CHẤN THƯƠNG CHỈNH HÌNH

1. QUÁ TRÌNH TÀN TẬT
& BIỆN PHÁP PHÒNG NGỪA
BS. Phạm Đình Ngân Thanh
BM.CTCH – PHCN
ĐHYD Tp.HCM
TPHCM, 27/10/2016

2. Mục tiêu
1. Biết về 4 giai đoạn của quá trình tàn tật
2. Áp dụng 3 bước phòng ngừa tàn tật

3. Quá trình tàn tật
TÀN TẬT: là một quá trình
Nguyên nhân  Bệnh (Disease)
 Khiếm khuyết (Impairment)
 Giảm khả năng (Disability)
Tàn tật (Handicap)
Hậu quả:
 Bản thân
 Gia đình
 Xã hội

4. Quá trình tàn tật
ĐỊNH NGHĨA: (theo WHO – 1980)
Theo mô hình ICIDH
(International Classification of Impairments,
Disabilities, and Handicaps)

5. Quá trình tàn tật
1. Bệnh:
 Bệnh lý hay rối loạn.
 Ở mức độ tế bào.
 Do nhiễm trùng, chấn thương, mất cân
bằng chuyển hóa, tiến trình thoái hóa
hay những nguyên nhân khác.
 Thường là chẩn đoán y khoa của nhà
lâm sàng. (Xuất huyết não,…)

6. Quá trình tàn tật
2. Khiếm khuyết:
 Mất hay bất thường của cấu trúc hoặc
chức năng về mặt giải phẫu, sinh lý
hay tâm lý
 Ở mức độ mô, cơ quan hay hệ thống
 Biểu hiện bởi các dấu hiệu và triệu
chứng (Đau vai, liệt nửa người, co
cứng cơ, dáng đi bất thường,rối loạn
ngôn ngữ…)

7. Quá trình tàn tật
3. Giảm chức năng:
 Giới hạn hoặc mất khả năng thực hiện
một hoạt động theo cách thông
thường.
 Ở mức độ con người
 Đo lường bằng sự thực hiện các hành
vi thực thể và tâm thần trong hoạt
động sống hằng ngày (Ăn uống, mặc
quần áo, đi vệ sinh, giao tiếp,…)
 Hoạt động sống hằng ngày = ADL
(Activities of Daily Living)

8. Quá trình tàn tật
4. Tàn tật:
 Không thuận lợi do khiếm khuyết hay
giảm chức năng, làm giảm hoặc ngăn
cản sự thực hiện một vai trò bình
thường (phụ thuộc tuổi, giới, các yếu
tố văn hóa và xã hội)
 Ở mức độ môi trường và xã hội .
 Các hoạt động xã hội: tự chăm sóc
bản thân, quản lý gia đình, công việc
và giải trí…

9. Quá trình tàn tật
4. Tàn tật (t.t):
Đặc trưng bởi sự không tương xứng
giữa việc thực hiện thật sự 1 vai trò đặc
biệt và sự mong chờ của cộng đồng về
hành vi được coi là bình thường trong
vai trò đó.
(Bệnh nhân bị đột quỵ, sau khi tập vật lý
trị liệu, đi bộ được nhưng chậm. Người
nhà không cho bệnh nhân ra đường 1
mình vì sợ té)

10. Biện pháp phòng ngừa
BƯỚC 1:
Yếu tố nguy cơ  Bệnh
Biện pháp: đẩy mạnh việc tăng cường sức
khỏe cộng đồng
Giáo dục sức khỏe
Vệ sinh môi trường – Tiêm chủng
Giáo dục dinh dưỡng
Mạng lưới y tế,…

11. Biện pháp phòng ngừa
BƯỚC 2:
Bệnh  Khiếm khuyết
Biện pháp: cố gắng giảm thời gian, độ nặng và
di chứng của bệnh
Phát hiện sớm
Can thiệp kịp thời
Điều trị PHCN sớm, liên tục, toàn diện

12. Tập tại giường sớm

13. Biện pháp phòng ngừa
BƯỚC 3:
Khiếm khuyết  Giảm khả năng, Tàn tật
Biện pháp: cố gắng giảm mức độ tàn tật và
đẩy mạnh tiến trình PHCN ở những bệnh
nhân có bệnh mạn tính hay không hồi phục
Hoạt động trị liệu: huấn luyện để tự phục vụ
Chỉnh hình và làm dụng cụ giả (giá thấp)
Trợ giúp vận động và di chuyển
Thay đổi môi trường sống: dốc xe lăn, thanh vịn,…
Hướng nghiệp
Chính sách hỗ trợ người tàn tật

14. Tập chức năng di chuyển

15. Tập chức năng bàn tay

16. Nẹp trợ giúp chức năng cầm nắm

17. Kết luận
Quá trình tàn tật (WHO – 1980) có 4 giai đoạn
Chẩn đoán y khoa đơn thuần là không đủ cho
can thiệp PHCN.
Hiểu rõ quá trình tàn tật và cách phòng ngừa:
Ngăn ngừa, phát hiện sớm những khiếm khuyết và
giảm chức năng.
PHCN toàn diện  thực hiện được các hoạt động
sống hằng ngày và tái hòa nhập xã hội.

18. Tài liệu tham khảo
1. Nguyễn Xuân Nghiên (2002), Vật lý trị liệu và
phục hồi chức năng, NXB Y Học Hà Nội.
2. Nguyễn Thế Luyến (2010), “Quá trình tàn tật
và ba biện pháp phòng ngừa”, Bài giảng
CTCH – PHCN, Lưu hành nội bộ.
3. DeLisa J.A. (1998), Rehabilitation medicine:
Principle and practice, Lippincott Williams &
Wilkins.
4. American Physical Therapy Association
(2003), “Guide to physical therapist practice”,
Physical Therapy.

19. CHÚC CÁC BẠN HỌC TỐT!