Download luận án tiến sĩ ngành xã hội học với đề tài: Hình tượng người chiến sĩ công an nhân dân trên báo chí việt Nam hiện nay, cho các bạn làm luận án tham khảo
Nhận viết luận văn đại học, thạc sĩ trọn gói, chất lượng, LH ZALO=>0909232620
Tham khảo dịch vụ, bảng giá tại: https://baocaothuctap.net
Luận án: Hình tượng người chiến sĩ công an nhân dân trên báo chí - Gửi miễn phí qua zalo=> 0909232620
1. HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
PHAN THỊ THU TRANG
HÌNH TƢỢNG NGƢỜI CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN
TRÊN BÁO CHÍ VIỆT NAM HIỆN NAY
(Nghiên cứu trường hợp báo điện tử Vnexpress.net và Cand.com.vn)
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH XÃ HỘI HỌC
HÀ NỘI – 2018
2. HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
PHAN THỊ THU TRANG
HÌNH TƢỢNG NGƢỜI CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN
TRÊN BÁO CHÍ VIỆT NAM HIỆN NAY
(Nghiên cứu trường hợp báo điện tử Vnexpress.net và
Cand.com.vn)
LUẬN ÁN TIẾN SĨ
CHUYÊN NGÀNH XÃ HỘI HỌC
Mã số: 62 31 30 01
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
1. GS.TS NGUYỄN ĐÌNH TẤN
2. TS. NHẠC PHAN LINH
HÀ NỘI - 2018
3. i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số
liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đƣợc
trích dẫn đầy đủ theo quy định.
Tác giả
Phan Thị Thu Trang
4. ii
LỜI CẢM ƠN
Tác giả Luận án xin bày tỏ lời cảm ơn chân thành tới:
GS.TS Nguyễn Đình Tấn và TS. Nhạc Phan Linh, những người thầy luôn
tâm huyết, rất trách nhiệm đã cùng đồng hành với tác giả từ khi bắt đầu ý tưởng
cho đến khi hoàn thiện luận án. Những lời động viên, hướng dẫn, chỉ bảo tận
tình của các thầy chính là động lực lớn nhất để tác giả có thể hoàn thành và
công bố sản phẩm khoa học này.
Các thầy, cô giáo tại cơ sở đào tạo - Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí
Minh, luôn tận tình hướng dẫn, tạo mọi điều kiện thuận lợi nhất, luôn sẵn sàng
trao đổi khoa học để tác giả có thể hoàn thành 03 năm học tập và thực hiện
thành công luận án này.
Ban Giám đốc Học viện Chính trị Công an nhân dân đã tạo điều kiện cho
tôi được đi học tập, nghiên cứu để nâng cao trình độ và hoàn thành nhiệm vụ học
tập của mình.
Tác giả cũng xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc tới gia đình, các nhà khoa học,
bạn bè, đồng nghiệp, sinh viên… đã luôn chia sẻ, giúp đỡ, động viên để tác giả
nỗ lực hoàn thành luận án này.
PHAN THỊ THU TRANG
5. iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
CAND : Công an nhân dân
XHCN : Xã hội chủ nghĩa
LLVT : Lực lƣợng vũ trang
XDLL : Xây dựng lực lƣợng
CSGT : Cảnh sát giao thông
CBĐ : Cái biểu đạt
CĐBĐ : Cái đƣợc biểu đạt
6. iv
MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU HÌNH TƢỢNG
NGƢỜI CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN TRÊN BÁO CHÍ VIỆT
NAM 18
1.1. Nhóm tài liệu về xây dựng lực lƣợng, xây dựng hình tƣợng chiến sĩ
Công an nhân dân 18
1.2. Nhóm tài liệu về nghiên cứu báo chí với hình ảnh ngƣời chiến sĩ Công
an nhân dân 19
Chƣơng 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN NGHIÊN CỨU HÌNH
TƢỢNG NGƢỜI CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN TRÊN BÁO
ĐIỆN TỬ 32
2.1. Cơ sở xác lập nhận thức về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an nhân
dân 32
2.2. Khái niệm hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an nhân dân 46
2.3. Báo chí, báo điện tử Việt Nam và vai trò truyền thông hình tƣợng ngƣời
chiến sĩ Công an nhân dân 56
2.4. Cơ sở lý thuyết nghiên cứu hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an nhân
dân trên báo chí 62
Chƣơng 3: QUÁ TRÌNH XÂY DỰNG VÀ TRUYỀN TẢI HÌNH
TƢỢNG CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ
VIỆT NAM 75
3.1. Mô hình cơ chế xây dựng hình tƣợng nhân vật trên truyền thông 75
3.2. Thông điệp về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ công an nhân dân trên báo
điện tử vnexpress.net và cand.com.vn 86
Chƣơng 4: SỰQUANTÂMCỦACÔNGCHÚNGVÀ NHỮNG YẾU TỐ
TÁC ĐỘNG ĐẾN HÌNH TƢỢNG CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN
TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ 112
4.1. Sự quan tâm của công chúng về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an
nhân dân trên báo điện tử 112
4.2. Những yếu tố tác động đến hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an nhân
dân trên báo điện tử 126
7. v
4.3. Giải pháp hƣớng đến xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an
nhân dân trên báo điện tử Việt Nam hiện nay 140
KẾT LUẬN 150
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ 112
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 155
8. vi
DANH MỤC CÁC HÌNH ẢNH
Hình ảnh 2.1. Lực lƣợng CAND tham gia chữa cháy, cứu nạn ngƣời dân và
ý kiến bình luận của bạn đọc báo Vnexpress.net 42
Hình ảnh 2.2. Lực lƣợng CAND tăng cƣờng tổ đặc nhiệm 141 trấn áp tội
phạm, nhận đƣợc sự đón nhận của nhân dân 43
Hình ảnh 2.3. 20 Cảnh sát giao thông bị phát hiện nhận mãi lộ và các ý kiến
của công chúng 44
Hình ảnh 3.1. Công an đang khám nghiệm hiện trƣờng vụ Bốn ngƣời trong
gia đình bị sát hại ở Lào Cai trong chuyên mục Hồ sơ phá án trên
Vnexpress.net 91
Hình ảnh 3.2. Cơ quan điềm tra khám nghiệm vụ dùng súng bắn ngƣời để
trả thù mâu thuẫn, trong chuyên mục Pháp luật trên Cand.com.vn 91
Hình ảnh 3.3. Các tin bài về lòng trung thành của lực lƣợng CAND thƣờng
đƣợc đề cập trực tiếp 95
Hình ảnh 3.4. Tiêu đề bài báo không phù hợp với xây dựng hình tƣợng
ngƣời chiến sĩ CAND 98
Hình ảnh 3.5. Cảnh sát giao thông giúp dân vƣợt điểm ngập 100
Hình ảnh 3.6. Những hình ảnh đẹp, nhân văn của cán bộ, chiến sĩ CAND 101
Hình ảnh 3.7. Chiến sĩ Trần Tuấn Thanh, thuộc đơn vị PCCC quận 8,
TPHCM bị bỏng tuột da tay khi đang cố gắng dập lửa tại đám
cháy chung cƣ Carina. 101
Hình ảnh 3.8. Bức ảnh “Giúp ngƣời già” đoạt giải A gây tranh cãi 102
Hình ảnh 3.9. Ý kiến phản hồi của ngƣời đọc xung quanh việc cảnh sát
nhảy lên capô 103
Hình ảnh 3.10. Những thông tin báo chí về sự dũng cảm, hy sinh của cán
bộ, chiến sĩ CAND trên Vnexpress.net và Cand.com.vn 106
Hình ảnh 3.11.Báo điện tử thƣờng xuyên truyền thông về sự trong sạch,
vững mạnh, chính quy, hiện đại trong xây dựng lực lƣợng 108
9. vii
Hình ảnh 4.1. Thủ đoạn của các thế lực thù địch khi sử dụng facebook để
kêu gọi biểu tình, gây rối trật tự công cộng 131
Hình ảnh 4.2. Một trang mạng phản động đƣa tin và kích động nhân dân
xuống đƣờng để biểu tình, sẵn sàng chống lại lực lƣợng chức
năng ở Phan Rí Cửa, Bình Thuận hôm 10/6/2018. 132
Hình ảnh 4.3. Mạng xã hội Facebook đăng những hình ảnh đẹp về chiến sĩ
CAND 133
Hình ảnh 4.4. Vnexpress.net thƣờng tập trung vào thông điệp về sự kiên
quyết, tính kỷ luật và sự mƣu trí, dũng cảm, hy sinh của chiến sĩ
Công an nhân dân 137
Hình ảnh 4.5. Cách đƣa tin khác nhau giữa Vnexpress.net và Cand.com.vn 138
10. viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Khung phân tích 7
Sơ đồ 2.1. Sơ đồ "siêu ký hiệu" của R. Barthes 52
Sơ đồ 3.1. Sơ đồ Quy trình biểu tƣợng hóa 75
Sơ đồ 3.2. Cơ chế hình thành và tƣơng tác nhân vật biểu tƣợng trên
báo chí truyền thông 77
Sơ đồ 3.3 - Mô hình cơ chế xây dựng hình tƣợng chiến sĩ CAND trên báo chí 79
11. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Ra đời từ trong lòng cuộc cách mạng tháng 8 lịch sử năm 1945, lực lƣợng
CAND đã thể hiện sự anh dũng, gan dạ, mƣu trí kịp thời trong những cuộc chiến
gian khổ, đập tan mọi âm mƣu thâm độc, các hoạt động phản cách mạng để một
lòng bảo vệ Đảng và chính quyền dân chủ nhân dân còn non trẻ. Trong suốt chặng
đƣờng cách mạng cam go, khốc liệt sau đó, luôn có những dấu ấn không thể phai
mờ chính là những chiến công oanh liệt của lực lƣợng CAND. Những chiến công
đó đã tạc vào lịch sử hình tƣợng của những chiến sĩ CAND nhƣ Võ Thị Sáu,
Nguyễn Thị Lợi, Bùi Thị Cúc, Trần Công Dũng, Mai Thị Rân,… Danh hiệu
“Công an nhân dân” gắn liền với trọng trách lịch sử bảo vệ Đảng, bảo vệ chế độ
XHCN, bảo vệ nhân dân của lực lƣợng Công an Việt Nam, làm nên tên tuổi, hình
tƣợng về ngƣời chiến sĩ Công an cách mạng của Đảng, của Nhà nƣớc và của nhân
dân. Tuy nhiên, trong bối cảnh chịu nhiều tác động từ nền kinh tế thị trƣờng định
hƣớng XHCN, quá trình mở cửa hội nhập và toàn cầu hóa, sự thay đổi về trình độ
nhận thức, những yêu cầu, đòi hỏi, k vọng từ xã hội cũng tăng lên đã đặt ra những
thách thức trong xây dựng, gìn giữ và phát triển hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND.
Một trong những phƣơng thức để truyền tải thông điệp, xây dựng hình
tƣợng về ngƣời chiến sĩ CAND chính là thông qua báo chí truyền thông. Báo chí
truyền thông trở thành một công cụ đắc lực để từ việc truyền tải, đăng tải các
thông tin, hình ảnh liên quan tới cán bộ, chiến sĩ CAND sẽ nhằm lan tỏa và tác
động tới nhận thức, tƣ tƣởng, tình cảm của nhân dân, từng bƣớc xây dựng hình
tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND. Tuy nhiên, sự phát triển công nghệ kết hợp với kỷ
nguyên bùng nổ thông tin khi mạng thông tin toàn cầu internet phát triển mạnh
mẽ đã trở thành một trong những công cụ đắc lực để các thế lực thù địch lợi
dụng, truyền tải những luận điệu xuyên tạc, trái chiều về ngƣời chiến sĩ CAND.
Từ đó, dẫn đến tâm lý hoang mang, tiêu cực và thiếu hợp tác, ủng hộ của một bộ
phận quần chúng nhân dân đối với lực lƣợng CAND trong khi thực thi nhiệm vụ
bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự an toàn xã hội.
12. 2
Kỷ nguyên công nghệ thông tin đã trao cho mọi ngƣời cơ hội nhiều hơn để
trở thành những “nhà báo công dân” trên mạng xã hội. Mạng xã hội hay truyền
thông xã hội phát triển nhanh, mạnh và lấn át tất cả các loại hình báo chí khác
trong hệ thống thông tin đại chúng. Khi đó, sự ra đời của báo mạng điện tử sau
đây gọi tắt là báo điện tử đã trở thành một tất yếu. Hiện nay, hầu hết các cơ quan
báo chí lớn đều có phiên bản báo điện tử; đồng thời, các cơ quan báo chí khác
cũng đang trong lộ trình xây dựng và hình thành phiên bản điện tử để mở rộng quy
mô, cung cấp thông tin đến đông đảo bạn đọc. Mặc dù xuất hiện rất lâu sau báo in,
ra đời muộn hơn báo phát thanh, báo truyền hình, nhƣng báo điện tử đại diện cho
xu thế truyền thông mới - xu thế tiếp nhận sản ph m báo chí của công chúng với
khả năng tích hợp những ƣu điểm nổi bật của các loại hình báo chí khác nhƣ báo
viết, báo nói, báo truyền hình. Theo thống kê, tại Việt Nam, số ngƣời sử dụng
internet là hơn nửa dân số chiếm 67%) [79] cho thấy tƣơng lai của báo chí đƣợc
k vọng sẽ là sự “soán ngôi” của báo điện tử. Công chúng có thể dễ dàng tiếp cận
với những thông tin về mọi mặt đời sống xã hội và thực hiện tƣơng tác phản hồi
với báo chí ngay trên môi trƣờng internet. Báo điện tử đƣợc coi là một công cụ
truyền thông hiện đại, đại diện cho báo chí cách mạng Việt Nam, phục vụ đắc lực
cho việc truyền tải những thông tin chính thống trong bối cảnh “gạn đục, khơi
trong” những thông tin “lề trái, lề phải”. Với những ƣu thế vƣợt trội của báo điện
tử trong hệ thống các loại hình báo chí, để tiến trình xây dựng hình tƣợng ngƣời
chiến sĩ CAND đạt tới biểu tƣợng, chúng ta không thể bỏ qua những đóng góp
quan trọng của báo điện tử với những cơ chế truyền thông đặc thù nhằm hình
thành nên trong tƣ tƣởng, nhận thức và tình cảm của nhân dân sự ghi nhận những
cống hiến, hy sinh thầm lặng của cán bộ, chiến sĩ CAND vì nƣớc quên thân, vì dân
phục vụ.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy, đã có rất nhiều vụ việc tiêu cực liên quan tới
cán bộ, chiến sĩ CAND chủ yếu xuất hiện qua mạng xã hội, nhƣng là loại thông
tin thô chƣa qua xử lý, xác minh, kiểm duyệt và nhanh chóng đƣợc đăng tải trên
các tờ báo điện tử thu hút sự quan tâm lớn của công chúng. Việc làm này có thể
gây những tác động, ảnh hƣởng lớn tới uy tín của cán bộ, chiến sĩ CAND, làm
13. 3
giảm sút niềm tin và tình cảm của quần chúng nhân dân với lực lƣợng Công an
Việt Nam. Ngày 19/4/2019, tờ báo điện tử news.zing.vn đã đăng tải một đoạn clip
với tít bài “CSGT đá thẳng mặt 2 thanh niên sau vụ tông xe ở Sài Gòn”, tiếp sau
đó, các báo điện tử nhƣ baomoi.com, baophapluat.vn, laodong.vn cũng đƣa tin
với tít bài nhƣ vậy. Cách truyền đạt thông điệp này có tác động tâm lý tiêu cực
tới phán đoán, cảm nhận, đánh giá của ngƣời dân về những ngƣời đang thực thi
nhiệm vụ.
Sự việc sau đó đƣợc cơ quan chức năng xác định là CSGT đang trấn áp
“quái xế” đua xe, chạy ngƣợc chiều, sẵn sàng đâm vào ngƣời đi đúng đƣờng,
đúng chiều, gây tai nạn và có ý định bỏ trốn. Nhƣ vậy, có thể thấy, một trong
những lý do khiến cho một bộ phận quần chúng nhân dân có những nhận thức
phiến diện, thiếu thiện cảm dành cho lực lƣợng CAND có thể đến từ các thông
điệp truyền thông. Từ những luận giải ban đầu trên đây, tác giả thực hiện nghiên
cứu này với mong muốn tìm hiểu: những thông tin về ngƣời chiến sĩ CAND đƣợc
báo chí phản ánh nhƣ thế nào Thái độ của công chúng đối với những thông điệp
mà báo chí mang lại Mà cụ thể ở đây, tác giả muốn tập trung vào loại hình báo
điện tử để làm rõ hơn với trách nhiệm và vai trò báo chí chính thống, báo điện tử
đã xây dựng cơ chế truyền tải những thông điệp nhƣ thế nào để giúp cho cộng
đồng và xã hội nói chung có nhận thức đúng về lực lƣợng CAND trong tình hình
mới, giúp ngƣời dân “tự đề kháng” với các luận điệu sai trái, những luồng thông
tin sai lệch đang hằng ngày, hằng giờ lan tràn thiếu kiểm soát.
Nhằm không ngừng xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo
chí Việt Nam hiện nay, việc nghiên cứu thông điệp truyền thông cần phải đƣợc
phân tích một cách khách quan để tìm ra những điểm đóng góp tích cực của nhà
truyền thông để phát huy; và những thông điệp truyền thông còn sai lệch để điều
ch nh kịp thời, tránh gây thêm những định kiến không đáng có, làm suy giảm tình
cảm, niềm tin của nhân dân đối với lực lƣợng CAND. Do đó, việc lựa chọn vấn
đề nghiên cứu “H nh tƣợng ngƣời chiến s C ng an nh n n tr n chí
Việt Na hiện nay” làm đề tài luận án tiến sĩ ngành Xã hội học, vừa mang tính
cơ bản, vừa mang tính ứng dụng thực tiễn sâu sắc.
14. 4
2. Mục đích nhiệ vụ nghi n cứu của uận n
2.1. Mục đích nghi n cứu
Tìm hiểu cơ chế hình thành và nội dung hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND
đƣợc thể hiện trên báo chí Việt Nam hiện nay; trên cơ sở đó, đề xuất giải pháp xây
dựng, củng cố và truyền tải hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo điện tử nói
riêng và báo chí Việt Nam nói chung nhằm góp phần tăng cƣờng thiện cảm, tin cậy
và ủng hộ của công chúng đối với lực lƣợng CAND; đồng thời, góp phần xây dựng
biểu tƣợng lực lƣợng CAND chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, vì nƣớc quên thân, vì
dân phục vụ.
2.2. Nhiệ vụ nghi n cứu
Nhằm đạt đƣợc mục đích nêu trên, luận án đặt ra và giải quyết các nhiệm
vụ sau:
(1) Làm rõ cơ sở lý luận và thực tiễn về xây dựng, truyền tải hình tƣợng
ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí Việt Nam hiện nay.
2 Xây dựng mô hình lý thuyết về cơ chế tạo dựng và truyền tải hình
tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an nhân dân trên báo chí dƣới góc độ xã hội học và
các tiếp cận khoa học liên ngành.
3 Khảo sát phƣơng thức truyền tải và nội dung thông điệp về hình tƣợng
chiến sĩ CAND trên báo chí Việt Nam hiện nay.
4 Diễn giải và phân tích cơ chế hình thành hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
CAND trên báo chí Việt Nam hiện nay.
5 Nghiên cứu sự tiếp cận và mức độ ghi nhận hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
CAND qua báo chí từ phía công chúng.
6 Đánh giá mức độ hiệu quả, các yếu tố ảnh hƣởng đến quá trình truyền
thông về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND.
7 Đề xuất giải pháp xây dựng, củng cố và truyền tải hình tƣợng ngƣời
chiến sĩ CAND trên báo chí nhằm góp phần tăng cƣờng sự thiện cảm, tin cậy và
ủng hộ của công chúng đối với lực lƣợng CAND; đồng thời, góp phần xây dựng
biểu tƣợng lực lƣợng CAND chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, vì nƣớc quên thân, vì
dân phục vụ.
15. 5
3. Đối tƣợng kh ch thể phạ vi nghi n cứu
3.1. Đối tƣợng nghi n cứu
Cơ chế hình thành và nội dung hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo
chí Việt Nam hiện nay.
3.2. Kh ch thể nghi n cứu
- Các tin, bài, hình ảnh liên quan đến các chiến sĩ CAND đƣợc đăng tính
từ tháng 1/2016 đến tháng12/2017, trên 2 trang báo mạng điện tử gồm:
http://vnexpress.net, www.cand.com.vn. Trong đó tác giả mở rộng một số dẫn
chứng đến năm 2019 để cập nhật tình hình thực tế.
- Công chúng báo điện tử ở Hà Nội.
- Các nhà nghiên cứu, nhà quản lý, chuyên gia về truyền thông, cán bộ,
chiến sĩ CAND.
3.3. Phạ vi nghi n cứu
3.3.1. Phạm vi vấn đề nghiên cứu
Báo chí Việt Nam có nhiều loại hình nhƣ báo in, báo nói, báo hình. Tuy
nhiên, với việc phát triển chiếm ƣu thế của báo điện tử Việt Nam nhƣ hiện nay,
hầu hết các cơ quan báo chí lớn đều có phiên bản báo điện tử; đồng thời, các cơ
quan báo chí khác cũng đang trong lộ trình xây dựng và hình thành phiên bản điện
tử; thông tin trên các loại hình báo chí khác thậm chí xuất hiện sau báo điện tử.
Chính vì vậy, có thể coi báo điện tử là một công cụ truyền thông hiện đại,
đại diện cho báo chí cách mạng Việt Nam. Trong nghiên cứu của luận án, tác giả
giới hạn phạm vi nghiên cứu là tìm hiểu, phân tích các nội dung thông tin liên
quan tới ngƣời chiến sĩ CAND trên hai tờ báo điện tử Cand.com.vn và
Vnexpress.net. (Lý do lựa chọn 2 tờ báo điện tử này, xin theo dõi ở phần 5.2.2.2)
3.3.2. Phạm vi không gian nghiên cứu
- Nghiên cứu đƣợc thực hiện tại Hà Nội
- Các dữ liệu khảo sát về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND đƣợc thực hiện
trên môi trƣờng internet thông qua hai trang báo mạng điện tử
http://vnexpress.net, www.cand.com.vn
16. 6
3.3.3. Phạm vi thời gian nghiên cứu
01/2016 –12/2017. Có mở rộng cập nhật tình hình tới 2019.
4. Giả thuyết nghi n cứu và khung phân tích
4.1. Giả thuyết nghi n cứu
Giả thuyết 1: Hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí chủ yếu theo
chiều hƣớng tích cực do thực hiện các nhiệm vụ chính trị đối với Đảng và Nhà nƣớc.
Giả thuyết 2: Các cơ chế truyền tải hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên
báo chí có thể mang lại hiệu ứng ngƣợc khiến công chúng trở nên ít tin tƣởng,
thiếu quan tâm vào những tin bài ca ngợi.
Giả thuyết 3: Hiệu quả của truyền thông trên báo chí về hình tƣợng chiến sĩ
CAND chƣa cao do ảnh hƣởng của một số thông tin tiêu cực từ truyền thông xã hội
và do những ấn tƣợng, trải nghiệm thiếu tích cực của cá nhân về lực lƣợng CAND.
Giả thuyết 4: Nội dung hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí ít
chịu ảnh hƣởng bởi sự quan tâm của công chúng
4.2. Khung phân tích
17. 7
Sơ đồ 1.1. Khung ph n tích
(D)HÌNH TƢỢNG
CHIẾN SĨ CAND
TRÊN BÁO CHÍ
VIỆT NAM
CƠ CHẾ XÂY
DỰNG VÀ
HÌNH
THÀNH
NỘI DUNG
HÌNH
TƢỢNG
(iii)Nhận thức, quan điểm, thái độ của ngƣời
dân về lực lƣợng CAND
- Về điểm tích cực
- Về điểm hạn chế
- Mối quan hệ giữa nhận thức, quan điểm,
thái độ của ngƣời dân với việc xây dựng
hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND
(C)SỰ QUAN TÂM CỦA CÔNG CHÚNG
Mức độ, phƣơng thức tiếp
nhận/ thị hiếu thông tin
Mức độ tƣơng tác, phản hồi
(i)Cơ sở chính trị pháp lý về CAND
- Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc trong thời k
quá độ lên chủ nghĩa xã hội; văn kiện Đại
hội Đảng
- 6 điều Bác Hồ dạy CAND; 5 lời thề danh dự
của CAND
- Quan điểm của Đảng ủy Công an Trung
ƣơng về xây dựng lực lƣợng CAND
- Các văn bản pháp lý khác
(ii) Vai trò thực tiễn của ực ƣợng CAND
- Đối với Đảng và Nhà nƣớc
- Đối với nhân dân
(iv)
Thông
tin, hình
ảnh
chiến sĩ
CAND
trên
mạng xã
hội
B THÔNG ĐIỆP VỀ HÌNH
TƢỢNG CHIẾN SĨ CAND
*Lòng Trung thành với
Đảng và Nhà nƣớc
XHCN
*Sự Tận tụy kính
trọng ễ phép với nhân
dân, vì nhân dân phục vụ
*Sự Kiên quyết ƣu trí
ũng cả trong đấu tranh,
phòng chống tội phạm và
các thế lực thù địch
*Sự Trong sạch vững
ạnh chính quy, hiện
đại trong xây dựng lực
lƣợng
(A)BÁO CHÍ TRUYỀN THÔNG VỀ LỰC LƢỢNG CAND
18. 8
L ại iến số Tha t c iến số
Biến độc ập (A): yếu tố nguồn phát nơi truyền dẫn thông tin chính là biến số độc
lập giúp truyền tải những thông điệp về chiến sĩ CAND. Từ các thông điệp đó
hƣớng tới xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí.
Báo chí truyền thông
về lực lƣợng CAND
- Số lƣợng tin/bài/ ảnh liên quan đến chiến sĩ CAND
- Nội dung đăng tải
- Phƣơng thức đăng tải
- Cơ chế tiếp nhận phản hồi
- Cơ chế tƣơng tác với công chúng
Biến trung gian (B C): Để hình thành nên hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên
báo chí, từ nguồn phát truyền đi những thông điệp về chiến sĩ CAND nhóm B . Cơ
sở để hình thành nên những thông điệp đó xuất phát từ i cơ sở chính trị pháp lý về
CAND, ii vai trò thực tiễn của lực lƣợng CAND, iii nhận thức, quan điểm của
ngƣời dân. Trong đó đặc biệt góp phần hình thành nên nhóm B là i và ii . Các
thông điệp về chiến sĩ CAND B , nhận thức, quan điểm của ngƣời dân iii , thông
tin, hình ảnh chiến sĩ CAND trên mạng xã hội iv là 3 yếu tố hình thành nên biến
trung gian C sự quan tâm của công chúng.
Thông điệp về hình
tƣợng chiến sĩ CAND
- Lòng trung thành với với Đảng và Nhà nƣớc XHCN
- Sự tận tụy, kính trọng, lễ phép với nhân dân, vì nhân
dân phục vụ
- Sự kiên quyết, mƣu trí, dũng cảm trong đấu tranh,
phòng chống tội phạm và các thế lực thù địch
- Sự trong sạch, vững mạnh, chính quy, hiện đại trong
xây dựng lực lƣợng
Sự quan tâm của công
chúng
- Mức độ tiếp nhận thông tin
- Mức độ ghi nhận thông tin
- Mức độ tƣơng tác với thông tin
- Sự phản hồi thông tin
19. 9
Biến phụ thuộc (D): Qua việc các cơ quan báo chí truyền thông truyền tải thông
điệp về ngƣời chiến sĩ CAND, thấy đƣợc sự quan tâm của công chúng đối với các
thông điệp đó, sẽ hình thành nên hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí.
Biến số phụ thuộc D gồm có 2 thành tố để đo lƣờng
D1. Cơ chế hình thành
hình tƣợng ngƣời chiến
sĩ CAND trên báo chí.
Cơ chế hình thành đƣợc làm rõ qua việc phân tích các
cơ quan báo chí sử dụng 4 tiểu cơ chế sau:
- Cơ chế thiết lập chƣơng trình nghị sự
- Cơ chế đóng khung hình ảnh
- Cơ chế thiết lập vị thế, vai trò
- Cơ chế tƣơng tác luận biểu trƣng
D2. Nội dung hình
tƣợng
Đây là sự phản ánh biến trung gian B thông điệp về
chiến sĩ CAND
Biến can thiệp
i Cơ sở chính trị pháp
lý về CAND
- Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc trong thời k quá độ lên
chủ nghĩa xã hội; văn kiện Đại hội Đảng
- 6 điều Bác Hồ dạy CAND; 5 lời thề danh dự của CAND
- Quan điểm của Đảng ủy Công an Trung ƣơng về xây
dựng lực lƣợng CAND
- Các văn bản pháp lý khác
ii Vai trò thực tiễn
của lực lƣợng CAND
- Đối với Đảng và Nhà nƣớc
- Đối với nhân dân
iii Nhận thức, quan
điểm, thái độ của ngƣời
dân về lực lƣợng
CAND
- Về điểm tích cực
- Về điểm hạn chế
-Mối quan hệ giữa nhận thức, quan điểm, thái độ của
ngƣời dân với việc xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
CAND
(iv) Thông tin, hình ảnh ngƣời chiến sĩ CAND trên mạng xã hội.
20. 10
5. Cơ sở ý uận và phƣơng ph p nghi n cứu của uận n
5.1. Cơ sở ý uận
- Luận án sử dụng phƣơng pháp luận tiếp cận đối tƣợng từ những quan điểm
của Chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, quan điểm của Đảng Cộng sản
Việt Nam về báo chí nói chung, báo điện tử nói riêng;
- Từ cơ sở chính trị - pháp lý Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc thời k quá độ
lên chủ nghĩa xã hội, Các văn kiện đại hội Đảng, 6 điều Bác Hồ dạy CAND, 5 lời
thề danh dự của CAND Việt Nam, quan điểm của Đảng ủy Công an Trung ƣơng,
các văn bản pháp lý khác , vai trò thực tiễn của lực lƣợng CAND; nhận thức, quan
điểm, thái độ của ngƣời dân về lực lƣợng CAND làm nền tảng cho quá trình phân
tích nội dung thông điệp.
- Vận dụng hệ thống các lý thuyết xã hội học nhƣ: lý thuyết chức năng, lý
thuyết tƣơng tác biểu trƣng; lý thuyết vị thế, vai trò và các lý thuyết truyền thông
nhƣ: lý thuyết thiết lập chƣơng trình nghị sự, lý thuyết đóng khung hình ảnh trong
quá trình phân tích đánh giá cơ chế xây dựng và truyền tải hình tƣợng ngƣời chiến
sĩ CAND trên báo chí.
5.2. Phƣơng ph p nghi n cứu
5.2.2. Phương pháp phân tích tài liệu
5.2.2.1. Phân tích tài liệu định tính:
Luận án tiến hành khảo sát các công trình khoa học, sách, giáo trình; các tài
liệu, bài báo, thông tin liên quan đến chủ đề nghiên cứu tại các thƣ viện, các trƣờng
đại học, các cơ quan báo chí truyền thông và trên mạng Internet.
5.2.2.2. Phân tích tài liệu định lượng:
Luận án sử dụng phƣơng pháp phân tích nội dung định lƣợng để khảo sát các
tin/ bài tìm đƣợc liên quan đến chiến sĩ CAND trên 2 trang báo mạng điện tử
http://vnexpress.net, www.cand.com.vn đƣợc công bố từ tháng 01/2016 cho đến
tháng 12/2017. Trong đó, các tiêu chí để lựa chọn các tờ báo điện tử nhƣ sau:
- Các tờ báo có các bài viết liên quan tới chủ đề nghiên cứu
- Có báo của ngành Công an và báo ngoài ngành.
* Sơ lƣợc các báo điện tử đƣợc lựa chọn vào mẫu nghiên cứu:
21. 11
Vnexpress.net là cơ quan báo chí thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, nhƣng
trên thực tế trực thuộc tập đoàn FPT, một tập đoàn công nghệ thông tin tƣ nhân lớn
nhất Việt Nam. Ngoài việc làm tốt vai trò chung của báo chí là phục vụ cách mạng,
tuyên truyền chủ trƣơng, đƣờng lối, quan điểm của Đảng, Vnexpress còn thực hiện
nhiều hoạt động mang tính thƣơng mại hƣớng đến mục tiêu lợi nhuận. Vnexpress
nổi tiếng là một tờ báo điện tử hoạt động trong lĩnh vực tin tức, thời sự, tuy nhiên
phạm vi thông tin đòi hỏi bao quát tất cả các vấn đề của đời sống - xã hội. Thông tin
có liên quan đến ngƣời chiến sĩ CAND vì thế ch là một phần trong cơ cấu tin/ bài
của tờ báo này. Kể từ khi ra đời – năm 2001 đến nay, VnExpress luôn giữ vững vị trí
là báo điện tử tiếng Việt có nhiều ngƣời xem nhất toàn cầu. Hiện, báo đón nhận 37,5
triệu lƣợt truy cập mỗi ngày, trong đó 13% từ nƣớc ngoài [3].
Ngoài tờ báo chính, Vnexpress còn có thêm 6 website phụ hoạt động trong
những lĩnh vực thông tin khá hấp dẫn với thị trƣờng và giới trẻ hiện nay nhƣ là:
Ngoisao.net trang thông tin về những ngƣời nổi tiếng trong giới thể thao, làng giải
trí , sohoa.net trang dành cho những ngƣời yêu thích công nghệ mới , dothi.net
dành cho những ngƣời quan tâm đến lĩnh vực bất động sản, thị trƣờng, đời sống
của cƣ dân đô thị , gamethu.net dành cho những ngƣời đam mê điện tử ,
phimanh.net trang dành cho những ngƣời thích điện ảnh , vieclam.net dành cho
những ngƣời quan tâm đến lao động và việc làm . Cho thấy, một sự đầu tƣ để thu
thập các mảng thông tin có quy mô lớn và rõ ràng trong chiến lƣợc thu hút mọi đối
tƣợng độc giả tới với thƣơng hiệu Vnexpress.net.
Vnexpress có khoảng 30 triệu lượt truy cập (pageviews) một ngày.Ngày
ít thì 25-26 triệu, nhiều thì hơn 50 triệu.Một ngày, tất cả các ban sản
xuất được khoảng 400 đến 500 tin bài. Thời gian đọc nhiều nhất trong
ngày là 8h – 12h và 20h-23h (PVS 01)
Với những gì Vnexpress đã thể hiện trong quá trình phát triển của mình, tờ
báo này luôn xứng đáng là tờ báo điện tử có xu hƣớng bao quát, cập nhật tin tức
nhanh chóng, có lƣợng bạn đọc ổn định, phong phú. Hơn nữa, vnexpress cũng là một
từ báo ngoài lực lƣợng CAND, sẽ có những nhận định, đánh giá, đƣa tin về lực lƣợng
Công an trung tính hơn, phản ánh đƣợc nhiều mặt ý nghĩa hơn… Với rất nhiều các lý
22. 12
do thuyết phục đó, tác giả đã lựa chọn Vnexpress vào mẫu nghiên cứu, khảo sát tin,
bài của luận án.
Cand.com.vn là tờ báo điện tử của Báo Công an nhân dân, cơ quan ngôn luận
của Bộ Công an, là cơ quan cấp Cục thuộc Tổng cục xây dựng lực lƣợng CAND của
Bộ Công an. Cand.com.vn đƣợc cấp giấp phép hoạt động vào ngày 16 tháng 9 năm
2004. Tuy có lịch sử hình thành và phát triển chƣa lâu, song tờ báo đã khẳng định
đƣợc vai trò quan trọng và tầm ảnh hƣởng của nó trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ
về công nghệ thông tin.
Đây là kênh thông tin quan trọng phục vụ công tác lãnh đạo, ch đạo các mặt
công tác công an. Đồng thời, qua những thông tin kịp thời đƣợc đăng tải trên trang
báo điện tử chính thống của lực lƣợng Công an nhân dân, cand.com.vn đã thực sự trở
thành cầu nối giữa lực lƣợng Công an với nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh,
trật tự và xây dựng lực lƣợng CAND chính quy, tinh nhuệ, từng bƣớc hiện đại.
Cand.com.vn là một trong những tờ báo Ngành có uy tín, các thông tin tập
trung vào hai hƣớng chính: một là, đấu tranh chống lại những luận điệu sai trái,
xuyên tạc của các thế lực thù địch, chống phá Đảng, Nhà nƣớc; hai là, xây dựng, tôn
vinh những điển hình tiên tiến trong xã hội và đặc biệt là lực lƣợng CAND. Những
nội dung trên trang điện tử này đƣợc cập nhật đầy đủ, nhanh chóng. Trong phạm vi
nghiên cứu của mình, tác giả lựa chọn đƣa báo điện tử của ngành để khảo sát các
thông tin, hình ảnh liên quan tới lực lƣợng CAND sẽ bám sát đƣợc vào nội dung
hoạt động và đi sâu vào những sự kiện, sự việc mà có thể trên một số tờ báo dân sự
khác có thể bỏ qua.
Quy trình khảo sát định lƣợng gồm 5 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Xác định khung lấy mẫu và thu thập tin bài liên quan.
Tìm các tin/ bài/ ảnh liên quan đến ngƣời chiến sĩ CAND đƣợc đăng tải trên
2 trang báo mạng điện tử http://vnexpress.net, www.cand.com.vn từ tháng 01/2016
cho đến tháng 12/2017. Trong thời gian này, tác giả luận án tìm thấy 5214 bài viết
có liên quan đến vấn đề nghiên cứu của mình. Trong đó, Cand.com.vn là 3332;
vnexpress.net là 1882. Tuy nhiên, để thuận tiện cho nghiên cứu, tác giả lấy mẫu 400
23. 13
tin bài có liên quan đến chiến sĩ CAND. Trong đó, lấy theo tỷ lệ số lƣợng bài sẽ có
256 bài trên Cand.com.vn, 144 bài trên Vnexpress.net. Việc lựa chọn t lệ lấy mẫu
có sự chênh lệch là do số lƣợng tin bài có liên quan đến chủ đề nghiên cứu của báo
Cand.com.vn có số lƣợng bài lớn hơn so với báo Vnexpress.
- Giai đoạn 2: Xây dựng danh sách mẫu khảo sát chính thức.
Cách lựa chọn 400 tin/bài theo phƣơng pháp chọn mẫu ngẫu nhiên hệ thống
nhƣ sau: lập danh sách tổng thể theo mỗi báo, sử dụng phƣơng pháp chọn mẫu ngẫu
nhiên hệ thống có khởi đầu ngẫu nhiên để chọn ra ở báo Cand.com.vn 256 bài;
Vnexpress.net là 144 bài. Trƣớc hết, cần xác định khoảng cách mẫu theo công thức:
K của báo Cand.com.vn:
K =
K của báo Vnexpress.net:
K =
Sau đó, các đơn vị tiếp theo đƣợc lựa chọn theo khoảng cách K cho tới khi
đạt lƣợng mẫu nhƣ mong muốn là 256 tin bài của báo Cand.com.vn, 144 tin bài của
Vnexpress.net.
-Giai đoạn 3: Thiết kế bảng mã thu thập thông tin
Theo nguyên tắc của phƣơng pháp phân tích nội dung thực nghiệm, nhằm
lƣợng hóa các ch báo về ngôn ngữ, hình ảnh, ý tứ, thông điệp từ 400 tin/ bài từ 2
báo điện tử đã lựa chọn, nghiên cứu xây dựng Bảng mã thu thập thông tin theo cấu
trúc của một phiếu khảo sát trắc nghiệm. Xem phụ lục 1)
- Giai đoạn 4: Phân tích nội dung thông điệp truyền thông
Sử dụng bảng mã đã lập để tiến hành thu thập thông tin từ 400 tin bài.
- Giai đoạn 5: Nhập và xử lý số liệu
400 phiếu khảo sát đƣợc nhập và xử lý số liệu bằng phần mềm thống kê định
lƣợng SPSS, phiên bản 20.0.
5.2.3. Phương pháp phỏng vấn sâu (PVS)
Luận án thực hiện 20 cuộc PVS đối với nhóm đối tƣợng là công chúng báo
24. 14
chí sử dụng báo điện tử ở Hà Nội; các nhà quản lý, nghiên cứu, chuyên gia về báo
chí truyền thông, nhà báo; cán bộ, chiến sĩ CAND.
Xử lý dữ liệu định tính: Sử dụng sự hỗ trợ của phần mềm NVIVO.
5.2.4. Phương pháp khảo sát định lượng Anket
Nhằm thu thập các thông tin về sự quan tâm của công chúng về các bài viết
liên quan tới hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí, luận án sử dụng
phƣơng pháp khảo sát định lƣợng anket với 400 công chúng có sử dụng báo điện tử
Vnexpress.net và Cand.com.vn với 4 giai đoạn nhƣ sau:
- Giai đoạn 1: Thiết kế phiếu khảo sát định lƣợng Anket (Xem phụ lục2)
- Giai đoạn 2: Lựa chọn khu vực gửi phiếu khảo sát.
Do điều kiện nhân lực và tài chính cho quá trình thực hiện nghiên cứu công
chúng, tác giả thiết lập những mối quan hệ tin cậy để khảo sát công chúng ở hai khu
vực: Phƣờng Liễu Giai - Quận Ba Đình, Hà Nội và Phƣờng Đức Thắng, Quận Bắc
Từ Liêm, Hà Nội. Phƣờng Liễu Giai là một trong những khu vực đƣợc đánh giá là
trung tâm phát triển, có trình độ dân trí và đời sống cao, việc tiếp cận với hệ thống
báo chí điện tử với cƣ dân ở khu vực này tƣơng đối thuận lợi. Phƣờng Đức Thắng là
một phƣờng mới đi vào hoạt động từ năm 2014, nằm ở khu vực ven đô, cơ sở hạ
tầng kinh tế - xã hội của phƣờng còn mang nét kinh tế nông thôn, đang từng bƣớc
chuyển đổi sang mô hình quản lý của phƣờng đô thị. Với những điều kiện nhƣ vậy,
về cơ bản trƣớc những sự kiện xã hội diễn ra, sẽ có những tác động ảnh hƣởng tới
suy nghĩ, quan điểm của ngƣời dân trên địa bàn phƣờng. Những đặc điểm này sẽ tạo
ra đƣợc những chiều hƣớng phản ánh, đánh giá đa dạng hơn trong nghiên cứu.
- Giai đoạn 3: Phƣơng pháp chọn mẫu
Nhóm công chúng đƣợc lựa chọn đƣa vào nghiên cứu theo định hƣớng ƣu
tiên có chủ đích của tác giả với tiêu chí là: Công chúng có đọc báo điện tử, trong đó
đã, đang là độc giả của báo Vnexpress.net và Cand.com.vn.
Với sự giúp đỡ của chính quyền địa phƣơng cung cấp danh sách các hộ gia
đình từ 2 tổ dân phố của 2 phƣờng đã đƣợc chọn , tác giả tiến hành lấy mẫu theo tiêu
chí tuyển chọn đến khi đủ 400. Thông tin của ngƣời trả lời xem bảng 1.1, Phụ lục 4.
25. 15
- Giai đoạn 4: Tiến hành khảo sát
Phƣơng pháp thu thập thông tin: phát và thu phiếu trƣng cầu ý kiến trực tiếp
tại chỗ…
Số lƣợng mẫu khảo sát anket là 400; số lƣợng phiếu thu về đủ điều kiện xử lý
và phân tích là 400 phiếu.
- Giai đoạn 5: Xử lý số liệu.
Thông tin định lƣợng thu thập đƣợc từ bảng hỏi sẽ đƣợc tập hợp, làm sạch
phiếu, mã hóa và tiến hành xử lý bằng phần mềm SPSS 20.0.
6. Điể ới và ý ngh a ý uận thực tiễn của Luận n
6. . i m m i c lu n án
Thứ nhất, về đối tượng nghiên cứu: Đây là nghiên cứu đầu tiên về hình tƣợng
ngƣời chiến sĩ CAND trên báo điện tử Việt Nam. Trên cơ sở khảo sát các tin/ bài về
chiến sĩ CAND trên hai báo điện tử Cand.com.vn, Vnexpress.net; khảo sát công
chúng của báo điện tử, luận án góp phần đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện
cơ chế truyền tải hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND trên báo điện tử nói riêng và báo
chí Việt Nam nói chung trong tình hình hiện nay.
Thứ hai, về cách tiếp cận vấn đề nghiên cứu luận án sử dụng các lý thuyết:
chức năng để phân tích chức năng của báo chí truyền thông trong xây dựng, truyền
tải hình tƣợng CAND; lý thuyết tƣơng tác biểu trƣng để phân tích cơ chế hình thành
hình tƣợng CAND và cơ chế tƣơng tác hình tƣợng CAND giữa cơ quan báo chí và
công chúng; lý thuyết vị thế - vai trò để phân tích vị thế, vai trò của chiến sĩ CAND;
lý thuyết thiết lập chƣơng trình nghị sự và đóng khung hình ảnh trên truyền thông.
Thông qua phân tích nội dung thông điệp và đánh giá của công chúng về các sản
ph m báo chí có liên quan tới chiến sĩ CAND giúp luận án có thể kế thừa và khai
thác nhiều góc độ, nhiều khía cạnh để có đƣợc kết quả, cái nhìn toàn diện về vấn đề
nghiên cứu.
Thứ ba, về giải pháp: với tƣ cách là một thiết chế xã hội, truyền thông cũng
là một kênh đóng góp vai trò quan trọng trong hoạt động xây dựng lực lƣợng
CAND, tạo dựng nên hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công an cách mạng trong giai đoạn
mới. Với tầm ảnh hƣởng và mức độ quan trọng mà truyền thông đóng góp cho công
26. 16
tác xây dựng lực lƣợng CAND, luận án sẽ đƣa ra những giải pháp dựa trên những
căn cứ khoa học nhằm tạo ra thông điệp truyền thông về ngƣời chiến sĩ CAND hiệu
quả dựa trên các luận cứ khoa học cụ thể.
6.2. ngh l lu n
- Luận án vận dụng các lý thuyết chuyên môn vào nghiên cứu thực nghiệm
một chủ đề xã hội. Các lý thuyết là cơ sở quan trọng thấy đƣợc cơ chế hình thành,
tạo dựng hình tƣợng về ngƣời chiến sĩ CAND và qua quá trình tƣơng tác xã hội cần
có những biện pháp hiệu quả để nâng cao vị thế chiến sĩ CAND trên thực tế.
- Góp phần xây dựng mô hình nghiên cứu, phân tích về thông điệp truyền
thông trên báo điện tử và nghiên cứu công chúng truyền thông về chiến sĩ CAND
trong tình hình hiện nay.
6.3. ngh th c ti n
- Thông qua sự phản ánh trên hai tờ báo điện tử, kết quả nghiên cứu góp phần
gợi ý một số giải pháp, khuyến nghị cho việc sử dụng báo điện tử nói riêng và báo
chí nói chung ở Việt Nam khi đăng tải các thông tin liên quan tới cán bộ, chiến sĩ
thuộc lực lƣợng CAND.
- Góp phần đƣa ra những căn cứ khoa học cho thấy sự cần thiết phải chú ý trong
cách đƣa tin về hình tƣợng CAND trên báo chí Việt Nam hiện nay.
- Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan, đơn vị, các
trƣờng học trong lực lƣợng CAND trong việc giáo dục nâng cao ý thức chấp hành
kỷ luật, điều lệnh CAND và văn hóa ứng xử với nhân dân.
7. Kết cấu của Luận n
Ngoài phần mở đầu và kết luận. Luận án bao gồm 4 chƣơng
Chƣơng 1. Tổng quan tình hình nghiên cứu hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công
an nhân dân trên báo chí Việt Nam
Chƣơng 2. Cơ sở lý luận và thực tiễn nghiên cứu hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
Công an nhân dân trên báo chí Việt Nam hiện nay
Chƣơng 3. Quá trình xây dựng và truyền tải hình tƣợng ngƣời chiến sĩ Công
an nhân dân trên báo điện tử Việt Nam
27. 17
Chƣơng 4. Sự quan tâm của công chúng và những yếu tố tác động đến hình
tƣợng chiến sĩ Công an nhân dân trên báo điện tử
28. 18
Chƣơng 1
TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU HÌNH TƢỢNG NGƢỜI CHIẾN
SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN TRÊN BÁO CHÍ VIỆT NAM
1.1. NHÓM TÀI LIỆU VỀ XÂY DỰNG LỰC LƢỢNG XÂY DỰNG HÌNH
TƢỢNG CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN
Các công trình nghiên cứu về ngƣời chiến sĩ CAND thƣờng gắn với mục
đích chú trọng xây dựng lực lƣợng chính quy, tinh nhuệ, từng bƣớc hiện đại. Trong
đó, có một số các công trình khoa học nhƣ: Vụ Quản lý khoa học và Công nghệ Bộ
Công an, Xây dựng lực lượng Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ,
từng bước hiện đại trong thời k công nghiệp hóa, hiện đại hóa [85]; Bộ Công an,
Công an nhân dân từ nhân dân mà ra, vì nhân dân mà phục vụ [6]; Bộ Công an,
Xây dựng lực lượng Công an nhân dân trong tình hình mới [7]; Bộ Công an, Công
an nhân dân vì nước quên thân, vì dân phục vụ [8] và một số bài báo đăng trên các
tạp chí của lực lƣợng CAND nhƣ: Lê Hồng Anh, Xây dựng lực lượng Công an nhân
dân đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ n ninh quốc gia, giữ gìn trật tự an toàn xã
hội trong tình hình mới [1, tr25-28]; Trần Đại Quang, Xây dựng lực lượng Công an
nhân dân vững mạnh về chính trị, tư tưởng và tổ chức, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ
trong tình hình mới [65, tr 3-6] … Các nghiên cứu này đều đặc biệt chú trọng tới
vấn đề XDLL, làm rõ những kết quả đạt đƣợc trong XDLL CAND trên những mặt
công tác cụ thể; đồng thời, đánh giá những tồn tại, hạn chế, khuyết điểm và những
bất cập trong XDLL CAND hiện nay. Muốn làm tốt công tác XDLL, trƣớc hết cần
làm tốt việc giữ gìn hình ảnh về chiến sĩ CAND. Tuy vậy, các nghiên cứu trên mới
ch gián tiếp nhắc tới vấn đề đào tạo, bồi dƣỡng đội ngũ mà chƣa xuất phát từ chính
vấn đề con ngƣời, cách nhận xét và luận giải còn khá xơ cứng, một chiều, chƣa đặt
chủ thể vào quá trình tƣơng tác xã hội để thấy đƣợc giá trị và ý nghĩa của việc xây
dựng hình tƣợng chiến sĩ CAND trong bối cảnh hiện nay.
Đối với lực lƣợng CAND, việc xây dựng lối sống văn hóa, ứng xử đƣợc
Đảng ủy Công an Trung ƣơng, Bộ Công an đặc biệt quan tâm. Về vấn đề này, Đại
tƣớng, GS.TS Trần Đại Quang đã viết cuốn sách Văn hóa ứng xử Công an nhân dân
Việt Nam [66]. Cuốn sách cho thấy, hiện nay, trƣớc những tác động từ rất nhiều yếu
29. 19
tố cả trong và ngoài nƣớc, văn hóa ứng xử trong lực lƣợng CAND Việt Nam có dấu
hiệu giảm sút ở một số bộ phận, trên một số mặt công tác. Trên cơ sở nhận thức
chung về văn hóa ứng xử của ngƣời Việt Nam nói chung, của CAND nói riêng,
tổng kết thực tiễn từ quá trình đổi mới, cuốn sách đã xây dựng các giải pháp tiếp tục
đổi mới và nâng cao văn hóa ứng xử trong CAND, lấy văn hóa ứng xử thành vũ khí
tƣ tƣởng, đạo đức sắc bén, hành trang của CAND Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ
an ninh Tổ quốc trong tình hình mới.
Nhìn chung, các tài liệu về XDLL CAND có khá nhiều, tập trung vào các mặt:
cán bộ, tổ chức bộ máy, về chính trị, tƣ tƣởng và đạo đức, trong đó, coi trọng việc
XDLL CAND về chính trị là trọng tâm, có ý nghĩa nòng cốt, quyết định mọi nội dung
công tác của lực lƣợng CAND. Đây là những tiền đề khoa học để tác giả tìm kiếm
những ý tƣởng cho việc hình thành khái niệm về hình tƣợng chiến sĩ CAND.
1.2. NHÓM TÀI LIỆU VỀ NGHIÊN CỨU BÁO CHÍ VỚI HÌNH ẢNH NGƢỜI
CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN
1.2.1. Nhó tài iệu về nghi n cứu chí truyền th ng
Mỗi bƣớc tiến của xã hội loài ngƣời, cùng với sự phát triển của trình độ và
điều kiện kinh tế - xã hội cũng nhƣ sự phát triển của khoa học k thuật, đã đánh dấu
những bƣớc phát triển vƣợt bậc của truyền thông. Điều đó cho thấy vai trò to lớn
của truyền thông và những đóng góp quan trọng của nó trong sự phát triển của xã
hội. Tất cả những tác giả quan tâm nghiên cứu tới truyền thông đại chúng đều nhìn
nhận thấy vai trò và những ảnh hƣởng mà truyền thông đại chúng đã mang đến cho
con ngƣời.
Trong các giai đoạn phát triển của TTĐC, có rất nhiều quan điểm xoay quanh
về việc đề cao hƣớng nghiên cứu báo chí, truyền thông, cụ thể:
Harold D.Lasswell viết trong The structure and function of communication in
society [35,tr.216] nhƣ sau: những học giả nghiên cứu nhà truyền thông, ngƣời
truyền thông điệp, thì tìm kiếm những yếu tố là yếu tố khởi đầu và ch đạo cho hoạt
động của truyền thông; những chuyên gia nghiên cứu về nội dung thông điệp sẽ
quan tâm tới cơ cấu nội dung thông tin, tần suất và mức độ các thông tin đó; cũng
có những ngƣời quan tâm nghiên cứu đánh giá các phƣơng tiện truyền thông,
30. 20
thƣờng là những ngƣời ở đài phát thanh, đài truyền hình, các tờ báo, hãng phim và
một số kênh truyền thông khác; khi mối quan tâm chủ yếu là dành cho những ngƣời
đƣợc tiếp cận với các phƣơng tiện truyền thông thì hƣớng nghiên cứu tiếp theo lại
sinh ra đó chính là nghiên cứu về công chúng của truyền thông; và nếu câu hỏi là có
những tác động và ảnh hƣởng nào của truyền thông đối với công chúng thì vấn đề
đƣợc nghiên cứu là về hiệu quả của truyền thông. Những ý tƣởng từ tác ph m này
định hƣớng cho tác giả trong quá trình xây dựng khung phân tích, cụ thể: luận án
nghiên cứu về yếu tố khởi đầu, ch đạo cho hoạt động truyền thông về lực lƣợng
CAND để thấy đƣợc nội dung các thông điệp về hình tƣợng chiến sĩ CAND đƣợc
phản ánh trên báo chí nhƣ thế nào; đồng thời, các thông điệp đó tác động nhƣ thế
nào tới công chúng phản ánh qua mức độ quan tâm của công chúng với hình tƣợng
chiến sĩ CAND trên báo chí.
Trong công trình The uses of mass communications: Current perspectives on
gratifications research [5,tr.13-16] của Blumler và Katz 1974 khi đề cập tới lý
thuyết về mối tƣơng quan giữa việc sử dụng truyền thông và sở thích của công chúng.
Việc công chúng nhớ đƣợc nội dung thông điệp trở thành một trong những ch báo
quan trọng cho thấy mức độ quan tâm của công chúng đối với ấn ph m truyền
thông, cũng là cách gián tiếp ch ra hiệu quả. Từ đây, đặt ra một nhận thức cần làm
sáng tỏ trong luận án này rằng, liệu các thông điệp về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
CAND trên báo chí có thực sự chịu ảnh hƣởng từ sự quan tâm của công chúng hay
không? Ngƣợc lại, công chúng đã thực sự quan tâm tới các tin, bài về chiến sĩ
CAND trên các ấn ph m truyền thông hay chƣa Những câu hỏi này thực sự là
những khơi gợi trong ý tƣởng nghiên cứu mà có lẽ ch có các nghiên cứu của xã hội
học mới phần nào thỏa mãn, sáng tỏ.
Tác giả Mai Qu nh Nam cho rằng: TTĐC đƣợc coi là thiết chế cơ bản trong
xã hội hiện đại. Đã là thiết chế thì phải chu n mực, phải duy trì các giá trị, phải tạo
dựng khuôn hình văn hóa, phải tham gia vào hoạt động tổ chức và kiểm soát xã hội.
Hệ thống này phổ biến các điển hình tiên tiến, các cách thức tổ chức sản xuất, kinh
doanh có hiệu quả nhằm nhân rộng các khuôn mẫu xã hội tích cực. Các phƣơng tiện
31. 21
TTĐC, bằng hoạt động cung cấp thông tin đã tạo điều kiện để công chúng tham gia
vào các quyết định xã hội [59]. Vậy, cơ chế xây dựng và hình thành hình tƣợng
ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí đã thực sự phản ánh đúng, đầy đủ, toàn diện về
khuôn hình văn hóa đạt đến hình tƣợng chƣa Điều này ch ra rằng, luận án cần phải
bám vào chức năng của truyền thông thông qua 4 tiểu cơ chế để luận giải.
Bƣớc vào giai đoạn phát triển nở rộ của công nghệ thông tin, các phƣơng tiện
thông tin đại chúng hỗ trợ tích cực và hiệu quả cho quá trình truyền tải thông tin tới
với đại chúng, báo chí vì thế giữ vai trò vô cùng quan trọng. Trong giai đoạn phát
triển mới, công chúng lại quan tâm nhiều hơn tới quyền đƣợc thông tin, thông tin
không còn dừng lại ở sự tác động một chiều của nhà truyền thông tới với đối tƣợng
truyền thông. Giờ đây, thông tin là một nhu cầu, thậm chí đôi khi là đòi hỏi, mong
muốn từ công chúng. Tác giả Đỗ Chí Nghĩa có bài Vai trò báo chí trong việc đảm
bảo và phát huy quyền được thông tin của người dân ở Việt Nam [60] đã nhấn
mạnh chức năng thông tin là chức năng quan trọng hàng đầu của báo chí; Trần Hữu
Quang có bài Báo chí và lòng tin trong xã hội [64] để thấy rằng báo chí không còn
ch dừng lại ở mức độ cung cấp thông tin và tiêu khiển giải trí, giờ đây, thực sự báo
chí đã trở thành một thiết chế xã hội, tham gia vào quá trình xây dựng những giá trị.
Và ngƣời ta thấy đƣợc, một trong những giá trị quan trọng đó chính là vấn đề lòng
tin mà báo chí mang lại cho ngƣời dân trong xã hội. Lúc này, các nhà nghiên cứu
bắt đầu nhận ra vai trò của những thông điệp báo chí và ngƣời ta muốn đo lƣờng sự
quan tâm của công chúng đối với các thông điệp này. Từ những nhận định này, tác
giả luận án tin rằng vai trò của báo chí truyền thông thực sự to lớn trong việc định
hình những giá trị, tạo lập hình tƣợng về ngƣời chiến sĩ CAND.
1.2.2. C c c ng tr nh nghi n cứu sử ụng phƣơng ph p ph n tích nội ung
th ng điệp truyền th ng
Phân tích thông điệp báo chí, truyền thông là một hƣớng nghiên cứu rất đƣợc
coi trọng. Nó cho thấy các hiện tƣợng, các sự kiện xã hội và những tác động xã hội
chi phối các hiện tƣợng, sự kiện xã hội diễn ra vào một giai đoạn nào đó. Ngay từ
năm 1910, trong luận chứng về nghiên cứu TTĐC, Max Weber đã đề cập vấn đề
này. Nhiệm vụ cơ bản của phƣơng pháp phân tích thông điệp báo chí là cần thể hiện
32. 22
quan hệ của thông điệp với thực tế ngoài thông điệp đã sản sinh ra thông điệp. Việc
nghiên cứu còn cho thấy động cơ, mục đích của nhà truyền thông đối với các sự
kiện xã hội đƣợc phản ánh trong báo chí để trình bày với công luận.
Quá trình nhà truyền thông phát đi một thông điệp tới với công chúng đều
hàm chứa những mục đích nào đó của nhà truyền thông. Ý nghĩa to lớn của nó
chính là việc sử dụng các thông điệp truyền thông để tác động vào nhận thức, thay
đổi thái độ, định hƣớng hành vi của các cá nhân và thực hiện vai trò tổ chức xã hội.
Thời gian đầu, các nghiên cứu xã hội học truyền thông đại chúng chú trọng nghiên
cứu các hoạt động truyền thông nói chung về một chủ đề nào đó. Lấy ví dụ nhƣ
Đoàn Kim Thắng, Hoạt động truyền thông với chương trình dân số – kế hoạch hóa
gia đình [74, tr.50] ch chú trọng xem xét tới khía cạnh về nhận diện các kênh
truyền thông và việc tiếp nhận thông tin kế hoạch hóa gia đình; nhận thức và việc
thực hiện kế hoạch hóa gia đình của cƣ dân nông thôn; thực trạng và những giải
pháp đặt ra. Những nghiên cứu nhƣ vậy có khá nhiều nhƣng sẽ xuất phát từ nghiên
cứu hoạt động của truyền thông mang tính một chiều từ cảm nhận của công chúng,
chƣa coi các sản ph m báo chí nhƣ một đối tƣợng để nghiên cứu.
Tuy nhiên, phân tích thông điệp truyền thông không ch đơn giản nhƣ vậy, nó
sẽ giúp tiến hành đo lƣờng các thông điệp truyền thông tác động tới ngƣời xem,
đồng thời còn có thể ch ra đƣợc mục đích của các nhà truyền thông n sau những
thông điệp đôi khi tƣởng chừng là đơn thuần.
Alan Bryman trong cuốn sách Social research methods [10] đã giới thiệu về
phƣơng pháp phân tích nội dung định lƣợng. Nghiên cứu phân tích nội dung sản
ph m của truyền thông sẽ tập trung vào các câu hỏi: ai đƣợc đƣa tin , cái gì đƣợc
đƣa tin , ở đâu vấn đề đƣợc đƣa tin , mục nào, mức độ đƣa tin và tại sao vấn đề
đƣợc đƣa tin . Thông qua những vấn đề hƣớng dẫn cụ thể thực hiện phƣơng pháp
phân tích nội dung thông điệp trên các sản ph m truyền thông đƣợc đề cập trong tài
liệu trên, tác giả có thể sử dụng để tham khảo khi thực hiện đề tài luận án này. Đây
chính là tài liệu hỗ trợ có tính định hƣớng để tác giả hình thành những ý tƣởng
nghiên cứu đầu tiên cho đề tài luận án của mình và đồng thời có định hƣớng xây
dựng phƣơng pháp nghiên cứu đúng và đạt đƣợc mục đích của nghiên cứu đề ra.
33. 23
Cuốn sách Communication research: Techniques, Methods and Applications [22]
cũng là một trong những tài liệu bổ ích, hỗ trợ trong việc nghiên cứu các đề tài liên
quan tới truyền thông, tiếp cận theo cả phƣơng pháp định lƣợng và định tính. Cuốn
sách nêu ra từng bƣớc trong quá trình nghiên cứu các sản ph m của truyền thông;
quá trình thu thập dữ liệu chọn mẫu, đo lƣờng, đặt câu hỏi và quan sát ; các thủ tục
sau khi sử dụng một thiết kế nghiên cứu và giải thích dữ liệu nghiên cứu. Sự học hỏi
về mặt phƣơng pháp khi tiến hành nghiên cứu các sản ph m truyền thông giúp tác
giả có những cách tiếp cận mới tốt hơn và tƣ duy đo lƣờng các sản ph m truyền
thông theo hƣớng mang lại hiệu quả cao nhất.
David Gauntlett khi viết Ten things wrong with the media “effects model”
[14] đã ch ra những vấn đề còn thiếu sót trong các nghiên cứu về hiệu quả truyền
thông trƣớc đó thƣờng mắc phải, nhƣ là: mô hình hiệu quả truyền thông giải quyết
các vấn đề xã hội một cách chậm trễ; mô hình hiệu quả truyền thông không đánh giá
đúng về trẻ em; giả định cho rằng mô hình hiệu quả truyền thông đƣợc đặc trƣng
bởi sự áp đặt tƣ tƣởng cứng nhắc; mô hình hiệu quả truyền thông xác định đối
tƣợng nghiên cứu của mình một cách không đầy đủ;… Qua đây, tác giả cũng có thể
hiểu thêm về những cách tiếp cận khác nhau liên quan tới phƣơng pháp nghiên cứu
để đo hiệu quả truyền thông, hay nói cách khác là tìm hiểu xem các thông điệp
truyền thông đó có tác động tới công chúng ở mức nào và tránh mắc phải những sai
lầm khi thực hiện các nghiên cứu phân tích thông điệp trên báo chí.
Media Reprentations of Homosexuality [34] - một nghiên cứu về hình ảnh
những ngƣời đồng tính trên báo in tại Slovenia trong vòng 3 năm từ 1997 - 2000,
Roman Kuhar đã tiến hành tổng hợp và phân tích các thông điệp liên quan. Kết luận
đƣa ra từ các phân tích của ông cho thấy, trong giai đoạn đó vấn đề về đồng tính
đƣợc lựa chọn đăng tải trên các báo in là khá tích cực nếu không thì cũng là trung
tính. Tiếp nối chủ đề nghiên cứu về ngƣời đồng tính trên các sản ph m của truyền
thông, nhóm nghiên cứu của Khoa Xã hội học - Học viện Báo chí và Tuyên truyền
đã thực hiện nghiên cứu Thông điệp về nhóm đồng tính trên báo in và báo mạng
hiện nay [31]. Các bài viết đƣợc tiến hành phân tích và thấy đƣợc mức độ k thị vẫn
34. 24
rất cao, nhƣng mức độ này giảm dần theo thời gian. Ở Việt Nam, những công trình
và chủ đề đƣợc nghiên cứu nội dung thông điệp sớm nhất có thể kể đến nhƣ: hảo
sát các kênh truyền thông hiện có và tác động của chúng đối với phụ nữ, trẻ em Việt
Nam [57] đƣợc phối hợp thực hiện giữa Viện Xã hội học và UNICEF, do Mai
Qu nh Nam là chủ nhiệm đề tài. Nghiên cứu phân tích các thông điệp đƣợc đƣa trên
các kênh truyền thông để phân tích những tác động của các kênh truyền thông đối
với phụ nữ và trẻ em; Hình ảnh trẻ em trên báo chí [81] do Trung tâm truyền thông
ASIAN AMIC phối hợp với Viện Xã hội học - Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội
Việt Nam thực hiện năm 1999. Công trình đƣợc thực hiện qua quan sát các thông
điệp về trẻ em đƣợc thông báo trong tháng 10 năm 1999 trên 10 tờ báovà trên 2 đài
truyền hình: Đài Truyền hình Việt Nam, Đài truyền hình Hà Nội. Nhƣ vậy, hoàn
toàn có thể đo lƣờng đƣợc các bài viết khi xây dựng đƣợc các ch báo chính xác. Từ
đề tài nghiên cứu nhƣ trên, tác giả cũng có thể sử dụng làm tƣ liệu tham khảo quý
giá cho việc thực hiện phân tích báo chí khi đề cập đến một nhóm ngƣời đặc trƣng
trong xã hội - chiến sĩ CAND để thấy đƣợc các xu hƣớng biến đổi, xu hƣớng truyền
tải thông điệp và cách mà nhà truyền thông đang xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến
sĩ CAND thực sự đã hiệu quả chƣa. Việc làm này, trƣớc đây thƣờng đƣợc xây dựng
trên những nhận định rất chủ quan, mơ hồ của ngƣời viết nên chƣa có một kết luận
chính thống nào về vấn đề này. Dƣới giác độ tiếp cận của xã hội học, từ những công
trình kể trên, tác giả tin tƣởng rằng, hoàn toàn có thể định lƣợng đƣợc điều này.
Có thể ghi nhận rằng, bƣớc vào thế kỷ XXI, sự nở rộ của một loạt công trình
nghiên cứu về nội dung thông điệp trên báo chí, truyền thông xuất hiện với các chủ
đề nhƣ: Mai Qu nh Nam, Thông điệp về trẻ em trên báo hình và báo in [58,tr.78];
Trƣơng Xuân Trƣờng, Hiệu quả xã hội của một số chuyên đề báo chí dành cho
những vùng sâu, vùng xa Nghiên cứu trƣờng hợp chuyên đề “dân số, gia đình và
trẻ em” trên báo Gia đình và xã hội [82] .
Bƣớc vào thời k phát triển mạnh mẽ nhất của truyền thông, vấn đề giới
trong các sản ph m truyền thông cũng đƣợc quan tâm nhiều hơn, đặc biệt là vấn đề
về bình đẳng giới. Viện nghiên cứu xã hội, kinh tế và môi trƣờng ISEE kết hợp
35. 25
với Học viện Báo chí và tuyên truyền tiến hành nghiên cứu Bình đẳng giới trong
các quảng cáo tuyển dụng trên báo in [32] phân tích đánh giá 500 quảng cáo tuyển
dụng đƣợc lựa chọn trong năm 2004, 2006 và quí1 vàquí 2 năm 2008 từ các báo
Thanh niên, Tiền phong, Tuổi trẻ, Lao động và Vietnamnews. Nghiên cứu đã ch ra
phụ nữ vẫn còn bị đối xử bất bình đẳng với nam giới, thể hiện ở việc phụ nữ tập
trung ở nhiều ngành nghề có mức lƣơng thấp hơn so với nam giới, ít nắm giữ các
cƣơng vị lãnh đạo… Tác giả Nguyễn Tuyết Minh với các cộng sự của mình trong
một nghiên cứu về Định kiến giới trong các sản phẩm truyền thông trên các phương
tiện truyền thông đại chúng hiện nay [56] đã đi tìm kiếm và phân tích các vấn đề
giới, định kiến giới, khuôn mẫu giới trong thông điệp truyền thông trên các phƣơng
tiện thông tin đại chúng qua hình ảnh minh họa và ngôn từ đƣợc sử dụng.
Loạt các công trình nghiên cứu của Khoa Xã hội học – Học viện Báo chí và
Tuyên truyền cũng đi sâu phân tích các sản ph m truyền thông, nhƣ nghiên cứu về
Hình ảnh người dân tộc thiểu số trên báo in hiện nay (2009); Giới, giới tính, bất
bình đẳng giới (2009); Luật Lao động, quan hệ lao động, điều kiện lao động (2009);
Phòng chống tham nhũng (2010); Biến đổi khí hậu (2012, 2013) .v.v.
Những công trình kể ra trên đây cho thấy rằng, phân tích nội dung thông điệp
truyền thông đã tạo ra một hiệu ứng tích cực với xã hội nói chung và với ngành báo
chí, truyền thông nói riêng. Bởi căn cứ vào các kết quả nghiên cứu có thể hiểu đƣợc
sự thiếu hụt cần kịp thời bổ sung trong các ấn ph m truyền thông nhằm kịp thời đáp
ứng nhu cầu của độc giả, kéo theo những nhận thức tích cực của công chúng về
những vấn đề điển hình, đặc trƣng nào đó trong xã hội. Tuy nhiên, quá trình tổng
thuật tài liệu cũng ch ra khoảng trống cần khám phá bởi việc lựa chọn chiến sĩ
CAND đƣa vào nghiên cứu khá hạn chế, hiếm hoi, nhƣng nghiên cứu về hình tƣợng
chiến sĩ CAND trên báo chí đƣợc xây dựng và hình thành nhƣ thế nào thì đây có thể
là công trình nghiên cứu đầu tiên.
Theo tác giả Nhạc Phan Linh, Lê Thu Hà, trong bài tham luận hội thảo khoa
học quốc gia do Học viện Báo chí và Tuyên truyền tại Hà Nội năm 2013 [37], thực
chất, phân tích nội dung sản ph m báo chí là quá trình tìm hiểu cách đăng tải, truyền
36. 26
tải nội dung thông tin thông qua ngôn ngữ, hình ảnh, ý tứ, thông điệp liên quan đến
chủ đề nghiên cứu đƣợc thể hiện trong các tin, bài, mục, chuyên mục, các số phát
hành. Tính đặc thù của phƣơng pháp này là tìm hiểu ý nghĩa từ các tín hiệu, tần số,
tỷ trọng của ngôn ngữ, hình ảnh, màu sắc, âm thanh trong các sản ph m TTĐC.
Tóm lại, quá trình nghiên cứu là việc lƣợng hóa các ch báo về nội dung thông điệp
và hình thức thể hiện thông điệp. Trên cơ sở nhận diện tần suất xuất hiện các thang
đo, ý đồ của nhà truyền thông về vấn đề nghiên cứu sẽ dần đƣợc bộc lộ.
Trong xu thế hội nhập và phát triển, báo điện tử ra đời, đại diện cho xu thế
truyền thông mới, xu thế tiếp nhận sản ph m báo chí của công chúng với khả năng tích
hợp những ƣu điểm nổi bật của các loại hình báo chí khác nhƣ báo in, báo phát thanh,
truyền hình. Những thông tin trên báo điện tử luôn có trƣớc các báo khác; các tờ báo
lớn đều có phiên bản báo điện tử; đồng thời, nhu cầu sử dụng internet của ngƣời dân rất
lớn, khiến cho báo mạng trở thành lựa chọn ƣa thích của ngƣời dân. Theo xu hƣớng
chung đó, các nghiên cứu phân tích thông điệp báo chí đã lựa chọn báo điện tử để đại
diện cho khách thể nghiên cứu.
Trong nghiên cứu về Hiệu quả của các bài viết về bạo lực gia đình trên báo
điện tử Việt Nam hiện nay [80] của Phạm Hƣơng Trà, tác giả đã nhận định báo điện tử
ra đời với khả năng tích hợp cả ba loại hình báo chí đi trƣớc là báo in, báo phát thanh,
báo truyền hình và báo điện tử đã khẳng định đƣợc tính năng nổi trội của mình. Bằng
việc sử dụng báo mạng điện tử, công chúng có thể chủ động tiếp nhận, lƣu trữ nhiều
thông tin hoặc có thể tìm hiểu những vấn đề mà trƣớc đây ít đƣợc đề cập trên các
phƣơng tiện truyền thông đại chúng khác nhƣ vấn đề liên quan tới tình dục, bình đẳng
giới, bạo lực gia đình…
Nghiên cứu về Phản biện xã hội qua báo chí ở Việt Nam hiện nay của tác giả
Đỗ Văn Quân đã lựa chọn phƣơng pháp phân tích vấn đề phản biện xã hội qua nghiên
cứu trƣờng hợp báo điện tử Vietnamnet.vn. Những bƣớc tiến hành trong nghiên cứu đã
giúp cho tác giả có sự kế thừa về mặt phƣơng pháp, định hƣớng tiếp cận và đƣa ra
những đánh giá tổng quan về phân tích thông điệp truyền thông [67] .
Gần đây, một công trình tiêu biểu trong việc phân tích thông điệp truyền
thông mang tính biểu tƣợng là Thông điệp hòa bình từ ảnh báo chí về trẻ em trong
37. 27
chiến tranh - Nghiên cứu trường hợp hai bức ảnh “Em bé Napalm” và “Cậu bé
Syria bên bờ biển” trên một số trang báo mạng điện tử Việt Nam và Quốc tế” [40]
do Nguyễn Phƣơng Linh và một nhóm sinh viên khoa Xã hội học - Học viện Báo
chí và Tuyên truyền triển khai trong hai năm 2015, 2016. Nhóm nghiên cứu đã khái
quát đƣợc những thông điệp thúc đ y hòa bình từ các bức ảnh báo chí về trẻ em
trong chiến tranh đăng tải trên một số trang báo điện tử Việt Nam và quốc tế. Từ đó,
xây dựng một số đề xuất về việc sử dụng hình ảnh trẻ em trên báo chí nhằm kêu gọi
hòa bình, thúc đ y đoàn kết xã hội.
Những nghiên cứu kể trên cho phép tác giả luận án kế thừa quan điểm rằng,
các tờ báo điện tử đang thực sự đóng vai trò ƣu thế, đón đầu và tích hợp tất cả các
loại hình báo chí khác. Điều này cũng khiến tác giả lựa chọn báo điện tử để nghiên
cứu đại diện cho hệ thống báo chí cách mạng Việt Nam.
Các nghiên cứu thông điệp truyền thông mở ra một hƣớng nghiên cứu toàn
diện và khách quan khi không còn khuôn mẫu rằng ch nghiên cứu hiệu quả truyền
thông thông qua nhận thức, thái độ, hành vi của con ngƣời, mà giờ đây, các nghiên
cứu còn chú trọng vào thực trạng tin, bài, hình ảnh đƣợc phản ánh trên các sản ph m
truyền thông. Từ đó, chúng ta có thể tìm hiểu thấy mục đích, mong muốn của nhà
truyền thông, của các cơ quan quyền lực khi sử dụng truyền thông và qua đó, tiến
hành đo lƣờng hiệu quả mới chính xác và đảm bảo khách quan. Những tài liệu quan
trọng ở trên giúp tác giả có thêm nguồn tham khảo phong phú, giúp định hƣớng cho
đề tài nghiên cứu của mình.
1.2.3. C c c ng tr nh về ối quan hệ giữa chí với h ạt động của ực ƣợng
Công an nhân dân
Trong quá trình xây dựng, phát triển và trƣởng thành của lực lƣợng Công an
nhân dân, không thể phủ nhận những công lao, đóng góp rất lớn của báo chí với
những chiến công và thành tích xuất sắc của cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân.
Ghi nhận những đóng góp quan trọng của báo chí với các mặt công tác của
lực lƣợng CAND, Thƣợng tƣớng Tô Lâm có bài Phát huy vai trò của báo chí Công
an nhân dân trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự [36]. Cùng với các cơ quan báo
38. 28
chí khác, báo chí CAND đã thƣờng xuyên, kiên trì đấu tranh phản bác có hiệu quả
các luận điệu tuyên truyền xuyên tạc, vu cáo của các thế lực thù địch, bảo vệ, gìn
giữ, phát huy những giá trị khoa học đúng đắn của chủ nghĩa Mác - Lênin, tƣ tƣởng
Hồ Chí Minh; định hƣớng dƣ luận xã hội, bồi đắp, củng cố niềm tin của nhân dân
đối với sự nghiệp cách mạng, góp phần làm thất bại âm mƣu, hoạt động “diễn biến
hòa bình” của các thế lực thù địch đối với Việt Nam.
Báo chí cách mạng Việt Nam là cơ quan phục vụ cho sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ Tổ quốc, sự phát triển lớn mạnh của các loại hình báo chí vừa là một tín hiệu
vui nhƣng cũng mang tới nhiều thách thức và yêu cầu quản lý phải chặt chẽ hơn
để thực hiện tốt đƣợc các vai trò, chức năng của báo chí trong tình hình mới. Xuất
phát từ ý nghĩa đó, Bộ Công an vừa qua đã tổ chức tọa đàm Vai trò của báo chí
trong sự nghiệp bảo vệ an ninh, trật tự và xây dựng lực lượng Công an nhân dân
[9]. Bộ trƣởng Tô Lâm phát biểu tại buổi tọa đàm: “Báo chí là nơi lực lƣợng Công
an nhân dân tự soi mình” và “Báo chí đã và đang trở thành một trong những kênh
cung cấp thông tin có giá trị cho lực lƣợng Công an trong phòng ngừa, điều tra,
khám phá tội phạm”.
Không ch có những tờ báo, trang báo thuộc lực lƣợng CAND mới có những
ghi nhận về sự đóng góp tận tụy, những chiến công thầm lặng, những hoạt động
không kể ngày đêm, gian khổ, bất cứ nơi đâu, bất cứ lúc nào của ngƣời chiến sĩ
Công an nhân dân. Bên cạnh đó, trên các tờ báo, trang báo khác điều này cũng
đƣợc ghi nhận. Điển hình là một số bài viết nhƣ: Trúc Hạ, Chùm ảnh đ p: Chiến
s Công an nhân dân trong lòng nhân dân [24] đã ghi lại những bức ảnh có sức
lan tỏa và truyền cảm hứng rất lớn cho ngƣời xem. Đó là những hình ảnh ngƣời
CAND đƣợc khắc họa từ quá trình làm nhiệm vụ, vì nhân dân phục vụ đến những
hành động giúp đỡ ngƣời dân rất đáng trân trọng đã làm đẹp thêm hình ảnh ngƣời
CAND luôn đƣợc dân tin, dân yêu, dân mến, xứng đáng với danh hiệu “Công an là
bạn dân”; Tuấn Hƣơng, Xây dựng hình ảnh người cảnh sát giao thông [30]; Bản
tin, Báo chí góp phần quan trọng vào việc xây dựng lực lượng Công an nhân dân
trong sạch, vững mạnh [4] …
39. 29
Bên cạnh những bài viết về những hoạt động tích cực và ý nghĩa của lực
lƣợng CAND, cũng có những bài viết phản ánh những mặt trái, những sai phạm của
cán bộ, chiến sĩ trong quá trình thực thi nhiệm vụ, nhƣ là: Chuỗi bài về tiêu cực của
Công an t nh Yên Bái đƣợc đăng tải trên VnExpress nhƣ: Đề nghị k luật giám đốc
Công an tỉnh ên Bái (2002), 4 cán bộ cấp phòng của Công an ên Bái bị loại ngũ
(2002), Trưởng phòng Cảnh sát điều tra ên Bái bị cách chức (2003); Lê Phong,
Lãnh đạo Công an TP HCM nói về tiêu cực của Cánh sát giao thông [61]; Hà Nội
Mới, Xử lý nghiêm khắc các vụ việc tiêu cực của CBCS Công an [23] …
Cũng liên quan tới một phần nội dung nghiên cứu của luận án, đề tài nghiên
cứu cấp cơ sở Thực trạng thông tin báo chí về hình ảnh người chiến s C ND Việt
Nam hiện nay [38] của tác giả Nhạc Phan Linh đã tiến hành nghiên cứu, đánh giá về
các tin, bài, ảnh liên quan đến ngƣời chiến sĩ CAND trên 6 tờ báo điện tử. Bản thân
tác giả luận án cũng là thành viên chính của nhóm nghiên cứu này, đƣợc sự đồng
thuận của chủ nhiệm đề tài, tác giả luận án có sử dụng một số dữ liệu thô của nghiên
cứu này để cung cấp cơ sở thực tiễn cho luận án. Tuy nhiên, luận án hƣớng tới đối
tƣợng nghiên cứu rộng hơn, không ch dừng lại ở việc nghiên cứu thực trạng phản
ánh của báo chí về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND một cách đơn thuần, luận án
muốn tìm hiểu về cơ chế xây dựng và hình thành hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND
trên báo điện tử hiện nay nhƣ thế nào. Bằng việc nghiên cứu đó sẽ góp phần hoàn
thiện hơn cho việc tuyên truyền, xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND.
Một nghiên cứu của Nguyễn Thị Hải Anh thực hiện vào tháng 10/2017 về
Hình ảnh người Cảnh sát giao thông trên báo điện tử Việt Nam hiện nay [2] là một
nghiên cứu đƣợc tiến hành trên ba tờ báo điện tử. Đề tài đã ch ra đƣợc những thành
công và hạn chế của công tác xây dựng và tuyên truyền hình ảnh ngƣời CSGT trên
báo điện tử. Trên cơ sở đó, đƣa ra đƣợc những giải pháp, khuyến nghị góp phần
nâng cao hơn nữa chất lƣợng các tin, bài phản ánh hình ảnh ngƣời CSGT trên báo
điện tử ở Việt Nam hiện nay.Tác giả sẽ có những tham khảo, nghiên cứu từ đề tài đi
trƣớc. Tuy nhiên, về mặt đối tƣợng nghiên cứu và khách thể nghiên cứu, quy mô
của đề tài luận án có tham vọng lớn hơn và rộng hơn. Không ch dừng lại ở việc
40. 30
khảo sát hình ảnh, đề tài còn muốn tiếp cận dƣới góc độ hình tƣợng. Xuất phát từ
chính cái nhãn dán vốn có để đánh giá việc báo chí đã và đang tham gia vào công
việc truyền tải những thông điệp về hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND nhƣ thế nào -
những thông điệp đó sẽ gìn giữ, phát huy những biểu tƣợng vốn có, hay sẽ làm
phƣơng hại tới những biểu tƣợng đã trở thành những gán nhãn mặc định và cũng có
thể từ những phản ánh mặt trái của báo chí về hoạt động của lực lƣợng CAND để có
những biện pháp kịp thời nhằm ch nh đốn và xây dựng lực lƣợng ngày càng trong
sạch, vững mạnh, chính quy, hiệu quả hơn, để xứng đáng với biểu tƣợng đẹp của
LLVT. Bên cạnh đó, đối tƣợng nghiên cứu của luận án cũng rộng hơn khi thực hiện
nghiên cứu các sản ph m truyền thông về ngƣời chiến sĩ CAND toàn lực lƣợng,
không ch dừng lại ở hình ảnh của ngƣời Cảnh sát giao thông. Do vậy, ý nghĩa và
tầm ảnh hƣởng với xã hội sẽ lớn hớn.
Từ tổng quan tài liệu cho thấy vấn đề xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
CAND hiện nay đang là một chủ đề rất đƣợc quan tâm, không ch đối với lực lƣợng
CAND mà còn có sức lan tỏa và ảnh hƣởng tới toàn xã hội. Báo chí là một công cụ
quan trọng để góp phần lan tỏa những thông điệp về ngƣời chiến sĩ CAND trong
quá trình gìn giữ, phát huy và tiếp tục xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ cách
mạng trong thời đại mới. Kế thừa những nghiên cứu báo chí về mặt phƣơng pháp để
tiến hành triển khai bộ công cụ nghiên cứu, đồng thời, luận án cũng tìm hƣớng phát
triển nghiên cứu riêng cho mình khi nhận ra các nghiên cứu đi trƣớc ch dừng lại ở
việc khảo sát thực trạng, đƣa ra đề xuất, khuyến nghị mà chƣa xác định đƣợc thực
chất cơ chế truyền tải hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND nhƣ thế nào. Ch khi ch ra
rõ ràng cơ chế truyền tải đó, chúng ta sẽ thấy đƣợc những việc cần làm, nên làm để
đƣa ra những khuyến nghị cần thiết và phù hợp.
Từ việc tổng thuật các tài liệu có thể đánh giá sơ bộ rằng, cho tới nay, các
công trình nghiên cứu, các bài báo, các bài hội thảo, các tài liệu tham khảo về chủ
đề này… mới ch dừng lại ở việc nhận định mang tính suy luận chủ quan hơn là dựa
trên các số liệu cụ thể. Vấn đề đo lƣờng phân tích về những tác động, ảnh hƣởng,
vai trò, chức năng của báo chí đối với xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND
trong thời đại ngày nay; cũng nhƣ, đo lƣờng về thái độ, nhận định của công chúng
41. 31
đối với những sản ph m truyền thông liên quan tới hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
CAND là một thế mạnh của xã hội học nhƣng chƣa hề có một nghiên cứu nào thực
hiện. Đó là một khoảng trống nghiên cứu gợi mở cho tác giả thực hiện Luận án này.
Tiểu kết chương 1, trong chƣơng 1, tác giả đã tiến hành tổng quan những tài
liệu liên quan để làm rõ những vấn đề có thể thừa kế, phát triển trong luận án, cũng
nhƣ, thấy đƣợc khoảng trống của vấn đề đang nghiên cứu. Tác giả tổng thuật các tài
liệu theo các nhóm nội dung nhƣ: nhóm tài liệu về XDLL, xây dựng hình tƣợng chiến
sĩ CAND; nhóm tài liệu về nghiên cứu báo chí với hình ảnh ngƣời chiến sĩ CAND.
Các nghiên cứu về truyền thông, báo chí với hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND ít
nhiều đã nêu lên đƣợc những nội dung thông điệp truyền thông trong xây dựng và
quảng bá hình ảnh lực lƣợng CAND nói chung và các tấm gƣơng của chiến sĩ CAND
nói riêng trên mặt trận đấu tranh, phòng chống tội phạm, bảo vệ trị an đất nƣớc qua các
thời k cách mạng. Qua đó, cho thấy báo chí là công cụ truyền thông rất quan trọng
góp phần xây dựng hình tƣợng chiến sĩ CAND đến với công chúng nhân dân.
Tổng quan các công trình cho thấy, các nghiên cứu nội dung thông điệp
truyền thông về ngƣời chiến sĩ CAND trên báo chí Việt Nam còn khá khiêm tốn.
Nhất là với bối cảnh bùng nổ của công nghệ thông tin, truyền thông xã hội ngày
càng phát triển khiến cho việc cập nhật và đăng tải các thông tin về lực lƣợng
CAND khi thực hiện nhiệm vụ đã và đang thu hút độc giả quan tâm. Trong khi đó,
các phƣơng tiện truyền thông đại chúng nhƣ báo chí đăng tải về hình ảnh lực lƣợng
CAND lại chƣa chiếm lĩnh đƣợc nhiều độc giả. Bởi vậy, đây là khoảng trống cần có
một nghiên cứu chuyên sâu về lĩnh vực này. Đồng thời, một số nghiên cứu báo chí
truyền thông về chiến sĩ CAND nói riêng và lực lƣợng CAND nói chung mới ch
dừng lại ở mức độ nghiên cứu hình ảnh, chƣa đi sâu phân tích vào cơ chế truyền tải,
cơ chế tƣơng tác, cơ chế hình thành hình ảnh đến hình tƣợng và cách thức để đạt tới
biểu tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND.
Do đó, luận án sẽ thực hiện những mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu đề ra để
làm rõ hơn hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND đƣợc phản ánh trên báo chí Việt nam
hiện nay. Với mong muốn góp phần xây dựng biểu tƣợng về lực lƣợng CAND thực
sự của dân, do dân, vì nhân dân mà phục vụ; hoàn thành thắng lợi nhiệm vụ Đảng,
Nhà nƣớc và nhân dân giao phó.
42. 32
Chƣơng 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN NGHIÊN CỨU HÌNH TƢỢNG NGƢỜI
CHIẾN SĨ CÔNG AN NHÂN DÂN TRÊN BÁO ĐIỆN TỬ
2.1. CƠ SỞ XÁC LẬP NHẬN THỨC VỀ HÌNH TƢỢNG NGƢỜI CHIẾN SĨ
CÔNG AN NHÂN DÂN
2.1.1. Cơ sở chính trị ph p ý về ực ƣợng C ng an nh n n
2. . . . Tư tưởng Hồ Chí Minh và s v n dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về xây
d ng l c lượng, hình ảnh người chiến s Công n nhân dân
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn yêu
cầu các cán bộ, chiến sĩ thuộc lực lƣợng Công an nhân dân không ngừng học tập, tu
dƣỡng, r n luyện, nâng cao ph m chất cách mạng để luôn giữ vững hình ảnh cao
đẹp về ngƣời chiến sĩ trong trái tim đồng bào. Trong Hồ Chí Minh:Toàn tập [52], có
rất nhiều nội dung liên quan đến CAND xoay quanh các chủ đề lớn nhƣ: vị trí, vai
trò, chức năng, nhiệm vụ của CAND; đặc điểm, tính chất, nguyên tắc, phƣơng pháp
công tác Công an; xây dựng lực lƣợng CAND; Đảng lãnh đạo CAND… Mỗi lời ch
dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh đều ngắn gọn nhƣng cô đọng, xúc tích, hàm chứa rất
nhiều ý nghĩa giáo dục và hƣớng đích cuối cùng của Ngƣời là làm sao xây dựng
hình tƣợng về ngƣời chiến sĩ Công an “kiểu mẫu”, “thực sự phục vụ nhân dân”.
Cụm từ Công an nhân dân đƣợc Chủ tịch Hồ Chí Minh giải thích nhƣ sau:
“CAND hoàn toàn khác công an đế quốc. Công an đế quốc là nanh vuốt của đế quốc
để hà hiếp áp bức đa số nhân dân…CAND phải là kiểu mẫu, phải là ngƣời chuyên
trách thi hành chính sách, phƣơng châm của Đảng và Chính phủ cho tốt. CAND phải
thực sự phục vụ nhân dân” [52, tr.269]. Nhƣ vậy, Hồ Chủ tịch đã gắn tên gọi “Công
an” bên cạnh “nhân dân” nhƣ một lời nhắc nhở lực lƣợng Công an trong thực hiện
công tác, thi hành nhiệm vụ luôn ý thức rằng họ chiến đấu và hi sinh để phụng sự
nhân dân. Sự hy sinh của cán bộ, chiến sĩ CAND Việt Nam trong chiến tranh cũng
nhƣ trong hoà bình đều nhằm bảo vệ cuộc sống yên vui và hạnh phúc của nhân dân.
Hồ Chủ tịch định hình về “chu n” của Công an cách mệnh là làm công an
không phải làm “quan cách mạng” vì quan cách mạng thì cũng sinh ra từ dân, lớn lên
43. 33
từ dân cả mà thôi. “Đối với quần chúng ra vẻ quan cách làm cho quần chúng sợ hãi.
Cái đầu óc “ông tƣớng, bà tƣớng” ấy đã gây ra bao ác cảm, bao chia rẽ, làm cho cấp
trên xa cấp dƣới, đoàn thể xa nhân dân” [53, tr.88]; Ngƣợc lại, “Công an phải là đầy tớ
nhân dân. Đã là đầy tớ nhân dân thì công an phải ra sức bảo vệ nhân dân, ra sức
phục vụ nhân dân” [78 , tr.14], “Làm công tác chính quyền, công an hay ở quân đội
đều là làm đầy tớ cho nhân dân cả, vì chính quyền dân chủ là chính quyền do nhân
dân làm chủ” [48, tr.365]. Tại hội nghị công an toàn quốc lần thứ 10 1956 , Ngƣời
khẳng định: “Nhiệm vụ của công an là bảo vệ và phục vụ nhân dân, bảo vệ Đảng,
bảo vệ chính quyền nhân dân” [49, tr.119]. Ngƣời cũng nói: “Công an cách mạng là
một công cụ sắc bén của chuyên chính vô sản. Cho nên nhiệm vụ của công an là cực
k quan trọng. Nó phải giữ gìn trật tự trị an, bảo vệ cho nhân dân ta an cƣ lạc
nghiệp” [50, tr.54]. Tƣ tƣởng ch đạo của Hồ Chí Minh cho thấy, hình tƣợng ngƣời
chiến sĩ CAND luôn phải đặt bên cạnh nhân dân, chiến đấu và hi sinh để bảo vệ
cuộc sống bình yên, ấm no, hạnh phúc của nhân dân, thể hiện sự toàn tâm, toàn ý
phục vụ nhân dân.
Trong quá trình hoạt động, chiến đấu và xây dựng, lực lƣợng Công an luôn
lấy 6 điều Bác Hồ dạy, 5 lời thề danh dự làm mục tiêu phấn đấu, lấy bảo vệ lợi ích
của nhân dân làm nhiệm vụ cốt lõi.
Ngày 11-3-1948, trong thƣ gửi đồng chí Giám đốc Công an Khu XII, Chủ tịch
Hồ Chí Minh đã nêu “Tƣ cách ngƣời Công an cách mệnh” là:
Đối với tự mình, phải cần, kiệm, liêm, chính.
Đối với đồng sự, phải thân ái giúp đỡ.
Đối với chính phủ, phải tuyệt đối trung thành.
Đối với nhân dân, phải kính trọng, lễ phép.
Đối với công việc, phải tận tuỵ
Đối với địch, phải cƣơng quyết, khôn khéo. [53, tr.498-499]
Ch trong 51 chữ, nhƣng những điều Bác Hồ dạy cán bộ, chiến sĩ CAND đều
toát lên đƣợc cốt cách, ph m chất, đạo đức và sự toàn diện cho ngƣời chiến sĩ cách
mạng trong sáu mối quan hệ khác nhau. Thấm nhuần sâu sắc 6 điều Bác Hồ dạy
44. 34
CAND, mỗi cán bộ, chiến sĩ đều khắc ghi 5 lời thề danh dự của CAND Việt Nam [51].
Đó là những lời tuyên thệ sắt son, nhắc nhở mỗi ngƣời chiến sĩ CAND phải phấn đấu
hết mình để làm tốt bổn phận là ngƣời chiến sĩ cách mạng, xứng đáng đứng trong hàng
ngũ của lực lƣợng CAND.
6 điều Bác Hồ dạy CAND và 5 lời thề danh dự của CAND Việt Nam có ý nghĩa
quan trọng nhằm giáo dục lý tƣởng, r n luyện ph m chất đạo đức, xây dựng ý thức tổ
chức kỷ luật cho mỗi cán bộ, chiến s CAND, đồng thời bắt buộc cán bộ, chiến s
CAND có trách nhiệm thấm nhuần và thực hiện nghiêm túc. Điều này trở thành chân lý
cho hình tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND Việt Nam.
Dƣới ánh sáng tƣ tƣởng Hồ Chí Minh, những quan điểm đã trở thành tôn ch ,
mục đích để định hƣớng cho các hoạt động của công tác Công an, góp phần xây
dựng hình tƣợng đẹp về ngƣời chiến sĩ Công an trong sự nghiệp bảo vệ an ninh
quốc gia và bảo đảm trật tự an toàn xã hội. Đồng thời, đây cũng là những nguồn tài
liệu quý báu để giúp tác giả vận dụng trong quá trình xây dựng nghiên cứu, làm nền
tảng vững vàng về lý luận để hoàn thành công trình nghiên cứu này.
2.1.1.2. Quan đi m c a ảng về xây d ng hình tượng người chiến s Công an
nhân dân
Các quan điểm, chủ trƣơng của Đảng về công tác xây dựng lực lƣợng CAND
liên tục đƣợc bổ sung, phát triển phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ công tác bảo vệ an
ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội của đất nƣớc trong từng thời k và
đƣợc khẳng định qua các k Đại hội của Đảng. Các đại hội lần thứ VI, VII, VIII,
IX, X của Đảng đều xác định: CAND phải thật sự trong sạch, vững mạnh, chính
quy và tiến lên hiện đại, tuyệt đối trung thành với Tổ quốc và nhân dân, thật sự là
công cụ tin cậy, sắc bén của Đảng và Nhà nƣớc. Đây chính là một trong những quan
điểm mới mẻ và luôn đƣợc Đảng ta nhắc đến trong mỗi kì họp và đại hội. Điều đó
có nghĩa, Đảng luôn quan tâm, chăm lo xây dựng lực lƣợng CAND trong sạch,
vững mạnh, chính quy, từng bƣớc hiện đại để bảo vệ, giữ gìn và xây dựng hình
tƣợng ngƣời chiến sĩ CAND, không làm phƣơng hại tới những giá trị, quy tắc bền
vững về những tấm gƣơng “vì nƣớc quên, vì dân phục vụ” đã trƣờng tồn cùng lịch
sử dân tộc.
45. 35
Hình tƣợng về ngƣời cán bộ, chiến sĩ CAND theo quan điểm của Đảng, đƣợc
biểu hiện ở những khía cạnh nhƣ: có tinh thần chiến đấu, phục vụ nhân dân; sẵn
sàng bảo vệ tính mạng, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, suốt đời tận
tụy, phục vụ nhân dân. Bởi theo quan điểm của Đảng, ngƣời chiến sĩ CAND xây
dựng đƣợc mối quan hệ tốt đẹp với quần chúng nhân dân chính là cơ sở, tiền đề cho
các cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Trong
đƣờng lối, chủ trƣơng lãnh đạo của Đảng đối với lực lƣợng CAND, luôn thấm
nhuần lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Làm công an thì phải làm cho dân
tin, dân yêu, dân ủng hộ. Có dựa vào nhân dân thì công an mới hoàn thành đƣợc tốt
nhiệm vụ của mình. Nhân dân có hàng triệu tai mắt thì kẻ địch khó mà che giấu
đƣợc. Nếu trong công tác, các cô, các chú đƣợc dân ủng hộ, làm cho dân tin, dân
phục, dân yêu thì nhất định các cô, các chú thành công” [85, tr.192] để không
ngừng xây dựng lực lƣợng CAND nói chung và xây dựng hình tƣợng ngƣời chiến sĩ
CAND trong lòng quần chúng.
Đến Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Đảng ta khẳng định “Xây dựng
Quân đội nhân dân và Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng
bƣớc hiện đại, có số lƣợng hợp lý, với chất lƣợng tổng hợp và sức chiến đấu
cao” [15, tr. 234]. Đó cũng chính là một bƣớc tiến mới trong quan điểm của
Đảng về xây dựng LLVT trong đó có CAND. Việc xác định quan điểm nhƣ vậy,
đã cho thấy sự phát triển sáng tạo và hoàn toàn phù hợp với thực tiễn công tác
công an hiện nay cũng nhƣ công cuộc bảo vệ an ninh trật tự của đất nƣớc trong
tình hình mới đòi hỏi phải không ngừng xây dựng lực lƣợng CAND, mà cụ thể là
phải làm tốt công tác rèn luyện, đào tạo cán bộ, chiến sĩ.
Đại hội XII của Đảng đã xác định cần thiết phải xây dựng lực lƣợng CAND
trong tình hình mới để đáp ứng ngày càng cao yêu cầu của công cuộc bảo đảm an
ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội trong tình hình mới. Đảng ta không
ngừng xây dựng lực lƣợng CAND về mọi mặt. Trong bối cảnh phát triển đất nƣớc
thời k mới, Đại hội XII ngoài việc tiếp tục khẳng định sự cần thiết của công tác xây
dựng lực lƣợng chính quy, tinh nhuệ, từng bƣớc hiện đại, còn đƣa ra quan điểm tiến
46. 36
tới ƣu tiên hiện đại hóa một số quân chủng, binh chủng, lực lƣợng [17, tr.149 - 150].
Có nhƣ vậy, mới có thể chu n hóa con ngƣời, nâng cấp chất lƣợng tổ chức, đáp ứng
đƣợc nhiệm vụ trong giai đoạn cách mạng mới.
Có thể thấy, trong các văn kiện quan trọng nêu trên, Đảng luôn chú trọng và
nhấn mạnh phải xây dựng lực lƣợng CAND là kiểu mẫu về sự kiên quyết, mƣu trí,
dũng cảm để đại diện cho công cụ quyền lực của Đảng và Nhà nƣớc; là đại diện cho
lòng trung thành tuyệt đối với Đảng, với Tổ quốc và nhân dân. Để làm đƣợc những
việc đó, cán bộ, chiến sĩ của lực lƣợng CAND phải có ph m chất cách mạng sáng
ngời, trong sạch, bản lĩnh chính trị vững vàng để thật sự là một LLVT chính
quy,tinh nhuệ, từng bƣớc hiện đại.
Trong Cƣơng lĩnh xây dựng đất nƣớc thời k quá độ lên chủ nghĩa xã hội bổ
sung, phát triển năm 2011 đã ch rõ: “Xây dựng Quân đội nhân dân và Công an nhân
dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bƣớc hiện đại, tuyệt đối trung thành với
Tổ quốc, với Đảng, Nhà nƣớc và nhân dân, đƣợc nhân dân tin yêu” [17, tr. 82]. Yêu
cầu đặt ra với lực lƣợng CAND rất cao và mang tính toàn diện, trong đó, đặc biệt
phải quan tâm đến vấn đề về con ngƣời. Cƣơng lĩnh viết: Chăm lo nâng cao ph m
chất cách mạng, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ cho cán bộ, chiến sĩ các
lực lƣợng vũ trang.
2.1.1.3. Quan điểm của Đảng ủy Công an Trung ương về xây dựng lực lượng
Công an nhân dân
Trong các chƣơng trình, kế hoạch của Đảng ủy Công an Trung ƣơng và lãnh
đạo Bộ Công an luôn xác định việc xây dựng, nâng cao vị thế, vai trò của chiến sĩ
CAND là một công việc trọng tâm và có ý nghĩa quan trọng trong việc tạo dựng
mối quan hệ với nhân dân, phục vụ nhân dân có hiệu quả hơn.
Từ quan điểm, chủ trƣơng của Đảng ủy Công an Trung ƣơng, Bộ Công an đã
cụ thể hóa bằng các chƣơng trình, kế hoạch thực hiện các nhiệm vụ một cách rõ
ràng tới với từng đơn vị, từng cán bộ, chiến sĩ. Cụ thể:
Bộ Công an đã ban hành Kế hoạch số 05/KH-BCA (X11) về việc thực hiện
Ch thị số 06/CT-TW của Bộ Chính trị Về tổ chức Cuộc vận động “Học tập và làm