhŸt® v‹W«,
mjdhš ãwkhzt®fS¡fhd MáÇa® neu«
Fiwíbk‹W« thâ£L ïªj ru¤ij Ú¡f nt©o
brašgL»‹wd®. %ghŒ 2 ïy£r¤â‰F¡
Fiwthd M©L tUkhd« cŸstnu eÈªjt®
v‹W jÄHf muR ÉâfŸ tiuaW¤JŸsjhš
Foirthœ k¡fS¡F¥ gâyhf eL¤ju t®¡f¤âd®
tUkhd¢ rh‹¿jœ bfhL¤J ï›Él§fËš j§fŸ
FHªijfis¢ nr®¥gh®fŸ. vËat® bjhl®ªJ
muR¥ gŸËfns j§fŸ òfÈl« v‹W rkhjhd«
milt®.
k¡fŸ bghW¥ò
Úâk‹w¤ Ô®¥ã‰F¥ ãwF muáaš r£l¤âU¤j«
bfh©Ltu 12 M©LfŸ vL¤J¡bfh©lJ«,
fšÉ cÇik¢ r£l« ïa‰¿l nkY« eh‹F

19
M©LfshdJ«, ÉâfŸ ïa‰¿l ï‹D« ïu©L
M©LfŸ vL¤J¡bfh©lJ« btË¥gL¤J«
c©ik v‹dbt‹whš, muRfS¡F bkŒahYnk
mid¤J k¡fS¡F« jukhd ïytr¡ fšÉ
mË¡f nt©Lbk‹gâš m¡fiw »ilahJ
v‹gnj. f©Jil¥ghf tªâU¡F« ïªj¢
r£l¤â‹ ga‹ vËa k¡fis¢ br‹wila¥
nghtâšiyv‹gJcWâ.
fšÉ¡fhf k¡fŸ xUÄ¤j¡ FunyhL nghuhl
K‹tuhjnj ï¡fšÉ kW¥ã‰F¡ fhuzkhF«.
muR¥ gŸËfŸ Óuhf ïa§Ftij cWâ brŒtJ«,
j§fŸ å£lU»š cŸs gŸËÆš j§fŸ
FHªijfis¢ nr®¡F« cÇikí«, ghFghLfŸ
VJk‰w¥ bghJ¥ gŸË¤ â£l« nt©oí« k¡fŸ
»s®¢á brŒa nt©oa fhy« tªJÉ£lJ.
bjhl®ªJ Vkh‰w¥g£lt®fshf ïU¡F«
ÃiyÆÈUªJ j§fis Û£L¡bfhŸs k¡fŸ
K‹tu nt©L«. f‰w¿ªj xU rKjha¤ij
cUth¡F« gÂÆš midtU« x‹W TLnth«.
vY«ò¤ J©Lfis¡ f©L ka§fhJ KGikahd
r k ¤ J t « n e h ¡ » ¢ b r š Y « g a z ¤ i j ¤
bjhl§Fnth«.
Ô¡fâ® -28.11.11
kÅj cÇikfS¡fhd FHªijfË‹ Fuš - 61
bg© áR fU¡fiy¥ò¡ F‰w¤J¡fhf
15 kU¤Jt®fË‹ gâî k£Lnk u¤J
bg© áR fU¡fiy¥ò c¤âfŸ jL¥ò¢ r£l¤â‹Ñœ ïJtiu 93 kU¤Jt®fŸ j©o¡f¥g£LŸsd®.
mt®fËš 15 ngÇ‹ kU¤Jt¥ gâî k£Lnk u¤J brŒa¥g£LŸsJ v‹W k¤âa Rfhjhu« k‰W« FL«g ey
mik¢rf¤â‹ ïiz¢ brayhs® mDuhjh F¥jhbjÇÉ¤jh®.
#dtÇ 24« njâia njáa bg© FHªijfŸ âdkhf mDrÇ¥gbj‹W, bg© áR fU¡fiy¥ò c¤âfŸ jL¥ò
r£l« 1994‹ Ñœ mik¡f¥g£LŸs ïªâa njáa nk‰gh®it thÇa« Koî brŒJŸsJ. nk‰f©l jftiy
k¤âa Rfhjhu« k‰W« FL«g ey mik¢rf¤â‹ ïiz brayhs® mDuhjh F¥jh â§fs‹W elªj
g¤âÇifahs® T£l¤âš ngR«nghJ T¿dh®.
fUÉš ïU¡F« áRit Mzh bg©zh v‹W f©l¿a ga‹L¤j¥gL« mš£uh xÈ fUÉfË‹ É‰gid,
ïU¥ò k‰W« kWÉ‰gidia fz¡»£L f©fhÂ¡fî«, ïjid ga‹gL¤J« kU¤Jt¤Jiwia¢
rh®ªjt®fS¡bfd jÅahf braš k‰W« el¤ij Éâfisí« cUth¡f thÇa« Koî brŒJŸsjhfî«
F¥jh bjÇÉ¤jh®. ï¥go xU V‰ghL ïšyhjjhš kU¤Jt¤ JiwÆd® òâa bjhÊšE£g¤Jl‹ tªâU¡F«
mš£uh xÈ fUÉfis th§F«nghJ ifÉl¥g£l, kWÉ‰gid brŒa¥g£l giHa fUÉfŸ fUÉš ïU¡F«
áRit Mzh bg©zh vd f©l¿í« r£lÉnuhj¢ brašfS¡F ga‹gL¤j¥gL»‹wd v‹W« T¿dh®.
khÃy muRfË‹ flik
mš£uh xÈ fUÉfis f©fhÂ¡F« bghW¥ò khÃy muRfË‹ flik v‹W«, gâî brŒa¥glhkš r£l
Énuhjkhf mš£uh xÈ fUÉfis it¤âU¡F« kU¤Jt®fS¡F 3 M©L áiw¤ j©lidí« I«gjhÆu«
tiu mguhjK« Éâ¡f¥gL« v‹W«, m›thW 1994 tUl¤âa bg© áR fU¡fiy¥ò c¤âfŸ jL¥ò
r£l¤â‹ Ñœ j©o¡f¥gL« kU¤Jt®fË‹ gâîfis u¤J brŒaî« elto¡iffis vL¤âU¥gjhfî«
T¿dh®.
bg© FHªij É»j« Fiwî
22 khÃy§fŸ k‰W« IªJ ôÅa‹ gFâfËš bg© FHªijfË‹ ãw¥ò É»j« btFthf¡ FiwªJŸsJ.
eh£oš ruhrÇahf 100 M© FHªijfS¡F 914 bg© FHªijfŸ cŸsd. Äf¡ Fiwªj msÉš
AÇahdhÉš 830 Mfî« gŠrhãš 846 Mfî« #«KfhZÛÇš 859 Mfî« ïU¡»wJ. M© FHªijfisÉl
bg© FHªij kuz« jh‹ ïªâahÉš mâfkhf cŸsJ. bg© FHªij ts®¥ãš fh£L« m¡fiwÆ‹ik
k‰W« r_f bghUshjhu¡ fhuz§fns ïj‰F K¡»a¡ fhuÂfshf cŸsd. 93 kU¤JtÇ‹
ï¡F‰w§fS¡fhf j©o¡f¥g£lâš, gâidªJ ngÇ‹ kU¤Jt¥ gâî k£Lnk u¤J brŒa¥g£LŸsJ
v‹gJ ïªâa r£l mkyh¡f¤â‹ gÇjhg Ãiyia¡ fh£L»wJ.
Ô¡fâ® 25.01.2012

gŸËfËš ghl¥ò¤jf¢ Rikia¡ Fiw¥gJ
bjhl®ghf bjhlu¥g£l tH¡F
7 br¥l«g® 2009 m‹W C. thÂ$ v‹gt® br‹id ca®Úâk‹w¤âš jh¡fš brŒj kDÉš gŸË
bršY« FHªijfŸ mt®fsJ clš viliaÉl 50 rjåj« mâf Rikia ö¡» brštâdhš
mt®fS¡F KJF tÈí«, T© ÉG« ãu¢ridí« V‰gL»‹wJ. ï¤jifa braš, mid¤J
jÅah® k‰W« muR gŸËfËš gÆY« khzt®fS¡F âdªnjhW« Ãfœ»wJ. x›bthU
FHªijfË‹ mt®fsJ clš ey« k‰W« ghJfh¥ò¡F gŸËfŸ jh‹ bghW¥ò. jÄœeh£oš 5908 muR
gŸËfS«, Rkh® 3474 jÅah® gŸËfS« ïa§» tU»‹wd. muR k‰W« muR cjÉ bgW«
gŸËfËš k£L« xU nfho FHªijfŸ go¡»‹wd®. ghl¤â£l¤â‹ ÉÇth¡f¤âdhš x›bthU
ghl¤â‰F« mj‰fhd neh£L k‰W« ò¤jf« njit¥gL»wJ. ïªj ò¤jf«, neh£L k£Lkšyhkš kâa
czî, j©Ù®, üyf ò¤jf« ngh‹w mid¤J« bfh©L brštjhš clš ßâahf k£LÄšyhkš
kdßâahfî«Äfî«ghâ¡f¥gL»‹wd®.
ngUªâš Vw Ú©l öu« ò¤jf¥ ig Rikíl‹ Xo brš»wh®fŸ. ïjdhš áy neu« mt®fŸ ÑnH
ÉGªJ mo¥gLtJ k‰W« Ég¤JfËdhš cÆÇH¥ò« V‰gL»wJ. Mjyhš gŸË bršY« FHªijfŸ
mt®fsJ viliaÉl 10 rjåj¤â‰F nkyhd Rikia ö¡f¡TlhJ. mj‰nf‰wthW gŸËÆš
âd¥ ghl¤â£l« mika nt©L«, FHªijfsJ cÇikfŸ ghJfh¡f¥gl nt©L« v‹W«
F¿¥ã£oUªjh®. nkY« m¤Jl‹ kDjhu® 6.8.2009 njâa‹W ò¤jfRik, mjdhš V‰gL«
ÉisîfŸ k‰W« mid¤J gŸËfËY« Kiwahd fÊtiw k‰W« j©Ù® trâ »il¡f nt©L«
v‹W« ïa¡Fe®, gŸË¡ fšÉ¤Jiw, ïa¡Fe®, bk£ÇFnyõ‹ gŸË fšÉ¤Jiw¡F mt®fSila
tH¡FiuP® _y« r£lßâahf (Legal Notice) kD mD¥ãÆUªJ« mj‹nkš vªj elto¡ifí«
vL¡f¥glÉšiy v‹W T¿ÆUªjh®. ca®Úâk‹w¤âš ïªj tH¡F¤ bjhl®ªj Étu« g¤âÇifÆ‹
thÆyhf 3.11.2009 m‹W bjÇatªjâ‹ mo¥gilÆš âU. Má bg®zh‹lÞ, kÅj cÇik nk«ghL
k‰W« MuhŒ¢á mik¥ã‹ ïa¡Fe® ïªj tH¡»š 15 or«g® 2009 m‹W tH¡F£gL¤jš jh¡fš
brŒjh®, (Implead Petition). mâš, ghl¥ò¤jf¢ Rik F¿¤J ïu©L MŒîfŸ nk‰bfhŸs¥g£ld. 1)
15.7.1993 m‹W nguháÇa® ahZghš jiyikÆš 8 ng® ml§»a FG kÅjts nk«gh£L mik¢rf«
(Ministry of Human Resource Development) mik¤j njáa Mnyhrid¡FGÉ‹ (National Advisory
Commity) m¿¡if (“Learning without burden”) 2) jÄHf murhš âU. É.V. átPhd« jiyikÆš
mik¡f¥g£l ca®Ãiy¡ FGÉ‹ m¿¡if M»a ïªj ïu©L m¿¡iffS« ca®Úâk‹w¤âš
jh¡fš brŒa¥g£lJ. ïj‹ mo¥gilÆš 24.03.2010 m‹W br‹id ca®Úâk‹w¤âš kDjhu®
jh¡fš brŒj mªj ïu©L m¿¡iffisí« brayhs®, fšÉ¤Jiw¡F clnd mD¥g nt©L«
v‹W« mªj m¿¡iffŸ ÛJ vL¡f¥g£l elto¡iffŸ F¿¤J 3 khj¤â‰FŸ bjÇÉ¡f nt©L«
v‹W« MizÆ£lJ. ïªj ca®Úâk‹w MizÆ‹ ÛJ fšÉ¤Jiwahš vªj elto¡ifí«
vL¡f¥glhjjhš 15 et«g® 2011 m‹W Úâk‹w mtkâ¥ò tH¡F ca®Úâk‹w¤âš gâî
brŒa¥g£lJ. ïªj tH¡F, Érhuiz¡F tªjnghJ muR¤ Jiw rh®ªj tH¡FiuP® eh‹F thu fhy
mtfhr«nf£lâ‹bgaÇš Úâgâeh‹Fthu¤â‰FtH¡ifx¤âit¤jh®.
jÄHf muR 12.12.2011 m‹W “FHªij gUt¤âš njit¡F mâfkhf ò¤jf Rikia¤ ö¡Ftjhš
V‰gL« clš ey¡ FiwghLfis¡ Fiw¡F« neh¡f¤Jl‹, tU« fšÉah©L Kjš
ï¥ò¤jf¢Rikia¡ Fiw¡F« tifÆš jÄœeh£oš K‹ gUt Kiw, mjhtJ (Trimester Pattern)
m¿Kf¥gL¤j¥gL«v‹wxUmurhiz(Ãiy)v©.204btËÆ£LŸsJ.

murhiz (Ãiy) v©. 204
âUtŸqt® M©L 2042
fh®¤âif 26
go¡f¥g£lit:-
1. 110tJÉâÆ‹Ñœkh©òÄFjÄHfKjšt®mt®fË‹m¿É¥òehŸ26.08.2011.
2. murhiz(Ãiy)v©.143,gŸË¡fšÉ(É)Jiw,ehŸ19.09.2011.
3. MáÇa®fšÉMuhŒ¢ák‰W«gÆ‰áïa¡ffojv©.4914/<2/2011,ehŸ22.11.2011.
Miz:-
kh©òÄF Kjyik¢r® mt®fŸ jÄœehL r£lk‹w¥ nguitÆš, 110tJ ÉâÆ‹ Ñœ 26.08.2011 m‹W
Ñœ¡f©lthWm¿É¥òbrŒJŸsh®fŸ:-
“FHªij¥ gUt¤âš njit¡F mâfkhf ò¤jf¢Rikia¤ ö¡Ftjhš V‰gL« clšey¡
FiwghLfis¡ Fiw¡F« neh¡f¤Jl‹, tU« fšÉah©L Kjš ï¥ò¤jf¢ Rikia¡ Fiw¡F«
tifÆš jÄœeh£oš K¥gUt Kiw, mjhtJ Trimester pattern m¿Kf¥gL¤j¥gL«. KG¡
fšÉah©o‰FÇa ghl¥ò¤jf§fŸ _‹W gUt§fS¡F V‰wthW ãÇ¡f¥g£L, x›bthU gUt KoÉY«
bjhl® k‰W« T£L kâ¥Õ£Ll‹ Toa nj®îfŸ el¤j¥gL«. ïj‹_y« khzt®fË‹ ftiy, m¢r«, kd
mG¤j« M»ait bgÇJ« Fiw¡f¥gLtJl‹ gŸË bršY« FHªijfS¡F¥ ò¤jf¢ RikÆdhš V‰gL«
ï‹dšfŸÚ¡f¥gL«”
2. nk‰fhQ« m¿É¥ã‹go, nkny ïu©lhtjhf go¡f¥g£l murhizÆš, KGikahd bjhl®
kâ¥Õ£LKiw (Continuous and Comprehensive Evaluation) Æid¢ brašgL¤JtJ F¿¤J MizfŸ
btËÆl¥g£LŸsJ.
3. nkny _‹whtjhf go¡f¥g£l foj¤âš, MáÇa® fšÉ MuhŒ¢á k‰W« gÆ‰á ïa¡Fe®, tU«
fšÉah©oš (2012-2013) ghlüšfis _‹whf¥ ãÇ¤J x›bthU gUt¤â‰F« V‰g ghlüšfŸ
btËÆLtJbjhl®ghf¡Ñœ¡f©lthWfU¤JbjÇÉ¤JŸsh®.
(i) ghlüšfis _‹whf¥ ãÇ¡f x‹W Kjš v£L tF¥òfS¡F eilKiwÆš cŸs ghlüš
g¡f§fis¡bfh©Lfz¡»L«nghJÑœ¡f©lthWghlüšfis¥ãÇ¡fyh«.
ehŸ: 12.12.2011
RU¡f«
gŸË¡ fšÉ -– kh©òÄF jÄHf Kjšt® mt®fË‹ m¿É¥ò - KGikahd
bjhl® - kâ¥Õ£Ll‹ Toa K¥gUt ghl¤â£l¤âid brašgL¤Jjš -
gUt¤â‰F V‰g - ghlüšfis¥ ãÇ¤J m¢áLjš - Miz
btËÆl¥gL»wJ.
“FHªij¥ gUt¤âš njit¡F mâfkhf ò¤jf¢Rikia¤
ö¡Ftjhš V‰gL« clšey¡ FiwghLfis¡ Fiw¡F« neh¡f¤Jl‹,
tU« fšÉah©L Kjš ï¥ò¤jf¢ Rikia¡ Fiw¡F« tifÆš
jÄœeh£oš K¥gUt Kiw, mjhtJ Trimester pattern m¿Kf¥gL¤j¥gL«.

eilKiwÆš cŸsit kh‰¿aik¡f¥gl nt©oait
t.
v©
tF¥ò ghl¥
ò¤jf§fË‹
v©Â¡if
ghl¥
ò¤jf§fË‹
bkh¤j g¡f
v©Â¡if
xU§»iz¡f¥
g£l ghlüšfŸ
(x›bthU
gUt¤â‰F«)
xU§»iz¡f¥g£l
ghlüÈ‹ g¡f§fŸ
njhuhakhf
(KGikahd bjhl®
kâ¥ÕL ïiz¥òl‹)
x›bthU gUt¤â‰F«
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
I
II
III
IV
V
VI
VII
VIII
4
4
5
5
5
5
5
5
368
432
640
632
680
608
1024
1152
1
1
1
1
1
1
2
2
138
154
228
225
243
243
190
220
(ii) ï›thW ghlüšfis x‹W, Kjš MW tF¥òfS¡F xU gUt¤â‰F x®
xU§»iz¡f¥g£lghl¥ò¤jf«åj«_‹WgUt§fS¡F«khzt®fS¡FtH§fyh«.
(iii) x‹W, ïu©L tF¥òfËš jÄœ, M§»y«, fz¡F, NœÃiyÆš M»a eh‹F ghl§fS«
xU§»iz¡f¥g£oU¡F«. _‹W, eh‹F, IªJ k‰W« MW tF¥òfËš jÄœ, M§»y«,
fz¡F,m¿Éaš,r_fm¿ÉašM»aIªJghl§fŸxU§»iz¡f¥g£oU¡F«.
(iv) VG k‰W« v£L tF¥òfËš jÄœ, M§»y¤ij bjhFâ-I vdî«, fz¡F, m¿Éaš, r_f
m¿Éaiy¤bjhFâ-IIvdî«xUgUt¤â‰Fïu©Lò¤jf§fshfbtËÆlyh«.
(v) jÄœtÊ (Tamil Medium), M§»y tÊ (English Medium) M»a ïu©L tÊfS¡F« k‰W«
áWgh‹ikbkhÊfS¡F«ï›thnwnk‰f©leilKiwfis¥ã‹g‰wyh«.
(vi) áWgh‹ik bkhÊ¥ghl§fËš jÄœ, M§»y« jÉu ãw ghl§fŸ mªjªj bkhÊfËš bkhÊ
bga®¡f¥g£Lnr®¤JmË¡fyh«.
(vii) áWgh‹ik bkhÊ khzt®fS¡F mªjªj bkhÊ rh®ªj bkhÊ¥ghlüš (Reader) jÅahf
tH§fyh«. mij _‹whf¥ ãÇ¡fhkš, M©o‰F xU ò¤jfkhf j‰nghJ eilKiwÆš
cŸsij¥nghynttH§fyh«.
(viii) ghl¥ò¤j§fis A4 msÉš m¢áLtj‹ _y« ghlthÇahf xU§»iz¥gJ vËjhf
mikí«.
(ix) x ‹ g J , g ¤ J t F ¥ ò f S ¡ F K ¥ g U t K i w 2 0 1 2 - 2 0 1 3 M « f š É a h © o š
m¿Kf¥gL¤j¥glÉšiy v‹gjhš giHa KiwÆid¥ ã‹g‰¿ ghlüšfis m¢á£L
tH§fyh«.
3. nkny g¤â 3-š cŸs MáÇa® fšÉ MuhŒ¢á k‰W« gÆ‰á ïa¡FeÇ‹ fU¤JUÉid muR
ftdKl‹ gÇÓÈ¤J mjid V‰fyh« vd¡ fUâ, m›thnw nkny g¤â 3š ïd« (i) Kjš (ix) tiu

bjÇÉ¡f¥g£LŸs fU¤JUÉid V‰W MizÆL»wJ. nkY«, KGikahd bjhl® kâ¥Õ£Ll‹
(Continuous and Comprehensive Evaluation) Toa K¥gUt ghl¤â£l¤ij (Trimester System)
brašgL¤âlî«, mj‰nf‰g gUt¤â‰F V‰g ghlüšfis¥ ãÇ¤J m¢álî« jÄœehL ghlüš
fHf¤â‰FmDkâtH§»í«muRMizÆL»wJ.
(MseÇ‹ Miz¥go)
â. $. $j®,
muR TLjš jiyik brayhs®
bgWe®
ïa¡Fe®,
MáÇa®fšÉMuhŒ¢ák‰W«
gÆ‰áïa¡ff«,br‹id–6.
jiyt®k‰W«nkyh©ikïa¡Fe®,
jÄœehLghlüšfHf«,
br‹id -6.
gŸË¡fšÉïa¡Fe®,br‹id-6.
bjhl¡f¡fšÉïa¡Fe®,br‹id-6.
bk£ÇFnyõ‹gŸËfŸïa¡Fe®,
br‹id–-6.
khÃyâ£lïa¡Fe®,
midtU¡F«fšÉïa¡ff«,br‹id–6.
TLjšâ£lïa¡Fe®,
midtU¡F«ïilÃiy¡fšÉ,
br‹id–6.
jiyt®,
MáÇa®nj®îthÇa«,br‹id–6.
ïa¡Fe®,
gŸËrhuhk‰W«taJtªnjh®fšÉïa¡ff«,
br‹id–6.
muRnj®îfŸïa¡Fe®,br‹id–6.
efš
kh©òÄFKjyik¢rÇ‹mYtyf«,
br‹id–9.
kh©òÄFgŸË¡fšÉ¤Jiw
mik¢r®mt®fË‹ne®KfcjÉahs®,br‹id–9.
gŸË¡fšÉ¤JiwTLjšjiyikbrayhsÇ‹
ne®KfcjÉahs®,br‹id–9.
gŸË¡fšÉ¤(É)Jiwbr‹id -9.
Miz¥go mD¥gL»wJ//
ãÇî mYty®

mâfhu¥ó®tkhd jftÈ‹go, mšyJ muR
mâfhÇfŸ bjÇÉ¤JŸs òŸËÉtu§fË‹ go
ekJ bjhÊyhs® rªijÆš I«gJ y£r« áwh®fŸ
ïU¡»wh®fŸ. Mdhš ïJ ngh‹w FHªij
bjhÊyhs®fË‹c©ikahd v©Â¡if
ïij¥nghš eh‹F kl§F¡F nkš ïU¡f¡TL«.
xU Rjªâu ehL v‹w KiwÆš ït®fË‹
v â ® f h y ¤ i j e h « g h H h ¡ » , m t ® f i s
tŠá¤J¡bfh©oU¡»nwh«. FHªijfŸ mšyJ
áwh®fŸ gŸË¡F¢ bršy nt©oa, mšyJ
Éisah£L ikjhd¤âš ïU¡f nt©oaj‰F¥
g â y h f m t ® f Ÿ b j h Ê ‰ r h i y f Ë Y « ,
g © i z f Ë Y « , b r § f ‰ N i s f Ë Y « ,
Ru§f§fËY« k‰wt®fsJ åLfËY«, efu§fË‹
F¥ig bfh£L« ikjhd§fËY« j« thœit¤
bjhiy¤J É£L¤ njo¡bfh©oU¡»wh®fŸ. ïªj
Éra¤âš bghJ k¡fsh»a eh« midtU«
ï¡FHªijfS¡F Ãahakhf »il¡f nt©oa
fšÉ, Éisah£L, XŒî, Mnuh¡»akhd ts®¢á
k‰W« ftiyfŸ ïšyhj FHªij¥ gUt« M»a
cÇikfis¤ j£o¥g¿¥gâš Äf x‰Wikahf¡
fhÇakh‰W»nwh«. ekJ eh£o‹ Äf¢áwªj
#dehafKiw, mjndhL ïizªj Äf¢áwªj
xËåR« bghUshjhu ts®¢á ït‰W¡»ilna
ï‹dK« Tl eh« FHªij¤ bjhÊyhs® Kiwia
r_fßâahf, r£l ßâahf Úo¡f mDkâ¤J¡
bfh©oU¥gJ, ekJ kdrh£á¡nf x›thj
x‹whF«.
ekJ ïªâa¢ r£l§fŸ, bgU«ghyhd FHªij¤
bjhÊyhs® KiwikfŸ mDkâ¡f¤j¡fitahf
tiuaW¤JŸsd. 14 taJ tiu cŸs FHªijfŸ
brŒa¡ Tlhj mghafukhditbad xU áyt‰iw
k£Lnk ekJ r£l§fŸ jil brŒ»‹wd. 2006š
j h ‹ å £ L ¥ g Â a h £ f s h f á w h ® f i s
g Â k ® ¤ J t J r £ l É n u h j « v d ¤ j i l
brŒa¥g£lJ. mj‰F Iªjh©LfŸ K‹djhf
á w h ® f Ÿ F ¥ i g b g h W ¡ F « g Â Æ š
<LgL¤j¥gl¡TlhJ vd¢ r£lÄa‰w¥g£lJ.
Mdhš ït‰iw ÛWnthU¡F Fiwªjg£r
mguhjnk Éâ¡f¥gL»wJ. mâY« ï›tsî
bgÇa ekJ eh£oš ï¤jifa F‰wÄiH¤njh® ÛJ
vL¡f¥g£l r£l elto¡iffË‹ v©Â¡if
M©blh‹W¡F áy MÆu§fŸ v‹w msÉnyna
ïJ mkyh¡f¥gL»wJ. 14 taJ Ãiwtilahj
F H ª i j f Ÿ v ª j É j k h d g Â Æ Y «
<LgL¤j¡TlhJ v‹w cWâahd r£lnkJ« ekJ
eh£ošïšiy.
mâ®¢áô£L« v©Â¡iffŸ:-
Äf¡ rÛg¤âš bjhF¡f¥g£l òŸË Étu
m¿¡iffË‹go ekJ eh£oš Vw¤jhH I«gJ
ïy£r« FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ bghUshjhu
ßâahf ekJ bjhÊyhs® rªijÆš ïizªJ
gÂah‰W»wh®fŸ. ekJ eh£oš 3 Kjš 14 taJ
tiu cŸs FHªijfËš, ï¤jifa FHªij¤
bjhÊyhs®fŸ ïu©L rjåj« Mt®. eh£oš cŸs
FHªij¤ bjhÊyhs®fË‹ bkh¤j v©Â¡if
muR F¿¤JŸs v©Â¡ifiaÉl Äf mâfkhf
ïU¡F« vd FHªijfŸ cÇikfS¡fhf¥
nghuhLnth® cWâahf¡ TW»‹wd®. VbdÅš
gŸËÆ‹ tUif¥ gânt£oš ïšyhj, mšyJ
gŸË¡F¢ bršyhj xU FHªij kiwKfkhf
FHªij¤ bjhÊyhËahf¤jh‹ gÂah‰W«.
mt®fŸ jkJ å£oš cŸs jk¡F¥ ã‹dhš ãwªj
ïs« FHªijfis¥ ghJfh¡»wh®fŸ. jkJ
å£il¥ guhkÇ¡»wh®fŸ. bg‰nwhU¡F taš
ntiyfËš cjÉ brŒ»wh®fŸ, å£L msÉyhd
bjhÊšfËY«, Éahghu¤âY« bg‰nwhU¡F¤
Jizahf¢ brašgL»wh®fŸ. vdnt, j‰nghJ
fz¡»l¥g£LŸsij¡ fh£oY« ïJngh‹w
FHªij¤ bjhÊyhs®fË‹ v©Â¡if eh‹F
kl§F¡F« TLjyhf ïU¡F« vd cWâahf¡ Tw
ïaY«.
flªj g¤jh©L fhy¤âš gŸË¡F¢ bršY«
FHªijfË‹ v©Â¡if ca®ªJ tUtjhfî«
ïs« taânyna ntiy¡F¢ bršY« FHªij¤
b j h Ê y h s ® f Ë ‹ v © Â ¡ i f F i w ª J
tUtjhfî« jftšfŸ btËah» tUtJ
e«ã¡ifô£Ltjhf ïU¡»wJ. Mdhš, ïªj
v©Â¡if F¿¤J eh« Äf ÉÊ¥òz®nthL
ïUªJ tUtJ Äf mtáa«. VbdÅš ï‹iwa
mântf¥ bghUshjhu ts®¢á¡fhy¤âš, bjhÊš
Kiw v‹gJ giHa tH¡fkhd KiwfËš ï‹¿
òâa bt›ntW kiwKfkhd tÊfshf kh¿ tUtJ
ÔÉukilªJŸsJ. bjhÊ‰ Tl§fËš gÂÆl¥
- A®Z kªj®
Ãiwntwhj ïy£áa«

g h J f h ¥ ò b j h l ® g h d e i l K i w f i s ¥
ã‹g‰WtâÈUªJ j¥ã¤J¡bfhŸtj‰fhfî«,
b j h Ê y h s ® g h J f h ¥ ò r « k ª j k h f j d J
bghW¥òfis¤ j£o¡ fÊ¡F« Éj¤âY« bgÇa
bjhÊ‰rhiy Ã®thf§fŸ jkJ Miy¡FŸ brŒa
n t © o a c ‰ g ¤ â ¥ g Â f Ÿ g y t ‰ i w ,
bjhÊyhs®fËl« Fiwªj TÈ¡F mt®fŸ
å£onyna it¤J brŒJ bfhzUkhW Jiz
x¥gªj (Sub – Contract) mo¥gilÆš mË¤J
tU»‹wd. ïnjngh‹w gy gÂfŸ FHªijfŸ
jkJ å£onyna it¤J brŒí« tifÆš
kh‰¿aË¡f¥gL»‹wd. ïj‹ Éisthf¡
FHªijfŸ jk¡F IªJ mšyJ MW taJ
Ãiwtilahjj‰F K‹djhfnt ntiy brŒjhf
nt©oa f£lha¢ NHš V‰g£LÉL»wJ.
ïJngh‹w FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ tH¡fkhd
fz¡bfL¥òfËšnr®¤J¡bfhŸs¥gLtâšiy.
mghafukhd bjhÊ‰rhiyfËš Tl FHªij¤
bjhÊyhs®fis¥ gÂak®¤Jtij¤ jil brŒ»w
m s î ¡ n f D « r £ l « t Y t h f ï š i y .
mâfhu¥ó®tkhf¡ fz¡bfL¡f¥g£LŸs
FHªij¤ bjhÊyhs®fËš, _‹¿byhU g§F¡
FHªij¤ bjhÊyhs®fŸ mghafukhd gÂfËš
< L g L ¤ j ¥ g £ L t U » ‹ w d ® . ï › t h w h d
m g h a f u k h d b j h Ê š f Ë š g Â a h ‰ W «
F H ª i j f Ë š 5 3 É G ¡ f h L F H ª i j f Ÿ
nghij¥gh¡F, Õo, áfbu£ bjhÊ‰rhiyfŸ
M » a t ‰ n w h L T l n t f £ o l ¤
bjhÊyhs®fshfî«, å£L¥ gÂahs®fshfî«
ntiy brŒ»‹wd®. òŸË Étu¤â‹go gâî
brŒa¥g£l FHªij¤ bjhÊyhs®fËš 72
ÉG¡fhL FHªijfŸ Étrha¤ bjhÊÈš
c Ÿ s d ® . e h £ o ‹ b k h ¤ j É t r h a ¤
bjhÊyhs®fË‹ v©Â¡ifÆš ï¡FHªijfŸ 9
ÉG¡fhL Mt®. ï¡FHªijfŸ Étrha¥
g©izfËš Ú©l neu« ntiy brŒa
nt©oÆU¡»wJ. mnjhL mt®fŸ ó¢á¡bfhšÈ
kUªJfŸ k‰W« ïju ntâ¥ bghU£fisí«
Rthá¤jhf nt©oa mgha ÃiyÆš cŸsd®.
bg© FHªijfŸ gÂ¡F¢ br‹whf nt©oa
Ãiy V‰g£lhnyh mt®fŸ jkJ 10 mšyJ 12
taâ‰FŸshfnt clÈaš ßâahf, ghÈaš ßâahf
J‹g§fisrªâ¡fnt©oÆU¡»wJ.
ehL KGtJ« tWikÆš tho¡ bfh©oU¡»w
NHÈš, mj‹ jÉ®¡f Koahj Jiz¥ bghUshf¡
FHªij¤ bjhÊyhs® Kiw ïU¡»wJ v‹w
m â f h u t ® ¡ f ¤ â ‹ á ª j i d ¥ n g h ¡ F
fhuzkhfnt, FHªij¤ bjhÊyhs® Kiw v‹w
x‹iw r»¤J¡ bfhŸs nt©oÆU¡»wJ.
FUghjrhÄ mt®fsJ jiyikÆš 1981-M«
M©L mik¡f¥gll MŒî¡ FGthdJ, jdJ
m¿¡ifÆš “v›tsîfhy« tWik Úo¤J Ãiy
bfh©oU¡»wnjh, m›tsî fhy« tiuÆš
FHªij¤ bjhÊyhs® Kiwia KGikahf xÊ¡f
KoahJ. vdnt, eh« FHªij¤ bjhÊyhs® Kiwia
r£l« ïa‰Wtj‹ _y« xÊ¤J¡f£oÉlyh«
v‹gJ rh¤âa¥ó®tkhd Mnyhridašy” v‹W
TW»wJ. ïJngh‹w ajh®¤j¤â‰F¥ òw«ghd
v©z nth£l§fns FHªij¤ bjhÊyhs® Ûjhd
ekJmuá‹Ãiygh£il¤Ô®khÅ¡»‹wd.
tWikí« FHªij¤ bjhÊyhsU«
Fhªij¤ bjhÊyhs® Kiw¡F Äf K¡»akhd
fhuz« tWikah mšyJ ntW VnjD« x‹wh
v‹gjhd Éthj« ï‹W« bjhl®»wJ. tWik
Nœªj FL«g§fËš jkJ FHªijfis ntiy¡F
m D ¥ ò t â š » £ L « t U t h n a m t ® f Ÿ
cÆ®thœtj‰fhd xnu tÊ vd tWik F¿¤J
Muhí« tšYd®fŸ gy® thâL»‹wd®. gy
FHªijfŸ g©izfËš ntiy brŒtJ, ML,
khLfis nkŒ¥gJ, åL R¤j« brŒtnjhL,
rik¥gJ, j©Ù® bfh©L tUtJ k‰W« jk¡F
ïisa FHªijfis ftÅ¤J¡ bfhŸtJ M»a
gÂfËš cŸsd®. ït®fŸ brŒí« ntiy¡F
ntiy¡F v›Éj CâaK« »il¥gâšiy. Mdhš,
ïªj ntiyfŸ fhuzkhf ït®fshš gŸË¡F¢
bršy ïaYtJÄšiy. gy ÃfœîfËš å£o‹
_¤j FHªijfŸ jk¡F¥ ã‹DŸs ïisa
FHªijfis ehŸ KGtJ« it¤J¥ ghJfh¤J¥
guhkÇ¡f nt©oa ÃiyÆš mt®fŸ gŸË¡F¢
b r š t i j n a f d t h f ¡ f U â ¡ i f É l
nt©oíŸsJ. gy khÃy§fËš gŸËfŸ ïU¡F«
Ãiyí«, m§FŸs NHY« FHªijfŸ gŸË¡F¢
brštij¤ jÉ®¤J, FHªijfŸ fšÉÆÅ‹W
ïil Ã‰fî«, ntiy¡F¢ bršyî« fhuzkhf
ïU¡»‹wd. tWikahd FL«g§fËÈUªJ
gŸË¡F¢ bršY« FHªijfŸ jh« jtwhd
ïl¤â‰F tªJ nr®ªJÉ£lJ nghy cz®»‹wd.
mt®fS¡F¡ »£L« fšÉnah m›tsî mâfK«
mšy. fhy¥ngh¡»š mt®fŸ gŸË¡F¢ bršy
kW¤JÉL»‹wd. Fiwªjg£r¡ TÈ¢ r£l§fŸ
K i w a h f m k y h ¡ f ¥ g £ L b g ‰ n w h U ¡ F ¥
gÂ¥ghJfh¥ò cWâ brŒa¥gLkhdhš, mt®fsJ
FHªijfŸ gÂ¡F¢ brštJ go¥goahf¡
FiwªJ,ïWâÆškiwªnjÉL«.

FHªijfŸ jkJ bg‰nwhiu¢ NœªâU¡F« tWik,
j«ikí« ão¡fhJ jÉ®¡f nt©Lkhdhš
mt®fŸ gŸË¡F¢ brštJ x‹nw tÊ vd
FHªijfŸ cÇikfS¡fhf thjhLnth® jkJ
tÈikahd thj¤ij K‹ it¡»‹wd®. ïJ
FHªijfŸ jkJ ïsik¥ gUt¤ij neh¡»¢
b r š Y « f h y f £ l ¤ â š m t ® f S ¡ f h d
bghUshjhu, r_f ßâahd thŒ¥òfS¡F tÊ
nfhY»wJ. FHªijfŸ ntiy¡F¢ brštJ
mt®fsJ thœehŸ KGtJ« F¿¥ãl¤j¡f,
ã‹dhËš vªj tifÆY« rÇ¥gL¤j ïayhj
c s É a š , c l È a š F i w g h L f i s
V‰gL¤âÉL»wJ. VbdÅš mt®fsJ clš, m¿î
k‰W« Ô®khÅ¡F« r¡â M»ait ts®ªJ tU«
fhyf£l¤âš, mJ mt®fsJ gâ‹k taJfË‹
ïWâÆš Tl (mjhtJ 19 taJ Ãiwtilí«
tiuÆš) bjhlU« ÃiyÆš mt®fŸ Äf ïs«
taânyna ntiy¡F¢ brštjhš ïsikÆnyna
tnahâf¤ njh‰w« V‰gLtJ, ÉiuÉš clš
js®ªJ ÉLtJ, mt®fsJ ïašghd clš ts®¢á
jil¥gLtJ mšyJ F‹¿ ÉLtJ, bjhÊš
bjhl®ghd nehŒfS¡F M£gLtJ, ïašghd
c‰rhf« F‹WtJ M»a ÉisîfŸ V‰gL»‹wd.
ïJk£LkšyhJ ftiya‰w FHªij¥ gUtfhy¤J
k»œ¢áfukhd thœ¡ifia mt®fŸ KGikahf
ïHªJÉL»wh®fŸ.
ViH¥ bg‰nwh® ÛJ vªj
tifÆY« F‰w« Rk¤Jtnjh
mšyJ mt®fis j©o¥gnjh
jtwhF«. j©lid ÉâfŸ ahî«
FHªijfis¥ gÂ¡F mk®¤J«
KjyhËfis neh¡»ajhf ïU¡f
nt©L«. r£l elto¡iffŸ
vL¡f nt©oa flik
murh§f¤ij¢ rh®ªjjhf
ïU¡f nt©L«.
FHªijfŸ ntiy brŒtJ Éy¡f¥g£L, gŸË¡F
mD¥g¥gL« mnj ntisÆš bg‰nwhU¡F, M©
k£LkšyhJ bg©Q¡F« »il¡F« Câa¤â‹
msî ca®»wJ v‹gij ekJ j‰fhy mDgt§fŸ
ek¡F cz®¤J»‹wd vd Äf cz®¢á¡
bfhªjË¥nghL TW»wh® rhªjhá‹Ah, mt®
50,000 FHªijfis ntiyÆÅ‹W« ÉLÉ¤J
mt®fŸ Kiwahd gŸË¡ fšÉ¡F¢ brštij
bt‰¿fukhf¢brŒJKo¤âU¡»wh®.
bjhÊyhs®fË‹ TÈ¤ bjhif FiwªJ
t U t j ‰ F , m J î « F ¿ ¥ g h f K i w r h u ¤
bjhÊšfËš ïªÃiy V‰g£lj‰F¡ FHªij¤
bjhÊyhs® v©Â¡if Äf mâf msî ca®ªJ
tUtnjahF«. FHªij¤ bjhÊyhs® Kiw, taJ
tªj bjhÊyhË¡F« Fiwªj TÈ v‹gjhd
Ã i y i a c U t h ¡ » É L « . g y e h L f Ë š
ïs§FHªijfis¥ ghJfh¤J ts®¥gJ v‹gJ
c W â ¥ g L ¤ j ¥ g £ L m u á ‹ b j h l ® ª j
f©fhÂ¥ã‹Ñœ cŸsJ. mªehLfËš všyh«
bg© FHªijfŸ å£L¥gÂ¡F mk®¤j¥gLtij
mDkâ¥gâšiy. FHªijfS¡fhd cÇikfŸ
v‹w neh¡»š brhštjhdhš, FHªijfS¡F
mË¡f¥gL« cÇikfŸ x›bth‹¿dhY«
vâ®fhy¥ bghUshjhu¤âY«, r_f¤âY«,
MHkhd M¡f¥ó®tkhd ÉisîfŸ V‰gL»‹wd.
vdnt, x›bthU r_fK« FHªijfË‹
cÇikfS¡FK‹DÇikmË¤jšnt©L«.
ekJ eh£o‹ k¤âa, khÃy muRfŸ, tWikia
xÊ¥gJ, Kiwrhuh¤ bjhÊyhs®fS¡fhd
cÇikfŸ aht‰iwí« Kiwahf mkyh¡FtJ,
r_f¥ ghJfh¥ig cWâ brŒtJ, FHªij¥ guhkÇ¥ò
ika§fis¢ brašgL¤JtJ, gŸËfËš jukhd,
bghU¤jkhd fšÉia mË¥gJ ngh‹w gy
JiwfËš jkJ flikia¢ brŒa kW¤J
njhšÉia¤ jGÉanj ekJ eh£oš FHªijfŸ,
bjhÊyhs®fshf kh¿ ntiy brŒJ ãiH¡f
nt©oa ÃiyÆš ïU¥gj‰fhd fhuzkhF«.
Mdhš, ïijna fhuzkhf¡ bfhŸtij eh«
xUnghJ« V‰W¡bfhŸs ïayhJ. FHªij¤
bjhÊyhs® Kiwia K‰whf xÊ¥gj‰F muR xU
KGikahd mQFKiwia¡ ifahs nt©L«.
FHªij¤ bjhÊyhs® Kiwia xÊ¥gj‰F
r£l§fŸ ïa‰WtJ xU f£lhakhd tÊ. MÆD«
mJ k£Lnk nghjhJ. muR FHªijfS¡F¤
jukhd, bghU¤jkhd, ghFghl‰w¡ fšÉ
m Ë ¡ f ¥ g L t i j c W â ¥ g L ¤ j n t © L « .
bjhÊyhs® r£l§fis mkyh¡f nt©L«.
FHªijfŸ fh¥gf§fis cUth¡f nt©L«.
ïitaht‰W¡F« nkyhf, FHªijfŸ v§F
ts®»wh®fnsh m§F, mt®fSila brhªj
åLfËÈUªJ tWikia Éu£oao¡f¤ j¡f
â£l§fisÃiwnt‰wnt©L«.

ekJ muR mYty®fË‹ xU áy®, bjhÊš ßâahf,
V‰Wkâ rh®ªJ x¥Õ£lsÉš ãwehLfis¡
fh£oY« ek¡FŸs rhjfkhd m«r§fis¥
g£oaÈL»‹wd®. FHªijfis¥ gÂ¡F
m k ® ¤ J t j ‹ _ y « c ‰ g ¤ â É i y i a ¡
Fiw¥gnjhL, FHªijfis it¤J¤ âwikahf
ntiy th§FtJ, FHªijfË‹ ïyhtfkhd,
RWRW¥ghd ÉušfŸ fhuzkhf bjhÊš ne®¤â
M»ait ngh‹wit mit. ïJngh‹w bghUËaš
m Q T y § f Ÿ T l n f Ÿ É ¡ F Ç a i t j h « .
FHªijfis¥ gÂ¡F mk®¤Jtj‹ _y« ek¡F
ïyhg« mâfkhdhY« Tl, eh« bjhl®ªJ
FHªij¤ bjhÊyhs® Kiwia mDkâ¥ngh« vd¡
TWtij jh®Ûf mo¥gilÆš v›tifÆY«
Ãaha¥gL¤j KoahJ. VbdÅš, FHªijfŸ ïs«
taâš gÂ brŒtj‹ fhuzkhf mt®fS¡F
ÉiuÉš clš eÈî V‰g£LÉL»wJ. mnjhL
mt®fŸ csÉaš mo¥gilÆš ghâ¡f¥g£L
ÉL»wh®fŸ. mt®fŸ Kiwahd fšÉf‰W mj‹
_y« jkJ tWikÆÅ‹W fhy¤nj ÛŸtJ«,
JÇjkhd bghUshjhu ts®¢á neh¡» mobaL¤J
it¥gJ«jil¥g£LÉL»‹wd.
ïJ nghjhJ...
mghafukhd bjhÊšfËš FHªijfis
<LgL¤Jtij ï¥nghJŸs r£l j©lid
ÉâfË‹ _y« KGikahf ÃW¤j ÉayhJ.
ïJngh‹w F‰w§fËš <LgLnthU¡F _‹W
khj§fŸ Kjš ïu©lh©LfŸ tiu áiw¤
j©lidaË¥gnjhL Tlnt, 10 Kjš 20 MÆu«
%ghŒ tiuÆš mguhj« Éâ¥gj‹ _ynk ïJ
k‰wt®fS¡F xU fLikahd v¢rÇ¡ifahf
mikí«. ïJngh‹w F‰wthËfŸ ÛJ tH¡F
bjhL¡f¥gl nt©L«. ãiz ÉLjiyí« TlhJ.
ït®fS¡F j©lid cWâ v‹gjhf r£l«
tF¡f¥gl nt©L«. Mdhš, V‰bfdnt tWik
NHÈš thL«, FL«g¢ NHY¡fhf¡ FHªijfis
ntiy¡F mD¥ò« ÃiyÆš cŸs ViH¥ bg‰nwh®
ÛJ vªj tifÆY« F‰w« Rk¤Jtnjh mšyJ
mt®fis j©o¥gnjh jtwhF«. j©lid ÉâfŸ
a h î « F H ª i j f i s ¥ g Â ¡ F m k ® ¤ J «
KjyhËfis neh¡»ajhf ïU¡f nt©L«. r£l
e l t o ¡ i f f Ÿ v L ¡ f n t © o a f l i k
murh§f¤ij¢rh®ªjjhfïU¡fnt©L«.
g Â Æ È U ª J É L É ¡ f ¥ g £ l F H ª i j ¤
bjhÊyhs®fË‹ kWthœî elto¡iffS¡fhd
â£lÄLjÈY« Äf¡ TUz®îÄ¡f mQFKiw
nt©L«. bghJ k¡fËilna ÉÊ¥òz®î V‰gL«
tifÆY«, Ef®nthiu¡ ftU« tifÆY«
FHªij¤ bjhÊyhs® kWthœî F¿¤J muR j¡f
elto¡if tÊKiwfis¡ ifahs nt©L«.
FHªij¤ bjhÊyhs® ciH¥ò _y« c‰g¤â
brŒa¥gL« bghU£fis¥ òw¡fÂ¡FkhW
k¡fËilna gu¥òiu brŒayh«. cjhuzkhf muR
ïJF¿¤J j¡f rh‹WfŸ tH§Ftnjh mšyJ
milahs ÉšiyfŸ, F¿pLfŸ mË¥gij
brŒayh«. å£L¥gÂfŸ, cztf§fËš
gÂak®¤JtJ cŸË£l gšntW FHªij¤
bjhÊyhs® KiwfS¡F vâuhd gu¥òiu
e l t o ¡ i f f Ë š g Ÿ Ë ¡ F H ª i j f i s ¥
ga‹gL¤jyh«.
fšÉ bgW« cÇikia všyh¡ FHªijfS¡Fkhd
mo¥gil cÇik v‹gjhf ekJ muáaš r£l¤âš
cÇa kh‰w§fŸ brŒJ cWâ¥gL¤Jtj‹ _y«
FHªij¤ bjhÊyhs® Kiw F¿¤j všyh
Éthj§fS¡F« xU Koit V‰gL¤â Élyh«.
x›bthU FHªijí« Kiwahd gŸË¡ fšÉ
bgWtJ r£l¤â‹ _y« cWâ brŒa¥gLkhdhš,
m¡FHªij mnj ntisÆš gÂ¡F¢ brštJ
v‹gJ elthJ. gŸË neu¤â‰F¥ ã‹d® mšyJ
ÉLKiw¡ fhy§fËš FHªijfŸ jkJ
bg‰nwhU¡F taš ntiyfËš, å£L msÉyhd
bjhÊšfËš, td¥ bghU£fŸ nrfÇ¥ãš, mšyJ
Éahghu¤âš cjÉ brŒtij¤ jil brŒa¤
njitÆšiy. Mdhš, ïit aht‰¿Y«
FHªijfŸ gŸË¡F¢ brštij ÉL¤njh, mšyJ
F H ª i j f Ÿ g h J f h ¥ i g ¤ j É ® ¤ n j h
<LgL¤j¥gLjšTlhJ.
j ‰ f h y ¤ â š , F H ª i j f Ÿ f š É b g W t J
r£l¥goahd xU cÇikahf ïU¥ãD« Tl, muá‹
gšntW Ka‰áfË‹ gy‹fŸ gy FHªijfS¡F¡
»£lhj Ãiy cŸsJ. ït®fËš òy« bga®ªj
bjhÊyhs®fsJ FHªijfŸ, fl¤j¥g£l,
bfh¤joikahfîŸs, ål‰W bjU¡fËš tá¡F«
ÃiyÆYŸs, ïs« taânyna ntiy¡F¢ brš»w
FHªijfŸ M»nah® ml§Ft®, ït®fsJ
FHªij¥ gUt cÇik¡fhd, fšÉ bgW«
cÇik¡fhd NHiy cWâ brŒtnj cldoahf
Ãiwnt‰w nt©oa, ïJtiu Ãiwntwhj
ïy£áakhfekJf©K‹òcŸsJ.
Mjhu« : The Hindu - 20.11.11

gŸË¡ fšÉ (v°1) Jiw
murhiz(Ãiy)v©.12
ehŸ : 18.01.2012
âUtŸSt® M©L 2043
ij-4
go¡f¥g£lit:-
1. kh©òÄFKjyik¢r®mt®fË‹m¿É¥òehŸ26.8.2011.
2. ïiz ïa¡Fe® (nkÃf) gŸË¡ fšÉ ïa¡ff«, br‹id-6. foj« e.f.v©. 1/ãá/2011 ehŸ
28.9.2011.
jÄœehL r£lk‹w¥ nguit Éâ v©.110-‹ Ñœ 26.8.2011 m‹W kh©òÄF jÄHf Kjyik¢r® mt®fŸ
Ñœf©lm¿É¥ãidbtËÆ£lh®.
“1985 M« M©oÈUªJ muR k‰W« muR cjÉ bgW« gŸËfËš go¡F« FHªijfS¡F ïytrkhf
ghl¥ò¤jf§fŸ tH§f¥gL»‹wd. khzt®fËl« ïU¡F« V‰w¤ jhœîfis Ú¡F« ešby©z¤Jl‹
muR k‰W« muR cjÉ bgW« gŸËfËš go¡F« mid¤J khzt khzÉa®fS¡F« xnu khâÇahd
ò¤jf¥ igfŸ, f‰wY¡F¤ njitahd fÂj cgfuz¥bg£o, mjhtJ Geometry Box, »uhk¥òw khzt
khzÉa®fS¡F ïJtiu »il¡f¥ bgwhj t©z¥ bg‹ášfŸ k‰W« òÉÆaš tiugl§fŸ ngh‹wit
tU«fšÉah©LKjštH§f¥gL«”.
2. nk‰fh© m¿É¥ò bjhl®ghf ÉÇthd fU¤JUÉid bryÉd Étu§fSl‹ muR¡F mD¥ã
it¡FkhW ïiz ïa¡Fe® (nkÃf) nf£L¡ bfhŸs¥g£lh®. mj‹ mo¥gilÆš ïiz ïa¡Fe® (nkÃf)
mt®fŸ muR /muR cjÉ bgW« gŸËfËš gÆY« mid¤J khzt / khzÉa®fS¡F« xnu khâÇahd
ò¤jf¥ igfŸ, fÂj cgfuz¥bg£o (Geometry box) t©z¥bg‹ášfŸ k‰W« òÉÆaš tiugl§fŸ
M»at‰iw2012-2013-«fšÉah©LKjšÑœ¡f©lthWtH§fyhbkdbjÇÉ¤JŸsh®.
ò¤jf¥ig:
1Kjš 3tF¥òfŸtiu-á¿a msî (Small size)
4Kjš 7tF¥òfŸtiu-eL¤ju msî (Middle size)
8 Kjš12 tF¥òfŸtiu–bgÇa msî(Large size)
ï«_‹WmsîfŸbfh©lò¤jf¥igfË‹njhuhaÉiy%.75,%.100k‰W«
%.125vdkâ¥ãlyh«.ïjdhš92,28,374khzt/khzÉa®ga‹bgWt®.
gŸË¡ fšÉ -muR k‰W« muR cjÉ bgW«
gŸËfËš go¡F« mid¤J khzt/khzÉa®fS¡F«
xnu khâÇahd ò¤jf¥ igfŸ, f‰wY¡F¤ njitahd
fÂj cgfuz¥bg£o, t©z¥bg‹ášfŸ k‰W« òÉÆaš
tiugl§fŸ tH§Fjš Miz btËÆl¥gL»wJ.

fÂj cgfuz¥ bg£o:
t©z¥bg‹ášfŸ:
òÉÆaš tiugl§fŸ:
(I) ò¤jf¥igfŸ:
(ii) fÂj cgfuz¥ bg£o:
(iii) t©z¥bg‹ášfŸ:
(iv) òÉÆaš tiugl§fŸ:
6 Kjš 10 tF¥ò tiu gÆY« khzt / khzÉa®fS¡F ïytr fÂj cgfuz¥ bg£ofŸ tH§fyh«. xU
fÂj cgfuz¥ bg£oia khzt / khzÉa®fŸ ïu©L fšÉ M©LfS¡F ga‹gL¤jyh«. vdnt,
x›bthU fšÉah©oY« 6, 8, 10 tF¥òfŸ gÆY« khzt/ khzÉa®fS¡F ïytr fÂj cgfuz¥
bg£ofŸ tH§fyh«. ïj‹ njhuha Éiy %.35 vd kâ¥ãlyh«. ïjdhš 46,01,572 khzt/khzÉa®
ga‹bgWt®.
1 Kjš 5 tF¥òfŸ tiu gÆY« khzt / khzÉa®fS¡F t©z¥ bg‹ášfŸ tH§fyh«. ï›tif
t©z¥ bg‹ášfŸ msÉš bgÇajhfî« (long size) ïU KidfËš ïU bt›ntW t©z§fŸ
bfh©ljhfî« ïU¡F«. t©z¥ bg‹ášfŸ ml§»a bg£o x‹W¡F c¤njrkhf %.20 vd kâ¥ãlyh«.
ïjdhš35,00,556khzt/khzÉa®ga‹bgWt®.
Kjš M©oš 6 Kjš 10 tF¥òfŸ tiu gÆY« khzt / khzÉa®fS¡F òÉÆaš tiugl§fŸ tH§fyh«.
ïu©lh« M©oÈUªJ x›bthU M©L« 6-« tF¥ò khzt / khzÉa®fS¡F k£L« tH§fyh«. xU
òÉÆaš tiugl¤â‹ njhuha Éiy kâ¥ò %.50 vd¡ bfhŸsyh«. ï¥òÉÆaš tiugl§fŸ jÄœehL
ghlEhš fHf« _y« m¢á£L tH§f cÇa elto¡if nk‰bfhŸsyh« v‹W bjÇÉ¤JŸsh®. ïjdhš
46,01,572khzt/khzÉa®ga‹bgWt®.
3) kh©òÄF jÄHf Kjyik¢r® mt®fË‹ m¿É¥ò¡»z§f 2012- 2013M« fšÉah©oš muR k‰W«
muR cjÉbgW« gŸËfËš gÆY« mid¤J khzt / khzÉa®fS¡F« xnu khâÇahd ò¤jf¥ igfŸ,
fÂj cgfuz¥bg£o (Geometry box), t©z¥bg‹ášfŸ k‰W« òÉÆaš tiugl§fŸ M»aitfis
Ñœ¡f©lthWtH§fyh«vdKoîbrŒJm›thnwmuRMizÆL»wJ.
1Kjš3tF¥òfŸtiu-á¿amsî(Small size)
4Kjš7tF¥òfŸtiu-eL¤jumsî(Middle size)
8Kjš12tF¥òfŸtiu-bgÇamsî(Large size)
ï«_‹WmsîfŸbfh©lò¤jf¥igfŸtH§f¥gL«.
6 Kjš 10 tF¥ò tiu gÆY« khzt / khzÉa®fS¡F ïytr fÂj cgfuz¥ bg£ofŸ tH§fyh«. xU
fÂj cgfuz¥ bg£oia khzt / khzÉa®fŸ ïu©L fšÉah©LfS¡F ga‹gL¤jyh«. vdnt,
x›bthU fšÉah©oY« 6,8,10 tF¥òfŸ gÆY« khzt/ khzÉa®fS¡F fÂj cgfuz¥ bg£ofŸ
tH§f¥gL«.
1 Kjš 5 tF¥òfŸ tiu gÆY« khzt / khzÉa®fS¡F t©z¥ bg‹ášfŸ tH§fyh«. ï›tif
t©z¥ bg‹ášfŸ msÉš bgÇajhfî« (long size) ïU KidfËš ïU bt›ntW t©z§fŸ
bfh©ljhfî«ïU¡F«.t©z¥bg‹ášfŸml§»abg£ox‹WtH§f¥gL«.
2012-2013M« fšÉ M©oš 6 Kjš 10 tF¥òfŸ tiu gÆY« khzt / khzÉa®fS¡F òÉÆaš

tiugl§fŸ tH§fyh«. 2013-14 fšÉ M©oÈUªJ x›bthU M©L« 6-« tF¥ò khzt /
khzÉa®fS¡Fk£L«tH§f¥gL«.
4) òÉÆaš tiugl§fis jÄœehL ghlEhš fHf« _y« m¢á£L tH§f cÇa elto¡if nk‰bfhŸSkhW
gŸË¡fšÉïa¡Fe®k‰W«bjhl¡f¡fšÉïa¡Fe®nf£L¡bfhŸs¥gL»wh®fŸ.
5) ï¤â£l¤âid rÇahf brašgL¤j VJthf Kiwahd bfhŸKjš eilKiwfis (Appropriate
Procurement Procedure) ã‹g‰¿ fšÉah©o‹ bjhl¡f¤ânyna f‰wY¡fhd bghU£fis tH§»l
VJthf bfhŸKjš elto¡iffis Ko¤âl gŸË¡ fšÉ ïa¡Fe® k‰W« bjhl¡f¡ fšÉ ïa¡Fe®
m¿îW¤j¥gL»‹wd®.
6) ï¤â£l¤âid 2012-13 fšÉ M©L Kjš brašgL¤âl njitahd ÃâÆid tuî bryî¤â£l¤âš
xJ¡ÑL brŒâl VJthf fU¤JUÉid Ãâ¤ (fšÉ II) Jiw¡F rk®¥ã¡FkhW gŸË¡ fšÉ ïa¡Fe®
k‰W«bjhl¡f¡fšÉïa¡Fe®m¿îW¤j¥gL»‹wd®.
7) ïªj murhiz Ãâ¤ JiwÆ‹ ïirÉid mj‹ m.rh. v©. 01/DS(KM)/ Edn-II/2011, ehŸ: 04.01.2012 –š
bg‰WbtËÆl¥gL»wJ.
(MSeÇ‹ Miz¥go)
â. $. $j®,
muR TLjš jiyik¢ brayhs®.
bgWe®
gŸË¡fšÉïa¡Fe®,
br‹id-6
bjhl¡f¡fšÉïa¡Fe®,
br‹id-6
khÃyâ£lïa¡Fe®
midtU¡F«fšÉïa¡f«,br‹id-6
MáÇa®fšÉMuhŒ¢á(k)gÆ‰áïa¡Fe®,
br‹id-6
efš
kh©òÄFKjyik¢rÇ‹ne®KfcjÉahs®,br‹id-9
kh©òÄFgŸË¡ fšÉ¤Jiwmik¢rÇ‹
ne®KfcjÉahs®,br‹id-9
muRTLjšjiyik¢brayÇ‹jÅ¢bray®,
gŸË¡fšÉ¤Jiw,br‹id-9
Ãâ¤(tuî/bryî/bghJ-I,II)Jiw,br‹id-9
//Miz¥go mD¥g¥gL»wJ//
ãÇî mYty®.

Äf K¡»a btË¥ghL:
§ r¤J¡Fiwthd FHªijfŸ É»j« k¤âaju k‰W« ca® tUkhd¡ FL«g§fËš fÂrkhf ïUªjhY«,
Fiwªj tUkhd« cŸs FL«g§fŸ, F¿¥ghf ïÞyhÄa®fŸ, jhœ¤j¥g£nlh® k‰W« gH§FoÆd®
Fl«g§fËilna mâfkhf cŸsJ.
§ gutyhf 9 khÃy§fËš 3,360 »uhk§fËš m¡nlhg® 2010 Kjš ã¥utÇ 2011 tiu 5 taJ¡F Fiwthd,
xU y£r¤â‰F« mâfkhd FHªijfËl« fz¡bfL¥ò (r®nt) vL¡f¥g£lJ.
Indian Express 11.01.2012
ãw¥ãÈUªnj ãu¢rid¡FÇa FHªijfŸ
FHªijfŸ r¤J¡ Fiwthf ïU¥gij¥ g‰¿a Kj‹ Kjš fz¡bfL¥ò (r®nt), áy
mâ®¢áfukhd v©Â¡ifia nfho£L¡ fh£L»wJ. ïnjh áy c©ikfŸ
42%
F¿¥ã£l 100
kht£l§fËš vil
Fiwthd
FHªijfŸ cŸsd®.
33%
jiyáwªj MW
kht£l§fËš cŸs
vilFiwthd
FHªijfŸ
59%
F¿¥ã£l 100
kht£l§fËš cŸs
ts®¢á F‹¿a,
mjhtJ ÔÉu r¤J¡
Fiwthd
FHªijfŸ
43%
Äf¢ áwªj MW
kht£l§fËš cŸs
vilFiwthd
FHªijfŸ,
ãw¡F« FHªijÆ‹ vil
- xU K¡»a¥ ãu¢rid
ãw¡F«nghJ 2.5 »nyhî¡F«
F i w t h d v i l í l D «
bjhl®ªJ vilFiwthfî«
cŸsFHªijfŸ:50%
ãw¡F«nghJ 2.5 »nyhî¡F«
mâfkhf Mdhš, j‰nghJ
mtáa¤â‰F« Fiwthd
vilíŸsFHªijfŸ:34%
2.5 »nyhî¡F Fiwthd
vilíl‹ ãwªJ, j‰nghJ
t s ® ¢ á F ‹ ¿ ï U ¡ F «
FHªijfŸ:62%
2.5 »nyhî¡F« mâfkhd
vilíl‹ ãwªJ j‰nghJ
t s ® ¢ á F ‹ ¿ ï U ¡ F «
FHªijfŸ:50%
j h Æ ‹ f š É n a h L
bjhl®òilait:
g o ¡ f ¤ b j Ç a h j
jhŒkh®fËilna vil
Fiwthd FHªijfŸ:45%
g ¤ J m š y J m j ‰ F «
mâfkhd tUl§fŸ go¤j
jhŒkh®fËilna vil
FiwthdFHªijfŸ:27%
g o ¡ f ¤ b j Ç a h j
jhŒkh®fËilna ts®¢á
F‹¿a FHªijfŸ: 63%
g ¤ J m š y J m j ‰ F «
mâfkhd M©LfŸ go¤j
jhŒkh®fËilna ts®¢á
F‹¿a FHªijfŸ : 43%
jhÆ‹ fšÉ jFâ, FL«g¤â‹ bghUshjhu Ãiy, Rfhjhu trâ, å£oš bg©fË‹ Ãiy, jhŒghš
bfhL¤jš cŸË£l gšntW fhuz§fshš FHªij¡F r¤J FiwghL V‰gL»wJ.
MW taJ¡F£g£l FHªijfËš 42 rjåj« ng® r¤J Fiwgh£lhš ruhrÇ viliaÉl Fiwthd vilnahL ïU¥gJ
MŒÉš bjÇa tªJŸsJ. ïJ eh£L¡nf nftykhd Éõa« v‹W ãujk® k‹nkhf‹ á§ ntjid bjÇÉ¤JŸsh®.
g£oÅ k‰W« r¤J FiwghL cŸs FHªijfŸ F¿¤J 9 khÃy§fËš cŸs 112 kht£l§fËš eªâ mw¡f£lis MŒî
el¤âaJ.ïªj MŒÉ‹ Koîfis blšÈÆš ne‰W elªj ÉHhÉš ãujk® k‹nkhf‹ á§ngáajhtJ :
ïªâa bghUshjhu« Éa¡f¤j¡f msî ts®¢á milªJ tU»wJ. MdhY«, eh£oš r¤J Fiwî fhuzkhf
ghâ¡f¥gL« FHªijfŸ v©Â¡if mâfkhf cŸsJ ftiy mË¡»wJ. r¤J FiwghL cŸs FHªijfË‹
v©Â¡if vâ®gh®¤j msî ntfkhf FiwaÉšiy. flªj 7 M©LfË‹ òŸË Étu¥go, 6 taJ¡F£g£l
FHªijfËš 42 rjåj FHªijfŸ r¤J FiwghL fhuzkhf Fiwthd vil bfh©ljhf ïU¡»‹wd. ïªj
òŸËÉtu« eh£L¡nf nfty«. ïªj msî¡F r¤J Fiwgh£lhš FHªijfŸ ghâ¡f¥g£oU¥gJ ntjid mË¡»wJ.
jhÆ‹ fšÉ jFâ, FL«g¤â‹ bghUshjhu Ãiy, Rfhjhu trâ, å£oš bg©fË‹ Ãiy, jhŒghš bfhL¤jš
cŸË£l gšntW fhuz§fshš FHªij¡F r¤J FiwghL V‰gL»wJ. FhªijfËilna r¤J Fiwgh£il ngh¡f
xU§»izªj FHªijfŸ ts®¢á â£l« brašgL¤j¥g£LŸsJ. Mdhš, FHªijfËilna r¤J Fiwgh£il
ngh¡f mªj â£l« k£Lnk nghjhJ v‹gij òŸË Étu« fh£L»wJ. FHªijfËilna r¤JFiwghL mâf« cŸs
kht£l§fËš áw¥ò ftd« brY¤j nt©oaJ mtáa«. fšÉ Rfhjhu«, FoÚ® - r¤Jzî ïilna cŸs bjhl®ig
òÇªJbfh©Lòâaâ£l§fisÔ£lnt©L«. ï›thW k‹nkhf‹ á§T¿dh®.
- âdfu‹ 11.01.2012
r¤jhd czî »il¡fhjjhš
42% FHªijfŸ vil Fiwî eh£L¡nf nfty«

Education Material Published on behalf of
Tamil Nadu Child Rights Protection Network by
Human Rights Advocacy and Research Foundation (HRF)
# 10, LDG Road, Little Mount, Saidapet, Chennai - 600 015, INDIA.
( 22353503, 22351919 Fax : 22355905, E-mail : humanrightsfoundation@yahoo.co.in
website : www.humanrightsadvocacyandresearchfoundation.org
For Private Circulation Only
The hindu.com

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.61

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (6)

Children’s Voices for Human Rights Newsletter – Issue no.61