Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (14)
Viewers also liked
Similar to 9789740333685
Similar to 9789740333685 (20)
More from CUPress
9789740333685
- 2. ๒ พุทธประวัติอมตะ ๑. พระเจามหาชนสมมติกษัตริยองคแรกแหงชมพูทวีป ในยุคตนกัป คือเมื่อโลกเกิดขึ้นมาใหม ๆ และมีมนุษยเกิดขึ้นมามากพอสมควรแลว สังคมเริ่มเกิดปญหา ประชาชนจึงรวมใจกันเลือกบุคคลที่งดงามมีศักดิ์ใหญแตงตั้งให เปนหัวหนา สําหรับปกครองบานเมือง เพื่อใหประชาชนมีความอบอุนใจปลอดภัยและสุขใจ ยิ่ง พระบรมโพธิสัตวของเราทั้งหลาย จึงไดเสวยพระชาติเปนพระมหากษัตริยองคแรกแหง ชมพูทวีป ที่มหาชนแตงตั้งทรงพระนามวา “พระเจามหาชนสมมติ” เรียกสั้น ๆ วา “พระเจา มหาสมมติ” และมีกษัตริยสืบสันติวงศตอ ๆ มา เรียงลําดับดังนี้ ๑. พระเจามหาสมมติ มีราชโอรสทรงพระนามวา โรชะ ๒. พระเจาโรชะ มีราชโอรสทรงพระนามวา วรโรชะ ๓. พระเจาวรโรชะ มีราชโอรสทรงพระนามวา กัลยาณะ ๔. พระเจากัลยาณะ มีราชโอรสทรงพระนามวา วรกัลยาณะ ๕. พระเจาวรกัลยาณะ มีราชโอรสทรงพระนามวา มันธาตุ ๖. พระเจามันธาตุ มีราชโอรสทรงพระนามวา วรมันธาตุ ๗. พระเจาวรมันธาตุ มีราชโอรสทรงพระนามวา อุโปสถะ ๘. พระเจาอุโปสถะ มีราชโอรสทรงพระนามวา วระ ๙. พระเจาวระ มีราชโอรสทรงพระนามวา อุปวระ ๑๐. พระเจาอุปวระ มีราชโอรสทรงพระนามวา มฆเทวะ พระเจามฆเทวะ นับเปนกษัตริยองคที่ ๑๑ ที่สืบเนื่องมาจากกษัตริยองคแรกใน ชมพูทวีป และตอจากพระเจามฆเทวะ ยังมีพระราชวงศานุวงศเสวยราชสมบัติสืบกษัตริย ติดตอกันมาถึง ๘๔,๐๐๐ พระองค ตอจากนั้นก็มีพระเจาโอกกากราชครองราชสมบัติสืบ ตอมาถึง ๓ รัชกาล คือ พระเจาโอกกากราชที่ ๑ พระเจาโอกกากราชที่ ๒ และพระเจาโอกกาก ราชที่ ๓ (สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชิตชิโนรส, ปฐมสมโพธิกถา. ๒๕๓๙ : ๒) ในสมัยพระเจาโอกกากราชที่ ๓ ซึ่งตอไปจะเรียกสั้น ๆ วา พระเจาโอกกากราช เทานั้น ซึ่งเปนบรรพบุรุษของศากยวงศในยุคใกลเขามา คือประมาณกอนพุทธศักราช ๕๐๐ ปเศษ หรือประมาณ ๓,๐๐๐ ป มาแลว
- 3. ๓ พุทธประวัติอมตะ ๒. กรุงกบิลพัสดุและศากยวงศ กอนพุทธศักราช ๕๐๐ ปเศษ หรือประมาณ ๓,๐๐๐ ปมาแลว มีเมืองเมืองหนึ่ง ตั้งอยูทางตอนเหนือของชมพูทวีป หรือประเทศอินเดียในสมัยโบราณ ปจจุบันอยูในเขต ประเทศเนปาล ชื่อวา แควนโกศล มีพระเจาโอกกากราช หรืออิกษวากุ ในวรรณคดีฮินดูสมัย พระเวท แหงโคตมโคตร หรืออาทิตยโคตร เปนกษัตริยปกครอง (พุทธทาสภิกขุ, พุทธประวัติฉบับวิจารณ. ๒๕๓๕ : ๔๒-๕๔) พระเจาโอกกากราชทรงมีพระมเหสี ๕ พระองค คือ พระนางหัตถา พระนางจิตตา พระนางชันตุ พระนางชาลินี และพระนางวิสาขา ทรงยกพระนางหัตถาเชษฐภคินี (พี่สาว) ของพระองคขึ้นเปนอัครมเหสี พระองคมีพระโอรสและพระธิดาที่เกิดจากพระนางหัตถา อัครมเหสี รวม ๙ พระองค โดยมีพระโอรส ๔ พระองค และพระธิดา ๕ พระองค เรียงลําดับ ดังนี้ ๑. เจาหญิงปยา ๒. เจาชายโอกกากมุข ๓. เจาชายกรัณฑะ ๔. เจาชายหัตถินิกะ ๕. เจาชายสินิปุระ ๖. เจาหญิงสุปยา ๗. เจาหญิงอานันทา ๘. เจาหญิงวิชิตา ๙. เจาหญิงวิชิตาเสนา ตอมาพระนางหัตถาอัครมเหสีผูเปนพระราชมารดาของพระโอรสธิดาทั้ง ๙ สิ้นพระชนม พระเจาโอกกากราชจึงทรงมีพระมเหสีองคใหมที่เยาววัยอันทรงอุดมรูป และทรงตั้งใหเปน อัครมเหสี พระนางมีพระราชโอรสองคหนึ่ง พระนามวา “ชันตุ” ซึ่งยังความโสมนัสใหเกิดขึ้น แกพระเจาโอกกากราชเปนอยางยิ่ง ครั้นชันตุราชกุมารมีพระชนมได ๕ เดือน พระเจาโอกกาก ราชทรงพลั้งพระโอษฐประทานพรกับพระมเหสีไปวา เจาจะขออะไรใหแกพระโอรส เราก็จะใหทั้งนั้น
- 4. ๔ พุทธประวัติอมตะ พระนางไดโอกาสจึงทูลขอราชสมบัติใหแกพระโอรส พระเจาโอกกากราชทรงตก พระทัยเพราะไมคิดวาจะขอมากมายถึงเพียงนี้จึงไมทรงยินยอม ครั้นเมื่อพระมเหสีทูลรบเรา หลายครั้งเขา ทรงเกรงวาจะเสียสัตย เพราะธรรมดากษัตริยตรัสแลวไมคืนคํา จึงจําพระทัย พระราชทานราชสมบัติใหแกพระราชโอรสพระองคใหมตามที่พระนางขอ (สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระปรมานุชิตชิโนรส, ปฐมสมโพธิกถา. ๒๕๓๙ : ๒-๓) เมื่อพระเจาโอกกากราชทรงพระประสงคจะพระราชทานราชสมบัติใหแกพระโอรส ของพระมเหสีผูที่ทรงรักใครโปรดปราน จึงทรงรับสั่งใหพระราชโอรสทั้ง ๔ ที่เกิดจาก พระอัครมเหสีองคกอนไปสรางพระนครแหงใหม พระโอรสเหลานั้นรับพระราชดํารัสแลว เสด็จออกจากพระราชอาณาเขตเพื่อหาทําเลสรางพระนคร โดยมีพระธิดาทั้ง ๕ พรอมทั้ง ขาราชบริพาร ทหารทุกหมูเหลา และประชาชนติดตามไปดวยเปนจํานวนมาก (พระสุตตันตปฎก ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค อัมพัฏฐสูตร ประวัติตระกูลของอัมพัฏฐมาณพ ๙/๑๔๙/๑๐๐) สมัยนั้น พระบรมโพธิสัตวของเราเกิดในสกุลพราหมณ ผูมั่งคั่งดวยโภคทรัพยและ สมบัติตาง ๆ มีชื่อวา “กบิล” พิจารณาเห็นโทษในกามารมณ ๕ ไดแก การติดใจในรูป รส กลิ่น เสียง สัมผัส จึงสละสมบัติออกบวชเปนฤษี สรางศาลาอยูในปาดงไมสัก ใกลสระบัว เชิงเขาหิมพานต เมื่อทานเห็นพระราชกุมารทั้งหลายพรอมดวยบริวารเดินทางผานมา และ ทราบเรื่องการหาทําเลสรางเมืองแลวก็มีความกรุณาปรารถนาจะอนุเคราะห จึงไดยกที่ที่ตน พํานักอยูนั้นใหสรางเมือง เพราะเปนทําเลที่ดีเลิศ สวนกบิลดาบสก็จะไปสรางศาลาแหงใหม อยูขางหนึ่งนอกพระนคร พระราชกุมารเหลานั้นจึงสถาปนาพระนครแลปราสาทราชนิเวศน ลงในที่นั้นตามคําพระดาบส เสร็จแลวจึงขนานนามเมืองใหมนั้นวา “กบิลพัสดุ” แปลวา นครอันเปนที่อยูของกบิลดาบสมากอน ซึ่งมั่งคั่งดวยโภคทรัพยและสมบัติตาง ๆ (สมเด็จพระมหา สมณเจา กรมพระปรมานุชิตชิโนรส, ปฐมสมโพธิกถา. ๒๕๓๙ : ๓-๔) ตอมาพระเจาโอกกากราชตรัสถามหมูอํามาตยราชบริษัทวา บัดนี้พวกกุมารอยูกันที่ไหน ? พวกอํามาตยกราบทูลวา ขอเดชะ มีราวปาไมสักใหญใกลสระบัว เชิงเขาหิมพานต บัดนี้ พระราชกุมารทั้งหลาย อยู ณ ที่นั้น พระราชกุมารเหลานั้นทรงสมรสกันเองกับภคินี (พี่หญิง นองหญิง) ของพระองค เอง เพราะเกรงวาพระชาติจะระคนปนกันกับสกุลอื่น พระเจาโอกกากราชไดยินดังนั้นทรงเปลงอุทานวา
- 5. ๕ พุทธประวัติอมตะ พวกกุมารอาจหาญหนอ ! พวกกุมารสามารถยิ่งหนอ ! ดวยคําวา สักกะ แปลวา อาจ สามารถ ดวยพระวาจานี้ ไดถือเปนมงคลนิมิตของกษัตริย นครกบิลพัสดุวา “ศากยะ” ดังนั้น กษัตริยวงศนี้จึงมีนามวา “ศากยวงศ” ดํารงขัตติยสกุล สืบมา และเจริญดวยพระราชบุตรพระราชธิดาเปนอันมาก (พระสุตตันตปฎก ทีฆนิกาย สีลขันธวรรค อัมพัฏฐสูตร ประวัติตระกูลของอัมพัฏฐมาณพ ๙/๑๔๙/๑๐๐)
- 6. ๖ พุทธประวัติอมตะ ๓. กรุงเทวทหะและโกลิยวงศ กษัตริยผูเปนตนวงศโกลิยะ แหงเทวทหะนคร คือ พระนางปยา กับ พระเจารามแหง กรุงพาราณสี โดยมีตํานานความเปนมาของกรุงเทวทหะและโกลิยวงศ ดังนี้ เจาหญิงปยา เปนธิดาองคใหญของพระเจาโอกกากราช แหงแควนโกศล ไดติดตาม พระอนุชา (นองชาย) และพระขนิษฐา (นองสาว) ไปสรางเมืองใหมชื่อเมือง “กบิลพัสดุ” ซึ่งอยูไมไกลจากแควนโกศลเทาใดนัก เมื่อพระอนุชาและพระขนิษฐาทั้ง ๘ ตางจับคูสมรสกันเอง เพื่อมิใหเชื้อสายระคนปนกันกับสกุลอื่น สวนเจาหญิงปยาซึ่งเปนพระเชษฐภคินี (พี่สาว พระพี่นาง) ไดรับยกยองจากพระอนุชาและพระขนิษฐาใหตั้งอยูในฐานะพระมารดา ภายหลัง เจาหญิงปยาประชวรดวยโรคเรื้อน คือโรคผิวหนังชนิดหนึ่งซึ่งติดตอได มีลักษณะเปนเม็ดผื่น สุกแดงไปทั้งตัวเหมือนกับดอกทองกวาว พระพี่นางไมประสงคจะอยูในพระนคร พระอนุชา จึงโปรดใหทหารออกไปสืบเสาะหาที่ปลอดภัยในปาใกลพระนครใหพระพี่นางไดประทับ โดย ทรงรับภาระจัดเสบียงอาหารไปถวาย ในที่สุดก็ไดพบถํ้าแหงหนึ่งมีประตูเปดปดไดโดยสะดวก พระพี่นางจึงไดเสด็จไปประทับยังถํ้านั้น ในกลางดึกของคืนวันนั้น มีเสือโครงตัวหนึ่งมาตะกุยประตูถํ้าเพราะไดกลิ่นมนุษย พระพี่นางตกพระทัยรองกรี๊ดสุดพระสุรเสียง เสือโครงตกใจจึงผละจากไป พอรุงเชาพระพี่นาง ไดยินเสียงคนมาเคาะประตูถํ้า จึงรับสั่งถามวาเปนใคร ผูเคาะประตูตอบวาเปนคนเดินปาจะ ขอเขาเยี่ยม เมื่อพระพี่นางทรงทราบวาพระองคคือพระเจารามแหงกรุงพาราณสี เปนกษัตริย เชนเดียวกับพระนางและเคยเปนโรคเรื้อนที่พระนางกําลังเปนอยูเหมือนกัน จึงเปดประตูถํ้า ออกรับ พระเจารามกรุงพาราณสีทรงเลาความเปนมาของพระองควา เมื่อพระองคประชวร ดวยพระโรคเรื้อน แลวเกิดความละอายประชาราษฎร ทั้งทรงเกรงจะเปนที่รังเกียจแกพระประยูร ญาติและอํามาตยราชบริพาร จึงทรงมอบราชสมบัติใหพระโอรส แลวเสด็จออกประทับแรม ในปาจนถึงปากระเบา (โกละ) แตลําพังพระองคเดียว โดยอาศัยอยูในโพรงกระเบาตนหนึ่ง ซึ่งใหญโตมาก ดวยพระองคเคยประทับอยูในมหานคร มีขาราชบริพารมากมาย ครั้นมาอยูใน ปาเชนนี้ มีแตความเงียบเหงาวังเวง จึงเกิดความเบื่อหนายในพระชนมชีพกับเปนพระโรคเรื้อน ประกอบกัน จึงคิดปลงพระชนมของพระองคเอง ดวยการเสวยผลกระเบาซึ่งมีฤทธิ์เบื่อเมา แตแทนที่จะสิ้นพระชนมผลกระเบากลับกลายเปนยารักษาโรคเรื้อน พระอาการประชวรของ พระองคทุเลาลงเปนลําดับ จึงทรงยึดเอาผลกระเบาเปนโอสถบําบัดโรคเรื้อนเรื่อยมา
- 7. ๗ พุทธประวัติอมตะ เมื่อทรงพระกําลังแข็งแรงดีแลวจึงเสด็จเขาไปในปาลึก กระทั่งมาถึงบริเวณใกลถํ้า ที่พระพี่นางคือเจาหญิงปยาประทับอยู ตกคํ่าพอดีจึงประทับแรมในเพิงผาที่ทรงเห็นวาปลอดภัย และเมื่อเวลากลางดึกทรงไดยินเสียงรองของสตรี แตไมสามารถจะมาชวยเหลือไดในเวลานั้น เพราะเกรงวาจะไมปลอดภัย รอจนสวางจึงเสด็จออกสืบหาตนเสียงกระทั่งถึงหนาถํ้า เห็น รอยเทามนุษยมากมายมีทั้งรอยเทาเสือใหม ๆ ดวย จึงตัดสินพระทัยเคาะประตูถํ้า จึงไดพบเจา หญิงปยา ทั้งสองพระองคไดสนทนาแลกเปลี่ยนสารทุกขสุกดิบในฐานะคนชั้นเดียวกันและมี พระโรคเดียวกันดวยความเขาพระทัย พระเจารามกรุงพาราณสีไดปรุงพระโอสถดวยผลกระเบา ถวายใหเจาหญิงปยาเสวย จนเจาหญิงทรงหายเปนปกติในเวลาตอมา ภายหลังทรงมีพระทัย ปฏิพัทธตอกัน จึงทรงเสวยรมยดวยกันอยางผาสุก จําเนียรกาลผานมา พระโอรสของพระเจารามกรุงพาราณสีทรงทราบขาวคราวของ พระเจารามกรุงพาราณสีพระราชบิดา วาทรงหายจากประชวรแลว จึงพรอมดวยอํามาตยราช บริพารไปอัญเชิญพระองคเสด็จกลับครองราชสมบัติดังเดิม แตพระเจารามกรุงพาราณสี ไมสมัครพระทัย ดวยเกรงวาจักมีปญหาในภายหลัง หากพระสุณิสา (ลูกสะใภ) กับพระมเหสี องคใหมของพระองคไมปรองดองกัน พระโอรสของพระเจารามกรุงพาราณสีจึงถวายกําลังทหารพรอมดวยขาราชบริพาร ทุกหมูเหลา ใหพระบิดาไปจัดสรางพระนครขึ้นใหมที่บริเวณตนกระเบาใหญ อันเปนที่พระองค เคยไดอาศัย พระเจารามกรุงพาราณสีทรงตั้งชื่อเมืองใหมนี้วา “โกละ” โดยถือเอาชื่อตนกระเบา (โกละ) เปนมงคลนาม (กรองแกว บูรณะกิจ และคณะ, พุทธบูชา. ๒๕๓๑ : ๒๖-๓๓) ตอมาพระนางปยาทรงมีพระโอรสแฝดถึง ๑๖ ครั้ง รวมทั้งสิ้น ๓๒ พระองค พระเจา รามกรุงพาราณสีจึงทรงเปลี่ยนชื่อเมืองใหมจากเดิมชื่อวา “นครโกละ” เปลี่ยนเปน “นครเทว ทหะ” แปลวา นครที่เทวดาชี้ใหสราง สวนคําวา “โกละ” ไดนํามาใชเปนชื่อราชวงศเรียกวา “โกลิยวงศ” แปลวา วงศของกษัตริยผูเกี่ยวของกับไมโกละ
- 8. ๘ พุทธประวัติอมตะ ๔. ความสัมพันธระหวางศากยวงศและโกลิยวงศ ศากยวงศ ศากยวงศ ไดสืบเชื้อสายกันมาโดยลําดับ จนถึงสมัยพระเจาชัยเสน ซึ่งพระองคทรง มีพระราชโอรส ๑ พระองค พระนามวา สีหนุ พระเจาสีหนุทรงมีพระมเหสีพระนามวา กาญจนา ซึ่งเปน กนิษฐภคินี (นองสาว) ของพระเจาอัญชนะแหงโกลิยวงศ กรุงเทวทหะ พระเจาสีหนุและพระนางกาญจนา ทรงมีพระราชโอรส ๕ พระองค และพระราชธิดา ๒ พระองค รวม ๗ พระองค คือ ๑. เจาชายสุทโธทนะ ๒. เจาชายสุกโกทนะ ๓. เจาชายอมิโตทนะ ๔. เจาชายโธโตทนะ ๕. เจาชายฆนิโตทนะ ๖. เจาหญิงปมิตา ๗. เจาหญิงอมิตา พระเจาสุทโธทนะ มีพระราชโอรส ๒ พระองค และพระราชธิดา ๑ พระองค รวม ๓ พระองค คือ ๑. เจาชายสิทธัตถะ (ประสูติแตพระนางเจามายาเทวี) ๒. เจาชายนันทะ (ประสูติแตพระนางเจาปชาบดีโคตมี) ๓. เจาหญิงรูปนันทา (ประสูติแตพระนางเจาปชาบดีโคตมี) พระเจาสุกโกทนะซึ่งเปนพระราชกนิษฐภาดา (นองชาย) ของพระเจาสุทโธทนะ ทรง มีพระมเหสีพระนามวา กีสาโคตมี ทรงมีพระราชโอรส ๑ พระองค ทรงนามวา เจาชายอานนท พระเจาอมิโตทนะทรงมีพระมเหสี (ไมปรากฏพระนาม) มีพระราชโอรสและพระราชธิดา รวม ๓ พระองค คือ ๑. เจาชายมหานามะ ๒. เจาชายอนุรุทธะ และ ๓. เจาหญิงโรหิณี เจาชายสิทธัตถะทรงมีพระมเหสีพระนามวา เจาหญิงพิมพายโสธรา มีพระราชโอรส ๑ พระองค ทรงนามวา พระราหุล
- 9. ๙ พุทธประวัติอมตะ พระเจามหานามะทรงมีพระมเหสีพระนามวา เจาหญิงนาคมณฑา (บางแหงวา เปน นางทาสี) มีพระราชธิดา ๑ พระองค ทรงนามวา พระวาสภขัตติยา พระนางวาสภขัตติยาเปนพระอัครมเหสีของพระเจาปเสนทิโกศล มีพระราชโอรส ๑ พระองค ทรงนามวา พระวิฑูฑภะ (พระเทพวิสุทธิญาณ อุบล นันทโก, พุทธประวัติสังเขป และศาสนพิธีสังเขป. ๒๕๓๙ : ๗-๘) โกลิยวงศ โกลิยวงศ ไดสืบเชื้อสายมาโดยลําดับ จนถึงสมัยพระเจาอัญชนะ ซึ่งพระองคทรงมี พระนางยโสธราพระบุตรีของพระเจาชัยเสนแหงศากยวงศ กรุงกบิลพัสดุ เปนพระมเหสี พระเจาอัญชนะและพระนางยโสธรา ทรงมีพระราชโอรส ๒ พระองค และพระราชธิดา ๒ พระองค รวม ๔ พระองค คือ ๑. เจาชายสุปพุทธะ ๒. เจาชายทัณฑปาณี ๓. เจาหญิงมายา ๔. เจาหญิงปชาบดี (โคตมี) พระเจาสุปพุทธะไดเจาหญิงอมิตาเปนพระมเหสี มีพระราชโอรสและพระราชธิดา รวม ๒ พระองค คือ พระเทวทัต และพระนางยโสธรา (สมเด็จพระมหาสมณเจา กรมพระยาวชิรญาณ วโรรส, พุทธประวัติ เลม ๑ หลักสูตรนักธรรมและธรรมศึกษาชั้นตรี. ๒๕๓๘ : ๑๒-๑๙) ทั้งศากยวงศและโกลิยวงศตางก็สืบเชื้อสายมาจากวงศเดียวกัน คือ โคตมโคตรและ ยังคงมีความสัมพันธเกี่ยวเนื่องกันทางอาวาหมงคล (การแตงงานที่ฝายหญิงมาอยูบาน ฝายชาย) และวิวาหมงคล (การแตงงานที่ฝายชายมาอยูบานฝายหญิง) โดยตลอด จนถึง เจาชายสิทธัตถะ แหงศากยวงศ กรุงกบิลพัสดุ ไดเจาหญิงยโสธราหรือพิมพา (ภายหลัง ออกบวชมีนามวา พระภัททกัจจานาหรือ ภัททา กัจจานา) แหงโกลิยวงศ กรุงเทวทหะ มาเปน พระชายา ดังแผนภูมิแสดงความเกี่ยวเนื่องกันของพระราชวงศทั้งสอง ตั้งแตพระเจาโอกกาก ราชเปนตนมา ดังนี้