1. SỰ PHÁT TRIỂN TRẺ EM
LỨA TUỔI HỌC ĐƯỜNG
ThS. BS Phạm Minh Triết
TRƯỞNG KHOA TÂM LÝ – BV NHI ĐỒNG 1
Email: phamminhtriet@yahoo.com
2. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 2
MỤC TIÊU
1. Liệt kê được 4 giai đoạn phát triển ở trẻ
em.
2. Mô tả được đặc điểm phát triển cơ bản
về thể chất: cân nặng, chiều cao, răng.
3. Mô tả được 3 vấn đề về thể chất thường
gặp nhất.
4. Mô tả được 2 đặc điểm phát triển cơ bản
về nhận thức.
3. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 3
MỤC TIÊU
5. Nêu tên được 3 rối loạn liên quan đến việc
học.
6. Liệt kê được 5 yếu tố có thể ảnh hưởng đến
khả năng học tập của trẻ.
7. Liệt kê 3 môi trường có thể ảnh hưởng đến
sự phát triển về xã hội, cảm xúc và đạo đức
của trẻ.
8. Biết được thời gian tối đa trẻ được tiếp xúc
tivi, internet mỗi ngày
4. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 4
CÁC GIAI ĐOẠN
Các giai đoạn phát triển của trẻ em:
• Nhũ nhi (infancy): lúc mới sinh đến 12 tháng
• Năm thứ 2: 13 tháng – 2 tuổi.
• Tiền học đường (early childhood): 2 – 5 tuổi,
• Học đường (middle childhood): 5 – 11 tuổi,
• Vị thành niên (adolescent): 11 – 21 tuổi.
5. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 5
GĐ HỌC ĐƯỜNG: GIỚI THIỆU
• Gia tăng sự độc lập của bản thân
• Tìm kiếm sự chấp nhận.
• Lòng tự trọng là cốt lõi của sự phát triển.
• Chịu nhiều áp lực từ mong đợi của cha mẹ
và áp lực từ bạn bè.
6. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 6
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
1. ĐẶC ĐIỂM:
• Tăng 3 – 3,5 kg và 6 – 7 cm/năm.
• Vòng đầu tăng 2 – 3 cm trong suốt giai đoạn.
• Cơ thể phát triển theo chiều thẳng đứng,
chân trở nên dài so với thân mình.
• Răng sữa bắt đầu thay vào khoảng 6 tuổi.
8. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 8
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
9. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 9
• Sức mạnh, sự kết hợp và sức chịu đựng của
cơ tăng rõ rệt.
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
10. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 10
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
11. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 11
• Những cảm nhận về hình
ảnh cơ thể: cảm giác
không hài lòng về cơ thể,
bắt đầu thử ăn kiêng.
• Sự hấp dẫn giới tính và
các hành vi tình dục như
thủ dâm bắt đầu xuất
hiện
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
12. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 12
Trẻ thường hay so sánh bản thân
với người khác
Cảm giác sợ hãi bị “khuyết tật”
tránh né những hoạt động mà
cơ thể bị bộc lộ
2. GỢI Ý
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
13. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 13
• Cần được khuyến khích tham gia các hoạt
động thể chất
• Tránh đặt áp lực về thành tích và luyện tập
quá mức
• Nguy cơ chấn thương cao
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
14. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 14
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ THỂ CHẤT
15. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 15
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
1. ĐẶC ĐIỂM:
• Nhận thức dựa trên sự quan sát, đa chiều, biết
áp dụng các qui luật vật lý: bảo tồn, liên hệ
logic.
• Sẵn sàng đi học
• Được yêu cầu phải thành thạo các kỹ năng liên
quan đến việc học.
16. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 16
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
Những giai đoạn phát triển nhận thức theo Piaget:
Vận động cảm giác
(0 – 2 tuổi)
Tiền thao tác
(2 – 7 tuổi)
Thao tác cụ thể
(7 – 11 tuổi)
Thao tác chính thức
(11 – 15 tuổi)
Tiền thao tác (2 – 7 tuổi)
TÍNH DUY KỶ (EGOCENTRIC)
Thao tác cụ thể (7 – 11 tuổi)
TÍNH ĐA CHIỀU, BẢO TỒN
17. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 17
Nhận thức dựa
trên sự quan
sát, đa chiều
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
18. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 18
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
19. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 19
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
20. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 20
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
21. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 21
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
?
22. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 22
2. GỢI Ý:
• Trẻ hiểu được một cách đơn giản về bệnh tật
nhưng không hợp lý hoàn toàn.
• Bên cạnh những bệnh lý thực thể, các vấn đề
liên quan đến tâm lý cũng thường gặp ở trẻ như:
đau (bụng, đầu, cơ) không rõ nguyên nhân, bứt
tóc, cắn móng tay
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
23. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 23
• Khó khăn liên quan đến việc học thường gặp ở
độ tuổi này. Cần đánh giá toàn diện những
nhóm yếu tố có thể ảnh hưởng đến trẻ:
– Gia đình,
– Trường học,
– Môi trường xung quanh trẻ.
– Bản thân trẻ
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
24. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 24
• Khó khăn liên quan đến việc học do bản thân
trẻ:
– Rối loạn đọc
– Rối loạn làm toán
– Rối loạn viết diễn đạt
– Tăng động kém tập trung
– Chậm phát triển
– Tự kỷ
GĐ HỌC ĐƯỜNG:
PHÁT TRIỂN VỀ NHẬN THỨC
25. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 25
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
1. ĐẶC ĐIỂM:
• Tính chăm chỉ và cảm giác không muốn thấp kém
giúp cho trẻ phát triển về mặt xã hội và cảm xúc.
• Những thay đổi : ở nhà, ở trường và ở môi trường
lân cận; trong đó, nhà và gia đình có ảnh hưởng
quan trọng nhất.
26. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 26
• Sự độc lập tăng lên.
• Khuyến khích trẻ nỗ lực ở trường và các hoạt
động ngoại khóa, cổ vũ sự thành công và
cũng chấp nhận thất bại của trẻ.
• Anh chị em ruột có vai trò quan trọng.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
27. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 27
• Trẻ thường chơi theo nhóm, thường là cùng giới.
• Được mọi người ưa thích là một nhân tố quan
trọng của lòng tự trọng.
• Trẻ thích nghi với những qui tắc của bạn cùng
lứa dễ đạt được thành công. Trẻ có kiểu cách
cá nhân hoặc có sự khác biệt dễ bị chọc ghẹo.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
28. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 28
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
29. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 29
• Những nhận xét từ bạn cùng lứa có thể ảnh
hưởng đến hình ảnh bản thân trẻ, đến tính cách
và đến thành tích học tập của trẻ.
• Những nguy cơ đòi hỏi trẻ phải có sự phán đoán
và tài ứng xử tốt.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
30. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 30
• Những tương tác với bạn làm trẻ tăng khả năng
giải quyết mâu thuẫn hoặc khả năng đánh nhau.
• Việc tiếp xúc bạo lực, tình dục hoặc coi trọng
vật chất có thể làm tăng cảm giác không có
quyền lực say mê những nhân vật anh hùng
hoặc siêu nhân.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
31. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 31
• Hiểu được luật lệ xã hội. Phân biệt đúng sai,
cần có môi trường và sự động viên để cũng cố.
• Chấp nhận những giá trị của gia đình và cộng
đồng, tìm sự chấp nhận của người khác.
• Trẻ tuân thủ nghiêm ngặt những khái niệm đạo
đức, dựa vào những qui định rõ ràng.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
32. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 32
2. GỢI Ý :
• Trẻ cần sự hỗ trợ không điều kiện cũng như
những yêu cầu thực tế.
• Việc hỏi thăm trẻ về những việc xảy ra trong
ngày có thể giúp phát hiện sớm các vấn đề.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
33. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 33
• Những trẻ phải nỗ lực nhiều dễ có những vấn đề
về hành vi hoặc những than phiền về tâm thể.
• Môi trường gia đình không ổn định có thể làm trẻ
mất đi một nơi an toàn để phục hồi năng lượng và
cảm xúc của mình trẻ tìm đến môi trường bên
ngoài gia đình.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
34. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 34
• Trong môi trường xung quanh trẻ, bạo lực có
thể ảnh hưởng xấu đến sự độc lập của trẻ.
• Những trẻ hay bắt nạt và/hoặc là nạn nhân của
của bắt nạt nên được đánh giá vì hành vi này có
liên quan đến rối loạn khí sắc, vấn đề gia đình
và vấn đề thích nghi học tập.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
35. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 35
• Những hành vi không thích nghi xuất hiện khi
tác động của môi trường vượt quá khả năng
thích ứng của trẻ.
• Do phương tiện truyền thông có khả năng ảnh
hưởng đến trẻ cần giám sát sử dụng tivi và
internet: nên hạn chế ít hơn 2 giờ/ngày và giám
sát tất cả các chương trình trẻ xem.
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
36. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 36
• Kliegman RM, Stanton BF, St. Geme JW, Schor NF,
Behrman RE, eds. 2011. Nelson Textbook of Pediatrics,
19th Edition.
• Shaffer. DR, Kipp K. 2010. Developmental Psychology:
Childhood and Adolescence, 8th Edition.
• Hagan JF, Shaw JS, Duncan PM, eds. 2008. Bright
Futures: Guidelines for Health Supervision of Infants,
Children, and Adolescents, Third Edition. Elk Grove
Village, IL: American Academy of Pediatrics.
• Jellinek M, Patel BP, Froehle MC, eds. 2002. Bright
Futures in Practice: Mental Health—Volume I. Practice
Guide. Arlington, VA: National Center for Education in
Maternal and Child Health.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
38. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 38
Trẻ gái, 9 tuổi, đến khám vì lý do mệt mỏi, không chịu đi học.
Trẻ lên cân 1 kg, cao thêm 2 cm từ lúc 5 tuổi đến nay. Trẻ luôn
ăn mặc kín đáo, thích ngồi một mình, ăn kiêng, mỗi ngày xem
ti vi 3 – 4 giờ.
Trẻ học rất kém môn văn và đọc rất chậm, nhưng môn toán thì
trẻ nằm trong nhóm có điểm cao nhất lớp. Ba mẹ đặt nhiều kỳ
vọng vào trẻ, vì vậy luôn la mắng trẻ, cho rằng trẻ làm biếng,
không chịu học với lý do là toán trẻ làm được sao văn và đọc
quá tệ. Vì việc này mà ba mẹ trẻ tranh cãi với nhau thường
xuyên.
Trẻ thường than đau bụng, đau đầu nhiều và đã được khám
nhiều nơi nhưng không hết bệnh. Trẻ thấy dễ chịu hơn khi
tham gia nhóm học sinh thường trốn học và có ý định bỏ nhà.
TÌNH HUỐNG THỰC TẾ
39. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 39
Nhận thức dựa
trên sự quan
sát, đa chiều
40. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 40
Nhận thức áp dụng định luật bảo tồn
42. 6/29/2017 THS. BS PHẠM MINH TRIẾT 42
GĐ HỌC ĐƯỜNG: PHÁT TRIỂN VỀ
XÃ HỘI, CẢM XÚC VÀ ĐẠO ĐỨC
Chơi theo nhóm, thích được mọi người
ưa thích, tìm sự chấp nhận của mọi
người, tuân thủ nghiêm những khái niệm
đạo đức.