NHIỄM

1. ∆ SƠ BỘ CA LÂM SÀNG SXH-D
Sống/ đi tới vùng dịch tể và có
ít nhất 2 trong số các tiêu chuẩn:
-Chán ăn, buồn nôn
-Xung huyết da
-Đau đầu, đau người
-Có 1 trong các dấu cảnh báo
-Nghiệm pháp dây thắt (+)
-Giảm bách cầu
CÁC DẤU HIỆU CẢNH BÁO
-Vật vã, lừ đừ, li bì
-Đau bụng vùng gan
-Gan to>2 cm
-Nôn nhiều
-Xuất huyết niêm mạc
-Tiểu ít
-Xét nghiệm máu: Hct cao
TC ↓ nhanh
Có bệnh lý nền
Sống 1 mình, xa cơ sở y tế
1.Thoát HT nặng dẫn tới sốc, SHH
2.XH nặng: đánh giá bằng lâm sàng
3. Suy các tạng
SXH DENGUE SXH DENGUE CÓ
DẤU HIỆU CẢNH BÁO
SXH DENGUE
NẶNG
ĐT ngoại trú Nhập viện ĐT Vào khoa HSTC
KHÔNG CÓ
KHÔNG CÓ
KHÔNG CÓ

2. ÑIEÀU TRÒ
• Haï soát:
- Phöông phaùp vaät lyù : lau maùt ( lau aám): kieân trì
- Haï soát uoáng hoaëc nheùt haäu moân: paraceùtamol
- Khong dung Ibuprofen - Aspirine
• *Buø nöôùc baèng ñöôøng uoáng
- Khuyeán khích cho bn uoáng nöôùc
- Uoáng töø töø ñeå traùnh bò oùi
- Nöôùc uoáng: ORS, traùi caây, nöôùc traéng…
• *Chæ ñònh truyeàn dòch
• - Bn oùi nhieàu quaù
• - DTHC quaù cao ( coâ ñaëc maùu nhieàu)
• - Lieàu dòch truyeàn: 2 - 3 ml/kg/h .
• Theo doõi daáu hieäu caûi thieän giaûm hay ngöng
truyeàn sôùm

3. LÖU YÙ TRONG ÑIEÀU TRÒ SXH D
* Nhöõng daáu hieäu baùo ñoäng khaû naêng vaøo soác:
– N4 – N5 cuûa beänh
– Nhieät ñoä haï thình lình ( khoâng do thuoác haï soát )
– Gan lôùn vaø ñau (taêng so caùc ngaøy qua)
– Bn böùt röùt, laên loän, oùi nhieàu, xuaát huyeát theâm
– Ñaàu chi maùt
– Hct taêng
Neân theo doõi M- HA saùt hôn

4. NHAÄN ÑÒNH SXH DENGUE COÙ SOÁC
- Thöôøng laø N4 – N5 cuûa beänh
- Nhieät ñoä haï thình lình,
- Da ôû chi laïnh, aåm
- Thôøi gian hoài phuïc maøu da > 2 giaây
- Maïch ngoaïi bieân nhanh, nheï, khoù baét
- HA keïp hoaëc HA khoâng ño ñöôïc
- Gan lôùn vaø ñau (gia taêng so caùc ngaøy khaùc)
- Tieåu ít
- DTHC taêng ( so vôùi laàn ño tröôùc) hoaëc taêng quaù cao
( phaûn aûnh tình traïng coâ ñaëc maùu)
Löu yù nhöõng ñoái töôïng coù beänh aûnh höôûng ñeán DTHC

5. ÑIEÀU TRÒ SOÁC SXH TREÛ EM
Khôûi phaùt vôùi dung dòch tinh theå 15- 20ml/kg/giôø
ñaàu
10ml/kg/giôø x 2 giôø
7,5ml/kg/giôø x 2 giôø
5 ml/kg/giôø x 3-5 giôø
2-3ml/kg/giôø trong nhöõng giôø sau ñoù
* neáu HA keïp 10 mm Hg, truyeàn ñaïi phaân töû

6. ÑIEÀU TRÒ SOÁC SXH
Beänh nhaân taùi soác hoaëc soác keùo daøi
* nhaän ñònh ñuùng taùi soác: dd cao phaân töû 15-10ml/kg/h
* khoâng duy trì cao phaân töû trong nhieàu giôø
* sau 1giôø truyeàn ñaò ph töû, quay laïi lieàu tinh theå cuûa
thôøi ñieåm taùi soác
* coù theå duøng ñaïi phaân töû nhieàu laàn (3 - 4 laàn/24h)
* sau nhieàu laàn khoâng ñaùp öùng, duøng vaän maïch

7. SÔ ÑOÀ TRUYEÀN DÒCH TRONG SOÁC SXH D NGÖÔØI LÔÙN
SOÁC
LR 15ml/kg/hCAÛI THIEÄN KHOÂNG CAÛI THIEÄN
LR 10 ml/kg/h
LR 6 ml/kg/h : giôø 3- 4 (1)
LR 3 ml/kg/h : giôø 5– 12 (2)
LR 1,5 ml/kg/h : giôø 13 – 24
(3)
CPT 10ml/kg/h
CAÛI THIEÄN KHOÂNG CAÛI THIEÄN
CPT 10 ml/kg/h – ño CVP
CVP thaáp CVP cao
Vaän maïchDTHC bt: LR theo CVP
DTHC thaáp: truyeàn maùu
Giöõa 2 laàn CPT, coù nhöõng giai
ñoaïn truyeàn LR (1)(2) hoaëc (3)
Ngöng dòch truyeàn khi
sinh hieäu oån ñònh, DTHC
veà b.thöôøng, tieåu nhieàu

8. DUNG DÒCH ÑAÏI PHAÂN TÖÛ
DEXTRAN 40
(Onkovertine 40)
DEXTRAN 70
(Onkovertine 70)
GELATIN
(Gelafundine)
HES
(Haes Steril)
Thaønh phaàn Polysaccharide Polysaccharide Polypeptide Amylopectine
cuûa tinh boät
Troïng löôïng
phaân.töû
40 000 70 000 5000 200 000
Khaû naêng taêng
theå tích
180-200 150 100 110
Thôøi gian taêng
theå tích
3 – 4 h 6 h 3 h 4 – 8 h
AÛnh höôûng caùc
chöùc naêng
khaùc
RL ñoâng maùu (+)
Suy thaän (+)
Ch naêng TC,
yeáu toá ÑM (+)
Suy thaän (++)
Phaûn öùng dò
öùng (+)
Ít aûnh höôûng
RLÑM
Thôøi gian baùn
huûy
> 8h > 8 h 4 -6 h 12 h

9. ÑIEÀU TRÒ SXH ÔÛ NHÖÕNG CÔ ÑÒA ÑAÊC BIEÄT
• BEÄNH NHAÂN BEÙO PHÌ:
- Tính dòch truyeàn choáng soác theo caân naëng lyù töôûng:
Ngöôøi lôùn:
• Nữ: 45,5kg + 0,91(chiều cao – 152,4)cm
• Nam : 50,0kg + 0,91(chiều cao – 152,4)cm
→ ño chieàu cao vaø caân naëng thaät cuûa bn tröôùc khi khôûi
phaùt ñieàu trò
Treû em: tính theo BMI (Body mass index)

13. ÑIEÀU TRÒ SXH ÔÛ NHÖÕNG CÔ ÑÒA ÑAÊC BIEÄT
• BEÄNH NHAÂN COÙ KEØM BEÄNH LYÙ KHAÙC:
– Bn coù tim baåm sinh (deã coâ ñaëc maùu), thalassemie (
thieáu maùu saún), beänh thaän hö, beänh vieâm phoåi . . . aûnh
höôûng leân chaån ñoaùn vaø ñieàu trò khoù khaên hôn
– Thaän troïng trong truyeàn dòch (thay ñoåi cuûa DTHC
khoâng gioáng ôû bn bình thöôøng)
• BEÄNH NHAÂN ÑAÕ ÑÖÔÏC CHOÁNG SOÁC ÔÛ TUYEÁN TRÖÔÙC
- Coøn daáu hieäu taêng tính thaám: xöû trí nhö tröôøng hôïp soác
keùo daøi hoaëc taùi soác (vôùi CPT).
- Ñaët CVP theo doõi : choïn löïa CPT / hoaëc vaän maïch
- Tính toång löôïng ñaõ ñöôïc truyeàn ôû tuyeán tröôùc / so vôùi
thôøi gian töø luùc baét ñaàu choáng soác.

14. • Dieãn tieán soác khaùc nhau töøng beänh nhaân:
- Tröôøng hôïp dieãn tieán deã (ra sốc nhanh, khoâng taùi soác,
khoâng xuaát huyeát naëng)
Thôøi gian truyeàn dòch : # 24h
Tröôøng hôïp dieãn tieán phöùc taïp (soác naëng, taùi soác ≥ 1
lần, quaù taûi, xuaát huyeát nhieàu
Thôøi gian truyeàn dòch > 24h
Ñoøi hoûi duøng ñaïi phaân töû, vaän maïch…

15. Dieãn bieán phöùc taïp: soác keùo daøi, soác naëng
Phaùt hieän soác treã
Chuûng virus / cô ñòa
Ñieàu trò
khoâng
ñuùng ñaén
Theo doõi
khoâng saùt
SOÁC NAËNG,
SOÁC KEÙO DAØI
XÖÛ TRÍ : Ñaùnh gía laïi bn, ñaët CVP, theo doõi DTHC,
löïa choïn ÑPT/ vaän maïch / maùu

16. XÖÛ TRÍ SOÁC NAËNG, SOÁC KEÙO DAØI
LAÂM SAØNG, DTHC, CVP
Khoâng quaû taùi, CVP < 5cm Quaù taûi,CVP >12 cm
DTHC < 35% DTHC > 35%
TRUYEÀN
MAÙU
CAO PHAÂN
TÖÛ
CVP 5 – 12 cm
Test ÑPT
5ml /kg / 30’
DOPAMIN/
DOBUTAMIN
CVP
khoâng
taêng
CVP
taêng cao

17. • Söû duïng thuoác vaän maïch khi soác khg caûi thieän vôùi ñaïi
phaân töû,
• lieàu Dopamin 5 - 10 g/kg/phuùt.
• Neáu quaù 10 g/kg/phuùt maø HA vaãn chöa leân thì phoái
hôïp dobutamine 5-10 g/kg/phuùt.
• Nếu HA kẹp hoặc thấp trở lại sau một thời gian ổn định cần
phân biệt các nguyên nhân sau:
- Tái sốc do không bù đắp lượng dịch tiếp tục thoát mạch
- Xuất huyết nội
- Quá tải dịch truyền
- Hạ đường huyết.

18. TRUYỀN MÁU VÀ CÁC CHẾ PHẨM MÁU
Khi BN sốc cần xác định nhóm máu ngay
Truyền máu (HC khối hoặc máu toàn phần):
- Xuất huyết nặng
- Sau khi đã bù đủ dịch, sốc không cải thiện, DTHC giảm nhanh
(mặc dù còn trên 35%)
- Liều lượng: HC lắng 5-10ml/kg, máu toàn phần 10-20ml/kg
- Tốc độ truyền tùy thuộc vào tình trạng lâm sàng
Khi truyền máu khối lượng lớn, cần chú ý truyền tiểu cầu, huyết
tương ĐL
- Theo dõi sát tình trạng quá tải khi truyền máu
- Theo dõi tình trạng huyết động, DTHC, tình trạng toan huyết
- Hội chẩn với ngoại khoa khi tình trạng xuất huyết không kiểm
soát được

19. TRUYỀN MÁU VÀ CÁC CHẾ PHẨM MÁU
Chỉ định tiểu cầu
- Xuất huyết nặng + TC giảm nhanh còn <50.000
- TC < 5000 ± xuất huyết
- Chảy máu nhẹ + tiểu cầu giảm nặng: hạn chế cử động,
tránh chấn thương gây chảy máu, không tiêm bắp gây
khoái maùu tuï
- Lưu ý: liều lượng 1 khối TC/10kg, truyền nhanh tránh
kết chụm tiểu cầu, kiểm tra TC sau 1 giờ, 24 giờ sau
truyền

20. TRUYỀN MÁU VÀ CÁC CHẾ PHẨM MÁU
• Huyết tương tươi: chứa đầy đủ yếu tố đông máu
– Chỉ dùng khi BN có RLĐM(XH nặng, PT/APTT kéo dài)
– Liều: 10-15ml/kg, lặp lại sau 24g nếu cần(dựa trên lâm
sàng và XN đông máu)
• Kết tủa lạnh: giàu yếu tố Fibrinogen
– Chỉ định: Fibrinogen<1g/l + XH nặng
– Liều: 8-10 khối, lặp lại sau 24g nếu cần( dựa trên lâm sàng
và Fibrinogen)

21. NHỮNG ĐIỀU LƯU Ý khi đã truyền dịch
Chú ý quá tải giai đoạn hồi phục do tái hấp thu (sau
ngày 7) theo dõi sát tình trạng tim, phổi.
Xem xét chỉ định lợi tiểu.
- Phù nhiều nhưng không suy hô hấp:
Furosemide uống, 1 – 2 viên (20mg)/ ngày (NL)
- Phù + suy hô hấp nặng hoặc OAP:
Furosemide TM 0.5 – 1mg/Kg / 1 lần.

22. Caùc bieän phaùp khaùc
• - Haïn cheá caùc thuû thuaät gaây chaûy maùu.
• Thuû thuaät ñaët CVP: caån thaän traùnh bò xuaát huyeát. Neân
choïn vò trí chích maø coù theå caàm maùu ñöôïc.
• Coù traøn dòch maøng phoåi, maøng buïng löôïng lôùn, cheøn
eùp gaây suy hoâ haáp: caàn choïc doø thoaùt dòch. Löu yù nguy
cô chaûy maùu trong quaù trình choïc doø
• - Khoâng caàn thieát phaûi duøng khaùng sinh,
Corticosteroids.

23. Chaêm soùc vaø theo doõi beänh nhaân
Maïch, HA thaät saùt ( ½ h – 1h) – ñoä aám cuûa chi
- Ghi nhaän giôø baét ñaàu truyeàn dòch
- Tính löôïng nöôùc xuaát – nhaäp/8h ñeå ñaùnh giaù bn
- Thöôøng xuyeân kieåm tra soá gioït truyeàn
- Nghe tim- phoåi thöôøng xuyeân
- Ñaùnh giaù thöôøng xuyeân tình traïng phuø, buïp mi maét,
buïng lình phình, daáu hieäu TDMP – TDMB
- Löu yù daáu xuaát huyeát ( teá nhò: ræ maùu chaân raêng, chaûy maùu
muõi trong, ræ maùu nôi tieâm chích, nôi laøm thuû thuaät…
- Ño DTHC moãi 2h moät laàn, ít nhaát trong 6 h ñaàu, neáu oån
ñònh coù theå keùo daøi khoaûng caùch theo doõi. Coù theå laøm saùt
hôn neáu beänh nhaân coù soác keùo daøi.

24. 8.4 ÑIEÀU TRÒ SOÁC SXH (ÑOÄ III, IV)
. Caùc daáu hieäu cho bieát dieãn tieán toát
- Bn naèm yeân, khoâng böùt röùt, vaät vaû, quaáy khoùc
- Tay chaân , ñaàu chi aám, Maïch HA oån ñònh keùo
daøi trong nhieàu giôø
- Nhòp tim chaäm hoaëc thaát nhòp
- Noåi töû ban hoài phuïc ôû chi
- Bn töôi, tieåu nhieàu, bieát ñoøi aên

25. • Tieâu chuaån xuaát vieän
• - Laâm saøng caûi thieän roõ:
• - heát soát 2 ngaøy
• - Sinh hieäu oån ñònh – ra soác > 48h
• - Khoâng coù bieåu hieän xuaát huyeát
• - Tieåu nhieàu
• - Theøm aên
– Xeùt nghieäm oån ñònh :
• - DTHC trôû veà bình thöôøng
• - Tieåu caàu > 50 000 /mm3

26. PHOØNG NGÖØA
• Hieän nay SXH-D chöa coù thuoác chuûng ngöøa.
• 9.1. Theo doõi taát caû caùc tröôøng hôïp soát > 380 C,
neáu nghi ngôø SXH-D khaùm LS caån thaän vaø laøm xeùt
nghieäm xaùc ñònh.
• 9.2. Tröôøng hôïp maéc beänh, phaân ñoä (theo
TCYTTG) coù bieän phaùp theo doõi vaø ñieàu trò thích hôïp.
Chuaån bò ñaày ñuû caùc trang bò caàn thieát ñeå tieáp nhaän
beänh nhaân.
• Chuyeån sôùm beänh nhaân leân tuyeán treân neáu cô sôû
khoâng ñuû nhöõng phöông tieän hoài söùc nhö dd ñaïi phaân
töû, ñaët CVP, hoaëc truyeàn maùu.

27. PHOØNG NGÖØA
• Chuù yù caùc bieän phaùp veä sinh moâi tröôøng:
• - Doïn deïp caùc nôi buøn laày nöôùc ñoïng: thu doïn caùc
vaät chöùa nöôùc caën, thoâng coáng raõnh, nhaø cöûa thoaùng
saïch...
• - Dieät trung gian truyeàn beänh: duøng Malathion,
Temephos phun chung quanh nhaø coù treû beänh vôùi
ñöôøng kính trung bình laø 100 m, duøng caù hay thaû
mesocyclops dieät laêng quaêng...
• - Ngaên caûn muoãi ñoát : hun khoùi, duøng nhang ñuoåi
muoãi, thoa hoaù chaát treân maët da, nguû muøng (ban
ngaøy)...