1. Chương 4:
Trung gian tµi chÝnh

2. Néi dung
• PhÇn 1
Ng©n h ng th−¬ng m¹i
• PhÇn 2
C¸c tæ chøc t i chÝnh phi ng©n h ng

3. PhÇn 1: Ng©n h ng th−¬ng m¹i

4. 4.1. Tæng quan - Sù ra ®êi v ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n h ng
• ThÕ giíi
• Giai ®o¹n TK 15 – TK 17
• Giai ®o¹n TK 18 – TK 19
• Giai ®o¹n TK 20 ®Õn nay
• ViÖt Nam

5. 4.1. Tæng quan - Quan niÖm vÒ NHTM
• ViÖt nam - Ph¸p lÖnh Ng©n h ng, Hîp t¸c x TÝn dông v C«ng ty T i chÝnh
n¨m 1990: NHTM l mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ m ho¹t ®éng chñ yÕu v
th−êng xuyªn l nhËn tiÒn göi cña kh¸ch h ng víi tr¸ch nhiÖm ho n tr¶ v sö dông
sè tiÒn ®ã ®Ó cho vay, thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu v l m ph−¬ng tiÖn thanh
to¸n
• ViÖt nam - LuËt c¸c Tæ chøc tÝn dông n¨m 1998: NHTM l lo¹i h×nh tæ chøc tÝn
dông ®−îc thùc hiÖn to n bé ho¹t ®éng ng©n h ng v c¸c ho¹t ®éng kinh doanh
kh¸c cã liªn quan
• Mü: NHTM l mét c«ng ty kinh doanh chuyªn cung cÊp dÞch vô t i chÝnh v ho¹t
®éng trong ng nh dÞch vô t i chÝnh
• Ph¸p: NHTM l nh÷ng xÝ nghiÖp th−êng xuyªn nhËn cña c«ng chóng d−íi h×nh
thøc tiÒn göi hay h×nh thøc kh¸c v hä dïng v o nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hay
dÞch vô t i chÝnh
• Ên ®é: NHTM l c¬ së nhËn c¸c kho¶n tiÒn göi cho vay, t i trî v ®Çu t−

6. 4.1. Tæng quan - VÞ trÝ cña NHTM trong HÖ thèng t i chÝnh
• HÖ thèng t i chÝnh
• C¸c tæ chøc t i chÝnh
• Ng©n h ng
• Ng©n h ng Trung −¬ng
• Ng©n h ng th−¬ng m¹i
• C¸c tæ chøc t i chÝnh phi ng©n h ng
• ThÞ tr−êng t i chÝnh
• C¸c c«ng cô t i chÝnh
• C¬ së h¹ tÇng t i chÝnh

7. 4.1. Tæng quan - Tæ chøc hÖ thèng NHTM
• Ng©n h ng th−¬ng m¹i Nh n−íc
• Ng©n h ng th−¬ng m¹i cæ phÇn
• Ng©n h ng th−¬ng m¹i liªn doanh
• Ng©n h ng th−¬ng m¹i n−íc ngo i

8. 4.1. Tæng quan - Chøc n¨ng cña NHTM
Thñ quü cña c¸c doanh nghiÖp
K.Marx “C«ng viÖc cña ng−êi thñ quü chÝnh l ë chç l m trung
gian thanh to¸n. Khi ng©n h ng xuÊt hiÖn th× chøc n¨ng n y
®−îc chuyÓn giao sang ng©n h ng”
• NhËn tiÒn göi v qu¶n lý c¸c t i kho¶n cña c¸c doanh nghiÖp
• Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt cho c¸c doanh nghiÖp

9. 4.1. Tæng quan - Chøc n¨ng cña NHTM (tiÕp)
T¹o tiÒn
C«ng thøc: ∆D = 1/rr * ∆R. Trong ®ã:
• D: Tæng sè tiÒn göi do NHTM t¹o ra
• rr: Tû lÖ dù tr÷ b¾t buéc
• R: Tæng sè tiÒn dù tr÷ t¹i c¸c ng©n h ng
Trung gian tÝn dông: tho¶ m n nhu cÇu kh¸c
nhau cña c¸c nh tiÕt kiÖm v ®Çu t−

10. 4.1. Tæng quan - Vai trß cña NHTM
• §¶m b¶o nhu cÇu vÒ vèn cho nÒn kinh tÕ
• TÝch luü t¹o tiÒm lùc t i chÝnh cho nh÷ng b−íc nh¶y vät vÒ
c«ng nghÖ v ®êi sèng x héi
• KiÓm so¸t b»ng ®ång tiÒn ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ
quèc d©n nh»m gãp phÇn ®¶m b¶o sù qu¶n lý cña Nh n−íc
®èi víi tÝnh hîp ph¸p v hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh
• Tham gia thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt kinh tÕ vÜ m«

11. 4.2. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM
• Ho¹t ®éng huy ®éng vèn
• Ho¹t ®éng khai th¸c v sö dông vèn
• Ho¹t ®éng trung gian cung cÊp dÞch vô t i chÝnh

12. 4.2. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM
Ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña ng©n h ng th−¬ng m¹i
• TiÒn göi kh«ng kú h¹n
• TiÒn göi tiÕt kiÖm
• TiÒn ®i vay tõ Ng©n h ng Trung −¬ng v c¸c tæ chøc t i
chÝnh kh¸c
• Vèn tù cã cña ng©n h ng
• Nguån vèn kh¸c

13. 4.2. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM
Ho¹t ®éng khai th¸c, sö dông vèn cña ng©n h ng th−¬ng m¹i
• C¸c kho¶n môc kho quü
• Dù tr÷ b¾t buéc
• Dù tr÷ v−ît qu¸
• C¸c h×nh thøc cho vay cña NHTM
• C¸c ho¹t ®éng ®Çu t−
• Tr¸i phiÕu ChÝnh phñ, tÝn phiÕu kho b¹c
• Cæ phiÕu
• Liªn doanh, liªn kÕt
• C¸c sö dông vèn kh¸c: t i trî, qu¶ng c¸o, v.v…

14. 4.3. Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña NHTM
Ho¹t ®éng trung gian cung cÊp dÞch vô t i chÝnh
• ChuyÓn tiÒn
• Thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt: thanh to¸n b»ng sÐc,
uû nhiÖm, uû nhiÖm thu, thanh to¸n L/C
• Cung cÊp c¸c dÞch vô t i chÝnh kh¸c
• B¶o l nh thùc hiÖn hîp ®ång
• M«i giíi, t− vÊn
• Uû th¸c
• Cung cÊp dÞch vô tiÖn Ých: cho thuª kÐt s¾t, dÞch vô
homebanking, internetbanking, phonebanking
• v.v…

15. 4.2. Xu h−íng ho¹t ®éng cña c¸c NHTM hiÖn ®¹i ®a n¨ng trªn thÕ giíi
(1) c¸c ho¹t ®éng vÒ nguån vèn v sö dông vèn më réng
trªn tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc víi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau
• c«ng cô ®Ó huy ®éng vèn ®a d¹ng, phong phó v ®Æc biÖt
l hÊp dÉn h¬n bëi tÝnh thanh kho¶n v lîi Ých kinh tÕ
• ho¹t ®éng sö dông vèn, cho vay vÉn chiÕm tû träng lín
nh−ng cã sù thay ®æi trong c¸c ®èi t−îng v c¬ cÊu cho
vay: h−íng ®Õn kh¸ch h ng c¸ nh©n

16. 4.2. Xu h−íng ho¹t ®éng cña c¸c NHTM hiÖn ®¹i ®a n¨ng trªn thÕ giíi
(tiÕp)
(2) th«ng qua c¸c chiÕn l−îc v ph−¬ng thøc ®Çu t− kh¸c
nhau, c¸c ng©n h ng th©m nhËp s©u réng h¬n v o nÒn
kinh tÕ
h×nh th nh c¸c tËp ®o n t i chÝnh lín, cã ¶nh h−ëng rÊt
lín ®Õn to n bé nÒn kinh tÕ, t i chÝnh trong n−íc còng nh−
thÞ tr−êng t i chÝnh quèc tÕ
VÝ dô: City bank, Standard Chartered bank, Anz, v.v..

17. 6.2. Xu h−íng ho¹t ®éng cña c¸c NHTM hiÖn ®¹i ®a n¨ng trªn thÕ giíi
(tiÕp)
(3) tr×nh ®é c«ng nghÖ ng©n h ng rÊt ph¸t triÓn víi sù
øng dông réng r i c«ng nghÖ tin häc v viÔn th«ng trong tÊt
c¶ c¸c ho¹t ®éng ng©n h ng
• T¨ng hiÖu qu¶ v kh¶ n¨ng qu¶n lý t i s¶n còng nh− c¸c
ho¹t ®éng ng©n h ng
• Cho phÐp c¸c ng©n h ng cã thÓ liªn kÕt víi nhau trong
mçi quèc gia v trªn to n thÕ giíi ®Ó thùc hiÖn c¸c nghiÖp
vô kinh doanh rÊt phøc t¹p, ®¸p øng mét c¸ch chÝnh x¸c
v nhanh nhÊt mäi nhu cÇu cña kh¸ch h ng ë kh¾p mäi
n¬i trªn thÕ giíi.

18. 4.3. Xu h−íng ho¹t ®éng cña c¸c NHTM hiÖn ®¹i ®a n¨ng trªn thÕ giíi
(tiÕp)
(4) c¸c dÞch vô t i chÝnh kh¸c, ®Æc biÖt l c¸c dÞch vô ng©n
h ng tiÖn Ých rÊt ph¸t triÓn l m cho nh÷ng ng©n h ng n y
kh«ng chØ l nh÷ng trung gian tÝn dông, thanh to¸n m thùc
sù ® trë th nh c¸c trung gian t i chÝnh quan träng nhÊt
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng

19. 4.3. Qu¶n lý ho¹t ®éng NHTM
C©u hái:
T¹i sao ph¶i qu¶n lý NHTM?
Ph¶i ch¨ng l yÕu tè rñi ro?

20. 4.3. Qu¶n lý ho¹t ®éng NHTM
C¸c ng©n h ng th−¬ng m¹i lu«n ph¶i ®èi mÆt víi rñi ro
• Rñi ro kú h¹n /rñi ro thanh kho¶n
• Ng©n h ng cã thÓ mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n khi ng−êi göi tiÒn rót tiÒn å ¹t
• Rñi ro tÝn dông
• C¸c ®èi t−îng vay vèn cã thÓ kh«ng cã kh¶ n¨ng ho n tr¶ l i v vèn gèc. C¸c
kho¶n vay n y trë th nh nî khã ®ßi (hay nî xÊu).
• Tû lÖ nî xÊu c ng t¨ng, th× ng©n h ng sÏ c ng mÊt vèn ®Ó xãa c¸c kho¶n nî
n y
• Rñi ro l·i suÊt
• L i suÊt thay ®æi theo cung cÇu, nh−ng thùc tÕ l i suÊt tiÒn göi th−êng l l i
suÊt th¶ næi trong khi l i suÊt tiÒn vay th−êng l l i suÊt cè ®Þnh
• Khi l i suÊt t¨ng lªn m¹nh, ng©n h ng sÏ bÞ thua thiÖt do ph¶i tr¶ l i nhiÒu
h¬n cho tiÒn göi trong khi l i nhËn ®−îc tõ c¸c kho¶n cho vay hiÖn h÷u vÉn
kh«ng ®æi
CÇn ph¶i lý ho¹t ®éng cña ng©n h ng th−¬ng m¹i nh»m tr¸nh sù ®æ vì h ng
lo¹t, g©y sôp ®æ hÖ thèng t i chÝnh, tiÒn ®Ò cña sù khñng ho¶ng kinh tÕ

21. 4.3. Qu¶n lý ho¹t ®éng NHTM
C¬ quan qu¶n lý ng©n h ng th−¬ng m¹i cã hiÖu qu¶ v an
to n nhÊt sÏ l :
• Ng©n h ng Trung −¬ng
• Ng©n h ng th−¬ng m¹i
• Bé t− ph¸p
• Bé t i chÝnh
• Bé c«ng an
§¸p ¸n?

22. 4.3. Qu¶n lý ho¹t ®éng NHTM
Néi dung qu¶n lý ho¹t ®éng cña NHTM
• Qu¶n lý Nguån vèn
• Qu¶n lý dù tr÷: vÊn ®Ò qu¶n lý quü tiÒn mÆt v rñi ro
thanh kho¶n
• Qu¶n lý tiÒn cho vay: rñi ro tÝn dông v c¸c nguyªn t¾c
qu¶n lý tiÒn cho vay, kÓ c¶ ng¾n h¹n, trung h¹n v d i h¹n
• Qu¶n lý rñi ro l i suÊt v tû gi¸

23. 4.3. Qu¶n lý ho¹t ®éng cña NHTM
Qu¶n lý tiÒn cho vay
C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý tiÒn cho vay theo quan ®iÓm cña
F.Mishkin
• S ng läc v gi¸m s¸t kh¸ch h ng
• Chuyªn m«n ho¸ v quan hÖ th−êng xuyªn víi kh¸ch
h ng
• T i s¶n thÕ chÊp v sè d− bï
• H¹n chÕ tÝn dông
• T−¬ng hîp ý muèn gi÷a kh¸ch h ng v ng©n h ng

24. PhÇn 2: C¸c tæ chøc t i chÝnh phi ng©n h ng
Qu ñ u tư
chung
Các nhà
ñ u tư theo
Công ty b o t ch c
hi m
Qu lương hưu

25. Ph©n biÖt NHTM v c¸c tæ chøc t i chÝnh phi ng©n h ng
Sù kh¸c biÖt sÏ l :
Néi dung NHTM B¶o hiÓm Quü ®Çu t−,
l−¬ng h−u
Thanh to¸n
T¹o tiÒn
Thanh kho¶n
Chia nhá
L−u gi÷ gi¸ trÞ
Th«ng tin
KÕt hîp rñi ro

26. C«ng ty t i chÝnh
• Nguån vèn ho¹t ®éng
• Huy ®éng tiÒn göi cã kú h¹n
• Ph¸t h nh c¸c chøng kho¸n nî hoÆc vay ng©n h ng th−¬ng m¹i
• C¸c dÞch vô cung cÊp v ph−¬ng thøc thùc hiÖn
• Xu h−íng ph¸t triÓn

27. C«ng ty b¶o hiÓm
• §Æc tr−ng cña B¶o hiÓm
• Nguån vèn ho¹t ®éng
• Nguyªn t¾c ho¹t ®éng: Tù nguyÖn v tr¸ch nhiÖm tèi
®a - Hîp ®ång b¶o hiÓm v c¸c vÊn ®Ò n¶y sinh
• C¸c biÖn ph¸p ng¨n ngõa, kh¾c phôc v h¹n chÕ hËu
qu¶ cña rñi ro b¶o hiÓm
• Trung gian t i chÝnh
• B¶o hiÓm tiÕt kiÖm v c¸c s¶n phÈm kh¸c

28. Quü ®Çu t−
• Huy ®éng tiÒn b»ng c¸ch b¸n c¸c chøng chØ ®Çu t− cho
c¸c nh ®Çu t−
• §Çu t− huy ®éng vèn v o c¸c lo¹i chøng kho¸n kh¸c
nhau
• Lîi thÕ cña Quü ®Çu t− so víi ®Çu t− c¸ nh©n
• C¸c lo¹i Quü ®Çu t−: Quü ®Çu t− më, Quü ®Çu t− ®ãng
• C¸c lo¹i quü ®Çu t− ë c¸c n−íc cã thÞ tr−êng t i chÝnh
ph¸t triÓn nh− Mü, NhËt, c¸c n−íc ch©u ¢u, v.v …

29. C«ng ty chøng kho¸n
• C«ng ty chøng kho¸n l th nh viªn cña Së giao dÞch
chøng kho¸n
• Ng−êi m«i giíi chÝnh thøc trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n
• Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty chøng kho¸n.