2. Bilimsel araştırmanın gayesi yayındır.
Doktora öğrencisi olarak başlayan bilim
adamları ne laboratuar işlerindeki akıl ve
çabukluklarıyla ne de genel veya özel bilimsel
konulardaki yetenekleri ile ölçülürler. Onlar
yayınları ile değerlendirilirler ve bilinirler; veya
bilinmeden kalırlar.
3. Bilimsel yazım, alıcıya açık bir sinyalin
iletilmesidir. Sinyalin kelimeleri mümkün
olduğu kadar açık, basit ve iyi sıralanmış
olmalıdır. Bilimsel yazımlarda süslemeye
yer de, gerek de yoktur.
BİLİMSEL MAKALE NEDİR?
4. Bilimsel makale, özgün araştırma
sonuçlarını tanımlayan, yazılmış ve basılmış
rapordur.
BİLİMSEL MAKALE NEDİR?
5. Kabul edilebilir temel bir bilimsel makale,
meslektaşlara
1. Gözlemleri değerlendirme,
2. Deneyleri tekrarlama,
3. Entelektüel işlemleri değerlendirme
olanağı verecek, yeterli bilgi içeren rapordur.
Bu rapor aynı zamanda taranmaya ve
ulaşılmaya açık olmalıdır.
BİLİMSEL MAKALE NEDİR?
6. Çalışma ve araştırmaların sonunda elde edilmiş
bulguları ve sonuçları rapor etmek için,
•Geliştirilen yöntemlerin başkaları tarafından
da kullanılabilmesine olanak sağlamak için,
•Elde edilen sonuçların başkalarına ait
sonuçlarla karşılaştırılabilmesine olanak
sağlamak için,
•Akademik yükselmelerde kullanmak için,
•Gelir elde etmek için
NİÇİN YAZIYORUZ?
7. •Yeni bilgilere ulaşmak için,
•Geliştirilen yöntemleri ve tedavileri kullanmak
için,
•Elde edilen sonuçları kendi sonuçlarımızla
karşılaştırmak için,
•Bir zorunluluk olarak makale saatinde sunmak
için,
NİÇİN OKUYORUZ?
8. •Bilinen indekslerden ve veri tabanlarından
bazı anahtar kelimeleri vererek taramalar
yaptıktan sonra ilgilendiğimiz makaleleri
isteyerek,
•Özel bir konu ile ilgili olanlar bu konulara ait
özel dergilere abone olarak,
•Arkadaşlarımızdan veya başkalarından,
BİLİMSEL BİR MAKALEYE NASIL
ULAŞABİLİRİZ?
9. Bilimsel makalelerin kanıtsal olarak değerlilikleri
(Sırası ile)
1. Sistematik “review” veya meta-analizler
2. Kesin sonuçlu randomize kontrollü çalışmalar
3. Kesin sonuçlu olmayan randomize kontrollü
çalışmalar
4. “Cohort” çalışmalar
5. “Case-control” çalışmalar
6. “Cross-sectional” çalışmalar
7. Olgu raporları
10. Sistematik “review” veya meta-analiz
Daha öce yapılan çalışmalara ait sonuçları daha önce
tanımlanmış bir plan dahilinde özetlerler.
Meta-analizler daha çok rakamsal verilere ağırlık
verirler.
11. Olgular rastgele olarak iki gruba ayrılırlar. Her iki
grup belirli bir süre boyunca izlenir ve analiz
edilirler.
Bu çalışmalarda istatistiki güven aralığı normal
değerler alanına “overlap” olmamaktadır.
Kesin sonuçlu randomize kontrollü çalışmalar
12. Olgular rastgele olarak iki gruba ayrılırlar. Her iki
grup belirli bir süre boyunca izlenir ve analiz edilirler.
Bu çalışmalarda istatistiki güven aralığı normal
değerler alanına “overlap” olabilmektedir.
Kesin sonuçlu olmayan randomize kontrollü çalışmalar
13. Farklı özelliklerine göre seçilmiş iki veya daha fazla
grup yıllar boyunca, bazen dekatlar boyunca
izlenirler.
Randomize çalışmalarda denekler genellikle hastalar
iken bu çalışma grubunda denekler sağlam kişilerdir.
“Cohort” çalışmalar
14. “Case-control” çalışmalar
Özel bir hastalığı olan grupla bir başka grupla( başka
hastalığı olan bir grup, genel popülasyon, akrabalar,
komşular) eşleştirilir.
Veriler; eski kayıtlardan, deneklerin kendilerine
sorularak toparlanır. “Cohort” çalışmalarda olduğu
gibi bu grup çalışmalar da daha çok etiyolojiye
yönelik çalışmalardır.
15. Bir araştırma makalesinde ne aramalısınız?
Çalışmaya katılan deneklerin katılım şekli ve
düzeyleri araştırmanın güvenilirliğinin doğrudan
etkilemektedir. Bunun için beş basit soru
sormalısınız?
Seçimi kim yapıyor?
Bir plan var mı?
Ne zaman ne olacağını kim biliyor?
Kim dışlanmıştır?
Ne ne kadar değişiyor?
16. Seçimi kim yapıyor?
İyi karşılaştırma grupları var mı?
Çalışmacılar grup oluşturmuşlar mı?
Deneklerin katılımı randomize midir?
“covariate imbalance” olabilir
“Historical” kontrol grubu olabilir
Grup oluşturulmamış olabilir
17. Bir plan var mı?
Denek sayısı yeterli midir?
Araştırma dar bir alana mı odaklanmıştır?
Çalışmacılar plandan sapma göstermişler midir?
Çalışmacılar sınırlayıcı faktörleri kaldırmışlar mıdır?
18. “Cross-sectional” çalışmalar
Veriler bir defada toplanır. Genellikle
epidemiyologlar tarafından kullanılır. Sorgulama
tarzında formlar kullanılabilir. Özel bir klinik soruya
cevap aramaya yöneliktirler.
19. Bir hastanın tıbbi öyküsü olarak algılanabilir. Bazen
aynı özellik ve bulguları taşıyan hastaların seri
halinde sunulması şeklinde de olabilir.
Bu tür bilimsel yazılar geleneksel olarak “kirli ve
hızlı” olarak nitelenmelerine karşın önemli kanıtlar
sağlayabilirler.
Olgu Raporları
20. Olgu raporlarına tarihi bir örnek
“Bir doktor kendi hastanesinde doğan ve kolları
olmayan iki bebeğin annelerinin hamileliklerinin erken
dönemlerinde yeni bir ilaç olan Thalidomide
kullandıklarını saptar. Bu gözlemden sonra bütün
meslektaşlarından bu bulgunun bu ilaca ilişkin bir etki
olabileceğine dair dikkatlerini yoğunlaştırmalarını
ister”
21. Klinik Araştırma Çalışmalarında Tanımlar
•Paralel grup karşılaştırma
•Çift grup (veya eş) karşılaştırma
•Tek kör
•Çift kör
•“Crossover”
•Plasebo kontrollü
•“Factorial design”
22. Paralel grup karşılaştırma,
Her grup farklı tedavi almaktadır. Denekler
çalışmaya aynı zamanda alınırlar ve sonuçlar iki
grubun karşılaştırılması şeklindedir
23. Denekler aynı tedaviyi almaktadırlar. Gruplar
potansiyel olarak eşitsizlik yaratabilecek yaş, cins
gibi faktörler açısından eş durumdadırlar.
“Paired” veya “matched” karşılaştırma,
26. Çift kör çalışmalar
Denekler hangi ilacı aldıklarını ve uygulayıcılar da
hangi ilacı verdiklerini bilmemektedirler.
27. “Crossover” çalışmalar,
Denekler hem araştırma ilacını almakta hem de
tedavisiz bir dönem sonrasında rastgele olarak
kontrol grubunu oluşturmaktadırlar.
28. Plasebo kontrollü çalışmlar,
Kontrol grubunu oluşturan denekler aktif ilaçla aynı
görünüm ve tadı içeren inaktif ilaç kullanırken
çalışma grubu aktif ilaç almaktadır.
29. “Factorial design”
Bu çalışmalar aynı anda kombine veya ayrı ayrı
birkaç ilacın etkinliğini ve sonuçlarını araştırmada
kullanılabilirler.
31. Yazılım Anlam Örnek
.ab Özet içerisinde bir kelime Epilepsy.ab
.au Yazar Smith-R.au
.jn Dergi Lancet.jn
.me MeSH içinde herhangi bir yerde
olabilecek bir kelime
Ulcer.me
.ti Başlıkta bir kelime Epilepsy.ti
.tw Başlık veya özette bir kelime Epilepsy.tw
.ui Belirleyici numara 91574637.ui
.yr Yayın yılı 87.yr
32. Kütüphane raflarında 10 milyondan fazla sayıda tıbbi
makale yer almaktadır.
Bunların yaklaşık üçte biri Medline veri tabanında
indekslenmektedir.
Bu bilimsel makaleler iki yolla aranabilir.
a. Veri tabanı içinde listelenmiş herhangi bir
kelime ile
b. Sınırlanmış tıbbi başlıklar altında (MeSH)
33. Tıbbi makalelerin tamamının Medline veri tabanında
indekslenmediği unutulmamalıdır.
Medline veri tabanında indekslenenlerin bir kısmı ise
yanlış sınıflandırılmış olabilirler.
34. Aramanın sensitivitesini artırmak için alt
başlıkları kullanmaktan kaçınılmalı ve daha çok
“explode” emirler kullanılmalıdır.
Yazılımların arama sonunda bulduğu makaleler
yerine daha güvenli olan ekran taraması yöntemi
de kullanılmalıdır.
35. a. Bilinen bir makaleyi aramak,
b. Özel bir soruya cevap aramak,
c. İyi tanımlanmış bir başlık altındaki konu
hakkında hızlı ve genel bir bilgi elde etmeyi istemek,
d. Arama sonucunda ilgili olmayan makalelerin
bulunması
Medline veri tabanında arama yapmak,
36. e. Arama sonucunda hiç makale bulunamaması
veya aşırı derecede çok makale bulunması,
f. Aramaya nereden başlayacağını
bilememek,
g.Sınırlayıcı faktörler nedeniyle bazı önemli
makalelerin arama dışında kalması,
h. Medline veri tabanının yetersiz kalması
Medline veri tabanında arama yapmak,
37. AIDSLINE
AMERICAN MEDICAL JOURNAL ASSOCIATION
ASSIA
CANCER CD
CURRENT CONTENTS SEARCH
DHData
EMBASE
HELMIS
SCIENCE CITATION INDEX
SHARE
TOXLINE
UNICORN
Diğer veri tabanları
38. Yayınlanmak üzere gönderilmiş makalelerin reddedilme
nedenleri;
a. Çalışma önemli bir bilimsel konu üzerine
yapılmamıştır,
b. Çalışma orijinal değildir,
c. Çalışma gerçekte yazarın hipotezini test
etmemektedir,
d. Çalışmanın farklı bir şekli daha önce yapılmıştır,
e. Orijinal çalışma protokolü üzerinde pratik
zorluklar vardır.
f. Olgu sayısı çok azdır,
g.Çalışma kontrolsüzdür veya uygunsuz şekilde
kontrol edilmiştir,
h. İstatistik değerlendirme yetersiz veya yanlıştır,
j. Yazı oldukça kötü yazılmıştır
39. Tıbbi dergilerde yer alan yazıların tamamı az veya çok bir
şekilde IMRAD formatını taşımaktadırlar.
I (Introduction): Yazarlar bu çalışmayı yapmaya neden
karar vermişlerdir?
M (Method): Çalışmayı nasıl yapmışlar ve sonuçlarını nasıl
analiz etmişlerdir?
R (Results): Sonuçta ne bulmuşlardır?
D (Discussion): Buldukları sonuçlar ne anlam taşımaktadır?
