Voices for Custodial Justice Newsletter - December 2013 issue

fhtš Úâ¡fhd Fuš or«g® - 2013
Voices for Custodial Justice
fhtš Úâ¡fhd Fuš
ïU£oš xU gaz« -
kdey fh¥gf§fŸ
www.downtoearth.com
www.globalspot

2fhtš Úâ¡fhd Fuš or«g® - 2013
É l ¥ g £ l b j h U
thœ¡ifia thœªJ
bfh©oU¡»wh® 30 taJ jk‹dh.
br‹w M©L mtuJ fztU«
fztÇ‹ FL«g¤âdU« mtiu
ïªJh® kdey kU¤Jtkid¡F¡
b f h © L t ª j d ® . ï U J U t
kdÃiy vd¥gL« ghâ¥ò¡F mt®
cŸsh»ÆU¥gij f©Lão¤j
k U ¤ J t ® f Ÿ m t i u
k U ¤ J t k i d Æ š
nr®¤J¡bfh©ld®. ïu©L
k h j § f S ¡ F ¥ ã w F m t ®
eykilªJÉ£ljhf m¿É¤j
kU¤Jt®fŸ mtiu å£L¡F
m i H ¤ J ¢ b r š Y k h W
FL«g¤âdÇl« T¿d®. Mdhš,
mtiu å£L¡F miH¤J¢ bršy
a h U « É U « g É š i y . M W
khj§fshf jdJ FL«g¤âdU¡F
b j h l ® ª J f o j «
mD¥ã¡bfh©oUªjh® jk‹dh.
Mdhš, vªj gâY« tuÉšiy.
mtUila jhah® Tl gâyË¡fÉšiy.
ïWâahf, kU¤Jtkid Ã®th»¤â‰F mtiu
mU»š cŸs mil¡fy ïšy¤â‰F mD¥òtij¤
jÉu ntW tÊ ïšyhkš nghdJ. kht£l jiyik
ÚâgâÆ‹mDkânahLmij¢brŒjd®.
kdnehŒ fhuzkhf ï›thW FL«g¤âÈUªJ
b t Ë n a ‰ w ¥ g £ l J j k ‹ d h k £ L k š y
kU¤JtkidÆš cŸs, jdJ bgaiu btË¥gL¤j
ÉU«ghj xU fh¥ghs®, flªj ïu©L M©LfËš,
KG eykilªJÉ£ljhf kU¤Jt®fŸ rh‹wË¤j
ãwF« FL«g¤âduhš V‰f¥glhjt®fshf,
FiwªjJ 12 ngiu jh« gh®¤âU¥gjhf¡ TW»wh®.
ï›thW bg©fŸ kU¤JtkidÆš nr®¡f¥gLtJ«
ã‹d® ifÉl¥gLtJ« mo¡fo Ãfœ»wJ. ïªJ
kdey kU¤JtkidÆš k£Lnk 20 M©
nehahËfŸ ïU¡»wh®fŸ v‹whš bg© nehahËfŸ
v©Â¡if40.
bghJthf, xU kdey kU¤JtkidÆš nr®¡f¥gL«
nehahËfËš 50 rjåj¤â‰F« nk‰g£nlh® m§nf 5
M©LfS« mj‰F nkY« j§f nt©oajh»wJ.
ïªj¥ ãu¢ridÆš Äfî« bfL thŒ¥ghf
mikªJŸs m«r« v‹dbt‹whš mªj nehahËfŸ
M © L ¡ f z ¡ f h f k U ¤ J t
kidÆš ïU¡f neÇLtJ á»¢ir
rh®ªj fhuz§fS¡fhf mšy,
khwhf mt®fsJ FL«g¤âd®
ifÉ£lj‹ fhuzkhf¤jh‹.
Ú©lfhy« kU¤JtkidÆnyna
ïU¥gJ mt®fsJ r_f cwî¤
âw‹fis nkY« ghâ¡»wJ v‹W
njáa kÅj cÇikfŸ Miza«
c¢rÚâk‹w¤â‰F ïªj M©L
ã¥utÇ khj« mË¤j m¿¡ifÆš
R£o¡fh£oíŸsJ. eh£oš cŸs
kd ey kU¤JtkidfŸ F¿¤J
Miza« 1997 Kjš MŒî brŒJ
tªJŸsJ. mªj M©L M¡uh,
uhŠá, FthÈa® M»a efu§fËš
cŸs kdey kU¤JtkidfËš
kÅj cÇikfŸ Ûw¥gLtjhf tªj
ò f h ® f i s m L ¤ J m ª j
k U ¤ J t k i d f i s
f©fhÂ¡FkhW Miza¤ij
c¢rÚâk‹w«nf£L¡bfh©lJ.
ïªj mty ÃiyikÆ‹ mont®
1987« M©o‹ kdey¢ r£l¤âš cŸsJ.
kdnehahËfË‹ mid¤J cÇikfisí« jŸSgo
brŒ»‹w mªj r£l« mt®fis Mg¤jhdt®fshf¡
fUJ»wJ. mjdhš mt®fis kU¤JtkidÆš
mil¤J it¡f nt©L« v‹W TW»wJ.
j§fSila thœ¡ifia¥ g‰¿nah j§fsJ
clšey« F¿¤njh, j§fsJ cilikfŸ F¿¤njh
vªj Koî« vL¡f mt®fŸ mDkâ¡f¥gLtâšiy.
ïªj¢ r£l« 1993šjh‹ eilKiw¡F tªjJ.
mJtiuÆš giHa ïªâa ig¤âaÃiy¢
r£l¤ij¤jh‹ (1902) ïªâah ã‹g‰¿ tªjJ.
fhyÅahâ¡f¡ fhy¤âš cUth¡f¥g£l mªj¢
r £ l « k d n e h a h Ë f i s r K j h a ¤ â ‰ F
mghafukhdt®fŸ v‹W fUâ, mt®fËlÄUªJ
b g h J k ¡ f i s ¥ g h J f h ¥ g j ‰ f h f ¡
bfh©Ltu¥g£lJ. kdnehŒ F¿¤J rKjha¤â‹
mQFKiwia cUth¡»aâš mªj ig¤âaÃiy¢
r£l¤â‰F bgU« g§F c©L v‹W MŒths®fŸ
TW»wh®fŸ.
j‰nghija kdey kU¤Jt r£lK‹tiuî« kdey¡
bfhŸifí« kdnehahËfË‹ cÇikfis
Û£L¡bfhL¡F« v‹W k¤âa Rfhjhu¤Jiw
m¡fiw bfhŸå®
ftiy jU« fh£á
jhœkdey¡ FiwghL
151 Ä
_is¡nfhshW
26 ÄšÈa‹
kJ¥gH¡f¤jhš V‰gL«
kdey¡ FiwghL
125 ÄšÈa‹
fh¡if tÈ¥ò
40 ÄšÈa‹
kwâ nehŒfŸ
24 ÄšÈa‹
j‰bfhiyfŸ
844,000
šÈa‹
cyf msÉš 3% nk‰g£nlh® jhœkdey¡
Fiwgh£lhš ghâ¡f¥g£LŸsd®.
Mjhu«: cyf Rfhjhu ÃWtd m¿¡if (2010)

mik¢rf« TW»wJ. Mdhš, mªj r£lK‹tiuit
MuhŒªJ gh®¤jhš, ïâš btFöu« bršy
nt©oÆU¡»wJ v‹gJ òy¥gL»wJ. ï‹iwa
ÃiyÆš, r®tnjr Ã®¥gªj§fŸ mâfÇ¤J tUtj‹
fhuzkhfnt mj‰F ïirthf áy elto¡iffŸ
vL¡f¥gL»‹wdv‹Wnjh‹W»wJ.
2006š CdK‰nwh® cÇikfS¡fhd I.eh. kheh£L
Ô®khd¤ij ïªâah m§ÑfÇ¤jJ. clš rh®ªj, kd«
rh®ªj, m¿î rh®ªj mšyJ cz®î rh®ªj Ú©lfhy
FiwghLfŸ cŸst®fS¡F rk¤Jt¤ijí«
Rna¢ir¤ j‹ikiaí« cWâ¥gL¤Jtj‰fhf
mªj¤ Ô®khd« bfh©Ltu¥g£lJ. mij
m§ÑfÇ¤jj‹ _y«, ïªâahî¡F jdJ r£l¥ó®t
mik¥òfËš kh‰w« brŒa nt©oa mtáa«
V‰g£lJ. kd nehahš ghâ¡f¥g£lt®fS¡F r_f¥
ã‹dÂfnshL Toa rKjha¥ guhkÇ¥ò nritfŸ
»il¥gij cWâ¥gL¤j nt©Lbk‹W cyf Rfhjhu
ÃWtd« jdJ cW¥ò ehLfis¡ nf£L¡bfh©lJ.
ïJ xU Äf¥bgÇa gÂ. ïj‰F j‰nghija kdey
á » ¢ i r m i k ¥ ò f Ë š b g U « k h ‰ w § f Ÿ
njit¥gL»‹wd. I.eh. cW¥ãd® v‹w KiwÆš
mj‹ Ô®khd¤â‰F c£g£L¢ brašgL« bghW¥ò
ïªâahî¡FcŸsJ.
2010š k¤âa Rfhjhu mik¢rf« kdey kU¤Jt
r£lK‹tiuit K‹it¤jJ. Xuh©L¡F¥ ãwF
e h £ o ‹ K j y h t J k d e y ¡ b f h Ÿ i f i a
tiutj‰fhfî«, njhšÉailªJÉ£l njáa
kdey¤ â£l¤ij (v‹.v«.v¢.ã.) â£l¤ij kW tiuî
brŒtj‰fhfî« xU FGit mik¢rf« mik¤jJ.
rÇahd neu¤âš mªj elto¡if vL¡f¥g£lJ.
Vbd‹whš, 2003šjh‹ cyf Rfhjhu ÃWtd« 66tJ
cyf Rfhjhu rig T£l¤âš xU Ô®khd¤ij
Ãiwnt‰¿aJ. cW¥ò ehLfË‹ muRfŸ, F¿¥ghf
jhœÃiy tUkhdK« eL¤ju tUkhdK« cŸs
ehLfŸ, njitfŸ mâfkhf cŸs, Mdhš nghJkhd
Ãâahjhu§fŸ ïšyhj ehLfŸ, fLikahd kdey¡
FiwghLfŸ cŸst®fS¡fhd nrit thŒ¥òfis
2020« M©L¡FŸ 20 rjåj« mâfÇ¡f nt©L«,
j‰bfhiy É»j¤ij 10 rjåj« Fiw¡f nt©L«
v‹W mªj¤ Ô®khd« TW»wJ. ïªj kh‰w§fŸ
njit vd tÈíW¤Jtâš K‹dÂÆš Ã‹w ehL
ïªâah.
bfhŸifí« cŸf£LkhdK« ïšyhj xU
mik¥ig¡ f£Ljš
kdnehŒ v‹gj‰F Kj‹Kiwahf xU És¡f«
kdey kU¤Jt r£l K‹tiuÉš cŸsJ. kdnehŒ
v‹gJ, “xUtÇl« F¿¥ãl¤j¡f msî¡F
kdcis¢riy V‰gL¤J»w, mtuJ el¤ijiaí«,
KobtL¡F« âwidí« c©ik Ãiyia¥
òÇªJbfhŸS« âwidí«, m‹whl thœ¡if¤
njitfis¢ rªâ¡»w âwidí« ghâ¡»w tifÆš
mtuJ kdÃiyÆš, áªjidÆš, f©nzh£l¤âš,
rh®òÃiyÆš k‰W« Ãidth‰wÈš xU Ó®Fiyî
MF«” v‹W r£lK‹tiuÉš Tw¥g£LŸsJ.
ïj‹_y« kJ k‰W« nghij kUªJfis¥
ga‹gL¤JtnjhL bjhl®òila kdÃiyfis mJ
m § Ñ f Ç ¡ » w J , k d n e h a h Ë f S ¡ F m â f
cÇikfistH§F»wJ.
ï ª j c Ç i k f Ÿ Û w ¥ g l h k š ï U ¥ g i j
cWâ¥gL¤Jtj‰fhf, k¤âa msÉš xU kdey
MŒî MizaK«, khÃy msÉš kdey MŒî
thÇa§fS« V‰gL¤j¥gl nt©L« v‹W r£l
K‹tiuî TW»wJ. ïªj MŒî mik¥òfS¡F
gFâ - Úâk‹w mâfhu« c©L. cÇikfŸ Ûw¥gL«
Ã i y Æ š k d n e h a h Ë f i s í « m t ® f s J
ãuâÃâfisí« ifahŸ»w Kjš mik¥ghf ïªj
MŒî mik¥òfŸ brašgL«. FL«g¤âd®,
ftÅ¤J¡bfhŸnth® k‰W« ål‰w kdnehahËfŸ
M»nahuJ njitfis <Lf£Ltj‰fhf k¤âa
msÉY« khÃy msÉY« kdey mâfhu
mik¥òfis V‰gL¤j r£l K‹tiuî tÊbrŒ»wJ.
kdey mik¥ò¡fhd Ã®thf V‰ghLfshf ïªj
mâfhu mik¥òfŸ brašgL«. kdnehahËfË‹
j‰bfhiy Ka‰áfŸ F‰w¢braš MfhJ v‹W« r£l
K‹tiuî TW»wJ. ïj‹_y« xU kdnehahËÆ‹
j‰bfhiy Ka‰á v›Éj Érhuiz¡nfh
tH¡»‰nfh c£gL¤j¥gl kh£lhJ. vÅD«, ïªj
r£l K‹tiuî eh£o‹ kdey kU¤Jt¤ij¥
ão¤JŸs gšntW K¡»akhd ãu¢ridfS¡F¤
Ô®îfhz¤ jtW»wJ v‹W kU¤Jt®fS« r_f¢
brašgh£lhs®fS« R£o¡fh£L»wh®fŸ.
m u r h § f « j d J k d e y ¡ b f h Ÿ i f i a
cUth¡»dhy‹¿, kdnehahËfS¡F tH§f¥gL«
ïªjcÇikfshšga‹ÉisahJ.
r£l K‹tiuî ehlhSk‹w x¥òjiy¥ bg‰WÉL«
v ‹ w f £ l ¤ â š ï U ¡ » w n g h J , m j i d
brašgL¤Jtj‰F¤ njitahd bfhŸif v§nfí«
fhz¥glÉšiy. 2011 nk khj« kdey¡ bfhŸif¡
F G m i k ¡ f ¥ g £ l n g h J , b f h Ÿ i f i a
cUth¡Ftj‰F Xuh©Lfhy mtfhr¤ij k¤âa
Rfhjhu mik¢rf« mªj¡ FGÉ‰F tH§»aJ.
mj‹ãwF, MWkhj§fŸ fhyÚ£o¥ò njitba‹W
ïu©LKiw mªj¡ FG nf£L¡bfh©lJ. Mdhš,
ï‹WtiuÆš mj‰fhd xU K‹tiuî Tl
bghJk¡fŸ gh®it¡F tuÉšiy. nghâa jftš

g â î ï š y h j J b f h Ÿ i f i a c U t h ¡ F «
eilKiwia¤ jhkj¥gL¤âíŸsJ v‹W njáa
kÅj cÇikfŸ Miza«, c¢rÚâ k‹w¤âl«
b j Ç É ¤ J Ÿ s J . v ª j m s É ‰ F k d n e h Œ
guÉÆU¡»wJ v‹gij m¿a, ehL jGÉa MŒî
x‹iw nk‰bfhŸtj‹ mtáa« F¿¤J k¤âa khÃy
muá‹ fU¤ij #]iy 8 m‹W c¢rÚâk‹w«
nf£lJ.
k¤âa Rfhjhu mik¢rf ïiz¢
brayU«, r£l K‹tiuî¡fhd
n j á a É t h j § f Ë š
g § b f L ¤ j t U k h d R # a h
»UZz‹, mªj¡ bfhŸif
ïšyhj ÃiyÆY«Tl r£l¤ij
murh§f¤jhš brašgL¤j
Koí« v‹»wh®. “j‰nghija
njáa kdey¤ â£l¤â‹Ñœ
cŸs cŸf£Lkhd¤ij e«khš
ga‹gL¤j Koí«. MŸ gy¤ij
mâfÇ¥gj‰fhd eilKiwia
mik¢rf« bjhl§»ÆU¡»wJ.
2011M« M©oÈUªJ ïJtiu
Rkh® 350 kdey kU¤Jt®fŸ
nr®¡f¥ g£oU¡»wh®fŸ. ïJ xU
á¿a bjhl¡f«jh‹. MdhY«
bjhl§»É£nlh«,” v‹W« mt®
TW»wh®.
mnjneu¤âš 2013 ã¥utÇ 22
m‹W ehlhSk‹w k¡fsitÆš
k¤âa Rfhjhu mik¢rf«
m Ë ¤ j x U g â È š c Ÿ s
É g u § f Ÿ e h £ o š k d e y
k U ¤ J t ¤ â š g Æ ‰ á
bg‰wt®fS¡F fL« g‰wh¡Fiw ïU¥gij¡
f h £ L » ‹ w d . n k Y « , ï U ¡ » w F i w ª j
v©Â¡ifÆyhd âwdhs®fŸTl eh£o‹ gy
gFâfËš V‰w¤jhœthd KiwÆš ÃaÄ¡f¥
g£oU¡»wh®fŸ. r©of®, âšÈ, nfhth, òJ¢nrÇ
M»a efu§fËš kdey kU¤Jt®fŸ TLjyhf
ïU¡»wh®fŸ v‹W br‹idiaí« ãÇ£lidí«
nr®ªj MŒths®fŸ 2010M« M©oš el¤âa xU
MŒî bjÇÉ¡»wh®fŸ. mªj MŒÉ‹ Koî
‘ïªâa‹ #®dš M~¥ ir¡»ah£Ç' g¤âÇifÆš
btËah»íŸsJ. xU y£r« k¡fS¡F xU kdey
kU¤Jt® ïU¡f nt©L«. r©of® efÇš 244
rjåj« TLjš kdey kU¤Jt®fŸ cŸsd®. k‰w
khÃy§fËY« ôÅa‹ ãunjr§fËY« nghJkhd
kdey kU¤Jt®fŸ ïšiy. k¡fŸ bjhifÆš 41
rjåj¤âdiu¥ bg‰WŸs 9 khÃy§fËš 90
rjåj¤â‰F nkš g‰wh¡Fiw cŸsJ. 60,000 k¡fŸ
thœ»w y£r¤Ôî¥ gFâÆš xU kdey kU¤Jt®Tl
ïšiy. ïªj¥ ãu¢ridia¡ ifahŸtj‰fhd
nghâa cŸf£Lkhd«, MŸgy« ïu©Lnk eh£oš
Äf¡ Fiwthf ïU¥gij njáa kÅj cÇikfŸ
Miza m¿¡if R£o¡ fh£L»wJ. kU¤Jtkid¡
f£ol§fŸnrjkilªjÃiyÆšcŸsd.
g y k U ¤ J t k i d Æ š
btË¢r¤â‰fhd V‰ghLTl
ïšiy. Kiwahd fÊ¥giw
trâfŸ ïšyhj ÃiyÆš gy
kU¤JtkidfËš nehahËfŸ
âwªj btËia¥ ga‹gL¤j
n t © o a f £ l h a ¤ â ‰ F
c Ÿ s h » w h ® f Ÿ . M d h š ,
m â f Ç ¤ J t U « k d e y ¥
ã u ¢ r i d f i s ¡
f £ L ¥ g L ¤ J t j ‰ F M Ÿ
gy¤ijí« cŸf£Lkhd¤ijí«
nk«gL¤JtJk£LnknghjhJ.
b g U « g h y h d k d n e h Œ
ã u ¢ r i d f i s K i w a h d
ftÅ¥ã‹ _yK« cz®î¥ó®t
MjuÉ‹ _yK« f£L¥gL¤j
K o í « . ï J n e h a h Ë Æ ‹
R a k Ç a h i j i a Û £ g j h f
m i k í « . M f n t , ò w
n e h a h Ë f S ¡ F á » ¢ i r
m Ë ¥ g j ‰ F m â f Ã â
ga‹gL¤j¥gl nt©L« v‹w
òâa fU¤J K‹it¡f¥gL»wJ.
ïªâahÉš kdey kU¤Jt
g £ b # £ o š ò w n e h a h Ë f Ÿ á » ¢ i r ¡ f h f
xJ¡f¥gLtJ Äf brh‰gkhd bjhifjh‹.
cjhuzkhf, F#uh¤ij vL¤J¡bfh©lhš 2003š
kU¤Jt nrit¡F vd xJ¡f¥g£l 85,620 y£r«
%ghÆš, kdnehŒ á»¢ir¡bfd tH§f¥g£lJ 0.95
rjåj«jh‹-820 y£r« %ghŒjh‹. mâY« 92
rjåj« Ãâ cŸf£Lkhd¤â‰fhf bryÉl¥g£lJ.
kdey â£l§fS¡fhf xJ¡f¥g£lnjh btW« 21.5
y£r« %ghŒjh‹. mâY« 67 rjåj Ãâ gÂahs®
Câa¤â‰fhfî«, 20 rjåj« kUªJfŸ k‰W« ïju
bghU£fS¡fhfî« bryÉl¥g£lJ v‹W r®tnjr
mik¥gh»a ‘ngÌ¡ Ú£°' ÃWtd« jdJ 2009«
M©L m¿¡ifÆš bjÇÉ¤JŸsJ. “99 rjåj
kdnehahËfS¡F mt®fis kU¤JtkidÆš
nr®¡fhkny á»¢iraË¥gJ rh¤âa«jh‹. kdey

kU¤JtkidÆ‹ NHšfŸ bgU«ghY« btW¥ig
V‰gL¤Jtjhf ïU¥gjhš òw nehahËfshf
á»¢iraË¥gJ gÇªJiu¡f¤ j¡fjhf ïU¡»wJ,”
v‹W I.v¢.ã.V.v°. (kÅj el¤ijfŸ k‰W« rh®ò
m¿Éaš ÃWtd«) ïa¡Fe® ÃnkZ njrhŒ TW»wh®.
2010 #]iyÆš br‹idÆš elªj ïªâahÉš
kdnehŒ F¿¤j bjhiy neh¡F¡fhd njáa
fU¤ju§»š mt® ï›thW T¿dh®. 12tJ
Iªjh©L¤ â£l¤âš mâf Ãâ xJ¡f¥g£oU¥gjhš
r_f¡ ftÅ¥ò v‹gâš mâfkhf KjäL
brŒtj‰fhdthŒ¥òeh£o‰FcŸsJ.
r_f§fis <LgL¤Jf, ÉÊ¥òz®it
V‰gL¤Jf:
kdey¡ bfhŸifia braÿ¡f« cŸs x‹whf
M¡FtJ v¥go v‹gJ F¿¤J tšYe®fSl‹
‘lî© L v®¤' g¤âÇif rh®ãš ng£o fhz¥g£lJ.
j‰nghija mik¥ãš ÃWtd« rh®ªj nritfŸ
g‰wh¡Fiwahf ïU¥gJ bgÇa FiwghL v‹W yhg
neh¡fk‰w ‘g¥Ë¡ bAš¤ ~gî©nlõ‹ M~¥
ïªâah' mik¥ã‹ kdey kU¤Jt® uhFš á¤jhÆ
TW»wh®. bghJ¤Jiw mik¥òfŸ Äf¡ Fiwthfnt
cŸsd. jÅah® JiwÆd®jh‹ bgU«ghyhd
nritfis tH§F»wh®fŸ. Mfnt, bghJ Rfhjhu
mik¥ig tY¥gL¤Jtjhf mªj¡ bfhŸif mika
nt©L«. mnjneu¤âš mJ jÅah® kdey kU¤Jt
nrit tH§FnthÇ‹ g§if Kiw¥gL¤j nt©L«.
kdey tšYe®fis rh®ªâU¡F« Ãiy Fiw¡f¥gl
nt©L«. fhrnehŒ xÊ¥ò â£l¤âš nehŒ
gÇnrhjidfS« á»¢irfS« áw¥ò¥ gÆ‰á
bg‰wt®fshšjh‹ nk‰bfhŸs¥gL»‹wd.
mnjnghš ïâY« brŒa¥gl nt©L«. v¢IÉ/vŒ£°
â£l§fis¥nghy kdey kU¤Jt â£l¤â‰F«
Mnyhrf®fŸ njit. á»¢ir¤ â£l§fË‹
brašgh£il kâ¥ÕL brŒí« V‰ghL« bfhŸifÆš
ïU¡fnt©L«v‹»wh®mt®.
bg§fq% efÇš cŸs K‹dÂ kdey kU¤Jt
m¿Éaš ÃWtdkhd neõdš ï‹°ooô£ M~¥
b k ‹ l š b A š ¤ m © L Ã ô n u h r Æ ‹ °
(v‹.I.v«.v¢.v.v‹.v°.), bjh‰WnehŒ á»¢ir¤ Jiw
j i y t ® Í . F U u h { , r £ l K ‹ t i u i t í «
b f h Ÿ i f i a í « b r a š g L ¤ J t â š f t d «
brY¤j¥gl nt©L« v‹W TW»wh®. “ïªâahÉ‹
gy« mj‹ tYthd r_f¡ f£lik¥ãš ïU¡»wJ.
kdnehahËfŸ bgU«ghyhndhiu mt®fsJ
FL«g¤âd®jh‹ ftÅ¤J¡bfhŸ»wh®fŸ” v‹W
ÃnkZ njrhŒ TW»wh®. ïªj m«r« tY¥gL¤j¥gl
nt©L«. jÅahf xU kdey¡ bfhŸifia
cUth¡FtijÉl V‰fdnt ÃYitÆš cŸs njáa
Rfhjhu¡ bfhŸiffË‹ xU gFâahf mij
murh§f« kh‰w nt©L« v‹W âšÈia¢ nr®ªj
yhg neh¡f‰w mik¥gh»a ‘áne»' ÃWtd¤â‹
ïa¡Fe® m¥Jš kó¤ Tw»wh®. v‹.I.v«.
v.¢v.v‹.v°. ÃWtd¤â‹ K‹dhŸ ïa¡Fe®
M®.ÓÅthr _®¤â ïij x¥ò¡bfhŸ»wh®. “kdey
kU¤Jt¤ij eh« nehahËfS¡F vËâš
»il¡f¡Toajhf, f£L¥goahf¡ Toajhf,
V‰f¡Toajhf kh‰w nt©L«,” v‹»wh® mt®.
ï j ‰ F K « K i d m Q F K i w i a m t ®
K‹it¡»wh®. r_f¤ij <LgL¤JtJ, kdnehia
ïju nehŒfnshL nr®¤J ifahS« tifÆš mjid
bghJthd kU¤Jt nritnahL ïiz¥gJ, áw¥ò¥
gÆ‰á bgwhjt®fshY« ešy KiwÆš á»¢ir
mË¡f Koí« v‹gij x¥ò¡bfhŸs kW¡F« áw¥ò
k U ¤ J t ® f Ë ‹ f © n z h £ l ¤ â š k h ‰ w «
bfh©LtUtJ M»aitna mªj K«Kid
mQFKiw.
“ ï ‹ i w a k d e y k U ¤ J t m i k ¥ i g ¡
f£L¥gL¤JtJ kUªJ jahÇ¥ghs®fŸ F«gY«
jÅah® Jiw F«gY«jh‹” v‹»wh® _®¤â. ïj‰F
khwhf murh§f« kdnehŒ F¿¤j ÉÊ¥òz®it
gu¥òtâš m¡fiw fh£l nt©L«. Mdhš, xU bfL
thŒ¥ghf ïªâahÉš kdey FiwghLfS¡fhd
gÇnrhjid¡ ifnaL v‹W vJî« ïšiy.
“nehŒthŒ¥gL»wnghJ v‹d brŒa nt©L« v‹gJ
k¡fS¡F¤ bjÇªâU¡f nt©L«. k¡fËilna
ÉÊ¥òz®it V‰gL¤Jtj‰fhf murh§f«
Rtbuh£ofŸ, thbdhÈ, bjhiy¡fh£á Ãfœ¢áfŸ,
åâ ehlf§fŸ, r_f Clf§fŸ ngh‹w tH¡fkhd
tÊfis¥ ga‹gL¤j nt©L«. kdnehŒ bjhl®ghd
j f t š f i s n f Ÿ É - g â š , á ¤ j Ç ¥ ò f Ÿ ,
Fzkilªjt®fË‹ thœ¡if¡ fijfŸ ngh‹w
t o t § f Ë š » i l ¡ f ¢ b r Œ a n t © L « .
Fzkilªjt®fS¡F ïilnaahd bjhl®ò
mik¥òfŸ nehahËfŸ j§fsJ nehia vâ®¤J¥
nghuhl cjÉahf ïU¡F«,” v‹»wh® mt®. r_f
ßâahd jtwhd v©z§fis¡ Fiw¥gâY«
b j h l ¡ f Ã i y Æ n y n a g Ç n r h j i d f Ÿ
nk‰bfhŸs¥gLtij cWâ¥gL¤JtâY« k¡fË‹
ÉÊ¥òz®î bgU« g§fh‰w Koí« v‹»wh® _®¤â.
kdnehia vâ®¤J¥ nghuhLtâš, bjhl¡f
ÃiyÆnyna gÇnrhjid brŒtJ xU K¡»akhd
m«r«v‹gJÃidÉšbfhŸs¥glnt©L«.
(nehahËfŸ, mt®fsJ cwÉd®fŸ M»nahÇ‹
bga®fŸ kh‰w¥g£LŸsd)
jftšfŸ: °Å¡jh jh°
Mjhu«: August 1-15, 2013 Down To Earth

fhtšJiw Ó®âU¤j¤J¡F
VG tÊKiwfŸ
njâ
1996
c¢rÚâk‹w¤âš bghJey tH¡F gâîbrŒ»‹wd®
22 br¥l«g®2006 k¤âa khÃy muRfŸ jdJ VG f£lisfis brašgL¤JkhW c¢rÚâk‹w« Ô®¥gË¡»wJ.
2007 #dtÇ 3«njâ¡FŸ muRfS¡F fhymtfhr« tH§f¥gL»wJ.
11#dtÇ 2007 MizfŸ brašgL¤j¥g£lij c¢rÚâk‹w« ÉrhÇ¡»wJ. khÃy muRfŸ fhy¡bfLit
Ú£o¡f¡ nfhU»‹wd. MW khÃy muRfŸ jÅ¤jÅ kW MŒî kD¡fis jh¡fš brŒ»‹wd.
mªj kW MŒî kD¡fis Úâk‹w« jŸSgo brŒ»wJ. 2,3,5 M»a f£lisfis cldoahf
brašgL¤j Úâk‹w« MizÆL»wJ. 1,4,6,7 M»a f£lis brašgL¤j fhy¡bfLit
Ú£o¡»wJ.
11V¥uš 2011 Úâk‹w Érhuiz - gjÉ¡fhy« bjhl®ghd f£lisfŸ - 2,3 F¿¤j MizfS¡F«, r£l
xÊ§»ÈUªJ òy‹Érhuiz¥ ãÇit ãÇ¡F« f£lis - 4 F¿¤j MizfS¡F« jiyik
tH¡f¿P® mtfhr« nfhU»wh®; mj‹ ãwF brašâwDŸs ÉrhuizvJî« ïšiy.
11kh®¢ 2013 gŠrh¥, Õfh® khÃy§fËš fhtšJiw m¤JÛwšfŸ F¿¤J c¢rÚâk‹w¤â‹ ntbwhU
mk®î¡ FG jhdhf K‹ tªJ Érhuiz¡F vL¤J¡bfhŸ»wJ. ãufhZ á§ FG
f£lisfis brašgL¤JtJ F¿¤j ãukhz¥ g¤âu§fis jh¡fš brŒíkhW k¤âa khÃy
muRfS¡F neh£O°mD¥ò»wJ.
9nk 2013 c¢rÚâk‹w Ô®¥ò¡F¥ ãwF 15 khÃy§fŸ fhtšJiw r£l§fis Ãiwnt‰¿aJ murik¥ò
rhrd¥go bršYgo MFkh v‹W Mnyhrf® AÇZ rhšnt kDjh¡fš brŒ»wh®. kDit
V‰W¡bfh©l c¢rÚâk‹w« mid¤J khÃy§fS¡F« neh£O°mD¥ò»wJ.
c¢rÚâk‹w ÉrhuizfŸ, ÃfœîfŸ k‰W« fhy všiyfŸ
XŒîbg‰w fhtš Jiw jiyik ïa¡Fe®fŸ (DGP) ãufhZ á§, v‹.nf. á§ ïUtU«
2. njâthÇahd ÃfœîfŸ: ãufhZ á§ & Vidnah® vâ® ïªâa muR & Vidnah®
VG f£lisfŸ - RU¡f«
f£lis x‹W: ã‹tU«gÂfS¡fhfkhÃyghJfh¥òMiza«(v°.v°.á.)mik¡fnt©L«:
(i) khÃymuRfhtšJiwÛJnjita‰wbršth¡FmšyJÃ®¥gªj«brY¤jhkšïU¥gijcWâ¥gL¤Jjš,
(ii) ÉÇthdbfhŸistÊfh£lšfiscUth¡Fjšk‰W«
(iii) khÃyfhtšJiwÆ‹brašgh£ilkâ¥ãLjš.
f£lis ïu©L: fhtšJiw jiyik ïa¡Fe® (oÍã) jFâ mo¥gilÆš btË¥gilahd KiwÆš
ÃaÄ¡f¥gLtijcWâ¥gL¤jnt©L«,mtuJgjÉ¡fhy«Fiwªjg£r«ïu©LM©LfshfntïU¡fnt©L«.
f£lis _‹W: eilKiw¥gÂfËš <LgL¤j¥gL« ïju fhtšJiw mâfhÇfS« (xU kht£l¤â‰F¥
bghW¥ghd fhtšJiw f©fhÂ¥ghs®fŸ k‰W« xU fhtš Ãiya¤â‰F¥ bghW¥ghd fhtš Ãiya mâfhÇfŸ
cŸgl)Fiwªjg£r«ïu©lh©Lfhy¤â‰FÃaÄ¡f¥gLtijcWâ¥gL¤jnt©L«.
f£lis eh‹F: fhtšJiwÆ‹r£l«xG§FgÂfisí«òydhŒîgÂfisí«ãÇ¡fnt©L«.
f£lis IªJ: fhtšJiw f©fhÂ¥ghs® Ãiy¡F¡ Ñœ cŸs fhtšJiwÆdÇ‹ ïlkhWjšfŸ, ïl Ãakd§fŸ
gjÉ ca®îfŸ k‰W« gÂfŸ bjhl®ghd ïju Éõa§fis Koî brŒaî«, fhtšJiw f©fhÂ¥ghs® Ãiy¡F
nkš cŸst®fË‹ ïlÃakd§fŸ, ïlkhWjšfŸ bjhl®ghf gÇªJiu brŒaî«, fhtšJiw Ã®thf thÇa« (ã.ï.Õ.)
mik¡fnt©L«.
f£lis MW: fhtš kuz«, gy¤j fha« mšyJ fhtÈ‹nghJ t‹òz®¢á cŸË£l fL« jtwhd brašfŸ
bjhl®ghf fhtšJiw Jiz f©fhÂ¥ghs® Ãiy¡F nkš cŸs fhtšJiw mâfhÇfŸ Ûjhd bghJ k¡fË‹
òfh®fŸ F¿¤J ÉrhÇ¡f khÃy k£l¤âY« fL« jtwhd brašfŸ bjhl®ghf fhtšJiw Jiz¡ f©fhÂ¥ghs®
Ãiy¡F ÑnH cŸs fhtšJiwÆd® Ûjhd bghJ k¡fË‹ òfh®fŸ F¿¤J ÉrhÇ¡f kht£l k£l§fËY« xU
fhtšJiwòfh®fŸMiza«(ã.á.V.)mik¡fnt©L«.
f£lis VG: Fiwªjg£r« ïu©L M©LfŸ gjÉ¡fhy¤Jl‹, k¤âa fhtšJiw mik¥òfË‹ (á.ã.X.)
jiyt®fis nj®î brŒaî« gÂ Ãakd« brŒaî« xU g£oaiy jah® brŒa k¤âa muR k£l¤âš xU njáa
ghJfh¥òMiza«(v‹.v°.á.)mik¡fnt©L«.

fhtš Ó®âU¤j« bjhl®ghd ãufhZ á§ tH¡»š
kh©òÄF c¢rÚâk‹w¤â‹ gÂ¥òiufis
Ãiwnt‰Wtj‰fhd r£lbkh‹¿‰F k‰W« mjDl‹
bjhl®òila k‰W« ïilÉisthd bghU£ghLfS¡fhfî«
tif brŒtj‰fhdbjhU r£lK‹toî
ïªâa¡ Foauá‹ mWg¤J eh‹fh« M©oš jÄœehL khÃy¢
r£lk‹w¥ nguitahš ã‹tUkhW r£lÄa‰w¥gLtjhFf:-
m¤âaha« - I
K‹Diu
FWªjiy¥ò k‰W« bjhl¡f«
1. (1) ïªj¢r£l«,2013M«M©LjÄœehLfhtš(Ó®âU¤j«)r£l«vdtH§f¥bgW«.
(2) ïJ, 2013M« M©L br¥l«lg® â§fŸ 11M« ehs‹W eilKiw¡F tªJÉ£oU¥gjhf¡
bfhŸs¥gLjšnt©L«
bghUŸ tiuaiwfŸ
2. (1) ïªj¢r£l¤âšjWthÆ‹njitntwhdhy‹¿,
a) “thÇa«” v‹gJ 8M« ãÇÉ‹go mik¤JUth¡f¥g£l fhtš gÂaik¥ò thÇa« v‹W
bghUŸgL«.
b) “Miza«”v‹gJ5M«ãÇÉ‹goV‰gL¤j¥g£lkhÃyghJfh¥òMiza«v‹WbghUŸgL«.
c) “muR”v‹gJkhÃymuRv‹WbghUŸgL«.
d) “fhtš mYty®” v‹gJ jÄœehL fhtš JiwÆ‹ cW¥ãd® vtU« v‹gJ bghUŸgL« k‰W«
khÃy¤â‹ k‰W« jÄœehL fhtšJiwÆ‹ mYty®fŸ bjhl®ghf gÂòÇªJ bfh©oU¡F« xU
ïªâafhtšgÂ(ï.fh.g.)mYtyiuí«cŸsl¡F«.
e) “tF¤Jiu¡f¥g£l”v‹gJïªj¢r£l¤â‹gotF¤Jiu¡f¥g£lJv‹WbghUŸgL«;
f) “ÑHik gjÉ goÃiyfŸ” v‹gJ Jiz¡ f©fhÂ¥ghsÇ‹ goÃiy¡F¡ ÑnHíŸs
mid¤J¥goÃiyfS«mšyJmj‰FÃfuhdit;
g) “nk‰gh®itÆL« goÃiyfŸ” v‹gJ Jiz¡fhtš f©fhÂ¥ghsÇ‹ goÃiyfŸ mšyJ
mj‰FÃfuhditk‰W«nk‰g£lJ;
ika¢ r£l« 5/1861 ika¢ r£l« 24/1859. jÄœehL r£l« 3/1888. ika¢ r£l« 2/1974, ika¢
r£l« 45/1860
(2) ïªj¢ r£l¤âš ga‹gL¤j¥g£LŸs brh‰fŸ k‰W« brh‰bwhl®fŸ Mdhš, F¿¥ghf 1861M«
M©L fhtš r£l¤âš, 1859M« M©L jÄœehL kht£l fhtš r£l¤âš, 1888M« M©L
br‹id khefu¡fhtš r£l¤âš, 1973M« M©L F‰wÉaš be¿Kiw¤ bjhF¥ò¢ r£l¤âš k‰W«
ïªâa j©lid¢ r£l¤âš tif brŒJŸsthwhd mnj bghUis¡bfh©oU¡F« vd
És¡f¥glÉšiy.

m¤âaha« - II
fhtš jiyik ïa¡FeÇ‹ k‰W« ãw fhtš mYty®fË‹ mYtyf¡ fhy«
fhtš jiyik ïa¡FeÇ‹ nj®î, gÂak®¤j« k‰W« fhy«.
3. (1) muR, Ú©lfhy¥ gÂbjhl®ghf fhtš gil¡F Äfî« ešyÉjkhd kâ¥ãid k‰W« jiyik
jh§Ftj‰fhd bjhl® mDgt¤ijí« bfh©oU¡F« egiu fhtš jiyik ïa¡Fe® gjÉ¡fhf
ika muá‹ gÂahs® nj®thiza¤jhš g£oaÈl¥g£l JiwÆ‹ IªJ Äfî« KJÃiyÆYŸs
fhtšmYty®fS¡FŸËUªJfhtšjiyikïa¡FeiugÂak®¤j«brŒant©L«.
(2) gÂ ÉâfËš ml§»íŸsit vJ v›thwhfÆU¥ãD«, (1)M« c£ãÇÉ‹go gÂak®¤j«
brŒa¥g£LŸs fhtš jiyik ïa¡Fe® mtUila mšyJ mtSila XŒîbgW« gUt¤â‹
njâiabghU£gL¤jhkšFiwªjg£r«ïu©LM©Lfhy«gjÉÆÈU¡fnt©L«.
(3) fhtš jiyik ïa¡Fe® ã‹tU« NœÃiyfË‹ Ñœ mtUila mšyJ mtSila
bghW¥òfËÈUªJÉLÉ¡f¥glyh«.
(a) xU F‰w tH¡»š mšyJ CHš tH¡F x‹¿š r£l¤ij Ãiy eh£L« Úâk‹wbkh‹¿dhš
j©lidbg‰¿U¥gj‹ngÇš;
(b) gÂÆÈUªJ Ú¡f¥gLjš, Éy¡Fjš mšyJ f£lha XŒî mšyJ mid¤J ïªâa¥ gÂfŸ
(xG§F k‰W« nkšKiwpL) ÉâfŸ mšyJ bjhl®òila ãw vªj ÉâÆ‹ tifKiwfË‹go
tH§f¥glLŸsÑœ¥gjÉx‹¿‰FÑÊw¡f¥gL«j©lidÆ‹ngÇš;
(c) cl‰TW mšyJkdÃiy rÇÆšyhik mšyJ k‰wgo mtUila mšyJ mtSila gÂia
brŒJKo¥gj‰FKoahkšnghF«Ãiy¡FcŸsjhšM»ajFâÆ‹ikÆ‹ngÇš;
(d) khÃy muá‹ mšyJ ika muá‹ Ñœ ãw gjÉ vj‰F« mtUila mšyJ mtSila
x¥òjYl‹m¤jifagjÉ¡FgÂak®¤j«brŒa¥gLtj‹ngÇš;
(e) vG¤J¥ó®tkhfgâîbrŒa¥glnt©oaãwÃ®thfmo¥gilfË‹ngÇš;
F¿¤j áy gjÉfËš ïU¥gtÇ‹ mYtyf¡ fhy«
4.(1) fhtš ÃiyÆš, fhtš kht£l« mšyJ Mizauf« M»at‰¿‹ bghW¥ãš ïU¡f¡Toajhf
gjÉak®¤j« brŒa¥gl¡ Toa fhtš mYtyf¤â‹ gÂtiu¡ f£LfS¡F c£g£L Fiwªjg£r«
ïu©L M©LfS¡F gjÉÆš ïU¡f nt©Lk mšyJ mtUila mšyJ mtSila XŒîbgW«
njâtiuïâšvJKªâanjhmJtiugjÉÆšïU¡fnt©L«.
m¤âaha« - III
fhtš gÂÆ‹ Ã®thf«
khÃy ghJfh¥ò Miza«
5. (1) muR, khÃy ghJfh¥ò Mizabkd m¿a¥gL« Mizabkh‹¿id V‰gL¤j nt©L«.
(2) Miza« ã‹tU« cW¥ãd®fis¡ bfh©oU¡f nt©L«, mjhtJ;-
(a) fhtš ïyhfhÉid bghW¥ãš bfh©LŸs mik¢r® mt® jiytuhf ïU¤jš nt©L«.
gjÉtÊ;
(b) jÄœehLr£lk‹w¥nguitÆYŸsvâ®¡f£á¤jiyt®,
(c) jiyt®,jÄœehLmuR¥gÂahs®nj®thiza«,gjÉtÊ;
(d) jiyt®,jÄœehLkhÃykÅjcÇikfŸMiza«,gjÉtÊ;
(e) jiyt®,khÃykfË®Miza«,gjÉtÊ;
(f) jiyt®,khÃyáWgh‹ikÆd®Miza«,gjÉtÊ;
(g) jiyik¢brayhs®,gjÉtÊ;
(h) cŸJiwiabghW¥ãšbfh©LŸsbrayhs®,gjÉtÊ;k‰W«
(i) fhtšjiyikïa¡Fe®,mt®cW¥ãd®-brayhsuhfïU¥gh®,gjÉtÊ;

Miza¤â‹ bra‰gÂfŸ
6. Miza«, ã‹tU« bra‰gÂfis¢ brŒa nt©L«, mjhtJ;-
(a) r£l¤â‰»z§»a tifÆš âwikia C¡f¥gL¤Jjš, âw«gl brayh‰Wjš, bghW¥òlik k‰W«
ghuh£L«Éjkhfbrayh‰Wtj‰fhfÉÇthdfhtšbe¿KiwfistF¥gj‰F;
(b) fhtš gilÆ‹ brašgh£oid kâ¥ãLtj‰F brŒJ Ko¡F« F¿¥òfis milahs« fhQtj‰F
mJ bra‰gh£L¤ âwik, bghJ k¡fË‹ âU¥â, fhtš òydhŒî bjhl®ghf ghâ¡f¥g£ltÇ‹ âU¥â
k‰W« bghW¥ò, ghuh£Ljiy fz¡»š it¤jš, Mjhu§fË‹ cfªj ga‹ghL k‰W« kÅj cÇikfŸ
ju§fisc‰Wneh¡fšM»aitcŸsl§»ÆU¡fnt©L«.
(c) fhtšgilÆ‹mik¥òbrŒJKo¡F«brašgh£oidkWMŒîk‰W«kâ¥ÕLbrŒtj‰F.
(d) muádhš x¥gil¡f¥glyhF« m¤jifa ãw bra‰gÂfŸ;
M©l¿¡if
7. (1) Miza«, x›bthU M©o‹ ïWâÆY« flªj M©o‹nghJ elªJ KoªJŸs mjDila gÂ
mo¥gilÆyhd k‰W« fhtš gilÆ‹ brŒJ Ko¡F« bra‰gh£oid kâ¥ãLtj‹ ngÇš
M©l¿¡ifia muR¡F¢ rk®¥ã¡f nt©L«. mJ nk«gL¤Jtj‰fhd gÇªJiufis
cŸsl¡»ÆU¡fnt©L«.
(2) muRr£lk‹w¥nguitÆš,(1)-M«c£ãÇÉšf£l¥g£LŸsM©l¿¡ifiait¤jšnt©L«.
fhtš gÂaik¥ò thÇa« k‰W« FG¡fË‹ mik¥ò k‰W« bra‰gÂfŸ.
8. (1) fhtš jiyik ïa¡Fe® k‰W« ã‹tU« fhtš TLjš jiyik ïa¡Fe® ju ÃiyÆYŸs
KJÃiyÆYŸs fhtš mYty®fŸ ml§»íŸs fhtš gÂaik¥ò thÇa« x‹W ïU¤jš nt©L«,
mjhtJ:-
(a) fhtšTLjšjiyikïa¡Fe®(Ã®thf«);
(b) fhtšTLjšjiyikïa¡Fe®(r£l«k‰W«xG§F);
(c) fhtšTLjšjiyikïa¡Fe®(jiyikÆl«);k‰W«
(d) fhtšTLjšjiyikïa¡Fe®(E©z¿î);
(2) fhtš jiyik ïa¡Fe® jiytuhf ïU¤jš nt©L« k‰W« Äfî« KJÃiyÆYŸs fhtš TLjš
jiyikïa¡Fe®thÇa¤â‹mitT£LeuhfïU¤jšnt©L«.
(3) thÇa¤â‹bra‰gÂfŸã‹tUkhWïU¤jšnt©L«:-
(a) thÇa«, fhtš f©fhÂ¥ghsÇ‹ ju ÃiyÆYŸs mYty®fË‹ k‰W« mj‰F nkš fhtš
jiytÇ‹ juÃiy tiu ïU¥gtÇ‹ gjÉ ca®î, khWjš k‰W« gjÉak®¤j« brŒjš
M»at‰iw¡fU¤âšbfh©LgÇªJiubrŒant©L«.
thÇa¤â‹ gÇªJiufË‹ngÇš fhtš jiyik ïa¡Fe® cÇa elto¡if¡fhf muR¡F
fU¤JU¡fismD¥gnt©L«.
fhtš jiytÇ‹ juÃiy¡F nkny cŸs mYty®fË‹ gjÉ ca®î, khWjš k‰W«
gjÉak®¤j« brŒtj‰fhf fhtš jiyik ïa¡Fe® cÇa elto¡if¡fhf muR¡F
fU¤J¡fismD¥gnt©L«.
(b) thÇa«, fhtš f©fhÂ¥ghs® k‰W« mj‰F nkš ju ÃiyÆYŸs mYty®fËlÄUªJ
bgw¥gL« KiwpLfis mshîif brŒí« mik¥bgh‹whf bra‰gl nt©L«. thÇa«,
m¤jifa KiwpLfis MŒî brŒa nt©L« k‰W« fhtš jiyik ïa¡Fe® _y« muR¡F
mjDilagÇªJiufismD¥gnt©L«.
(c) nkY«,thÇa«gj¡f§fistH§Ftj‰fhfmuR¡F¥gÇªJiufis¢brŒant©L«.
(4) mYty®fË‹ k‰W« fhtš TLjš f©fhÂ¥ghsÇ‹ juÃiy¡F¡ ÑGŸst®fË‹ gjÉ ca®î,
khWjš k‰W« gjÉak®¤j« brŒjš M»at‰iw fU¤â‰bfhŸtj‰F khÃy fhtš gÂahs® FG
x‹WïU¤jšnt©L«.
(5) k©ly, ruf, khefu k‰W« kht£l msÉyhd gÂahs® FG¡fŸ ïU¤jš nt©L«. murhš
tH§f¥g£LŸs m¿î¤jšfŸ k‰W« be¿KiwfS¡F ïz§»a tifÆš mt®fSila mâfhu
tu«ã‰FŸ rh®Ãiy ju¤âYŸs fhtš mYtyÇ‹ khWjšfis brašâw¥gL¤Jtj‰F mJ

mâfhu«bg‰¿U¡f¡ToajhŒïU¡F«.
(6) khÃy«, k©ly«, ruf«, khefu« k‰W« kht£l msÉyhd gÂahs® FG¡fË‹ ïiz¥gh¡f«,
bghW¥òfŸ,bra‰gÂfŸk‰W«mâfhu§fismuRtF¤Jiu¡fnt©L«.
(7) ïªj¥ ãÇÉ‹go brŒa¥g£l MŸ nj®î k‰W« gjÉ ca®îfŸ r«gªj¥g£l gÂ, tif k‰W« ãÇî
M»at‰iwÃ®t»¡F«gÂÉâfS¡Fïz§»atifÆšïU¤jšnt©L«.
r£l« k‰W« xG§F k‰W« F‰w¥ òydhŒî ãÇîfŸ ãÇ¡f¥gLjš.
9. (1) F‰w¡fhtš Ãiya§fshf bgaÇl¥g£LŸsit jÉu x›bthU fhtš Ãiya¤âY«, r£l« k‰W«
xG§F ãÇî k‰W« òydhŒî ãÇî M»a ïu©L ãÇîfS« Ãiya ïU¥ãl mYtyÇ‹
f£lhSifÆ‹ Ñœ gÂ brŒJ bfh©oU¡F« ïu©oY« mt® ïu©L ãÇîfS¡»ilna
xU§»iz¥igcWâbrŒant©L«.
(2) òydhŒî¥ ãÇî Ãiya¤âš gâî brŒJŸs tH¡FfŸ mid¤â‹ òydhŒÉ‰F« k‰W«
Érhuiz¡F« r£l« k‰W« xG§F ãÇÉdhš J¥g¿a¥g£l tH¡FfŸ cŸsl§fyhdt‰¿‰F
bghW¥òilajhfïU¤jšnt©L«.
(3) òydhŒî¥ ãÇÉ‹ fhtš mYty®fŸ, J¥g¿í« fhty®fŸ, J¥g¿í« jiyik¡ fhty®fŸ k‰W«
J¥g¿í« rh®ò MŒths®fŸ vd miH¡f¥glyh«. ït®fŸ, k©ly fhtš jiyt® mšyJ fhtš
MizaÇ‹K‹x¥òjÈ‹¿ghJfh¥ò¥gÂvj‰F«kh‰¿mD¥g¥gLjyhfhJ.
(4) òydhŒî¥ ãÇî nghJkhd gÂahs®fSl‹ gÂ¢ Rikia ïirªJ rkhË¥gj‰F tif
brŒa¥gLjš nt©L«. thÇa« tH¡FfË‹ bjhFâia¡ fz¡»š vL¤J¡ bfh©L mâf¥goahd
gÂahs®v©Â¡if¡fhdÉâKiwfisÃ®zÆ¡fnt©L«.
(5) fhtš Ãiya« x›bth‹W«, fhzhkš nghF« eg®fË‹ tH¡Ffis bjhl®ªJ f©fhÂ¥gj‰F«
k‰W« xU§»iz¥gj‰F« J¥g¿í« rh®ò MŒths® xUtÇ‹ juÃiyÆYŸs xU fhzhkš nghF«
eg®bjhl®òmYtyiu¥bg‰¿U¡fnt©L«.
(6) 2000-M« M©L ïisP® Úâ (áWt®fË‹ m¡fiw k‰W« ghJfh¥ò¢ r£l¤â‹ 63-M« ãÇÉ‹ (2)-
M« c£ãÇÉ‹go, x›bthU fhtš Ãiya¤â‹ òydhŒî ãÇÉ‰FŸS«, vËâš m¿ªJ bfhŸS«
M‰wš kh‰W« cÇa gÆ‰á k‰W« ò¤j¿î¥ gÆ‰á bg‰w mYty®, Fiwªjg£r« xUt®
njit¥g£ltwhd mšyJ FHªij ey mYty®, v‹W bgaÇl¥g£L ïU¤jš nt©L«. ïªj mYty®
ãw fhtš mYty®fSl‹ xU§»izªJŸs ïisP®fis mšyJ áWt®fis ifahŸth®. ïªj
mYty®fŸ ïizªJ ïizP®fË‹ k‰W« áWt®fË‹ fhtš mQFKiwia nk«gL¤Jtj‰F«
k‰Wk xU§»iz¥gj‰F kht£l mšyJ khefu¤â‹ áw¥ò ïisP® fhtš my»‹ cW¥ãd®fshf
ïU¥g®.
m¤âaha« - IV
fhtš bghW¥òlik
khÃy¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò
10. muR khÃy msÉyhd fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥bgh‹¿id V‰gL¤j nt©L«. mjDila
jiytuhf cŸJiwia¥ bghW¥ãš bfh©LŸs brayhsiu¡ bfh©oU¡F«. fhtš jiyik ïa¡Fe®
k‰W« TLjš fhtš jiyik ïa¡Fe® (r£l« k‰W« xG§F) M»nah® khÃy fhtš òfh®fŸ mik¥ã‹
cW¥ãd®fshfïU¤jšnt©L«.
mYtiy el¤Jjš.
11. khÃy fhtš mâfhu mik¥ò, mjDila mYtšfis el¤Jtj‰fhf mj‰FÇa Éâfis tF¡f
nt©L«.
khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ã‹ bra‰gÂfŸ,
12. (1) khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò rh‹WWâ mYty® xUtuhš Kiw¥go rh‹bwh¥gÄl¥g£l
cWâbkhÊ Mtzbkh‹¿‹ got¤âš ghâ¡f¥g£l xUtÇlÄUªJ bgw¥g£l òfh® x‹¿‹ ngÇš,
nk‰gh®it juÃiyfËYŸs fhtš mYtyU¡F vâuhf “nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ik” Ûjhd
F‰w¢rh£L¡fisÉrhuizbrŒant©L«.

tu«òiu: Mdhš, fhtš bghW¥ãš kuz« v‹»‹w ne®Éš r£l¥ó®tkhd thÇRfËlÄUªJ mšyJ
ghâ¡f¥g£ltÇ‹beU§»acwÉd®fËlÄUªJòfh®bgw¥glyh«.
nkY« tu«òiu: Mdhš, khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò òfhÇ‹ bkŒ¤j‹ik g‰¿ Kjš
neh¡»‹ngÇšk£L«òfhÇidV‰fnt©L«.
nkY« tu«òiu: Mdhš, vGâat® bga® ïšyhj mšyJ òid¥bgaÇš tu¡Toa òfh®fŸ vjidí«
V‰f¡TlhJ.
nkY« tu«òiu: Mdhš, khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò, nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ikÆ‹
òfh®fis mit Úâk‹w elto¡if vjÅ‹ Tw¥gL« brŒâahf ïU¡»‹wnghJ mšyJ 1952-M«
M©L Érhuiz Miza§fŸ r£l¤â‹go mšyJ 1993-M« M©L kÅj cÇikfŸ r£l¤â‹go
mšyJfhtšÃiyMizfË‹goÉrhuizÆÈU¡F«nghJV‰f¡TlhJ.
És¡f«:ïªjm¤âaha¤â‹neh¡f§fS¡fhf“nkhrkhde‹dl¤ijÆ‹ik”v‹gJ
(a) fhtšghJfh¥ãškuz«;
(b) f‰gÊ¥ò;
fhtš ghJfh¥ãš bfhL§fha« ÉisÉ¤jš M»at‰¿‰F bfh©L brš»wJ; mšyJ bjhl®
ÃfœÉ‹ mo¥gilÆš mjid ÉisÉ¡f¡Toa fhtš mYtyÇ‹ braš mšyJ brŒa
nt©oaneu¤âšbrŒa¤jt¿abrašv‹WbghUŸgL«.
khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ã‹ gÇªJiufŸ
13.(1) khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ãdhš bgw¥g£l nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ikÆ‹ òfh® vJî«,
12M« ãÇÉ‹ eh‹fh« tu«òiuÆdhš ml§»Æuhj ghâ¡f¥g£ltiu, òfh® bfhL¤jtiu mšyJ ãw
eg® vtiuí« k‰W« bjhl®òila Mtz§fis MŒî brŒj ãwF njitahdjhf ïU¡»wbj‹whš
khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ghš bgw¥g£l njitahdjhf ïU¡»wbj‹whš khÃy fhtš
òfh®fŸ mâfhu mik¥ghš bgw¥g£l nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ik òfh® vJî« Érhuiz¡fhf
k‰W«m¿¡if¡fhffhtšòfh®fŸãÇî¡Ff£oaD¥g¥gLjšnt©L«.
(2) khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò mjDila gÇªJiufis cÇa elto¡if¡fhf muR¡F
rk®¥ã¡fnt©L«.
kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ã‹ mik¥ò
14.(1) muR, m¿É¡ifÆ‹ _y« x›bthU kht£l¤â‰fhfî« mšyJ Mizauf¤â‰fhfî« kht£l
fhtšòfh®fŸmâfhumik¥òx‹¿idmik¡fnt©L«.
(2) kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò kht£l M£áaiu mšyJ kht£l F‰wÉaš eLtiu
mjDila jiytuhf¡ bf©oU¡f nt©L«. fhtš f©fhÂ¥ghs® k‰W« TLjš fhtš
f©fhÂ¥ghs® kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ã‹ cW¥ãd®fshf ïU¤jš nt©L«.
br‹id mšyhj ãw Mizauf§fis¥ bghW¤j msÉš kht£l¤â‹ fhtš f©fhÂ¥ghs®
k‰W« Mizauf¤â‹ Jiz Miza® cW¥ãd®fshf ïU¤jš nt©L«. br‹id khefu
Mizauf¤ij¥ bghW¤j msÉš, kht£l M£áa® k‰W« khefu fhtš Miza® cW¥ãd®fshf
ïU¤jšnt©L«.
15. (a) kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò rh‹WWâ mYty® xUtuhš Kiw¥go rh‹bwh¥gÄl¥g£l
cWâbkhÊ Mtzbkh‹¿‹ got¤âYŸs ghâ¡f¥g£l xUtÇlÄUªJ bgw¥g£l òfh® x‹¿‹
ngÇš rh®Ãiy juÃiyfËYŸs fhtš mYtyU¡F vâuhf “nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹” Ûjhd
F‰w¢rh£L¡fisÉrhizbrŒjšnt©L«.
tu«òiu: Mdhš, fhtš bghW¥ãš kuz« v‹»‹w ne®Éš r£l¥ó®tkhd thÇRfËlÄUªJ mšyJ
ghâ¡f¥g£ltÇ‹beU§»acwÉd®fËlÄUªJòfh®bgw¥glyh«.
nkY« tu«òiu: Mdhš, kht£l fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò òfhÇ‹ bkŒ¤j‹ik g‰¿ Kjš
neh¡»‹ngÇšk£L«òfhÇidV‰fnt©L«.
nkY« tu«òiu: Mdhš, vGâat® bga® ïšyhj mšyJ òid¥bgaÇš tu¡Toa òfh®fŸ vjidí«
V‰f¡TlhJ.
nkY« tu«òiu: Mdhš, khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ik mšyJ
e‹dl¤ij òfh®fis mit Úâk‹w elto¡if vjÅ‹ Tw¥gL« brŒâahf ïU¡»‹wnghJ

mšyJ 1952-M« M©L Érhuiz Miza§fŸ r£l¤â‹go mšyJ 1993-M« M©L kÅj
cÇikfŸr£l¤â‹gomšyJfhtšÃiyMzifË‹goÉrhuizÆÈU¡F«nghJV‰f¡TlhJ.
És¡f«, - ïªj¡ T¿‹ neh¡f¤â‰fhf “nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ik” brh‰bwhl® 12M« ãÇÉ‹
És¡f¤âš bfhL¡f¥g£LŸs mnj bghUisna bfh©oU¡F«. k‰W« “e‹dl¤ijÆ‹ik”
v‹gJ m¢RW¤â¥ gz« g¿¤jš Ãy« mšyJ å£il mgfÇ¤jš mšyJ mâfhu mik¥ã‹ Äfî«
nkhroahf<LgL«ïilÉisthdãwvJî«v‹WbghUŸgL«.
(b) kht£l fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò “nk‰gh®it juÃiyÆYŸs” fhtš mYty®fS¡F vâuhf
mjdhš bgw¥gL« òfh®fis k‰W« mJ bghU¤jbkd¤ njh‹wyh»wtwhd m¤jifa ãw
bghU£ghLfiskhÃyfhtšòfh®fŸmâfhumik¥ã‰FR£oaD¥gnt©L«.
kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ãdhš ã‹g‰w¥gl nt©oa eilKiw
16. kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò¥ òfh®fis¤ Ô®¤J it¥gj‰fhf ã‹tU« eilKiwia ã‹g‰w
nt©L«.
(a) 15M« ãÇÉ‹ eh‹fh« tu«òiuÆdhš cŸsl§fhkÈU¡F« kht£l òfh®fŸ mâfhu mik¥ãdhš
bgw¥gL« e‹dl¤ij k‰W« Äfî« nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ikÆ‹ òfh® vJî« òfh®
bfhL¤jtiu mšyJ ãw eg® vtiuí« k‰W« bjhl®òila Mtz§fis MŒî brŒj ãwF k‰W«
e‹dl¤ijÆ‹ikÆ‹ mnj òfh® bjhl®ghf V‰bfdnt bjhl§f¥g£oU¡»w xG§F
elto¡iffŸ vJî« bjhl®òila xG§F mâfhu mik¥ãlÄUªJ Ã¢rÆ¡f¥g£l ãwF
Érhuiz¡fhf k‰W« m¿É¡if¡fhf fhtš òfh®fŸ ãÇî¡F njit¥go‹ f£oaD¥g¥gLjš
nt©L«.
kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò, mjDila gÇªJiufis cÇa elto¡if¡fhf muá‰F
rk®¥ã¡fnt©L«.
nk‰gh®itÆš ju ÃiyÆYŸst® k‰W« rh®Ãiy ju ÃiyÆYŸst®fS¡F vâuhd òfh®
17. nk‰gh®it juÃiyfËYŸs mJnghy rh®Ãiy juÃiyÆYŸs mYtyuh»a ïU ãÇÉdU« brŒJŸs
nkhrkhd e‹dl¤ijÆ‹ikÆ‹ òfh® x‹whf ïU¡»wbj‹whš, mªj Äfî« nkhrkhd e‹dl¤ij
bjhl®ghditg‰¿khÃyfhtšòfh®fŸmâfhumik¥ãdhšifahs¥glnt©L«
khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥òfŸ k‰W« kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ã‹
gÂahs® Mjuî
18. khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò k‰W« kht£l fhtšmâfhu mik¥ò mt®fSila bra‰gÂia
âw«gl brŒJ Ko¥gj‰fhf tF¤Jiu¡f¥glyh»wthwhd m¤jifa tiuíiufŸ k‰W« tiu¡f£LfŸ
k‰W«gofSl‹MjutË¡F«gÂahs®fis¡bfh©LcjÉahŒïU¤jšnt©L«.
19. fhtš òfh®fŸ ãÇî òydhŒîfis Ãiwnt‰Wtj‰F tF¤Jiu¡f¥glyh»wtwhd m¤jifa KiwÆš
fs myFfSl‹ mik¡f¥gLjš nt©L«. mJ TLjš fhtš jiyik ïa¡Fe® xUtÇ‹ Ã®thf¡
f£lhSififÆ‹ Ñœ gÂòÇí«. nkY«, fhtš jiyik ïa¡FeÇ‹ mid¤J¡ f£lhSifÆ‹
nk‰gh®itÆ‹ Ñœ gÂòÇí«. mJ, gÂÆÈU¡F« fhtš mYty® jÉu, XŒî bg‰WŸs fhtš mYty®fŸ
mšyJ ÉÊ¥ò¥gÂ mšyJ E©z¿î mšyJ fhtš F‰wÉaš ãÇî mYty®fis mšyJ ãw JiwfËš
gÂòÇí«mšyJXŒîbg‰wmYty®fis¡bfh©oU¡fnt©L«.
m¤âaha« - V
gštif
Éâfis¢ brŒtj‰fhd mâfhu«
20. (1) muR, ïªj¢ r£l¤â‹ neh¡f§fŸ mid¤ijí« mšyJ vjidí« Ãiwnt‰Wtj‰F Éâfis¢
brŒayh«.
(2). (a) ïªj¢ r£l¤â‹go brŒa¥g£l ÉâfŸ mid¤J« jÄœehL muájÊš btËÆl¥gLjš
nt©L« k‰W« F¿¥ã£l ehËš eilKiw¡F tUjš nt©Lbkd btË¥gilahf¤

bjÇÉ¡f¥g£oUªjhy‹¿ mit m›thW btËÆl¥g£l ehËnyna eilKiw¡F tUjš
nt©L«.
(b) ïªj¢ r£l¤â‹go ãw¥ã¡f¥g£l m¿É¡iffŸ mid¤J«, mit F¿¥ã£l ehËš
eilKiw¡F tUjš nt©L« v‹W brhšy¥g£oUªjhy‹¿ mit m›thW btËÆl¥g£l
ehËnynaeilKiw¡FtUjšnt©L«.
(3) ïªj¢ r£l¤â‹go brŒa¥g£l Éâ mšyJ ãw¥ã¡f¥g£l m¿É¡if mšyJ ãwã¡f¥g£l
Miz x›bth‹W« mJ m›thW brŒa¥g£l mšyJ ãw¥ã¡f¥g£l ã‹d®, Toa ÉiuÉš
r£lk‹w¥ nguitÆš it¡f¥gLjš nt©L«, k‰W« mJ m›thW it¡f¥g£l T£l¤bjhl®
mšyJ mjidaL¤j T£l¤bjhl® Kotiltj‰F K‹d® m¤jifa Éâ, mšyJ m¿É¡if
mšyJ Miz vâY« khWjš vjidí« r£lk‹w¥ nguitahdJ brŒíkhÆ‹ mšyJ m¤jifa
Éâ mšyJ m¿É¡if mšyJ Miz vJî« brŒa¥gLjnyh mšyJ ãw¥ã¡f¥gLjnyh TlhJ
vd r£lk‹w¥ nguit Koî brŒíkhÆ‹, mªj ÉâahdJ mšyJ m¿É¡ifahdJ mšyJ
MizahdJ mj‹ã‹d® m›thW kh‰¿aik¡f¥g£l tot¤ânyna eilKiw¡F tUjš
nt©L«, mšyJ ne®É‰nf‰g, eilKiw¡F tuhJ nghjš nt©L«; vÅD« m›thwhd khWjš
mšyJ mË¤jwî vJî«, mªj ÉâÆ‹go mšyJ m¿t¡ifÆ‹go mšyJ MizÆ‹go
K‹dnubrŒa¥g£lbrašVbjh‹¿‹bršYªj‹ik¡FFªjfÄ‹¿ïU¤jšnt©L«.
ïl®¥ghLfis Ú¡Ftj‰F mâfhu«
21. ïªj¢ r£l¤â‹ tifKiwfS¡F bršâw« mË¡ifÆš vG»w ïl®¥ghL vJî« ïU¡»wbj‹whš
muR, jÄœehL muájÊš btËÆl¥gL« Mizbah‹¿‹ _y« ïl®¥gh£il Ú¡Ftj‰fhf
mt®fS¡F njitbad mšyJ cfªjbjd ïU¡f¡ToaJ v‹W njh‹wyh»wthW ïªj¢ r£l¤â‹
tifKiwfS¡FKuzhfïšyhjm¤jifatifKiwfis¢brŒayh«;
tu«òiu; Mdhš, m¤jifa Miz vJî« ïªj¢ r£l« bjhl§»a njâÆÈUªJ ïu©L M©LfŸ
fhy«KotilªjãwFbrŒa¥gLjyhfhJ.
khÃy ghJfh¥ò Miza« thÇa«, khÃy òfh®fŸ mâfhu mik¥ò k‰W« kht£l¡ fhtš
òfh®fŸ mik¥ã‹ brašfŸ F¿¤j áy FiwghLfshš bršYªj‹ika‰wjhf M»ÉlhJ.
22. Miza¤â‹, thÇa«, khÃy¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò k‰W« kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu
mik¥ãd braš mšyJ elto¡if vJî« m¤jifa Miza¤â‹ thÇa«, khÃy¡ fhtš òfh®fŸ
mâfhu mik¥ò k‰W« kht£l¡ fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ãid mik¥gâYŸs Fiwªjg£r
fhÈÆl«mšyJFiwghLvJî«ïU¥gj‹mo¥gilÆ‹ngÇšnfŸÉnf£f¥gLjyhfhJ.
jÄœehL mtru¢ r£l« 3/2013.
Ú¡fwî« fh¥ò«
23.(1) 2013M«M©LjÄœehLfhtš(Ó®âU¤j«)mtru¢r£l«<§»jdhšÚ¡fwîbrŒa¥gL»wJ.
(2) m¤jifa Ú¡fwî v›th¿UªjnghâY« nk‰brh‹d mtru¢ r£l¤â‹go brŒa¥g£l vJî«,
vL¡f¥g£l elto¡if vJî« mšyJ gÂ¥òiu vJî« ïªj¢ r£l¤â‹go brŒa¥g£oU¥gjhf,
vL¡f¥g£oU¥gjhfmšyJbfhL¡f¥g£oU¥gjhf¡bfhŸs¥gLjšnt©L«.
b# b#ayÈjh
Kjyik¢r®.
neh¡f-fhuz És¡fîiu
c¢rÚâk‹w«, ãufhZ á§ vâ® ïªâa x‹¿a« ((2006) & SCC 1) v‹w tH¡»š mjDila Ô®¥ãš x›bthU
khÃyK« f£lkhakhf xU òâa fhtš r£l¤ij ïa‰w nt©L« v‹W gÂ¥òiu tH§»íŸsJ k‰W« nkY«
xU òâa r£l« ïa‰w¥gL« tiu ã‹tU« ãu¢ridfË‹ ngÇš khÃy muR¡F gÂ¥òiufŸ tH§»íŸsJ.
mjhtJ:-

1. khÃy¥ ghJfh¥ò Miza«.
2. fhtš jiyik ïa¡FeÇ‹ nj®î k‰W« Fiwªjg£r fhy«.
3. fhtš jiytÇ‹ k‰W« ãw mYty®fË‹ Fiwªjg£r¡ fhy«
4. òydhŒit¥ ãÇ¤jš.
5. fhtš gÂahs® thÇa«.
6. fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò
2. kh©òÄF c¢rÚâk‹w¤â‹ gÂ¥òiufS¡F ïz§»a tifÆš, muR, fhtš Ó®âU¤j« bjhl®ghf
r£lbkh‹¿id ïa‰Wtbjd Koî brŒJŸsJ. mj‹go, 2013M« M©L jÄœehL fhtš (Ó®âU¤j«)
mtru¢ r£l« (jÄœehL mtru¢ r£l« 3/2013M« M©L br¥l«g® â§fŸ 10M« ehs‹W MSeuhš
ãw¥ã¡f¥g£L mJ, 2013M« M©L br¥l«g® â§fŸ 11M« njâÆ£l jÄœehL áw¥ò muájÊš
btËÆl¥g£lJ.
3. ï¢r£lK‹toî,nk‰brh‹dmtru¢r£l¤â‰F¥gâyhfmikaÉiH»wJ.
b# b#ayÈjh
Kjyik¢r®.
2013M« M©L jÄœehL fhtš (Ó®âU¤j«) mtru¢ r£l« (jÄœehL mtru¢ r£l« 3/2013) ãw¥ã¡f¥g£lij¤
njitahdjh¡»a NœÃiyfis És¡F»‹w, jÄœehL r£lk‹w¥ nguit ÉâfË‹ 168M« ÉâÆ‹ goahd
Étum¿¡if.
c¢rÚâk‹w«, ãufhZ á§ vâ® ïªâa x‹¿a« ((2006) & SCC 1) v‹w tH¡»š mjDila Ô®¥ãš x›bthU
khÃyK« f£lkhakhf xU òâa fhtš r£l¤ij ïa‰w nt©L« v‹W gÂ¥òiu tH§»íŸsJ k‰W« nkY«
xU òâa r£l« ïa‰w¥gL« tiu ã‹tU« ãu¢ridfË‹ ngÇš khÃy muR¡F gÂ¥òiufŸ tH§»íŸsJ.
mjhtJ:-
1. khÃy¥ ghJfh¥ò Miza«.
2. fhtš jiyik ïa¡FeÇ‹ nj®î k‰W« Fiwªjg£r fhy«.
3. fhtš jiytÇ‹ k‰W« ãw mYty®fË‹ Fiwªjg£r¡ fhy«
4. òydhŒit¥ ãÇ¤jš.
5. fhtš gÂahs® thÇa«.
6. fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ò
2. kh©òÄF c¢rÚâk‹w¤â‹ gÂ¥òiufS¡F ïz§»a tifÆš, muR, fhtš Ó®âU¤j« bjhl®ghf
r£lbkh‹¿id ïa‰Wtbjd Koî brŒJŸsJ.
3. m¥nghJ, ï«khÃy¢ r£lk‹w¥ nguitÆ‹ T£l¤bjhl® eilbgwhjjhš nk‰brh‹d muá‹
KoÉ‰F braštot« bfhL¥gj‰fhf mtur¢ r£lbkh‹iw¥ ãw¥ã¥gJ njitahdjhÆ‰W. mj‹go,
2013M« M©L jÄœehL fhtš (Ó®âU¤j«) mtru¢ r£l« (jÄœehL mtru¢ r£l« 3/2013), 2013M«
M©L br¥l«g® â§fŸ 10M« ehs‹W MSeuhš ãw¥ã¡f¥g£L k‰W« mJ, 2013M« M©L
br¥l«g® â§fŸ 11M« njâÆ£l jÄœehL áw¥ò muájÊš btËÆl¥g£lJ.
b# b#ayÈjh
Kjyik¢r®.
r£lÄa‰W« mâfhu x¥gilî g‰¿a F¿¥ò
r£lK‹toÉ‹ 8(6), 11, 14(1), 18, 19, 20 k‰W« 21 TWfŸ muR¡F k‰W« khÃy fhtš òfh®fŸ mâfhu mik¥ã‰F
m¿É¡iffis tH§Ftj‰F mšyJ Éâfis¢ brŒtj‰F mšyJ Mizfis tH§Ftj‰F mâš
F¿¥ãl¥g£LŸsneh¡f§fS¡fhfne®É‰nf‰gmâfhukË¡»‹wd.
2. x¥gilîbrŒa¥g£lmâfhu§fŸïašghditnam‹¿jÅ¤j‹ikthŒªjitmšy.
b# b#ayÈjh
Kjyik¢r®.

K‹Diu:
jÄœehL fhtšJiw (Ó®âU¤j§fŸ) r£l K‹tiuî F¿¤J fhk‹ btš¤ kÅj cÇikfŸ K‹Ka‰á
(á.v¢.M®.I.) mik¥ò nk‰bfh©l MŒití« v§fsJ gÇªJiufisí« ïªj m¿¡if K‹it¡»wJ.
fhtšJiw mâfhu§fisí«, brašghLfisí«, muáaš ßâahd f£L¥gh£o‹ všiyfisí« fhtšJiw
gâyË¡f¡ flik¥g£oU¥gijí« áw¥ghd KiwÆš tiuaW¥gj‰fhd gÇªJiufS«
K‹it¡f¥g£LŸsd.
“murh§f§fŸ fhy¤â‹ njitia¥ òÇªJbfh©L, xU òâa fhtšJiw r£l¤ij Ãiwnt‰W«; mj‹_y«
v›tifahd Ã®¥gªj§fS¡F« fhtšJiw c£gL¤j¥gLtJ jL¡f¥gL«; mJ r£l¤â‹ M£á¡fhd
murik¥ò rhrd¤â‹ Ñœ Fok¡fS¡F cŸs cÇikfis¥ ghJfh¥gj‰fhd xU K¡»akhd elto¡ifahf
mikí«; midtU« rkkhf el¤j¥gLtj‰F« ahU¡F« ghug£rkhf ïšyhj Ãiy V‰gL¤j¥gL«, F‰wÉaš
Úâ tH§fš mik¥ò braš âwndhL« áw¥ghfî« brašgLtJ cWâ¥gL¤j¥gL«,” v‹W c¢rÚâk‹w«
vâ®gh®¤jJ v‹gij ãufhZ á§ tH¡»‹ Ô®¥ò bjËthf F¿¥ãL»wJ. xU bfL thŒ¥ghf, c¢rÚâk‹w«
tF¤j be¿Kiwfis ïªj r£l K‹tiuî ã‹g‰w¤ jtW»wJ. Úâk‹w MizfË‹go tF¡f¥g£L,
fhtšJiw r£lK‹tiuÉš ãuâgÈ¡»w fhtšJiwÆ‹ Rna¢ir¤ j‹ik¡F« gâyË¡F« flik¥
bghW¥ò¡F« cŸs ghJfh¥ò m«r§fŸ ïªj mtru¢ r£l¤âš Ûw¥g£LŸsd mšyJ f©LbfhŸshkš
Él¥g£LŸsdv‹gJC¡fÄH¡f¢brŒtjhfcŸsJ.
ãufhZ á§ tH¡»š Úâk‹w« jdJ Ô®¥ig 2006 br¥l«gÇš mË¤jJ. Úâk‹w¤â‹ 6 f£lisfËš 3
f£lisfS¡F vâ®¥ò¤ bjÇÉ¤j áy khÃy§fËš jÄœehL« x‹W. mid¤J vâ®¥òfisí« jŸSgo
brŒj Úâk‹w«, jdJ f£lisfS¡F murh§f§fŸ cldoahf cl‹g£L¢ brašgl nt©L« v‹W
MizÆ£lJ. 2007š murh§f« oÍã nj®î k‰W« gjÉ¡fhy«, brašKiw¥ gÂÆš cŸs mâfhÇfË‹
gjÉ¡fhy«, r£l« xG§F¥ ãÇit òydhŒî¥ ãÇÉÈUªJ ãÇ¤J it¤jš, fhtšJiw Ã®thf« thÇa«
x‹iw mik¤jš M»ait¤ bjhl®ghf eh‹F Mizfis¥ ãw¥ã¤jJ. ït‰¿š vªj xU Mizí«
c¢rÚâk‹w tÊfh£lÈ‹go mikaÉšiy. 2010š ãw¥ã¡f¥g£l k‰bwhU murhizÆ‹go khÃy
fhtšJiw thÇa« V‰gL¤j¥g£lJ. cW¥ãd® nr®khd«, bghW¥ò k‰W« brašghL bjhl®ghf Úâk‹w«
ãw¥ã¤j MizfS¡F c£g£ljhf mªj thÇa« mikaÉšiy. nkY«, murh§f« ãw¥ã¤j bgU«ghyhd
MizfŸfh»j¤âšk£LnkïUªjd.
2008š khÃy r£lk‹w¤âš jÄœehL fhtšJiw r£lK‹tiuî murh§f¤jhš jh¡fš brŒa¥g£lJ. mªj
r£lK‹tiuî 1861« M©o‹ fhtšJiw r£l¤ij Éy¡»aJ. 2009š mJ m‹iwa Jiz Kjyik¢r®
jiyikÆyhd nj®î¡FGî¡F mD¥g¥g£lJ. nj®î¡FG jdJ Kjš T£l¤âš r£l K‹tiuî F¿¤J
bghJ k¡fË‹ fU¤ij¡ nf£f Koî brŒjJ. r£lK‹tiuî ïiza¤js¤âš btËÆl¥g£L bghJ k¡fŸ
fU¤JfŸ tunt‰f¥g£ld. nj®jY¡F¥ ãwF murh§f« kh¿aij¤ bjhl®ªJ, nk‰T¿a r£lK‹tiuî
fhyhtâahdJ.fhtšJiwÓ®âU¤j«bjhl®ghdòâaK‹Ka‰ávJî«nk‰bfhŸs¥glÉšiy.
jÄœehL fhtšJiw (Ó®âU¤j§fŸ)
r£l K‹tiuî 2013
MŒî« âU¤j§fS¡fhd gÇªJiufS«
fhk‹btš¤ kÅj cÇikfŸ K‹Ka‰á mik¥ò
For more information on CHRI's activities, please visit www.humanrightsinitiative.org
Prakash Singh and Othrs v Union of India and Othrs (2006) 8 SCC 1
Prepared by CHRI for the Consultation on the Directives of the Supreme Court and Essentials of a
New Police Act in Tamil Nadu Organised by Commonwealth Human Rights Initiative, Human Rights
Foundation, People’s Watch and Campaign for Custodial Justice and Abolition of Torture

2 0 1 3 š c ¢ r Ú â k ‹ w « j h d h f K ‹ t ª J ,
fhtšJiwÆdÇ‹ bfh^u« bjhl®ghd ïu©L
r«gt§fis Érhuiz¡F vL¤J¡bfh©lJ. x‹W
gŠrh¥ khÃy¤â‹ ju‹ ju‹ efÇš elªjJ,
ï‹bdh‹W ÕfhÇ‹ gh£dh efÇš elªjJ. mªj
tH¡F ÉrhuizÆ‹nghJ c¢rÚâk‹w« ïªâa
muR¡F« mid¤J khÃy muRfS¡F«, ãufhZ á§
tH¡»š mË¡f¥g£l Ô®¥ig brašgL¤JtJ
bjhl®ghf vL¤JŸs elto¡iffŸ F¿¤J
ãukhz¥ g¤âu« jh¡Fjš brŒíkhW Miz
mD¥ãaJ. 2013 V¥uš khj«, c¢rÚâk‹w¤âš kh‰¿
mik¡f¥g£l mk®î¡FG (bgŠ¢) x›bthU
f£lisí« v›thW ã‹g‰w¥g£oU¡»wJ v‹gij
MŒî¡F vL¤J¡bfh©L gšntW khÃy§fS¡F
Mizfis mD¥ãaJ. bgU«ghyhd khÃy§fŸ
c¢rÚâk‹w f£lisfis òw¡fÂ¤JŸsd mšyJ
mt‰iw Û¿¢ brašg£LŸsd. c¢rÚâk‹w¤â‹
f£lisfŸ KGtJkhf¢ brašgL¤j¥gl nt©L«,
f £ L ¥ g l k W ¡ F « v ª j k h Ã y K «
É£Lit¡f¥glkh£lhJ v‹W c¢rÚâk‹w«
bjËîgL¤âaJ.
ïªj r£lK‹tiuî F¿¤J m¿th®ªj Éthj«
e l ¤ j ¥ g L t â š m u R ¡ F c © i k Æ n y n a
m ¡ f i w Æ U ¡ F k h d h š , x U É Ç t h d
MnyhridfS¡fhf xU nj®î¡FGÉl«
r£lK‹tiuit muR x¥gil¡f nt©L«.
nj®î¡FG mªj r£lK‹tiuit bghJ k¡fË‹
Éthj¤â‰F bfh©L bršyyh«. fU¤Jfisí«
gÇªJiufisí« k¡fËlÄUªJ nf£fyh«. 6 thu
fhy¤â‰FŸ ïªj eilKiwia Ko¡f KoaÉšiy
v‹whšmtru¢r£l¤ijÛ©L«ãw¥ã¡fKoí«.
r£lK‹tiuÉ‹ ÛJ xU m¿îó®tkhd Éthj«
el¤j¥gl nt©L« v‹W murh§f¤â‰F
c©ikÆnyna m¡fiw ïU¡Fkhdhš mjid
r£lk‹w¤âš jh¡fš brŒJÉ£L ã‹d® ÉÇthd
MŒî¡fhf xU nj®î¡FGÉ‰F mD¥g nt©L«.
mj‹ ã‹ r£lK‹tiuÉ‹ ÛJ bghJ k¡fŸ
fU¤ijí« gÇªJiufisí« nj®î¡FGthš nf£f
Koí«. 6 thu bfLÉ‰FŸ ïªj eilKiw
Ko¡f¥glÉšiy v‹whš mtru¢ r£l¤ij Û©L«
ãw¥ã¤J¡bfhŸs Koí«. mtru¢ r£l¤â‰F gâyhf
xU òâa r£l¤ij bfh©Ltu KaY« muR,
mitÆ‹ x¥òjiy¥ bgw Koahj ÃiyÆš mtru¢
r £ l ¤ i j Û © L « ã w ¥ ã ¥ g J m u r h § f «
nk‰bfhŸs¡Toa xU r£l¥ó®t elto¡ifjh‹.
Mfnt, thŒ¥òfŸ cŸsd. vÅD«, jÄHf¤âš xU
tYthd fhtšJiw r£l« Ãiwnt‰w¥gLtij
cWâ¥gL¤Jtj‰fhf mtru¢ r£l thŒ¥ig
Kiwahfî« m¿îó®tkhfî« ga‹gL¤JtJ
murh§f¤â‹bghW¥ò.
vâ®fhy fhtšJiw brašghLfis tiuaW¡»w
xU òâa r£l« v‹gJ xU K¡»akhd r£l
elto¡ifahF«. fhtšJiwÆ‹ brašghL
r£l¤ij ca®¤â¥ ão¥gâY« k¡fË‹ mo¥gil
cÇikfŸ k‰W« Rjªâu¤ij¥ ghJfh¥gâY« neuo¤
jh¡f« brY¤j¡ToaJ v‹gjhš, m¤jifa xU
r£l« bghJ k¡fËilna ÉÇthd KiwÆš
Éthâ¡f¥g£l ãwF bfh©Ltu¥gl nt©L«.
v ¤ j i f a f h t š J i w g Â f i s k ¡ f Ÿ
ÉU«ò»wh®fŸ v‹gij m¿a ÉÇthd bghJ
Éthj§fS¡F njitahd fhy mtfhr¤ij muR
vL¤J¡bfhŸsnt©L«.
v â ® f h y f h t š J i w g Â f Ë š M S i k
brY¤j¡Toa xU fhtšJiw r£l« #dehaf fhtš
be¿Kiwfis K‹bdL¤J¢ brštjhf ïU¡f
nt©L«. #dehaf¤â‹ njitfisí« eåd
fhtšJiw kh©òfisí« ãuâgÈ¥gjhf mªj¢
r£l« mika nt©L«. Mfnt, c¢rÚâk‹w¤â‹
g Ç ª J i u f i s í « , k h â Ç f h t š J i w
r£lK‹tiuÉ‹ TWfisí« muR KGikahf
fz¡»š vL¤J¡bfhŸs nt©L«, v›Éj¤âY«
mªj¥ gÇªJiufŸ Ú®¤J¥ nghf mDkâ¡f¡ TlhJ.
fhtšJiw v‹gJ j‰nghJ xU ml¡FKiw¥
gilahfnt ïU¡»wJ. tÈik cŸst®fS¡F
rhjfkhf ghug£rkhd KiwÆnyna brašgL»wJ
v‹w Ãiyia kh‰Wtj‰F«, xU brašâw‹ Ä¡f,
b g h W ¥ ò Ÿ s , Ä f K ¡ » a k h f g â y Ë ¡ f ¡
flik¥g£LŸs fhtšJiw nritia cUth¡FtJ
murh§f¤â‰Frh¤âakhfnt©L«.
MŒî:
m¤âaha« II: oÍã k‰W« ïju mâfhÇfË‹
gjÉ¡fhy«
oÍã k‰W« ïju mâfhÇfË‹ gjÉ¡fhy« (ãÇî
3,4)
oÍã nj®î« gjÉ¡fhyK« Úâk‹w¤â‹
f£lis¡F ïz§f cŸsd. xU m«r¤âš k£L«
khWgL»wJ. oÍã-I gjÉ Ú¡f« brŒtj‰fhd
mo¥gilfËš x‹whf “vG¤J¥ó®tkhf gâî
brŒa¥gL« ïju Ã®thf fhuz§fS¡fhf” (ãÇî 3
( 3 ) ( e ) ) v ‹ W c Ÿ s J . ï J Ä f É Ç t h f
vL¤J¡bfhŸs¡Toajhfî« jtwhd KiwÆš
ga‹gL¤j¡ Toajhfî« ïU¡»wJ. vdnt, ïJ
Ú¡f¥glnt©L«.

IÍ (k©ly bghW¥ò), oIÍ (t£lhu bghW¥ò), v°.ã.
(kht£l bghW¥ò), v°.v¢.X. (fhtš Ãiya mâfhÇ)
M»a brašKiw¥ gÂfËš cŸs mâfhÇfË‹
gjÉ¡fhy« Fiwªjg£r« ïu©L M©LfŸ ïU¡f
nt©L« v‹W Úâk‹w Miz TW»wJ. fhtš
Ãiya«, fhtš kht£l§fŸ, Miza® mYtyf«
M»at‰¿‹ bghW¥ò mâfhÇfË‹ gjÉ¡fhy«
ïu©lh©L mË¡f¥g£LŸs mnj neu¤âš, k©ly
bghW¥ghsuhd IÍã k‰W« t£lhu bghW¥ghsuhd
oIÍ M»nahU« ïu©lh©L gjÉ¡fhy«
v‹gâÈUªJ Éy¡fË¡f¥glÉšiy. brašKiw¥
gÂfËš ÃaÄ¡f¥g£LŸs fhtšJiw mâfhÇfŸ
midtU¡F« ïu©lh©L gjÉ¡fhy« mt®fsJ
gÂ _¥ig¥ bghU£gL¤jhkš tH§f¥gl nt©L«.
mnjnghš, fs k£l¤âyhd gÂÆš cŸs
brašKiw mâfhÇfË‹ gjÉ¡fhy« Kotj‰F
K‹ng mt®fis¥ gÂ Ú¡f« brŒtj‰fhd
m o ¥ g i l f Ë š x ‹ w h f , o Í ã - ¡ F
brhšy¥g£oU¥gJ nghynt, “vG¤J¥ó®tkhf gâî
brŒa¥gL« ïju Ã®thf¡ fhuz§fS¡fhf” v‹W
cŸsJ.ïJî«Ú¡f¥glnt©L«.
oÍã mâfhu§fS« bghW¥òfS«
fhtšJiw¡F« muáaš Ã®thf¤â‰F« ïilÆyhd
cwîfŸ bjËîgL¤j¥gl nt©L« v‹gj‰fhf
fhtšJiw jiytÇ‹ g§F F¿¤J mtru¢ r£l
K ‹ t i u É š t i u a W ¡ f ¥ g l n t © L « .
(ïJbjhl®ghf nk‰bfh©L Étu§fŸ ÑnH
ju¥g£LŸsd). fhtšJiwÆ‹ x£Lbkh¤j
Ã®thfK« fhtšJiw jiytÇ‹ bghW¥ãš
ïU¡»wJ v‹W mtru¢ r£l¤âš bjËîgL¤j¥gl
nt©L«.
m¤âaha« III - fhtšJiw Ã®thf«
khÃy ghJfh¥ò Miza« (ãÇî 5 (1))
r£l K‹tiuÉ‹ 3tJ m¤âaha« fhtšJiw
Ã ® t h f « r « g ª j ¥ g £ l j h F « . c ¢ r Ú â k ‹ w
MizfS¡»z§f xU khÃy fhtšJiw
Miza« x‹iwí«, fhtšJiw Ã®thf« thÇa«
x‹iwí« V‰gL¤JtJ f£lhakh¡f¥g£LŸsJ.
Úâk‹w MizfË‹go ïªj mik¥òfŸ muáaš
jiyikÆ‹ iffS¡F v£L« bjhiyÉš
ïU¥gj‰F VJthfî«, gÂfŸ bjhl®ghd
É õ a § f Ÿ b g U k s î ¡ F f h t š J i w Æ ‹
f £ L ¥ g h £ o š ï U ¡ f ¢ b r Œ í « t i f Æ Y «
mik¡f¥gl nt©L«. Mdhš, j‰nghija r£l
K‹tiuÉš cŸs ïj‰fhd m¤âaha«, Úâk‹w
MizfË‹ Ûjhd xU bgU« t‹Kiwahfnt
ïU¡»wJ.
r£l K‹tiuÉ‹ ãÇî (5) Jiz¥ãÇî (1) khÃy muR
xU khÃy ghJfh¥ò Miza¤ij V‰gL¤j nt©L«
v‹W TW»wJ. ïªj Jiz¥ãÇÉš m¤jifa xU
Miza¤â‹ neh¡f« F¿¤J brhšy¥glÉšiy.
“fhtšJiwÆ‹ ÛJ murh§f§fŸ njita‰w
bršth¡F mšyJ Ã®¥gªj« brY¤jhkš ïU¥gij
cWâ¥gL¤Jtnj” Miza¤â‹ g§F v‹W
c¢rÚâk‹w« jdJ MizÆš bjËthf
T¿íŸsJ. mtru¢ r£l¤âš ïªj m«r« mwnt
ïšiy.
Jiz¥ãÇî (2) Miza¤â‹ cW¥ãd® nr®khd«
F¿¤J TW»wJ. vªj msÉ‰F m‹iwa
murh§f¤â‹ ïGitfS¡F« Ã®¥gªj§fS¡F«
c £ g l h k š f h t š g Â f Ÿ e i l b g W t i j
cWâ¥gL¤j¡Toa ïUju¥ò« rh®ªjjhf,
ghu«g£rk‰wjhf ghJfh¥ò Miza« mik»wnjh,
m i j ¥ b g h W ¤ J j h ‹ m ª j M i z a ¤ â ‹
mo¥gilahd kâ¥ò ïU¡»wJ. vªj xU jÅ¥g£l
f£á mšyJ m‹iwa M£áÆ‹ ãoÆš á¡fhj
m i k ¥ g h f , t È i k t h Œ ª j g š n t W
ju¥òfS¡»ilna eLÃiynahL brašgl¡Toa
mik¥ghf Miza« totik¡f¥gl nt©L«.
gšntW tif¥g£l Ãòz¤Jt«, bjhÊš rh®ªj
g Æ ‰ á ¤ â w ‹ f Ÿ , t h œ ¡ i f m D g t § f Ÿ ,
Fok¡fË‹ ey‹fŸ M»at‰nwhL ïizªj
cW¥ãd® nr®khd«jh‹ Miza¤â‹ gÂfis
ts¥gL¤j Koí«. mj‹ r£l¥ó®t j‹ikiaí«,
fhtš gilÆdnu mjid V‰W¡bfhŸs¤j¡fjhf
miktijí«cWâ¥gL¤jKoí«.
Úâk‹w« vâ®gh®¥gJ tUkhW:
Ÿ Miza¤â‹ jiytuhf Kjyik¢r® mšyJ
c Ÿ J i w m i k ¢ r ® “ ï U ¥ g h ® ” ; m j ‹
cW¥ãd®fËš xUtuhf r£lk‹w vâ®f£á¤
jiyt® ïU¡f nt©L«. khÃy oÍã mj‹
gjÉrh®brayuhfïU¥gh®.
·Ÿ Miza« murh§f¤â‹ f£L¥gho‹¿
Rna¢irahf brašgl¡Toa tifÆš mj‹
ïjucW¥ãd®fŸnj®ªbjL¡f¥gLth®fŸ.
ïj‰fhf 3 tifahd khâÇ mik¥òfis Úâk‹w«
milahs« fh£oíŸsJ – njáa kÅj cÇikfŸ
Miza khâÇ, Çignuh FG K‹it¤JŸs khâÇ,
nruh¥Í FG K‹it¤JŸs khâÇ M»at‰¿š
V n j D « x ‹ i w k h Ã y § f Ÿ
n j ® ª b j L ¤ J ¡ b f h Ÿ s y h « . ï ª j _ ‹ W
khâÇfËYnk Úâk‹w« fhtšJiw¡F¥ bghW¥ghd
cŸJiw mik¢r® / Kjyik¢r® / mik¢r® ïl« bgw

tÊ brŒa¥g£LŸsJ. r£lk‹w vâ®f£á¤ jiyt®,
Úâ¤JiwÆÈUªJ FiwªjJ xUt®, muR Ã®thf«,
fhtšJiw M»at‰iw¢ nr®ªjt®fŸ, _‹W Kjš
IªJ tiuÆyhd Rna¢irahd cW¥ãd®fŸ
M»nahU«ïl«bgW»wh®fŸ.
j‰nghija r£l K‹tiuÉš cŸsgo Miza¤â‹
cW¥ãd®fËš jiytuhf fhtšJiw¡F¥
bghW¥ghd mik¢r®, r£lk‹w vâ®f£á¤ jiyt®
bghJ¤ nj®thiza¡ FG, kÅj cÇikfŸ
Miza«, kfË® Miza«, áWgh‹ikÆd®
Miza« M»at‰¿‹ jiyt®fŸ, cŸJiw¢
bray® M»nah® ïl« bgW»wh®fŸ. Miza¤â‹
cW¥ãd® brayuhf oÍã ïU¥gh®. r£l
K‹tiuÉ‹, Rna¢irahd cW¥ãd®fŸ v‹gnj
ïšiy. ca®k£l muáaš jiyt®fS«, ca®
gjÉÆš cŸs mâfhu t®¡f¤âdU« ïju gy
mik¥òfis¢ nr®ªjt®fS«jh‹ cW¥ãd®fŸ
M¡f¥g£LŸsd®. ïu©L mâfhÇfŸ ïU¡F«
ÃiyÆš, mâfhu mik¥ò¡F rh®ghfnt ïªj
Miza« kh‰w¥g£LŸsJ. mâfhut®¡f«
ïašghfnt m‹iwa murh§f¤Jl‹ beU§»a
cwî cŸsjhf, mj‰F nrit brŒtjhfnt ïU¡F«.
khÃy Miza§fË‹ jiyt®fŸ cW¥ãd®fshf
M¡f¥g£oU¥gJ« V‰f¤j¡fjšy. KjÈš,
c¢rÚâk‹w« gÇªJiu¤JŸs vªj xU khâÇ
m i k ¥ ã Y n k ï t ® f Ÿ c W ¥ ã d ® f s h f
gÇªJiu¡f¥glÉšiy. ïu©lhtjhf, ïju
Miza§fË‹ jiyt®fŸ v‹w KiwÆš
ït®fS¡F V‰bfdnt fLikahd ntiy gS
cŸsJ. khÃy ghJfh¥ò Miza¤âš j§fsJ
g§if Kiwahf¢ brY¤j¡Toa tifÆš
mt®fS¡Fneu«ïU¡Fkhv‹gnjrªnjf«jh‹.
fhtšJiw rh®ªj murh§f¢ áªjid¥ ngh¡»‹
Mâ¡f¤âš cŸs, FW»a neh¡f« bfh©l
bfhŸiffŸ cUth¡f¥gLtij f£L¥gL¤Jtj‰F
Rna¢ir cW¥ãd®fŸ cjt Koí«. ï¤jifa
FW»a neh¡f§fSl‹ brašgL«nghJ m§nf
m¿th®ªj mQFKiw ïU¥gâšiy. bghJ k¡fŸ
ju¥ãÈUªJ ÉÇthd ãuâÃâ¤Jt« mik»w
nghJjh‹ gšntW khWg£l Ãòz¤JtK« khWg£l
bjhiyneh¡F¥ gh®itíl‹ bfh©ljhf
bfhŸiffis cUth¡f Koí«. Mdhš, g‹Kf¤
j‹ik k£Lnk nghjhJ. bfhŸifia cUth¡F« xU
mik¥ò kâ¥ã‰FÇajhf ïU¡f nt©Lkhdhš,
mj‹ 'Rna¢irahd' cW¥ãd®fŸ e«gfkhd xU
eilKiwÆ‹ Ñœ nj®î brŒa¥g£lt®fshf ïU¡f
nt©L«. ca®Úâk‹w jiyik ÚâgâÆ‹
jiyikÆš, kÅj cÇikfŸ Miza¤â‹
ãuâÃâí« bghJ nj®thiz¡FGÉ‹ ãuâÃâí«
cŸs xU FGthš Rna¢ir cW¥ãd®fŸ nj®î
brŒa¥gl nt©L« v‹W Úâk‹w Miz TW»wJ.
jÄHf muá‹ j‰nghija mtru¢ r£l¤âš cŸs
j‰nghija cW¥ãd® nr®khd«, mâfhu t®¡f¤â‹
ï‹bdhUmL¡ifcUth¡FtjhfntïU¡»wJ.
fhtšJiw¡F« muáaš Ã®thf¤â‰F«
ïilnaahd cwî:
c¢rÚâk‹w MizÆ‹go, Kiwa‰w muáaš
jiypLfËÈUªJ fhtšJiwia ghJfh¡F«
mik¥ghf khÃy ghJfh¥ò Miza« brašgl
nt©L«. Úâk‹wK« fhtšJiw Ó®âU¤j§fŸ
F ¿ ¤ J É t h â ¤ j g š n t W F G ¡ f S «
muáaÈÈUªJ fhtšJiwia¥ ãÇ¤J it¡F«
neh¡f¤Jl‹ r£ló®t gjÉ¡fhy¤Jl‹ Toa khÃy
ghJfh¥ò Miza« v‹gJ g‰¿ T¿íŸsd. ïJ
tunt‰f¤j¡fJjh‹ v‹whY«, fhtšJiw¡F«
muáaš Ã®thf¤â‰F« ïilnaahd cwî
v¤jifajhf ïU¡f nt©L« v‹gij cWâ¥gL¤j
ïJ nghJkhdjšy. fhtšJiw k‰W« muáaš
Ã®thf¤â‹ g§F v‹d v‹gij tiuaW¥gâš
r£l« ï‹D« JšÈakhf És¡fkhdjhf ïU¡f
nt©L«. x›bthUtÇ‹ mâfhu§fisí« mªj
r£l« bjËthf tiuaW¡f nt©L«. ã‹g‰w
nt©oa eilKiwfis F¿¥ãl nt©L«.
mt‰iw¥ ã‹g‰w¤ jtW«nghJ V‰gl¡Toa ã‹
Éisîfisí« bjËthf¡ Tw nt©L«. ï¤jifa
xU V‰ghL brŒa¥gLtJ muáaš Ã®thf¤â‹
mâfhu§fis¡ ÑÊw¡»ÉlhJ. khwhf mjid
nkY« M‰wš cŸsjhfnt kh‰W«. murh§f«
Ãiwnt‰w¡Toa vªj xU òâa r£l¤âY«
ï¤jifaxUbrašKiwïU¡fnt©L«.
gÇªJiufŸ
mtru¢ r£l¤â‹ ãÇî 6š ã‹tU« 4 Jiz¥
ãÇîfŸ nr®¡f¥gl nt©L« v‹W eh§fŸ
gÇªJiu¡»nwh«:
(5) ã‹tU« muR¡ bfhŸif bjhl®ghd
Éõa§fËš oÍã-¡F mik¢r® MizfŸ
ãw¥ã¡fyh«:
(i) F‰w¤jL¥ò
(ii) bghJghJfh¥òk‰W«bghJxG§FguhkÇ¥ò
(iii) fhtšJiwnritfŸtH§fš
(iv) r£l¢brayh¡f¤â‹bghJthdgFâfŸ
(6) r£l¤â‹ xU F¿¥ã£l gFâia brašgL¤j¡
TlhJ vd nfhU« vªj xU Miziaí« oÍã-¡F
mik¢r®ãw¥ã¡f¡TlhJ.

(7) ã‹tU« m«r§fËš oÍã-¡F mik¢r®
MizfŸãw¥ã¡f¡TlhJ:
(i) F ¿ ¥ ã £ l t H ¡ F f Ë ‹ ã Ç î f Ë Y «
F‰wÉašr£l¤ijbrašgL¤Jjš
(ii) xU jÅeg® mšyJ jÅeg®fË‹ FG
bjhl®ghdÉõa§fŸ
(iii) fhtšJiwÆ‹ jÅeg®fŸ bjhl®ghd
KoîfŸ
(8) ïªj Jiz¥ ãÇÉ‹ Ñœ vªj xU Miz
bjhl®ghfî« mik¢rU¡F« oÍã-¡F« ïilna
fU¤J ntWghL vGkhdhš, fU¤J ntWghL V‰g£l
ãwFeilKiwrh¤âakhdÉiuÉšmik¢r®,
(i) mªj Mizia oÍã-¡F vG¤J¥ó®tkhf
tH§fnt©L«.
(ii) MizÆ‹ efiy muájÊš btËÆl
nt©L«.
(iii) MizÆ‹ efiy r£lk‹w¤âš jh¡fš
brŒant©L«.
fhtšJiw Ã®thf thÇa« (ãÇî 8)
oÍã jiyikÆš, VoÍã ÃiyÆš cŸs 4 ca®
mâfhÇfŸ bfh©l fhtšJiw Ã®thf thÇa«
x‹iw mtru¢ r£l¤â‹ ãÇî 8 mik¡»wJ.
fhtšJiw f©fhÂ¥ghs® (v°.ã.) ÃiyÆÈUªJ
fhtšJiw jiyik MŒths® (IÍ) Ãiy tiuÆyhd
mâfhÇfË‹ ïlkhWjšfŸ k‰W« gÂ Ãakd§fŸ
(ngh°o§) bjhl®ghf gÇÓÈ¥gJ« gÇªJiu¥gJ«
ïªj thÇa¤â‹ gÂ. thÇa¤â‹ gÇªJiu¥go cÇa
elto¡if vL¥gj‰fhf oÍã jdJ Mnyhridia
murh§f¤â‰F mD¥òth®. IÍ k‰W« mj‰F nkš
cŸs mâfhÇfis¥ bghW¤jtiuÆš oÍã jdJ
M n y h r i d f i s c Ç a e l t o ¡ i f ¡ f h f
murh§f¤â‰FmD¥òth®.
thÇa¤â‹ cW¥ãd® nr®khd« Úâk‹w Miz¡F
c£g£ljhf ïU¡»wJ v‹w nghâY«, mj‰fhd
mâfhu tu«ò gyådkhf ïU¡»wJ. v°.ã. k‰W«
mj‰F nk‰g£l mâfhÇfS¡fhd ïlkhWjšfŸ
k‰W« gÂ Ãakd§fŸ F¿¤J thÇa«jh‹ khÃy
muR¡F cÇa gÇªJiufis mD¥g nt©L« v‹W
c ¢ r Ú â k ‹ w « M i z Æ £ L Ÿ s J . m ª j ¥
gÇªJiufS¡F murh§f« cÇa kâ¥gË¡F«,
bghJthf mt‰iw V‰W¡bfhŸS« v‹W
vâ®gh®¡f¥gL»wJ. c¢rÚâk‹w¤â‹ ïªj
vâ®gh®¥ig mtru¢ r£l« ãuâgÈ¡fÉšiy. ïJ,
thÇa¤â‹ gÇªJiufis v›Éj fhuzK«
brhšyhkny murh§f« K‰¿Ykhf ÃuhfÇ¡fyh«
v‹wÃiyikiaV‰gL¤j¡TL«.
TLjš v°.ã. k‰W« mj‰F Ñœ ÃiyÆš cŸs
mâfhÇfË‹ gÂ Ãakd§fŸ, ïlkhWjšfŸ, gjÉ
ca®îfŸ bjhl®ghd Éõa§fis gÇÓÈ¡f khÃy
msÉyhd mik¥ig V‰gL¤j mtru¢ r£l¤â‹
ãÇî 8(4) tÊ brŒ»wJ. k©ly«, t£lhu«, efu«
k‰W« kht£l k£l¤âš fhtš Ã®thf¡ FG¡fis
V‰gL¤j ãÇî 8(5) tÊ brŒ»wJ. x›bthU
FGÉ‰F« murh§f« btËÆL« tÊfh£lšfS¡F
V‰g Jiz Ãiy mâfhÇfË‹ ïlkhWjšfis
brŒtj‰F mâfhu« mik¡f¥g£LŸsJ. ïªj¡
FG¡fË‹ cW¥ãd® nr®khd«, bghW¥òfŸ,
brašghLfŸ, mâfhu§fŸ M»ait F¿¤J
murh§f« tiuaW¡F« v‹W ãÇî 8(6) brhš»wJ.
ïJ Úâk‹w¤jhš brhšy¥glhj m«rkhF«. ïJ
murh§f¤â‹ k£LÛ¿a f£L¥ghnlahF«, mJ
Éy¡»¡bfhŸs¥glnt©L«.
ïªj thÇa« mDkâ¡f¥gLtj‹ neh¡f«
f h t š J i w Æ ‹ m ‹ w h l b r a š g h L f i s
fhtšJiwÆ‹ ifÆnyna x¥gil¥gJjh‹.
f h t š J i w g Â f Ÿ b j h l ® g h d K ¡ » a
ãu¢ridfis fhtšJiwÆ‹ f£L¥gh£oš
bgUksî¡F bfh©LtUtj‰fhfnt thÇa«
mik¡f¥gL»wJ. fhtšJiwÆ‹ ca® jiyik
mâfhÇfis ÃaÄ¤jš, Ã®t»¤jš ïu©L«
murh§f¤â‹ bghW¥gh»wJ. Mdhš, ïju Jiz
Ãiy gjÉfËš cŸst®fË‹ gÂ rh®ªj
Éõa§fŸ JiwÆ‹ cŸ Étfhu§fshfnt ïU¡f
nt©L«. Ãakd§fŸ, ïlkhWjš, gjÉ ca®îfŸ
M»at‰¿š r£lÉnuhj muáaš jiypLfŸ
ïU¡F« ÃiyÆš, CHiy¡ Fiw¡fî« Kiwa‰w
rh®ò Ãiyfis f£L¥gL¤jî« ïªj r£l¥ó®t
V‰ghLnjit¥gL»wJ.
mtru¢ r£l¤â‹ 8tJ ãÇit bkh¤jkhf¥
go¡F«nghJ, fhtšJiwÆ‹ ÛJ jd¡FŸs
ãokhd¤ij js®¤Jtj‰F muáaš t®¡f« jahuhf
ïšiy v‹gJ bjÇa tU»wJ. Ñœ Ãiy
fhtšJiwÆdÇ‹ ïlkhWjšfŸ mšyJ gÂ
Ãakd§fŸ ngh‹wt‰iw¡ Tl jdJ f£L¥gh£oš
ïU¥gij cWâ¥gL¤â¡ bfhŸs r£l¥ó®tkhf
murh§f«Kaš»wJ.
m¤âaha« IV
gâyË¡f¡ flik¥g£oU¤jš
khÃy, kht£l fhtšJiw òfh®fŸ
mik¥òfË‹ cW¥ãd® nr®khd« (ãÇî 10
k‰W« 14)
mtru¢ r£l¤â‹ 10tJ ãÇî _‹W cW¥ãd®
bfh©l xU khÃy fhtšJiw òfh®fŸ mik¥ig

V‰gL¤j tÊ brŒ»wJ. cŸJiw¡F¥ bghW¥ghd
khÃy¢ bray® ïj‹ jiytuhf ïU¥gh®. oÍã,
VoÍãïj‹cW¥ãd®fsht®.
mtru¢ r£l¤â‹ 14tJ ãÇî kht£l msÉyhd
òfh®fŸ mik¥ig V‰gL¤J»wJ. kht£l M£áa®
ïj‹ jiyt®, kht£l v°.ã., TLjš v°.ã. ïj‹
cW¥ãd®fŸ.
ïªj cW¥ãd® nr®khd« Úâk‹w¤â‹ Mizia
K ‰ ¿ Y « Û W t j h f ï U ¡ » w J . ï ª j
mik¥òfS¡fhd cW¥ãd® nr®khd«, nj®î
eilKiw, mâfhu tu«ò M»at‰iw c¢rÚâk‹w«
jdJ f£lisÆš bjËthf¡ T¿íŸsJ. cW¥ãd®
nr®khd¤ij¥ bghW¤jtiuÆš, khÃy msÉyhd
mik¥òã‹tUkhWïU¡fnt©L«:
Ÿ· j i y i k Ú â g â K ‹ i t ¡ F « b g a ®
g£oaÈÈUªJ khÃy muR nj®ªbjL¡»w
ca®Úâk‹w/c¢rÚâk‹w XŒîbg‰w Úâgâ
xUt®òfh®fŸmik¥ã‹jiytuhfïU¥gh®.
kht£l msÉš:
Ÿ· c a ® Ú â k ‹ w j i y i k Ú â g â m š y J
c a ® Ú â k ‹ w ¤ â ‹ x U Ú â g â a h š
K‹it¡f¥gL« g£oaÈÈUªJ khÃy muR
nj®î brŒ»w XŒîbg‰w kht£l Úâgâ xUt®
jiytuhfïU¥gh®.
Ÿ· khÃy, kht£l mik¥òfŸ ïu©oYnk
“òfh®fË‹ v©Â¡ifia¥ bghW¤J” 3 Kjš 5
ng®tiucW¥ãd®fshfïU¥g®.
·Ÿ· ïju cW¥ãd®fis kht£l kÅj cÇikfŸ
Miza« / nyh¡ Mí¡jh / khÃy bghJ¤
nj®thiz¡ FG jahÇ¡»w xU g£oaÈÈUªJ
khÃymuRnj®ªbjL¡F«.
Úâk‹w« tF¤JŸsgo cW¥ãd® nr®khdK« nj®î
KiwÆš cŸs eilKiwfS« Rna¢irahd kd«
cŸs jÅ kÅj®fŸ, m¢rnkh ghug£rnkh ïšyhkš
j § f s J g Â i a ¢ b r Œ a ¡ T o a t ® f Ÿ
cW¥ãd®fshf ïU¥gij cWâ¥gL¤J« tifÆš
cŸsd.
jÄHf muR bjhl¡f¤âÈUªnj fhtšJiw òfh®fŸ
mâfhu mik¥òfŸ V‰gL¤j¥gl nt©L« v‹gij
vâ®¤J tªJŸsJ. fhtšJiw V‰bfdnt gšntW
f©fhÂ¥ò mik¥òfË‹ Ñœ ïU¡»wJ, vdnt,
nkY« xU mik¥ig V‰gL¤JtJ fhtš
JiwÆdÇ‹ jh®Ûf cÇikia jhœ¤âÉL« v‹W
muR thâL»wJ. ïJ khÃy, kht£l òfh®
mik¥òfË‹ nr®khd¤âš ãuâgÈ¡»wJ. ïªj
mik¥òfËš K‰¿Y«, gÂÆš cŸs muR
mâfhÇfS« fhtšJiw mâfhÇfSnk ïl«
bg‰WŸsd®. gÂÆš cŸs mâfhÇfS¡F
V‰bfdnt gÂ¢RikfŸ TLjyhf cŸsd.
mt®fshš v¥go, fhtšJiwÆd® Ûjhd òfh®fis
ÉrhÇ¡»w xU KGneu mik¥ãš brašgl Koí«
v‹gijÉs§»¡bfhŸsKoaÉšiy.
mL¤J, Äf K¡»akhf, fhtšJiw mâfhÇfS«,
IVv° mâfhÇfS«, mJî« gÂÆš ïU¡»w
mâfhÇfŸ, Mf¥ bgU«ghY« cW¥ãd®fshf
ïU¥gJ ï¤jifa mik¥òfis V‰gL¤Jtj‹
cldo¤ njitÆ‹ ã‹dÂÆš cŸs cz®itna
kG§fo¥gjhf cŸsJ. F¿¥ghf, gÂÆš cŸs
fhtšJiw mâfhÇfŸ ïâš m§f« t»¥gJ,
fhtšJiwÆ‹ Ûjhd òfh®fis ÉrhÇ¥gJjh‹
ïªj mik¥òfË‹ ãujhd ntiyna v‹»w
ÃiyÆš, btË¡ f©fhÂ¥ò v‹w neh¡f¤ijí«
ïªj mik¥òfË‹ Rna¢ir¤ j‹ikiaí« mogl¢
brŒ»wJ.
cW¥ãd® nr®khd«, nj®î eilKiw M»ait¤
bjhl®ghf Úâk‹w¤â‹ tÊfh£lšfis ã‹g‰w¤
j t ¿ Æ U ¥ g J , g y å d k h f ¡ f h £ á a Ë ¡ » w
m i k ¥ ò f s h f n t , g a D Ÿ s K i w Æ Y «
f h t š J i w Æ d Ç ‹ K i w n f L f Ÿ k ‰ W «
m¤JÛwšfis f£L¥gL¤j¡Toa Rna¢irahd
f©fhÂ¥ò mik¥òfshf ïšyhkš rh®ò
mik¥òfshfntït‰iwkh‰¿ÉL«.
khÃy / kht£l mik¥òfË‹ mâfhu§fŸ
(mšyJ ïšyhj mâfhu§fŸ) – (ãÇî - 13, 16)
mtru¢ r£l¤â‹ 13tJ ãÇî khÃy msÉyhd
òfh®fŸ mik¥ã‹ mâfhu§fis tiuaW¡»wJ
ãÇî 16, kht£l mik¥ã‹ mâfhu§fis
tiuaW¡»wJ. mtru¢ r£l¤ij T®ªJ go¤jhš,
khÃy / kht£l òfh® mik¥òfS¡F cŸs xnu
mâfhu«, fLikahd el¤ij bjhl®ghf xU òfhiu¥
bg‰w ã‹, mjid fhtšJiw òfh®fŸ ãÇÉ‹
Érhuiz¡F« m¿¡if¡F« mD¥òtJ k£Lnk
(ãÇî 13(1), 16(a)) v‹W bjËthf¥ òy¥gL»wJ.
bghJ k¡fËlÄUªJ tU« mid¤J òfh®fS«
fhtšJiwÆ‹ cŸ Érhuiz¥ ãÇî¡nf
mD¥g¥gL«.
ïªj mik¥òfns Tl gÂÆš cŸs fhtšJiw
mâfhÇfis¡ bfh©Ljh‹ Ãu¥g¥g£LŸsd v‹w
Ã i y Æ Y « T l ï ª j m i k ¥ ò f Ë ‹ g § F
fhtšJiwÆ‹ òfh®fŸ ãÇî¡F Jiz brŒtjhf

kh‰w¥gLtJ Ku©ghLjh‹. mâfhu« cŸs,
Rna¢irahd xU f©fhÂ¥ò¡ FG v‹gj‰fhd
milahsnk2013mtru¢r£l¤âšfhz¥glÉšiy.
ïªj mik¥òfŸ j§fsJ brhªj Érhuizfis
nk‰bfhŸsî«, j§fsJ brhªj KoîfS¡F tuî«
c¢rÚâk‹w Miz tÊtF¡»wJ. jiytU«
cW¥ãd®fS« ïªj mik¥òfËš KG neuK«
brašgLth®fŸ v‹gJ Úâk‹w¤â‹ vâ®gh®¥ò.
mt®fsJ gÂfS¡fhf Câa« tH§f¥glî«
tÊtF¡»wJ.
fsÉrhuizfS¡F F‰w¥òydhŒî¤Jiw,
csî¤Jiw, f©fhÂ¥ò¤Jiw mšyJ ntW vªj
mik¥igí« nr®ªj XŒîbg‰w òydhŒths®fË‹
nritia ïªj¡ FG¡fŸ ga‹gL¤â¡ bfhŸsî«
Úâk‹w« mDkâ¤âU¡»wJ. Mf, òfh®fis
btWknd gâî brŒJ fhtšJiw¡F âU«gî«
mD¥ò»w xU jghš bg£oahf k£Lnk ïªj
mik¥òfŸ brašgL« v‹W Úâk‹w« xUnghJ«
f‰gidbrŒJ«gh®¡fÉšiy.
khâÇ fhtšJiw r£lK‹tiuÉš, ïªj mik¥ò¡F
x U c Ç i k Æ a š Ú â k ‹ w ¤ â ‹ m â f h u «
tH§f¥g£LŸsJ. ïªj mik¥ò rh£áfS¡F
gâyË¡f tUkhW Miz mD¥gî«, Érhuiz¡F
neÇš tu¢ brŒaî«, cWâ V‰ã‹ Ñœ rh£áfËl«
Érhuiz el¤jî«, Mtz§fis¡ nfhuî«
ãukhz¥ g¤âu¤â‹ Ñœ Mjhu§fis¥ bgwî«, vªj
Úâk‹w« mšyJ mYtyf¤âš ïUªJ« vªj xU
bghJ Mtz¤ij¡ nf£L¥ bgwî«, rh£áfŸ mšyJ
M t z § f i s g Ç n r h j i d ¡ F c £ g L ¤ j
MizÆlî«Koí«.
òfh®fŸ mik¥ã‰F mtru¢ r£l« tH§»íŸs
mâfhu§fË‹ j‹ikí«, mt‰¿‹ cW¥ãd®
nr®khdKkhf¢ nr®ªJ, K‰¿Y« gad‰w xU
mik¥ig, btËna ïUªJ fhtšJiwia
f © f h Â ¥ g â š b r a y ‰ w x U m i k ¥ i g
cUth¡FtjhfntcŸsd.
òfh®jhu®fS¡F Rikia V‰¿ e«ã¡if
ïH¡f¢ brŒí« ÉâfŸ (ãÇîfŸ 12, 15‹
ÉâfŸ)
òfh®jhu®fis Äfî« C¡fÄH¡f¢ brŒa¡Toa,
ïªj mik¥òfË‹ ÛJ bghJ k¡fS¡F e«ã¡if
V‰glhkš jL¡f¡Toa Éâfis mtru¢ r£l«
bfh©LŸsJ. khÃy msÉY« rÇ kht£l msÉY«
rÇ “m§Ñfhu« bg‰w rh‹W mYty® (neh£lÇ g¥Ë¡)
x¥gÄ£l ãukhz¥ g¤âu¤âu«” v‹w toÉnyna
òfh®fŸ bgw¥gl nt©L«. ïJ òfh®jhu®fS¡F
njita‰w RikahF«. fhtšJiwÆdU¡F vâuhf
ò f h ® m Ë ¥ g t ® f Ÿ i f b a G ¤ â £ L c W â
mË¡f¥g£l th¡F_y§fŸ (ãukhz g¤âu«)
mË¡f nt©L« v‹W F¿¥ãL« vªj xU ãÇî«,
vªj xU òâa fhtš r£l¤âY« ïl« bg‰¿U¡f¡
TlhJ.
ïj‰F vªj xU kâ¥ò« ïšiy. fhtšJiw òfh®
mik¥òfË‹ brašghL F¿¤j MŒÉš, gy
mik¥òfËš, nk‰F¿¥ã£l ãÇî ïšiy v‹gJ
bjÇatªJŸsJ. ehL KGtJ« gutyhf cŸs bghJ
k¡fŸ FiwÔ®¡F« ãÇnth mšyJ kÅj cÇik
M i z a § f n s h ï ¤ j i f a e i l K i w i a
ã‹g‰Wtâšiy. fhtšJiw Ûjhd òfh®fis ãw
òfh®fËlÄUªJ ntWg£l KiwÆš gÇÓÈ¥gJ
mšyJ m¤jifa òfh®fS¡F v‹W xU nkšk£l
r£l¥ ãÇîfis cUth¡Ftj‰fhd vªj xU
Ãaha¤ijí« v§fshš gh®¡f KoaÉšiy. VjhtJ
brŒa¥gl nt©Lbk‹whš, ïU¡F« k¡fŸ bjhif
k‰W« bkhÊfËš cŸs ïilôWfŸ M»at‰iw
fz¡»š vL¤J¡bfh©L ï¤jifa òfh®fS¡fhd
eilKiwfŸ, ï‹dK« vËikah¡f¥gl nt©L«.
t h Œ b k h Ê a h f m Ë ¡ f ¥ g £ l h n y V ‰ W ¡
bfhŸs¥glyh«v‹gijneh¡»¢bršynt©L«.
Kot‰w fh¤âU¥ò¡fŸ, ãukhz¥ g¤âu§fŸ, ntiy
eh£fËš / neu§fËš m›t¥nghJ ntW ntW
ïl§fS¡F bršy nt©oÆU¤jš M»ait
rhjhuz k¡fŸ - bgU«ghY« go¥g¿Éšyhj,
mt®fsJ cÇik g‰¿ m¿ahj fhtšJiw¡F
ga¥gL»w F¿¥ghf, ViH k‰W« mâfhu gyÄšyhj
k¡fŸ - gyKŸs, e‹F bjhl®òila rªnjf¥gL«
eg®fS¡F vâuhf òfh® mË¤J Ãaha«
b g W t j ‰ f h f ï ¤ j i f a m i k ¥ ò f i s
mQFtâÈUªJ jL¡»‹wd. ïJ ï¤jifa
mik¥òfË‹ ÛJ e«ã¡if bfhŸtj‰F khwhdjhf
ïU¡F«. ï¤jifa mik¥òfis cUth¡F«nghJ,
fhtšJiwÆ‹ všiya‰w mâfhu§fis¡
fz¡»š vL¤J¡bfhŸs nt©L« v‹W eh§fŸ
e«ò»nwh«. m›thW brŒaÉšiy v‹whš mJ, Úâ
»il¥gj‰FxUTLjšjilahf¥gh®¡f¥gL«.
ïu©lhtjhf, òfhÇ‹ c©ik¤ j‹ik “ó®th§f
mo¥gilÆš âU¥âfukhf” ïUªjhš k£Lnk
ÉrhÇ¡f vL¤J¡bfhŸs¥gL«. òfh®jhu®fisí«
mt®fsJ òfh®fisí« e‹e«ã¡ifnahL
ifahŸtj‰F khwhf, ïªj bjhl¡f elto¡ifna
fhtšJiwÆd® ÛJ bghJk¡fŸ TW« òfh®fŸ
F¿¤J mte«ã¡if bfhŸtjhf ïU¡»wJ. mJ

k £ L k š y h k š n j i t a ‰ w j h k j ¤ i j í «
V‰gL¤J»wJ.
mik¥òfË‹ gÇªJiufŸ (ãÇî 13(2), 16(b))
òfh® mik¥òfË‹ KoîfŸ v‹d MF« v‹gij
mtru r£l¤â‹ ãÇî 13 (2), 16(b) ïu©L«
És¡F»‹wd. ïªj mik¥òfŸ j§fsJ
gÇªJiufis cÇa elto¡if¡fhf muR¡F jh¡fš
brŒí« v‹W mâš Tw¥g£LŸsJ. ïJ c¢rÚâk‹w
Miz bjhl®ghd nknyh£lkhd, mjid
Ú ® ¤ J ¥ n g h f ¢ b r Œ a ¡ T o a É s ¡ f k h F « .
c¢rÚâk‹w« jdJ MizÆš, “jtW brŒí«
fhtšJiw mâfhÇ ÛJ Jiw rh®ªj mšyJ
F‰wÉaš rh®ªj vªj xU elto¡ifí« vL¥gJ
bjhl®ghf kht£l msÉY«, khÃy msÉY« cŸs
òfh® mik¥òfŸ mË¡F« gÇªJiufŸ r«gªj¥g£l
mâfhu mik¥òfis f£L¥gL¤JtjhF«,” v‹W
bjŸs¤bjËthf¡T¿íŸsJ.
fhtšJiw khâÇ¢ r£lK‹tiuî ïâš nkY«
bjËthf¥ã‹tUkhW¡TW»wJ:
“khÃy òfh®fŸ mik¥ò neuoahf Érhuiz
el¤J»w tH¡FfËš, Érhuiz KoªjãwF, jdJ
Koîfis khÃy fhtšJiw jiyik ïa¡FeU¡F«
khÃy muR¡F« ã‹tU« Mizíl‹ mD¥ã
it¡F«:
(a) Kjš jftš m¿¡if gâî brŒjš; k‰W« /
mšyJ
(b) m¤jifa KoîfË‹ mo¥gilÆš, j‹dhš
nrfÇ¡f¥g£l Mjhu§fis Kiw¥go
fhtšJiw¡F mD¥ã it¤J, Jiw rh®ªj
elto¡ifia nk‰bfhŸSjš. khÃy
òfh®fŸ mik¥ã‹ ïªj ï¤jifa
MizfŸf£L¥gL¤JgitMF«.”
fhtšJiw m¤JÛwyhš ghâ¡f¥g£lt®fS¡F
murh§f« gz ïH¥ÕL tH§F« mâfhuK« ïªj
mik¥ã‰FkhâÇ¢r£l¤âšmË¡f¥g£LŸsJ.
ïªj mik¥òfË‹ KoîfŸ, MizfŸ bjhl®ghd
Úâk‹w f£lisí« khâÇ r£lK‹tiuî« tYthf
cŸsd. mik¥òfË‹ gÇªJiu f£L¥gL¤J«
mâfhu¤ij¡ bfh©oU¡»wJ v‹gJ ïªj
mik¥òfS¡F cWâia¤ jU»wJ. Miza¤â‹
KoîfŸ f£L¥gL¤Jgit v‹gJ ïj‰F “gš”
(tÈik) jU»wJ; mJ ïšyhkš, gâyË¡f¡
flik¥g£LŸs mik¥ghf mJ brašgl Koí«
v‹gJ Ú®¤J¥ nghŒÉL«. Mfnt, c¢rÚâk‹w¤
Ô®¥ig fLikahd KiwÆš ÛW»w ïªj Jiz¥
ãÇî, ïªj mik¥ò jdJ brašgh£il KGikahf
Ãiwnt‰w¤j¡f tifÆš nghJkhd mâfhu«
bg‰¿U¥gijcWâ¥gL¤âl,âU¤j¥glnt©L«.
fhtšJiwÆ‹ gâyË¡F« flik¥ bghW¥ò
bjhl®ghd ïªj m¤âaha« vªj tifÆY«
fhtšJiwÆ‹ gâyË¡F« flik¥ bghW¥ig
cWâ¥gL¤Jtjhf ïšiy. mtru r£l¤âš
T¿íŸsgo òfh®fis mik¥òfis V‰gL¤JtJ
v ‹ g J f h t š J i w i a b t Ë n a ï U ª J
f©fhÂ¤jš v‹w neh¡f¤ijna Ãuªjukhf
Cd¥gL¤âÉL«.
Koîiu:
nk‰f©l MŒÉÈUªJ j‰nghija mtru¢ r£l«
vªj tifÆY« fhtšJiw Ó®âU¤j¤â‰F
t Ê t F ¥ g j h f ï š i y v ‹ g J b j Ë t h f ¥
òy¥gL»wJ. c¢rÚâk‹w¤â‹ Mizia
brašgL¤âahf nt©L« v‹gj‰fhfnt ïJ
bfh©Ltu¥g£LŸsJ. mnj neu¤âš Úâk‹w«
nk‰bfh©L gÇÓÈ¥gâÈUªJ j¥ã¤J¡bfhŸ»w
Ka‰áahfî« ïJ ïU¡»wJ. vâ®fhy ïy¡FfŸ
vJîÄšyhj bjhiyneh¡f‰w xU Mtz«
fhtšJiwÆ‹ gÂfËš vªjÉj kh‰w¤ijí«
bfh©L tuhJ. fhtšJiw Ûjhd k¡fŸ
f©nzh£l¤âY«kh‰w¤ijV‰gL¤jhJ.
Ó®âU¤j§fis bjhl§Ftj‰F khÃy muR 7
M © L f Ÿ f h ¤ â U ª â U ¡ » w J . f h t š g Â
bjhl®ghd vªj xU òâa r£lK« khÃy k¡fŸ ÛJ
bgU« jh¡f¤ij V‰gL¤J« v‹gjhš, khÃy k¡fŸ
ÛJ murh§f« KG e«ã¡if bfh©L, jdJ
fyªjhnyhrid eilKiwia ÉÇîgL¤j nt©L«.
xU ÉÇthd r£l« k¡fË‹ njitfisí«
v â ® g h ® ¥ ò f i s í « n g h J k h d m s É ‰ F
ãuâgÈ¥gjhf ïU¡f nt©L«. Mfnt, murh§f«
nkšj£oš cŸst®fŸ, ca® mâfhÇfŸ k‰W«
fhtšJiwÆd® v‹w FW»a t£l¤ij¤ jh©o
fyªjhnyhridia nk‰bfhŸtJ mtáa«.
nghJkhd fhy mtfhr« vL¤J¡bfh©L k¡fŸ
v¥go¥g£l fhtš gÂfis fhz ÉU«ò»wh®fŸ
v‹gJ F¿¤J ÉÇthd bghJ Éthj§fis
murh§f« el¤j nt©L«. fhtšJiwÆd®
v¤jifa xU nrit mik¥ãš jh§fŸ m§f«
t»¡f ÉU«ò»wh®fŸ v‹gJ F¿¤J fhtšJiwÆ‹
mid¤J k£l¤âY« xU btË¥gilahd Éthj«
el¤j¥glnt©L«.

ªj M©L m¡nlhgÇš á¡fªj® rîjhÇÆ‹
å£L¡ fjîfis kuzga« j£oaJ. ÕfhÇ‹
ïM®thš kht£l¤âš cŸs yZk‹ó® gh¤nj
»uhk¤âš FoÆU¡»w mt®, 1997 or«g® 1š
j ‹ D i l a F L « g ¤ i j ¢ n r ® ª j 9 n g ®
R£L¡bfhšy¥g£lij neÇš f©l rh£áahth®.
mnj ga§fu ïuÉš 2 kÂ neu¤âš mtU« ntW
gyU« j§fsJ FL«g¤âdiu ïHªJ mdhijfshŒ
Ã‹wd®. VbdÅš, nkšrhâ Ãy cilikahs®fË‹
moahŸ gilaik¥gh»a u©å® nrdh, mªj
»uhk¤â‰FŸ òFªJ bfhiy¤ jh©ltkhoaJ.
ïªâahÉš jÈ¤JfS¡F vâuhf elªJŸs
jh¡FjšfËnyna Äf nkhrkhd mªj gLbfhiyfŸ
cyf« KGtJ« yZk‹ó® gh¤nj »uhk¤â‰F
mt¥bgaiu V‰gL¤âd. mªj¤ jh¡FjÈš 27
bg©fŸ, 16 FHªijfŸ c£gl 61 ng® gÈahdh®fŸ.
eh£o‹ m‹iwa FoauR¤ jiyt® nf.M®.
ehuhaz‹ mjid “xU njáa mtkhd«” v‹W
T¿dh®. 58 ng® bfhšy¥g£lh®fŸ v‹gJ
murh§f¤â‹mâfhu¥ó®tjftš.
ïªj M©L m¡nlhg® 9« njâa‹W ïªj tH¡»š
F‰w«rh£l¥g£oUªj 26 ngU« F‰wthËfns vd
xU ÑœÃiy Úâk‹w« 2010š mË¤j Ô®¥ig¤
jŸSgo brŒj gh£dh ca®Úâk‹w«, mªj 26
ngiuí« tH¡»ÈUªJ ÉLÉ¤jJ. ï¥nghJ gh¤nj
»uhk¤âš, ftiyiaÉl m¢r«jh‹ NœªâU¡»wJ.
elªj F‰w¤ij neÇš gh®¤j rh£áahd á¡fªj®,
gh£dh ca®Úâk‹w¤â‹ ïªj¤ Ô®¥ig jd¡fhd
rhîkÂahf¥ gh®¡»wh®. “mt®fŸ v‹id¡
bfh‹WÉLth®fŸ,” v‹»wh® mt®. ït®fsJ
gFâ¡F mU»šjh‹ nkšrhâÆdÇ‹ FoÆU¥ò
ïU¡»wJ. F‰w«rh£l¥g£lt®fŸ gyU« mªj¡
FoÆU¥ig¢ nr®ªjt®fŸjh‹. Ô®¥ò tªj m‹W
mªj¡ FoÆU¥ãš bfh©lh£lkakhf ïUªjJ.
thd¤ij neh¡» J¥gh¡»fŸ Rl¥g£ld. g£lhRfŸ
bto¡f¥g£ld.
á¡fªjÇ‹ m¢r« njita‰wJ v‹W T¿Él
KoahJ. Ô®¥ò m¿É¡f¥g£l mL¤jL¤j thu§fËš
óÄAh® FoÆU¥ig¢ nr®ªjt®fŸ j§fsJ
ig¡FfËš gh¤nj gFâ tÊahf FW¡F«
b e L ¡ F k h f t ª J , ï ª j t H ¡ » š r h £ á
brh‹dt®fis bfhiy brŒa¥ nghtjhf
Ä u £ o ¡ b f h © o U ¡ » w h ® f Ÿ . “ e h § f Ÿ j h ‹
M©lt®fŸ. ïÅ Ms¥ngh»wt®fS« eh§fŸjh‹.
c§fshš v§fis v‹d brŒJÉl Koí«?
xG§fhf c§fŸ ïl¤ânyna xJ§»ÆU§fŸ,”
v‹W mt®fŸ m¢RW¤J»wh®fŸ v‹W á¡fªj®
bjÇÉ¡»wh®. »uhk¤ijÉ£L btËnaWtij¤
jÉu ntW v‹d brŒtJ v‹W« mtU¡F¤
bjÇaÉšiy. 15 M©LfS¡F K‹ elªj mªj¥
gLbfhiy ï‹iw¡F« mtuJ thœ¡ifia
totik¤J¡bfh©oU¡»wJ.
nkšrhâÆdÇ‹ FoÆU¥ãš c‰rhf« bgh§F»wJ.
“ïWâÆš v§fS¡F Úâ »il¤JÉ£lJ.
'ã‰gL¤j¥g£lt®fË‹' th¡Ffis mŸStj‰fhf
murh§f« v§fis v¥goahtJ áiwÆš jŸs¤
Jo¤jJ. mjdhš eh§fŸ murh§f¤â‹ Ûnj
e«ã¡if ïHªâUªnjh«. Úâ¤Jiwia¤jh‹ eh§fŸ
e«ãÆUªnjh«. ï‹W eh§fŸ u£á¡f¥g£lt®fŸ
nghy cz®»nwh«. eh§fbsšyh« ÉtrhÆfŸ ïªj
tH¡»š eh§fŸ nghÈahf nr®¡f¥g£oUªnjh«,”
v ‹ W T W » w h ® g h È u h « á § . b f h i y ¡
F‰w¤âÈUªJ ÉLÉ¡f¥g£lt®fËš mtU«
xUt®. F‰w«rh£l¥g£lt®fËš xUtuhd mŠ#hÅ
á§, “murh§f« K‹nd¿a rhâfS¡F vâuhf
ïU¡»wJ. v§fS¡F rhjfkhf Fuš bfhL¥gJ
ghuÔa#djhf£ák£Lnk,”v‹WT¿dh®.
k¤âa ÕfhÇš cŸs gh¤nj »uhk«, ï¤jifa ntW
gy »uhk§fis¥ ngh‹wJjh‹. nkšrhâÆd®
tá¡F« FoÆU¥ò (ï§nf óÄAh®, uh{ò¤ M»a
r h â f i s ¢ n r ® ª j t ® f Ÿ ï U ¡ » w h ® f Ÿ )
bfhiyfis¢ brŒJÉ£L
j©lidÆÈUªJ j¥òtJ
-m#hŒ Má®th¤ kAhãu°jh
ÕfhÇ‹ k¤âa gFâÆš cŸs yZk‹ó® ghnj »uhk¤âš 1997š jÈ¤Jfis
bfhiy brŒjjhf F‰w«rh£l¥g£l 26 ng® ÉLÉ¡f¥g£oU¥gJ Étrha¤
bjhÊyhsÇilna Mœªj m¢r¤ij V‰gL¤âíŸsJ. m¥go¥g£l
gLbfhiyfŸ bjhl®ªJ el¡fÉšiyba‹whY«, mªj¡ bfhiyfis
rh¤âakh¡»a Ãy¥ãuò¤Jt cwîfŸ bjhl®ªJ thœ¡ifia Ó®Fiy¤J¡
bfh©oU¡»‹wd.
ÕfhÇ‹ k¤âa gFâÆš cŸs yZk‹ó® ghnj »uhk¤âš 1997š jÈ¤Jfis
bfhiy brŒjjhf F‰w«rh£l¥g£l 26 ng® ÉLÉ¡f¥g£oU¥gJ Étrha¤
bjhÊyhsÇilna Mœªj m¢r¤ij V‰gL¤âíŸsJ. m¥go¥g£l
gLbfhiyfŸ bjhl®ªJ el¡fÉšiyba‹whY«, mªj¡ bfhiyfis
rh¤âakh¡»a Ãy¥ãuò¤Jt cwîfŸ bjhl®ªJ thœ¡ifia Ó®Fiy¤J¡
bfh©oU¡»‹wd.

trâÄ¡fjhF«. ešy bjU
És¡Ffisí« Érhykhd
åLfisí« bfh©ljhF«.
ï § F t á ¥ g t ® f Ÿ Ã y
c i l i k a h s ® f s h f î «
ïU¡»wh®fŸ. mt®fsJ
ã u j h d ¤ b j h Ê š
Étrha«jh‹. »uhk¤â‹
k ‰ b w h U F o Æ U ¥ ò ,
ï § » U ª J 1 0 0 Û £ l ®
j Ÿ Ë Æ U ¡ » w J . m § n f
jÈ¤JfS« ïju ã‰g£l
r h â f i s ¢ ( X . ã . á . )
n r ® ª j t ® f S «
ï U ¡ » w h ® f Ÿ . É t r h a
ntiyfis¤ jÉ®¤J ïªj
ï U F o Æ U ¥ ò f Ë Y «
t á ¥ n g h Ç i l n a v › É j
bjhl®ò« »ilahJ. R‰¿Y«
_‹W g¡f§fËY« Étrha
Ãy§fŸ, eh‹fhtJ g¡f¤âš
nrhnd eâ vd xU vÊš Ä¡f
» u h k k h f ¤ j h ‹
fh£áaË¡»wJ gh¤nj.
e f u ¤ â ‹
ïiu¢ršfËÈUªJ« khR
nf£oÈUªJ« btFöu«
Éy»ÆU¡»wJ. Mdhš,
C U ¡ F Ÿ n k š r h â Æ d U ¡ F «
xJ¡f¥g£lt®fS¡F« ïilna bfhªjË¥ghd
gj‰wÃiyÚo¤J¡bfh©oU¡»wJ.
j È ¤ J f Ÿ b g U « g h Y « É t r h a ¤
bjhÊyhs®fŸjh‹. áy M©LfS¡F K‹ò
tiuÆš Tl mt®fŸ, j§fsJ åLfËš Tl f£oš
ngh£L c£fhu KoahJ. mt®fŸ fwhuhf ã‹g‰w
nt©oa r_f ÉâfŸ ïUªJ tªjd. mt®fŸ
ò¤jhil mÂa¡ TlhJ, òif ão¡f¡TlhJ,
ir¡»Ÿ X£l¡TlhJ, jiy ÃÄ®ªJ ngr¡TlhJ.
mt®fSila ntiy¡F v›tsî TÈ v‹gij Ãy
cilikahs®fŸjh‹ Ô®khÅ¤jh®fŸ. bghJthf
mJ Äf brh‰gkhd bjhifahfnt ïU¡F«.
jÈ¤JfŸ nk«gh£o‰fhf vd xJ¡f¥g£l
fa®k#hUth Ãy¤ij¡ Tl (jÈ¤JfS¡fhf
xJ¡f¥g£l Cuh£ák‹w Ãy«), jÈ¤JfS« ïju
ã‰gL¤j¥g£lt®fS« ga‹gL¤j Él¡TlhJ
v‹gj‰fhf, nkšrhâÆd® r£lÉnuhjkhf
if¥g‰¿¡bfh©lh®fŸ. jÈ¤JfŸ v¥nghbjšyh«
vâ®¥ò¤ bjÇÉ¡»wh®fnsh, m¥nghbjšyh«
mt®fŸ å£L¥ bg©fŸ
ghÈaš t‹bfhLikfS¡F
c Ÿ s h ¡ f ¥ g £ l h ® f Ÿ .
M © f Ÿ m o ¤ J
cij¡f¥g£lh®fŸ mšyJ
bfhiy brŒa¥g£lh®fŸ.
m¥go mo¤J¡ bfhšyhkš
'å£L¢ áiwÆš' it¤âUªJ,
TÈia bfhL¡fhkš ÃW¤â
it¡»w Ãy¢ brhªj¡fhu®
f U i z c Ÿ s t u h f
fUj¥g£lh®. »uhk¤â‹
x £ L b k h ¤ j
bghUshjhu¤ijna Ãy
cilikahs®fŸjh‹ j§fŸ
ifÆšit¤âUªjh®fŸ.
ïªj¥ ã‹dÂÆšjh‹,
1970« M©LfËš k¤âa
ÕfhÇš e¡riy£ mik¥òfŸ
j i y ö ¡ » d . F ¿ ¥ g h f
k h n t h Æ ° £ f « ô Å ° £
ika« (v«.á.á.), I¡»a f£á
(ã.í.), ïªâa f«ôÅ°£ f£á
(kh®¡á°£ - byÅÅ°£ -
ÉLjiy) M»a mik¥òfŸ
brašgl¤ Jt§»d. jÈ¤
k‰W« X.ã.á. k¡fË‹ TÈ¥
ãu¢ridiaí« RakÇahij¥ ãu¢ridiaí« ïªj
mik¥òfŸ ifÆš vL¤J¡bfh©ld. ïªj
f£áfË‹ ã‹dhš âu©l Étrha¤ bjhÊyhs®fŸ,
mt‰¿‹ nfh£ghLfËÈUªJ tÈik bg‰wh®fŸ.
nkšrhâÆduhš beL§fhykhf¡ f£o¡fh¡f¥g£L
tªj xL¡FKiw rh®ªj Ãyãuò¤Jt f£lik¥ã‰F
vâuhf jÈ¤Jfisí« X.ã.á. k¡fisí« áy
f£áfŸ Kjš Kiwahf x‹W âu£od. v«.á.á., ã.í.
M » a i t j i y k i w î ï a ¡ f § f s h f
brašg£L¡bfh©oU¡f, áãI (v«.vš. - ÉLjiy)
f£á, xU “eilKiw c¤âahf”, nj®jšfËš
ngh£oÆ£lJ. yZk‹ó® gh¤nj »uhk¤âš mªj
gLbfhiyfŸ elªjnghJ, mªj »uhk« ã.í.
mik¥ã‹ nfh£ilahf ïUªjJ. mJ k°ö® »rh‹
r§uh« rÄâ (v«.nf.v°.v°.) v‹w Étrha¤
bjhÊyhs® mik¥ig K‹ÅW¤â brašg£L tªjJ.
v«.nf. v°.v°. jiyikÆš gh¤nj »uhk¤J
É t r h a ¤ b j h Ê y h s ® f Ÿ x U f î u t k h d
Fiwªjg£r¡ TÈ, xU f‹Åakhd thœ¡if,
j§fS¡fhf xJ¡f¥g£l Ãy¤â‰fhd cÇik
M»at‰W¡fhf nghuho tªjh®fŸ. ïnjngh‹w
m t ® f i s e h § f Ÿ
milahs« fhzÉšiy
v‹W Úâk‹w« brhš»wJ.
v¥go v§fshš mt®fis
milahs« fhzhkš ïU¡f
Koí«. xU ehis¡F 10
jlit mt®fis eh§fŸ
gh®¡»nwh«. mt®fis eh‹ gh®¤âUªjhš
v¥go eh‹ cÆnuhL ïUªâU¡f Koí«
v‹W« Úâk‹w« nf£»wJ. mt®fSila
FušfËš ïUªnj mt®fis v‹dhš
m i l a h s « f h z K o í « . b r ¤ J ¥
n g h d t ® f s h Ú â k ‹ w ¤ â ‰ F t ª J
ït®fŸjh‹ v§fis bfhiy brŒjh®fŸ
v‹W brhšy Koí«? ïªj¤ Ô®¥ghš
m t ® f Ÿ b u h « g î « c ‰ r h f «
milªâU¡»wh®fŸ. áy eh£fS¡F K‹ò
Tl xU kyh (kyh v‹gJ xU jÈ¤ r_f«)
å£o‰FŸ EiHªJ, mªj FL«g¤âd®
j § f Ÿ K ‹ Å i y Æ š f £ o È š
c£fh®ªâUªjj‰fhf mo¤jh®fŸ. v§fshš
fhtš Ãiya¤â‰F¡ Tl nghf KoahJ.
m¥goahdhš eh§fŸ ntW ahÇl« nghŒ òfh®
brŒtJ v‹W Úâk‹w«jh‹ brhšy
nt©L«.”
- áahuh« rîjhÇ
(1997 or«g® 1 m‹W eilbg‰w yZk‹ó® gh¤nj
gLbfhiy jh¡FjÈš cÆ®ãiH¤jt®.
bkh¤j« gÈahdt® 61 ng®)

bghJthf j§fŸ FHªijfS¡F
K‹ghfnt jh§fŸ ïwªJÉl
nt©L« v‹Wjh‹ vªj bg‰nwhU«
ÉU«òth®fŸ. eh‹ v‹ f©K‹dhš
v‹Dila 5 khj bg© FHªijí«, 2
taJ kfD« br¤J¥ nghtij
gh®¤nj‹. v§fŸ »uhk¤ij Rkh® 150
ng® bfh©l F«gš jh¡»anghJ v‹ ãŸisfŸ
vdJ khÄahUl‹ ïUªjh®fŸ. mL¡»
it¡f¥g£oUªj tw£ofË‹ ã‹dhš eh‹
xËªJbfh©nl‹. mt®fŸ jhWkhwhf
J¥gh¡»ahš R£lh®fŸ. v‹Dila khkdhiu¥
g h ® ¤ j J « x U m Ç t h s h š m t U i l a
bjh©ilia mW¤jh®fŸ m¥nghJ 'u©å® ghgh
Ñ n#' v‹W nfhõ« ngh£lh®fŸ. mªj jh¡FjÈš
ghâ¡f¥g£l všnyhU¡F« VjhtJ ntiy
b f h L ¡ f ¥ g L « v ‹ W m u r h § f «
th¡FWâaË¤jJ. r§f®ãfh »uhk¤âš v§fËš
ahU¡F« ntiy »il¡fÉšiy. ïªâuh Mth°
nah#dh â£l¤â‹ Ñœ bfhŠr« ïH¥Õ£L¥ gz«
k£L«jh‹ju¥g£lJ.”
- nrhdhjhÇ njÉ
(1999 #dtÇ 25 m‹W r§f®ãfh »uhk¤âš el¤j¥g£l
jh¡FjÈš cÆ® ãiH¤jt®. jdJ FL«g¤ij¢ nr®ªj 5
ngiu g¿bfhL¤jt®. ïªj¤ jh¡FjÈš gÈahdt®fŸ
bkh¤j« 23 ng®.)
nghuh£l§fis ngh{ó® gFâÆš áãI (v«.vš. -
ÉLjiy) f£áí«, fah gFâÆš v«.á.á. mik¥ò«
el¤â tªjd. 2004« M©oš v«.á.á., ã.í. M»a ïU
mik¥òfS« ïªâa f«ôÅ°£ f£á (khnthÆ°£)
v‹w xnu f£áahf ïizªjd. j‰nghJ ïªj¡ f£á
bgU«ghY« #h®¡f©£ gFâÆÈUªjgo brašg£L
tU»wJ. k¤âa ÕfhÇš jdJ gy CÊa®fis mJ
ïHªJÉ£lJ.
e¡riy£ rthY¡F vâ®Éidahf, 1980«
M©LfËš ÕfhÇš Ãy cilikahs®fŸ k‰W«
Mâ¡f rhâÆdÇ‹ jÅ¥g£l gilaik¥òfŸ
fhsh©fis¥ nghy cUth»d. k¤âa ÕfhÇš
mL¤jL¤J gy gLbfhiyfŸ Ãfœ¤j¥g£ld. ïªj
jÅ¥g£l gilfŸ F¿¥ghf jÈ¤ FoÆU¥òfis
ïy¡F it¤J¤ jh¡»d, ü‰W¡ fz¡fhndhiu
bfhiy brŒjd. 1990fËš ï¥go¥g£l gy jÅah®
gil mik¥òfŸ x‹W nr®ªJ xU bgÇa mik¥ghf
cUbtL¤jd. mJjh‹ u©å® nrdh. mâš
jiyikahf ïUªjJ óÄAh® rhâjh‹. mJ ngh{ó®
gFâÆš, áãI (v«.vš. - ÉLjiy) f£á¡F neuoahf
jdJ vâ® elto¡iffis¤ bjhl§»aJ. u©å®
nrdh btW« rhâa gilaik¥ò mšy, mJ
Ãy¥ãuò¤Jt r¡âfË‹ xU muáaš mik¥òkhF«
v‹W muáaš gh®itahs®fŸ gyU« fUJ»wh®fŸ.
k¤âa ÕfhÇš nj®jÈš ngh£oÆLtJ v‹W áãI
(v«.vš. - ÉLjiy) f£á Koî brŒjj‰F mL¤j
M©oš, 1995š u©å® nrdh mik¡f¥g£lJ. mªj¡
fhyf£l¤âš v©z‰w gy nkhjšfŸ elªjd. 1995
Kjš 2000« tiu 29 gLbfhiyfis u©å® nrdh
el¤âaJ. mt‰¿š 287 ng® bfhšy¥g£lh®fŸ v‹W
mâfhu¥ó®t Mtz§fŸ bjÇÉ¡»‹wd. eh£fŸ
bršy bršy mJ ngh{óÇÈUªJ k¤âa ÕfhÇ‹ k‰w
gFâfS¡F« guÉaJ. gy neu§fËš, f«ôÅ°£
CÊa®fis bfhiy brŒtj‰F u©å® nrdhÉ‰F
fhtšJiwÆdnu cjÉ brŒjJ©L v‹W
Tw¥gL»wJ. ï¤jifa 8 jh¡FjÈ‹nghJ e¡riy£
mik¥òfŸ âU¥ã¤ jh¡»d. Mdhš, u©å® nrdh
ahiu nt©LkhdhY« f©_o¤jdkhf¡
bfh‹wij¥ nghy mšyhkš, e¡riy£ mik¥òfŸ
ï‹dhbu‹W F¿ it¤J¡ bfhiy brŒjd. Éâ
Éy¡fhf mikªjJ brdhÇ »uhk¤âš 1999š elªj
gLbfhiyjh‹. mâš, óÄAh® rhâia¢ nr®ªj 34
ng®bfhšy¥g£ld®.
u©å® nrdh M£fŸ F¿¥ghf bg©fisí«,
FHªijfisí« ïy¡F it¤J¤ jh¡»d®. mj‹
jiyt®fŸ bg©fË‹ kh®gf§fis mW¤jd®,
f®¥ãÂ¥ bg©fis¤ jh¡»d®, áR¡fisí«
bfhiy brŒjd®. gh¤nj »uhk¤âš bfhšy¥g£l
bg©fËš 10 ng® f®¥ãÂfŸ. gjhÅ njhyh v‹w
FoÆU¥ãš, FHªijfŸ thd¤ij neh¡» år¥g£L
ÑnH ÉGifÆš thŸfshš mt®fsJ clšfŸ
J i s ¡ f ¥ g £ l d . ï ª j ¥ g L b f h i y f Ë ‹
mâfhu¥ó®t Mtz¥ gâit http://satp.org/
satporgtp/countries/india/terroristoutfits/massacres.htm
v‹wtiy¤js¤âšfhzyh«.
nkhjš ngh¡F mâfÇ¡f mâfÇ¡f, Étrha¤
b j h Ê y h s ® f Ÿ , Ã y c i l i k a h s ® f Ÿ
ïUju¥ãdUnk ÔÉuthj brašfËš <Lg£ld®.
Mdhš, u©å® nrdh mik¥ò¡F muáaš ßâahd
Mjuî »il¤jJ. X.ã.á. k¡fË‹ MjunthL
M£á¡F tªj muRfŸ Tl MjutË¤jd. jdJ
bfhiy elto¡iffis bjhl®ªJ nk‰bfh©l
mªj mik¥ò j©lid g‰¿a ftiy ïšyhkš
m£^Êa§fËš <Lg£lJ. 1998« M©oš eilbg‰w
ehlhSk‹w¤ nj®jÈ‹nghJ, uhZ£Ça #djh jŸ
(M®.n#.o.) f£áÆ‹ jiyt® yhY ãurh¤,
ÕfhÇÈUªJ át¥ò bfhoia (e¡riy£Lfis)
Jil¤bj¿tj‰fhf euf r¡âfSl‹ (u©å® nrdh
mik¥igna ï›thW F¿¥ã£lh®) Tl jh«
ifFY¡f¤ jahuhf ïU¥gjhf m¿É¤jh®. flªj

v‹Dila ïu©L kf‹fŸ
b f h š y ¥ g £ l h ® f Ÿ . m t ® f Ÿ
(t‹Kiwahs®fŸ). v‹Dila 60
t a J f z t i u ¡ T l É £ L
i t ¡ f É š i y . m t u h š e l ¡ f
K o a h J . M d h š , m t ® e h ‹
bfhšy¥gLtij ÉU«ghjjhš,
v‹id j¥ã XL«go jŸËÉ£lh®. m‹W
khiyÆš btF neu« fÊ¤J vdJ ïu©L
kf‹fSl‹ eh‹ ïU£oš btËna¿nd‹.
Mdhš, mt®fŸ v‹ kf‹fis Vkh‰¿dh®fŸ.
jh§fŸ nghä°fhu®fŸ v‹W«, ga¥gl nt©lh«
v‹W« brh‹dh®fŸ. mij e«ã v‹id taÈš
É£LÉ£L¢ br‹w v‹ kf‹fŸ âU«ã
t u n t Æ š i y . f h i y Æ š e h ‹ â U « ã
tªjnghJjh‹ _‹W ngU« br¤J¡ »l¥gij¥
gh®¤nj‹. v‹ fztiu f£oÈš É£LÉ£L¥
n g h Æ U ª n j ‹ , m â n y n a m t ® R £ L ¡
bfhšy¥g£L¡»lªjh®.”
- RªjÇ njÉ
(1999 V¥uš 21š brªjhÅ »uhk¤âš elªj gLbfhiyÆš
j¥ã¤jt®. jdJ FL«g¤âš 3 ngiu g¿bfhL¤jt®. ïªj
bfhšy¥g£lt®fË‹ bkh¤j v©Â¡if 12)
M©L u©å® nrdh jiyt® ãu«nk°t® á§
bfhiy brŒa¥g£lnghJ mj‰fhf Mœªj tU¤j«
bjÇt¤j Õfh® jiyt®fËš mtU« xUt®.
Kjyik¢r®ÃâZFkhU«ïu§fšbjÇÉ¤jh®.
u © å ® n r d h e l ¤ â a g L b f h i y f i s ¡
f©LbfhŸshkš ïU¥gjhf Kjyik¢r® ÃâZ
Fkh® ÛJ ïªâa f«ôÅ°£ f£áÆ‹ jiyt® V.ã.
guj‹ F‰w«rh£odh®. “nj®jÈš M®.n#.o. f£áia
åœ¤Jtj‰fhf u©å® nrdh ngh‹w Ãy¥ãuò¤Jt
mik¥òfŸ k‰W« m¤jifa ntW áy mik¥òfË‹
cjÉia ÃâZ Fkh® bg‰wh® v‹gJ všnyhU¡F«
bjÇªj ufáa«,” v‹W brŒâahs®fËl« T¿dh®
V.ã.guj‹. 2005š ÃâZ Fkh® M£á¡F tªjîl‹
mtuJ muR vL¤j Kjš Koî, u©å® nrdhÉ‹
gLbfhiyfŸ F¿¤J« mj‹ muáaš ã‹òy§fŸ
F¿¤J« ÉrhÇ¥gj‰fhf mik¡f¥g£l mÄ®jh°
FGit fiy¥gJ v‹gJ ftd¤â‰FÇaJ. 2012
#]iyÆš '~ãu©£ iy‹' g¤âÇif¡F Úâgâ mÛ®
jh° mË¤j ng£oÆš, Érhuiz m¿¡ifia
KGik¥gL¤â jh¡fš brŒaÉUªj jUz¤âš jkJ
FG fiy¡f¥g£LÉ£lJ v‹W bjÇÉ¤jh®. ÕfhÇ‹
gy bršth¡F Ä¡f muáašthâfSl‹ u©å®
nrdhî¡F ïUªj bjhl®òfis mtuJ FG
f©Lão¤âUªjJ.
u©å® nrdh mik¥ã‹ jiyt®fS¡»ilna
V‰g£l nkhjšfŸ fhuzkhf fhy¥ngh¡»š mJ
jhdhf kiwªJÉ£lJ. Mdhš, nkšrhâÆdiu¥
bghW¤jtiuÆš mnj muáaš ã‹òy§fS«,
F ‰ w § f S ¡ F ¥ b g h W ¥ g h ¡ f ¥ g l h k š
ÉLÉ¡f¥gLtJ«bjhl®»wJ.
gh£dh ca®Úâk‹w« ï¤jifa gLbfhiy
tH¡FfËÈUªJ F‰w«rh£l¥g£lt®fis ÉLÉ¤j
_‹whtJ Ô®¥ò ïJ. gjhÅnjhyh gLbfhiy
tH¡»š, ÑœÃiy Úâk‹w¤jhš F‰wthËfŸ vd
m¿É¡f¥g£oUªj 23 ngiuí« gh£dh ca®Úâk‹w«
2012 V¥uÈš ÉLÉ¤jJ. mªj tH¡»š ÑœÃiy
Úâk‹w« 3 ngU¡F kuz j©lidí« 20 ngU¡F
MíŸ áiw¤ j©lidí« mË¤âUªjJ. ikahó®
gLbfhiy tH¡»š F‰w«rh£l¥g£oUªj 20 ngÇš 19
ngiu ca®Úâk‹w« 2012 #]iyÆš ÉLÉ¤jJ. efÇ
g#h® gLbfhiy tH¡»š _‹W ngU¡F kuz
j©lidí«, 8 ngU¡F MíŸ áiw¤ j©lidí«
ÑœÃiy Úâk‹w¤jhš mË¡f¥g£oUªjJ. mt®fŸ
jh¡fš brŒj nkšKiwp£o‹ mo¥gilÆš mªj 11
ngiuí« ca®Úâk‹w« ÉLÉ¤jJ. ehuha‹ó®,
brªjhÅ gLbfhiy tH¡FfËš, flªj ïu©L
M©LfËš Ñœ Ãiy Úâk‹wnk F‰w«rh£l¥g£l
midtiuí« ÉLÉ¤JÉ£lJ. mnj neu¤âš,
v«.á.á. r«gªj¥g£l brdhÇ gLbfhiy tH¡»š,
F‰w«rh£l¥g£l midtU« F‰wthËfns v‹W
ca®Úâk‹w«m¿É¤jJ.
u©å® nrdh Ûjhd mid¤J tH¡FfËY«, muR¤
ju¥ò rh£áa§fŸ “e«gfkhdjhf” ïšiy v‹W
ca®Úâk‹w« T¿aJ. F‰w«rh£l¥g£lt®fŸ
rh®ãš thjhoa tH¡FiuP®, gLbfhiy elªJ áy
kÂneu§fŸ fÊ¤J fhtš Ãiya§fËš Kjš
jftš m¿¡iffŸ (v~¥.I.M®.) gâî brŒa¥g£ld
v‹w thj¤ij K‹it¤jh®. mjid ca®Úâk‹w«
V‰W¡bfh©lJ. “jhkj«” brŒa¥g£lJ v‹gJ
m j ‹ ã ‹ d Â Æ š m u á a š c Ÿ n e h ¡ f «
ïU¡f¡TL« v‹gij¡ fh£L»wJ v‹W
ca®Úâk‹w«És¡f«mË¤jJ.
Úâ¤JiwÆ‹ ïu£il¤ j‹ikia ïªj¤ Ô®¥òfŸ
fh£Ltjhf Ék®rf®fŸ TW»wh®fŸ. Ãy
c i l i k a h s ® f Ÿ r « g ª j ¥ g £ l m i d ¤ J
tH¡FfËY«, F‰w«rh£l¥g£lt®fis ÉLÉ¤j
Úâk‹w«, Étrha¤ bjhÊyhs®fŸ r«gªj¥g£l
tH¡FfËš F‰w«rh£l¥g£lt®fS¡F j©lid
mË¤âU¡»wJ v‹W Ék®rf®fŸ TW»wh®fŸ.
fhtšJiwÆdU« bjhÊyhs®fS« nkhâ¡bfh©l

gjhá tH¡F, Mâ¡f rhâÆdU¡»ilnaahd
cŸnkhjÈš jÈ¤ k¡fŸ jtwhf r«gªj¥gL¤j¥g£l
nghJjh‹ nrhjh tH¡F M»ait ïj‰F
vL¤J¡fh£LfshF«. ïªj ïu©L tH¡FfËYnk,
muR¤ ju¥ò rh£áa§fË‹ th¡F_y§fŸ
gyådkhf ïUªj nghâY« mt‰iw Úâk‹w«
V‰W¡bfh©lJ.
yZk‹ó® gh¤nj tH¡»š mË¡f¥g£l Ô®¥ò g‰¿
fU¤J¤ bjÇÉ¤j áãI (v«.vš. - ÉLjiy) f£áÆ‹
bghJ¢ brayhs® Ôg§f® g£lh¢rh®ah “vªj
msî¡F¥ bgÇjhf gLbfhiyfŸ elªâU¡»‹wd
v‹gij Úâk‹w« vËjhf f©LbfhŸshkš
É£oU¡»wJ. ÑœÃiy Úâk‹w« V‰W¡bfh©l
M j h u § f Ÿ
m ® ¤ j k ‰ w i t v ‹ W
c a ® Ú â k ‹ w «
f U J k h d h š
ViHfS¡F vâuhd
g h F g h £ i l í «
gifikí«jh‹ mJ
ãuâgÈ¡»wJ,” v‹W
T¿dh®.
ïªâa f«ôÅ°£ f£á
(kh®¡á°£) muáaš
j i y i k ¡ F G
b t Ë Æ £ l x U
m ¿ ¡ i f Æ š , “ 5 8
jÈ¤JfŸ gLbfhiy
b r Œ a ¥ g £ l h ® f Ÿ
v ‹ g â š v › É j
rªnjfK« ïšiy v‹w
Ã i y Æ š
'rªnjf¤â‰fhd gy‹'
ju¥g£oU¥gJ v‹gJ
Ô®¥ò F¿¤j nfŸÉfis
vG¥ò»wJ. jÈ¤JfŸ
n k š r h â Æ d Ç ‹
jÅ¥g£l gilfshš
gLbfhiy brŒa¥g£l
k‰w tH¡FfËY«, F‰w« rh£l¥g£lt®fŸ
ÉLÉ¡f¥g£lJ v‹gJ j‰brayhdJjhdh?,” v‹W
T¿íŸsJ. gh¤nj, efÇ, brdhÇ M»a _‹W
tH¡FfËY« ÚâgâfŸ É.v‹.á‹Ah, V.nf.yhš
M»nah® bfh©l ïu©L ÚâgâfŸ mnj mk®î¡
F G j h ‹ ( b g Š ¢ ) Ô ® ¥ g Ë ¤ j J v ‹ g J
ftÅ¡f¤j¡fJ. ïªj rhâa¥ gLbfhiyfshš
mÊªJ nghdJ, bfhšy¥g£lt®fË‹ thœ¡if
k£Lkšy, j¥ã¥ ãiH¤jt®fË‹ thœ¡ifí«jh‹.
ï¥nghij¡F gLbfhiyfŸ Ã‹¿U¡fyh«. Mdhš,
Ãy¥ãuò¤Jt Mâ¡f« v‹gJ j§FjilÆ‹¿¤
bjhlunt brŒ»wJ. gLbfhiyfŸ elªj r§f®ãfh,
brªjhÅ M»a »uhk§fS¡F« ïªj¢ brŒâahs®
br‹¿Uªjh®. gh¤nj »uhk¤ij¥ nghynt ïªj
ï u © L » u h k § f Ë ‹ k ¡ f S « Ã y
cilikahs®fË‹ m¢RW¤jY¡F bjhl®ªJ
cŸsh»íŸsd®.
“15 eh£fS¡F K‹òjh‹, óÄAh® njhHhit¢ nr®ªj
ïisP®fŸ v§fŸ »uhk¤ij¢ nr®ªj xU jÈ¤
bg©iz t‹òz®¢á brŒjh®fŸ. mtSila xnu
F‰w«, jd¡FÇa TÈia¡
n f £ l J j h ‹ .
fhtšJiwÆd® v~¥.I.M®.
gâî brŒa kW¤JÉ£ld®.
eh§fŸ nghuh£l« el¤âa
ã w F j h ‹ v § f S i l a
ò f h i u g â î b r Œ a
x¥ò¡bfh©ld®,” v‹W
brªjhÅ »uhk¤ij¢ nr®ªj
Û d h n j É T ¿ d h ® .
t a š f Ë š k ©
b t £ L t j ‰ F 1 9 9 0 «
M©LfËš v›Éjkhd
TÈí« »ilahJ. Étrha¤
b j h Ê y h s ® f S i l a
b j h l ® ¢ á a h d
nghuh£l¤â‹ Éisthfnt,
Ãy cilikahs®fŸ %.150
TÈ ju x¥ò¡bfh©ld®
v ‹ W Û d h n j É
cWâ¥gL¤âdh®.
“ m W t i l f h y ¤ â š
v§fS¡F 3 »nyh mÇá
TÈahf¤ ju¥gL»wJ.
Mdhš, eh§fŸ fîutkhf
el¤j¥gLtâšiy. Ãy«
ïšyhkš ïU¥gJ x‹W« ghtkšy. eh§fŸ ïšiy
v ‹ w h š Ã y ¢ b r h ª j ¡ f h u ® f Ÿ
br¤J¥nghÆU¥gh®fŸ. v§fS¡F Ãy« bfhL¥gjhf
ÃâZ Fkh® muR th¡FWâaË¤jJ. Mdhš, ãwF
m ª j t h ¡ F W â i a ¡ i f É £ l J . v § f Ÿ
nfhÇ¡iffS¡F muR brÉkL¡fhjjhš,
»uhk¤â‹ fa®k#hUth Ãy¤ij eh§fŸ
v§fS¡bfšyh« jiytuhf
ïUªJ cjîtjhf yhY ãurh¤
th¡FWâ mË¤jh®. Mdhš,
g h U § f Ÿ , v ª j x U Ú â í «
» i l ¥ g i j ¡ T l m t u h š
cWâ¥gL¤j KoaÉšiy. mt®
gàth‹fS¡F (óÄAh®fS¡F
ï‹bdhU bga®) Mjuthf v§fis¤jh‹
vâ®¤jh®. bfhiyahËfŸ g»u§fkhf v§fis
gaKW¤â¡bfh©L R‰¿ tU»wh®fŸ. ïªj Kiw
eh‹ mt®fis É£Lit¡f¥ nghtâšiy. ehnd
br¤J¥ nghdhY« rÇ, mt®fis bt£o¡
bfhšyhkš Élkh£nl‹. eh‹ Xo¥nghf kh£nl‹.
mt®fŸ v‹ kfŸfis t‹òz®¢á brŒjh®fŸ,
mjdhš m¥nghJ v§fshš vJî« brŒa
KoaÉšiy. Mdhš, ï¥nghJ m¥go el¡fhJ.
ViHfŸ, go¡fhjt®fŸ ït®fSila gz¤ij
bfhŸisao¡f¤jh‹ všnyhU« ÉU«ò»wh®fŸ.
m¥nghbjšyh« eh‹ gaªJ nghÆUªnj‹.
ïÅnkY« vd¡F gaÄšiy. ï¥nghJ mt®fŸ
v‹Dila FHªijfis á¤jutij brŒa
Mu«ã¤âU¡»wh®fŸ.”
- khšâ njÉ ahj›
(brªjhÅ »uhk gLbfhiyÆš j¥ã¤jt® jdJ
FL«g¤âš 3 ngiu g¿bfhL¤jt®.)

if¥g‰¿¡bfh©nlh«. Mdhš, gLbfhiy tH¡»š
F‰wthËfŸ ÉLjiy brŒa¥g£l ãwF, ï¥nghJ
eh§fŸ mªj Ãy¤âš rhFgo brŒa Ka‹whš
mt®fŸ v§fis bfhiy brŒa¡TL« v‹W
ga¥gL»nwh«,”v‹WÛdhTW»wh®.
ïªj _‹W »uhk§fËYnk nkšrhâÆdÇ‹
FoÆU¥òfŸ gy kl§F K‹nd¿íŸsd. ešy bjU
És¡FfSl‹, Ä‹rhu ïiz¥òfŸ ju¥g£LŸsd.
jÈ¤ FoÆU¥òfËš Ä‹rhu ïiz¥ò ju¡TlhJ
v‹W murh§f¤ij Ãy cilikahs®fŸ
f£lha¥gL¤âdh®fŸ v‹W »uhk k¡fŸ
TW»wh®fŸ. gŸË¡ Tl§fS« m§f‹thofS«
nkšrhâ FoÆU¥ò¥ gFâfËšjh‹ ïU¡»‹wd.
ïjdhš mªj ïl§fS¡F jÈ¤JfŸ bršy
Kotâšiy. ntiy thŒ¥òfŸ ïšyhik, kfh¤kh
fhªâ njáa Cuf ntiy cWâ¤ â£l« ngh‹w muR¤
â£l§fŸ nkhrkhd KiwÆš brašgL¤j¥gLtJ,
n k h r k h d b g h J É Ã n a h f K i w n g h ‹ w
fhuz§fshš, k¤âa Õfh® »uhk§fis¢ nr®ªj
ViHfŸ nkšrhâ¡ FL«g§fË‹ Étrha Ãy§fËš
ntiy brŒa nt©oa f£lha¤â‰F cŸsh»wh®fŸ.
“vd¡F xU thŒ¥ò »il¡Fbk‹whš eh‹
CiuÉ£L btËna¿ÉLnt‹,” v‹W r§f®ãfh®
»uhk¤ij¢nr®ªjuhZÄnjÉTW»wh®.
bjhl®¢áahd mtkâ¥òfS« m¢RW¤jšfS«
j h ¡ f § f i s V ‰ g L ¤ j ¤ b j h l § » É £ l d .
jÈ¤JfS« X.ã.á. k¡fS« K°ä«fS« mo¡fo
j§fsJ giHa åLfisÉ£L btËna¿, mnj
»uhk¤âš btFbjhiyî jŸË òâa FoÆU¥ig
f £ o ¡ b f h Ÿ s n t © o a j h » w J . f l ª j 2 0
M©LfËš ï¥go¥g£l òâa FoÆU¥òfŸ Õfh®
KGtJ«bgU»íŸsd.
CU¡FŸnsna ïl«bga®tJ v‹»w xU òâa
eilKiw ÃfœªJbfh©oU¥gjhf¤ bjÇ»wJ.
ghJfh¥ò njo k¡fŸ j§fSila åLfËÈUªJ
btËnaW»wh®fŸ. yZk‹ó® gh¤nj tH¡»š
mË¡f¥g£lJ ngh‹w Ô®¥òfŸ jÈ¤JfS¡F«
X.ã.á. k¡fS¡F« cŸs m¢r¤ij mâfÇ¡»‹wd.
òâa FoÆU¥òfËš, Étrha¤ bjhÊyhs®fS¡F«
Ãy cilikahs®fS¡F« ïilnaahd ng¢R¤
bjhl®òfŸ Äfî« Fiwthfnt cŸsd. mj‹
Éisthf, ïil¤ juf®fŸ òFªJ brašgL«
eilKiwcUth»tU»wJ.
r§f®ãfh, brªjhÅ »uhk§fËš Étrha¤
bjhÊyhs®fŸ neuoahf Ãy cilikahs®fSl‹
bjhl®òbfhŸtâšiy. khwhf, flªj áy
M©Lfshf cUbtL¤JŸs x¥gªjjhu®fŸ, ïªj
Étrha¤ bjhÊyhs®fŸ K‹ò vªj Ãy§fËš
ntiy brŒjh®fnsh mnj Ãy§fËš ntiy
b r Œ í k h W m D ¥ ã i t ¡ » w h ® f Ÿ . Ã y
cilikahs®fËlÄUªJ mj‰fhd fÄõ‹
bjhifia x¥gªjjhu®fŸ bg‰W¡bfhŸ»wh®fŸ.
áy neu§fËš x¥gªjjhu®fŸ Ãy¤ij F¤jif
mo¥gilÆš vL¤J¡bfh©L mâš Étrha¤
bjhÊyhs®fis<LgL¤JtJ©L.
ÕfhÇš 'g£lhŒjhÇ' v‹w xU eilKiw ghu«gÇakhf
ïUªJ tªjJ. Ãyk‰w F¤jif ÉtrhÆfŸ,
nkšrhâia¢ nr®ªj Ãy cilikahs®fË‹
Ãy§fËš rhFgo brŒth®fŸ; Éis¢rÈš xU
gFâia j§fS¡F vL¤J¡bfhŸth®fŸ.
ïnjngh‹w xU eilKiw ï¥nghJ« ïU¡»wJ.
Mdhš, ViH F¤jif ÉtrhÆfŸ x¥gªjjhu®fshš
m¥òw¥gL¤j¥g£L tU»wh®fŸ. nkšrhâ Ãy
cilikahs®fŸ Étrha beU¡fo mâfÇ¤J
tUtj‹ fhuzkhf bfhŠr« bfhŠrkhf ntW
bjhÊšfS¡F kh¿ tU»wh®fŸ. mt®fSila
muáaš bjhl®òfË‹ fhuzkhfî«, gzgy¤â‹
fhuzkhfî« murh§f gÂfS¡fhd gy bgÇa
x¥gªj§fŸ mt®fS¡F¡ »il¡»‹wd. mt®fËš
gy® j§fsJ muáaš bjhl®òfis¥ ga‹gL¤â
f£Lkhd¤bjhÊÈY«<LgL»wh®fŸ.
ÕfhÇ‹ Ãy cilik f£lik¥ãš kh‰w« ÃfœªJ
tU»wJ. Mdhš, j‰nghija òâa KiwÆš Tl,
ViHfŸ mo¤j£ošjh‹ ïU¡»wh®fŸ. muR
mik¥òfŸ j§fŸ g¡f« ïšiy v‹gJ e‹whf¤
bjÇtjhš mt®fŸ bjhl®ªJ m¢r¤Jlndna
thœ»wh®fŸ. Mfnt, gh¤nj tH¡F¤ Ô®¥ò«
mJngh‹w ïju Ô®¥òfS« btW« r£l¥ ãu¢rid
mšy. mitfŸ xU Ru©lš bghUshjhu¤ij
C¡FÉ¥gjhf cŸsd. mâš rk¤JtÄ‹ik v‹gJ
â£lÄ£l KiwÆš ghJfh¡f¥gL»wJ. k¤âa
ÕfhÇ‹ gLbfhiy¡ fijfŸ Ãyãuò¤Jt
f£lik¥ãš nt® bfh©LŸsd. ï¥go¥g£l
gLbfhiyfis jÅah® gilaik¥òfS¡F«
e¡riy£LfS¡FÄilnaahd muáaš ngh£ojh‹
v‹W fUJtJ nk«ngh¡fhdjh»ÉL«. Mdhš,
Õfh® muR mij m¥go¤jh‹ á¤jÇ¤J tªJŸsJ.
c©ikÆš, ï¤jid ca®fis gÈbfh©l ïªj¥
gLbfhiyfŸ, ViHfŸ cÆ® thœtj‰fhd cÇik
kW¡f¥gLtnjhLr«gªj¥g£litahF«.
Mjhu«: '~ãu©£ iy‹', et«g® 15, 2013

Voices for Custodial Justice Newsletter - December 2013 issue

Voices for Custodial Justice Newsletter - December 2013 issue

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Viewers also liked

Viewers also liked (18)

Voices for Custodial Justice Newsletter - December 2013 issue