4. როგორც
ცნობილია, ადამიანი ინფორმაციას
იღებს შეგრძნების 5 ძირითადი მოდალობის
გზით: მხედველობა, სმენა, შეგრძნება,
გემო, სუნი.
აქედან პირველი სამი ყველაზე
მნიშვნელიოვანია. ადამიანი ამათგან
რომელიმეს უფრო მეტად თავისად თვლის,
უფრო გასაგებია და ახლო.
ფსიქოლოგები ამ თვალსაზრისით
ადამიანებს ყოფენ ვიზუალისტებად,
აუდიალებად, კინესთეტიკებად. მაგრამ,
არსებობენ უნივერსალური ტიპებიც.
5. დახასიათება
•ორგანიზებული და მოწესრიგებულია;
დაკვირვებულია და წყნარი;
•კარგი მთხრობელია, კარგად
კითხულობს;
•აქვს კარგად განვითარებული
ფანტაზია;
•იმახსოვრებს თვალსაჩინოებებს;
•ახსოვს ის რაც ნახა, დაინახა;
•რთულად იმახსოვრებს სიტყვიერ
ინსტრუქციებს;
ამოცნობა
-ვხედავ საითაც მიგყავს საქმე;
-პერპექტივას ვერ ვხედავ;
-შეხედე ერთი ამას!
6. დახასიათება
•ხშირად ლაპარაკობს თავისთვის;
•იოლად გადაერთვება ერთი საქმიდან
ამოცნობა
- ძალიან ხმამაღალი განცხადებაა
თქვენი მხრიდან;
მეორეზე;
- შენი კარგად მესმის;
•იოლად იმეორებს გაგონილს;
- შეხმატკბილებულად მიდიოდნენ.
•ადვილად სწავლობს ენებს;
•უყვარს მუსიკა;
•აქტიურად მონაწილეობს დისკუსიაში;
•აქვს ხმის იმიტირების ნიჭი;
•ამბავს ყველა დეტალურად;
•საუბრობს რითმულად;
7. დახასიათება
ამოცნობა
•ბევრს მოძრაობს;
•თბილი ურთიერთობები მაქვს;
•ახასიათებს მრავალფეროვანი რეაქციები;
•ვერაფერს ვხედავ ხელჩასაჭიდებელს;
•კარგად იმახსოვრებს მოძრაობის პროცესში;
•წაკითხულს თითს აყოლებს;
•ახასიათებს მკაფიო ჟესტიკულაცია;
•ახსოვს ზოგადი შთაბეჭდილებები;
•უყვარს სიუჟეტური წიგნები;
•სუსტია დეტალებში.
8.
მონაცემები გვეუბნებიან, რომ ბავშვის 75 % კლასში
ისეთია, რომ ყველა არხი სათანადოდ აქვთ
განვითარებული. ეს კი იმას ნიშნავს, რომ მათთან
წამყვანი ერთი არხია, მაგრამ შეუძლიათ
ინფორმაციის სხვა არხებითაც მიღება. ეს ბავშვები
ხვდებიან ე.წ. “კონვეიერში”- მიყვებიან სასწავლო
პროცესს და ,,თავისი მიზეზით’” სწავლას არ
ჩამორჩებიან.
25 % ე.წ. “ტრანსლიატორია”, მას უწევს
მასწავლებლის ნათქვამის “თავის ენაზე” თარგმნა,
ამიტომაც სჭირდება მეტი დრო. ხშირად
მასწავლებელი მას საყვედურობს უყურადღებობის
გამო სწორედ მაშინ, როცა ის ,,თარგმნის”.
“ტრანსლიატორები” უმეტესად კინესთეტიკები
არიან.
9.
მიიჩნევა, რომ დაწყებით კლასებში კინესთეტიური
ტიპის მოსწავლე ნაკლებად იჩაგრება, რადგან
სწავლება ხშირად კეთებას უკავშირდება, ამიტომაც
თითქმის ყველა ნორმალურად სწავლობს. საბაზო
საფეხურზე კლასებში სწავლა უკვე აუდიალური
ხდება და ის, ვინც ვერ ახერხებს გადართვას, იწყებს
ჩამორჩენას. ზედა კლასებში სიტუაცია კიდევ უფრო
რთულდება, სწავლება ხდება უფრო მეტად
ვიზუალური (უყურო, იკითხო) ჩამორჩებიან სხვები
და ფავორიტები ხდებიან ვიზუალისტები.
ყველა მასწავლებელს უცდია ,,სუსტ”
მოსწავლესთან ინდივიდუალური მუშაობა. მაგრამ
კვლევების თანახმად მასწავლებლის ენერგიის 85%90% “კონვეიერთან” (მთელ კლასთან) მუშაობაზე
მიდის, ხოლო 10%-15% კი ინდივიდუალურზე.
განსხვავება საკმარისზე ბევრად მეტია.
10.
დაწყებითი კლასების მასწავლებლებმა უნდა შეძლონ:
დაეყრდნონ წამყვან მოდალობებს, მუშაობა ისე უნდა
ააგონ, რომ თანდათან უზრუნველყონ სხვა
მოდალობებზე გადართვის შესაძლებლობები. ამით
ისინი მნიშვნელოვნად გააფართოვებენ მოსწავლის
შესაძლებლობებს აღიქვან სასწავლო მასალა და ზოგადად
სამყარო ისე, როგორც ამას “ნორმალური”,
“პოლიმოდალური” ადამიანი ახერხებს.
საგნობრივი სწავლების დროს მაღალ კლასებში
მასწავლებელმა უნდა იზრუნოს იმაზე, რომ მოსწავლეს
სასწავლო მასალა უფრო განვითარებული მოდალობის
შესატყვისად მიაწოდოს. ამგვარად, მუშაობა ორი
მიმართულებით უნდა მიმდინარეობდეს, ერთის მხრივ,
პოლიმოდალობის განვითარებისაკენ და მეორეს მხრივ,
ამ საქმეში წამყვანი მოდალობის საყრდენად
გამოყენებისკენ.
11. ლაპარაკობს
სწრაფად;
ინტენსიურად
სურს
იყენებს დაფას;
დიდი მოცულობის მასალა მოიცვას;
არ
კარგავს მოსწავლესთან მხედველობით
უკუკავშირს;
დიდ
მნიშვნელობას ანიჭებს ფორმებს.
15. ჰარვარდის უნივერსიტეტის პროფესორმა
გარდნერმა შეიმუშავა მრავალმხრივი
ინტელექტის კონცეფცია და ხაზი გაუსვა იმ
გარემოებას, რომ ინტელექტი არ არის ერთიანი
მონოლითი. მან გამოყო ინტელექტის 10 სახეობა
და მისი შესაბამისი სწავლის სტილი.:
1)ლინგვისტური; 2)ლოგიკურ-მათემატიკური;
3)სივრცითი (ვიზუალური); 4)ფიზიკურსხეულებრივი; 5)მუსიკალური (სმენითი);
6)შიდაპიროვნული (ინტრაპერსონალური); 7)
პიროვნებათაშორისი ურთიერთობების
(ინტერპერსონალური); 8)ნატურალისტური; 9)
სულიერ-გონითი; 10) პრაქტიკული.
17. ლოგიკურ მათემატიკური
სწავლების შესაფერი
მეთოდი /აქტივობა
მათემატიკა ჩემი საყვარელი საგანია
•ლოგიკური,
სტრატეგიული
თამაშები;
იოლად ვიმახსოვრებ ტელეფონის
ნომრებს
ვანგარიშობ თითების გარეშე
მიყვარს სამაგიდე თამაშები
მიყვარს ნივთების დაშლა/აწყობა
•სავარჯიშოები
რიცხვებზე;
•არითმეტიკული
გამოთვლები;
•პროცესების დაგეგმას,
შეფასებას, მის
ანალიზში
მონაწილეობა.
19. მუსიკალური ინტელექტი
შესაფერისი სწავლების
მეთოდები/აქტივობებ
ი
შემიძლია მუსიკალურ
ინსტრუმექნტებზე დაკვრა
რაიმე ახლის
შესასწავლად
სავარჯიშოები
ბგერების, მუსიკის,
სიმღერის, რტმის
გამოყენებით
გულში ყოველთვის ვღიღინებ
მიყვარს მუსიკის გაკვეთილები
მაქვს რითმის კარგი გრძნობა
მიყვარს სიმღერა
21. ინტერპერსონალური
სწავლების შესაფერისი
მეთოდი აქტივობა
მიყვარს ადამიანებთან
ურთიერთობა
•ურთიერთსწავლება;
•ჯგუფური მუშაობა;
მიყვარს გუნდური თამაშები
მეგობრები ხშირად
მეკითხებან რჩევას
განვიცდი სხვის
პრობლემებს
•დისკუსია;
•პროექტებსა
დასხვადასხვა
ღონისძიებებში ჩართვა
23. ნატურალისტური
სწავლების
შესავბამისი მეთოდი,
აქტივობა
მიყვარს გადაცემების
ყურება ფლორასა და
ფაუნაზე
•საბუნებისმეტყველო
ცდები;
მიყვარს ექსკურსიაზე,
ბოტანიკურ ბაღში,
ზოოპარკში სეირნობა
მიყვარს ბუნებაზე
დაკვირვება
მიყვარს მცენარეებისა
და ცხოველების
მოვლა
•დაკვირვება.
•კლასიფიკაციაზე
დაფუძნებული
აქტივობები;
•ექსპედიციები/ექსკუ
რსიები.
24. 1.
ყველა ნორმალურ ადამიანს გააჩნია ყველა ნიჭი რაღაც დოზით;
მასწავლებელმა ხელი უნდა შეუწყოს სასურველი ნიჭის განვითარებას;
2.
საკლასო აქტივობები მიმართული უნდა იყოს ინტელექტის რაც
შეიძლება მეტ სფეროზე, რათა ყველამ იგრძნოს წარმატება;
3.
ყოველთვის არ არის შესაძლებელი თითოეული ინტელექტის ყველა
საგანზე ან მოსწავლეზე ეფექტურად მორგება. ხელოვნურად ამას ნუ
შეეცდებით;
4.
ნუ გამოიყენებთ ერთ ნიჭიერებას მეორის ფონად, მაგ. მუსიკა
მათემატიკის გაკვეთილზე;
5.
გარდნერის თეორია მნიშვლელოვან ინფორმაციას იძლევა განათლების
ინდივიდუალიზაციისთვის;
6.
ადამიანები განსხვავებულად იღებენ, გადაამუშავებენ და ინახავენ
ინფორმაციას.
25. თეთრი დათვივით მოვიდა თოვლი,
და მხარზე უხმოდ დაგვადო თათი,
თეთრი ფიფქები ცვიოდნენ თრთოლვით,
ჩვენ არგვესმოდა ჩურჩული მათი...
(ვახუშტი კოტეტიშვილი)
31. მასწავლებელი
სთხოვს მათ, საუბარს
ლექსში აღწერილ წელიწადის დროზე,
ზამთრისთვის დამახასიათებელ ბუნებრივ
მოვლენებზე, გარემოზე, განწყობაზე.
თუ ლექსსმოსწავლეები ზამთარში გადიან,
მასწავლებელი მათ ავალებს დააკვირდნენ
დათოვლილ გარემოს, თუ
რამდენადემთხვევა ნაწარმოებში აღწერილი
ზამთრის სურათი მათი ფანჯრიდან
დანახულ პეიზაჟს.
32. მასწავლებელი
სთხოვს მათ,
ინდივიდუალურად გადმოსცენ თავიანთი
შთაბეჭდილება, განწყობა დანაწარმოებით
აღძრული ემოციები, დაწერონ მცირეზომის
ჩანახატი, ესე, თხზულება, შექმნან
ილუსტრაცია და სხვა. (ლინგვისტური,
სივრცული ინტელექტი).
33.
ყურადღებით წაიკითხეთ ქვემოთ მოყვანილი აქტივობა და უპასუხეთ
შეკითხვებს:
ხელოვნების მასწავლებელი კლასს ყოფს 5-6 კაციან ჯგუფებად,
ურიგებს მათ წინასწარ შერჩეულ ფოტოსურათებს/ცნობილი ნახატების
რეპროდუქციებს და სთხოვს მოცემული სურათების გაცოცხლებას.
ბავშვებმა შეძლებისდაგვარად ზუსტად უნდა გაიმეორონ
ნახატზე/ფოტოზე ასახული პერსონაჟების პოზა, გამომეტყველება და
განწყობა. მოსწავლეებს ეძლევათ გარკვეული დრო მოსათათბირებლად,
მცირე რეკვიზიტის დასამზადებლად, როლების გასანაწილებლად.
მოსწავლეთა ინტელექტის გათვალისწინებით:
2.1. რომელი ინტელექტის მქონე მოსწავლეს დაავალებდით
ყველასთვის გასაგებად შესასრულებელი აქტივობის კიდევ ერთხელ
ახსნას და ინსტრუქციების დაზუსტებას? -----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2.2. რომელი ინტელექტის მქონე მოსწავლეს დაავალებდით
რეკვიზიტების შექმნას? ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------2.3. რომელი ინტელექტის მქონე მოსწავლეს დაავალებდით
პრეზენტაციის ფონად მელოდიის შერჩევას? --------------------------------------------------------------------------------------------------
36. ადამიანის
მიერ მიზნის მისაღწევად
აზრების, ქცევების და ემოციების
ამოქმედება.
არსებობს
თვითრეგულაციის გარეგანი და
შინაგანი ფაქტორები.
37. სტანდარტები
- რითაც ვაფასებთჩვენ
ქცევას.
სტანდარტები იქმნება გარემოს
დაპიროვნული მახასიათებლების
ურთიერთქმედების შედეგად.
საზოგადოების მხრიდან წამოსული
განმტკიცება, შექება, წახალისება და ა.შ.
39. როცა
ადამიანის მიზანია სწავლა, მაშინ ჩვენ
თვითრეგულირებულ სწავლასთან გვაქვს
საქმე;
თვითრეგულირებული სწავლის
უნარ_ჩვევების ჩამოყალიბებაზეგავლენას
ახდენს: ცოდნა, მოტივაცია,
თვითდისციპლინა/ნებისყოფა.
40. საკუთარი
თავის, საგნის, დავალების,
სასწავლო სტრატეგიების შესახებ ცოდნას.
მაგ., მოსწავლემ უნდა იცოდეს საკუთარი
სწავლის სტილი, რა არის მისთვის ადვილი
და რა ძნელი, როგორ გაუმკლავდეს
სირთულეებს, რა ინტერესები და ნიჭი აქვს,
როგორ გამოიყენოს ძლიერი მხარეები
პრობლემის გადასაწყვეტად.
42. მათ
იციან, როგორ დაიცვან თავი
ხელისშემშლელი ფაქტორებისგან.როგორ
გაუმკლავდნენ სიზარმაცეს და ა.შ.
43. 1.
სასწავლო ამოცანის გაანალიზება;
2. მიზნის დასახვა და გეგმის შედგენა;
3. ტაქტიკის შედგენა;
4.სწავლის რეგულირება.
44. 1.
სასწავლო ამოცანის გაანალიზება.
თვითრეგულირებული შემსრულებლები
განიხილავენ ნებისმიერი სახის
ინფორმაციას, რომელიც საჭიროა
დავალების წარმატებით
შესასრულებლად: რას შეეხება ამოცანა?
რა რესურსებია ხელმისაწვდომი? რა არის
წარმატების გარანტი?
45.
2. მიზნის დასახვა და გეგმის შედგენა. იმ პირობების ცოდნა, რომელიც გავლენას ახდენს
დავალების შესრულებაზე. რა მიზნებია დასახული: განსაზღვრებების გამეორება;
თეორიული პოზიციების გაკრიტიკება; თუ იმაზე მსჯელობის უნარი, როგორ
გამოიყენონ სახელმ-ძღვანელოში მოცემული ინფორმაცია.
მიზნის დასახვა გავლენას ახდენს სწავლასთან დაკავშირებული გეგმის ფორმირებაზე.
არის თუ არა ერთბაშად ”თავში ჩატენვა” საუკეთესო გამოსავალი, თუ უკეთესია ყოველ
დღე ნახევარი საათი იმეცადინო?
კითხვები, რომელსაც მოსწავლე უსვამს საკუთარ თავს:
პიროვნული ნიშან-თვისებები:
რა ცოდნის გამოყენება შემიძლია?
როგორია ჩემი თვითეფექტიანობა?
მიზნების დასახვა:
რაზეა ორიენტირებული ჩემი სასწავლო მიზნები?
რა საბოლოო შედეგი მოყვება თითოეულ ნაბიჯს?
რა სახის ძლისხმევაა საჭირო?
გეგმის შემუშავება:
მაქვს თუ არა მსგავსი დავალების შესრულების გამოცდილება?
რა ნაბიჯების გადადგმაა საჭირო ამ დავალების შესასრულებლად?
რა სასწავლო უნარ-ჩვევები იქნება სასარგებლო?
როგორ მოვახდინო პროგრესის მონიტორინგი?
შესაძლებელია თუ არა უკუკავშირი მუშაობის პროცესში?
46.
3. ტაქტიკის დადგენა ამოცანის შესრულებისთვის.
ამ საფეხურზე ხორციელდება მონიტორინგი, თუ
რამდენად ეფექტურია თქვენს მიერ დასახული
გეგმა.
აღწევთ თუ არა დასახულ მიზანს?
დიდ ძალისხმევას მოითხოვს თუ არა თქვენს მიერ
არჩეული მიდგომა?
საკმარისია თუ არა თქვენი მუშაობის ტემპი, რომ
გამოცდისთვის სრულყოფილად მოემზადოთ?
4. სწავლის რეგულირება. თვითრეგულირების ამ
დონეზე მოსწავლეები იღებენ გადაწყვეტილებას არის თუ არა საჭირო ცვლილებების შეტანა 3
ზემოთხსენებულ საფეხურზე. მაგალითად,
გვესაჭიროება თუ არა წინა მასალის გადახედვა?
47.
გიორგი საშუალო სკოლის მოსწავლეა, რომელსაც ძალიან
უყვარს კომპიუტერული თამაშები. ორი კვირის შემდეგ მას
მნიშვნელოვანი გამოცდა აქვს მათემატიკაში. სწავლასთან
ერთად, ის დიდ დროს უთმობს კომპიუტერულ თამაშებს,
რათა განიტვირთოს. გიორგის არ დაუსახავს სასწავლო
მიზნები. ის საკუთარ თავს არწმუნებს, რომ გამოცდაზე
მაქსიმალურად დაიხარჯება. ის არ იყენებს სპეციფიკურ
სტრატეგიებს მნიშვნელოვანი მასალის სწავლისა და
დამახსოვრებისთვის, არ გეგმავს თავის სასწავლო დროს. ის
გამოცდის წინა დღეს ერთბაშად თავში ”იყრის” მთელ
სასწავლო მასალას. მას თვითშეფასების გაურკვეველი
სტანდარტები აქვს და არ შეუძლია საკუთარი აკადემიური
მომზადების სწორად და ზუსტად შეფასება. გიორგი
თვლის, რომ მას არ აქვს მათემატიკის სწავლის ”ნიჭი”,
ამიტომ სხვებს არ თხოვს დახმარებას (ეშინია სულელი არ
გამოჩნდეს), არც დამატებითი მასალის მოძიებას ცდილობს,
რადგან ისედაც ბევრი აქვს სასწავლი. მათემატიკის სწავლა
მისთვის შფოთვის წყაროა, ნაკლებად სჯერა წარმატების
მიღწევის და დიდ მნიშვნელობას არ ანიჭებს მათემატიკური
უნარ-ჩვევების შეძენას.
48.
49.
მასწავლებელმა უნდა ჩართოს მოსწავლეები
გააზრებულ კომპლექსურ დავალებებში, რომლებიც
გაწერელია დროის ხანგრძლივ პერიოდზე.
უზრუნველყონ მოსწავლის მხრიდან კონტროლი
სასწავლო პროცესსა და შედეგებზე.
ჩართონ მოსწავლეები იმ კრიტერიუმების
შედგენაში, რომლითაც შეფასდება მათი სასწავლო
პროცესები და შედეგები, ეს მათ საშუალებას
მისცემს იმსჯელონ თავიანთი პროგრესის შესახებ,
ამ სტანდარტების გამოყენებით.
წაახალისონ მოსწავლეები, ითანამშრომლონ
თავიანთ მეგობრებთან.