1. MSc.N. Sevda (Mercan) TÜREN*, Prof. Dr. Nuray ENÇ**
*İstanbul Mehmet Akif Ersoy Göğüs Kalp ve Damar Cerrahisi Eğitim
ve Araştırma Hastanesi
**İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Fakültesi İç
Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı
2. Giriş ve Araştırmanın Amacı…………………….....
Genel Bilgiler………………………………………...
Gereç ve Yöntem……………………………………
Bulgular………………………………………………
Sonuçlar……………………………………………...
Öneriler……………………………………………….
2
3. Warfarin grubu ilaçlar, en yaygın kullanılan oral
antikoagülanlardır.
Buna rağmen, ilacı kullanan bireylerin warfarinin yan etkileri,
laboratuvar testlerinin takibi, besin ve ilaçlarla etkileşimi gibi
konularda yetersiz bilgiye sahip olmaları;
bireylerin ilacı yanlış kullanmalarına,
ilacın etkisinin artması ya da azalmasına,
dolayısıyla hayati tehlike yaratabilecek yan etkilerinin ortaya
çıkmasına neden olabilmektedir.
3
4. Warfarin kullanımının gerek doz ayarlaması gerekse
komplikasyonlarının sıklığı açısından hastalar için zor olması,
hemşirelerin hasta eğitiminde daha aktif rol oynamalarını
gerektirmektedir.
Çalışmanın amacı:
Kalp hastalıkları nedeniyle warfarin kullanan bireylerin eğitim
gereksinimlerini saptamak.
4
5. Warfarin, etkisi geç başlayan (doza bağlı 2-7 gün) ve alımı
kesildikten 4-5 gün sonraya kadar devam eden bir ilaçtır.
Warfarin kullanımı esnasında ilacın etkisi üzerinde rol oynayan
durumlar;
İlaç-besin etkileşimi
İlaç-ilaç etkileşimi
İlacın etkisini değiştiren diğer durumlar
(alkol, ilaç alım saati, kusma-diyare gibi ilacın alınmasını etkileyen durumlar, uygulanan
diyet, seyahat vb. etkenler, daha önceden geçirilmiş ya da mevcut hastalıklar)
5
6. Komplikasyonu: En sık karşılaşılan
Ayrıca;
Gebelerde, yaşlılarda ve kadınlarda (menstruasyon döneminde)
dikkatli kullanılmalı…
Warfarin kullanım dozu, laboratuvar takipleri, doz atlamamak/çift doz
almamak,
Acil durumda sağlık birimine başvurması/bireyin warfarin
kullandığını belirtmesi önemli…
KANAMA
6
7. Araştırmanın şekli
Araştırma tanımlayıcı nitelikte ve tek merkezli olarak
gerçekleştirildi.
Araştırmanın yapıldığı yer ve zaman
2009 yılı Şubat-Mayıs ayları arasında gerçekleşen çalışmaya
İstanbul Üniversitesi Kardiyoloji Enstitüsü servislerinde yatan ve
polikliniklerine gelen (82 kadın, 32 erkek) hastalar kabul edildi.
7
8. Araştırmanın evren-örneklemi
Araştırmanın evrenini, İ.Ü. Kardiyoloji Enstitüsü’ne warfarin
kullanımı açısından düzenli takibe gelen ve kalp hastalıkları nedeniyle
hastanede yatışı esnasında warfarin kullanan 1280 birey oluşturdu.
Örneklemi ise; («evreni belli grupta örneklem büyüklüğünün
belirlenmesi» metodu kullanılarak) okuma-yazma bilen ve çalışmayı
kabul eden 114 kişi oluşturdu.
8
9. Verilerin toplanması ve değerlendirilmesi
Literatür ışığı altında oluşturulan anket formu uzman görüşü (5
uzman) alınarak değerlendirildi ve pilot çalışma ile (20 kişi) son hali
verildi. Bireylere yüz yüze görüşme yöntemi ile uygulandı.
Elde edilen veriler istatistiksel yönden yüzdelik ve ki kare testi ile
değerlendiridi.
9
10. Araştırmanın etik yönü
İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Etik Kurul onayı ve İ.Ü.
Kardiyoloji Enstitüsü’nden gerekli izin belgeleri alındı. Ayrıca, bireylere
bilgi vermek ve hem sözlü hem yazılı onay almak için Bilgilendirilmiş
Onay Formu kullanıldı.
Araştırmanın kısıtlılıkları
Zamanın kısıtlı olması ve çalışmanın tek merkez ile sınırlı
kalması araştırmanın kısıtlılıklarını oluşturdu.
10
11. Araştırmaya katılanların %38,6’sını (n=44) 60 yaş ve üstü hastalar
oluşturdu. Yaş ortalaması 56,17 olarak saptandı.
Erkek
Kadın
Bireylerin %41,2’sinin (n=47) warfarin kullanım süresinin 11 yıl ve
üzeri olduğu saptandı.
Ayrıca bu kişilerin %77,2’si (n=88) warfarin kullanımı ile ilgili eğitim
almamışken, eğitim alanların %76,9’u (n=20) ise hekim tarafından
bilgilendirilmişti.
11
12. Kullanılan warfarin dozu sorgulandığında bireylerin %81,6’sının
(n=93) dozu bilmediği belirlenirken; warfarin-besin etkileşimi
hakkında bilgi düzeyleri sorgulandığında ise %75,4 (n=86) oranında
bilmedikleri saptandı.
Olguların %51,8’inin (n=59) warfarin kullanımı dışında sürekli tedavi
gerektiren başka bir rahatsızlığının olmasının yanı sıra,
%73,7’sinin (n=84) sürekli kullandığı ilaç/ilaç grubunun olduğu
belirlendi.
12
13. Mevcut çalışmada bireylerin warfarin kullanım dozunu bilme oranı
%18,4 olarak saptandı.
Olguların %77,2’sinin warfarin kullanımı ile ilgili eğitim almadığı;
eğitim alan bireylerin %76,9’unun hekim, %7,7’sinin hemşire
tarafından bilgilendirildiği saptandı.
Bireyler %62,3 oranında warfarini ömür boyu kullanacaklarını
belirtti.
13
14. Olguların sadece %24,6’sının ilaç-besin etkileşimi hakkında
bilgilendirildiği saptandı.
Olguların sadece %4,4’ü ise aşırı menstrual kanamayı (günlük 8
pedden fazla/normalin dışında kanaması olması) kabul etmektedir.
Araştırmaya katılan olguların %25,4’ünün günlük aktiviteleri
esnasında hiçbir önlem almadığı, %9,6’sının ise bu önlemleri
alması gerektiğini bilmediği saptandı.
14
15. Bireylerin genel olarak;
warfarin dozu,
ilaç - besin etkileşimi,
ilaç - ilaç etkileşimi,
warfarin yan etkileri,
warfarin tedavisi esnasında günlük yaşam aktivitelerinde dikkat
etmesi gereken durumlar ve
acil durumlar hakkında bilgi gereksinimlerinin olduğu saptandı.
15
16. Warfarin kullanan bireylerde eğitim gereksinimleri tanımlanmalı,
Warfarin eğitimi, uygun ortamda warfarin konusunda eğitimli bireyler
tarafından verilmeli,
Bireylere kullandıkları ilaçların listesini yanında getirmeleri
söylenebilir,
16
17. Warfarin ile etkileşim gösteren yiyeceklerin listesi bireylere verilebilir,
Warfarin eğitiminde; ilacın yan etkileri ve doz aşımı vurgulanmalı,
acil durumlarda hekim/hemşireye ulaşılmasının önemi
anlatılmalıdır,
Bunların yanı sıra, birey sağlık ekibi ile iş birliği yapması için
desteklenmelidir.
17
