Lecture 5
- 5. ÕÀÐÜÖÓÓËÀÕ
¿ÉËÄË¿¿Ä
5
Õàðüöóóëàõ ¿éëäë¿¿äèéí õóâüä ¿éëäëèéí
çýðýãëýë íü 2 ò¿âøèíä õóâààãäàíà.
<, >, <=, >= íü äýýä ò¿âøíèé áóþó ºíäºð
çýðýãëýëòýé ¿éëäë¿¿ä þì.
äîîä ò¿âøíèé ¿éëäë¿¿ä íü ==, != áîëíî. ªºðººð
õýëáýë ==, != ¿éëäë¿¿ä íü áóñàä 4 õàðüöóóëàõ
¿éëäëýýñýý ñ¿¿ëä áîäîãäîíî.
- 6. ÕÀÐÜÖÓÓËÀÕ
¿ÉËÄË¿¿Ä
Æèøýý : x=5; y=2; z=0;
.x>y+z /* ¯íýí ãýñýí óòãàòàé */
.x+z<=y /* Õóäàë ãýñýí óòãàòàé */
z<x==y+z>=x /* Õóäàë ãýñýí óòãàòàé */
/* 0<5==2>=5 */
6
- 7. ÕÀÐÜÖÓÓËÀÕ
¿ÉËÄË¿¿Ä
7
Òîîí òºðëèéí óòãóóäûã æèøèõäýý óòãûíõ íü èõ áàãààð
æèøäýã. Õàðèí òýìäýãò óòãûã æèøèõäýý òýäãýýðèéí ASCII
äóãààðààð íü æèøäýã.
ASCII äóãààðóóäûí çàðèìààñ íü :
A-65,B-66,C-67,D-68, . . . X-88,Y-89,Z-90,
a-97,b-98,c-99,d-100 . . . x-120,y-121,z-122
ASCII äóãààðààñ íü õàðâàë ýäãýýð òýìäýãò¿¿äèéí ýðýìáý íü
: ‘A’<’B’<’C’ . . . ‘Z’<’a’<’b’. . .<’z’
‘A’>’z’ (Õóäàë)
‘Z’>’a’ (Õóäàë)
‘z’>’Z’ (¯íýí)
- 8. IF ÊÎÌÀÍÄ
if íºõöºëò êîìàíäûí õàìãèéí õÿëáàð õýëáýð íü :
if(ͺõöºëò èëýðõèéëýë)
êîìàíä;
Æèøýý :
if (n >1000)
printf(“ Óòãà õÿçãààðààñ õýòýðëýý … ”);
8
- 9. IF ÊÎÌÀÍÄ
Õýðýâ if êîìàíä -ä íýãýýñ îëîí êîìàíä áè÷èõ õýðýãòýé áîë òýäãýýðèéã õîñ õààëòàíä
áè÷èæ ºãíº.
if(íºõöºëò èëýðõèéëýë)
{ êîìàíä1;
êîìàíä2;
êîìàíä3;
}
9
- 10. IF ÊÎÌÀÍÄ
Ñè õýëýíä äýýðõ íºõöºëò èëýðõèéëýë íü äóðûí èëýðõèéëýë áàéæ áîëíî.
Õàðèí áóñàä ïðîãðàìì÷èëàëûí õýëýíä çºâõºí ¿íýí, õóäàë óòãà áóöààõ
èëýðõèéëëèéã ë çºâøººðäºã. Æèøýý :
if((ch=getchar())==’n’) êîìàíä;
10
- 11. IF – ELSE ÊÎÌÀÍÄ
if else –èéí ¿íäñýí ôîðìàò íü :
if(Èëýðõèéëýë)
êîìàíä;
else
êîìàíä;
Ýíý êîìàíä íü 2 ñîíãîëò õèéõ áîëîìæèéã á¿ðä¿¿ëäýã. Õýðýâ
èëýðõèéëýë õóäàë áîë óäèðäëàãà íü else ò¿ëõ¿¿ð ¿ãèéí äàðààõ
êîìàíäàä øèëæèíý.
11
- 12. ÄÀÂÕÀÐ IF ÊÎÌÀÍÄ
if êîìàíäûã õýäýí ÷ äàâõðààð íü áè÷èæ õýðýãëýæ áîëíî.
if(èëýðõèéëýë1)
if(èëýðõèéëýë2 ) êîìàíä;
Æèøýý :
if(ch==’ ‘)
{ if(ºìíºõ òýìäýãò íü ¿ñýã áîë) num++; }
else
{ if(ch òýìäýãò íü ºã¿¿ëáýðèéí òºãñãºë ) num++; }
12
- 13. ÄÀÂÕÀÐ IF ÊÎÌÀÍÄ
Äàâõàð if-¿¿äèéã õýðýãëýæ áàéõäàà õààëòûã çºâ õýðýãëýõ
¸ñòîé. Æèøýý :
if(èëýðõèéëýë1)
if(èëýðõèéëýë2)
êîìàíä1;
else
êîìàíä2;
“Ýíý else àëü if-ä õàìààðàõ âý ?”
13
- 14. ELSE -Ã ÕÀÐÃÀËÇÓÓËÀÕ Ä¿ÐÝÌ
Ñè íü else –ã ò¿¿íä õàìãèéí îéð áºãººä ò¿¿íýýñ ºìíº îðøèõ, ººðèéí ãýñýí else –ã¿é
if-ä õàðãàëçóóëàí îéëãîäîã.
ªºðººð õýëáýë õààëòíû áàëàíñòàé ÿã èæèë çàð÷ìààð îéëãîäîã.
[ …. { …. ( ….. ) … } … ]
ªìíºõ æèøýýíä else –ã ÿàæ ÷ áè÷ñýí ò¿¿íä õàìãèéí îéð îðøèõ if-ä áóþó
if(èëýðõèéëýë2)- ò õàìààðíà.
14
- 15. ÄÀÂÕÀÐ IF ÊÎÌÀÍÄ
Õàðèí èéì îéëãîìæã¿éáàéäëààñçàéëñõèéõ 2 àðãàáàéäàã.
15
Õààëò õýðýãëýõ
Á¿õ if-ä õàðãàëçàõ
else-ã íü áè÷èõ
if(èëýðõèéëýë1)
{ if(èëýðõèéëýë2)
êîìàíä1;
}
else
êîìàíä2;
if(èëýðõèéëýë1)
if(èëýðõèéëýë2)
êîìàíä1;
else
;
else
êîìàíä2;
- 16. ËÎÃÈÊ ¿ÉËÄË¿¿Ä
Îëîí äàâõàð if õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ ººð íýã àðãà íü ëîãèê
¿éëäëèéã õýðýãëýæ ñóðàõ ÿâäàë þì. Ñè õýëýíä ëîãèê &&
(ÁÀ) , || (ÁÓÞÓ) ãýñýí õîëáîîñóóä áàéäàã.
Ýäãýýð ëîãèê ¿éëäë¿¿ä íü õàðüöóóëàõ ¿éëäë¿¿ä áîëîõ
<,>- ààñ ÷ áàãà çýðýãëýëòýé ¿éëäë¿¿ä þì.
Õàðèí && ¿éëäýë íü || -ýýñýý ºíäºð çýðýãëýëòýé.
16
- 17. ËÎÃÈÊ (ÁÀ) ÁÓÞÓ && ¿ÉËÄÝË
Øàëãàãäàæ áàéãàà íºõöºë¿¿ä á¿ãä ¿íýí áîë ýöñèéí ¿ð ä¿í
¿íýí áàéíà. ¯ð ä¿í íü int òºðëèéí óòãàòàé áà ¯íýí=1,
Õóäàë=0 ãýñýí òóñ òóñûí õàðãàëçàõ óòãàòàé áàéíà.
Áè÷èãäýõ õýëáýð :
èëýðõèéëýë1 && èëýðõèéëýë2 . . .
17
- 19. ËÎÃÈÊ (ÁÓÞÓ) ÁÓÞÓ || ¿ÉËÄÝË
19
Øàëãàãäàæ áàéãàà íºõöë¿¿äèéí ÿäàæ íýã íºõöºë íü ¯ÍÝÍ
áîë ¿ð ä¿í íü ¯ÍÝÍ áàéíà.
Õàðèí íºõöë¿¿ä íü á¿ãä ÕÓÄÀË òîõèîëäîëä ë ¿ð ä¿í
ÕÓÄÀË áàéíà.
Áè÷èãäýõ õýëáýð :
èëýðõèéëýë1 | | èëýðõèéëýë2 . . .
- 20. ÆÈØÝÝ :
#include <stdio.h>
int a=1,b=2;
char c=’k’;
main()
{ if (a=1 || b=1 || c=’a’)
printf(“ Àëü íýã íü ¿íýí áàéíà”);
else
printf(“Á¿ãä õóäàë áàéíà.”);
}
20
- 21. ËÎÃÈÊ ¯Ã¿ÉÑÃÝË ÁÓÞÓ !
¿ÉËÄÝË
21
Ëîãèê èëýðõèéëýë íü ¿íýí, õóäàë ãýñýí 2 ë óòãàòàé áàéäàã. Ýíý
¿éëäëýýð èëýðõèéëëèéí ¿ð ä¿íã óðâóóãààð õºðâ¿¿ëíý. ªºðººð õýëáýë
¯ÍÝÍ óòãûã ÕÓÄÀË, ÕÓÄÀË óòãûã ¯ÍÝÍ áîëãîíî.
Æèøýý : ! (5 < 7)
Ýíý èëýðõèéëýë íü õóäàë óòãàòàé áàéíà.
/* (5<7) ==> ¯íýí */
/* !(¯íýí) ==> Õóäàë */
- 22. 22
Òàéëáàð ¯éëäë¿¿ä ×èãëýë
Õààëò ( ) Ç¿¿íýýñ
Ìàññèâûí ýëåìåíò [] Ç¿¿íýýñ
Á¿òöèéí ýëåìåíò -> Ç¿¿íýýñ
Á¿òöèéí ýëåìåíò . Ç¿¿íýýñ
Íýìýãä¿¿ëýõ, õîðîãäóóëàõ++ -- Áàðóóíààñ
Áèò “¯ã¿éñãýë” ¿éëäýë ~ Áàðóóíààñ
Ëîãèê “¯ã¿éñãýë” ¿éëäýë ! Áàðóóíààñ
Õàÿã àâàõ ¿éëäýë & Áàðóóíààñ
Çààã÷èéí óòãà ¿éëäýë * Áàðóóíààñ
Òºðºë õóâèðãàõ ¿éëäýë (Òºðºë) Áàðóóíààñ
Óíàð õàñàõ ¿éëäýë - Áàðóóíààñ
Õýìæýý àâàõ ¿éëäýë sizeof Áàðóóíààñ
¯ðæ¿¿ëýõ ¿éëäýë * Ç¿¿íýýñ
Õóâààõ ¿éëäýë / Ç¿¿íýýñ
¯ëäýãäýë îëîõ ¿éëäýë % Ç¿¿íýýñ
Íýìýõ ¿éëäýë + Ç¿¿íýýñ
Õàñàõ ¿éëäýë - Ç¿¿íýýñ
Ç¿¿í òèéø øèëæ¿¿ëýõ << Ç¿¿íýýñ
Áàðóóí òèéø øèëæ¿¿ëýõ >> Ç¿¿íýýñ
Áàãà,èõ,èõ áóþó òýíö¿¿ <, <= , > ,>= Ç¿¿íýýñ
Òýíö¿¿, òýíö¿¿ áèø == != Ç¿¿íýýñ
Áèò ‘ÁÀ’ ¿éëäýë & Ç¿¿íýýñ
Áèò ‘XOR’ ¿éëäýë ^ Ç¿¿íýýñ
Áèò ‘ÁÓÞÓ’ ¿éëäýë | Ç¿¿íýýñ
Ëîãèê ‘ÁÀ’ ¿éëäýë && Ç¿¿íýýñ
Ëîãèê ‘ÁÓÞÓ’ ¿éëäýë || Ç¿¿íýýñ
ͺõöºëò èëýðõèéëýë ?: Áàðóóíààñ
Óòãà îëãîõ ¿éëäë¿¿ä = += -= /= %=&=
^= |= <<= >>= Áàðóóíààñ
Òàñëàë ¿éëäýë , Ç¿¿íýýñ
- 23. SWITCH ÊÎÌÀÍÄ
23
Ñè õýëýíä òóõàéí íýã èëýðõèéëñýí óòãààñ øàëòãààëæ îëîí ñîíãîëò
õèéäýã êîìàíä áàéäàã.
switch (Èëýðõèéëýë) {
case óòãà1 : Êîìàíäóóä; Êîìàíäóóä; . . . break;
case óòãà2 : Êîìàíäóóä; Êîìàíäóóä; . . . break;
. . .
default : Êîìàíäóóä; break;
}
Õýðýâ Èëýðõèéëëèéí óòãà íü óòãà1-òýé òýíö¿¿ áîë óòãà1-ûí
êîììàíäóóä áèåëýãäýíý. Õýðýâ óòãà2-òîé òýíö¿¿ áîë ò¿¿íèé
êîìàíäóóä áèåëýãäýõ ãýõ ìýò …
- 24. SWITCH ÊÎÌÀÍÄ
switch êîìàíäûã òóõàéí õýðýãëýõ øààðäëàãààñ õàìààð÷ ÿíç ÿíçààð
áè÷èæ àøèãëàäàã. ¯¿íä :
break êîìàíäûã áè÷èõã¿é áàéæ áîëíî.
default ñîíãîëò áàéõã¿é áàéæ áîëíî.
Õàìãèéí ñ¿¿ë÷èéí ñîíãîëòûí àðä break áè÷èõ øààðäëàãàã¿é.
Ãýõäýý äàðààõ ä¿ðìèéã çàéëøã¿é áàðèìòëàõ ¸ñòîé.
èëýðõèéëýë íü int òºðëèéí óòãà áóöààõ ¸ñòîé.
case ò¿ëõ¿¿ð ¿ãèéí õîéíî çºâõºí òýìäýãòýí áîëîí òîîí òîãòìîë ë áè÷èãäýíý.
Ñîíãîëòûí óòãóóä íü õîîðîíäîî ÿëãààòàé óòãà áàéõ ¸ñòîé.
24
