Хөрөнгө оруулалтын байнкны тухай хуулийн төсөлтэй холбоотой Монголын Бизнеёийн Зөвлөлөөс гаргаж буй санал

1. ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТЫН БАНКНЫ ТУХАЙ ХУУЛИЙН ТӨСӨЛТЭЙ ХОЛБООТОЙ
МОНГОЛЫН БИЗНЕСИЙН ЗӨВЛӨЛИЙН САНАЛ
Монгол улсын тогтвортой хөгжлийн үндсэн зорилт нь эдийн засгийн тогтвортой хөгжил болоод
бизнес эрхлэх суурийг өргөтгөн ажлын байрыг нэмэгдүүлэх юм. Ингэснээр амжиргааны түвшин
дээшилж, татварын суурь бааз нэмэгдэх замаар төрийн үйлчилгээ нийтэд илүү хүртээмжтэй болох
билээ.
ОУВС-гийн дэмжлэгтэйгээр санхүүгийн болон донор байгууллагуудын тусламж гадаад валютын
урсгалыг нэмэгдүүлэх хүлээлт үүсгэсэн. Эдийн засгийн олон удаагийн удаашрал, уналтын
эрсдэлийг бууруулахын тулд санхүүгийн салбарын тогтвортой өсөлтийг хангах, эдийн засгийн урт
хугацааны тогтвортой хөгжлийг дэмжих зайлшгүй нөхцөл мөн боломж Монгол улсад бий болоод
байна.
Ялангуяа банкны салбарт тулгамдаж буй сорилтыг дурдваас:
Сорилт №1: Макро эдийн засгийн суурь үзүүлэлтийг сайжруулахад анхаарч, дотоодын
банкуудын зээлэх/зээлдүүлэх зардлыг бууруулах.
Сорилт №2: Хууль, эрх зүйн зохицуулалтын шинэчлэл болоод Сорилт №1-ийг зөв
хэрэгжүүлснээр дотоодын банкуудын чадавх, хэмжээг нэмэгдүүлэх.
Мөн урт хугацааны санхүүжилттэй төслүүд нь дотоодын санхүүгийн салбарын тогтвортой орчин,
банкны системийн өндөр чадавхыг шаарддаг. Санхүүгийн эрсдэлийг тодорхойлох, бууруулах
хэрэгсэл тогтолцоог (hedging instruments) бүрдүүлэхэд дотоодын валютын зах зээл, өгөөжийн
муруйн (yield curve) хөгжил маш чухал юм. Эдийн засгийн өгөөжийн муруйн (yield curve)
шаардлагатай цэгт хүргэх нөхцлийг бүрдүүлэхийн тулд дотоодын санхүүгийн зах зээлд гадаадын
банкуудын оролцоо идэвхитэй байх шаардлагатай.
Иймд гадаадын хөрөнгө оруулалтын банкуудад дотоодын зах зээлд нэвтрэх боломж бий болгох,
дэмжих нь Монгол улсын эрх ашигт нийцэж байгаа билээ.
Гэсэн хэдий ч хөрөнгө оруулалтын банкны тухай хуулийн төсөлд дээрх боломжийг бүрдүүлээгүй
ба хуулийн төслийн үзэл баримтлалтай зөрчилдсөн нөхцлийг бий болгосон байна. Монголын
бизнесийн зөвлөл (Бизнесийн зөвлөл) нь хуулийн төсөлтэй холбоотой дараах санал, зөвлөмжийг
хүргүүлж байна. Үүнд:
 Хуулийн төсөл нь зөвхөн том хэмжээний банкуудыг томоохон төсөлтэй бизнесүүдэд
санхүүжилт олгоход чиглэсэн байна.
 Өргөн хүрээний суурь өсөлтийг дэмжихийн тулд жижиг, дунд аж ахуйн нэгжүүдэд
бага зардалтай санхүүгийн эх үүсвэр бий болгох шаардлагатай байна.

2.  Хуулийн төсөлд тусгасан банкны үйл ажиллагааны чиглэл нь хөрөнгө оруулалтын банкны
олон улсын жишиг үйл ажиллагаатай уялдахгүй байгаа ба хуулийн төслийн нэр томъёоны
хувьд тодруулах, илүү оновчтой болгох нь зүйтэй.
 Дүрмийн сан, зээлийн хэмжээний нөхцөл нь хэтэрхий өндөр тавигдсан ба зөвхөн улс
төрийн сонирхолтой этгээд заасан хэмжээнд хөрөнгө оруулалт хийх эрмэлзэлтэй байх
болно.
 Энэ нь олон улсын санхүүгийн байгууллагуудад Монгол услыг сонирхох таатай
болон тэгш, шударга орчинг бүрдүүлэхгүй юм.
 Банк ашигтай ажиллахын тулд санхүүгийн хөшүүрэг (leverage) хэрэглэх зайлшгүй
шаардлагатай. Хэрэв бид санхүүгийн хөшүүрэг (leverage) дүрмийн сангийн
харьцааг 8 дахин гэж үзвэл, нийт тайлан тэнцэл нь 1.6 тэрбум ам. долларт
харьцангуй хурдан хүрнэ. 10 орчим тэрбум ам.долларын ДНБ-тэй манай
оронд мөн одоогийн банкуудын тайлан тэнцэлтэй харьцуулахад энэ нь бодитой
тоо биш юм.
 Бага санхүүгийн хөшүүргээр (leverage) ашиг хийх магадлал бага ч санхүүгийн
хөшүүрэг (leverage) дүрмийн сангийн харьцааг 5 дахин гэж үзье. Ингэхэд 1 тэрбум
ам. долларын тайлан тэнцэл шаардагдаж, хуулийн төсөлд тусгасан зээлийн
хамгийн доод хэмжээ болох 40 сая ам. доллараар 25 зээл олгох хэрэгцээ үүснэ.
Монголд одоогийн эдийн засгийн нөхцөл байдалд энэ нь боломжгүй юм. Ийм их
хэмжээний зээлийг зөвтгөх, мөн хөрөнгө оруулалтын төлөвлөгөө, эргэн төлөх
чадвараа нотлон харуулж чадах, хангалттай төлбөр өгөх хүрэлцээтэй компани,
төслүүд байхгүй.
 Одоогийн хүчин төгөлдөр зээлийн хязгаарлалтын норм, хэмжээгээр банк
хөрөнгийн 20 хүртэлх хувийг нэг буюу бүлэг зээлдэгчдэд зээлж болно. 200 сая
ам.долларын 20 хувь нь 40 сая ам.доллар бөгөөд шинээр байгуулагдсан хөрөнгө
оруулалтын банкны зээл хамгийн багадаа 40 сая ам.доллар байх ёстой (хуулийн
төслийн дагуу), мөн дээд тал нь 40 сая ам.доллар (зээлийн хязгаарлалтын норм,
хэмжээгээр) байх шаардлагатай юм. Энэ нь бодит байдалд хэрэгжүүлэх боломжгүй
нөхцлийг үүсгэж байна.
 Банкны салбарт нэмэлт өрсөлдөөн бий болгохын чухлыг Бизнесийн зөвлөл ойлгож байгаа
ч өрсөлдөөнийг төгрөгийн өгөөжийн муруй (currency yield curve), санхүүгийн эрсдэлийг
тодорхойлох хэрэгслүүрийн (hedging instruments) зохистой хөгжлийг тооцолгүй дэмжиж
болохгүй гэж үзэж байна. Төгрөгийн арилжааг нэмэгдүүлэхэд гадаадын банкуудын
оролцоо шаардлагатай боловч төгрөгийн суурь чадавхгүйгээр гадаад валютын урсгал нь
гадаад валютын ханшийн өсөлт рүү зайлшгүй хөтөлж, зах зээлийн тодорхой болон
тодорхойгүй бууралтад хүргэх эрсдэлтэйг анхаарах нь зөв билээ.
Бизнесийн зөвлөл нь дээрх үндэслэлээр Монгол улсын эдийн засгийн хөгжилд дэмжлэг
үзүүлэхүйц чадавхтай банк санхүүгийн салбарыг хөгжүүлэх нөхцлийг бий болгох зорилгоор уг
хуулийн төслийг УИХ, Засгийн газар болон хувийн хэвшлийн хүрээнд дэлгэрэнгүй хэлэлцүүлэх
нэн шаардлагатай гэж үзэж байна.
МОНГОЛЫН БИЗНЕСИЙН ЗӨВЛӨЛ
БИЗНЕСИЙН ОРОЛЦОГЧ ТАЛУУДЫН ТЭРГҮҮНИЙ ТҮНШ
2017 оны 4-р сарын 27