Мөнгөний бодлого

1. L/O/G/O
Мөнгөний захын байгууллагууд,
ба хэрэгслүүд

2. Олон Улсын Санхүүгийн Зах Зээл
1.
Санхүүгийн
зах
Бирж дээр Биржээс гадуур
3.
Мөнгөний
зах
2.
Валютын
зах
4.
Таваарын
зах
5. Үүсмэл үнэт цаасны зах

3. Мөнгөний зах зээл
МЗЗ-ийн
онцлог
шинж
чанарууд:
Давуу тал
Эрсдэл
багатай.
Давуу тал
Хугацааны
хувьд богино.
Сул тал
Үр ашиг
багатай.
Давуу тал
Санхүүгийн
хэрэгсэлүүд нь хөрвөх
чадвар өндөр.

4. Мөнгөний зах зээлийн үндсэн үүрэг
• Дотоодын болон олон улсын худалдаа
наймааг дэмжих
– Гадаад валютын хэрэгцээ
– Гадаад санхүүжилтын хэрэгцээ
• Худалдааны бус үүрэг
– Үнэ, ханшны зөрүүгээс ашиг олох
(Арбитражийн гүйлгээ)
– Хеджинг хийх (позицийг даатгах)

5. Мөнгөний зах зээлийн хэлбэрүүд
Засгын газарууд төсөвийн алдагдалаа нөхөх зээл
авах болон мөнгний нийлүүлэлтэнд хяналт тавих
зорилгоор нээлтэй зах зээлийнн үйл ажиллагаа
явуулдаг.
Компани корпориацууд богино хугацаанд
шаардлагатай эх үүсвэр олж авхын тулд МЗЗ дээр
арилжааны болон арилжааны бус үнэт
цааснуудыг гаргана.
Энэ зах зээл дээр банкууд өөр хоорондоо зээл
олгох, зээл авах үйл ажиллагаа явуулдаг.
Хадгаламжийн сертификат нь хугацаат
хадгаламжтай төстэй боловч хугацаа дуусахаас
өмнө арилжиж, бэлэглэж болдгоороо онцлогтой.
Засгийн
газрын
Корпора
цын
Банк
хооронд
ын
Хадгаламжын
сертификатын

6. Мөнгөний зах зээлийн шаардлага
Арилжаа хийх
сонирхолтой
худалдагч,
худалдан
авагчтай
байх
Зохицуулалтын
актууд, дүрэм
журамтай байх
Оролцогчдод
таатай нөхцөл
бүрдсэн байх
Эдийн
засгийн байдал
тогтвортой байх
1 2
4 3

7. Мөнгөний захын байгууллагууд
Мөнгөний захын сангууд
Тусгай сангууд
Даатгалын компаниуд
Санхүүгийн компаниуд
Зээлийн холбоод
ОНОЛ
Арилжааны банкууд
Тэтгэвэрийн сангууд

8. Арилжааны банк
13 нь
хувийн
1 нь
төрийн
3. Иргэд, аж ахуйн нэгжээс
харилцах, хадгаламж татан
төвлөрүүлдэг. Зээл олгодог.
2. Банк хоорондын төлбөр
тооцоог зохицуулах эрхгүй.
4. Мөнгөн тэмдэгт хэвлэх
эрхгүй, мөнгөний бодлого
боловсруулахгүй.
1. Үйл ажиллагаа нь "Банкны
тухай" хуулиар зохицуулагддаг.

9. Нийт актив
Нийт актив (мян.төгрөг ) 2011.09.30 2012.09.30 Өөрчлөлт
Хувийн жин Дүнгээр Дүнгээр Хувь
Банкны нөөц 873,726,472.7 1,852,144,601.8 112.0%
Төв банкны үнэт цаас 881,299,600.0 367,508,159.6 -58.3%
Гадаад актив 589,879,003.1 582,725,990.7 -1.2%
ЗГ-аас авах авлага 218,710,068.7 261,003,586.0 19.3%
Үнэт цаас (цэвэр) 170,540,199.3 245,434,513.1 43.9%
Дотоодын зээл (цэвэр) 4,781,778,900.2 6,637,461,174.0 38.8%
Бусад санхүүгийн байгууллага дахь харилцах,
хадгаламж
119,867.8 348,509.1 190.7%
Бусад банкнаас авах авлага 170,345.3 71,982.4 -57.7%
Санхүүгийн дериватив 115,598,913.0 333,022,568.6 188.1%
Өмчлөх бусад үл хөдлөх хөрөнгө 21,631,728.8 8,000,003.3 52.3%
Үндсэн хөрөнгө 202,906,667.8 345,029,704.9 70.0%
Биет бус хөрөнгө 14,441,097.7 14,286,726.2 -1.1%
Үнэт металл 1,481,239.6 1,369,458.2 -7.5%
Бусад актив 320,440,446.2 320,502,708.1 0.0%
Нийт актив 8,192,724,550.3 10,968,909,686.0 33.9%

10. Санхүүгийн компаниуд
Төв банкнаас олгосон тусгай зөвшөөрлийн дагуу хуульд заасан
санхүүгийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг болон гадаадын
компанийг хэлнэ.
Компани учир бүтэц, зохион байгуулалт нь Компанийн тухай
хуулиар зохицуулагддаг.
Банк бус санхүүгийн байгууллагын үйл ажиллагааны тухай
хуулиар зохицуулагддаг.
Онцлог
Хэлбэр
Үйл ажиллагаа

11. ББСБ тоон мэдээ
72
ББСБ
23
Орон нутагт
үйл ажиллагаа
явуулж буй
17 92
72 92
23
17
Гадаадын
хөрөнгө
оруулалттай
205
Валютын
арилжаа эрхэлж
буй

12. Даатгалын ангилал
Даатгал2.Эд хөрөнгийн
1.Амь нас
3.Хариуцлагын
2.Non Life Insurance
1. Life Insurance
3.Reinsurance
-Монголд -Олон улсад

13. Даатгалын компаниуд
1.Амь нас 2.Эд
хөрөнгийн
3.Хариуц-
лагын
Компани албан ёсны бүртгэлтэйгээр
үйл ажиллагаа явуулж байна.
Давхардсан тоогоор 192
төрлийн даатгалын үйл
ажиллагаа эрхэлж нийтдээ
56 орчим тэрбум төгрөгийн
хөрөнгөтэй, жилдээ 30
тэрбум төгрөгийг тогтмол
даатгалын хураамжинд
төвлөрүүлдэг, бас жилд
дунджаар 6.5 тэрбум
төгрөгийн нөхөн олговор
олгож байна.
18

14. Тусгай сангууд
• Засгийн газрын тодорхой чиг үүрэг,
зорилтыг санхүүжүүлэх зорилгоор улсын
нэгдсэн төсвөөс төвлөрүүлсэн хөрөнгө,
түүнчлэн уг арга хэмжээнд зориулан
олгосон хандив, буцалтгүй тусламжийн
орлогыг Засгийн газрын тусгай сан гэнэ.
• 22 +7=29 сан
 “Засгийн газрын тусгай сангийн тухай” хуулийг боловсруулж, 2006 оны 6 дугаар сард УИХ-аар батлуулан
хэрэгжүүлж байна.

15. Тусгай хуулиар зохицуулах сан
Нийгмийн
даатгалын
сан
Нийгмийн
халамжийн
сан
Хөдөлмөр
эрхлэлтийг
дэмжих сан
Улсын авто
замын сан

16. Эх үүсвэрийг нь 100 хувь төсвийн
хөрөнгөөр бүрдүүлдэг.
Засгийн
газрын нөөц
сан
Монгол
Улсыг
хөгжүүлэх
сан
Эрсдэлийн
сан

17. Эх үүсвэрийнх нь зонхилох хэсгийг буцалтгүй
тусламж, хандиваар бүрдүүлэх сан
Бүх нийтийн
үйлчилгээни
й үүргийн
сан
Мал
хамгаалах
сан
Тариаланг
дэмжих сан
Олон улсын
гэрээний дагуу
байгуулагдсан
сан
•Үлдсэн 18 сангийн эх үүсвэрийнх нь зонхилох
хэсгийг төсвийн хөрөнгөөр бүрдүүлдэг.

18. Тэтгэвэрийн тухай хуулинд
2 дугаар зүйл. Нийгмийн даатгалын
сангаас олгох тэтгэвэр, тэтгэмжийн төрөл
1. Тэтгэврийн даатгалын сангаас
даатгуулагчид олгох тэтгэвэр дор дурдсан
төрөлтэй байна:
1/өндөр насны тэтгэвэр;
2/тахир дутуугийн тэтгэвэр;
3/тэжээгчээ алдсаны тэтгэвэр.

19. Мөнгөний захын үйл
ажиллагаа
Мөнгөний
зах
СИ
МЗБ
СХ

20. Төв банкны үйл ажиллагаа
• Мөнгөний нийлүүлэлт хийх
• Засгийн газрын банкны үйл ажиллагаа
• Мөнгөний бодлого хэрэгжүүлэх
• Банкны системд эцсийн зээлдүүлэгч байх
• Хяналт тавих

21. Арилжааны банк
Иргэд байгууллагын мөнгөн хөрөнгийг хадгалах
-Төлбөр тооцоо хийх
-Зээл олгох
-Хуулийн хязгаарлалтын хүрээнд багтаан гуравдагч этгээдэд төлбөрийн
баталгаагаргаж өгөх
-Үнэт зүйлсийг хадгалах
-Гадаад төлбөр тооцоо
-Үнэт цаас гаргах болон түүнийг худалдах болон худалдан авах
-Хөрөнгө оруулалт, санхүүгийн чиглэлээр зөвлөмж мэдээлэл өгөх
• МУ хувьд мөнгөний зах зээлийн хамгийн том тоглогч нийт пассив
10,927,102,708.6₮ байна.

22. Даатгалын компани
Даатгалын үйл ажиллагааны ерөнхий зарчим нь
даатгуулагчдын төлбөрийг хуримтлуулан сан бүрдүүлж
тухайн санг-н ихэнхи хэсэгийг болзошгүй нөхөн
төлбөрийг төлхөд бэлэн байлгаж харин үлдсэг хэсэгийг
орлого олох зориултаар эргэлтэнд оруулдаг.
Даатгалын зах зээлийн үйл ажиллагаа нь даатгалын
ком, салбар,төлөөлөгч, зуучлагч, актуарч гэх мэт
оролцогчидоор дамжин явагддаг.

23. Үзүүлэлтүүд

24. Зээлийн холбоод
• Нийт 151 хоршоо хадгаламж,
зээлийн үйл ажиллагааг тусгай
зөвшөөрөлтэй эрхэлж байна.
• Хадгаламж, зээлийн үйл ажиллагаа
эрхлэх тусгай зөвшөөрөлтэй 151 ХЗХ-
доос 66 ХЗХ Улаанбаатар хотод, 85
ХЗХ орон нутагт үйл ажиллагаагаа
явуулж байна
• Нийт активын хэмжээ 65,450,973.4 ₮

25. Хадгаламж зээлийн хоршоо

26. Санхүүгийн компани
Санхүүгийн компанийн үйл ажиллагааны чиглэл
нь зээл олгох явдал байдаг. Мөн санхүүгийн зах
зээлд оролцох замаар хөрөнгө оруулалтын эх үүсвэр
бүрдүүлэхэд ньтуслах, нөгөө талаас өөрийн
хөрөнгийг арвижуулах үйл ажиллагаа явуулдаг.
• Нийт 205 ББСБ МУ хэмжээнд үйл
ажиллагаа явуулж байна.
• Нийт актив 56,282,560.6₮

27. ББСБ

28. Тэтгэвэрийн сан
-Уг санд зохих хувь оруулсан
хүмүүсийг хөдөлмөрийн чадваргүй
болсон үед нь орлогын эх үүсвэрээр
хангахад орших бөгөөд үүнийг тодорхой
төрлийн тэтгэвэр тэтгэмж олгох замаар
хэрэгжүүлдэг.

29. Ашигласан материал
Ном сурах бичиг
Санхүү мөнгө зээлийн үндэс Ө.Гэрэлт-Од Ж.Уянга
Банк Санхүүгийн үндэс Бат-Эрдэнэ СЭЗДС
Интернет эх үүсвэрүүд
http://www.mongolbank.mn/
http://www.frc.mn/
http://www.slideshare.net/
http://www.asuu.mn/
http://www.wikipedia.org/wiki/

30. ?
Санал зөвлөмж

31. L/O/G/O
Анхаарлаа хандуулсанд
баярлалаа!