Luận văn: Nghiên cứu một số bài men cho xương gốm của làng gốm

i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM
-------------------
CAO THỊ ÁI NHI
NGHIÊN CỨU MỘT SỐ BÀI MEN CHO XƢƠNG GỐM
CỦA LÀNG GỒM PHƢỚC TÍCH
Chuyên ngành: HÓA VÔ CƠ
Mã số : 60 44 0113
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC HÓA HỌC
ĐỊNH HƢỚNG NGHIÊN CỨU
NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC
TS. TRẦN DƢƠNG
Huế, năm 2016

ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng
tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là
trung thực, được các đồng tác giả cho phép sử dụng và chưa
từng được công bố trong bất kỳ một công trình nào khác.
Tác giả luận văn
Cao Thị Ái Nhi

iii
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn såu sắc tới thæy giáo TS. Træn Dương đã tận
tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn.
Tôi xin chân thành câm ơn quý thæy cô giáo khoa Hóa học trường Đäi
học Sư phäm Huế, các nghệ nhân của làng nghề gốm Phước Tích, công ty
cổ phæn FRIT Huế đã täo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá
trình học tập và thực hiện luận văn.
Tôi xin câm ơn gia đình, bän bè đã động viên, giúp đỡ, täo mọi điều
kiện thuận lợi nhçt cho tôi hoàn thành khóa học này.
Huế, ngày 20 tháng 9 năm 2016.
Tác giâ luận văn
Cao Thị Ái Nhi
iii

1
MỤC LỤC
Trang
TRANG BÌA ...............................................................................................................i
LỜI CAM ĐOAN ..................................................................................................... ii
LỜI CÁM ƠN.......................................................................................................... iii
MỤC LỤC..................................................................................................................1
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................................4
DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC MẪU........................................................................5
DANH MỤC CÁC BẢNG ........................................................................................6
DANH MỤC CÁC HÌNH .........................................................................................7
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................8
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN.....................................................................................9
1.1. GỐM SỨ..........................................................................................................9
1 1 1 c ử ìn n v á iển.................................................................9
1 1 2 ái ni .................................................................................................10
1 1 3 n i...................................................................................................10
1 1 4 g n i ..............................................................................................10
1 1 5 S ìn c ng ng ản ất gốm sứ ............................................11
1 1 5 1 Gia c ng v c ẩn ối i ..........................................................12
1 1 5 2 T ìn .............................................................................................12
1.1.5.3. Sấy......................................................................................................13
1 1 5 4 T ang ản ẩm .............................................................................13
1.1.5.5. Nung...................................................................................................14
1.2. MEN CHO SẢN XUẤT GỐM SỨ ..............................................................14
1 2 1 Đ n ng ĩa ................................................................................................14
1 2 2 n i men ...........................................................................................14
1 2 3 C ng ức men .........................................................................................16
1.2.4 T n c ất của men ....................................................................................17
1 2 4 1 Độ nhớt...............................................................................................17
1.2.4.2. Nhi ộ nóng c ảy............................................................................18

2
1.2.4.3. Sức căng ề mặt.................................................................................20
1.2.4.4. Sự giản nở ..........................................................................................20
1 2 4 5 Độ m n của men.................................................................................22
1 2 4 6 Độ n án........................................................................................22
1.2.4.7. Tỷ trọng của men ...............................................................................22
1 2 4 8 Độ cứng..............................................................................................23
1.2.4.9. Sự n ớp trung gian giữa en v ộc gốm sứ ......................23
1 2 4 10 Độ bền óa v an n ực phẩ i ng ản ẩ áng en...23
1 2 5 Y cầu kỹ thuật của men ........................................................................23
1 2 6 g n i u sản xuất................................................................................24
1 2 6 1 T ường th ch (FELDSPAT) ..............................................................24
1.2.6.2. Th ch anh (QUARZIT)......................................................................25
1.2.6.3. Cao lanh .............................................................................................26
1.2.6.4. Dolomit ..............................................................................................27
1.2.6.5. Talc.....................................................................................................28
1 2 6 6 Đá v i.................................................................................................28
1 2 7 Vai ò của các i ng en .................................................................29
1 2 8 ư ng á ản ất men.......................................................................30
1 2 8 1 ư ng á cổ iển..........................................................................30
1 2 8 2 ư ng á i ................................................................................30
1 2 9 ư ng á ưa en n ề mặt gốm sứ ...............................................31
1.2 10 Các ật của men ..........................................................................31
Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU...........................33
2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.........................................................................33
2 1 1 g i n cứ n ần ấ é .................................................................33
2 1 2 g i n cứ n ối li u men .................................................................33
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................................................33
2 2 1 ư ng á ổ án ắc năng ượng (EDX)...........................................33
2 2 2 ư ng á ................................................................................34
2 2 3 Đán giá về ắc bằng th giác v án với ìn RGB....35

3
2 2 4 ư ng á án giá c ấ ượng n en g ch ............................36
2.3. DỤNG CỤ, THIẾT BỊ VÀ HÓA CHẤT ....................................................36
2.3.1. Dụng cụ ....................................................................................................36
2.3.2. Thi t b .....................................................................................................36
2 3 3 H á c ất....................................................................................................37
Chƣơng 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN .............................................................38
3.1. PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN......................................................................38
3 1 1 n c n ần óa ấ é ..............................................................38
3 1 2 T n ần óa ng n i u ....................................................................39
3.2. NGHIÊN CỨU ĐƠN PHỐI LIỆU MEN....................................................40
3 2 1 Các ước thực hi n....................................................................................40
3 2 2 g i n cứu một số c ng hức men...........................................................41
3 2 3 T ng i m lần 1.......................................................................................41
3 2 4 T ng i m lần 2.......................................................................................47
3 2 5 T ng i m lần 3.......................................................................................50
3 2 6 T ng i m lần 4.......................................................................................53
3.3. KHẢO SÁT CƢỜNG ĐỘ MÀU, KHẢ NĂNG PHÁT MÀU CỦA MEN
SAU KHI NUNG ...........................................................................................55
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................56
KẾT LUẬN...........................................................................................................56
KIẾN NGHỊ..........................................................................................................56
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................57

4
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
EDX (EDS) : Energy-dispersive X-ray spectroscopy
LOI : Loss on Ignition
RGB : Red Green Blue
CMC : Carboxymethylcelulozy

5
DANH MỤC KÝ HIỆU CÁC MẪU
Stt Ký hiệu Nhiệt độ nung Thời gian lƣu
1 G1 12000
C 1 giờ
2 G2 12000
C 1 giờ
3 G3 12000
C 1 giờ
4 G4 12000
C 1 giờ
5 G5 12000
C 1 giờ
6 G6 12000
C 1 giờ
7 G7 12000
C 1 giờ
8 G7 12000
C 1 giờ
9 G8 12000
C 1 giờ
10 G9-1 12000
C 1 giờ
11 G9-2 12000
C 1 giờ
11 G10 12000
C 1 giờ
11 G11 12000
C 1 giờ

6
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1. H số nóng c ảy của oxit hoặc hợp chất dễ chảy.....................................19
Bảng 1.2. H số nóng c ảy của oxit hoặc hợp chấ ó c ảy...................................19
Bảng 1.3. Tra cứu nhi ộ nóng c ảy theo h số K.................................................19
Bảng 1.4. H số giản nở nhi t của một số oxit t o thủy tinh (từ 20 ÷ 4000
C)..........21
Bảng 3 1 T n ần các i ng ẫ ấ é .....................................................39
Bảng 3.2. T n ần óa các i óa c ấ v ng n i c n ..........................39
Bảng 3 3 T n ần phối li u mẫu G1 ..................................................................41
Bảng 3.4. H số chả v số giản nở nhi ý t mẫu G1 ...............................42
Bảng 3 5 T n ần phối li u mẫu G2 ..................................................................43
Bảng 3 6 T n ần óa i en G2.....................................................................44
Bảng 3.7. H số chả v số giản nở nhi ý t mẫu G2 ...............................44
Bảng 3 8 T n ần phối li u mẫ G3 v G4........................................................45
Bảng 3.9. H số chả v số giản nở nhi ý t mẫ G3 v G4.....................45
Bảng 3 10 T n ần phối li u mẫu G5 ................................................................46
Bảng 3.11. H số chả v số giản nở nhi ý t mẫu G5 .............................46
Bảng 3.14. T n ần phối li u mẫu G7 ................................................................49
Bảng 3 20 T n ần phối li u mẫu G10 ..............................................................53
Bảng 3.21. H số chả v số giản nở nhi ý t mẫu G10 ...........................53
Bảng 3 22 T n ần phối li u mẫu G11 ..............................................................54
Bảng 3.23. H số chả v số giản nở nhi ý t mẫu G11 ...........................54
Bảng 3.24. K t quả en...............................................................................55

7
DANH MỤC CÁC HÌNH
Trang
Hìn 1 1 S ìn c ng ng ản ất gốm sứ .............................................11
Hìn 1 2 T ường th ch.............................................................................................24
Hìn 1 3 Ca an ....................................................................................................26
Hìn 1 4 Dolomit .....................................................................................................27
Hìn 1 5 Đá v i........................................................................................................28
Hìn 2 1 H tọa ộ biểu diễn ắc CIE L*a*b*.................................................35
Hìn 2 2 M ìn ối trộn ổ sung của RGB ...............................................36
Hìn 2 3 Má ng iền i i ốc..............................................................................37
Hìn 3 1 Gố ước T c .......................................................................................38
Hìn 3 2 t quả n c EDX của mẫ ấ é ...................................................38
Hìn 3 3 S thực hi n .........................................................................................40
Hìn 3 4 Đường cong nung......................................................................................42
Hìn 3 5 Mẫu G1......................................................................................................43
Hìn 3 6 Mẫu G2......................................................................................................44
Hìn 3 7 Mẫ G3 v G4 n ư ng gố ước T c ............................................45
Hìn 3 8 Mẫu G5......................................................................................................46
Hìn 3 9 Mẫ i áng en ....................................................................................48
Hìn 3 10 Mẫu G6....................................................................................................48
Hìn 3 11 Mẫu G7....................................................................................................49
Hìn 3 12 Mẫu G8....................................................................................................50
Hìn 3 13 Mẫu G9-1 n ư ng gố ước T c ..................................................52
Hìn 3 14 Mẫu G9-2 n ấ é ắng ....................................................................52
Hìn 3 15 Mẫu G10..................................................................................................53

8
MỞ ĐẦU
Nghề gố ột trong những nghề có ền thống ời nhất t i Vi t
Nam. K t quả khảo cổ học cho bi gố ã ược người Vi t ch ác, ử dụng
các khoảng 10 000 nă T ải a nă áng, gốm sứ ng c ỉ còn n ững
ng ủ c ng ục vụ nhu cầu thi t y ng ời sống c n người: c én, n i,
ấ , ĩa… còn n , gốm sứ ã ở n ộ né n n ộc, trở n ột
vẻ ẹ i ng, ột niềm tự h i ng nói n cố các , n của cả mộ ấ nước.
Để a gố người thợ gốm phải a các c ọn, xử v a c ất, t o
áng, a văn, ủ men v n ng ản phẩm.
Gố ước T c ừng ộ ặc sản nổi ti ng khắp miền T ng ng c ỉ
sản xuấ ưới d ng các i gia dụng n ư c ậ , , ni , ấm, tộ, cối i Gốm
ước T c còn ược ưng ụng ng ng c ng iều Nguyễn với nhiều cổ vật
tinh xảo một thời, n na còn ược ư giữ t i Bả ng Mỹ thuậ c ng ìn H .
Chất li c n của sản phẩm gố ước T c ai ác ấ é ở v ng Di n án
(Quảng Tr ). Thời gian gần , ng ề gốm mai mộ i n iều, phần vì các ng n n
ng có iều ki n ể ng i n cứ , ầ ư c ản phẩ Đặc bi các ản phẩm
gốm ở ầu h ng áng en, ẫ ã n ch D ó ản phẩ ó c nh
tranh với các ư ng i u gố ác, ất dần n ường gốm sứ. Ở c úng
i i n n ng i n cứu một số i en ng c ứa c ì, ợp với ư ng gốm
của ng gố ước T c Từ ó các ng n n có ể ưa v sử dụng v ản xuất
các ản phẩm với mẫ ã a ng v có n c n an ca n
Xuấ á ừ n n, c úng i c ọn ề i ng i n cứ “Nghiên cứu
một số bài men cho xương gốm của làng gốm Phước Tích” gó ần phục h i l i
một phần c ng gố ước T c

9
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN
1.1. GỐM SỨ [1], [7], [11]
1.1.1. Lị h sử h nh thành và ph t triển
Gốm sứ ột trong những ng n c ng ng i p xuất hi n ời nhất th giới,
ừ ời iể 24,000 nă ước c ng ng n gười Ai Cập cổ ã i t k t hợp hỗn
hợ v ấ é e i nắng ể t o ra g c các n i t, lấy những vi n g c ó
ò n ng gố gười Ai Cậ ng c ỉ bi các a ò n ng gố ọ
còn á á o ra một lo i chất li ể phủ n ề mặ gố ể giú c úng
kh ng rổ bề mặt, chất li u phủ ó en áng ng na
Các ản phẩm gốm mỹ thuậ ược á iển m nh t i Hy L , vì ng thuật
ang gốm rất tinh xả v các ường né a văn in Đ sứ ược ừ i
ấ é ẻ v in i ược gọi ca an ược sản xuất t i T ng H a Các
sắc ang n gốm sứ ược t a a á ìn n ng ừng i ng i t sau
khi vẽ n các vật dụng n ư: c én, á , ĩa,… Đ n cuối th kỷ XVI, vi c ư ng
i i giữa các nước trở n n ận lợi, n n gốm sứ cũng ở n n ổ bi n với các
nước, các ản phẩm gốm sứ ược sản xuất t i Trung Hoa dần ược ưa c ộng t i
C Â
V nửa ầu th kỷ 19, sự á iển quan trọng ược diễn a, i các vật li u
gốm sứ các i n ược sử dụng rộng ãi Các á in ng ĩn vực i ộng,
radio, truyền ìn v vật li u thủy tinh khi n c úng ở n n ực t .
ói n gố ước T c ược g ựng v á iển n 500 nă a v ã
trở l i v e iva H nă 2006 Xé ộ các ổng thể, các ng ng ề thủ c ng
truyền thống ang ứng ước nhiề ó ăn ởi sự n ập t của các ặt
ng ản xuấ ng v ng ề gố ước T c ã ng còn ộng gần 20
nă na Sức sống của nghề gốm, chủ y u t n t i ng ý ức của người gi ói
các ác, ừ ngữ nghề gốm ước T c ột h thống ý i u, một "bản ã"
ường thuật tri thức, kinh nghi m nghề nghi v n ững a c nh thuộc về ời
sống vật chấ cũng n ư in ần. Gố ước T c ột trong những di sản văn
á cần ược gìn giữ.

10
1.1.2. Kh i niệm
Gốm sứ (ceramic) về mặt cấ úc vi các vật li u rắn i i v c với
cấ úc thể, n ần áng v óa ác n a T n ần pha của vật thể
gốm sứ g a a in ể, pha thủ in v có ể cả a Các ản phẩm gốm
sứ ược sản xuấ n c sở năng ượng d ng bột m n, t ìn i e n ng n k t
khối ở nhi ộ cao.
ái ni m gốm sứ cần ược hiểu theo mộ ng ĩa ộng, bao g m một lớp rất
lớn các ản phẩ c ng ng ược ứng dụng trong những ĩn vực h t sức ác
n a Đặc ưng c ản của quá ìn c ng ng n i ộ cao. Nhờ nhi ộ cá ,
các ản ứng pha rắn v t khối (có ể có a ỏng) xảy ra trong phối li u, t n n
sản phẩ có ộ bền c ca v n ững n c ất cần thi ác
1.1.3. Ph n lo i
Gốm sứ có n iề các n i, mỗi các ựa n n ững c ở ác n a .
- Theo cấ úc v n c ất của ư ng: gố , gốm tinh, gố ặc bi t.
- Theo mặ ng: ực chấ n i e ng n i u chủ y u sản xuất ra
sản phẩ ó n ư g c ngói, ng ng c , n á v i, ứ frit, sứ c n n…
- T e ĩn vực sử dụng sản phẩ : e 1 n ó ản phẩ có ặc n ĩ ật
giống n a ó c a ộ ái ni m chung về vai ò của ng n in ĩ ật
gốm trong nền kinh t quốc n V ụ : gố ựng, gố n ụng v ỹ ngh ,
gốm kỹ thuật, gốm ch u lửa,…
1.1.4. Nguyên liệu
g n i ể sản xuất gốm sứ phần lớn ng n i i n n i n n
phần á, áng v n ần cỡ h ó n ững y u tố ản ưởng n á ìn
quy n n c ất của ư ng a en gốm.
gười ta chia ng n i u g m:
g n i u dẻ n ững ng n i ó e ộn với nước cho ra hỗn hợp
ng n i có ộ dẻ v có ả năng ìn ừ ỗn hợ ng n i có ộ dẻo.
g n i u dẻ có ột số ng n i iể ìn n ư:
Đấ é : ược ái ni n ư n c ng c ỉ lo i ng n i ất chứa các
n ó áng a -silicat ngậ nước có cấ úc ớ (còn gọi áng é với ộ
n án ca , ộn với nước có n ẻo, khi nung t o sản phẩm k t khối rắn chắc.
Ca an ộ áng ản i i ược ìn n á ìn ng á
của feldspar.

11
g n i u gầ ng n i ng ẻ g n i u gầ có ột số ng n
li iể ìn : c an , ng ch, ho t th c ( a c ,…
T ng c ợp chất của các i ica -a in ng c ứa nước, óng vai ò
chất chảy trong mộc v en gố T n ần ng c có: a2O, K2O, CaO,…
Ho t th c các i ica -magie ngậ nước có cấ úc ớ C ng ức của ho t
th ch 3MgO.4SiO2.H2O.
g i các ng n i n còn ử dụng một số ng n i ác n ư: á v i
(CaCO3), dolomit (CaCO3.MgCO3 , các ợp chất của BaO, TiO2, Al2O3,…
Để ăng i u quả thẩm mỹ, người a ng v en ể ang ,
ường ng các i ang n ư: C 2O3, CoO, MnO2, PbO, K2O, Na2O, Al2O3,
B2O3, SnO2, Li2O, CaO, MgO, ZnO,...
1.1.5. Sơ đồ quy tr nh ng nghệ s n uất gốm sứ
H nh 1.1. Sơ đồ quy tr nh ng nghệ s n uất gốm sứ
g n i u d ng tự n i n ặc kỹ thuậ ược phối li u theo những tỷ l n
phần v cỡ h t cần thi e n ối li u, nghiền ủ m n, t ìn ằng những
ư ng á ác n a i e n ng
g n i u
Sản phẩm
Gia c ng – phối li u
T ìn
T ang ản phẩm
Nung

12
T ộc v các c ủng lo i sản phẩ , có ể có c ng ng nung sản phẩm
một lần hoặc hai lần. N u kể tới n ng ang n en, ản phẩ có ể phải
qua nung lần thứ ba.
Với các ản phẩm gố ng ường n ư gố , gốm mỹ ngh , phổ
bi n ư ng á n ng ột lần. Sản phẩ ược t n , ang v n ng
n i n trong một lần nung duy nhất.
Với ư ng á n ng ai ần, sản phẩ ược t n ộc. Mộc ược nung
ước một lần (khoảng 800-9000
C , e áng en, a ó n ng ần thứ hai, gọi
n ng n i n ( ường ừ 12000
C trở n
ái ni m nhi ộ nung sản phẩ ường chỉ nhi ộ nung lần n ( ng ột
số ường hợp, nhi ộ nung lần thứ ai ng ải n i ộ nung cao nhất).
Để ăng i u quả thẩm mỹ, người a ang n en, i nung lần thứ ba ở nhi t
ộ thấ n ( ường khoảng 710-8000
C hoặc thấ n , ể á c ặ v en
1.1.5.1. Gia công và chuẩn b phối li u
Nghiền: á ìn ộn, t ộ m n cho ng n ối li , c i n c
ti úc giữa các ăng n, ặ ác á ìn ng iền m n còn o ra khuy t tật
n ề mặt h t tinh thể... Tất cả các u tố n iều ki n cho phản ứng nhi ộ
ca i n ng T n i n, ối li c ừng i sản phẩm gốm sứ l i có ộ m n
ác n a n n cầu nghiền m n của c úng cũng ác n a
Chuẩn b phối li : n ằ ảm bả n c n ác v ộ ng nhất của i
phối li , ảm bả úng cầu về chấ ượng của một lo i sản phẩm nhấ nh sau
khi nung. Chuẩn b phối li u g các ần:
T n án i ối li u.
Chọn c ền sản xuất hợ ý
Kiểm tra kỹ thuậ : ng á ìn gia c ng v c ẩn b phối li ều phải
kiểm tra kỹ thuậ các c ỉ i c n ản n ư: n ần h , ộ ẩ , ộ dẻ , cường ộ
mộc, m ắc của mộc ước i n ng v a i n ng, ộ ư ộng của h ,…
1.1.5.2. T o h nh
Mục c của ìn gốm sứ với những cầ c ản của nó ả
ãn các c ỉ i về c ước, ìn ng ìn ọc, ộ ng nhất của án n
phẩ v của sản phẩm.

13
Với các ản phẩ ng ng n i ấ é n ư gốm sứ có ể n i các
ư ng á ìn a :
T ìn ừ ền ổ ó : các ản phẩ ce a ic ường ược t ìn
bằng ư ng á ổ ó ỗn hợp phối li u d ng huyền c ứa mộ ượng
nước rất lớn khoảng 40-50% (có ặc ng có ấ é v n ch cao, do
n c ca có ả năng ú nước n n chuyển ộng e ướng n
n á v n n ớp mỏng ề ặn v ặc, theo thời gian chiều
ớp mộc ăng ần.
T o ìn ẻ ư ng á ìn ất hi n ời nhấ , c n ng
na ư ng á n vẫn còn ang ử dụng ể t ìn Có ột số ư ng á
t ìn ẻ n ư a : é n n á é , v ố a n n a ,… với ộ ẩm
của phối li ừ 25–30% tuỳ e ư ng á ác ụng ngo i lực n ối li u.
T ìn é : ối li ể t ìn é c ủ y ng bột hoặc cũng có ường
hợp phối li u ở tr ng ái ẻ Dưới ác ộng của lực é ột, phối li ặc v ắn
chắc l i e ìn ng của n ép. T ìn é có các ư ng á n ư a : é
, é án , é ẩ , é ẳng ĩn v é nóng
1.1.5.3. Sấy
Để t ìn gốm sứ e ý ốn n n v ộ ượng nước nhấ n , ượng
nước ó gọi ộ ẩ vi c T ước khi nung phải e ấ ể ộ ẩm của mộc ược
giảm bớt hay lo i bỏ n n ượng nước v n ờ ác ụng của nhi t.
1.1.5.4. T ang í n phẩm
Để ang ản phẩm gốm sứ người a có ể ng ư ng á áng en
hoặc phun men.
Tráng men: ư ng ược ch bề mặt r i lấy huyền en áng n ề
mặ ư ng gốm. Nhờ ộ xốp của ư ng ất cao, huyền ú á ột lớp
mỏng n ề mặ ư ng i n ng ớ n ẽ nóng c ả n en Với một số
sản phẩ , en ược dội, xối n ề mặ ư ng
Phun men: huyền en ược n n ớp bụi rấ ề v ộ vừa
phải á n ề mặ ư ng ộc n en c năng ấ v c ấ ượng cao, ti t
ki ng n i u.

14
Huyền en ường có các cấu tử giống n ư các cấu tử của ư ng gốm sứ,
n ưng n n v có c ứa nhiề n ần dễ chả n Sa i ưa en n ề
mặ e n ng ới nhi ộ ác nh, men sẽ chảy t n ột lớp thủy tinh mỏng
chả áng n ề mặ n ẩm.
1.1.5.5. Nung
ng á ìn c vật li u cứng l i v có ược các n c ất cần thi ưới
ác ụng của nhi ộ ca T ng úc n ng, ì vật li u xảy hi n ượng k t khối,
hi n ượng c vật li u cứng gắn nó ng nóng c ả ng cũng á ìn
rất quan trọng trong kỹ thuật gốm sứ vì á ìn o ra sản phẩm cuối c ng, ựa
v sản phẩ ó án giá c ấ ượng v ưa a giá n c ản phẩm.
1.2. MEN CHO SẢN XUẤT GỐM SỨ [1], [7], [11]
1.2.1. Định nghĩa
Men về ản c ấ ộ ớ ỷ in ỏng (c iề 0,1-0,4 ủ n
ề ặ ư ng gố ứ i ộ c ả của nó ược c ọn ụ ộc v n i ộ
ối của ư ng gố ứ, ng ường a ộng ng ảng 900-14000
C.
T n i n, với thuỷ in ng ường ì nó cũng có n ững n c ấ ác:
nó ng ng nhất, lớ n i n ng ản ứng với i ường của ò n ng, ớp
ưới ì ản ứng với ư ng, ng ớ en có n ững chấ ng an a t tinh.
1.2.2. Ph n lo i men
Men có ể ược n i e n iề các ác n a
n i men theo cấ úc a:
Men có cấ úc ột pha thủy tinh
Men thủ in có cấ úc n ớp lỏng ( i n c
Men có ẫn pha tinh thể
Men có cấ úc vi in ể (xitan).
Với en có cấ úc ủ in , các n c ấ c ản của en cũng n ững
n c ất của thủ in T n i n, en ng ải ủ in ng ường Độ
ng nhất của en ng cao, lớp men mỏng n n i u quả thẩm mỹ ác Các i
g ậ c c ưa an v a ủy tinh.
Với các en có in ể, pha tinh thể ở ng ể tới các in ể ược

15
nghiền m n, trộn v en ể ang ng các i en ục (pha tinh thể t ục
g các in ể n ư TiO2, ZrO2, ZrO2, Sb2O3), hoặc pha tinh thể do nấu chảy
ng , còn ó ng ối thủy tinh.
n i e n ần: en c ì, en a a i, en ường th c Các n
lo i n có i n an c ặt chẽ n các n i theo nhi ộ nung. Chẳng h n
men dễ chả có ai n ó c n có n i ộ chả á gần n a en c ì (n i ộ
nung 710-11200
C v en a a i (n i ộ nung (750-10600
C)). Trong men alkali
ưòng ng r ( ường ng a2CO3, a , c e ani Men c ì v men
a a i c ề mặ en áng óng
Men chả ng ìn ường ng c ất chả o i c ì ( ễ chả v ng
th c ( ó c ả Men ó c ả ường ng ng c v các ng n i ác
n ư á v i, ZnO, BaO Men ấ ó c ả ược ch t o từ quarzit, ng c v
cao lanh. Chất chảy ở ng th ch.
n i e ư ng á ản ấ :
Men sống (hay là men nguyên liệu): c ẩn ằng các ng iền c ng ng n
i , c ủ ng c g i a còn các ng n i ác á v i, dolomit,
magnezit, o i v ca an Men ống ộc n ó en có ượng iề
ấ ng ang n ản ẩ ứ
Men frit: các ng n i ộc a an ng nước ng ng en ễ c ả
cần i ải nấ c ả ừ ước n ỷ in an ng nước ( ợ c ấ của c ì,
borax, so a, o a v v gười a cũng i á n ững en ng ó cần ự
c án các c ấ ng an ng en Các i en i nói c ng có n i
ộ nóng c ả ấ n en ống 60-800
C, n ưng i có n ược iể ấ ễ ắng,
vì vậ ường ải ưa v en 10-20% ca in, ấ é c ưa n ng ể c ống
ắng v i i iề ự , a có ể ưa v ộ ượng n ỏ e ữ c
carboxymethylcelulozy CMC, dextrin v.v....
Men muối: en ược n a i ối á n ề ặ ản ẩ
n n ớ en Men ối ường ược ng ng c ng ng i n ng á ể
các ọ ý, ể ang ản ẩ , ể ăng ộ ền á c ụng cụ ền á, ìn
ựng a i , ứ v in , ống ẫn en ối i en ền a i , ó c ả v ền
ng ca

16
n i e n i ộ n ng:
Men khó chảy: Men có n i ộ nóng c ả ca ng ảng 1250 – 14500
C,
có ộ n ớ ớn, ường en iề ổ, en e a ặc en á v i Men n
ường có ượng SiO2 ca v ượng iề ấ g n i ản ấ en
ường Q a , Fe a , á v i, á ấn, i , a c,… Đó các i ng n
i ng an ng nước n n ư ng á ản ấ i en n ản ấ en
ống i en n ường ược áng n ản ẩ ứ, n , n ng á
Men dễ chảy: Men i n có n i ộ nóng c ả ấ ( ưới 12500
C , ộ n ớ
của en i nóng c ả n ỏ Đ i en ng è SiO2 n ưng gi iề v các
i i ễ c ả ác Men n có ể en c ì ặc en ng c ì T ường ợ
người a ưa v n ần en các ợ c ấ ễ c ả ả năng òa an của nó
ng nước ớn ặc ộc ì ải i óa ước
Đối với vi c ản ấ en ì iề an ọng cần c ú ý ì a en có
ảng c ả ề ộng, có ng ĩa ì a en có n ần a c en ó có ộ
n ớ a ổi a a ổi c ậ i a ổi n i ộ ể en có ể nóng c ả
n n v á c ắc v ư ng ng có i n ượng c ả n, en có ộ
c ả n ề ố
Theo vẻ ng i của men: c úng a có ể c ia a: en ng, en ục, men
, men tinh thể, en óng a ờ ( án ờ)...
Men trong: ớ en ỏng, ng có ọ v các in ể ng an
a các ợ c ấ in a, ể ả ả c ộ ng của nó Đó có ể en
ống a en i có c ứa 10-20% ca an ọc
Men đục: ng en n có các ần tử ục men. H số ục tối a
n n ư có ự khuy c án các c ước 2-200 n Đó có ể n ững tinh
thể nhỏ, bọ a các giọt lỏng.
1.2.3. C ng thức men
Sege ã ng i n cứ ắ các i có ng n ần en n 3 n ó
g i az , i ưỡng n v i a i n c ng ức en (gọi c ng
ức Sege n ư a :
(RO + R2O) nR2O3 mRO2
Ở (RO + R2O các oxit baz , ổng của nó ược về ằng 1 R2O3

17
các oxit ng n , n ằng mol; RO2 các oxit a i , n ằng R iể
i n c các i i a : , , a, Ca, Mg, Ba, i, Zn Với en có ể C ,
i, C , Mn, Fe,… O i ưỡng n nằ en ẽ giữa i az v i a i , n ó n
c ủ i n O i a i g SiO2 c n , ng i a có B2O3.
T ng ộ ố en n giản c ng ức en c ỉ a g RO SiO2.
Đối với en ứ ì nR2O3/mRO3 ưòng a ộng ng ảng ừ 1/9 n
1/11, ng ĩa ượng của oxit a i gấ 9-11 ần oxit ng n
Mộ ố nữa c úng a an ố a i của en
y = RO2/ (R2O + RO + 3R2O3)
ư vậ ố a i c ng ớn ì SiO2 c ng n iề v en có n i ộ c ả
ca n
C ng ức Sege c ộ cái n ìn ổng an về các n ần của en,
c úng a có ể ễ ng án các i en với n a , cũng có ể i ả năng
c ả của nó T n i n ng ược án giá nó á ca , vì k ng é n ả năng
ản ứng của n ững ng n i ác n a ưa v c ng ộ oxit (Na2O trong
ng c , ng cac ona a ng a ó c ỉ n ướng v ng có ả
năng ác n n i n
T e ả ực ng i các n ng i n cứ ấ ằng cứ ăng 0,1
SiO2 ì n i ộ c ả của en ẽ ăng 200
C Tăng 0,1 A 2O3 ì
n i ộ c ả của en ẽ ăng 40 - 600
C.
Với c ng ức en ng vi O SiO2 - PbO. 1,5SiO2 ược en
ng ố , n SiO2 n 1,6 ì có i n ượng in ng giai n
ng ội Các in ể ác a ường i i i ặc c i a i C ng é i ời
gian n ng ở n i ộ ca ì á ìn in c ng n Để c ống i ự ác các
in ể ưa A 2O3 v en, en ẽ ở n n ng ố
1.2.4. Tính hất của men
1.2.4.1. Độ nhớt
Men ng có iể nóng c ả ác n có ự a ổi ần ừ ng ái
ẻ án ang ng ái c ả ỏng D vậ ộ n ớ cũng ẽ a ổi ần e
n i ộ, n i ộ ăng ộ n ớ giả v ngược i Độ n ớ của en ụ ộc v
n ần á của en Q a ng i n cứ v ực ng i ác n ược các i

18
i ăng ộ n ớ n ư SiO2, Al2O3, ZrO2, Cr2O3, SnO2, MgO, CaO ( i ng MgO
v CaO c ỉ ăng ộ n ớ i ượng ưa v ớn , B2O3 ưới 12% ăng
ộ n ớ , n n 12% ẽ giả ộ n ớ
CaO i ưa v en với ượng n ỏ ì ầ n ư ng ản ưởng n
ộ n ớ , ượng ăng n ì ộ n ớ ới ăng S O với ượng n ỏ có ác
ụng giả ộ n ớ , với ượng n 20% ì ẽ ăng ộ n ớ
Đối với ản ấ en c gố ứ ì iề an ọng cần c ú ý ải n
án ược en có ảng c ả ề ộng ể c en có ể nóng chả n
n v á c ắc v ư ng ng có i n ượng c ả n ( en có ộ c ả
n ề ố , có ng ĩa en có n ần ợ ể ộ n ớ a ổi ặc
a ổi c ậ ng ộ ảng n i ộ n ấ n ợ với ảng n i ộ
ối của ư ng
1.2.4.2. Nhi độ nóng ch y
i ộ nóng c ả của en ụ ộc n ần ối i v các có
ặ ng en i ộ nóng c ả của en ẽ a ổi n n ư có ộ ố a
ổi, n ưng ộ ố ố a ẽ ẫn n ự a ổi ớn, ó :
T a ổi ỷ iề /SiO2 ( ỷ c ng ớn, n i ộ en c ng giả .
T a ổi ượng A 2O3 ( ăng A 2O3, n i ộ n ng ẽ ăng .
Bản c ấ các iề ( ụ ưa v i i ica iề en ẽ ễ c ả n
ưa SiO2 v iề .
H ượng các iề c ng ớn, n i ộ c ng giả .
ụ ộc ỷ B2O3/SiO2 ( ỷ c ng ớn, n i ộ en c ng giả .
ụ ộc ộ ng iền n của en, en c ng n, n i ộ nóng c ả c ng
giả , v ụ ộc n ần áng của ối i ( ụ a2O c v ở
ng a2CO3 thì en có n i ộ ấ v n ca n c v ưới ng
ường c
Để ác n ảng n i ộ nóng c ả của en, có ể ng c ng ức n
gần úng ặc ng ư ng á ực ng i :
  

 
1 1 2 2 n n
1 1 2 2 m m
a .n a .n ... a .n
K
b .m b .m b .m

19
T ng ó
a1, a2,…: ằng số nóng c ả ối với các i ễ chảy.
n1, n2… : ượng các i ễ chả , n e % ọng ượng.
b1, b2,…: ằng số nóng c ả ối với các i ó c ảy.
m1, m2… : ượng các i ễ chả , n e % ọng ượng.
B ng 1.1. Hệ số nóng h y ủa o it hoặ hợp hất dễ h y
Tên Trị số Tên Trị số Tên Trị số
NaF 1,3 B2O3 1,25 Na2O 1,00
CuO 0,8 Na2SbO3 0,65 MgO 0,60
K2O 1,0 CaF2 1,00 ZnO 1,00
BaO 1,0 PbO 0,80 AlF3 0,80
NaSiF6 0,8 FeO 0,8 Fe2O3 0,8
CoO 0,8 NiO 0,8 Mn2O3 0,8
Sb2O5 0,6 Cr2O3 0,6 CaO 0,5
Al2O3 <3% 0,5
B ng 1.2. Hệ số nóng h y ủa o it hoặ hợp hất khó h y
Tên Trị số Tên Trị số
Al2O3 > 3% 1,20 SiO2 2,0
SnO2 1,67 P2O5 1,90
B ng 1.3. Tra ứu nhiệt độ nóng h y theo hệ số K
Hệ số K T0
C Hệ số K T0
C Hệ số K T0
C
> 1,9 750 1,3 759 0,6 905
1,9 751 1,2 763 0,5 1025
1,8 753 1,1 771 0,4 1100
1,7 754 1,0 778 0,3 1200
1,6 755 0,9 800 0,2 1300
1,5 756 0,8 829 0,1 1450
1,4 758 0,7 861

20
1.2.4.3. Sức căng bề mặt
Sức căng ề ặ a còn gọi năng ượng ề ặ ác ụng n an giới của
a ỏng e c iề ướng n ỏ ặ a ỏng Đối với các a i ica nóng c ả
ức căng ề ặ nằ ng ảng 300 n/c
Sức căng ề ặ n có n ướng n ỏ an giới i úc của a
ỏng T i an giới giữa a ỏng, ắn v ẽ ìn n ức căng ề ặ , iề
n óng vai ò ấ an ọng ng á ìn ấ ướ Mộ c ấ ỏng có ức căng
ề ặ ớn n có n ướng ự c i n ìn cầ Điề n có ý ng ĩa ớn
n áng ai en các n a ặc c ng n n a ì ải n ức căng ề ặ a
c ai en ó ợ n a
T ường ợ cần ang en c có ể ựa v ức căng ề ặ ể iề c ỉn
en c c ợ Sức căng ề ặ của en ớn, ả năng ấ ướ của en với
ư ng é , ường ả a ậ n ư ng ộ , c ốn en, nứ en, vv
Dựa v n ần á của en có ể ng ư ng á cộng ể n
ược ức căng ề ặ en
Dựa v ực ng i ác n ược ức căng ề ặ của en ăng e ãy
sau: B2O3<ZnO<CaO<NiO<V2O5<Al2O3<MgO<SnO2<Cr2O3
Giả e ã a : S O>BaO>SiO2>TiO2>Na2O>PbO>K2O>Li2O
Men gi CaO v BaO có ỷ A 2O3 v MgO ca c ức căng ề ặ ớn
Có ể iề c ỉn ức căng ề ặ ng cần a ổi n ần á
ằng các a ổi n i ộ n ng
1.2.4.4. Sự gi n nở
Sự giãn nở của en ược iể ằng ự giãn nở của ộ vậ i n ng n
ộ ộ gọi ố giãn nở
Sự c n c ố giãn nở của en v ư ng ng vi ẹ ẽ ng
g a ậ vì en có ả năng n i ng ộ vi n ấ n ước
n ững ứng ực in a n n giữ ược c en ng nứ , ng T n i n n
ứng ực in a ớn n ộ ền ì ẽ có i n ượng nứ en ặc ng en
D vậ ải n án ố giãn nở n i của en ợ với ư ng en
có ố giãn nở ớn n ư ng i n ng giãn nở n , i ng ội ẽ c i n iề

21
n ư ng n n ứng ấ é nứ en T ường ợ ngược i en có ố giãn
nở n ỏ, i n ng ẽ nở , i ng ội c i n ư ng ẽ ng en
H ố giãn nở của en ược ác n ằng i i a e ặc e
n án
T e ực ng i ì ố giãn nở của en ăng e ã a :
Al2O3<K2O<Na2O<Li2O
Giả e ã a : CaO>ZnO>MgO>SnO2>B2O3>SiO2
H ố giãn nở ăng n c ả năng nứ en
H ố giãn nở giả n c i n ượng ng en
T e v ì ộ ặc của ối i ăng ẽ giả ố giãn nở
R Riec e ã c ứng in ằng ố giãn nở ụ ộc n iề v ng
ìn của SiO2 c v ối i
H.Koh c ứng in ường c ưa v c ng n iề ì ự giãn nở của
ối i ẽ ăng, n ưng c ỉ ăng n 11800
C, ở n i ộ n ộ giãn nở n i của
ối i ẽ giả CaCO3 có ác ng ăng ố giãn nở Sự giãn nở ộ ngộ
i n ổi ìn của a zi g a
Về ứng ực giữa ư ng v en e S ege c i ứng ấ a n iề ần
n ng ì a ổi, n ộ ngộ ở v ng n n i ộ á ứng ực c
ự giãn nở n i của en giả i
B ng 1.4. Hệ số gi n nở nhiệt ủa một số o it t o thủy tinh (từ 20 ÷ 4000
C)
Oxit α.10-7
Oxit α.10-7
SiO2 5 ÷ 38 K2O 465
B2O3 (0 ÷ 12% 0… -50 TiO2 +30…-15
Al2O3 -30 ZnO 50
MgO 60 PbO 130 ÷ 190
CaO 130 As2O3 -
BaO 260 P2O5 140
Na2O 395 Sb2O3 75
Để ác n ố giãn nở n i , người a có ể ng n iề ư ng á
ác n a :

22
Phương pháp tính theo quy tắc cộng:
α = α1.P1+ α2.P2+ α3.P3+ α4.P4+……
T ng ó: Pi: ượng % các i có ng en
αi: các số ứng với các i ấy.
Phương pháp tính theo công thức của A.A.Appen
α .107
= Σai.αi /Σai
T ng ó ai ượng các i e n ần n ử trong thủy tinh.
αi số ứng với các i ng ủy tinh.
Phương pháp dùng dụng cụ đo hệ số giãn nở thạch anh của OKBotvinkin và
N.V.Solomin.
g n ắc của dụng cụ n ựa n c ở h số giãn nở của th ch anh
n n i ố nóng ẫ i giãn nở bao nhi ền sang th c an n ng h sẽ
chỉ cho ta bi ộ giãn nở nhi t. Dựa v ộ giãn nở nhi t của th c an v ố chỉ
của ng h , hi u số nhi ộ ta sẽ n ược h số giãn nở của mẫu.
1.2.4.5. Độ m n của men
T ỳ ộc v ư ng á áng en, c ước ản ẩ ể n c ỉ
i ộ n của en Với ản ẩ ứ ca cấ ộ n của en ường ược ác
n ằng ượng ó ng 320 e (0,045 < 0,5%
1.2.4.6. Độ phân án
Độ n án n c ấ an ọng của en, nó ả ả c các ng n
i ng en ng ắng, c c úng ở ng ái ửng ể c en ược
ng n ấ
1.2.4.7. Tỷ trọng của men
Tỷ ọng en ường cầ của ản ẩ , ư ng á áng en v
năng ấ áng en n Tỷ ọng en ản ưởng ới ốc ộ áng en v
ộ ớ en Tỷ ọng en ớn ức en ặc, i áng en ẽ c ớ
en á n ề ặ ản ẩ ỏng ng ề , ễ g a i n ượng nứ en,
n en
Tỷ ọng en n ỏ ức en ãng, i áng en ẽ c ớ en
á n ề ặ ản ẩ , ễ g a i n ượng ỏng en en ng óng

23
Do vậ với ỗi ư ng á áng en ải ác n ược ỷ ọng en ợ ý
Với ư ng á n úng en ỷ ọng en ường 1,4- 1,5 g/cm3
.
1.2.4.8. Độ cứng
Độ cứng ả năng c ác ụng lực c ọc i i t hoặc ấn ún của men.
Với những ặc n ác ộng của lực c ọc n vật li ác n a , vật li u sẽ thể
hi n khả năng c ống ác ộng ác n a , n n ng có ộ ư ng á c ng
án giá ộ cứng Có ể ác n ộ cứng bằng các ư ng á a :
Khả năng c ống ác ụng v c ước.
Khả năng c ống ấn ún
Khả năng c ống òn
Trong thực t , mỗi ư ng á ác n ộ cứng có ể cho k t quả ác
nhau. Với ừng ản phẩm cụ thể cũng cần chọn ư ng á c ứng.
1.2.4.9. Sự o hành lớp trung gian giữa men và mộc gốm sứ
i n ng en v ư ng a ó ng ội en v ư ng ống ì o ra
một lớp trung gian. Lớ ng gian n ất hi n do sự c ngó v n ần của
en v ư ng ng ng ề , n n ự ìn n lớ ng gian ảm bả c ộ
bền i n t giữa men v ư ng
1.2.4.10. Độ bền hóa và an oàn hực phẩm hi d ng n phẩm áng men
Tuỳ v i en có cầ an n ực phẩ ác n a Đối với men
mỹ ngh ì ải ảm bảo khả năng c ống ác n n ăn òn của i ường, aci v
kiềm ở nhi ộ tới h n của men.
1.2.5. Yêu ầu kỹ thuật của men
Về mặ c ản men phải có n ững cầu kỹ thuật sau:
Men có ộ m n ợ , ượng ó ng 320 e (0,045 < 0,5%
Men có ộ ng nhấ ca , ng lắng.
Men có ộ á v n an , áng ề n ề mặt sản phẩm.
Men có số giãn nở nhi ợp với h số giãn nở nhi t của ư ng
Men ng ẫn t p chất.
Men có ộ nhớ v ức căng ề mặt thỏa áng

24
1.2.6. Nguyên liệu s n xuất
1.2.6.1. T ường th ch (FELDSPAT)
H nh 1.2. Trƣờng th ch
T ng ổng ố áng vậ i n n vỏ ái ấ có n 30% áng
vậ ộc ớ i ica e T ng ớ i ica e i áng vậ c ủ ường c
T ng á Mag a ường c c i ới 60% Về ặ cấ úc in ể ường
c i i ica e ng ng g các ứ i n (Si,A O4 e ư ng ng
gian i n ục Về n ần óa ọc ường c ợ c ấ của i ic i i (SiO2)
v n i (A 2O3 với i của i i iề ặc iề ổ T ng i n n i n
ường c có n iề i n ưng ổ i n 3 i a :
T ường c na i (an i Na2O.Al2O3.6SiO2
T ường c a i ( c c az K2O. Al2O3.6SiO2
T ường c can i (an i CaO.Al2O3.2SiO2
T ng ực n i ường c ng n c ấ ường gặ ng ỗn
ợ của các i áng n
* Tính chấ chung:
T ường c ộ i á có ộ cứng 6 - 6,5 e ang M , ỷ ọng
2,56 - 2,76 g/cm3
.
T n ần á ý ường c a i g :
K2O: 16,9%, Al2O3: 18,4% , SiO2: 64,7%
T n ần á ý ường c na i g :
Na2O: 11,8%, Al2O3: 19,4% , SiO2: 68,8%

25
T ng ực ường c còn ẫn các c ấ ác n ư Fe2O3, CaO, MgO,
các c ấ ữ c , vv…
i ộ nóng c ả của ường c a i ng n c ấ 11700
C v n
ỷ n e ci v a ỏng ảng c ả của ường c a i ấ ộng có ng ĩa
i n i ộ ăng ì ộ n ớ của nó giả ấ c ậ
i ộ nóng c ả của ường c na i ng n c ấ 11200
C v nga
ậ ức c ển n a ỏng ng n ấ có ộ n ớ ấ é
i ộ nóng c ả của các i ường c ác n a ụ ộc v n
ần v ượng c ấ có ng ng n i Dưới ác ụng của n i ộ ca ường
c có ả năng an các i ng n i ác n ư c an , ấ é , ca
an , vv… ể a ỷ in
T ường c a i có ác ụng ố c ư ng ứ vì c é ấ n i ộ
n ng, ng i có ảng n ng ộng n n ứ i n ìn ( ược gọi ường c
ư ng T ường c na i i c ợ c en ứ có ộ n ớ é, en ễ c ả ,
óng áng n ( ược gọi ường c en
* Yêu cầu chấ lượng của ường h ch cho n xuấ gốm ứ:
T ường c i ng n i c n c ng cấ n ần 2O v a2O
c ản ấ gố ứ T ường c ố ải có ổng ượng 2O v a2O ng
n ỏ n 10%, Fe2O3 ng ớn n 0,1%, TiO2 ng ớn n 0,05%, ộ ắng ca
i n ng ở n i ộ 1200- 12500
C ẽ c ả óng áng có ắng ng
ặc ắng ữa
1.2.6.2. Th ch anh (QUARZIT)
g n ố i ic c i n 25% ối ượng của vỏ ái ấ n n i của nó
SiO2 cũng ấ ổ i n
T ng ự n i n c an n i ai ng c n ng in ể v ng v
n ìn
D ng in ể a g cá , c an v a c Cá ản ẩ n ỷ
của các áng c ứa n iề SiO2 (n ư g ani ưới các ác ộng c ọc, á ọc v
ậ , vv… ản ẩ ng á ược òng nước a gió ang i, các n
é i a, các cá ọng i ở c ỗ ũng n các ỏ ặc ãi cá ớn ở các
cửa ng a ãi iển Cá c an ường ược ử ụng ể nấ ỷ in Sa

26
c ự i n của a zi với các c ấ i n ác n ư é , á v i, c ca
a a i i ic n ối ặng ắn c ắc Đá c an ường ược ử ụng ng
ản ấ gố ứ
D ng v n ìn a g á c ội c n a i i ic c , ư ng ối
ố i n n có ộ cứng ca , ề ặ ng i n ẵn ược ng i ng iền
ng n i c gố ứ D ng ác c ứa SiO2 v n ìn ia i , nó ậ
ợ các ge SiO2 n n n v ố i n ng ể ản ấ gố ố , vậ i ọc
v vậ i các n i , vv…
* Tính chấ chung:
T c an ộc i á cứng có ộ cứng 7 e ang M , ỷ ọng a
ổi ỳ e ng in ường ừ 2,21-2,65 g/cm3
.
T n ần á ọc c ủ của c an SiO2 ường c i 95-99%
ng i a còn c ứa ộ ố c ấ ác n ư A 2O3, Fe2O3, vv…
i ộ c ửa của c an ừ 1713 – 17700
C ụ ộc v ng
in v ượng c ấ có ng ng n i , ượng c ấ n iề ẽ ấ ộ c
ửa của c an
* Yêu cầu chấ lượng của h ch anh cho n xuấ gốm ứ:
T c an i ố ải có ượng SiO2 ng n ỏ n 98%, Fe2O3
ng ớn n 0,1%, TiO2 ng ớn n 0,05%, ộ ắng ca i n ng ở n i ộ
1250- 13000
C có ắng
1.2.6.3. Cao lanh
H nh 1.3. Cao lanh

27
Cao lan ản ẩ ng óa n ư của các i á gốc c ứa ường
c n ư eg an i , g ani , ga , azan, i ặc các i c ội ỏi ề iển
ứ a á n a i n ư e a , e i g i ự ng óa n ư, còn có
ự ìn n ự i n c ấ a ổi các á gốc cộng in n i c a ia,
c n a zi ứ in n ư ỏ Tấn M i – Q ảng in T n ần áng c ủ
của ca an áng ca ini , A 2O3.2SiO2.2H2O.
g i a còn c ứa n ó áng M n i ni (A 2O3.4SiO2.H2O+ nH2O)
v n ó áng c ứa A a i, n ó n còn ược gọi i i a áng é c ứa ica,
các ng ica ường gặ ng nước : c vi (K2O.3Al2O3.6SiO2.2H2O), biotit
(K2O.4Mg2O.Al2O3.6SiO2.2H2O).
Ca an ược ưa v ng en n ằ c ng cấ A 2O3 v ng en,
ăng n i ộ c ả của en, n c vi c in v é i ảng c ả en
Ca an ược ưa v en ẽ có ác ụng c en á c ắc v ư ng ản
ẩ cũng n ư c ống ắng c en, ả ả ộ in ộng của en, ận
ợi c vi c áng men.
*Yêu cầu ĩ huậ của cao lanh đưa vào ong men:
Ca an ược ưa v ng en ải có c ấ , ượng n A 2O3
ừ 30 – 35%, ượng Fe2O3 < 1%.
1.2.6.4. Dolomit
H nh 1.4. Dolomit
Do i có c ng ức CaMg(CO3)2. Vi c ưa i (h ượng v
ng en ẽ có ác ụng ấ n i ộ c ả của en, c en ăng ộ ền
c ọc, en ắng, có ộ óng áng ố ử ụng n iề dolomit ng en cũng
ẽ c en ễ á ói, g v ng ản ẩ

28
*Yêu cầu ĩ huậ của dolomit đưa vào ong men:
Dolomit i ố ẽ có ượng c ấ ắ Fe2O3 < 1%. Dolomit có
á n ặc ắng an , ẫn c ấ ấ cá , c ấ ữ c ,… Sa i n ng
dolomit có ắng, ượng CaO > 30%, MgO > 21%
1.2.6.5. Talc
Talc hay còn gọi H c có c ng ức c ng 3MgO 4SiO2.H2O.
Ng n gốc của c ự ác ộng n i c của các c ấ có c ứa CO2 với
á gi Magie
Ta c i á ề , có ộ cứng 1 theo thang Mohr, tỷ trọng từ 2,7 -2,8
g/cm3
M ắc của ho t th c ường có ắng, á n t hoặc phớt h ng Đặc
iểm của a c ễ cắt gọt, sờ v có cả giác n ộ , ường phải n ng n ước
i ng ể khử n n
Vi c ưa a c v ng en ẽ có ác ụng c en c ược nóng
n ộ ngộ ố , ăng ộ ền c , c en có ắng ục, có ể c e ủ ấ
ố n ững ản ẩ có ư ng ng ắng
*Yêu cầu ĩ huậ của Talc đưa vào ong men:
Ta c ố ường có ẫn c ấ ắ , ượng MgO > 30%, có ắng
á ặc ắng an , ờ n ng i n n ẵn, ẫn c ấ ấ cá Sa i n ng
a c có ắng ục M ắc của c a ổi e ượng c ấ
ắ có ng ng n i a n iề
1.2.6.6. Đá vôi
H nh 1.5. Đ v i

29
M ắc của á v i ường ắng, ắng á , á , ắng v ng, ỏ
n a n Độ cứng 3,5-4 e ang M , ỷ ọng 2,6-2,8 g/cm3
.
T ng en n có a ộ á v i ẽ ấ n i ộ c ả của en,
c en ăng ộ ền c ọc, en ắng v có ộ óng áng ố ử ụng á
v i n iề ẽ ng có ợi vì nó c en ễ á ói, g v ng en ản ẩ
*Yêu cầu ĩ huậ của đá vôi đưa vào ong men:
Đá v i i ố có ẫn c ấ ắ (Fe2O3 < 0,1% Đá v i có ắng
ặc ắng á , ẫn c ấ ấ cá , c ấ ữ c … Sa i n ng có
ắng, ượng CaO>56%
1.2.7. Vai trò ủa o it trong men
Chì oxit: O có n i ộ nóng c ảy thấp (8800
C Men c ì có n i ộ nóng
chảy thấp, chảy tố , có ộ óng, số úc , khối ượng i ng ca Men c ì ộc,
c ng nhiề c ì c ng ộc, n nữa i ượng c ì vượ á ột giới h n n ó
ì ng ền a i n n ng ng c ứ n ăn.
Liti oxit: Li2O có n i ộ nóng c ảy rấ ca ( n 17000
C n ưng i2O l i
chấ giú c ảy m n v c ỉ cần ng ộ ượng nhỏ 1% sẽ cải thi n áng ể ộ
óng ặ en, 3% giảm nhiề iể nóng c ảy của en v giảm sức căng ề
mặt của men nung chảy. Li2O ặt bi t ho ộng ở nhi ộ ca , ừ en c ả vừa
trở i có ể ng a c c ì
Canxi oxit: CaO có n i ộ nóng c ảy rất cao (khoảng 25720
C). N u t o
n ợp chấ i ica ì n i ộ nóng c ảy chỉ còn n 14000
C, khi trộn lẫn với
v i i i ica ác nữa ì ả năng o pha lỏng nóng c ả ăng ca có ể ừ
10000
C CaO c ất ổn n en vì nó ăng cường n ổn nh cho silicat kiềm
c n n ược ng n iều trong sản xuấ en T ường ưa v ưới d ng CaCO3
tinh khi , á v i, á ấn, ...
Magie oxit: MgO có ác ụng ư ng ự n ư CaO ng en, có n i ộ nóng
chả ca n n c ỉ ược ng với ượng nhỏ ể giảm nhi ộ nung chảy men.
Với ượng nhỏ ì ăng ộ óng, giả ược h số ãn nở nhi Còn i c
ượng nhiề ì c en ục v ăng n i ộ nóng c ảy của en D có
sức căng ề mặt lớn n n ường ược ng ể t o men co trong gốm mỹ ngh .

30
Kẽm oxit: ZnO ường gọi iềm trắng, có n i ộ nóng c ảy thấ vì vậy
ược ng n ư c ất trợ ng c các i en có n a i v có ượng Al2O3
cao. ZnO với ượng nhỏ ăng ộ óng, ộ chả áng của en v ăng ộ
áng của chấ , i ượng nhiều l i g ục cho men do k in ừ a ỷ
in ng á ìn ng ội Có ả năng n i giả n n ễ g nứt men.
Nhôm oxit: Al2O3 c ất ổn nh men tố vì nó oxit ưỡng n , ượng
Al2O3 ưa v en còn ụ thuộc v ó i en n u muốn en có ề
mặ óng áng ì c A 2O3 với ượng nhỏ, còn c ượng nhiề ì
cho bề mặt men b mờ.
Silic oxit: SiO2 óng vai ò an ọng nhấ ể t o men. Khi k t hợp với oxit
az o pha thuỷ in D ng với ượng cao, men sẽ ó c ả , ộ bền óa ăng,
giảm h số giãn nở của en, v cũng o k in g i a SiO2 còn n ần
áng ể t i ica ng an.
Thiếc oxit: SnO2 ng an ng en, ng ộc n án ề
c en có ắng ục. Sự t ục cũng ụ thuộc v ộ m n của ng n i u.
1.2.8. Phƣơng ph p s n uất men
1.2.8.1. Phương pháp cổ điển
Có ể á ụng cho hầu h các i men sống. Phối li ược nghiền ướt
ng á ng iền i gián n n ộ m n cần thi t (qua h t s ng 10000 lỗ/cm2
).
N u nghiền á n ấ ối với en ục sẽ g n n i n ượng n á n ề
mặ v ó c ả i n ng Còn ng iền á n các t co l i, men dễ vỡ nứt.
Men trắng, en ng ì a i ng iền ng n n c en c ảy qua một h
thống na c ể khử sắt.
Chống lắng c en, c men ặc n, v en ấ é c ưa n ng
a ca an (< 20% , cũng có ể v ộ in ột, keo glutin, xenluloza,
a các c ấ e ác (2–3% , các aci u hay NH3 hoặc amon oxalat, bentonit.
1.2.8.2. Phương pháp f i
Có ể khắc phục ược n ược iểm của ư ng á cổ truyền, với ư ng
á ản xuấ ối li ược nấu chảy r i ng ội n an ( i óa v ng iền men.
Khi t o men frit, cần c ú ý: ượng nước k in ường có ng ng n

31
li u. Cần phải ưa SiO2 v ( az : SiO2 = 1:1–1:3 Đối với frit kiềm ứng với
1 mol kiề ì n ất phải ưa v 2,5 SiO2 (n ng ượng kiề ư ẽ tan
m n v ng nước). Tố n cả ưa v B2O3 Đối với frit kiề n n ưa
mộ ượng nhỏ Al2O3.
1.2.9. Phƣơng ph p đƣa men lên ề mặt gốm sứ
Nhúng toàn bộ sản phẩm vào men : Mộc ược ch r i n úng v
huyền en ột thời gian nhấ nh, nhờ n ề mặt mộc có ộ xố ca n n
huyền ú v á n n ộc Sa ó e n ng, lớp huyền á n
mộc sẽ nóng c ả n en.
Dội men ( i i é a ng a ng i ản phẩm.
Phun men: Mộc ược ch r i ược phun lớp men phủ n ề mặ ư ng
mộc lớ en á n ộc rấ ề v ộ vừa ải D ng ư ng á phun
en c năng ấ v c ấ ượng cao, ti t ki ng n i u.
Tưới men: ư ng á n ược ng ể áng en ấm ố á v ứ n ăn
có ng bằng phẳng.
1.2.10. C khuyết tật của men
Khuyết tật lỗ kim, lỗ men: Xuấ i n t tật lỗ kim, lỗ men do sự á
a ừ en i n ng Một số ng n n n g a t tật lỗ kim, lỗ men.
Bọ n ỏ, n v ậ ng á ề mặt.
Bọ á ớn, nằm giữa lớp men chứ ng n á ề mặt men.
Bọ n ừ ng ư ng, a ó á a ng i
Khuyết tật nứt men: T n ề mặt sảm phầm gốm sứ xuất hi n các v t nứt nhỏ
hoặc có i v t nứt lớn v n ề mặt gốm sứ. Những v t nứ ó có ể ìn
n nga a i ở lo hoặc một thời gian a ó ới nứt, những v t nứ ó a ố
ng ng ốn ưng người ta vẫn t o men nứ ể ang n các i gốm
mỹ ngh g n n n nứ en: a ổi nhi ộ ột ngộ g ứng suấ nứt
men, nung nhi ộ ca nóng c ảy th c an ng ư ng o những v t nứ ,…
Khuyết tật sôi men: Xảy ra khi nhi ộ nóng c ảy của men thấ n n i ộ
nung của sản phẩ á n iều. Sự i en cũng có ể xảy ra do sử dụng ng n
li en có c ấ ượng thấp

32
Khuyết tật sự dồn men và nếp gấp: D n en ụ en n giọ v n p
gấ ìn n i các chỗ chảy của men hoặc do men nghiền á n, hay tấm
ng ược ch kỹ ước i áng en.
Khuyết tật men b sần: g n n n t tật men b sần do nhi ộ nung
thấ n n i ộ nóng c ảy hoặc có i ớ en áng á ỏng, do trong
n hần en có ột số oxit có n i ộ nóng c ả ca các oxit ó c ỉ ược
nung ở nhi ộ thấ , các oxit c ưa c ả a n n o men b sần.
Khuyết tật men b co: en n ề mặt sản phẩm gốm sứ co cụm l i dẫn
n bề mặt men chỗ ỏng ác n a , ậm c ể l i khoảng trống ng en
n ề mặt sản phẩm.
Khuyết tật men chảy không đều: i các cấu tử của en c ưa ược nghiền kỹ,
sản phẩm nung non, chấ ượng i é Men c ưa ược nung kỹ, ặc ưng ởi ộ
cứng thấ , có c ứa mộ ượng lớn các t th c an c ưa c ảy h có c ước ừ 20
n 30 n v các ọ ìn òn có c ước ừ 30 n 40nm với số ượng lớn.
Các ọ n ố trong lớ en, còn ng ớp ti úc các ọ n ấ D các
ng n n n n n n en có ộ óng ấp, bề mặ en có ể b gợn óng.
Khuyết tật lắng đọng men : Về mộ a của tấ ( en n ìn n
men b chả ng á ìn n ng i ượng các vật li ấ é ng en
thấ , en á v ư ng ộc é Sự chuẩn b tấm mộc v en ng ư ng
xứng n a , ộ xốp của ư ng ấm nung lần một lớn, en có ể t n ớ
nó chảy khi nung tấm.

33
Chƣơng 2. NỘI DUNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
2.1.1. Nghiên ứu thành phần đất sét
g i n cứ n ần ấ é ng gố ước T c ằng ư ng á p ổ
án ắc năng ượng, ác n n ần óa ọc của ấ é Từ ó n án các
n ối i en ợ với ư ng gố
2.1.2. Nghiên ứu đơn phối liệu men
g i n cứ n ối i en ng c ì ợ với ư ng gốm.
S án ối i en n ư ng gố ước c với nền ấ é ác
g n i an ầu g ường th c , cá , ca an , a , d i , á v i
Phối li ược sẽ ược nghiền bi, lọc ng e , áng en v n ng en
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU [3], [21]
2.2.1. Phƣơng ph p phổ t n sắ năng lƣợng (EDX)
ư ng á ổ án ắc năng ượng (EDX) hay Phổ án ắc năng ượng
kỹ thuậ n c n ần óa ọc của vật rắn dựa v vi c ghi l i phổ tia
X á a ừ vật rắn ư ng ác với các bức x ( c ủ y c i n tử có
năng ượng ca ng các n iển vi i n tử T ng các i i u khoa học, kỹ thuật
n ường ược vi t tắ EDX hay EDS xuấ á ừ n gọi ti ng Anh Energy-
dispersive X-ray spectroscopy.
g n ý của EDX: Kỹ thuật EDX chủ y ược thực hi n ng các n
hiển vi i n tử ở ó, ảnh vi cấ úc vật rắn ược ghi l i ng a vi c sử dụng
c i n tử có năng ượng ca ư ng ác với vật rắn. Khi ch i n tử có năng
ượng lớn ược chi v vật rắn, nó ẽ n v ng n ử vật rắn v
ư ng ác với các ớ i n tử n ng của ng n ử Tư ng ác n ẫn n vi c
t a các tia X có ước óng ặc ưng ỉ l với ng n ử số (Z) của ng n
tử theo nh luật Mosley.
Có ng ĩa , ần ố ia X á a ặc ưng với ng n ử của ỗi c ấ có
ặ ng c ấ ắn Vi c g i n ận ổ ia X á a ừ vậ ắn ẽ c ng in về
các ng n ố óa ọc có ặ ng ẫ ng ời c các ng in về ỉ ần các
ng n ố n

34
Tia X á a ừ vậ ắn ( ư ng ác với c i n ử ẽ có năng ượng
i n i n ng ải ộng, ẽ ược ưa n án ắc v g i n ận (năng ượng n ờ
e ec c c ển ( ường Si, Ge, Li ược n ằng ni ỏng, ộ
c n c i n ỏ a i n ử ứ cấ ư ng ác với ia X, i ược ái v ộ
anố n ỏ Cường ộ tia X ỉ với ỉ ần ng n ố có ặ ng ẫ Độ n giải
của é n c ụ ộc v c cỡ c i n ử v ộ n của e ec
(v ng ộng c cực của e ec
Độ c n ác của EDX ở cấ ộ ộ v i ần ă ( ng ường g i n ận
ược ự có ặ của các ng n ố có ỉ ần cỡ 3-5% ở n T n i n, EDX ỏ a
ng i ả với các ng n ố n ẹ (v ụ B, C v ường ấ i n i ứng
ng c ậ các ỉn ia X của các ng n ố ác n a ( ộ ng n ố ường á
a n iề ỉn ặc ưng Kα, Kβ , v các ỉn của các ng n ố ác n a có ể
c ng c ậ n n a g ó ăn c n c
2.2.2. Phƣơng ph p đo màu
T ng các ĩn vực c n , ắc ược biểu diễn mộ các n ượng
n n iều h tọa ộ ng gian ác n a C ẳng h n: h to ộ RGB (Red Green
B e , CIE XYZ, CIE v, CIE *a* *, T ng ó, tọa ộ CIE *a* *
biểu diễn ắc ng ề e các ướng trong h tọa ộ ng gian a ục L*,
a*, * n n ã ược tổ chức CIE chọn sử dụng c n ức từ nă 1976
M ắc ược án giá ộ các n ượng bằng ư ng á Để
cần phải có ột ngu n áng, vậ an á v i t b thu nhận. Vật cần
ược chi áng ằng bức x i n ục á a ừ mộ èn i c ẩn D65 Án
áng ản x từ bề mặt vật ở mộ ướng ác n ược truyền qua bộ lọc (g m ba
n ọc i c ẩn: ỏ, an á c , an nước biển ước i i ới thi t b
cảm bi n.
T n i u cảm nhận về các c ản ( ỏ, an á c , an nước biển) thu
ược nhờ thi t b cảm bi n quang i n a ó ược chuyển n n i u số T n
hi u số ược ư ữ trong thi t b n c a n MCA (M i C anne
Analyzer). K t quả ược ột bộ các c ỉ số L*, a*, b*.
T ng ó:
*: ộ áng ối của , * có giá nằm trong khoảng 0 ÷ 100 ( en - trắng).

35
a*: a* > 0 ỏ, a* < 0 an ục.
*: * > 0 v ng, * < 0 an nước biển.
ư vậy, trong h to ộ CIE L*a*b*, mỗi ược ác nh bởi bộ
a giá L*, a*, b*. Sự ác n a giữa 2 ấ ì ược ác nh bởi n
vect ∆E:
∆E = [(∆ * 2
+(∆a* 2
+(∆ * 2
]1/2
H nh 2.1. Hệ tọa độ biểu diễn màu sắc CIE L*a*b*
Các ẫ ng i n cứu của óa ận ược ằng thi t b Micromatch
Plus của ãng In en (An i òng ng i m của n á en F i - Hu .
Độ n giải của thi t b 0,01
2.2.3. Đ nh gi về màu sắc bằng thị gi và so s nh với m h nh màu RGB
Để án giá c n ác về ắc cần thi t phải sử dụng ư ng á
T n i n ng ực iễn ắ người có ể á i n ược ự ác i n an
v c n ác
C ở của á ìn n ắ người có các cả ang có ìn
nón n n còn ược gọi ìn nón, các n ng ường có ản ứng
cực i với án áng v ng - an á c ( ìn nón , an á c (
ìn nón M v an a ( ìn nón S ư ng ứng với các ước óng khoảng
564 nm, 534 n v 420 n
V ụ, v ng ấ ược i các cảm nhận an - v ng ược
c c n iề n ộ c ú với t cảm nhận an á c v ỏ
cảm nhận ược i các cảm nhận v ng - an á c ược c c
nhiề n với t cảm nhận an á c

36
H nh 2.2. M h nh phối trộn màu ổ sung của RGB
Mặc i n ộ cực i của các ản x của các cả ang ng
diễn ra ở các ước óng của “ ỏ”, “ an á c ” v “ an a ”, a n
ược ả n ư các gốc vì c úng có ể sử dụng mộ các ư ng ối ộc lập
ể c c a i t cảm quang.
Khi biểu diễn ưới d ng số, các giá RGB ng ìn 24 bpp ng
ường ược ghi bằng cặp ba số ng n giữa 0 v 255, ỗi số i di n c cường
ộ của ỏ, an á c , an a ng ật tự n ư .
Số ượng ối a ẽ :
256 x 256 x 256 hay 2563
hay 224
= 16 777 216
2.2.4. Phƣơng ph p đ nh gi hất lƣợng màu trên men g ch
Chấ ượng của en a n ng ược án giá e các i c an
trọng, ó : ộ n án của chấ ng en, ắc của en a n ng
v ộ ổn n e n i ộ n ng M en g c ược án giá ắc qua
vi c các giá ặc ưng ắc (L*, a*, b*).
Độ n án ng en: ược án giá a an á ắc n ố
ng en có ng ề ng, có g t tậ n ặ en ng
2.3. DỤNG CỤ, THIẾT BỊ VÀ HÓA CHẤT
2.3.1. Dụng cụ
- Bìn nh mức, ũa ủy tinh, cốc thủ in , c cối sứ, c én n ng
- S ng 270 mesh (0,03mm).
- C n n c
2.3.2. Thiết bị
- Tủ sấ ( a Hóa ọc, ường Đ i học Sư m - Đ i học Hu ).

37
- ò n ng ( ng Gố ước T c - T.T. Hu ).
- Má ng iền i ( a Hóa ọc, ường Đ i học Sư ph m - Đ i học Hu ).
H nh 2.3. M y nghiền bi siêu tốc
- Thi t b ổ án ắc năng ượng EDX ( ường Đ i học Khoa học Tự
n i n, Đ i học Quốc gia H ội).
- Thi t b en ( òng ng i C ng Cổ phần Frit-Hu ).
2.3.3. Ho hất
- T ường th ch: Na2O.Al2O3.6SiO2
- Cao lanh: Al2O3.2SiO2.2H2O
- Dolomit: CaMg(CO3)2
- Đá v i: CaCO3
- Borax:Na2B4O7.10H2O
- Cá : SiO2
- Oxit kẽm: ZnO
- Oxit t : MnO2, CoO, CuO, Fe2O3 , TiO2
- ước: H2O

38
Chƣơng 3. KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
C úng i i n n n c n ần ấ é , ộ c n ng, ắc khi
nung, từ ó n án các ối li en ợp với ư ng gốm.
3.1. PHÂN TÍCH THÀNH PHẦN [3], [11], [17].
3.1.1. Ph n tí h thành phần hóa đất sét
H nh 3.1. Gốm Phƣớ Tí h
T n ần các ng n tố trong mẫ ấ é của ng gố ước T c ược
ằng ư ng á EDX K t quả n c ược ìn ng ảng 3.1.
H nh 3.2. Kết qu ph n tí h EDX ủa mẫu đất sét

39
B ng 3.1. Thành phần o it trong mẫu đất sét
Oxit Na2O K2O MgO Al2O3 SiO2 CaO TiO2 Fe2O3 LOI
Đơn vị ( % ) 0,77 12,02 0,15 6,82 74,9 0,19 0,47 1,70 4,98
Đấ é ở é e n ần óa ộc lo i ấ é n , chứa
ượng SiO2 tự do nhiều. Ở ượng i CaO v MgO < 1% n n c i ự có
mặt của c úng ự thay th ng ìn của các i n Ca2+
v Mg2+
trong m ng ưới
tinh thể áng é Tư ng ự ượng oxit sắ > 1% n n a c i c úng ợp chất
chứa sắt.
Xư ng gố có á en ( ượng Fe2O3 nhiều), có ộ co nung
n 14%. Mặ ác, ể ảm bảo sự ư ng ng giữa v ng n i ộ k t khối của
ư ng (12000
C v n i ộ chả n của en ể i n t giữa ư ng – men bền
vững. Các c ng ức men ã ược n án v ựa chọn sao cho nhi ộ chả n
của men ở khoảng nhi ộ từ 11800
C n 12000
C ợp với ư ng gốm.
3.1.2. Thành phần hóa nguyên liệu
T n ần óa ọc của các óa c ấ v ng n i ược ìn ng
bảng 3.2.
B ng 3.2. Thành phần hóa lo i hóa hất và nguyên liệu hính
Tên hỉ
tiêu
Đơn vị
Tên nguyên liệu
Trƣờng
th ch
Borax Cao lanh Đ v i C t ZnO Dolomit
SiO2 % 60,70 46,34 98,00 1,20
Al2O3 % 23,30 40,29 0,40
B2O3 % 49,98
MgO % 0,10 0,03 2,40 21,91
CaO % 0,70 0,22 53,60 30,48
ZnO % 92,00
K2O % 4,60 0,08 0,07
Na2O % 9,80 21,56 0,03 0,11
Fe2O3 % 0,10 0,33 0,08
TiO2 % 0,01 0,68 0,19
LOI % 0,69 28,46 12,00 44,00 2,00 8,00 45,56

40
Các óa c ấ ác óa c ấ c ng ng i p g m: K2CO3 (99%), Li2CO3
(99%), MnO2 (99%), CoCO3 (99%), TiO2 (98%).
Các ng n i u lựa chọn ược n c n ần óa i òng
nghi n c óa, á g ch Frit- Hu .
3.2. NGHIÊN CỨU ĐƠN PHỐI LIỆU MEN
3.2.1 C ƣớc thực hiện [7],[11]
Các ước thực nghi ược ó ắ ng ìn 3 5
H nh 3.3. Sơ đồ thực hiện
C n phối liệu
Bi nghiền
M y nghiền bi
(20 phút)
Liệu : i : nƣớc
= 1,0 : 1,2 : 1,0
Nƣớc
Xƣơng mộcTr ng men
Sấy (105-1100
C)
(30 phút)
Nung (12000
C)
(1 giờ)
S n phẩm
Lọc men,
ủ men

41
3.2.2. Nghiên ứu một số ng thức men [1], [11]
Nhi t ộ nung men ược lựa chọn trong khoảng nhi ộ từ 1180- 12000
C.
T e ý t, c ng ức ể n án các i en n ư a :
0,3 K2O
0,2 Al2O3 2,5 SiO2
0,7 CaO
Xư ng gốm rất dễ vỡ khi nung khi nhi ộ ăng n an a n i t h xuống
ột ngột. n khi nung tốc ộ ăng n i t chậ , i ng ội tự n i n n n
mới lấy sản phẩm ra.
Đấ é i n ng có n ẫ , ác với lo i ấ é ắng khả năng á
ố n, n n i ựa chọn men phải chọn en ục, có ộ che phủ tố , á
tố , ăng ộ thẩm mỹ cho sản phẩm gốm.
Men sử dụng en ng c ứa c ì vì các ản phẩm gố ng n ững
ng ang còn ng ng in t hằng ng
3.2.3. Thí nghiệm lần 1 [1], [7], [11], [23]
Từ c ng ức i en gốc v n ần óa của một số ng n i , óa
chất, n án n ần óa i en G1, en an c an có n i ộ
nóng c ảy 12000
C n ư ã ược n án v ìn ng ảng 3.3
B ng 3.3. Thành phần phối liệu mẫu G1
STT Nguyên liệu sử dụng
Thành phần phối liệu
PTL (gam) (%)
1 T ường th ch 65,70 43,08
2 Cá 50,80 33,31
3 Borax 21,00 13,77
4 Đá v i 10,00 6,56
5 Dolomit 3,00 1,97
6 CoCO3 2,00 1,31
Tổng cộng 152,50 100,00

42
T n án số chả v số giản nở nhi e ý t trong bảng 3.4.
B ng 3.4. Hệ số h y và hệ số gi n nở nhiệt lý thuyết mẫu G1
Chỉ tiêu
Đơn vị
tính
Gi trị
Mẫu G1
H số chảy 0,277
H số giản nở nhi t 10-7
(0
K-1
) 71,0
Q á ìn ng i ược thực hi n n ư a :
C n ộn phối li u
Nghiền m n ng á ng iền i i ốc khoảng 20 ú
Độ ẩm men: khoảng 67%
ượng ó ng 270 mesh (0,03mm) < 2 %
T áng en n ẫu sứ mộc ã ược n ng ộ.
ng ng i m t i ò gố ước T c
Nhi ộ nung Tmax: 12000
C, tốc ộ n ng n i t 1-1,50
C/ ú , thời gian ư 1
giờ v ng ội tự n i n e ường c ng n ng n ư ìn 3 4.
H nh 3.4. Đƣờng cong nung

43
H nh 3.5. Mẫu G1
Sau khi nung ở nhi ộ 12000
C mẫ en c ưa c ảy, nứt men, n ề mặt b
en, ng cầ n ư ng ốn D ó ướng iều chỉn ược ặ a :
t n án ối li có số giản nở nhi t của en ợp với ư ng. Hai oxit trợ
chảy m n Li2O v ZnO ược sử dụng nhằm giú en c ả ề n, v có số
giãn nở nhi t thấp, k t hợp với B2O3 cải thi n hi n ượng r n en v ả năng
b ăn òn óa học. T e ướng n , c ng ức men G2 ược lựa chọn n ư ìn
ng ảng 3.5.
PTL (gam) (%)
1 T ường th ch 65,70 41,85
2 Cá 50,80 32,36
3 Borax 21,00 13,38
4 Đá v i 10,00 6,37
5 Dolomit 3,00 1,91
6 ZnO 2,50 1,59
7 CoCO3 2,00 1,27
8 Li2CO3 2,00 1,27
Tổng cộng 157,00 100,00

44
B ng 3.6. Thành phần hóa ài men G2
Chỉ tiêu SiO2 Al2O3 B2O3 Na2O K2O CaO MgO
% 56,95 9,69 6,69 6,96 1,91 4,29 0,62
Chỉ tiêu Fe2O3 TiO2 ZnO Li2O CoO LOI
% 0,043 7,784.10-3
1,463 0,51 0,50 14,67
Chỉ tiêu Đơn vị tính
Gi trị
G2
H số chảy 0,292
(0
K-1
) 70,14
H nh 3.6. Mẫu G2
Sau khi nung ở nhi t ộ 12000
C, mẫu men G2 chả ề , n ề mặ áng
bóng có en v an , n i n ắc ng ng ều, k ng
cầ n ư ng ốn. Điề n có ể do á ìn n ng o pha spinel CoFe2O4 có
en n n an của C an ng ược ề Hướng iều chỉn ược ặt ra
ổ sung oxit coban ể t an ng ề n
Từ thực nghi v n ướng iều chỉn n, i phối li u men G3 v G4
an c an ược lựa chọn n ư ìn ng ảng 3.8.

45
B ng 3.8. Thành phần phối liệu mẫu G3 và G4
STT
Nguyên liệu sử
dụng
mẫu G3
mẫu G4
PTL (gam) % PTL (gam) %
1 T ường th ch 65,70 41,31 65,70 40,81
2 Cá 50,80 31,95 50,80 31,55
3 Borax 21,00 13,21 21,00 13,04
4 Đá v i 10,00 6,29 10,00 6,21
5 Dolomit 3,00 1,89 3,00 1,86
6 ZnO 2,50 1,57 2,50 1,55
7 Li2CO3 2,00 1,26 2,00 1,24
8 CoCO3 4,00 2,52 6,00 3,74
Tổng cộng 159,00 100,00 161,00 100,00
B ng 3.9. Hệ số h y và hệ số gi n nở nhiệt lý thuyết mẫu G3 và G4
Gi trị
G3 G4
H số chảy 0,299 0,299
(0
K-1
) 70,63 69,75
H nh 3.7. Mẫu G3 và G4 trên ƣơng gốm Phƣớ Tí h

46
C, mẫu men G3 v G4 chả ề , óng áng,
ng ất hi n bọ , ng có i n ượng co men, r n men, chứng tỏ có ự
hợp tốt giữa ư ng v en T n ề mặt mẫ G3 an c ưa ng ề v ậm
n với mẫu G4. Ở cường ộ thuộc v ượng (% g
(C O ưa v v ản chất men. D ó ướng iều chỉnh ti e ăng
ượng oxit c an, c ng ức men G5 ược lựa chọn n ư ìn ng ảng 3.10.
mẫu G5
PTL (gam) %
1 T ường th ch 65,70 40,31
2 Cá 50,80 31,17
3 Borax 21,00 12,88
4 Đá v i 10,00 6,13
5 Dolomit 3,00 1,84
6 ZnO 2,50 1,53
7 Li2CO3 2,00 1,23
8 CoCO3 8,00 4,91
Tổng cộng 163,00 100,00
Gi trị
G5
H số chảy 0,310
(0
K-1
) 71,21
H nh 3.8. Mẫu G5

47
C, mẫu men G5 c ưa c ảy, bề mặ en, ng
cầ n ư ng ốn. Do i ăng ượng oxit CoO á n iề , è e
sự a ổi về nhi ộ nung men, h số giản nỡ nhi t, n n khi hi u chỉnh
ượng i phải ợp. Trong phối li en n , i c an c ợp ưa
v ở khoảng 1-3%, ì cầu.
Từ thực nghi v n án số giản nở nhi n c ấ ướng lựa
chọn n ần n ối li en ã i úng ướng Các ối li en có số
giãn nở nhi i n ng ợp với ư ng, en c ả ề , ng có i n ượng
bong men, nứt men, bề mặ óng áng, ng có ọ ất hi n.
3.2.4. Thí nghiệm lần 2 [1], [7], [11], [23]
Trong phối li u men G3 hay G4, i c an óng vai ò i X ất
á i en iều chỉnh ở bảng 3.8, oxit coban có ể thay th MnO2 hoặc CuO...
Từ thực nghi v n ướng iều chỉn n i ối li u men G6 en ược
ìn n ư ảng 3.12.
Thành phần phối liệu mẫu G6
PTL (gam) %
1 T ường th ch 65,70 41,85
2 Cá 50,80 32,36
3 Borax 21,00 13,38
4 Đá v i 10,00 6,37
5 Dolomit 3,00 1,91
6 ZnO 2,50 1,59
7 Li2CO3 2,00 1,27
8 MnO2 2,00 1,27
Tổng cộng 157,00 100,00
Gi trị
G6
H số chảy 0,297
(0
K-1
) 68,69

48
H nh 3.9. Mẫu khi tr ng men
H nh 3.10. Mẫu G6
C mẫu men G6 ã c ả , n i n ề mặt
ng óng, ất hi n các v t mờ ục, en ng ược n ư cầu.
Vì a oxit CoO bằng MnO2 n n è e có ự a ổi về nhi ộ
nung men, h số giản nỡ, n n en i n ng có ác với men G3 hay G4 ban
ầu. Ở , vì n i ộ n ng 12000
C, n n MnO2 chuyển n MnO MnO
một oxit trợ chảy, n ượng nhỏ ì ễ ng c ảy trong men, n ượng
n 5% ì ắ ầu k t tủa.
Hướng iều chỉnh ti e ổ sung Fe2O3, nhằm t a ine en
giữa hai i Đ ng thời iều chỉnh h thấp nhi ộ chảy của men, cụ thể ăng
n ần các cấu tử có ác ụng h thấp nhi ộ chả n ư B a , h thấ n
phần các cấu tử ăng nhi ộ chảy của men n ư SiO2, Al2O3.

49
Từ thực nghi v n ướng iều chỉn n, i phối li u men G7 ược
chọn v ìn ng ảng 3.14 n ư a :
PTL (gam) (%)
1 T ường th ch 65,70 40,91
2 Cá 46,80 29,14
3 Borax 25,00 15,57
4 Đá v i 10,00 6,23
5 Dolomit 3,00 1,87
6 ZnO 2,50 1,56
7 Li2CO3 2,00 1,25
9 MnO2 2,00 1,25
10 Fe2O3 3,60 2,22
Tổng cộng 160,60 100,00
Gi trị
G7
H số chảy 0,320
(0
K-1
) 71,38
H nh 3.11. Mẫu G7

50
C mẫu men G7 chả ều, bề mặ óng, có
en ền, ng c ng en, nứ en, c ợ ưa v ử dụng cho sản xuất.
3.2.5. Thí nghiệm lần 3 [1], [7], [11], [23]
Tư ng tự, vi c thay th oxit coban bằng MnO2, n án ối li u men G8
bằng các a oxit MnO2 bằng CuO nhằm t en an lục. Từ thực
nghi v n ướng iều chỉn n i ối li u men G8 an lục ược
ìn n ư ảng 3.16.
PTL (gam) %
1 Cá 44,00 35,93
2 T ường th ch 35,60 29,07
3 Đá v i 14,85 12,13
4 Borax 11,50 9,39
5 Cao lanh 8,60 7,02
6 ZnO 3,00 2,45
7 Na2CO3 2,70 2,20
8 CuO 2,20 1,81
Tổng cộng 122,45 100,00
Gi trị
G8
H số chảy 0,273
(0
K-1
) 65,44
H nh 3.12. Mẫu G8

51
C mẫu men G8 ã bắ ầu chả , n ưng c ưa
óng, có an , có i n ượng cuốn men, khuy en n ề mặt, t o khe hở,
ng c e ủ h ư ng gốm. Do ộ n ớ , ức căng ề ặ của men cao cũng n ư
ộ ấ ướ của men ng ố n n các khe nứ , iể óc men ng n ững ng
ược n i còn é ộng ra v ể i các v ng men.
ộ n ớ , ức căng ề ặ của men giả ống, ộ ấ ướ của ư ng
ởi men ố n ì các v nứ , v óc men có ể ược n i n n ặc ộ
ần Từ ý , cần h thấ n phần các cấu tử ăng ức căng ề mặt của
en n ư A 2O3 CaO, MgO...
Từ thực nghi v n ướng iều chỉn n, i ối li u men G9 ược
chọn v ìn ng ảng 3.18 n ư a :
PTL (gam) %
1 Cá 40,00 36,36
2 T ường th ch 30,00 27,27
3 Borax 13,00 11,82
4 Đá v i 11,00 10,00
5 Cao lanh 8,60 7,81
6 Na2CO3 2,70 2,45
7 ZnO 2,50 2,27
8 CuO 2,20 2,00
Tổng cộng 110,00 100,00
Gi trị
G9
H số chảy 0,298
(0
K-1
) 69,02
ng ng thời mẫu men G9 n nền ư ng gố ước T c v n nền
ấ é ắng, ể án ự ác i t của hai lo i ất.

52
H nh 3.13. Mẫu G9-1 trên ƣơng gốm Phƣớ Tí h
H nh 3.14. Mẫu G9-2 trên đất sét trắng
C mẫu men G9, n ư ng gố ước
T c ã c ảy, an cầ , ng nứt men, co men. T ng iều ki n
i ường i óa, C O ng khử th nh Cu2O, ó an ục
trong suốt trong men. Còn ẫ n nền ấ é ắng ộ chả áng của men
ng ề , n i n an ngọc rấ ẹp, so với n nền ấ ước T c ì
khả năng á ố n
Điề n ột phần ư ng gố ước T c n ần ác với ất
é ắng, dẫn n i n t giữa ư ng- en a ìn n ớ ng gian ác
nhau. Mặ ác ư ng gố ước T c i n ng có n en ( ượng Fe2O3
nhiều) n n ả năng á của men h n ch n so với ư ng gố ấ é ắng.
D ó ỗi lo i ư ng gố ác n a ì có ỗi lo i en ợ i ng về h số

53
giãn nở nhi t, nhi ộ nung... Khi chọn men phủ n ư ng gố ước T c cần
chọn en ục, en có , có ả năng c e ủ khuy iểm của ư ng gốm tốt.
3.2.6. Thí nghiệm lần 4 [1], [7], [11], [23]
Trong sản xuất gốm sứ, men trắng ục ược sử dụng phổ bi n, có ả năng
che phủ tốt, dễ k t hợ c ng các ộ , ể t o ra sản phẩm ng ú n. Từ
thực nghi v n ướng iều chỉn n, i ối li u men trắng G10 ược chọn
v ìn ng ảng 3.16 n ư a :
PTL (gam) (%)
1 Cá 40,00 37,14
2 Borax 17,00 15,78
3 T ường th ch 16,00 14,86
4 Cao lanh 9,50 8,82
5 ZnO 8,00 7,43
6 Đá v i 7,90 7,34
7 Dolomit 7,30 6,78
8 TiO2 2,00 1,85
Tổng cộng 107,70 100,00
Gi trị
G10
H số chảy 0,337
(0
K-1
) 58,97
H nh 3.15. Mẫu G10

54
C mẫu men trắng G10 chảy, n ưng c ưa óng,
bề mặ en ng óng, sần. Hướng iều chỉnh ti e ổ ng ượng ZnO
nhằ giú en c ả ề n, v có số giãn nở nhi t thấp, c ợp khi sử dụng
c ng với TiO2 c ất t ục cho men T e ướng n , c ng ức men G10 ược
lựa chọn n ư ìn ng ảng 3.22.
PTL (gam) (%)
1 Cá 39,00 36,86
2 Borax 17,30 16,35
3 T ường th ch 14,00 13,23
4 Cao lanh 9,50 8,98
5 ZnO 8,80 8,32
6 Đá v i 7,90 7,47
7 Dolomit 7,30 6,90
8 TiO2 2,00 1,89
Tổng cộng 105,80 100,00
Gi trị
G11
H số chảy 0,32
(0
K-1
) 86,48
H nh 3.16. Mẫu G11

55
C mẫu men G11 chả ều, bề mặ óng, có
trắng ục, ng c ng en, nứ en, c ợ ưa v ử dụng cho sản xuất.
Men trắng khi k t với ượng bộ ẽ t a en ng ú, c ản
phẩ a ng n T n i n ộ ắ n n iều so với các i , về mặt
kinh t sử dụng các i ẽ rẻ tiền n T v ục c ử dụng, có ể
sử dụng các ối li en n ể ưa v ản xuất.
3.3. KHẢO SÁT CƢỜNG ĐỘ MÀU, KHẢ NĂNG PHÁT MÀU CỦA MEN SAU
KHI NUNG [3], [21]
Nhằm khả á ả năng á của các n ối li en ã ng i n cứu,
c úng i i n n các ẫ en n. K t quả ắc thể hi n ở bảng:
B ng 3.24. Kết qu đo màu men
Mẫu
L*(0 - 100:
đen - trắng)
a* (+ đỏ
- xanh lục)
*(+ vàng
- xanh mực)
Màu sắc
G3 11,01 13,86 -36,93 Xan ư ng
G4 21,11 22,92 -53,30 Xan ư ng
G7 4,50 2,06 -8,30 Đen
G9-1 24,24 -13,42 26,93 Xanh lục thẫm
G9-2 37,53 -34,73 36,80 Xanh lục
G11 88,76 0,79 -0,81 Trắng ục
Từ k t quả bảng 3.24 cho thấy:
Tất cả các ẫu men ề có ắc ng ều, khả năng á ng en
tố , cầ n ư ng ốn.
Khả năng á của en n ư ng gố ước T c é n với
n nền ấ é ắng. Chỉ số L*
của an n nền é ắng ca n với n
ư ng gố ước T c , an ục áng v ư i n
Men có ộ c ả n ề ố , ng n en, ề mặ en ng có ọt
, óng áng, ng có i n ượng co men, r n men, khả năng c e ủ tốt ợp
với ư ng gố ước T c , có ể ưa v ứng dụng sản xuất.

56
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
KẾT LUẬN
Q a á ìn ng i n cứ các n ối i en c ư ng gố ước T c ,
c úng i ược n ững ả n ư a :
1 Đã n c ược n ần ấ é của ư ng gố ước T c
2 Đã ổng ợ n c ng các n ối i en ng c ì G3, G4, G7, G9,
G11 ưa v ản ấ
g n i ầ : T ường c : a2O.Al2O3.6SiO2; Cao lanh:
Al2O3.2SiO2.2H2O; Dolomit: CaMg(CO3)2; Đá v i: CaCO3; Borax: Na2B4O7.10H2O;
Cá : SiO2; O i ẽ : ZnO; O i : MnO2, CoO, Fe2O3, TiO2.
i ộ n ng: 12000
C, ời gian ư 1 giờ
T ời gian ng iền ối i : 20 ú
Độ ẩ ảng 60%- 67%
ượng ó ng 270 mesh (0,03mm) < 2 %
3 Đã ả á cường ộ m , ả năng á của các n ối i en
ổng ợ ược ả c ấ các n ối i en ề ợ , có ể ưa v
ứng ụng v ản ấ
KIẾN NGHỊ
Do h n ch về iều ki n ng i cũng n ư ời gian thực hi n luận văn,
c úng i c ưa ể ng i n cứu tấ ược nhiề các n ối li en ác n a Vì
vậ , c úng i ề xuất một số ướng c các ng i n cứu ti p theo:
1. Khả á số giản nở nhi t của en v ư ng ằng thực nghi , ể dễ
chủ ộng hi u chỉn n ối li u men.
2. g i n cứu một số c ng ức men r n, t o ra sản phẩ có giá thẩm mỹ
v giá kinh t ca n
3. Chủ ộng ng i n cứ các n ối li en i ừ tro trấ , các ng n i u
có ẵn ng i n n i n

57
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1. Nguyễn Văn Dũng (2009 , Công nghệ sản xuất gốm sứ, NXB Khoa học v ỹ
thuậ , H ội.
2. Huỳnh Kỳ ư ng H , g Văn Cờ (2008), Công nghệ sản xuất các chất màu
vô cơ, XB Đ i học Quốc gia, T n ố H C Min
3. Nguyễn Hữ Đĩn , T ần Th Đ (1999 , Ứng dụng một số phương pháp phổ
nghiên cứu cấu trúc phân tử, NXB Khoa học v ỹ thuậ , H ội.
4. Vũ Đăng Độ, T i T g (2009 , óa học vô cơ (tập ), Các nguyên tố
d và f, XB Giá ục, H ội
5. Đin Q ang H (2007 , “ g n gốm sứ ựng Vi a nă 2006 v
triển vọng”, Tạp chí Gốm sứ Xây dựng, (42), tr.10-15.
6. Trần i n (2009 “Nghiên cứu công nghệ sản xuất men giả màu đồng cho
gốm sứ mỹ nghệ xuất khẩu” Đề i ng i n cứu cấp bộ.
7. Nguyễn T ng i n (2011 , Nghiên cứu sản xuất frit men dùng sứ vệ sinh, Đề
i ng i n cứu cấp bộ.
8. C Đìn n (1995 , Phương pháp khối phổ, Vi n á ọc - T ng
HT &C QG, H ội.
9. Lidin R.A., Molosco V.A., Andreeva L.L. (2001), Tính chất lý hóa học các
chất vô cơ, gười d c : i ng v H ng ận, NXB Khoa học v ỹ
thuậ , H ội.
10. Từ Văn Mặc (1995), Phân tích oá lý, NXB Khoa học v ĩ ật,
H ội.
11. Đỗ Quang Minh (2001), Kỹ Thuật Sản Xuất Vật Liệu Gốm Sứ, XB Đ i Học
Quốc Gia TP. H C Min , T H C Min
12. Đỗ Quang minh (2009), óa học chất rắn, XB Đ i Học Quốc Gia TP. H
C Min , T H C Min
13. T ư ng Văn g (2000 , óa học Vô cơ và Vật liệu Vô cơ, XB Giá ục, H
Nội.

58
14. Nguyễn H ng g (2003), Các phương pháp thực nghiệm phân tích cấu
trúc, XB Giá ục, H ội.
15. H ng (2001 , oá học vô cơ, tậ 3, XB Giá ục, H ội.
16. T ái D ãn Tĩn (2006 , Cơ sở hóa học hữu cơ, Tập 3, NXB Khoa học v ỹ
thuậ , H ội.
17. Nguyễn Hữ T ng (2011 , Từ Kẻ Đôộc đến Phước Tích chân dung ngôi làng
gốm bên dòng Ô Lâu, NXB Thuận Hóa
18. Văn T an , g ễn Min ư ng (2004 , Công nghệ sản xuất chất màu
gốm sứ, XB X ựng, H ội.
19. an Văn Tường (2007), Các phương pháp tổng hợp vật liệu gốm, ường Đ i
học Khoa học Tự n i n, Đ i học Quốc gia H ội.
20. an Văn Tường (2001), Vật liệu vô cơ (Vật liệu gốm - Chất màu cho gốm
sứ), Đ i Học Khoa học Tự n i n, Đ i học Quốc Gia H ội.
21. Đìn Q ý S n (2008 , Tổng hợp chất màu trên cơ sở mạng tinh thể zircon
và cordierite, Luận án Ti n ĩ Hóa ọc, Đ i học Quốc gia H ội.
22. Ph X n Y n, H ỳn Min Đức, Nguyễn Thu Thủy (1995), Kỹ thuật sản
xuất gốm sứ, NXB Khoa học v ỹ thuậ , H ội.
TIẾNG ANH
23. John W. Conrad (1981),Contemporary Ceramic Formulas Hardcover.
24. G. Buxbaum and G. Pfaff (2005), Industrial Inorganic Pigments, WILEY-
VCH Verlag GmbH & Co. KgaA, Weinheim.
25. P. Patnaik (2003), Handbook of inorganic chemicals, The McGraw-Hill
Companies, New York, USA.
26. Richard J.D.T (2000), Colour and the optical properties of materials, John
Wiley & Sons, England.
27. Shigeiyuki Somiya, Nils Claussen, Richard M.Spriggs (2003),Handbook of
Advanced Ceramic Elsevier

Luận văn: Nghiên cứu một số bài men cho xương gốm của làng gốm

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Luận văn: Nghiên cứu một số bài men cho xương gốm của làng gốm

Similar to Luận văn: Nghiên cứu một số bài men cho xương gốm của làng gốm (20)

More from Dịch vụ viết thuê Luận Văn - ZALO 0932091562

More from Dịch vụ viết thuê Luận Văn - ZALO 0932091562 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Luận văn: Nghiên cứu một số bài men cho xương gốm của làng gốm