Hội nghị khoa học kỹ thuật lần 34 đại học y dược 2017

1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
ÁP XE THẬN VÀ ÁP XE QUANH THẬN
TẠI BỆNH VIỆN CHỢ RẪY
1
ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Ngô Xuân Thái, Lý Hoài Tâm

2. DÀN BÀI BÁO CÁO2
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
2. ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3. KẾT QUẢ
4. BÀN LUẬN
5. KẾT LUẬN

3. 3
Tại Mỹ [7]
Tần suất: 0,9-13/10.000 TH/ năm
Tỉ lệ tử vong: 21-56%
[7] Saiki J., Vaziri N. D., Barton C. (1982), "Perinephric and intranephric abscesses: a review of the literature", West J
Med, 136 (2), pp. 95-102.
[8] Yen D. H., Hu S. C., Tsai J., et al. (1999), "Renal abscess: early diagnosis and treatment", Am J Emerg Med, 17 (2), pp.
192-7.
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Chẩn đoán chính xác ở thời điểm nhập viện: 15-25% [8]

4. 1. ĐẶT VẤN ĐỀ4
Biến chứng của
AXT và AXQT
Nhiễm khuẩn huyết
Viêm phúc mạc nhiễm khuẩn
Mủ màng phổi
Áp xe dưới hoành
Vỡ vào đường tiêu hoá
[1] Alain M., Stephen B. C., Allyson B. (2016), "Renal and perinephric abscess", Uptodate.
[5]McAninch J., Lue T. F. (2015), "Bacterial Infections of the Genitourinary Tract", Smith and Tanagho's General Urology 18th edition,
McGraw Hill, pp. 197-219.
[6]McDougal W. S., Wein A. J., Kavoussi L. R., et al. (2015), "Infections of the urinary tract", Campbell-Walsh Urology 11th Edition Review,
Elsevier Health Sciences, pp. 237-446.
Chẩn đoán và xử trí chậm trễ

5. Điều trị kinh điển
5 1. ĐẶT VẤN ĐỀ
Xu hướng bảo tồn
Dẫn lưu + Kháng sinh

6. 6
1. ĐẶT VẤN ĐỀ
[3] Grabe M, Bartoletti R, Cai T, et al. (2015), "Guidelines on urological infections.", EAU Guidelines, pp. 23-26.
Những thể đặc
biệt của nhiễm
khuẩn thận
Áp xe thận: có thể vỡ vào đường
tiết niệu/ cân Gerota Áp xe
quanh thận
Áp xe quanh thận: sốt, lạnh run, đau lưng/bụng,
rung thận (+), khối viêm tấy vùng lưng.

7. 7
Hướng dẫn điều trị của Hội Tiết Niệu Châu Âu năm 2015 [3]
[3] Grabe M, Bartoletti R, Cai T, et al. (2015), "Guidelines on urological infections.", EAU Guidelines, pp. 23-26.
Những thể nhiễm khuẩn thận tạo áp xe không thường gặp.
Điều trị bảo tồn KS thành công khi áp xe ở giai đoạn sớm, <3cm.
Áp xe >3cm cần dẫn lưu. Hiếm khi cắt thận để cứu bệnh nhân

8. Viêm thận bể thận cấp với áp xe thận, áp xe quanh thận và áp xe cạnh thận
• Điều trị nhiễm khuẩn đường tiết niệu phức tạp và dẫn lưu thích hợp.
8 Hướng dẫn điều trị của Hội Tiết Niệu Hoa Kì 2013[2]
[2] Badalato G., Kaufmann M. (2013), "Adult Urinary Tract Infection", American Urological Association.

9. 9
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng áp xe thận và áp xe quanh thận
2. Đánh giá kết quả điều trị áp xe thận và áp xe quanh thận
THỰC HIỆN ĐỀ TÀI
1. ĐẶT VẤN ĐỀ

10. 10
Thiết kế nghiên cứu:
Mô tả hàng loạt trường hợp.
Cỡ mẫu:
Không sử dụng công thức tính cỡ mẫu
Cỡ mẫu càng lớn thì độ tin cậy càng cao.
2. ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Thời gian thực hiện
Từ tháng 06/2014 đến 06/2016
Địa điểm thu thập số liệu
Khoa Tiết niệu Bệnh viện Chợ Rẫy

11. 11
Tiêu chuẩn chọn bệnh
Tiêu chuẩn loại trừ
2. ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Những bệnh nhân không thoả tiêu chuẩn chẩn đoán AXT và AXQT
Tất cả những bệnh nhân được chẩn đoán áp xe thận và áp xe
quanh thận điều trị tại khoa tiết niệu Bệnh Viện Chợ Rẫy
Áp xe thận và áp xe quanh thận được chẩn đoán dựa vào lâm sàng
và hình ảnh học, hoặc chẩn đoán sau mổ

12. 12
2. ĐỐI TƯỢNG – PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Bệnh án nghiên cứu
SPSS for Windows release 16.0; Microsoft Word 2013 và
Microsoft Excel 2013
Phép kiểm Chi bình phương (2) và Fisher’s Exact Test
(nếu số liệu ít) để kiểm định giả thuyết thống kê
So sánh trung bình của các biến giữa các nhóm dùng t-
test
Khác biệt được xem là có ý nghĩa thống kê khi giá trị
p<0,05
Thu thập và xử lí số liệu

13. 13 3. KẾT QUẢ ĐẶC ĐIỂM CHUNG
Độ tuổi trung bình là 55,5
±15,8 (tuổi)
Số bệnh nhân trên 50 tuổi
chiếm 71,08% (59/83 TH).
Có 83 TH thoả tiêu
chuẩn đưa vào nghiên
cứu

14. 14
37%
63%
Biểu đồ: Tỉ lệ nam nữ
Nam
Nữ
3. KẾT QUẢ
Nhận xét: nữ giới chiếm đa số, tỉ lệ nam:nữ là 3:5
ĐẶC ĐIỂM CHUNG

15. Phân bố
bệnh nhân
theo yếu tố
nguy cơ
15
Yếu tố nguy cơ Số TH
(n=83)
Tỉ lệ %
Đái tháo đường 39 47
Sỏi niệu 37 44,6
Tiền sử phẫu thuật niệu khoa 21 25,3
Suy giảm miễn dịch 13 15,7
Tiền sử nhiễm khuẩn đường tiết
niệu 6 7,2
Chấn thương 1 1,2
Tiêm chích ma tuý 1 1,2
Thai kì 1 1,2
Bướu tuyến tiền liệt 1 1,2
Tụ máu quanh thận 1 1,2

16. Đặc điểm lâm sàng
16

17. Đặc điểm cận lâm sàng
Số TH (Tỉ lệ %) Giá trị trung bình ± độ lệch chuẩn
Bạch cầu máu
(x10/mm3 )
83 (100%) 16,5 ± 8,2 ( 5,2- 60,0)
Tăng (>10) 68 (81,9 %) 18,5 ± 7,7 ( 10,5- 60,0)
Bình thường (4-10) 15 (18,1 %)
% Neutrophil 83 (100%) 80,3 ± 10,5 ( 51.5-96,4)
Tăng (> 75%) 64 (77,1 %) 80,0 ± 5,5 ( 75.6 -96,4)
Không tăng (<75%) 19 (22,9 %)
17

18. Đặc điểm cận lâm sàng
Cận lâm sàng
Số TH
(Tỉ lệ %)
Giá trị trung bình ± độ lệch chuẩn
(Giá trị nhỏ nhất- Giá trị lớn nhất)
CRP (mg/L) 50 (100%) 141,2 ±101,5 ( 2,6 - 393,9)
Tăng (>6) 48 (96%) 147,0 ± 99,4 ( 8,0 - 393,9)
Tăng cao (>100) 31 (62%) 198,9 ± 84,0 ( 107,7 - 393,9)
Không tăng (6) 2 (4%) 2,6 ± 0,0
PCT (ng/mL) 46 (100%) 21,2 ± 43,9 ( 0,02 - 216,3)
Tăng (> 0,5) 32 (69,57%) 30,46 ± 50,11 ( 0,55 – 216,3)
Tăng cao (>2) 21 (45,65%) 45,92 ± 56,24 (2,64 – 216,3)
Không tăng ( 0,5) 14 (30,43%) 0,14 ± 0,14 (0,02 – 0,44)
18

19. Số lượng bạch cầu nước tiểu
Số BC/ L Số TH Tỉ lệ
 10 23 40,4%
< 10 34 59,6%
Tổng 57 100 %
19
Nitrite Số TH Tỉ lệ
Dương tính 3 5,36 %
Âm tính 53 94,64 %
Tổng 56 100 %
Giá trị Nitrite

20. Các xét nghiệm hình ảnh học:20
Xét nghiệm hình ảnh học
Chẩn đoán chính xác Tổng
Số TH Tỉ lệ
Siêu âm 29 42% 61
Chụp cắt lớp điện toán 59 74,7% 79

21. Tỉ lệ vi khuẩn với kết quả cấy dương tính
Cấy mủ, dịch tiết
Số TH(%)
Cấy máu
Số TH(%)
Cấy nước tiểu
Số TH(%)
Vi khuẩn Gram âm 37 (88,1) 5 (100) 6 (75)
E. coli 23 (54,8) 4(80) 3 (37,5)
Klebsiella sp. 10 (23,8) 0 3 (37,5)
Pseudomonas aeruginosa 3 (7,1) 1 (20) 0
Acinetobacter baumannii 1 (2,4) 0 0
Vi khuẩn Gram dương 4 (9,5) 0 2 (25)
Staphylococcus aureus 1 (2,4) 0 0
Streptococcus agalactiae 1 (2,4) 0 0
Staphylococcus haemolyticus 0 0 1 (12,5)
Enterococcus faecium 1 (2,4) 0 0
Enterococcus faecalis 1 (2,4) 0 1 (12,5)
Candida sp. 1 (2,4) 0 0
21

22. Phân nhóm nguy cơ bệnh nhân22
Nhóm 1: NKCĐ
Nhóm 2: NKLQCSYT
Nhóm 3: NKBV

23. Kết quả điều trị áp xe thận23
Số TH Tỉ lệ %
Chỉ điều trị nội khoa 15 68,2
Có can thiệp ngọai khoa 7 31,8
Tổng 22 100

24. Kích thước ổ áp xe thận theo phương thức điều trị
24

25. Các loại kháng sinh được sử dụng điều trị theo kinh nghiệm
25

26. Tỉ lệ phù hợp của KSKN so với KSĐ
KSKN Số TH Tỉ lệ %
Phù hợp 31
79.5
Không phù hợp 8
20.5
Tổng 39
100
26

27. Kết quả điều trị áp xe quanh thận và áp xe hỗn hợp
Số TH Tỉ lệ %
Chỉ điều trị nội khoa 13 21.3
Có can thiệp ngoại khoa 48 78.7
Tổng 61 100
27

28. Thời điểm can thiệp
28
Phương pháp điều trị ngoại khoa

29. Kết quả
điều trị
Vị trí áp xe
AXT AXQT và AXHH
Số TH Tỉ lệ % Số TH Tỉ lệ %
Không tử vong 22 100 55 90,2
Tử vong 0 0 6 9.8
Tổng 22 100 61 100
29

30. So sánh thời gian dùng kháng sinh, thời gian nằm
viện giữa hai nhóm được can thiệp ngoại khoa
trong 24 giờ đầu và sau 24 giờ
30
Can thiệp
Thời gian (ngày)
Trong 24giờ đầu Sau 24 giờ Giá trị P (*)
Giátrị trung bình ± Độ lệch chuẩn
Dùng kháng sinh 9,5 ± 4,8 12,7 ± 9,2 0,146
Nằm viện 9,6 ± 4,7 13,2 ± 9,1 0,097
Ghi chú (*): Phép kiểm Mann-Whitney

31. Tỉ lệ BN theo yếu tố nguy cơ
31
Yếu tố thuận lợi
Lin và cs.
[22]
(n=159)
Shu và cs.
[32]
(n=26)
Nghiên cứu
chúng tôi
(n=83)
Đái tháo đường 43,5% 62% 47%
Sỏi đường tiết niệu 26,1% 0% 44,6%
Tiền sử phẫu thuật niệu khoa 25% 0% 25,3%
Tiền sử NKĐTN 22,8% 19% 7,2%
Suy giảm miễn dịch 12% 20% 15,7%
Thai kì - 4% 1,2%
Tiêm chích ma tuý - 8% 1,2%
4. BÀN LUẬN

32. 4. BÀN LUẬN32 Lee và cs.
[63]
n = 56
Coelho và cs.
[42]
n = 65
Nghiên cứu
chúng tôi
n = 83
Sốt 75% 84% 83,1%
Ớn lạnh 62,5% - 37,3%
Đau bụng 46,4% 26% 26,5%
Đau hông lưng 21,4% 64,5% 86,7%
Buồn nôn và nôn 16,1% 30% 20,5%
Tiểu khó 8.9% 12% 25,3%
Chảy mủ ra da - - 2,4%
Rung thận dương tính 75% 52% 33,7%
Sờ thấy một khối bụng/ hông - 38,5% 18,1%
Triệu chứng lâm sàng của
AXT và AXQT

33. 4. BÀN LUẬN33
Tác giả Năm Số TH Cấy mủ Cấy nước tiểu Cấy máu
Liu [65] 2016 98 61% 25% 14%
Shu [75] 2003 26 67% 38% 15%
Coelho [42] 2007 65 66% 43% 40%
Nghiên cứu chúng tôi 2016 83 69% 13% 9%
Tỉ lệ cấy máu, nước tiểu và mủ dương tính

34. 4. BÀN LUẬN34
Vi khuẩn
Coelho[42]
(2007)
n = 65
Liu[65]
(2016)
n = 98
Nghiên cứu
chúng tôi
n = 83
E.coli 26,5% 33,3% 50,9%
Klebsiella spp. 22,4% 5,7% 22,8%
Pseudomonas aeruginosa 0% 2,9% 7%
Acinetobacter Baumannii 18,3% 0% 1,8%
Enterobacter spp. 2% 8,6% 5,3%
Staphylococcus aureus 18,3% 6,7% 3,5%
Staphylococcus haemolyticus 0% 0% 1,8%
Streptococcus agalactiae 0% 0% 1,8%
Candida spp 0% 6,7% 3,5%
Tỉ lệ các loại VK gây AXT và AXQT
Gram âm 84,2%
Gram dương 12,3%
,
Nấm 3,5%.

35. 35 4. BÀN LUẬN
• Giảm tỉ lệ mổ mở
• Trì hoãn, đợi cho tình
trạng bệnh nhân cải thiện.
• Có tạo vách/ nhiều ổ
không phải là chống chỉ
định dẫn lưu nhiều ống
và phá thủng các vách
Dẫn lưu qua da[14],[22],[42],[72]
Mổ mở để dẫn lưu[42],[61],[62]
• Đánh giá chính xác về
giải phẫu, mức độ lan
rộng của ổ mủ.
• TH áp xe tạo vách/áp
xe nhiều ổ vì hiệu quả
hơn, và đơn giản hơn
áp xe > 5cm, dẫn lưu qua da = mổ mở dẫn lưu[14]
Mổ mở để dẫn lưu 96,4%
Dẫn lưu qua da 3,6%.

36. KẾT LUẬN
• Triệu chứng đa dạng ( đau hông lưng và sốt)
• Siêu âm bụng và chụp cắt lớp điện.
• Chụp cắt lớp điện toán
• Cấy máu, cấy nước tiểu và cấy mủ
• Kháng sinh theo kinh nghiệm không phù hợp  thất bại
điều trị.
• <5cm: điều trị nội khoa đơn thuần
• >5cm: can thiệp ngoại khoa
36

37. 1. Alain M., Stephen B. C., Allyson B. (2016), "Renal and perinephric abscess", Uptodate.
2. Badalato G., Kaufmann M. (2013), "Adult Urinary Tract Infection", American Urological
Association.
3. Grabe M, Bartoletti R, Cai T, et al. (2015), "Guidelines on urological infections.", EAU Guidelines,
pp. 23-26.
4. Hsueh P. R. (2012), "Study for Monitoring Antimicrobial Resistance Trends (SMART) in the Asia-
Pacific region, 2002-2010", Int J Antimicrob Agents, 40 Suppl, pp. S1-3.
5. McAninch J., Lue T. F. (2015), "Bacterial Infections of the Genitourinary Tract", Smith and
Tanagho's General Urology 18th edition, McGraw Hill, pp. 197-219.
6. McDougal W. S., Wein A. J., Kavoussi L. R., et al. (2015), "Infections of the urinary tract",
Campbell-Walsh Urology 11th Edition Review, Elsevier Health
Sciences, pp. 237-446.
7. Saiki J., Vaziri N. D., Barton C. (1982), "Perinephric and intranephric abscesses: a review of the
literature", West J Med, 136 (2), pp. 95-102.
8. Yen D. H., Hu S. C., Tsai J., et al. (1999), "Renal abscess: early diagnosis and treatment", Am J
Emerg Med, 17 (2), pp. 192-7.
37
TÀI LIỆU THAM KHẢO

38. XIN CHÂN THÀNH CẢM ƠN38