Х.Алтай, Монголын Хөрөнгийн Биржийн Гүйцэтгэх Захирал

1. Лондонгийн хөрөнгийн биржтэй хэрэгжүүлж буй
хамтын ажиллагаа - Шинэчлэл
Х.Алтай, Монголын хөрөнгийн биржийн гүйцэтгэх захирал

2. Монголын хөрөнгийн биржийн ерөнхий мэдээлэл
 1991 онд байгуулагдсан
 1995 оноос хоёрдогч зах зээлийн арилжаа эхэлсэн
 Биржид бүртгэлтэй компанийн тоо: 327
• Хувийн – 275
• Улсын өмчит– 52
 Гишүүн брокер дилерийн компанийн тоо: 83
• Андеррайтер – 24
 Зах зээлийн үнэлгээ: 1.3 тэрбум ам.доллар
 Хувьцааны өдрийн дундаж арилжаа: 510 мянган
ам.доллар /2012 оны эцсийн байдлаар/
 Топ 20 индекс: 14,618.80 нэгж
 Дээд үзүүлэлт:
• 2011.02-р сарын байдлаар зах зээлийн үнэлгээ 2.5
тэрбум ам.доллар болсон нь Монголын хөрөнгийн
зах зээлийн хамгийн өндөр үзүүлэлт байсан.
• Зах зээлийн үнэлгээ ба ДНБ-ний харьцаа 2011 онд
хамгийн өндөр буюу 32%-тай байсан.
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
0
500
1000
1500
2000
2500
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Market Capitalization Market Cap/ GDP
2012 онд ЗЗҮ ба ДНБ-ний харьцаа ойролцоо гоор 15%
-60
-30
0
30
60 S&P 500
NASDAQ
FTSE 100
DAX
CAC 40
Nikkei 225
Hang Seng
+861.28%
60
560
1060
1560
%
МХБ-ийн Топ 20 индексийг олон улсын бусад индекстэй
харьцуулбал
TOP-20

3. Боломжит зах зээлийн үнэлгээ

4. • “Мастер ажлын гэрээ” нь 2011.04.07-д Төрийн өмчийн хороо (ТӨХ), Монголын
хөрөнгийн бирж (МХБ) болон Лондонгийн хөрөнгийн бирж группын хооронд МХБ-ийн
“Хөгжлийн төлөвлөгөө”-г хэрэгжүүлэх зорилготойгоор байгуулагдсан.
• Хөгжлийн төлөвлөгөөний гол зорилго нь МХБ-ийг дэлхийн жишигт нийцсэн бирж
болгох, Монголын үнэт цаасны зах зээлийг хөгжүүлэхэд чиглэсэн
• Хууль эрх зүйн орчныг шинэчлэх
• Дэвшилтэт технологийн цогц шийдлийг нэвтрүүлэх
• Арилжааны тогтвортой бизнес загварыг хөгжүүлэх
• Зах зээлд оролцогчид болон биржийн ажилтнуудад сургалт явуулах
МАСТЕР АЖЛЫН
ГЭРЭЭ
ГЭРЭЭНИЙ
ЗОРИЛГО

5. April, 7 2011
МХБ-ийн “Хөгжийн
төлөвлөгөө”-г
хэрэгжүүлэх зорилгоор
Төрийн өмчийн хороо
(ТӨХ), Монголын
хөрөнгийн бирж (МХБ)
болон Лондонгийн
хөрөнгийн бирж хамтран
“Мастер ажлын
гэрээ”-г байгуулав.
2011.04.07
2012.09
Монголын үнэт
цаасны зах зээлийн
бүтээмжийг
нэмэгдүүлэх, зохион
байгуулалтыг
сайжруулах, түүний
нээлттэй ил тод
байдлыг хангах
үүднээс зах зээлтэй
холбоотой дүрэм,
журмыг шинэчлэв.
Хөрөнгийн зах
зээлийн ахисан
түвшний сургалтыг
Лондонгийн хөрөнгийн
биржийн академийн
мэргэжилтнүүд
Улаанбаатар, Лондон
хотуудад зохион
байгуулав.
2011.06-2011.09
2013.01
2011 - 2012
Милленниум Ай
Ти цогц
системийг зах
зээлийн үйл
ажиллагаанд
нэвтрүүлэв.
2012.07.02
Монгол улсыг
“FTSE ”-ийн
“Хөгжиж буй зах
зээл”-ийн
зэрэглэлд
оруулахаар
“Ажиглалтын
жагсаалт”-д
бүртгэв.

6. • ХУУЛЬ ЭРХ ЗҮЙН ОРЧНЫ ШИНЭЧЛЭЛ
Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль Батлагдсан
Арилжааны журам Мөрдөгдөж эхэлсэн
Гишүүнчлэлийн журам Мөрдөгдөж эхэлсэн
Клиринг, төлбөр тооцооны журам Мөрдөгдөж эхэлсэн
Үнэт цаасны бүртгэлийн журам төслийн шат
Кастодианы тухай журам төслийн шат
Үнэт цаасны зах зээлийн хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийг УИХ-аар хэлэлцэн баталсантай
холбогдуулан СЗХ-ноос түүнтэй уялдуулан олон дүрэм, журмыг гаргах шаардлагатай байна.
• ТЕХНОЛОГИЙН ШИНЭЧЛЭЛ
Орчин үеийн Милленниум Ай Ти системийг Монголын зах зээлийн онцлогт тохируулан нэвтрүүлсэн.
• СУРГАЛТ
Лондонгийн хөрөнгийн биржийн академиас Хөрөнгийн зах зээлд оролцогчдод зориулсан цуврал сургалт
явуулсан.
• БИРЖИЙН ТОГТОРТОЙ БИЗНЕС ЗАГВАР
Биржийн удирдлага зохион байгуулалтын бүтэц, чиг үүргийг шинэчлэсэн.
Төлөөлөн удирдах зөвлөлөөс дунд болон урт хугацааны Бизнес Хөгжлийн Төлөвлөгөөг баталсан.
Мастер ажлын гэрээний хүрээнд хийгдсэн ажлууд

7. Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль
 Засгийн газрын 2013.05.24-ний өдрийн хуралдаанаар батлагдсан.
 Ил тод, өгөөжтэй, шударга зах зээлийн зарчмыг сурталчлах, Монголын үнэт цаасны зах зээлийг хөгжүүлэх
улмаар Монголын Улсын цаашдын өсөлт, хөгжилд хувь нэмэр оруулах зорилготой.
Гадаадын хөрөнгө
оруулагчдыг татах
Зах зээлийн
хөрвөх чадварыг
нэмэгдүүлэх
1. Шинээр бүртгэл хийх процесс хялбар болсон
2. Давхар бүртгэл хийх боломжтой
1. Гадаадын хөрөнгө оруулагчдыг татах дэд бүтцийн зохицуулалтууд
a) Олон улсын кастодиан үйлчилгээ (custodian service)
b) Хөрөнгө оруулалтын сангийн зохицуулалт
2. Олон нийтэд чөлөөтэй арилжих хувийг нэмэгдүүлэх
a) Олон нийтэд чөлөөтэй арилжих хувийг 30% хүртэл нэмэгдүүлэх тухай шаардлага
3. Хөрөнгө оруулагчдын эрх ашгийг хамгаалах
a) Үнэт цаас гаргагчдын зүгээс мэдээллийн нээлттэй, ил тод байдал болон хүртээмжтэй
байдлыг сайжруулах
b) Мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулж буй этгээдүүд болон тэдгээрийн үйл ажиллагаанд
тавих хяналтыг сайжруулах. Үүнд: Брокер, дилер, андеррайтер, хөрөнгө оруулалтыг
зөвлөх болон кастодиан зэрэг үйлчилгээ хамаарна.
c) “Мэргэжлийн үйл ажиллагаа явуулж буй хүмүүсийг “fit and proper test”-ээр шалгах
1. Дотоод, гадаадын хадгаламжийн бичиг, үүсмэл үнэт цаас болон Хорооноос баталсан бусад
санхүүгийн хэрэгслүүд
2. Давхар бүртгэл
3. Тэтгэврийн санг байгуулан хөгжүүлэх боломж
Бүртгэлийн давуу
талууд

8. Millennium IT:
Surveillance
Millennium IT:
CSD
Millennium IT:
Exchange & Trader
Онлайн арилжаа
Төлбөр тооцооны T+3 систем
ETF, Үүсмэл үнэт цаас гэх
мэтчилэн бүх төрлийн
хэрэгсэл арилжих
Market making
Захиалгын илүү нарийн
нөхцлүүд /Fill or Kill, iceberg/
Индекс, ЗЗҮ-г бодит цагийн
горимд тооцоолох
Бусад ололтууд …
Зах зээлийн хяналтыг бодит
цагийн горимд хэрэгжүүлэх
Millennium IT системийг үйл ажиллагаандаа ашиглаж буй зах зээлүүд:

9. Монголын хөрөнгийн бирж ба FTSE групп:
Хөгжиж буй зах зээл
• Монголын хөрөнгийн биржийг FTSE группын зүгээс Хөгжиж буй зах зээлийн зэрэглэл олгох боломжтой
хэмээн үзэж “Ажиглалтын жагсаалт”-даа бүртгэв.
• FTSE нь олон улсын санхүүгийн зах зээл дээр тэргүүлэх байр суурь эзэлдэг ба дэлхийн хэмжээний хөрөнгө
оруулагчид, хөрөнгө оруулалтын сангууд мэдээлэл дээр үндэслэсэн ухаалаг хөрөнгө оруулалтын шийдвэр
гаргахдаа FTSE-ийн гаргасан зах зээлийн мэдээлэл, индексийг ашигладаг гэдгээрээ алдартай.
• Дэлхийн стандартын арилжаа, төлбөр тооцооны
систем нэвтрүүлсэн, зах зээлийн ил тод байдлыг
нэмэгдүүлсэн зэрэг ажлууд нь Монгол улсыг Хөгжиж
буй зах зээлийн зэрэглэл олгох боломжтой хэмээн
“Ажиглалтын жагсаалт”-д бүртгэгдэхэд гол нөлөө
үзүүлсэн.

10. • Олон улсын брокеруудыг татах
• Аюулгүй, үр өгөөжтэй “арилжааны дараах орчин”-г бүрдүүлэх, кастодиан үйлчилгээг
нэвтрүүлэх
• МХБ-ийн үйл ажиллагааны үр өгөөжийг нэмэгдүүлэх
Зах зээлийн дэд
бүтэц
Дотоодын хөрөнгө
оруулалтын сан
• Дотоодын хөрөнгө оруулалтын сангууд байгуулагдах талаар дэмжин ажиллаж, үнэт
цаасны зах зээлээр дамжуулан дотоодын баялаг, компаниудыг санхүүжүүлэхийг
уриалах
Олон улсын
анхаарлыг татах
• Олон улсын жишигт нийцсэн FTSE индексийг нэвтрүүлэх
• “Хөгжиж буй зах зээлийн зэрэглэл”-д албан ёсоор багтах талаар ажиллаж, олон
улсын хөрөнгө оруулалтын сангуудын анхааралд өртөх
Бүртгэлтэй
компаниуд
• Сайн засаглал, ил тод, нээлттэй байдлын стандартуудыг сурталчлах
• Мэргэжлийн шинжээчдийн гаргасан зах зээлийн мэдээ, тайланг тогтмол хэвлүүлэх
ажлыг дэмжих
Монголын хөрөнгийн биржийн ирээдүй: Бизнес хөгжлийн стратеги

11. Арга хэмжээнүүд:
IPO Mongolia хурал: 2012.04.07-ны өдөр Улаанбаатар хотноо зохион
байгуулагдсан ба 300 гаруй хөрөнгө оруулагч, бүртгэл хийлгэх
боломжтой 20 компани оролцсон.
Монголын хөрөнгийн зах зээлийн өдөрлөг: Лондонгийн хөрөнгийн
биржтэй хамтран 2012.04.30-2012.05.01-ний хооронд энэхүү арга
хэмжээг зохион байгуулсан ба Монголын компаниудыг олон улсын 250
орчим хөрөнгө оруулагчидтай нээлттэй уулзах боломжийг олгосон.
Монгол-Британийн бизнес форум: Британи-Монголын худалдааны
танхим, Англи дахь Монгол Улсын элчин сайдын яамтай хамтран
2012.07.30-нб өдөр Лондон хотноо зохион байгуулагдаж, Монгол,
Английн 200 гаруй хөрөнгө оруулагч, бизнесийн төлөөлөгчид оролцсон
байна.
МХБ-д бүртгүүлэх боломжтой компаниудын тоог нэмэгдүүлэх, мөн энэ талаар
хөрөнгө оруулагчдыг мэдээллээр хангах зорилгоор
Монголын компаниуд болон Лондонд байрлалтай мэргэжлийн хөрөнгө
оруулагчдын хооронд нээлттэй уулзалт зохион байгуулж, чөлөөтэй ярилцах
боломжоор хангах

12. АНХААРАЛ ТАВЬСАН ТА БҮХЭНД БАЯРЛАЛАА!