1. A X G A | I N % M < A K O U J A | I N : U F A S A R A K A K A N < A B A J A J : R J
LX& TARI JIU 1976 :RKOU<ABJI% 9 MART 2015
• VOL. XXXVI, NO 1976 • LUNDI, 9 MARS 2015 • MONDAY, MARCH 9, 2015
1915-2015
FA|OZ
Z:{ASPANOUJ:AN
100-RD TAR:DAR}
KE |I<:M :U KE PAFAN+:M
Գըրգ Գըրգորեան կը ծրագրէ
Ցեղասպանութեան մասին
ֆիլմ արտադրել
ՀՈԼԻՎՈՒՏ.- «Շօպիզ 411»
կայքի լրագրող Ռաճըր Ֆրիտ-
մըն Փետրուար 26ին հաղոր-
դ ած է , թ է ոչ ամ բողջական
տեղեկութիւններ ունի միլիա-
ռատէր բարերար Գըրգ Գըր-
գորեանի կողմէ՝ Հայկական
Ցեղա ս պ ա նո ւթեան մասին
շարժապատկեր մը արտադ-
րելու ծրագիրին մասին։
Ըստ անոր՝ արդէն իսկ «Օս-
քար»ի թեկնածու դարձած բե-
մադրիչ մը եւ բեմագիր մը համաձայնութիւններ ստորագ-
րած են՝ նշեալ ֆիլմին վրայ աշխատելու շուրջ։ Իր ինքնու-
թիւնը բացայայտել չուզած բեմադրիչը ըսած է, թէ կը
ծրագրուի «Շինտլըրզ Լիս»չի, «Ռետզ»ի կամ «Տաքթըր Ժի-
վակօ»ի նման ֆիլմ մը արտադրել՝ աւելցնելով, որ կարգ մը
դերասաններու անունները վերջնականացուելու վրայ են։
Կ՛ակնկալուի, որ նկարահանումները Եւրոպայի մէջ
սկսին յառաջիկայ ամրան։
Արցախեան հիմնախնդիրը անգամ
մը եւս կը հնչէ ՄԱԿ-ի ամպիոնէն
Վերջերս, Արցախեան հիմնախնդիրը դարձեալ ՄԱԿ-ի
ամպիոնէն բարձրաձայնուած է: Այս մասին լուր հաղորդած
է News. am-ը, որ նաեւ կը փոխանցէ, թէ ԵԱՀԿ գործող նա-
խագահ, Սերպիոյ արտաքին գործոց նախարար՝ Իվիցա
Տաչիչ Արցախեան վերջին զարգացումներուն մասին
յատուկ տեղեկագիր մը ներկայացնելով ըսած է, թէ իրենք
մօտէն կը հետեւին Արցախեան սահմանին առկայ լարուած
իրավիճակով եւ խորապէս մտահոգ են այդ առումով: Ան
նաեւ աւելցուցած է, թէ ԵԱՀԿ պատասխանատուներ հան-
դիպումներ ունեցած են Հայաստանի եւ Ատրպէյճանի ար-
տաքին գործոց նախարարներուն հետ:
Սէյրան Օհանեան Այցելեց Շարք
Մը Զօրամասեր
Միացեալ Նահանգներու Հարաւային
Տաքոթան դարձաւ Հայոց Ցեղասպանութիւնը
ճանչցող 43-րդ նահանգը
Հինգշաբթի՝ 26 Փետրուար 2015-ին,
Հարաւային Տաքոթայի Ներկայացուցիչնե-
րու տունը 51 թեր, 17 դէմ քուէով վաւե-
րացուց Հայոց Ցեղասպանութիւնը ճանչցող
բանաձեւ մը՝ դառնալով Ամերիկայի 43-րդ
նահանգը, որ ճանչցաւ մարդկութեան դէմ
այս մեծ յանցագործութիւնը:
28 հովանաւորներով ճամբայ ելած
բանաձեւը կոչ կ՛ուղղէ արդար լուծում տա-
լու Հայոց Ցեղասպանութեան հարցին, կը
դատապարտէ ուրացումը եւ կը խրախուսէ
Հարաւային Տաքոթայի դպրոցներուն մէջ
Հայոց Ցեղասպանութեան մասին դասա-
ւանդումը: Բանաձեւը նաեւ կ՛ակնարկէ
յոյներու եւ ասորիներու ցեղասպանութեան:
Բանաձեւը 2015-ը կը հռչակէ Հայոց
Ցեղասպանութեան Յիշատակութեան տա-
րի եւ կոչ կ՛ուղղէ Միացեալ Նահանգներու
Քոնկրէսին եւ նախագահին պաշտօնապէս
ճանչնալու Հայոց Ցեղասպանութիւնը:
Փետրուար 27-ին, Գանա-
տայի Թրքական կազմակեր-
պութիւններու Ֆէտէրասիո-
նը Թորոնթոյի Համալսա-
րանի Սէնդ Ճորճ բաժնին
մէջ կազմակերպած էր Հա-
յոց Ցեղասպանութիւնը ու-
րացող երկու վատահամ-
բաւ բանախօսներու՝ Ճաս-
թին Մաքքարթիի եւ Պրուս
Ֆայնսթայնի մասնակցու-
թեամբ յայտագիր մը:
Նախ քան յայտարարուած
թուականը, հայկական, յու-
նական եւ այլ ուսանողական
միութիւններ, համալսարա-
նական դասախօսներ եւ
մարդկային իրաւանց համա-
խըմբումներ գրաւոր կեր-
պով պահանջած էին որ
ջնջուի այս յայտագիրը:
Դասախօսութեան յայտա-
րարուած օրը, իւրայատուկ
բողոքի ցոյց մը կազմա-
կերպուած էր համալսա-
րանի Հայ Ուսանողաց Միու-
թեան, Արմէն Գարօ Ուսա-
նողական Միութեան, Գա-
նատայի Հայ Երիտասար-
դաց Միութեան (AYF) կող-
մէ, եւ մասնա կ ցո ւ թ ե ա մ բ
աւելի քան 70 մարդու իրա-
ւունքներու գործիչներու,
անոնք կը լեցուին դասա-
խօսութեան սրահը եւ լռու-
թեամբ կը հետեւին բացման
խօսքերուն, մինչեւ առաջին
բանախօսին՝ Ֆայնսթայնի
ժխտողականութեան անըն-
դունելի խօսքերու սկզբնա-
ւորութեան, երբ բողոքող-
ները միասնաբար կը կանգ-
նին եւ կռնակ կը դարձնեն
բանախօսին:
Յայտագիրը կ’ընդհատուի
եւ կարգ մը վ ա ր կ ա բ ե կ ի չ
ա ր տ ա յ ա յ տ ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր
կ’արձակուին լռելեայն բո-
ղոքողներու հասցէին: Շու-
տով կը հասնի համալսա-
րանի ոստիկանութիւնը եւ
ստուգելէ ետք թէ խառնակ-
չութիւն չէ կատարուած, կը
թոյլատրուի որ շարունակ-
ուի բանախօսութիւնը:
Կա ր ճ ժա մ ա ն ա կ ե տ ք,
բողոքողները կարգապա-
հ ո ւ թ ե ա մ բ ս ր ա հ էն դ ո ւ ր ս
կուգան հոն թողելով շուրջ
քսան հոգի: Բողոքողները
կ’ուղղուին համալսարանի
տնօրէնութեան յատուկ գրա-
սենեակը ուր կը յանձնեն
աւելի քան 2000 ստորագ-
րութեամբ բողոքագիր մը,
պահանջելով որ Թորոնթոյի
Համալսարանի պատասխա-
նատուներ յայտարարեն թէ
ո չ մ էկ կ ա պ ո ւ ն ի ն ո ւ ր ա -
ցումի այս յայտագրին հետ,
քանի Հայոց Ցեղասպանու-
թիւնը կը դասաւանդուի հա-
մալսարանէն ներս որպէս
մարդկութեան դէմ գործադ-
րըւած ոճիր եւ Գանատայի
պետութիւնը պաշտօնապէս
ընդունած է այս պատմա-
կան իրողութիւնը:
Թորոնթոյի Համալսարանի մէջ 70 բողոքողներ
կռնակ դարձուցին Հայոց Ցեղասպանութիւնը
ուրացող բանախօսին
Այսօր Հայաստանի պաշտպանութեան նախարար
Սէյրան Օհանեան աշխատանքային այցով եղած է 3-րդ
բանակային զօրամիաւորման ենթակայ շարք մը զօրա-
մասեր: Աշխատանքային այցի ծիրէն ներս ՀՀ պաշտպա-
նութեան նախարարը այցելած է զօրամասերու տեխնի-
կական եւ թիկունքային ապահովման ստորաբաժանումներ,
սպառազինութեան եւ ռազմական սարքերու պահպանման
ու նորոգման կայաններ, հետեւած է ընթացիկ աշխատանք-
ներուն:
ՊՆ լրատուական ծառայութեան փոխանցումով, նա-
խարարը այցելած է նաեւ զինուորական հիւանդանոցներէն
մէկը, ծանօթացած է բժշկական սարքաւորումներով
յագեցուածութեան, զրուցած է հիւանդանոցի բժշկական
անձնակազմի եւ բուժուող զինծառայողներու հետ` վեր-
ջիններուս մաղթելով շուտափոյթ ապաքինում:

2. Մեթր Պարգեւ Դաւիթեան
Ա1 հայաստանեան հեռատեսիլի կայանը վերջերս իր
«Մենք եւ Ժամանակը» հաղորդաշարի ընթացքին ցոյց
տուաւ նախարար Ջոն Կիրակոսեանի կեանքին մասին
պատրաստուած ֆիլմ մը, որուն մէջ բազմաթիւ սո-
վետահայ պատմագէտներ ու պետական գործիչներ
վկայակոչեցին այդ մեծ հայրենասէր ու ազգասէր հա-
յուն խիզախ նկարագրի գիծերը եւ անոր մտքին ու
գրչին ա ր դ ի ւնք եղող աննախընթաց հրատարա-
կութիւնները սովետական շրջանին, որոնց մէջ ան
կ’արտայայտէր արեւմտահայ դատին հետ առնչուող
յ իշատ ա կ ութիւններ եւ վերլուծական գաղափար-
ներ։
Արտաքին գործոց նախարարի պաշտօնը Սովետա-
կ ան Հա յա ս տանի շրջանին թէեւ մեծ արժէք կամ
իմաստ չունէր, սակայն Ջոն Կիրակոսեան իր այդ պաշ-
տօնին տուած էր յատուկ եւ մասնաւոր նշանակութիւն`
բանալով նոր էջ մը ազգային դատի հանդէպ հայրենի
գիտակցութեան մէջ։ Իր «Երիտթուրքերը Պատմու-
թեան Դատաստանի Առաջ» երկու հատորով հրատա-
րակուած գործը (անցեալ դարու ութսունական թուա-
կաններու սկիզբներուն) կարելի է նկատել Հայ Դատի
դասընթացք Հայրենիքի եւ Սփիւռքի հայ ուսումնա-
րաններուն համար։ Անոր վաղաժամ մահէն ետք (Յու-
նիս 1985), իրեն նմաններով մղեալ ու խանդավառ մեր
հայրենի ժողովուրդը դուրս եկաւ միլիոնով (1988)՝ ազ-
գասիրութիւն դաւանելով եւ ազգային պետականու-
թեան անկախութիւնը հռչակելով (1990)։
Սովետահայ Ջոն Կիրակոսեանի ազգասէր սերունդը
կերտեց Ծիծեռնակաբերդի եւ Սարդարապատի յուշա-
համալիրներ, դարձնելով կարելի այն ինչ որ անկարելի
կը թուէր այն ատեն, ու անկախութենէն ետք կազմեց
հայ կամաւոր ու ժողովրդային բանակ եւ քաջաբար
մղեց ղարաբաղեան ազատամարտ եւ ազատագրեց
պատմական Արցախը։ Յետոյ, պահ մը առեւտրական
շահերով մտահոգ այդ սերունդի մոլորած թեւը բարի
դ րացն ո ւթի ւ ն քարոզել ով ստորագրեց ժընեւեան
փրոթոքոլներ, ճեղք բանալով Հայրենիքի եւ Սփիւռքի
միջեւ։ Եւ երբ թշնամին բարի դրացնութիւնը շահա-
գործող նկատառումներով յառաջ քշեց խիստ անըն-
դունելի պահանջքներ ու պայմաններ, այդ մոլորած
թեւը վերադարձաւ իր արմատին ու սակարկութիւն
չճանչցող ազգային գիծին, եւ ամբողջ ուժով լծուեցաւ
հայ ազգի Ցեղասպանութեան Դատին ծառայութեան եւ
այդ դատին ամուր յենարան նկատուող հայ բանակի
հզօրացման գործին։
Եւ պատահական չէր որ ցարդ անպարտ Հայ Բա-
նակի Օրուայ նշումէն (Յունուար 28) մէկ օր ետք
(Յունուար 29), Ծիծեռնակաբերդի Ապրիլեան Եղեռնի
Նահատակաց Յուշակոթողի կամարներուն առջեւ
հ աւա ք ուա ծ ու կան գն ած հայ ազգը իր պատաս-
խանատու եւ պաշտօնական լրիւ կազմով, գլխաւո-
րութեամբ հանրապետութեան նախագահին, կաթո-
ղ իկոսնե րո ւն ե ւ սփ ի ւռքահայ զանազան ներկա-
յացուցիչներուն, աշխարհին յանձնեց իր Հա մ ա -
հայկական Հռչակագիրը` ըսելով, ի մէջ այլոց, թէ իր
միասնակամ կամքով պիտի մշակէ իրաւակ ա ն
թղթածրար` որպէս մեկնարկ անհատական, համայնքա-
յին ու համազգային իրաւունքներու եւ օրինական շա-
հերու վերականգնման գործընթացին։ Եւ նոյն այդ վայ-
րէն ու տեղէն ուղղեց հրահանգի համազօր կոչ հայոր-
դիներու գալիք սերունդներուն, որ ցոյց տան հայրե-
նասէր, գիտակից եւ ուսեալ կեցուածք` համայն հայու-
թեան նուիրական դարաւոր նպատակներու իրակա-
նացման համար։
Ատենօք, հայ ազատագրական պայքար շեփորող-
ները եւ անոր կազմակերպման ձեւ ու մարմին տուող-
ները եղան յեղափոխական ոգիով տոգորուած արեւե-
լահայ գործիչները, որոնց եկան միանալու արեւմտա-
հայ անձնուրաց ֆետայիները։ Ժամանակ մը վերջ
դերերը շրջուեցան եւ արեւմտահայ մեր ժողովուրդը
վառ պահեց Ապրիլեան Եղեռնի պատճառով կազ-
մաւորուած հայ պահանջատիրութիւնը, մինչեւ որ արե-
ւելահայ Ջոն Կիրակոսեաններու նմանները իրենց մաս-
նակցութիւնը բերին այդ դատին։ Այսօր, Համահայ-
կական Հռչակագրով միացած երկու հատուածները հա-
յութեան` Հայրենիք եւ Սփիւռք, որեւէ անգամէ եւ ատե-
նէ աւելի կառչած են իրենց դարաւոր իրաւունքներու
ձեռքբերման աշխատանքին։
Գիտական արագ նուաճումներով ընթացող մեր
ներկան, որուն մէջ թիւն ու ծաւալը անարժէք կը դառ-
նան մտքի ալիքներով յառաջացած «ցունամի»-ին
(tsunami) առջեւ, յուսալից կը դարձնէ մեր ապագան,
որուն մէջ ուսումնատենչ հայ սերունդները կրնան
թշնամին կլանող «ցունամի»-ներ յառաջացնել իրենց
գիտական բարձր մակարդակով։ Համահայկական
Հռչակագրի ճանապարհը ասֆալթապատ կ’երեւի`
արագընթաց միջոցներով յաղթանակի հասնելու։
«Լուսաբաց»,
7 Փետրուար 2015
<abajaj;rj
Hebdomadaire Arménien
Armenian Weekly ISSN 0382-9251
Publié par /Published by
Le Centre de Publication Tékéyan
825 rue Manoogian, Saint-Laurent,
Québec H4N 1Z5
Tél: (514) 747-6680 • FAX: (514) 747-6162
e-mail: abaka@bellnet.ca
www.tekeyanmontreal.ca
PM40015549R10945
TPS/GST – R119209294 • TVQ/PST #1006268699
2 • ABAKA • LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015
Canada
2nd Class $80 (QC & ON)
1ère classe/first class $90
U.S.A. 1st class (US)$90
Autres pays/Other countries:
1st class (US)$120
Per issue $1.75
Dépôt légal: Bibliothèque du Québec
ABAKA
Patas.anatou .mbagir^
AU:TIS PAGGAL:AN
’anouzoumn;rou%
nouiratououjiunn;rou ;u
gras;n;aki patas.anatou^
SALBI MARKOS:AN
Joronjoi patas.anatou^
MATAJ B& MAMOUR:AN
“We acknowledge the financial
support of the Government of
Canada through the Canada
Periodical Fund (CPF) for our
publishing activities.”
Օսմանեան
արխիւային
նիւթեր ծախուած
են Պուլկարիոյ
եւ գնուած են
Վատիկանի
կողմէ
Թրքական «Ետիքթայ» թեր-
թ ի ն մ էջ Թ ո ւ ր ք պ ա տ մ ա բ ա ն
Րա շ ի տ Քո ն տ ո ղ ո ւ ն կ ը հ ա ս -
տատէ թէ 1931-ին Պուլկարիոյ
ծա խ ո ւ ա ծ ե ն հ ա յկ ա կ ա ն ե ւ
Պուլկարական հարցերու վե-
րաբերեալ արխիւային փաս-
տաթուղթեր, իսկ «Թայմ Թուրք»
կ ա յքէջ ը կ ը տ ե ղ ե կ ա ցն է թ է
Թուրք երիտասարդ ուսանող մը
ա յդ ա ր խ ի ւ ն ե ր ը կ ը հ ա ս ցն է
Պուլկարիա:
Ֆ ր ա ն ս ա կ ա ն « Լը Նո ւ վ էլ
Օպզէրվաթէօր» շաբաթաթերթն
ալ իր 23 Յունիս, 1995-ի թիւով
կ ը կ ը յա յտ ն է ո ր Վա տ ի կ ա ն
Պուլկարիայէն բարձր գինով
գնած է մեծ քանակութեամբ
արխիւային նիւթեր Հայերու եւ
Պուլկարներու հարցերուն վե-
րաբերեալ:
Համահայկական Հռչակագրի Ճանապարհը
Անդրանիկ զօրավարի արծւային հոգին սաւառնեց
«Հայարտուն» կենտրոնում
Հայ մ եծ զօր ավ ար Ա նդրանիկ
Օզանեանի ծննդեան 150-ամյակը
յաւուր պատշաճի նշուեց Վիրահա-
յ ոց թեմ ի «Հայ ար տո ւն» կրթա-
մ շակութ ա յին և ե րիտասարդու-
թեան կենտրոնում: Ազգային հե-
րոս, Հայ Ազատագրական շարժման
առաջնորդ մեծն Անդրանիկի ծնընդ-
եան օրը, Փետրուարի 25-ին, Կենտ-
րոնի Գալուստ Կիւլպէնկեան դահ-
լիճի մթնոլորտը յագեցած էր նրա
հայրենաշունչ ոգիով: Բազմամարդ
դահլիճում հաւաքուել էին տարբեր
հասակի մարդիկ՝ իրենց խոնարհու-
մը բերելու լեգենդար հերոսի անմահ
յիշատակին, ոգեկոչելու հայդուկ-
հայդուկապետի քաջագործութիւն-
ները:
Բացելով միջոցառումը, Վիրահա-
յոց թեմի մշակոյթի բաժնի տնօրէն
Լևոն Չիդիլեանը արժևորեց հայ
ժողովրդի պանծալի զաւակի յիշա-
տակը և ներկաներին շնորհաւորեց
Անդրանիկ Օզանեանի ծննդեան
օրուայ առթիւ, զօրավար, ով իր
անվեհեր սխրագործութիւններով
դասուել է բուլղար, հոյն, ռուս և
միւս ժողովուրդների հերոսների
շարքում, արժանացել Գէորգեան 4-
րդ կարգի մեդալի, Գէորգեան 4-րդ
և 3-րդ կարգի խաչերի, պարգևա-
տրուել Սբ. Ստանիսլավի 2-րդ կար-
գի սրով և Սբ. Վլադիմիրի 4-րդ կար-
գի շքանշանով:
Ներկաները հետաքրքրութեամբ
դիտեցին Հայաստանի Հանրային հե-
ռուստատեսութեան նկարահանած
Շար. էջ 13

3. LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015 • ABAKA • 3
ՕԹԹԱՈՒԱ
«ԵՐԵՒԱԿԱՅԱԿԱՆ ՀԻՒԱՆԴԸ»ԻՆ ԱՆՆԱԽԸՆԹԱՑ ՅԱՋՈՂՈՒԹԵԱՆ ԱՌԹԻՒ
Եկա՛յ, տեսա՛յ, գրաւեցի՛
VENI VEDI VICI
Julius Caesar
Մ ոնթ րէա լ ի «Հայ Բ եմ» թատերախումբը,
առաջնորդուած տաղանդաւոր բեմադրիչ՝ Նանսի
Իսսա Թորոսեանէ, իր արուեստի համբաւով,
հասաւ Օթթաուա 14 Փետրուար 2015-ին: Հոս,
հայ գաղութը ծարաւի է՝ արուեստին եւ գեղե-
ցիկին:
Բա ցա ռ իկ խանդավ առութիւն, յոտնկայս
ծափահարութիւններ, գոհունակութեան պոռթ-
կումներու ընդմիջումներ կ’ողողէին սրահը:
Անոնց կողքին էր ՀՀ Դեսպան՝ Վսեմաշուք Արմէն
Եգանեանը, որ հանդերձ ընտանեօք ներկայ էր,
հովանաւորելու այս աննախընթաց թատերական
երեւոյթը:
«Հայ Բեմ»ի ընտանեկան ոգին խառնուած էր
գեղարուեստի գործ մը գլուխ հանելու նախան-
ձախնդրութեան զգացումին հետ:
Ահաւասիկ հոս է նոյնինքն Մոլիէռը իր գլուխ-
գործո ց « Երեւակ այական Հիւանդը»ովը ու
հեգնական քմծիծաղովը, ամէն մէկ երկխօսու-
թեան մէջ դնելով 17-րդ դարու, սակայն երբեք
ժամանակավրէպ, բարքերն ու սովորութիւնները:
Այստեղ է Արտէն Արաբեանը՝ իր դաշնամուրով
եւ երաժշտական հմտութեամբ, Մեղեդի Աղուր-
եանը (Belin), Քլոի Պալեանը (Angélique), Ռա-
ֆայէլ Խաչատուրեանը (Cléante), Յովիկ Վար-
դապետեանը (Bonnefoi), Փաթիլ Տարաքճեանը
(Purgon), փոքրիկն Արաքս Արմէնեանը (Loui-
son), հայր ու որդիները` Յակոբ Րէճէպեանն ու
Փաթրիք Քամէլը (Diafoirus-ները), Արամազդ
Իսրայիլեանը (Bérald), Նարէ Նոխուտեանը
(Toinette): Մանաւանդ իր պատասխանատու
դերով հոս է Վիգէն Ֆրունճեանը (Argan), որով-
հետեւ Մոլիէռ անձամբ ներկայացած է այս դե-
րով: Զգալի էր նաեւ խմբանկարի եւ ծանուցումի
ստեղծագործութեան միացեալ աշխատանքը
Էլիզ Պօղոսեանի եւ Գէորգ Թորոսեանի:
Հինգերորդ յաջող ներկայացման երեւոյթը
որոշակի էր: Բազմաթիւ դերակատարներու
ներկայութիւնը հակառակ բեմի սեղմութեանը՝
բացարձակ անպատեհութիւն մը չեղաւ: Անոնք
իրենց վարժ շարժումներով, ճարպիկօրէն եւ
առանց նեղութեան, կրցան օգտագործել բեմին
ամէն մէկ անկիւնը:
Թէքէեան Մշակութային Միութեան կողմէ
պատրաստուած ու Օթթաուայի Մշակութային
Միութեան հիւրասիրած այս աննախորդ ներ-
կայացումը վերջ կը գտնէր ու զուարթ մթնոլորտի
մը մէջ խումբը կ’առաջնորդուէր ճոխ սեղան-
ներու շուրջ պատուասիրութեան մը: Վերջապէս
ԹՄՄ-եան ժրաջան ու անձնազոհ ատենապետ
Արթօ Մանուկեան, իր պատշաճ արտայայտու-
թիւններով կը խոստանար աւելի ամրապնդել
սոյն մշակութային ու հայապահպանման կա-
պերը Օթթաուայի սիրելի գաղութին հետ:
Յուզիչ էր այն պահը երբ ԹՄՄ-եան կողմէ կը
յանձնուէր յուշանուէր մը Օթթաուայի Մշակու-
թային Միութեան:
Իսկ բաժանումը ... առաւել յուզիչ:
Առաւօտեան առաջին ժամերուն Նանսի Իսսա
Թորոսեան իր խումբին հետ, զոհաբերութեան
աստիճանը իր գագաթնակէտին հասցուցած,
հրաժեշտ կ’առնէր մեզմէ իր վեցերորդ ներկա-
յացման համար, ուղղուելով Թորոնթօ, շարու-
նակելու հայ բեմին ու հայ մշակոյթին հանդէպ իր
առաքելութիւնը:
... Եւ ինչպէ՜ս չխոնարհիլ այս տեսակ մղիչ
ուժի մը առջեւ:
«Հայ Բեմ» Թատերախումբը Եկաւ հոս՝ Օթ-
թաուա: Տեսանք ու վայելեցինք մենք` այս գլուխ
գործոցը: Իսկ Նանսին իր տաղանդով կրցաւ
գրաւել մեր սրտերը:
VENI...VEDI...VICI.
Թղթակից
Ցեղասպանութեան հարիւրամեակի հանգանակային նախաձեռնութիւն
Հայոց ցեղասպանութեան հարիւրամեակի Գանատայի Օնթարիոյի
մարմնին, համադրող յանձնախումբի կազմակերպած հանգանակային
քոքթէյլը տէղի ունեցաւ 30 Յունուար 2015,երեկոյեան ժամը 8,00-ին Թո-
րոնթոյի հայ կեդրոնի սրահին մէջ, ներկայութեամբ շուրջ 200 հայոր-
դիներու , որոնք ընդառաջելով հանգանակային յանձնախումբի հրաւէրին
եկան իրենց ներկայութեամբ զօրակցելու եւ իրենց սրտաբուխ նուի-
րատւութիւնը կատարելու ի նպաստ հարիւրամեակի ծիրէն ներս կազ-
մակերպուած՝ հանրային, մշակութային,դաստիարակչական եւ երի-
տասարդական նախաձեռնութիւններուն:
Այդ օր ներկայ էին Թորոնթոյի, Գէմպրիճի, Համիլթընի, Սրբ. Քաթրինզի
բոլոր հայ կազմակերպութիւններն ու եկեղեցիներու ներկայացուցիչները
գլխաւորութեամբ Սբ. Աստուածածին եկեղեցւոյ հովիւ հոգ. Տէր Ստե-
փանոս վրդ. Բաշայեանի եւ Սբ. Երրորդութիւն եկեղեցւոյ հովիւ Արժ. Տ.
Զարեհ Ա. Քհնյ. Զարգարեանի:
Մուտքին, ներկաներուն լամբակին զետեղուեցաւ հարիւրամեակը
խորհրդանշող մանիշակագոյն ծաղիկը «անմոռուկ» զարդասեղը, որ
հետագային նաեւ պիտի տրուի ամէն մէկ նուիրատուի: Ներկաներուն
բաժնուեցաւ նաեւ այս առթիւ պատրաստուած յատուկ յայտարարութիւն
Շար. էջ 14

4. 4 • ABAKA • LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015
Ամենայն Հայոց Կաթողիկոսը ընդունած է ԱՄՆ նորանշանակ դեսպանը
Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածինի մէջ Ամենայն Հայոց Գարեգին Բ. կաթողիկոս
24 Փետրուար 2015-ին, ընդունած է Հայաստանի մէջ Միացեալ Նա-
հանգներու նոր դեսպան Ռիչըրտ Միլզը:
Վեհափառ հայրապետը շնորհակալութիւն յայտնած է Միացեալ Նա-
հանգներու ժողովուրդին եւ իշխանութիւններուն հայ ժողովուրդին նկատ-
մամբ ցուցաբերուող զօրակցութեան համար:
Վեհափառը նաեւ իր գնահատանքը արտայայտած է ղարաբաղեան
տագնապի խաղաղ լուծման նպատակով ԵԱՀԿ-ի Մինսքի խմբակի ծիրին
մէջ Միացեալ Նահանգներու կողմէ գործադրուող ջանքերուն համար:
Ամենայն Հայոց կաթողիկոսը մաղթած է, որ «Տիրոջ օրհնութեամբ նոր
դեսպանին առաքելութիւնը աւելիով նպաստէ երկու ժողովուրդներու բարե-
կամութեան ամրապնդման, ինչպէս նաեւ տարբեր մարզերու մէջ երկու
պետութիւններուն միջեւ համագործակցութեան զարգացման»:
Միացեալ Նահանգներու դեսպանը իր կարգին ուրախութիւն յայտնած է
հանդիպումին առիթով, ապա ներկայացուցած է հայ-ամերիկեան գործակ-
ցութեամբ իրականացուելիք ծրագիրներու շարքը:
«Անդրադարձ կատարուեցաւ եկեղեցւոյ կողմէ միջեկեղեցական փո-
խադարձ գործակցութեան շնորհիւ աշխարհի մէջ տագնապներու խաղաղ
լուծման ի նպաստ գործադրուող ջանքերուն, ինչպէս նաեւ խօսուեցաւ
շրջանին մէջ խաղաղութեան հաստատման ուղղութեամբ կազմակերպուող
հոգեւոր առաջնորդներու հանդիպումներուն մասին», ըսուած է Ամենայն
հայոց կաթողիկոսութեան լրատու ծառայութեան հրապարակած հաղոր-
դագրութեան մէջ:
Վեհափառ հայրապետը դեսպան Ռիչըրտ Միլզին տեղեկացուցած է Հա-
յոց Ցեղասպանութեան 100-ամեակին նուիրուած ձեռնարկներուն մասին`
առանձնացնելով 23 Ապրիլին Մայր Աթոռին մէջ տեղի ունենալիք Հայոց
Ցեղասպանութեան նահատակներու սրբադասման արարողութիւնը:
Հայոց Ցեղասպանութիւնը հաղորդակցման ազդակ դարձած է
Հայ եւ Արաբ ժողովուրդներուն միջեւ
«Սատա Ալ Պալատ» կայքէջի 22-02-2015-
ին լոյս տեսած թիւին մէջ, ըստ Hayernaysor.am-
ի, Ալաը Ալ Մինյաուին կը գրէ`
Հայաստան այս տարի Ապրիլին պիտի նշէ
Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցը:
Այդ առիթով Տօքթ. Արմէն Մազլումեան (Հայոց
Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցի ոգեկոչ-
ման յանձնախումբի անդամ) յայտարարած է նոր
գիրքի մը հրատարակութեան մասին, որ լոյս
տեսած Լիբանանի մէջ Տոքթ. Նորա Արիսեանի
հեղինակութեամբ` “100 տարի ցեղասպանու-
թեան, …100 արաբ վկաներ” վերնագիրով:
Այդ գիրքին մէջ հեղինակը կը շեշտէ, որ Հայոց
Ցեղասպանութիւնը դարձած է հաղորդակցման
ազդակ մը հայ եւ արաբ ժողովուրդներուն միջեւ,
երբ արաբները եղան առաջին վկաները բնա-
ջընջման դէպքերուն եւ առաջինն էին, որոնք
կարեկցանքով վարուեցան հայերուն հետ. անոնք
հայերուն տրամադրեցին ապաստան եւ դար-
մանեցին անոնց մարմիններն ու հոգիները:
Այնուամենայնիւ միջազգային աղբիւրները ան-
տեսեցին արաբական աղբիւրները, որոնք ունին
մեծ նշանակութիւն կոտորածները ուսումնա-
սիրելու ժամանակ: Այդ պատճառով այս նորովի
ուսումնասիրութիւն մըն է, որ կը թարմացնէ այս
հարցը:
Նաեւ այս գիրքը կը համարուի արաբ անձնա-
ւորութիւններու վկայութիւններու մատեան մը,
որ մշակութային եւ գիտական արժէք ունի.
մանաւանդ որ այդ գիրքին մէջ նշուած անձ-
նաւորութիւնները այցելած են Հայոց Ցեղաս-
պանութեան յուշակոթողը Երեւանի մէջ: Այդ
անձնաւորութիւններն են դեսպան Ֆայզա Ալ Նա-
ճան, Սուրիոյ կրթութեան նախարար Ալի Սաատ,
Եգիպտոսի վարչական վերահսկողութեան մար-
մինի նախկին առաջին տեղակալ Եուսրի Ապ-
տուլլահ եւ մշակոյթի նախարարի առաջին տե-
ղակալ Հուսամ Նասսար:
Գիրքին մէջ նշուած է նաեւ «Սատա Ալ Պա-
լատ» թերթին մէջ Ալաը Ալ Մինյաուիի 20-08-2013
թ.ին լոյս տեսած յօդուածը, որ այցելելով Հայոց
Ցեղասպանութեան թանգարանը Երեւանի մէջ
գրած էր` «Չնայած որ պատմականօրէն ոճիրը
կատարուած է օսմանական կայսրութեան կողմէ
հայերուն հանդէպ առաջին համաշխարհային
պատերազմի տարիներուն, սակայն Թուրքիան
տակաւին կը մերժէ ընդունիլ իր գործած ոճիրի
մեծութիւնը»:
Ֆրանսայի մէջ նոր հայկական
վարժարան պիտի բացուի
Մ ա ն ուէլ Վալ սն
Արֆորուիլ քաղաքի
մ էջ, Յուլիս 4- ին,
Ֆրանսայի վարչա-
պետը բացումը պի-
տի կատարէ Գէորգ
Արաբեանի անուան
վարժարանին: Այս
մ աս ին կը տե ղե-
կացնէ “Nouvelles
d’Armռnie”-ին` նշե-
լով, որ վերջերս Լը
Ռենսի մէջ մանկա-
պարտէզի եւ յառա-
ջիկային “Դպրոցա-
սէր” լիցէի բացու-
մէն ետք, հիմա Փա-
րիզի արուարձանին մէջ ուշադրութեան պիտի արժանանայ նոր
վարժարանը:
Շինարարական աշխատանքները սկսած են երկու տարի
առաջ: Նախագիծի գլխաւոր հովանաւորը` 84-ամեայ ձեռներէց
Գէորգ Արաբեան, որ 1987 թուականին Լիբանանէն տեղա-
փոխուած է Ֆրանսա, անգամ մը յայտարարած է, որ գումար
շահիլը շատ դժուար է, բայց աւելի դժուար է զայն արդա-
րութեամբ ծախսելը:
“Ուրախ եմ, որ ինծի հնարաւորութիւն կ’ընձեռուի դպրոց
ստեղծել, քանի որ այդ բոլոր երեխաները Ցեղասպանութեան
զոհերու սերունդներն են եւ կրնան սորվիլ իրենց նախնիներու
լեզուն: Անիկա չափազանց կարեւոր է, քանի որ կ’ապացուցէ,
որ մեր ժողովուրդը դեռ գոյութիւն ունի”,- նշած է ան:
Թուրքիոյ մէջ՝ Հայոց Ցեղասպանութեան
հակահայկական պաստառներ
Թուրքիոյ մէջ տեղի ունեցած են այս-
պէս կոչուած «Խոջալուի ցեղասպանու-
թեան» նուիրուած ձեռնարկներ, որոնց
ծիրին մէջ երկրին տարբեր վայրերուն
մէջ խիստ հակահայկական, խտրական
եւ ատելութիւն սերմանող պաստառներ
տարածուած են:
Թուրք երիտասարդներու խումբ մը
Հրանդ Տինքը սպաննած Օկիւն Սամաս-
թը գովաբանող կարգախօսներ վան-
կարկած է: Աւելի ուշ երկրին տարբեր քա-
ղաքներուն մէջ տեղադրուած են պաս-
տ ա ռն ե ր , ո ր ո ն ց վ ր ա յ գր ո ւ ա ծ է. « Կը
շնորհաւորեմ մեր երկիրը հայերէն մաք-
րելու 100-ամեակը. կը հպարտանանք
մեր փառապանծ նախահայրերով»:
Նկ ա ր ն ե ր ը ն ա ե ւ տ ե ղ ա դ ր ո ւ ա ծ ե ն
համացանցի վրայ, որուն շատ օգտա-
տէրեր, սակայն, տեղի ունեցածը նկա-
տած են 1915-ին տեղի ունեցած ցեղաս-
պանութեան հաստատում եւ խոստովա-
նութիւն:

5. LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015 • ABAKA • 5
ԹէքէեԱՆ ՄՇԱԿուԹԱՅիՆ ՄիուԹիւՆ
Լուսարձակին տակ առնուեցան Վաչէ Սեմերճեանի զոյգ հատորները
ԱրԱ ԱհԱրոնեԱն
Շ ուր ջ ե րե սուն տար ի (1977-
2006), «Նոր Օր» պաշտօնաթերթի
էջերը հարստացնող «Լուսարձակին
տակ» վերնագրուած առաջնորդող
վերլուծումներու եւ տեսութեանց
ստուար հաւաքածոյ մը՝ շուրջ 1300
էջերու մէջ, ներփակուած է երկա-
րամեայ հասարակական գործիչ,
ուսուցիչ եւ լրագրող Վաչէ Սեմերճ-
եանի զոյգ հատորներուն մէջ:
Պէյրութէն՝ 1956-էն պիտի սկսէր
լրագրական եւ միութենական կեան-
քը Սեմերճեանի եւ վեց տասնամ-
ե ակ ներ ու վրայ պիտի երկարէր
հրապարակագրական իր վաստա-
կը: իր ներշնչումն ու քաջալերու-
թիւնը պիտի գար իր պատմութեան
ուսուցիչէն՝ Գերսամ Ահարոնեանէն,
որու մշտական ներկայութիւնը Թէ-
քէեան Կեդրոնի «Զարթօնք» օրա-
թերթի խմբագրատան մէջ, մնայուն
աչքի մը նման պիտի հսկէր Սեմերճ-
եանի ու իր անմիջական բարեկամ-
ներուն՝ Կոտալազեան-Ազատեանի,
ք էշիշեա ն ի, Մսըրլ եան ի աշխա-
տանքներուն:
Ռա մկ ա վար Ա զ ատակ ան Կու-
ս ակ ցութ եա ն Մկրտի չ Փորթու-
գալեան ուսանողական ակումբին
ատենապետութիւնը, սկիզբը պիտի
դ առնա ր Սեմերճե ան - հասարա-
կական գործիչին բազմաթիւ տարի-
ներու բերած վաստակին: Ապա՝
Արեւմտ ե ա ն Ա մ երիկայի մէջ իր
ստանձնած պատասխանատւու-
թիւնները Ռ.Ա.Կ. Շրջանային Վար-
չութեան ու աւելի վերը՝ Կեդրո-
նական Վարչութեան շրջանակնե-
րուն մէջ հսկայ ներդրում մը պիտի
ըլլար կուսակցական կեանքին մէջ:
Բնական շարունակութեամբ մը,
Սեմերճեան երկու տասնամեակներ
վարելէ ետք կուսակցական պաշ-
տօններ, սիրայօժար ստանձնեց
«Նոր Օր» շաբաթաթերթին խմբագ-
րութիւնը մինչեւ 2005 Հոկտեմբեր:
Հասարակական կեանքին անփո-
խարինելի վաստակը Սեմերճեանը
մօտեցուցած է Թէքէեան Մշա-
կութային Միութեան, որու Լոս
Անճելըսի մասնաճիւղի ատենապե-
տութիւնը այսօր կը շարունակուի
դեռ՝ քառորդ դարէ աւելի:
երկու տարի առաջ՝ 2012-ին
հրատարակուած «Յիշատակելի
դիմաքանդակներ» իւրայատուկ
հատորէն ետք, Սեմերճեան լո յս
կ’ընծայէ «Լուսարձակին տ ա կ »
երկու հատորներով գիրքը, որու
ներկայացումի նախաձեռնութիւնը
ունեցաւ Թէքէեան Մշակութային
Միութեան Լոս Անճելըսի վարչու-
թիւնը:
Ալթատինայի Թ.Մ.Միութեան Պէշ-
կէօթիւրեան Կեդրոնի սրահը, ուր-
բաթ Յունուար 30-ի երեկոն ժա-
մադրավայրն էր միութենական եւ
մ տ ա ւ ո ր ա կ ա ն բ ա ր ե կ ա մ ն ե ր ո ւ :
Ձեռնարկը հովանաւորութիւնը կը
վայելէր Թեմի բարեխնամ Առաջ-
նորդ Գերշ. Տէր Յովնան Արք. Տէր-
տէրեանին: Ներկայ էին մեծարեա-
լին բարեկամ կրօնականներ, Միու-
թեան Կեդրոնական Վարչութեան
անդամներ, որոնք երկրին տարբեր
քաղաքներէն ժամանած էին Գինե-
ձօնին առիթով, ինչպէս նաեւ մեր
համայնքէն ներս հանգամանք ունե-
ցող հասարակական գործիչներ:
Խնամուած յայտագիրին ընթացք
տուաւ Սեմերճեանի երկար տարի-
ներու գործակից՝ Բարսեղ Գարթալ-
ե ա ն ը , ո ր հ ա կ ի ր ճ խ օս քո վ ի ր
հրճուանքը յայտնեց բարեկամի մը
գործին լոյս ընծայումին, ինչպէս
նաեւ պատշաճօրէն ներկայացուց
ն ե ր կ ա յ հ ի ւ ր ե ր ն ո ւ Առա ջ ն ո ր դ
Սրբազանը:
Առաջին խօսքով հանդէս եկաւ
վարչական գործակից, գրականա-
գէտ Լի լի թ քէհ էյե ա ն ը : Ան բ ծա -
խընդրօրէն ներկայացուց Հայաս-
տանի եւ Արցախի հետ կապուած
հարցերուն, մնայուն զարգացում-
ներուն, ինչպէս նաեւ կովկասեան
կ ն ճ ռո տ կ ա ցո ւ թ ե ա ն ո ւ ղ ղ ո ւ ա ծ
Սեմերճեանի մեկնաբանութիւններն
ու եզրակացութիւնները Ա. Հատո-
րին մէջ:
Հեղինակին չորս բարեկամներու
ողջոյնի խօսքերէն առաջին ելոյթը
կատարուեցաւ արձակագիր Սար-
գիս Վահագնի կողմէ, որու ջերմ ար-
տայայտութիւնները ուղղուած էին
հեղինակին լրագրական ու հրա-
պարակագրական հարուստ վաս-
տակին:
Հեղինակին ու Միութեան գործու-
նէութեան մօտէն ծանօթ, Լոս Ան-
ճելըսի Նահանգային համալսարա-
ն ի ա մ ե ր ի կ ե ա ն գր ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն
ն ա խ կ ի ն դ ա ս ա խ օս Դ ո կ տ . Ար -
փ ի Սա ր ա ֆ ե ա ն յո ւ զի չ բ ա յց բ ո -
վանդակալից խօսքով դրուատեց
Շար. էջ 12
|AKOB WARDIWAÂ:AN
Ձմեռուան եղանակի ամենէն ցուրտ օրուան`
Փետրուար 19, 2015ին, Նիւ Ճըրզիի Սրբոց Ղե-
ւոնդեանց եկեղեցւոյ սրահը հաւաքուած էր
գրասէր ու երաժշտասէր հասարակութիւնը։
Հաւաքին դրդապատճառը` վերջերս լոյս տեսած
Գրիգոր Փիտեճեանի հեղինակութեամբ գիրքը,
որ նուիրուած էր 19-րդ դարու վերջին քառորդի
հայ երաժշտութեան նուիրեալ գործիչին` քարա-
Մուրզայի, որուն ներդրումը ընդհանրապէս հայ
երգին ու նուագին եղաւ եզակի։
Օրուան մեծարեալին մասին հրաւիրուած էր
խօսելու համաշխարհային ծանօթ դաշնակահար
ու երաժշտագէտ Շահան Արծրունին։ Յայտագ-
րին մէջ բաժին վերցնող զոյգ արուեստագէտ-
ն երուն կ եան քի ն ու գո րծին մասին արտա-
յայտուեցաւ Թէքէեան Մշակութային Միութեան
Մեծն. Նիւ եորքի մասնաճիւղին փոխ ատենա-
պետը` Յարութ Չաթմաճեան։ Հանդէսը կազմա-
կերպուած էր ՀԲԸՄի, ԹՄՄի եւ Առաջնորդա-
րանի «Զօհրապ» Տեղեկատւութեան գործակ-
ցութեամբ։
Շահան Արծրունի նախ յաջորդաբար դաշնա-
կի վրայ նուագեց քարա-Մուրզայի գործերէն
հատուածներ, ինչպէս` «Կիլիկիա», «Ծիծեռնակ»
եւ «Մեր Հայրենիք»։
Ապա ան ծանրացաւ «Մեր Հայրենիք» օրհներ-
գին վրայ երբ անոր հեղինակը կը շփոթեն
քաղաքական կազմակերպութեան վարիչները
Բարսեղ Կանաչեանի հետ։ Այս օրհներգը Հա-
յաստանի առաջին հանրապետութեան որդեգ-
րումէն տարիներ առաջ արդէն քարա-Մուրզա
նօթագրած է Լիմոնճեանի նօթագրութեամբ, որ
հրապարակէն անյայտացած էր երկա~ր ատեն,
մինչեւ որ Փիտեճեան տարիներու ուսումնա-
սիրութենէ ետք, երեւան հանած էր այս երգին
ձայնագրութիւնը երեւանի Չարենցի անուան
ձեռագրատունէն եւ զայն ներառած է իր այս յիշ-
եալ հատորին մէջ։
Պարոն Արծրունին աւելի առաջ երթալով աւել-
ցուց որ տարիներ առաջ Փիտեճեանի Անթիլիա-
սի մայրավանքի երաժշտութեան ուսուցիչը
Համբարձում Պէրպէրեան հաղորդակից դար-
ձած էր այդ երաժշտութեան իտալիոյ մէջ, որպէս
գռեհիկ երաժշտութիւն մը գիշերային վայրերու
յարմար։
Ապա Արծրունի կ’արտայայտուի Խաչատուր-
եանի ստեղծագործութեամբ Խորհրդային
Հայաստանի օրհներգին, պնդելով որ ան որպէս
գեղարուեստական ստեղծագործութիւն եւ որակ
աւելի յարգանք կը պարտադրէր երաժշտական
աշխարհին։ Խաչատուրեան սկիզբը նկատի
առած էր այդ Սովետական Միութեան որպէս
քայլերգ, սակայն աւելի ուշ ան դարձած էր Հա-
յաստանի երկրորդ հանրապետութեան օրհներգը
մօտ 70 տարիներ։ Ան ըսաւ թէ տակաւին ունի
ամէն յոյս վերադարձնելու Խաչատուրեանի
ստեղծագործութիւնը, բառերու փոքր փոփոխու-
թեամբ մը միայն, Հայաստանի երրորդ հանրա-
պետութեան որպէս վերջնական օրներգ։
Պարոն Փիտեճեան լայնօրէն անդրադարձաւ
իր այս գործին տուն տուող պատճառներուն։
Այնուհետեւ ծանրացաւ քարա-Մուրզայի քառա-
ձայն պատարագին, որ եկմալեանէն ու Կոմի-
տասէն շատ առաջ արդէն Հայաստանի ու զա-
նազան գաղթավայրերու մէջ կիրարկուած էր,
մինչե ւ ա յն օր ը ե ր բ էջ մ ի ա ծն ի վ ա ն ա բ ն ա կ
խաւարամիտ կարգ մը եկեղեցականներ արգելք
հանդիսացան, ժամանակաւորապէս, մինչեւ Մա-
կար եկմալեանի կողմէ կատարուած քառաձայն
պատարագի ընդունումը Մայր Աթոռին կողմէ,
նոյն ինքն Խրիմեան Հայրիկի հրապարակած
սրբատառ կոնդակով։
Փիտեճեան իր գիրքին մէջ ներառած է քարա-
Մուրզայի այս պատարագը, որ դարձեալ շնորհիւ
իր գիտաշխատութեան երեւան բերած է Չա-
րենցի ա ն ո ւ ա ն ձե ռա գր ա տ ո ւ ն էն ։ Վե ր ջ ե ր ս
երեւանի Սենեկային երաժշտասրահէն լսուեցաւ
քարա-Մուրզայի այս պատարագը եւ մասեր
անկէ հաղորդուեցաւ այդ երեկոյ սրահի մասնա-
կիցներուն։
Շն ո ր հ ա ւ ո ր ե լի է կ ա զմ ա կ ե ր պ ի չ յա ն ձն ա -
խումբին այս նախաձեռնութիւնը եւ մանաւանդ`
Արա Արազի աշխատանքը այս առթիւ։
Լուրեր Նիւ եորքէՆ
քրիՍՏԱՓոր քԱրԱ-ՄուրԶԱՅի ՆուիրուԱԾ ՀԱՆԴիՍուԹիւՆ

6. 6 • ABAKA • LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015
Յայտարարութիւն
Ցեղասպանութեամբ՝ լեզուասպանութիւն
Հայկական լեռնաշխարհում եւ նրա սահման-
ներից դուրս հազարամեակներ շարունակ ապ-
րում է հայերէն խօսքը, եւ շուրջ 1600 տարի է՝
գործառում է գրաւոր հայերէնը: Շատ արհաւիրք-
ների միջով է անցել մեր լեզուն, սակայն նրա 36
զինուորներն անյաղթ ու կանգուն են:
1915 թուականին երիտթուրքական իշխանու-
թիւնը ծրագրուած եւ հետեւողականօրէն փոր-
ձեց ոչնչացնել մի ամբողջ ազգ եւ նրա լեզուն:
Մէկ դար առաջ կատարուած Ցեղասպանու-
թիւնը՝ միլիոնաւոր հայերի ֆիզիքական բնա-
ջընջումով, տեղահանութեամբ, իր հայրենի հողի
վրայ դարերի ընթացքում ժողովրդի արարած
արժէքների ոչնչացումով, խեղեց հայ ժողովրդի
պատմական ճակատագիրը, բեկեց հայութեան
զարգացման բնականոն ընթացքը՝ ծանրագոյն
վնաս հասցնելով նաեւ մարդկային քաղաքա-
կըրթութեանն ու համաշխարհային մշակոյթին:
Արդէն հարիւր տարի է, ինչ իւրաքանչիւր հայի
հոգում դաջուած են կոտորածների, մշակու-
թային արժէքների անդառնալի ոչնչացման, Հայ-
րենիքի մեծագոյն մասի կորստի տառապագին
յիշողութիւնն ու անամոք ցաւի զգացումը:
Վայրենի բնազդների՝ օսմանեան պետութեան
կողմից ուղղորդուող քստմնելի խրախճանքի յոր-
ձանուտում, եղեռնազարկ եղաւ նաեւ աշխարհի
հնագոյն ու զարգացած լեզուներից մէկը՝ ոսկեղ-
նիկ հայերէնը: Աշխարհի երեսից իսպառ ան-
հ ետ ա ց ա ն դար երի ճամբայ անցած, դարա-
ւոր իմաստնութիւն ու յիշողութիւն ամբարած
տասնեակ հայ բարբառներ, շատ այլ բարբառներ
էլ, վտարուելով հայրենի հողից եւ զրկուելով
կենսական պայմաններից, բեկորներով սփռուած
են օտար ափերում ու սերնդից սերունդ մոռա-
ցութեան են մատնւում այլախօս միջավայրերում:
Ծաղկուն ու շքեղ գրական արեւմտահայերէնը,
զրկուած լինելով իր Հայրենիքում գոյատեւելու եւ
գործառելու հնարաւորութիւնից, թեւը զարկուած
հաւքի նման դեգերում է աշխարհից աշխարհ՝
որոնելով ու չգիտնալով տունդարձի ճամբան:
Առանձնայատուկ ընդգծելով այն իրողութիւնը,
որ Հայոց Ցեղասպանութեան արդիւնքով հա-
յերէնը եւս ծանրագոյն կորուստներ է կրել,
լեզուասպան եղել եւ զրկուել է միասնական զար-
գացման իր բնական իրաւունքից ու հնարաւո-
րութիւնից՝ մենք դատապարտում ենք մարդ-
կանց զանգուածային ոչնչացման, մշակութային
արժէքների կործանման ցանկացած դրսեւորում,
միանում ենք Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ
տարելիցի համահայկական հռչակագրին, միա-
ժամանակ կոչ անում բոլոր ժողովուրդներին ու
երկրներին՝ յարաբերութիւնները կառուցել
միմեանց իրաւունքները յարգելու եւ փոխըմ-
բըռնման հիմքի վրայ, բացառել բոլոր կարգի
բռնութիւնները, ջանքերը գործադրել ոչ թէ
միմեանց նկատմամբ յաղթանակի հասնելու եւ
պատերազմելու միջոցներ ստեղծելու եւ եղած-
ները կատարելագործելու, այլ համամարդկային
բարօրութեան ու համերաշխութեան հասնելու
ուղղութեամբ:
Դիմում ենք նաեւ աշխարհի բոլոր հայերին եւ
խնդրում ու յորդորում՝
ա) համախմբուել հայրենի պետականութեան
շուրջ եւ ամէն կերպ նպաստել նրա զարգաց-
մանն ու հզօրացմանը, միշտ յիշել, որ այն մեր
մայրենիի պահպանութեան եւ զարգացման
գլխաւոր երաշխիքն է, իւրաքանչիւր հայի Հայ-
րենիքը Հայաստան աշխարհն է.
բ) սիրել, պահպանել, գործածել, տարածել ու
սերնդէ սերունդ փոխանցել հայոց լեզուն՝ այդ-
պիսով մեծագոյն նպաստ բերելով հայապահ-
պանութեան եւ ազգային իղձերի իրականացման
գործին:
Դիմում ենք աշխարհասփիւռ հայ երիտասար-
դութեանը.
Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարելիցին
ձեր կ ա ր ե ւ ո ր ա գո յն ե ւ ա զգա ն պ ա ս տ գո ր ծը
համարէք հայերէն սովորելը, հայերէն իմանալը:
Թող դա լինի ձեր հիմնական, իրական ներդրու-
մը՝ Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տարե-
լիցին մեր սուրբ նահատակների ոգեկոչման, հա-
մայն հայութեան համախմբման եւ հզօրացման
սուրբ գործում:
Մեծ անգլիացին՝ Պայրոնը ասել է. «Աստուծոյ
հետ խօսելու միակ լեզուն հայերէնն է»: Ուրեմն
իմացէ’ք, խօսէ’ք եւ մաքրամաքու’ր պահէք մեր
աստուածային մայրենին:
ՀՀ Սփիւռքի նախարարութիւն
ՀՀ գԱԱ նախագահութիւն
ՀՀ գԱԱ լեզուի ինսթիթութ
«Մեր լեզուն մեր Հայրենիքն է»
գիտաժողովի մասնակիցներ
Մտորումներ Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ Տարելիցին Առթիւ
Արեգ եԱփուճեԱն
Ահա դար մը անցաւ այն օրէն ի
վեր երբ «ահաւոր բան մը այնտեղ
պատահեցաւ մութին մէջ»:
Այսօր, մեծ մասամբ արևմտեան
կողմն աշխարհի հայկական հա-
մայնքներու համեստ ճիգերու շնոր-
հիւ, մի քանի տասնեակ երկրներու
և ասդիէն ու անդիէն զանազան այլ
պետութիւններու նահանգներու
խորհրդարաններ ճանչցած են Մեծ
Եղեռնը որպէս Ցեղասպանութիւն:
Ասոնցմէ ամէնէն յատկանշականը
կարելի է համարել ռուսական Դու-
մայի Հռչակագիրը, ուր ոչ միայն կը
ճանչնայ Օսմանեան Կայսրութեան
կողմէ ծրագրուած և իրագործուած
Հայոց Ցեղասպանութիւնը, այլ կը
հաստատէ նաև Արևմտեան Հայաս-
տանի մը գոյութիւնը, որ կը մնայ
գրաւեալ նոյնինքն ոճրագործին
կողմէ մինչև օրս:
Եւ տակաւին Թուրքիա կը մերժէ
ընդունիլ իր իրագործած ոճիրը...
Վերջերս բարեկամի մը հետ կը
զրուցէի, թէ ինչպէս Թուրքիա կը
յանդգնի ժխտել Հայոց Ցեղասպա-
նութեան իրողութիւնը, թէ ինչպէս
հայերս ասոր կամ անոր կը դիմենք
որ ճանչնան Հայոց Ցեղասպանու-
թիւնը, սակայն ոչ մէկ քայլ կ’առ-
նենք պաշտօնապէս Թուրքիոյ դի-
մելու, որ ոչ միայն ընդունի իր ոճ-
րագործութիւնը, այլ նաև վերա-
դարձնէ Արևմտեան Հայաստանի
գրաւեալ հողերը: Այստեղ զրուցա-
կիցս միջամտեց ըսելով, որ հայերս
գոնէ այս ձևով բաւական աղմուկ կը
հանենք, որպէսզի աշխարհ բոլո-
րովին մոռացութեան չտայ Հայոց
Ցեղասպանութիւնը:
Եւ զրուցակիցս շատ ճիշտ էր...
Անցեալին ինչ որ կատարուեցաւ
և կ ը շ ա րո ւնակ ուի կատարուիլ
մինչև օրս, ըլլայ Հայաստանի մէջ
կամ ի սփիւռս աշխարհի, աղմուկ
հանելէ զատ ուրիշ ոչ մէկ նպա-
տակի կը ծառայէ: Աղմուկ հանելով
Հայկական Դատը կարելի չէ լուծել:
Կացութիւնը պիտի մնայ նոյնը
այնքան ատեն որ միայն աղմուկ
հանելով զբաղինք:
Ալպերտ Այնշթայն ատենին ըսեր
է. «Միամտութիւն է երբ մէկը նոյն
բանը կրկին ու կրկին փորձէ և
տարբեր արդիւնք սպասէ»:
Կացութիւն մը փոփոխութեան
ենթարկելու հետաքրքրական օրի-
նակի մը համաձայն, հինգ տարբեր
հանգրուաններէ անցնելու է հետև-
եալ կարգով. 1. Իրազեկ ըլլալ, տեղ-
եակ ըլլալ որ փոփոխութեան կա-
րիքը կայ, 2. ցանկութիւն ունենալ
մասնակցելու եւ աջակցելու փո-
փոխութեանը, 3. գիտնալ թէ ինչպէս
պէտք է փոխել եւ թէ ինչ է փո-
փոխութեան արդիւնքը, 4. հնարա-
ւորութիւն ստեղծել փոփոխութիւնը
իրականացնելու և վերջապէս, 5.
ամրապնդել իրականացուած փո-
փոխութիւնը:
Մենք հայերս միայն աղմուկ
հանելով առաջին քայլէն՝ աշխարհի
Հայոց Ցեղասպանութեան մասին
տեղեակ պահելէ անդին չենք եր-
թար: Մինչև օրս, աշխարհի համար
Հայոց Ցեղասպանութիւնը կը մնայ,
ինչպէս աւստրալիացի մարդու
իրաւունքներու փաստաբան Ճէֆրի
Ռոպըրթսըն կը կոչէ, «անհանգստա-
ցուցիչ կամ նեղացուցիչ Ցեղասպա-
նութիւնը»: Հետևաբար աշխարհ
որևէ ցանկութիւն չունի մասնակ-
ցելու կամ աջակցելու, որպէսզի
Թուրքիան որևէ ճնշումի տակ դնէ:
Այլ ընդհակառակը, վերջին տարի-
ներուն այս երկիրներուն կեցուած-
քը դարձած է խուսափողական՝
«մենք պատմական վէճերու նկատ-
մամբ կարծիք չունինք...»
Ալ ուր մնաց անդրադառնալու
մնացեալ երեք քայլերուն որևէ փո-
փոխութիւն իրականացնելու ուղ-
ղութեամբ:
Հայաստանի թիւ 1 առաջնահերթ
հարցը Թուրքիոյ հետ բազմաթիւ
հարցերուն լուծումն է: Առաջ ի ն
հերթին կու գայ հայկական գրաւեալ
հողերուն վերադարձը, որը ազգա-
յին իրաւունքի կամ վնասուց հա-
տուցումի հարց չէ միայն, այլ հայ
ժողովուրդի ազգային գոյատևման
նախապայման: Հայաստան կարիքը
ունի մեր գրաւեալ պապենական
հողերուն՝ հասնելու համար Սև
Ծովի ջուրերուն, ապա թէ ոչ իր գո-
յատևումը պիտի մնայ յարա տ և
վտանգի տակ:
Վերջին մի քանի տարիներուն
բազմաթիւ առիթներ երևան եկան,
որպէսզի հայկական իշխանութիւն-
ները, իբրև շեփորը ամբողջ հայու-
թեան իղձերուն, ցանկութիւն ցու-
ցաբերեն ներկայ կացութեան փո-
փոխութիւնը իրականացնելու, յա-
ռաջ բերելով անոնց պահանջները:
Դժբախտաբար ամէն անգամուն ալ
բաց թողուեցան այդ հնարաւորու-
թիւնները...
Ամէնէն յատկանշականը թերևս
Հայաստանի և Թուրքիոյ միջև դի-
ւանագիտական յարաբերութիւններ
հաստատելու մասին արձանագրու-
թիւնն էր 2009 թ.: Սակայն ի զար-
մանս բոլորին, այս արձանա գ-
րութեան համաձայն, նախ «երկու
երկրները պիտի վերահաստատէին
իրենց միջև գոյութիւն ուն ե ցո ղ
ընդհանուր սահմանի փոխադարձ
ճանաչումը` սահմանուած միջազ-
գային իրաւունքի համապատաս-
խան պայմանագրերով», որուն հա-
մաձայն Հայաստան միանգամ ընդ-
միշտ պիտի հրաժարէր որևէ հո-
ղային պահանջներէ: Երկր ո ր դ ,
մէջտեղ բերել «ենթայանձնաժողով
մը, որու նպատակն է գիտական,
անկողմնակալ ուսումնասիրութիւն
պատմական փաստաթղթերու եւ
արխիւներու, առկայ խնդիրներու
ձե ւ ա կ ե ր պ մ ա ն հ ա մ ա ր » , ո ր ո ւ ն
հետևանքով Թուրքիա այլևս Հայոց
Ցե ղ ա ս պ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ը ը ն դ ո ւ ն ե լո ւ
որևէ պարտաւորութենէ պիտի ձեր-
բազատուէր:
Բարեբախտաբար, և անսպասե-
լիօրէն, հայոց գլխուն կանխամտած-
ւած այս դաւադրութիւնը ձախո-
ղութեան մատնուեցաւ շնորհիւ...
Ատրպէյճանի ճիգերուն: Վերջինս իր
ազգակից Թուրքիոյ յիշեցուց թէ ան
սահմանը փակեց այն ժամանակ,
երբ Հայաստանը «գրաւեց» ատրպե-
ճանական տարածքները: Ուրեմն,
նախքան հայ-թրքական սահմանի
բացման մասին որևէ քննարկում,
Հայաստան պէտք է վերադարձնէ
այդ «գրաւեալ» հողերը: Ասոր որպէս
հետևանք, Հայաստանի կառավա-
րութիւնը իր կարգին որոշեց «կա-
ս ե ցն ե լ ա ր ձա ն ա գր ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ
վաւերացման ընթացակարգը, բայց
առայժմ դուրս չգալ անոր գործըն-
թացէն:» Հիմնուելով վերջին ամիս-
ներուն Թուրքիոյ տարած հակա-
հայկական ընթացքին վրայ, թերևս
հայկական իշխանութիւնները վե-
րանայելու են իրենց այդ որոշումը:*
Իրողութիւն մըն է որ անցեալ 95
տարիներուն Հայաստանի սահման-
ները մնացած են անառիկ: Թուր-
քիա կամ իր ազգակից Ատրպէյ-
ճանը, որքան որ ալ կը փափաքին
ն ե ր խ ո ւ ժե լ Հ ա յա ս տ ա ն և ի ր ե ն ց
ն ա խ ն ի ն ե ր ո ւ ն կ ի ս ա տ թ ո ղ ո ւ ա ծ
գործը իր աւարտին հասցնել, կը
մնան անկարող: Սակայն շնորհիւ
հ ա յկ ա կ ա ն ի շ խ ա ն ո ւ թ ի ւ ն ն ե ր ո ւ
ճիշտ կողմնորոշման, վերածնած
Հ ա յա ս տ ա ն ը տ ա կ ա ւ ի ն տ ե ղ կ ը
գրաւէ աշխարհի քարտէզին վրայ,
ուր տեղւոյն հայութեան հնարա-
ւորութիւն կու տայ որ ստեղծա-
գո ր ծէ և բ ա ր գա ւ ա ճ ի : Ու ր ե մ ն ,
Թուրքիա դիմած է յաջորդ լաւագոյն
Շար. էջ 14

7. LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015 • ABAKA • 7
S E C T I O N F R A N Ç A I S E
LUNDI 9 MARS 2015
Editorial écrit en Anglais
par Edmond Y. Azadian et publié
dans The Armenian Mirror-Spectator
en date du 21 février 2015
La Révolution Orange et la
Révolution des Roses ont permis des
changements de régime en Ukraine et
en Géorgie, respectivement, mais
l’Arménie a été épargnée dans les deux
cas et a maintenu sa stabilité durant
ces périodes orageuses. Mais des
rumeurs, des prévisions et des ana-
lyses politiques soulignent toujours la
possibilité d’une révolution de couleur
en Arménie.
L’administration du président Serge
Sargissian a résisté avec succès aux
marées troubles fomentées par l’oppo-
sition, et en prenant l’initiative, il a
également dégonflé l’opposition.
Le Parti du Congrès national de
Lévon Ter-Petrossian, alimenté par le
mécontentement populaire, n’a pu uti-
liser ses munitions au maximum. Par
conséquent, bien que l’opposition ait
été muselée, le mécontentement popu-
laire est demeuré une force latente
exploratoire et explosive pour tout
futur politicien. L’économie poursuit
sa stagnation, l’émigration atteint des
sommets dangereux, et la dépendance
de l’Arménie face à la Russie compro-
met sa souveraineté. Il semble que ces
problèmes sociaux et politiques
n’aient pas érodé les pouvoirs de l’élite
dirigeante. Mais des développements
récents indiquent qu’ils font face à des
défis et l’administration est sous
constante pression. Ces pressions
s’avèrent possibles lorsqu’elles sont
jumelées à des facteurs extérieurs.
Récemment, des changements spec-
taculaires ont terni le paysage poli-
tique intérieur de l’Arménie. Mais ana-
lyser ces développements dans le
cadre de la vie politique interne peut
être trop simpliste et bien peu
concluants. Actuellement, la Russie
est en état de siège en raison de la
crise en Ukraine; Moscou accuse les
Etats-Unis et l’Occident de pousser
l’OTAN de plus en plus près des fron-
tières russes, et l’Occident accuse
Moscou de fomenter l’agitation dans
les anciennes républiques soviétiques.
Peu importe où se trouve la vérité, les
problèmes qui suivront auront un
impact sur l’Arménie, puisque le pays
est intégré à la Russie sociale, écono-
mique, politique et militairement.
Le 12 février 2015, la Commission des
Affaires étrangères des États-Unis a
tenu des audiences sur les relations
américano-azerbaïdjanaises. Le Dr
Svante E. Cornell, directeur de
l’Institut central d’Asie-Caucase à
l’Université Johns Hopkins y a
témoigné.
Décrivant la politique américaine
concernant la région, le Dr Cornell
recommandait de négliger les viola-
tions des droits humains de l’Azer-
baïdjan et de fonder la politique améri-
caine sur des aspects plus pragma-
tiques, à savoir le pétrole et la sécurité
régionale. En élargissant son point de
vue, le directeur a déclaré : « La lutte
contre l’impérialisme russe du prési-
dent Vladimir Poutine va au-delà de
l’Ukraine et nécessite une stratégie
afin de soutenir les Etats périphé-
riques à la Russie, et surtout de main-
tenir le corridor est-ouest ouvert vers
l’Asie centrale. Mais le Caucase et
l’Asie centrale comprennent la moitié
des États laïcs à majorité musulmane
du monde ... Ainsi le Caucase (et l’Asie
centrale) doivent être considéré
comme des remparts tant contre
Moscou que le radicalisme islamique
du Moyen-Orient. »
Cela veut simplement dire que
puisque la Russie a les mains pleines
d’une guerre de frontière avec sa voisi-
ne l’Ukraine, il serait utile pour la poli-
tique d’endiguement de l’Occident
d’encourager une autre poudrière à la
périphérie de la Russie, et l’Arménie
est l’un de ces Etats périphériques.
Il n’est donc pas surprenant que dès
que la controverse entre Serge
Sargissian et Gagik Tsaroukian a écla-
té, la presse financée et dirigée par les
pays occidentaux a pris à l’unanimité
une position très critique vis-à-vis des
déclarations du président.
Il s’agit sans nul doute d’une bombe
politique pour le président Sargissian
qui s’est attaqué à l’oligarque, et chef
du Parti Arménie prospère. Il dépeint
Tsaroukian comme « le mal » et
l’incompétent de la vie politique de
l’Arménie.
Cette action était en gestation
depuis longtemps. M. Tsaroukian est le
chef titulaire du Parti Arménie prospè-
re, mais en fait, le parti a été fondé par
l’ancien président, Robert Kotcharian,
qu’il a toujours manipulé en arrière-
plan.
Le Parti républicain de Sargissian et
le Parti Arménie prospère formaient
une coalition, étant entendu qu’une
transition à la Poutine serait mise en
œuvre en Arménie, Sargissian termi-
nant son mandat et ouvrant la porte au
retour de Kotcharian. Les relations se
sont détériorées lorsque le plan n’a pas
fonctionné comme il devait; Sargissian
n’a pas abandonner les rênes du pou-
voir et la coalition a commencé à se
scinder. Pendant longtemps, Lévon
Ter-Petrossian a en vain courtisé
Tsaroukian. Maintenant que
Tsaroukian, devenu la cible de la cri-
tique du président, a jeté le gant, et a
rallié les partis de l’opposition autour
de lui, il a appelé à un rassemblement
national le 20 février, demandant la
démission du président. Arménie pros-
père s’est joint au Congrès national
arménien et au Parti de l’Héritage de
Raffi Hovannisian afin d’utiliser tous
les moyens, y compris la « désobéis-
sance civile » pour renverser M.
Sargissian. Le rassemblement se révè-
lera être un test décisif sur la force de
l’opposition.
La politique arménienne est le
miroir de celle de la Russie. Poutine a
emprisonné l’oligarque Mikhaïl
Khodorkovski, son opposant politique,
a usurpé ses actifs d’une valeur de plus
de 10 milliards de dollars, et l’a laissé
quitter le pays presque sans le sou
après 20 ans d’incarcération.
Suite a la page 8
Un autre « Maidan »
en Arménie ?
Le ministre de la Défense du Karabagh
présente la situation à la frontière aux
co-présidents du Groupe de Minsk
Le ministre de la Défense du Haut-Karabagh, et commandant de l’armée, le
lieutenant-général Movses Hagopian a reçu les co-présidents du Groupe de
Minsk de l’OSCE, Igor Popov de la Fédération de Russie, James Warlick des
États-Unis, et Pierre Andrieu de France.
Andrzej Kasprzyk, représentant personnel du Président de l’OSCE en exerci-
ce, a également participé à la réunion, qui a eu lieu le 19 février. Le service de
presse du ministère de la Défense du Karabagh a informé, qu’au cours de la
réunion, les co-présidents ont présenté les résultats de leur visite régionale au
commandant de l’armée et ont discuté des perspectives possibles pour la régula-
tion du conflit.
A la demande des co-présidents, Movses Hagopian a donné son opinion sur la
situation actuelle sur la ligne de contact et les divers cas de violation du cessez-
le-feu.
Les relations arméno-américaines
discutées devant le Congrès
des Etats-Unis
Le co-président du bureau du
Congrès arméno-américain Frank
Pallone, démocrate du New Jersey, a
organisé un débat spécial le 19 février
dernier, en présence du chef de mis-
sion d’Arménie aux Etats-Unis
Hratchia Tashchian, et le représentant
du Karabagh Robert Avedisian.
En outre, le directeur exécutif du
Comité National Arménien d’Amérique
Aram Suren Hamparian et le représen-
tant de l’Assemblée Arménienne
d’Amérique Daniel Koushakjian étaient
invités à l’évènement à titre de confé-
renciers. Plus de 60 membres du
Congrès américain ont assisté à la dis-
cussion.
Les appels de Nuland « inacceptables »
selon Stepanakert
La Secrétaire adjointe des Etats-Unis, Victoria
Nuland, a demandé la libération de deux ressortis-
sants azerbaïdjanais condamnés et emprisonnés
en Artzakh. En réponse David Babayan, porte-
parole présidentiel a déclaré que Stepanakert les
jugeait « inacceptables ». Le gouvernement
d’Artzakh a répété que Shahbaz Guliyev et Dilham
Askerov avaient commis des actes terroristes sur
le territoire, et avaient fait face à un procès équi-
table et transparent avec la participation des
médias et des organisations publiques.
Suite a la page 8

8. A l’approche du centenaire du géno-
cide, le Musée-Institut du Génocide à
Erévan, a lancé son « livre du mois ».
Le musée choisira chaque mois un
livre faisant référence au génocide
arménien. Les livres doivent être les
mémoires de survivants arméniens ou
des témoins du génocide, des docu-
ments de recherche, ou d’autres publi-
cations ayant un lien. Le but de ce pro-
jet est de présenter aux lecteurs des
œuvres inconnues rares et liés au
thème afin de sensibiliser et fournir
une connaissance approfondie du
génocide arménien. Le Musée du
Génocide arménien a choisi « Les
Mémoires de l’Ambassadeur
Morgenthau » comme livre du mois de
février.
« Les Mémoires de l’Ambassadeur
Morgenthau, » de Henry Morgenthau,
Sr. couvre l’époque où il était ambassa-
deur américain de Woodrow Wilson à
Constantinople, de 1913 à 1916. Il a
fallu deux ans pour le terminer. Le
livre présente des documents officiels
déposés par Morgenthau dans son rôle
d’ambassadeur.
Le livre a été utilisé comme source
primaire concernant les atrocités
turques contre les Arméniens, le géno-
cide arménien. Lors de sa publication,
le livre a été critiqué par deux histo-
riens américains de premier plan
concernant sa couverture de
l’Allemagne dans les semaines avant le
début de la guerre.
L’ancien ambassadeur américain de
l’Empire ottoman, Morgenthau rappor-
te son expérience des relations otto-
manes et allemandes durant la secon-
de guerre mondiale. Il décrit le proces-
sus de prise de décision, les intrigues
du gouvernement Jeunes Turcs, et
introduit le lecteur à la politique de la
propagande allemande, qui a permis à
la Turquie de participer à la Première
Guerre mondiale. Le livre donne égale-
ment des détails sur l’influence de
l’Allemagne dans la prévention de la
vente de navires de guerre américains
à la Grèce. Les plans de l’Allemagne
pour les nouveaux territoires, les sta-
tions de charbon, la fermeture des
Dardanelles et la séparation de la
Russie de ses alliés.
« Lorsque les autorités turques ont
donné les ordres pour ces déporta-
tions, ils ont simplement donné l’arrêt
de mort de toute une race; ils ont bien
compris, et, dans leurs conversations
avec moi, ils n’ont pas essayé notam-
ment de cacher le fait… Je suis
convaincu que toute l’histoire de la
race humaine ne contient pas de tel
épisode aussi horrible. Les grands
massacres et des persécutions du
passé semblent presque insignifiants
par rapport aux souffrances de la race
arménienne en 1915, » a écrit
Morgenthau dans ses mémoires.
Un autre «Maidan»...
Suite de la page 7
Les mêmes tactiques sont reprises
en Arménie aujourd’hui. Tsaroukian a
été expulsé du Conseil national de
sécurité, il a été dépouillé de sa prési-
dence de l’Agence nationale des
sports, et maintenant le président a
envoyé une lettre officielle au prési-
dent du parlement, Galoust Sahakian,
afin de retirer la protection de M.
Tsaroukian comme membre du parle-
ment. Pendant ce temps, l’ensemble de
ses entreprises sont sous le coup d’une
enquête pour de supposées évasions
fiscales. A ce jour, M. Tsaroukian a
mené toutes ses activi.tés en Arménie,
il emploie quelque 20 000 personnes, et
il est soudain devenu suspect.
L’administration actuelle a pu
détruire des oligarques plus sophisti-
qués, comme Khachadour Soukiasian,
qui a quitté le pays avec son immense
capital, au détriment de l’économie
arménienne.
En dépit de son image machiste, M.
Tsaroukian s’est, jusqu’ici, comporté
intelligemment. Il est évident qu’il est
entrainé par des esprits politiques
beaucoup plus expérimentés dans
l’opposition. Par exemple, dans sa
réponse à la critique du président, il a
dit qu’il n’était pas un politicien dans le
sens classique du terme, mais qu’il
souhaitait aider son peuple.
M. Tsaroukian a franchi le Rubicon,
et avec son aide, l’opposition se battra
contre l’administration avec une
vigueur renouvelée.
Les observateurs et le grand public
sont étourdis par ce conflit qui pour-
rait mener à une nouvelle Maidan
(Place de l’Indépendance à Kiev) que
M. Tsaroukian dit avoir évité jusqu’ici.
Pourquoi le président est-il si engagé
alors que les problèmes du pays per-
sistent ? L’émigration se poursuit à
une échelle dangereuse, l’économie est
dans un état stupéfiante, et par-dessus
tout, la frontière avec l’Azerbaïdjan est
à nouveau en train de devenir une
zone de guerre.
Les défis intérieurs du président
étaient liés à des défis de relations
extérieures, lorsqu’il a soudain décidé
de retirer les protocoles de l’ordre du
jour du Parlement. Sa dernière initiati-
ve a surgit lorsque M. Davutolgu a
adopté un ton plus conciliant envers
l’Arménie. Le Premier ministre turc a
réitéré sa précédente offre de renon-
cer à une région au Karabagh pour
ouvrir la frontière avec l’Arménie. La
question ne se posait même pas
puisque la demande et l’offre étaient
trop éloignées. L’échange de territoire
contre la levée du blocus pourrait
s’avérer être une illusion, parce que les
frontières peuvent être fermées à
volonté à n’importe quel moment, mais
la terre ne peut être que reprise « uni-
quement par le sang, » comme l’a noté
le dictateur turc Kenan Evren.
Cette crise est inopportune, alors
que l’ensemble de la diaspora conver-
gera vers l’Arménie, pour la commé-
moration du centenaire du génocide.
Non seulement la diaspora, mais aussi
de nombreux dignitaires comme le
président François Hollande et
d’autres vont arriver dans un pays en
crise.
Nous ne voulons pas revoir un autre
« Maidan ». Qui a besoin d’une telle
crise en ce moment?
Traduction N.P.
8 • ABAKA • LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015
Les appels de Nuland...
Suite de la page 7
« Leur culpabilité a été prouvée au cours du procès et ils ont avoué et adressé
une demande de commutation de peine au président Bako Sahakian.
« Stepanakert a déjà fait preuve de bonne volonté et a posé un « geste humanitai-
re » en évitant les représailles contre les pillards et a fait un procès ouvert et
transparent comme le ferait n’importe quel pays civilisé. » L’Azerbaïdjan ne
reconnaît pas la légalité du procès dans lequel ses citoyens, Dilham Askerov et
Shahbaz Quliyev, ont été condamnés respectivement à la détention à perpétuité
et à 22 ans de prison.
Dans cette optique, les appels de Nuland sont, à tout le moins, étranges étant
donné qu’elle reconnait les prisonniers comme criminels. « Il est intéressant de
voir comment Washington réagirait si une organisation lui demandait de libérer
les terroristes de Boston. Cette catégorie de criminels ne peut être libéré de
manière « humaine », et encore moins les criminels d’un pays qui donne naissan-
ce à divers Safarovs, qui assassinent des officiers arméniens dans leur som-
meil, » a déclaré Babayan.
Il estime que la question des terroristes azéris n’est pas le problème de
Washington. « Les États-Unis donnent des appâts à Bakou. Bakou tente de reje-
ter la responsabilité de ses actions sur l’Arménie, » a déclaré Babayan.
Babayan a également rappelé que le processus de négociations de conflit du
Karabagh devait l’inclure comme un parti aux pourparlers pour obtenir des
résultats.
La Turquie exige l’exclusion de
l’Arménie et de la France du
concours Eurovision 2015
La Turquie suppose que
l’Arménie présentera au
Concours Eurovision 2015, une
chanson à l’occasion du cente-
naire du génocide arménien,
contenant des paroles qui sont
strictement contre la Turquie, et
intitulée « Don’t Deny » (Ne nie
pas).
Tous les fans turcs du
concours ont lancé une pétition sur le site Change.org, exigeant que l’Union
européenne de radio-télévision (UER) exclue l’Arménie, car, conformément aux
règles en vigueur, la politisation du concours est interdite. Les organisateurs de
la pétition se plaignent que l’UER n’a pas répondu à l’action de l’Arménie.
Les organisateurs exigent également la disqualification de la France car la
représentante de la France a déclaré que sa chanson serait dédiée au génocide
arménien.
Le Concours Eurovision de la Chanson 2015 se tiendra à Vienne du 19 au 23
mai avec le slogan « Construire des ponts ». Le département des relations
publiques de la Première chaîne publique de télévision d’Arménie a déclaré que
le groupe des créateurs de la Première chaîne publique - restant fidèle au slogan
de cette année, inspiré par l’idée du myosotis comme symbole du centenaire du
génocide arménien, et guidé par le désir de plusieurs Arméniens de la diaspora
ayant toujours soutenu les délégués arméniens pendant le concours de chant - a
donc décidé de présenter un nouveau format pour la participation au concours.
Attachant de l’importance à l’idée de la paix, de l’unité et de la tolérance, le grou-
pe de créateurs de la Télévision Publique d’Arménie a décidé de fortifier la nou-
velle génération des Arméniens dispersés en 1915 sur les cinq continents
(Europe, Asie, Amériques, Afrique, Australie). Le groupe comprend cinq chan-
teurs d’origine arménienne qui représenteront les cinq pétales de la fleur de myo-
sotis. Ils seront rejoints par un autre participant de l’Arménie pour réunir les
pétales ensemble. Le groupe qui sera formé pour le concours de la chanson
s’appellera « Généalogie » (six artistes, six destins et une histoire).
« Les Mémoires de l’Ambassadeur
Morgenthau, » livre du mois
www.tekeyanmontreal.org

9. YEREVAN. – Turkey has nothing to
do in the settlement of Karabakh con-
flict, Vice Speaker of the Armenian par-
liament Eduard Sharmazanov said in
parliament on Tuesday.
Armenia, unlike Turkey, has not put
forward preconditions for the normal-
ization of relations, he said. This was
Armenia’s approach while signing pro-
tocols on establishment of diplomatic
relations with Ankara, and the lack of
preconditions was particularly men-
tioned.
“Turkey used to declare ‘zero prob-
lems with neighbors’ policy, but in fact this resulted in missing opportunity to
improve relations with almost all neighbors – with Cyprus, Syria, Greece and
finally with Armenia. This is unacceptable. The key to resolution of the conflict
is in Stepanakert, in the hands of Karabakh people,” Sharmazanov said.
BY EDMOND Y. AZADIAN
When influential publications such
as the Christian Science Monitor or
Newsweek decided to drop their print
versions and survive in an online for-
mat only, many people began writing
the obituary of print media. But when
the New York Times released the glo-
bal issue of its 200-plus-page weekly
magazine (by “reimagining a magazi-
ne”) one is reminded of Mark Twain’s
famous quote, “the reports about my
death have been greatly exaggerated.”
In the February 22, 2015 issue of the
“reimagined magazine,” we read: “This
magazine is 119 years old; nearly four
million people read it in print every
weekend. It did not need to be dis-
mantled, sawed into pieces or drilled
full of holes. Instead, we have set out
to honor the shape of the magazine as
it has been, while creating something
that will, we hope, strike you as a ver-
sion you have not read before … ideas
about the relationship between print
and digital and animating it all, a new
spirit of inquiry that is subversive and
sincere.”
We at the helm of Armenian publi-
cations have faced the dilemma of
going digital or continuing still with
the print version of our publications.
When we approach potential donors to
solicit funds, we are often told that
Armenian publications are still in the
dark ages and they have to be propel-
led into the digital era. Yet, when
publications like the Times still explo-
re “new ideas about the relationship
between print and digital,” it means
that Armenian publications are not out
of pace with the new technological
developments. Many weeklies or dai-
lies have already stepped onto a stage
where they provide a kind of amphi-
bious exposure to the readership, both
in print form and online. Technology
has helped to enhance the print media
and will continue to do so for some
time.
There is also an unmentioned truth
about the Armenian publications. No
matter how much they try to appeal to
the younger generation, the majority
of the readership is mostly older in
age, and tend to be those who have
missed the digital fever. (Of course,
like many diasporan publications, we
do have a website [www.mirrorspecta-
tor.com] and a presence on social
media.)
The definition mostly relates to dia-
sporan publications. Two recent
examples were AIM and Yerevan
magazines, which decided to be excep-
tions to the pedestrian traditions of
Armenian newspaper business, but did
not survive, for reasons that have yet
to be fully analyzed.
The dizzying pace of technology has
emancipated the printing business
from its dark ages, when 30 or 40 years
ago, the Armenian publications were
being typeset letter by letter with lead
typefaces.
Armenian newspapers are publi-
shed for the public good. They have
not been created for profit. They are
enterprises that exist for public servi-
ce. That is why they remain vulnerable
and sometimes they suppress their
independence not to offend potential
financial sources.
Publications in the US and Europe
are mostly business ventures and the
moment they begin to operate at a
loss, they discontinue their existence.
But there are some rare examples
which pursue a specific goal, like the
Armenian publications and they perse-
vere in adverse conditions. Recently,
Joe Nocera was writing a Times opi-
nion piece (“New Republic’s
Rebellion,” New York Times,
December 9, 2014): “I asked Marty
Peretz the other day whether his goal
during the nearly the four decades that
he has owned the New Republic was
ever to make a profit. ‘Absolutely not,’
he bellowed.” Further down, Nocera
continues, “Strange as this may seem,
this has been the ‘business model’ for
policy and political magazines.
Harper’s Magazine is published by
Rick MacArthur, and its losses are
covered by the J. Roderick MacArthur
Foundation. For years, Mort
Zuckerman, the real estate mogul, pic-
ked up the Atlantic losses.”
Coming to Armenian publications,
the “business model” has consistently
been the same, with unsung heroes
covering the losses day in and day out.
The functions of Armenian publica-
tions include informing the public on
matters that concern Armenia and
Armenian life; building bridges bet-
ween individuals and communities and
above all, shaping public opinion focu-
sing on issues that impact Armenia’s
future.
The digital era was introduced in
Armenia by Azg daily, which along
modern equipment was able to recruit
the best of the crop of the journalists.
The daily not only pioneered the new
technology in publication, but also
Western standards of reporting and
journalism. Many journalists were also
trained by Azg to take responsible
positions at other papers and televi-
sion stations.
Today, many newspapers, sites, TV
stations crowd the media space. The
well-funded ones are sponsored by
foreign agencies, which serve little
news but much brainwashing. And
indeed, why would foreign agencies
support newspapers, websites and TV
channels if the latter would not help
push forward their agendas?
Some newspapers and websites are
mostly dedicated to scandals, doing a
Cont’d on page 10
LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015 • ABAKA • 9
E N G L I S H S E C T I O N
MONDAY MARCH 9, 2015
The Destiny of Print Media
World Bank to help renovate
Armenia high schools
YEREVAN. – The Minister of
Education and Science, Armen
Ashotyan, on Tuesday received
the World Bank (WB) Country
Manager for Armenia, Laura
Bailey.
They discussed the WB’s edu-
cation development loan pro-
gram for Armenia. It was noted
that the main component of this
program will be used for the
complete renovation of several high schools in the country, modernization of
their facilities, and introduction of modern technologies to these schools. About
two dozen high schools in Armenia are included in the reconstruction program.
The minister, considering the priorities of the Armenian government, pro-
posed to the WB representative to organize the school construction projects at a
greater pace, and, if possible, to start the respective simultaneous work in a
greater number of high schools.
Ashotyan and Bailey also conferred on several organizational matters relating
to the implementation of this program.
Turkey has nothing to do in
settlement of Karabakh conflict
Israeli Genocide Scholar
Visits Artsakh
STEPANAKERT — On Feb. 21,
Artsakh Republic’s President Bako
Sahakian received famous Israeli
social scientist and associate pro-
fessor at the Open University of
Israel, Yair Auron.
The two discussed a range of
issues related to the history of the
Armenian people, the Azerbaijani-
Artsakh conflict settlement
process and regional trends during
the meeting.
Sahakian praised Yair Auron’s
research on the history of the
Armenian Genocide from academic
and moral viewpoints, outlining
that the professor’s works have
made a serious contribution to the
study and international recogni-
tion of the Armenian Genocide, as
well as to cultivating friendly ties
between the Armenian and Jewish
people.
Israeli scholar Yair Auron (left) meets with Artsakh’s Presdient
Bako Sahakian in Stepanakert

10. The Armenian General Benevolent Union (AGBU) is pleased to announce the
launch of a website for its Performing Arts Department (PAD). PAD was found-
ed in 2012 to oversee the organization’s culture and arts programs.
With the goal of centralizing information, the website is intended for artists, edu-
cators, art enthusiasts and students to stay up to date on all of the department’s
global news, activities, programs and events. The website features a directory
where visitors can browse a list of Armenian artists by region and discipline.
This directory is the first of its kind in the Armenian community and aims to
serve as a database for Armenian artists of every discipline working around the
world.
“Our website represents the department’s most important purpose: to pro-
mote the work of Armenian artists. It serves as a portal for the artists themselves
to find one another, work together and expose Armenian art to a wider audience.
I’m proud of the work we’ve done in expanding our reach beyond the Armenian
community and this website is another important step in this direction,” says
PAD director, Hayk Arsenyan.
10 • ABAKA • LUNDI 9 MARS 2015 - MONDAY MARCH 9, 2015
World Food Programme representative
and Armenia FM discuss cooperation
YEREVAN. – Representative of the World Food Programme Pascal Misho on
Tuesday extended the copies of credentials to Armenian Foreign Minister
Edward Nalbandian.
Welcoming the guest, Minister Nalbandian wished success in future endea-
vors and expressed hope that Pascal Misho will make contribution to expansion
of cooperation and implementation of joint projects between Armenia and the
World Food Programme.
The World Food Programme representative assured she would do her utmost
to effectively implement the projects currently being realized in Armenia.
They discussed issues related to cooperation between the World Food
Programme and the Armenian government as well as the local authorities.
The destiny of...
Cont’d from page 9
disservice to the news business.
Magazine publishers have caught up
with the new technology. Magazines
and books uphold world-class stan-
dards. A young man in his early 30s,
Pavel Sargsyan, began publishing a
youth-oriented magazine called Menk
Mer Massin, which has since broade-
ned its scope to cover history and cul-
ture. He also undertook a medical
monthly, PharmaArmenia. Many outs-
tanding (and aspirational) magazines
have sprung up competing with each
other in design, content and pizazz.
The most popular ones are Elle Style,
De Facto, Ardin, Luxury, New Mag,
among others.
Truly Armenia has been ushered
into the splendor of the 21st century
publication art and business.
Contrasting the proliferation of new
magazines with Soviet-era publica-
tions, one can create a true caricature.
Print media, supported by new tech-
nology, seems to have a new lease on
life.
It is interesting and reassuring to
read the London Times Literary
Supplement (January 30, 2015), whose
back page editor JC writes, “The editor
of the TLS Freelance column tells us
that guidelines are issued to prospecti-
ve contributors. They include: ‘no
laments about the death of reading.’”
The chief executive of the American
Society of Magazine Editors, Sid Holt,
stands a chance of making it into the
column. “Many believe magazines are
dying,” he writes in the foreword to
Best American Magazine Writing 2014.
“Magazines are not dying. Yes, the
business of magazines is changing as it
has changed before … but despite
uncertain times, magazine journalism
is thriving.”
Technology is a force and a force is
neutral in and of itself. Only human
beings can convert it into a blessing or
a curse. Technology can land a probe
on Mars or hack the emails of Sony
and likewise, nuclear power can illu-
minate an entire metropolis or annihi-
late it such as Hiroshima.
It is hard to predict who can har-
ness it properly and what direction the
runaway technology may take.
Predictions may even misguide us, as
JC continues in his column: “The arri-
val of television sets in every living
room in the 1950s was predicted to kill
off radio. Result? More radio. In the
1970s, television was on the point of
annihilating newspapers. Result?
Thicker newspapers. We were warned
in the ’80s that video spelled oblivion
for big-screen movies. Outcome? The
extinction of video.”
After all, the zigzags in the develop-
ment of technology when we hear any
prediction of the demise of print
media we can always remember
Twain’s statement that “the reports of
my death have been greatly exaggera-
ted.”
“Light Your Candle” Pan-Armenian Flashmob
Ahead of the 100th Anniversary of the
Armenian Genocide
The “Light Your Candle” pan-Armenian flashmob organized by the Armenian
Center for PR Development, which is dedicated to the 100th anniversary of the
Armenian Genocide, is becoming widely popular. Groups and individuals from
Armenia and abroad have already joined the flashmob, including employees of
Fortuna TV of Armenia’s Lori Province, which joined yesterday. The Center
expresses gratitude to the entire staff of Fortuna TV for setting an example.
Through this flashmob, the Center wants to stress the fact that the
100th anniversary of the Armenian Genocide symbolizes Renaissance and that it
took the Armenians 100 years to get back on their feet. The Center’s goal is to
host 1.5 million (a symbolic number) Armenians in Armenia in April.
All Armenians from Armenia and abroad can participate in the pan-Armenian
flashmob. To participate, the participant must send a video invitation to a
Diaspora Armenian to visit Armenia. Holding a lit candle in his or her hand, the
participant must call on his or her friend living abroad to visit Armenia in April
and light a candle together. At the end of the video, the participant must mention
the names of a couple of people to include them in the flashmob.
Jurgen Gottschlich, a foreign corre-
spondent for German newspaper Die
Tageszeitung in Istanbul, will soon
publish the “Genocide complicity:
Germany’s role in the Armenian
Genocide” book, News.am reports cit-
ing Nouvelles d’Arménie.
100 years after the atrocities com-
mitted against the Armenians
Gottschield accuses Germany of its
involvement in the genocide.
According to him, German officers and
diplomats were well aware of
Armenians’ massacres and deporta-
tions in Ottoman Turkey. The journal-
ist criticizes Germany for not even
referring to its role in the Armenian
slaughter.
Gottschield visited and interviewed
the survivors’ descendants, as well as
studied the German and Turkish
archives.
As a result, the documentary histor-
ical book appeared that multilaterally
examines Germany’s participation in
the Armenian Genocide, as well as the
controversy concerning this issue.
German Writer to Publish Book About
Germany’s Role in Armenian Genocide
AGBU PERFORMING ARTS DEPARTMENT
(PAD) LAUNCHES NEW WEBSITE FOR
ARMENIAN ARTISTS WORLDWIDE
UAF Shipped $17 Million of Aid to
Armenia and Artsakh in 12 Months
Glendale, CA – The United Armenian Fund delivered over $17 mil-
lion of humanitarian assistance to Armenia and Artsakh from October 1,
2013 to September 30, 2014, according to a recent audit of its financial
statements. The UAF spent only 2% of its total revenues on administra-
tive expenses, allocating the remaining 98% to assisting the people of
Armenia and Artsakh, according to the audit.
The UAF itself collected $12 million of medicines and other supplies
donated by several charities. The UAF is the collective effort of the
Armenian General Benevolent Union, Armenian Missionary Association
of America, Armenian Relief Society, Diocese of the Armenian Church of
America, and Prelacy of the Armenian Apostolic Church of America.