1. A X G A | I N % M < A K O U J A | I N : U F A S A R A K A K A N < A B A J A J : R J
LX& TARI JIU 1988 :RKOU<ABJI% 1 |OUNIS 2015
• VOL. XXXVI, NO 1988 • LUNDI, 1 JUIN 2015 • MONDAY, JUNE 1, 2015
1915-2015
FA|OZ
Z:{ASPANOUJ:AN
100-RD TAR:DAR}
KE |I<:M :U KE PAFAN+:M
Երուանդ Ազատեանի
յոբելեանը նշուեց յարգանքի
ու սիրոյ մթնոլորտում
Շաբաթ 23 Մայիսին, Հայաստանի Հան-
րապետութեան Ազգային ժողովի 17 պատ-
գամաւորներէ բաղկացած պատուիրակու-
թիւնը Մոնթրէալ ժամանեց գլխաւորու-
թեամբ Ժողովի Նախագահ Պրն. Գալուստ
Սահակեանի: Նոյն օրը Նախագահ Սահակ-
եան ընդունուեցաւ Մոնթրէալի քաղաքա-
պետ Պրն. Տընի Քօտէրի կողմէ: Քաղաքա-
պետարանին մէջ կայացած ընդունելու-
թեան ներկայ էին Գանատայի Խորհրդա-
րանի Արտաքին Յարաբերութիւններու
Տնօրէն Պրն. Վիքթըր Պիակով, ՀՀ Արտա-
կա րգ եւ Լ իա զօր դեսպ ա ն Պրն. Ա րմէն
Եգանեան, Քաղաքապետութեան Խորհուր-
դի Փոխ Նախագահ Պրն. Յարութ Շիթիլեան
եւ Քաղաքապետութեան Խորհուրդի անդամ
Տիկ. Մէրի Տէրոս:
Նախագահ Սահակեան ստորագրեց իր
բարեմաղթութեան խօսքերը Քաղաքապե-
տարանի տոմարին մէջ:
Բակօ Սահակեան հանդիպումներ ունեցաւ
Ֆրանսայի Ծերակոյտին մէջ
Անկէլա Մէրքէլ. «Մենք կը
յարգենք Հայաստանի որոշումը»
«Մենք կը յարգենք Հայաստանի որոշումը կապուած
Եւրասիական Տնտեսական Միութեան անդամակցու-
թեան խնդրին եւ իւրաքանչիւր երկիր ինք պէտք է տնօրինէ
իր զարգացման հնարաւոր ճանապարհը». Ռիկայի մէջ այս-
պէս յայտարարած է Գերմանիոյ վարչապետ Անկէլա Մէր-
քէլ: Մէրքէլ ակնարկելով Ռուսիոյ հետ Եւրոպական Միու-
թեան յարաբերութիւններուն նկատել տուած է, թէ Եւրո-
պական ընտանիքը հետամուտ է բանակցութիւններ վարել
նաեւ Ռուսական կողմին հետ առկայ յարաբերութիւններու
բարելաւման համար: Մէրքէլ խօսելով Ատրպէյճանի մասին
ըսած է, թէ Ատրպէյճան մինչեւ այս պահը չէ կողմնորոշ-
ւած ու ամէն պարագայի իրենք կը յարգեն բոլոր երկիր-
ներու ինքնորոշման իրաւունքները:
Լ եռ նա յին Ղա րա բա ղի
Հանրապետութեան նախա-
գահ Բակօ Սահակեան 20
Մա յիս 2 0 1 5 - ին, ա յցելեց
Ֆրանսայի Հանրապետու-
թեան Ծերակոյտ, ուր տե-
սակցեցաւ խումբ մը ծերա-
կուտականներու հետ:
Նախագահը ներկայացուց
Արցախի պետականաշինու-
թեան, ներքին եւ արտաքին
քաղաքականութեան, ղա-
րաբաղեան-ատրպէյճանա-
կան տագնապի լուծման, շրջանային հոլովոյթներուն վերաբերող տեղեկութիւններ եւ պա-
տասխանեց ներկաներուն հարցումներուն:
Նախագահը ընդգծեց, որ պաշտօնական Ստեփանակերտը կարեւոր կը նկատէ Ֆրան-
սայի հետ յարաբերութիւններու զարգացումը` վերջինս դիտարկելով իբրեւ բարեկամ երկիր
եւ ժողովրդավարութեան բնօրրաններէն մէկը, երկիր, որ Հայոց Ցեղասպանութենէն ետք
դարձած է հարիւր հազարաւոր հայերու երկրորդ հայրենիքը:
Նախագահ Սահակեան բարձր գնահատեց Ֆրանսայի դերակատարութիւնը նաեւ ղա-
րաբաղեան-ատրպէյճանական տագնապի լուծման, շրջանին մէջ խաղաղութեան եւ
կայունութեան պահպանման գործին մէջ:
Հանդիպման ներկայ էր նաեւ Ֆրանսայի մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան ար-
տակարգ եւ լիազօր դեսպան Վիգէն Չիթեճչեան:
Ապա, Արցախի Հանրապետութեան նախագահ Բակօ Սահակեան այցելեց Ֆրանսայի
Մարսէյ քաղաքը, ուր տեսակցեցաւ քաղաքային իշխանութիւններուն հետ` քաղաքապետ
Ֆրանսուա Փուփոնիի գլխաւորութեամբ:
Շար. էջ 12
Մայիսի 21-ին Հայաստանի Գրողների միութեան տանը
նշուեց ամերիկահայ մեծահամբաւ մտաւորականգործիչ,
գրականագէտ, վերլուծաբան ու խմբագիր Երուանդ Ազատ-
եանի յոբելեանը ծննդեան 80-ամեակը: Գնահատանքի ու
սիրոյ խօսքեր ասացին Գրողների միութեան նախագահ
Էտուարթ Միլիտոնեանը, ՀՀ մշակոյլը նախարարի տեղա-
կալ Ա. Պօղոսեանը, Գիտութիւնների ազգային ակադեմիայի
փրեզիտենթ Ռատիկ Մարտիրոսեանը, Ժուռնալիստների
միութեան նախագահ Աստղիկ Գէորգեանը, գրականագէտ-
ներ Դաւիթ Գասպարեանը, Պետրոս Դեմիրճեանը եւ Սուրէն
Դանիէլեանը, բանաստեղծ Արտեմ Յարութիւնեանը, «Ազգ»
թերթի խմբագիր Յակոբ Աւետիքեանը: Ընթերցուեց ՀՀ նա-
խագահ Սերժ Սարգսեանի շնորհաւորանքի ու գնահա-
տանքի գիրը, Թէքէեան Մշակութային Միութեան կենտրո-
նական վարչութեան ատենապետ Տօքթ. Յարութիւն Ար-
զումանեանի նամակը:
Յոբելեարին յանձնուեցին շքանշաններ, յուշամետալներ,
ինչպէս նաեւ Մանկավարժական համալսարանի պատուոյ
դոկտորի տիտղոսը:
Վերջում Վ. Թէքէեանից երկու քերթուած արտասանեց
կողակիցը՝ նկարչուհի Նորա Ազատեան-Իփէքեանը, սրտի
խօսք ասաց Երուանդ Ազատեանը:
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ ԺՈՂՈՎԻ
ՆԱԽԱԳԱՀԸ ԸՆԴՈՒՆՈՒԵՑԱՒ ՄՈՆԹՐԷԱԼԻ
ՔԱՂԱՔԱՊԵՏԻՆ ԿՈՂՄԷ
ՀՀ Ազգային Ժողովի Նախագահ Գալուստ Սահակեան կը ստորագրէ Մոնթրէալի Քաղաքա-
պետութեան տոմարին մէջ: Իր աջին՝ Քաղաքապետ Տընի Քօտէր, Յարութ Շիթիլեան եւ Մէրի
Տէրոս, իսկ ձախին՝ ՀՀ Դեսպան Արմէն Եգանեան, Գանատայի Խորհրդարանի Արտաքին Յա-
րաբերութիւններու Տնօրէն Վիքթըր Պիակով:

2. <abajaj;rj
Hebdomadaire Arménien
Armenian Weekly ISSN 0382-9251
Publié par /Published by
Le Centre de Publication Tékéyan
825 rue Manoogian, Saint-Laurent,
Québec H4N 1Z5
Tél: (514) 747-6680 • FAX: (514) 747-6162
e-mail: abaka@bellnet.ca
www.tekeyanmontreal.ca
PM40015549R10945
TPS/GST – R119209294 • TVQ/PST #1006268699
2 • ABAKA • LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015
Canada
2nd Class $80 (QC & ON)
1ère classe/first class $90
U.S.A. 1st class (US)$90
Autres pays/Other countries:
1st class (US)$120
Per issue $1.75
Dépôt légal: Bibliothèque du Québec
ABAKA
Patas.anatou .mbagir^
AU:TIS PAGGAL:AN
’anouzoumn;rou%
nouiratououjiunn;rou ;u
gras;n;aki patas.anatou^
SALBI MARKOS:AN
Joronjoi patas.anatou^
MATAJ B& MAMOUR:AN
“We acknowledge the financial
support of the Government of
Canada through the Canada
Periodical Fund (CPF) for our
publishing activities.”
Հայաստան դարձաւ
ԻՒՆԷՍՔՕ-ի յատուկ
պայմանադրութեան
կոմիտէի անդամ
Մայիս 18-20 Փարիզի մէջ՝
ԻՒՆԷՍՔՕ-ի կեդրոնակայանին
մէջ, կայացաւ մշակութային
ա րժ էք ներու ա պ օրինի ներ-
մուծ մա ն, ա րտ ա հա նմա ն եւ
սեփականութեան իրաւունքի
փ ոխ ա նցմա ն ա րգ իլմա ն եւ
կանխման ուղղուած ձեռնարկ-
ներու մասին 1970 թուականի
պ ա յմա նա դրութեա ն ա նդա մ
պետութիւններու հանդիպումը:
Հա նդիպ մա ն ծ իրէ ն ներս
Մայիս 20-ին կայացան 1970-ի
պայմանադրութեան միջ-կառա-
վարական կոմիտէի անդամնե-
րու ընտրութիւնները: Քուէար-
կութեան արդիւնքով Հայաս-
տան դարձաւ կոմիտէի անդամ՝
4 տարուան ժամկէտով:
Քիչ է թիւը անոնց, որոնք ի ծնէ օժտուած են գրա-
կանութեան, գեղարուետի, հրապարակագրութեան,
քննադատութեան, քաղաքական վերլուծումի, կրթա-
կան, կազմակերպչական բազմազան բարեմասնութիւն-
ներով: Ալ աւելի քիչ են անոնք՝ որոնք այդ երկնատուր
շնորհները ամբողջութեամբ նուիրած են ու աւելի քան
վեց տասնամեակներէ ի վեր անսպառ եռանդով կը
շարունակեն նուիրաբերել ի նպաստ հաւաքականու-
թեան հոգեմտաւոր զարգացման:
Այդ բացառիկ դէմքերէն մին է Երուանդ Ազատեան,
որ իր ծննդավայր Լիբանանէն մինչեւ Եգիպտոս եւ
Միացեալ Նահանգներ ու Գանատա, հայ գաղթօճախ-
ներու մշակութային, կրթական, մամուլի, քաղաքական
եւ այլ բնագաւառներէ ներս առատապէս սատարած է
յետ-Եղեռնեան հին ու նոր հայ համայնքներու առողջ
բարգաւաճումին:
Պէյրութի ՀԲԸՄ Յովակիմեան-Մանուկեան երկր.
Վարժարանին մէջ կոփուած մեծ դաստիարակ Արա
Թօփճեանի շունչով, հայ մամուլի հնոց՝ «Զարթօնք»ին
մէջ թրծուած է խմբագրապետ Գերսամ Ահարոնեանով,
Փրոֆ. Բառունակ Թովմասեանով եւ Հայկաշէն Ուզուն-
եանով: Ապա Գահիրէի մէջ խմբագրած է «Արեւ» օրա-
թերթը, Վահան Թէքէեանի, Միհրան Տամատեանի, Մի-
քայէլ Կիւրճեանի, Ալեքսանտր Սարուխանի, Նուպար
Պէրպէրեանի, Յամբարձում Գարայեանի, Արշակ Ալպո-
յաճեանի եւ ուրիշներու ազգային-մշակութային առողջ
մթնոլորտին մէջ: Համալսարանի ուսումը ստացած է
Պէյրութի Ամերիկեան համալսարանին ու յետագային
Պոստոնի North East եւ Wayne State համալսարաննե-
րուն մէջ, նոյնժամանակ ստանձնելով Պոստոնի «Պայ-
քար» ու անգլիատառ The Armenian Mirror-Spectator
թերթերու հոգը: 45 տարիներ առաջ մասնակցած է
Մոնթրէալի «Ապագայ» շաբաթաթերթի հիմնադրու-
թեան, աշխատակցած է տասնեակ մը այլ հայկական
թերթերու, ու կը շարունակէ իր փնտռուած, քաղաքա-
կան հմուտ վերլուծումներու շաբաթական սիւնակը,
ժամացոյցի կանոնաւորութեամբ:
Հրատարակած է «Կեանք ու Երազ Հայաստան»,
«Գրական Գեղարուեստական Սեւեռումներ», “History
on the Move”, “Portraits and Profiles”, «Վահան Թէքէ-
եան Հատընտիր» եւ “Perspectives Arméniennes” իր
յօդուածներու ֆրանսերէն թարգմանութիւնը, ինչպէս
նաեւ խմբագրած է Վահան Թէքէեանի փունջ մը քեր-
թըուածներու հայերէն եւ անգլերէն երկլեզու հրատա-
րակութիւնը: Տուած է բազմաթիւ դասախօսութիւններ
եւ բանախօսութիւններ ու մասնակցած է գիտաժո-
ղովներու:
Եղած է ազգային մեծ բարերար Ալեք Մանուկեանի
անձնական գրասենեակի վարիչը եւ Ալեք Մանուկեան
Մշակութային Հիմնադրամի ատենապետը, աշխարհա-
տարած մշակութային եւ կրթական ծրագրաւորում-
ներու իր կենսական մասնակցութիւնը բերելով: Եղած է
Տիթրոյիթի ՀԲԸՄ Ալեք Մանուկեան վարժարանի հոգա-
բարձութեան ատենապետը, ու իր կողակիցին՝ Նորա
Իփէքեան-Ազատեանի հետ աշխոյժ կերպով կազմա-
կերպած է մշակութային բազմաթիւ բարձրորակ յայ-
տագիրներ:
Ղեկավար պաշտօններ ստանձնած է ՌԱԿ-ի եւ Թէ-
քէեան Մշակութային Միութեան ամենաբարձր մակար-
դակներու վրայ, անդամ եղած է Հայաստանի Գրողնե-
րու Միութեան եւ յաճախակի այցելութիւններով սերտ
կապեր հաստատած է Սփիւռքի եւ Հայաստանի մտա-
ւորականութեան միջեւ: Պարգեւատրուած է «Ս.Սահակ
եւ Ս. Մեսրոպ» Հայրապետական շքանշանով ձեռամբ
Երջանկայիշատակ Վազգէն Ա Ամենայն Հայոց Կաթո-
ղիկոսի, արժանացած է Մովսէս Խորենացի Նախագա-
հական մետալին եւ Հայաստանի Գրողներու Միութեան
մետալին, ինչպէս նաեւ Երեւանի Պետական Համալսա-
րանի Պատուոյ Տոքթորային:
Կը շնորհաւորենք Երուանդ Ազատեանի 80-ամեայ
յոբելեանի այս նշանակալից հանգրուանը եւ կը մաղ-
թենք իր պատկառելի վաստակին յարաճուն երթ, ի
նպաստ Հայ Ժողովուրդի պայծառ ապագային:
ՏՈքԹ. ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ԱՐզՈՒՄԱՆԵԱՆ
Ատենապետ ԹՄՄ Միացեալ Նահանգներու
եւ Գանատայի Կեդր. Վարչութեան
ՊԱՏԻ’Ւ ԱՐԺԱՆԱՒՈՐԻՆ
ԵՐՈՒԱՆԴ ԱԶԱՏԵԱՆԻ 80-ԱՄԵԱԿԻՆ ԱՌԻԹՈՎ
Ամերիկայի եւ Գանատայի
Թէքէեան Մշակութային Միութիւնը
ներկայացուցչական գրասենեակ
կը հաստատէ Հայաստանի մէջ
Ուաթըրթաուն.- Թէքէեան Մշակութային Միութեան Կեդրոնական
Վարչութիւնը Յունուար 30, 2015-ին Արշակ Տիգրանեան Վարժարանին
մէջ գումարած ժողովին ընթացքին որոշած էր ներկայացուցչական գրա-
սենեակ մը հաստատել Երեւանի մէջ, իր կրթական եւ մշակութային ծրա-
գիրները իրականացնելու համար Ղարաբաղի եւ Հայաստանի մէջ:
ԹՄՄիութեան փոխ նախագահ Պրն. Երուանդ Ազատեան, Եղեռնի հա-
րիւր ամեակին առթիւ Հայաստան այցելութեան ընթացքին հանդիպումներ
ունեցաւ պատկան մարմիններուն հետ եւ օրինական դիմումներով կա-
րողացաւ հիմնադրել Միութեան ներկայացուցչական գրասենեակը: Գա-
յանէ Մուրատեանը նշանակուեցաւ Միութեան ներկայացուցիչը Հայաս-
տանի մէջ:
Գայանէ Մուրատեանը 2000 թուականէն ի վեր կը վարէ Միութեան
«Ուսուցիչ մը Հովանաւորէ» ծրագիրը Հայաստանի եւ Ղարաբաղի մէջ:
ԹՄՄիութեան գրասենեակը կը գտնուի 20 Եզնիկ Կողբացի պողոտային
վրայ, Հանրապետութեան Հրապարակէն մի քանի փողոց անդին:
Թ. Մ. ՄԻՈՒԹԵԱՆ ԿԵԴՐՈՆԱԿԱՆ ՎԱՐՉՈՒԹԻՒՆ
Մայիս 22, 2015
Հայաստան`
զբօսաշրջութեան
համար ամենէն աժան
երկիրներու լաւագոյն
տասնեակին մէջ
Ռուսական Adme.ru կայքէջը
կազմած է զբօսաշրջութեան
համար ամենէն աժան երկիրնե-
րու ցանկը:
Հայաստանի համար կ՚ըսուի,
թէ խորովածը կամ խաչապուրը
կ՚արժէ 1 տոլար:
Սովորական սրճարանի մը
մէջ ճ ա շելու հա մա ր պ էտ ք է
շուրջ 3 տոլար, իսկ ճաշարանի
մէջ` 4-5 տոլար:
Երեւանի մէջ կարելի է շարք
մը աժան պանդոկներ գտնել:
Երկտեղանի սենեակի համար
միջին հաշուով հարկ է վճարել
30-40 տոլար: Կարելի է նաեւ
բնակարան վարձել` 25-30 տո-
լար օրավարձով: Իսկ մայրա-
քաղաքէն դուրս գիները աւելի
ցած են:
Գալով Հայաստանի տեսար-
ժան վայրերուն, կը յիշուի Երե-
ւանը եւ անոր արուարձանները,
Սեւանայ լիճը, Վանաձորը, Լո-
ռիի կիրճը, Խոր Վիրապի վան-
քը` Արարատ լերան տեսարա-
նով, Որոտանի հովիտը, Տաթեւի
վանքը, եւլն:
Լաւագոյն տասնեակի ցանկը
կը լրացնեն Ատրպէյճան, Սեր-
պիա, Թունիս, Ուզպէքիստան,
Վրաստան, Հնդկաստան, Լե-
հա ստ ա ն, Եգիպ տ ոս, Ղա զա -
խըստան:

3. LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015 • ABAKA • 3
Ուրբաթ Մայիս 22-ին Մոնթրէալ
ժամանեց Հայաստանի Հանրապե-
տութեան Ազգային Ժողովի (Խոր-
հըրդարանի) պատուիրակութիւնը
գլխա ւոր ութ եամ բ Ա զգ. Ժողովի
նախագահ՝ Գալուստ Սահակեանի:
Նոյն երեկոյեան 17 անդամներէ
բաղկացած պատուիրակութիւնը եւ
Գանատայի մօտ ՀՀ Լիազօր եւ Ար-
տակարգ Դեսպան Արմէն Եգանեան
ընթրիքով ընդունուեցան տեղւոյս
Ռամկավար Ազատական Կուսակ-
ցութեան եւ Թէքէեան Մշակութային
Միութեան կողմէ:
Դեսպան Եգանեան բարի գա-
լ ուստ մ ա ղթ եց այս պատկառելի
պատուիրակութեան Գանատա ժա-
մանումին առիթով եւ ներկայացնելէ
ետք յատուկ պաշտօններ վարող
անդամները, յաջողութիւն մաղթեց
բոլորին Գանատա իրենց առաքելու-
թեան մէջ: ԹՄՄ-եան վարչութեան
ատենապետ Արթօ Մանուկեան իր
բարի գալուստի խօսքերուն մէջ
յայտնեց թէ աննախընթաց պատիւի
մըն է որ կ’արժանանայ ԹՄՄիու-
թիւնը եւ հրաւիրեց ԹՄՄ-եան նա-
խագահ Դոկտ. Արշաւիր Կէօնճեա-
նը, որ իր կարգին յայտնեց թէ վեր-
ջին կէս դարուն է որ արագօրէն
ուռճացաւ եւ կազմակերպուեցաւ
Սփիւռքի այս ամենակենսունակ
գաղութներէն մին, հաստատելով
մշակութային, կրթական, բարեսի-
րական, հրատարակչական եւ այլ
կառոյցներ, առանց պետական մի-
ջոցներու: Գանատահայոց Թեմի
Առաջնորդ՝ Գերշ. Տ. Աբգար Եպս.
Յովակիմեան ողջունեց հայրենի
հիւրերը եւ ընդգծեց հպարտանքի
եւ հոգեբանական այն խոր զգա-
ցումը որ սեփական հայրենիքի պե-
տական բարձրագոյն հեղինակու-
թիւնն է որ ճակատաբաց կը ներ-
կ այա ն ա յ ա շխարհին. Ս րբազան
Հայրը աւելցուց թէ վերջերս մեր
բիւրաւոր նահատակներու Սրբա-
դասումը մեզ կը վերածէ սուրբերու
զաւակներու եւ թոռներու ազգի մը,
ինչ որ յաւելեալ պարտաւորութիւն
մըն է մեր նորահաս սերունդներուն
համար: Վերջաւորութեան խօսք
առնելու հրաւիրուեցաւ Ազգային
Ժողովի նախագահ Գալուստ Սա-
հակեան, որ շնորհակալական զգա-
ցումներէ ետք յայտնեց այն խոր
գոհունակութիւնը որ մեր Հայրենի-
քը այսօր օժտուած է մեր ժողովուր-
դի բոլոր կուսակցութիւնները ներ-
կայացնող եւ միջազգային բարձր
վարկ վայելող Խորհրդարանով մը.
ու այդ առումով է որ այս օրերուն ՀՀ
Ազգային Ժողովի պատուիրակու-
թիւնը պաշտօնապէս հրաւիրուած է
Գանատայի Խորհրդարանին կողմէ:
Նախագահ Սահակեան կոչ ուղղեց
որ միասնականութեան նոյն ոգիով
ընթանայ նաեւ Սփիւռքահայու-
թիւնը:
Մեկնումէ առաջ, Ազգային Ժողո-
վի նախագահը Միութեանս ղեկա-
վարներուն յանձնեց մագաղաթի մը
վրայ աշխատուած ու շրջանակուած
արժէքաւոր յուշանուէր մը:
Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային Ժողովի
Պատուիրակութիւնը ընդունուեցաւ Մոնթրէալի ԹՄՄ-եան մէջ
Գանատահայոց Առաջնորդ Աբգար Եպս. Յովակիմեան իր բարի գալուստի խօսքերը կը ներկայացնէ
պատուիրակութեան
ՀՀ Ազգային Ժողովի նախագահ Գալուստ Սահակեան ՌԱԿ-ի եւ ԹՄՄ-ի
ղեկավարներուն կը յանձնէ մագաղաթեայ ձեռագործ յուշանուէր մը
Ազգ. Ժողովի նախագահ՝ Գալուստ
Սահակեան ելոյթի պահուն

4. 4 • ABAKA • LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015
Հ.Բ.Ը.Միութեան Նախագահ Տիար Պերճ Սեդրակեան
Ներկայ գտնուեցաւ Հ.Բ.Ը.Մ. Ալեք Մանուկեան Վարժարանի
քառասունհինգ ամեակի հանդիսութեան
Շաբաթ օր 2 Մայիսին գեղեցիկ
հ ան դ իս ութ եամ բ մ ը ն շուեցաւ
Մոնթրէալի Հ.Բ.Ը.Մ. Ալեք Մանուկ-
ե ան Վա ր ժ արան ի հ իմնադրման
քառասունհինգ ամեակը: Հանդի-
սութիւնը կը վայելէր Գանատա-
հայոց Առաջնորդ Գեր. Տէր Աբգար
Յովակիմեան Սրբազանի հովանա-
ւորութիւնը եւ ներկայ նախագա-
հութիւնը Միութեան Նախագահ
Տիար Պերճ Սեդրակեանի:
Հանդիսութիւնը տեղի ունեցաւ
Ալե ք Մ ա ն ուկ եան Վարժարանի
«Արշաւիր եւ Նատիա Կէօնճեան»
հանդիսասրահին մէջ բազմահա-
րիւր խանդավառ հանդիսատեսնե-
րու ներկայութեամբ, որոնցմէ մաս
մը շրջանաւարտներն էին վարժա-
րանին որոնք արդէն իսկ հասած են
պատուաբեր դիրքերու:
Որպէս պատուոյ հիւրեր ներկայ
էին նաեւ Հայաստանի Սփիւռքի
Նախարար Հրանոյշ Յակոբեանը եւ
Գանատայի մէջ Հայաստանի դես-
պան պրն. Արմէն Եգանեանը:
Եղան բազմաթիւ յաւուր պատ-
շաճի խօսքեր: Յատկապէս խօսք
առին վարժարանի ներկայ ընդհա-
նուր տնօրէն պրն. Սէպաստիէն
Սթաս եւ Վարժարանի հոգաբար-
ձութեան ատենապետ պրն. Արմէն
Պչաքճեանը: Հ.Բ.Ը.Միութեան տի-
նամիք նախագահ Պրն. Պերճ Սեդ-
րակեան վարժարանին նկատմամբ
իր քաջալերական խօսքերէն ետք
նաեւ անդրադարձաւ Հ.Բ.Ը.Մ.ի կա-
տարած աշխարհատարած աշխոյժ
գործունէութեան ուր յատուկ ուշադ-
րութիւն կը դարձուի նոր սերունդին
եւ հայրենիքի աշխոյժացման:
Բոլոր խօսողները երախտագի-
տութեամբ անդրադարձան ա յն
իրականութեան որ Մոնթրէալի Ալեք
Մանուկեան վարժարանը իր այսօր-
ւայ գեղեցիկ ներկան կը պարտի
Հ.Բ.Ը.Մ.-ի հանգուցեալ անզուգա-
կան նախագահ եւ բարերար Ալեք
Մանուկեանի իշխանական նուէրին
ինչպէս նաեւ վարժարանի հիմնա-
դիր եւ երկար տարիներով զայն
կանգուն պահած Դոկտ. Արշաւիր
Կէօնճեանին: Յատուկ կերպով յիշ-
ւ ե ցա ւ ն ա ե ւ վ ա ր ժա ր ա ն ի ե ր կ ա -
ր ա մ ե ա յ տ ն օր էն ո ւ հ ի Տ ի կ . Վա ր -
դուհի Պալեանի շնորհակալ աշխա-
տանքը:
Եղ ա ն ն ա ե ւ յի շ ա տ ա կ ո ւ թ ե ա ն
նուէրներու եւ մէտալներու տուչու-
թիւն:
Ներկաները գոհունակութեամբ
բաժնուեցան այս երեկոյթէն, նորա-
նոր յաջողութիւններ մաղթելով Ալեք
Մանուկեան Վարժարանին:
Թղթակից
Վարժարանի մուտքին` Ձախէն աջ, Պրն. Արմէն Պչաքճեան, Առաջնորդ
Աբգար Սրբազան, Նախագահ Պերճ Սեդրակեան, Սփիւռքի Նախարար
Հրանոյշ Յակոբեան, Դեսպան Արմէն Եգանեան եւ Արամ Եագուպեան
Հ.Բ.Ը.Մ.ի Նախագահ Տիար Պերճ Սեդրակեան Կ’ունկնդրէ
Հ.Բ.Ը.Մ. ի ֆանֆարը
ԹՈՐՈՆԹՕ
Միասնութեան երթ եւ միջ-համայնքային հանդիսաւոր հաւաքական աղօթք
Հայոց Ցեղասպանութեան Գանատայի 100-ամեակի ձեռնարկներու
կազմակերպիչ յանձնախմբի նախաձեռնութեամբ Կիրակի, Ապրիլ 19,
2015-ին տեղի ունեցաւ յիշատակի միջոցառում և բազմահազարանոց
քայլարշաւ Թորոնթոյի մէջ, Օնթարիոյի նահանգային Խորհրդարանի
Քուինզ Բարքի առջև: Քայլարշաւին կը մասնակցէին ոչ միայն հինգ
հազարէ աւելի թորոնթոբնակ հայեր, այլեւ զանազան համայնքներու
ներկայացուցիչներ, որոնց մէջ էին Պոնտացի յոյներ, ասորիներ, հրեաներ,
քիւրտեր, ռուանտացիներ և կիպրացիներ:
Միջոցառմանը մասնակցող պատուաւոր հիւրերու շարքին էին Օնթա-
րիոյի Վարչապետ Քաթլին Ուէյնը, ազգային պաշտպանութեան և բազ-
մամշակոյթի նախարար Ճէյսըն Քէնի, Թորոնթոյի քաղաքապետ Ճոն Թորի,
Ֆետերալ և Նահանգային կառավարութիւններու ներկայացուցիչներ,
Գանատայի մօտ ՀՀ Արտակարգ և Լիազօր Դեսպան Արմէն Եգանեան,
դիւանագէտներ, Գերաշնորհ Հայրեր՝ Աբգար Եպիսկոպոս Յովակիմեան և
Մեղրիկ Եպիսկոպոս Բարիքեան, Հոգևոր Հայրեր եւ համայնքային կա-
ռոյցներու ներկայացուցիչներ: Միջոցառման գլխաւոր բանախօսն էր Գա-
նատահայ հանրաճանաչ կինոռեժիսոր Աթոմ Էկոյեանը:
Պատուաւոր հիւրերու ելոյթէն յետոյ սկսաւ Միասնութեան Երթը՝ Քուինզ
Բարքէն դէպի Թորոնթոյի Մեդրոբոլիտէն Եունայթըտ Եկեղեցի, որտեղ տե-
ղի ունեցաւ Միջ-համայնքային Հանդիսաւոր Հաւաքական Աղօթքի արա-
րողութիւնը: Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակին նուիրուած այս
իւրօրինակ միջեկեղեցական արարողութիւնը կազմակերպուած էր Թո-
րոնթոյի Հայ եկեղեցիներու Միջ-յարանուանական Մարմնի կողմէ՝ ան-
դամակցութեամբ Սբ. Երրորդութիւն Հայց. Առաքելական, Սբ. Աստուա-
ծածին Հայց. Առաքելական, Սբ. Գրիգոր Լուսաւորիչ Հայ Կաթողիկէ եւ Հայ
Աւետարանական եկեղեցիներու: Իրենց համատեղ եւ միասնական ելոյթով
արարողութեանը մասնակցեցան նաև վերոյիշեալ եկեղեցիներու երգ-
չախմբերը: Իսկ բազմաքանակ հաւատացեալ ժողովուրդը իր աննա-
խընթաց ներկայութեամբ լեցուցած էր ոչ միայն եկեղեցին այլեւ եկեղեցւոյ
բակը:
Թորոնթոյի Հայ եկեղեցիներու Միջ-յարանուանական Մարմնի կողմէ
բացման խօսքով հանդէս եկաւ Սբ. Երրորդութիւն Հայց. Առաքելական
եկեղեցւոյ Հոգևոր Հովիւ Զարեհ Աւագ Քահանայ Զարգարեան: Ան բարի
գալուստ մաղթեց Գանատայի մօտ ՀՀ Արտակարգ և Լիազօր Դեսպան
Արմէն Եգանեանին, Գանատայի Ֆետերալ եւ Նահանգային կառավարու-
թիւններու ներկայացուցիչներուն ու պատուաւոր հիւրերուն: Զարեհ Աւագ
Քահանայ Զարգարեանը յատուկ գնահատանքի եւ շնորհակալութեան
խօսք ուղղեց Թորոնթոյի Կաթողիկէ համայնքի Հոգևոր առաջնորդ Թով-
մաս Կարտինալ Քոլինզին, Գանատայի Անգլիկան եկեղեցւոյ Թորոնթոյի
Շար. էջ 14

5. LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015 • ABAKA • 5
ՌԱԿ-ԹՄՄ պատուիրակութեան հանդիպումը
ԼՂՀ նախագահ Բակօ Սահակեանի հետ
Ուրբաթ երեկոյեան, մայիս 15-ին,
Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապե-
տութեան նախագահ Բակօ Սահակ-
եանը մայրաքաղաք Ստեփանակեր-
տի իր նստավայրին մէջ ընդունեց
Ռամկավար Ազատական Կուսակ-
ցութեան և Թէքէեան Մշակութային
Միութեան պատուիրակութիւնը՝
բ աղ կա ցա ծ ը նկերներ Երուանդ
Ազատեանէ, Յակոբ Աւետիքեանէ,
Կարէն Կակոյեանէ և Գայիանէ Մու-
րատեանէ:
Շ ուր ջ մ էկ ժամ տևած զրոյցի
ընթացքին քննարկուեցան <<Հա-
յաստան>> համահայկական հիմ-
ն ադրամ ին , խորհրդար անական
ընտրութիւններէն ետք Արցախի
մէջ ստեղծուած իրավիճակին, Հայ-
կական 2-րդ Հանրապետութեան
մէջ կուսակցութիւններու դերակա-
տարութեան, ինչպէս նաև կրթա-
կան ու մշակութային ոլորտներու
աշխուժացման ու զարգացման
խնդիրներուն վերաբերող հարցեր:
Նախագահ Բակօ Սահակեանը,
նկատի ունենալով մեր 2-րդ Հան-
րապետութեան ներքին իւրայատ-
կութիւնները՝ ընդհանուր առմամբ
վերապահութիւն ցոյց տուաւ Արցա-
խի մէջ կուսակցական գործու-
նէութեան արդիւնաւէտութեան
վերաբերեալ, եւ փոխարէնը կարե-
ւորեց Արցախի մէջ մշակութային ու
կրթական գործունէութիւն ծաւալե-
լու անհրաժեշտութիւնը:
ՌԱԿ-ԹՄՄ պատուիրակները Նա-
խագահին տեղեկացուցին, ո ր
առայժմ մեր զոյգ կազմակերպու-
թիւնները ուսումնասիրութիւններ
կը կատարեն ընտրելու համար այն-
պիսի ծրագիրներ, որոնք Ստեփա-
նակերտի ու Շուշիի մէջ կրն ա ն
մեծապէս նպաստել մեր երիտա-
սարդութեան մշակութային զար-
գացման և ինքնադրսևորման ջան-
քերուն:
Այդպիսի ծրագիրներ ուսումնա-
սիրելու և յետագային որդեգրելու
համար Նախագահը առաջարկեց
այդ հարցը քննարկել ԼՂՀ Մշակոյթի
և երիտասարդութեան նախարար
Տիկին Նարինէ Աղաբալեանի հետ:
Նկատի ունենալով այն հանգա-
մանքը, որ Նախագահ Սահակեան
յաջորդ առաւօտեան պիտի մեկնէր
Ֆրանսա, ՌԱԿ-ԹՄՄ պատուիրա-
կութիւնը բարի և արդիւնաւէտ այ-
ցելութիւն մաղթեց անոր և յիշա-
տ ա կ ի հ ա մ ա ր լո ւ ս ա ն կ ա ր ո ւ ե լէ
առաջ յանձնեց օրերս ՌԱԿ Հան-
րապետական վարչութեան նախա-
ձեռնութեամբ վերահրատարակ-
ւած <<Հայերի Ցեղասպանութիւնը
ըստ երիտթուրքերի դատավարու-
թ ե ա ն փ ա ս տ ա թ ղ թ ե ր ի >> գի ր քը
օսմանագէտ պատմաբան Աւետիս
Փափազեանի ներկայացմամբ: Իր
հերթին, Արցախի Նախագահը յու-
շանուէրներ յանձնեց պատուիրա-
կութեան անդամներուն:
ՌԱԿ ՀԱՆրԱՊեՏԱԿԱՆ
ՎԱրՉուԹիւՆ
Լուրեր Նիւ եորքէՆ
ԷՐԻՔ ՊՕՂՈՍԵԱՆԻ «ՆԵՄԵՍԻՍ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹԻՒՆ»
ԳՐՔԻ ՇՆՈՐՀԱՆԴԷՍԸ
|AKOB WARDIWAÂ:AN
ԹՄՄ Մհեր Մկրտչեան Թատե-
րախումբի «Ոտքի´ Դատարանն է …»
ներկայացումէն անմիջապէս ետք,
Ապրիլ 22, 2015ին տեղի ունեցաւ
ամերիկահայ գրող, դերասան, թա-
տերագիր Էրիք Պօղոսեանի վեր-
ջերս լոյս ընծայած «Նեմեսիս Գոր-
ծողութիւն» գիրքին շնորհանդէսը,
Նիւ Եորքի ՀԲԸՄի գրասենեակին
սրահին մէջ։
Հանդիսութեան կազմակերպու-
մին իրենց օժանդակութիւնը բերած
էին Հ.Բ.Ը.Միութիւնը, Թէքէեան
Մշակութային Միութիւնը, Նիւ Եոր-
քի Համազգայինը, Առաջնորդա-
րանի Գրիգոր եւ Գլարա Զօհրապ
Տեղեկատուութեան Կեդրոնը։
Բացման խօսքով հանդէս եկաւ
Բարեգործականի պաշտօնակազ-
մէն Շարիս Պօղոսեան, որ իր խօսքի
աւարտէն ետք բեմ հրաւիրեց հե-
ղ ինա կ ը։ Ան ի ր դե րաս անական
տաղանդով, համեմուած կերպով
ներկայացուց իր գիրքը։ Շահան
Ն աթալիի նախաձեռնութեամբ,
Ցեղասպանութենէն ետք, ափ մը
հայրենասէր վրիժառու տղաք ձեռ-
նարկեցին Իթթիհատական այդ բո-
րենիներու վախճանը։ Հակառակ
որ Պոլսոյ մէջ զինուորական ատ-
եանը զանոնք դատապարտած էր
որպէս մարդասպաններ, սակայն
անոնք փախուստ տուած ու ապաս-
տանած էին զանազան երկիրներ.
անոնց կարգին էր Թալաաթ Փա-
շան, որ որպէս թուրք վաճառական՝
ծածուկ կերպով ապաստան գտած
էր Պերլին, մայրաքաղաքը իր եր-
բեմնի դաշնակիցին` գերմանացի
Վիլհելմ կայսեր։
Այս գործողութիւնը, թէեւ հա-
յերէն լեզուով անգամ, պէ´տք եղած
մանրամասնութիւններով ու հա-
րազատութեամբ չէ տրուած ամ-
բողջութեամբ նման քաղաքական
ազգային հարցերով հետաքրքրուող
հայախօս ընթերցողներուն, սակայն
Էրիք Պօղոսեան 375 էջերու մէջ
գիտական ուսումնասիրութեան
առարկայ դարձուցած է զայն։ Գիր-
քը հրատարակութիւնն է Նիւ Եորքի
Little, Brown and Company հրա-
տարակչատան։ Հեղինակը իր այս
երկասիրութիւնը կը նուիրէ իր մեծ
ծնողաց` Ռոզին, Լիւսիին, Գարե-
գինին եւ Մկրտիչին, որոնք ցեղաս-
պանութենէն ճողոպրած հասած են
Միացեալ Նահանգներ ու հաստատ-
ւած Պոստոն, ուր կը բնակի հեղի-
նակը։
Պօղոսեան կրցած է նաեւ քաղա-
քական ժամանակաշրջանը նկա-
րագրել ամփոփ գիծերու մէջ, ըն-
թերցողին տալու դիւրութիւններ
հասկնալու այդ բարդ իրավիճա-
կը։
Այնուհետեւ ծանրացած է Թեհ-
լիրեանի դատավարութեան վրայ
Թալաաթի սպանութեան խնդրով։
Կա յ ն ա ե ւ հ ա տ ո ւ ա ծն ե ր Մ ի ս ա ք
Թորլաքեանի, Արշաւիր Շիրակեանի
եւ այլոց մասին։
Տուած է աղբիւրներու բաժին մը,
որ այս նիւթերով հետաքրքրուող այլ
պատմաբաններուն համար պիտի
ծառայէ որպէս կարեւոր սկզբնաղ-
բիւր։
Էրիք Պօղոսեան քանիցս կը խոս-
տովանի թէ Արամ Արքուն ունեցած
է մեծ ներդրում այս գրքին խմբագ-
րական աշխատանքին հետ կապ-
ւած։
Ներկայ էր նաեւ ՀՀ ՄԱԿ-ի մօտ
մշտական ներկայացուցչութեան
դեսպան Զօհրապ Մնացականեան,
որ իր խօսքով կը կատարէ կարգ մը
նկատողութիւններ եւ ճշդումներ
կապուած հեղինակին խօսքերուն,
որոնք աղերս ունէին Հայաստա-
ն ի ը ն կ ե ր ա յի ն , քա ղ ա քա կ ա ն ո ւ
տնտեսական կեանքին զարգացման
հետ։
Հ ա ր ցե ր , ո ր ո ն ք կ ա պ չո ւ ն էի ն
ե ր բ ե ´ ք ա յս հ ր ա տ ա ր ա կ ո ւ թ ե ա ն
հետ։
Նե ր կ ա ն ե ր ը ա ռի թ կ ’ ո ւ ն ե ն ա ն
հարցումներ ուղղելու։
Այնուհետեւ Պօղոսեան կը մա-
կագրէ իր գիրքերը։
Hriq Pø[os;an

6. 6 • ABAKA • LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015
ՎԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԷՆ ՄԻՆՉԵՒ ԱՆԿԱԽ ՀԱՅԱՍՏԱՆ
PA|’IK QALA|Y:AN
Հայ ժողովուրդի նորագոյն պատ-
մութեան հերոսական էջերէն մէկն է
Վանի Հերոսամարտը, որ այս դա-
րադարձի օրերուն հայու հպարտու-
թեամբ կը նշենք նաեւ անոր հա-
րիւրամեակը:
Վասպուրական սկիզբէն եղած
է ք ա ջ ե րո ւ երկիր: Ա ն դարերով
կ ուրծք տ ուած է Ա սորեստանի,
մարերու, պարսիկներու, մոնկոլ-
ն երու եւ արաբ հ որդաներուն:
Անո նք ա ւե րած ու քանդած են
հայրենի գիւղերն ու քաղաքները,
հուրի ու սուրի մատնելով ամբողջ
ժողով ո ւրդ ը: Վաս պո ւրականցի-
ներէն շատեր միշտ նախընտրած են
լեռները ապաստանիլ եւ ընդմիշտ
անկոտրում կամքով վերաշինած են
գիւղերն ու քաղաքները, յարութիւն
տալով իրենց գեղածիծաղ երկրին:
Վեց դ ա ր ապրել ով թրքական
տիրապետութեան լուծին տակ ,
Վասպուրական կորսնցուցած էր իր
անկախութիւնը, սակայն կրցած է
լեզու գտնել, եւ իր մշակոյթով, ար-
հեստներով ու առեւտուրով յաջողիլ
կերպով մը ապրիլ թուրքին հետ,
ընդդէմ անարդարութիւններուն,
սպանութիւններուն եւ կողոպուտ-
ներուն:
Ա. Համաշխարհային պատերազ-
մ ի նա խ օր էին Թո ւրքի ոյ մէջ իշ-
խանութեան գլուխ անցած երիտ-
թուրքերու պարագլուխները, օգ-
տուելով պատերազմին ընձեռած
հ նարա ւո րո ւ թ իւններէն , 1915-ի
գարնան ծ ր ագրեցին բնաջնջել
Պատմական Հայաստանի մէջ ապ-
րող հայութիւնը, զանգուածային
տեղահանութեան անհրաժեշտու-
թեան անուան տակ եւ այսպիսով,
մ իանգա մ ը նդմ իշտ վ երջ տալով
Հայկական հարցին:
Խրիմեան հայրիկի եւ Մկրտիչ
Փորթուգալեանի վառած ջահերը
կամաց կամաց կ’արծարծէին ազա-
տութեան գաղափարներ: Կրթական
վերազարթնում մը յառաջ եկած էր
Վանի մէջ: Բացուած բազմաթիւ
կրթական օճախներ, որոնց կողքին
երկրորդական վարժարաններ, ինչ-
պէս՝ Երամեանը, Ամերիկեանը, Կեդ-
րոնականը, Բարեգործականի վար-
ժապետանոցը: Ասոնք հասցուցին
ազատատենչ երիտասարդութիւն
մը: Արդէն ծնունդ առած էր Արմե-
նական կուսակցութիւնը, ի խնդիր
ազգային ազատագրութեան:
Վանեցիներուն համար անծանօթ
չէր թրքական նման գործելաոճը:
Ուստի, Արմենական կուսակցու-
թեան առաջնորդութեամբ 1896-ին,
մայիսեան հրաբորբ օրերուն եւ Յու-
նիսի 3-էն 8ը զինուած դիմադրու-
թիւն ցուցաբերեցին թուրք ջարդա-
րարներուն՝ պարտադրելով թուրք
կառավարութեան գործադրել նաեւ
որոշ զիջումներ: Երբ կռիւները
սկսան, ամէնուրեք կոտորածներ
տեղի ունեցան, իսկ Վանի Այգես-
տանը պաշարուելով քաջաբար
դիմադրեց թրքական ուժերուն եւ
թնդանօթին: Անհաւասար կռիւնե-
րուն մէջ, Աւետիսեան, Պետօ եւ
Մարտիկ մէկ շաբաթ պաշտպանե-
ցին իրենց դիրքերը: Կուսակալը
վախնալով ռուսական միջամտու-
թենէն՝ անգլիական հիւպատոսին
միջոցաւ խոստացաւ դադրեցնել
կոտորածները, եթէ զինեալ խում-
բերն ու կուսակցութեանց առաջ-
նորդները երկրէն մեկնէին: Ասիկա
դաւադրութիւն մըն էր, որ վերջէն
երեւան ելաւ: Կուսակցապետները
ընդունեցին առաջարկը, քաշուե-
ցան Վարագայ լեռը, եւ անկէ առան-
ձին ճամբաներով մեկնեցան Պարս-
կաստան, Վասպուրականցիներու
ֆիզիքական ապահովութեան սի-
րոյն: Մեկնումի ճամբաներուն մա-
սին անհամաձայն ըլլալով ՝ տարբեր
տարբեր ճամբաներ ընտրեցին, եւ
Պարսկաստանի սահմանի մօտա-
կայքը՝ թրքական զինուորներու եւ
քիւրտ աշիրէթներու կողմէ պաշար-
ւեցան: Վանի մօտ ութ հարիւր երի-
տասարդներ կոտորուեցան՝ երեք
առաջնորդներուն հետ, խոր սուգի
մատնելով Վասպուրականը:
Արեւմտահայաստանի մէջ ամե-
նահայաշատ նահանգը, Սեբաս-
տիայէն ետք, Վան- Վասպուրականն
էր, ուր կ’ապրէր 25000 հայ: Սուլ-
թան Համիտ Կովկասեան ռազմա-
ճակատին մէջ կրած իր ջախջախիչ
պարտութիւններուն համա ր կ ը
մեղադրէր միայն հայերը: Ուստի
հրահանգեց Վանի կուսակալ Ճեւ-
տեթին՝ անյապաղ մաքրագործել
հաշիւները Վասպուրականի հա-
յութեան հետ: Ան իր կարգին վա-
նեցիներէն պահանջեց յանձնել 18-
45 տարեկան բոլոր զինուորագ-
րեալները: Ճակատագրական այդ
օրերուն ազգին տէր կանգն ո ղ
առաջնորդ ուժերը հանդիսացան
հայ գործիչներ՝ Արամ Մանուկեան,
Հայկակ Կոսոյեան, Արմենակ Եկար-
եան, Պուլկարացի Գրիգոր, Կայծակ
Առաքել եւ ուրիշներ, որոնք միաս-
ն ա կ ա ն ո ւ թ ե ա ն դ ր օշ պ ա ր զե լո վ
կազմակերպեցին Վանի հերոսա-
մարտը:
Արիւնարբու Ճեւտեթին համար
ահազանգային իրավիճակ կը տի-
րէր իր շուրջ բոլորը, ուստի իրեն
յատուկ խորամանկութեամբ ուզեց
թակարդ լարել Արամ Մանուկեանին
եւ Թուրքիայի խորհրդարանի պատ-
գամաւոր Արշակ Վռամեանին: Ան
յաջողեցաւ ձերբակալել Վռամեանը,
որ այնուհետեւ խեղդամահ եղաւ
Վանայ լիճին մէջ, իսկ Արամը պա-
տահականօրէն խոյս տուաւ ձեր-
բակալումէն եւ նշանակուելով Վանի
ինքնապաշտպանութեան քաղա-
քական մարմնի ղեկավար, ռամկա-
վար Արմենակ Եկարեանի գլխաւո-
րութեամբ, ղեկավարեց ժողովրդա-
կան դիմադրութիւնը Այգեստանի
մէջ: Վանի ոճրագործ նահանգա-
պետը սակայն մտադիր էր ամէն
գնով վերացնել Վանի հայ ղեկա-
վարութիւնը, որպէսզի դիւրութեամբ
ոչնչացնէր իր առջեւ գտնուող ան-
պաշտպան ժողովուրդը:
Յաջորդող օրերը առաւել ճակա-
տագրական սկսած էր ըլլալ վանե-
ցիներուն համար, յատկապէս երբ
օր մ ը գի շ ե ր ո վ հ ր կ ի զո ւ ե ցա ւ ո ւ
գրաւուեցաւ անգլիական հիւպա-
տոսարանը, տագնապի մատնելով
շրջապատի հայկական դիրքերը:
«Հակառակ որ դիմադրութեան օրե-
րուն շատ դիրքեր աւերուեցան ու
եղան զոհեր, սակայն իւրաքանչիւր
դիրքապահ, հաւատարիմ իր հայու
ուխտին, ոչ մէկ զիջում կատարեց
թշնամիին: Վարժապետանոցի աշա-
կերտներու նուագախումբը՝ Վանի
նշանաւոր «Ֆանֆարը», կռիւներու
սկիզբէն մինչեւ վերջ դարձաւ Այ-
գեստանի հերոսամարտի խանդա-
վառ ոգին, որ թնդանօթներու որոտ-
ներուն ի պատասխան կը յայտնուէր
դիրքերուն վրայ եւ բարձրաձայն
կ’երգէր «Ամենայն տեղ մահը մի է»
երգը՝ գօտեպնդելով հայ մարտիկ-
ները»: Այնուհետեւ հայ մարտիկ-
ները տարբեր միջոցներ կիրառելով
սկսան քանդել եւ աւերել հակառա-
կորդի պատնէշները:
Շար. էջ 14
>rim;an Farik Mkrtic ˆorjougal;an
2015 թուականի Մայիսի 16-ին, «Թբիլիսի-
Մարիոթ » հիւրան ոցի ընդունելութիւնների
դահլիճում, կայացաւ ՀՀ Գիտութիւնների ազ-
գային ակադեմիայի Նոր Պատմութեան բաժնի
վարիչ, պատմական գիտութիւնների դոկտոր
Ռուբէն Սահակեանի «Հայոց Ցեղասպանութիւն»
գրքի վրացերէն հրատարակութեան շնորհան-
դէսը: Այս առիթով Թբիլիսի էին ժամանել ՀՀ
Գիտութիւնների Ազգային ակադեմիայի Պատմու-
թեան ինստիտուտի տնօրէն, ակադեմիկոս Աշոտ
Մելքոնեանը, թարգմանիչ Զոյեա Մխիթարեանը
եւ գրքի հեղինակը:
Իրենց ներկայութեամբ շնորհանդէսը պատուել
էին Վիրահայոց թեմի առաջնորդ Գերշ. Տէր
Վազգէն եպիսկ. Միրզախանեանը, Վրաստանի
խորհրդարանի անդամ Ռուսլան Պօղոսեանը,
Վրաստանում ՀՀ դեսպանութեան խորհրդական
Կարէն Մելիքեանը, քոյր Եկեղեցիների բարձրաս-
տիճան հոգեւորականներ, հրէական, ասորական,
եզիդական, ուքրաինական, օսական, պուլղարա-
կան, լատուական եւ այլ համայնքային անդամներ:
Միջոցառման վարող Գիսանէ Յովսէփեանը,
որ նաեւ գրքի հրատարկութեան աշխատան-
քային խմբի ղեկավարն էր, անդրադարձ կա-
տարեց Հայոց Ցեղասպանութեան 100-րդ տա-
րելիցի միջոցառումները համակարգող Վրաս-
տանի յանձնախմբի կատարած աշխատանք-
ներին, հանգուցային կէտերից մէկը անուանելով
վրաց հասարակութեանը իրենց մայրենի լեզուով
Հայոց Ցեղասպանութեան մասին գիտականօրէն
հիմնաւորուած գրականութիւն մատուցելը նաեւ
տարբեր քաղաքներում ու գիւղերում հայերի
ինքնապաշտպանութեան ճակատամարտերը,
որոնց շնորհիւ արեւմտահայութեան մի մասը
փրկուեց ոչնչացումից եւ հաստատուեց աշխար-
հի տարբեր երկրներում:
Շնորհանդէսին հիմնական բանախօսութեամբ
հանդէս եկաւ ակադեմիկոս Աշոտ Մելքոնեանը:
Նա կարեւորեց Հայոց Ցեղասպանութեան մասին
աշխարհի 35 լեզուներով 55-60 երկրների ար-
խիւային եւ պատմական նիւթերի վերհանումը,
որոնք կրում են այդ տարիներին Թուրքիայում
գործող տարբեր երկրների դեսպանութիւնների,
հիւպատոսութիւնների եւ միսիոներական առա-
քելութիւնների ֆաքսիմելները: Այդ նիւթերի
լուսանկարային պատճառները դրուելով Հայոց
Ցեղասպանութեան մասին աշխատութիւննե-
րում, անհերքելի են դարձնում Թուրքիայի
կողմից իրականացուած ոճրագործութիւնը:
Պարոն Մելքոնեանը արժեւորեց այն, որ այս
գրքում պատշաճ կերպով նկարագրուած է Պա-
թումի նահանգում վրացիների ու հայերի, Դիար-
բեքիրում ասորիների, Տրապզոնում յոյների դէմ
իրագործուած Ցեղասպանութիւնը: Բանախօսն
անդրադարձ կատարեց նաեւ հայերի նախա-
յարձակման բացակայութեանը, ընդգծելով, որ
հայերի կողմից եղել են միայն ինքնապաշտպա-
նական ճակատամարտեր:
Յաւարտ միջոցառման ներկաներին իր օրհ-
նութիւնը բաշխեց Վիրահայոց թեմի առաջնորդ
Գերշ. Տէր Վազգէն եպիսկ. Միրզախանեանը:
Սրբազան Հայրը արժեւորեց գրքում ինքնա-
պաշտպանութեան ճակատամարտերի նկարագ-
րութիւնը, որի արդիւնքում փրկուած հայերի մի
մասը հաստատուեց Վրաստանում:
«Հայոց Ցեղասպանութիւն» գիրքը վրացերէն

7. LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015 • ABAKA • 7
S E C T I O N F R A N Ç A I S E
LUNDI 1 JUIN 2015
Le ministre des Affaires étrangères
d’Arménie, Edouard Nalbandian a
exprimé l’intérêt de son pays à déve-
lopper une coopération approfondie et
complète avec l’Union européenne
(UE), dans un discours devant les
représentants des Etats membres du
Programme de Partenariat oriental et
le Groupe de Visegrad.
« L’Arménie a des objectifs impor-
tants à réaliser avec l’UE dans tous les
domaines possibles, incluant un large
dialogue politique, la coopération sec-
torielle, l’intensification et la promo-
tion de la coopération commerciale et
économique. »
« Pour intensifier notre coopération
dans tous les secteurs, nous avons
l’intention de négocier avec la
Commission [européenne] sur le pro-
jet de recherche scientifique Horizon
2020, ainsi qu’entamer des pourparlers
afin d’assurer la participation des
petites et moyennes entreprises
d’Arménie. Dans le domaine des trans-
ports, le gouvernement arménien a
exprimé sa volonté de signer l’accord
sur l’Espace aérien commun avec
l’UE, » a déclaré Edouard Nalbandian.
« Nous apprécions hautement la
poursuite de l’assistance et le soutien
de l’UE prévus pour notre pays dans le
cadre du Programme de Partenariat
oriental, car il a un rôle important
pour assurer le processus de réformes
et l’efficacité des capacités institution-
nelles en Arménie, » a ajouté le
ministre.
Le vice-président de la Commission
européenne, Federica Mogherini, éga-
lement représentant de l’UE pour les
affaires étrangères et la politique de
sécurité, le commissaire à la politique
européenne de voisinage et l’élargisse-
ment des négociations, Johannes
Hahn, et les ministres des Affaires
étrangères de Lituanie (qui préside
actuellement l’Union européenne), de
Suède et de Pologne, assistaient à la
réunion de Bratislava, en Slovaquie.
Le ministre des Affaires étrangères,
Edouard Nalbandian a dit avoir besoin
de nouveaux cadres de coopération.
« L’Arménie se rend parfaitement
compte de l’importance d’une coopé-
ration globale de différents formats.
Nous pensons qu’il est possible de
faire une utilisation maximale des dif-
férents cadres d’intégration en adop-
tant une approche de grande envergu-
re au lieu de compter sur les incompa-
tibilités. Notre objectif est de pour-
suivre la coopération approfondie et
complète avec l’UE sur la base des
résultats des dernières années, » a-t-il
ajouté.
L’Arménie cherche à approfondir
la coopération avec l’UE
ENTREVUE AVEC DELPHINE JACQUART
« JE M’APPELLE GOMIDAS »
(«Mémoire»)
Afin de commémorer le centenai-
re du génocide arménien, Delphine
Jacquart, de son vrai nom Brigitte
Tavitian, nous lègue son tout pre-
mier roman « Mémoire ».
Inspiré de ces textes, Nancy Issa
Torossian a mis en scène « Je
m’appelle Gomidas » qui sera pré-
senté au Centre Culturel Tékéyan
les 31 mai et 7 juin 2015. Pour la
première fois dans l’histoire du
théâtre arménien, la troupe Hai
Pem présentera cette pièce en
trois langues : français, anglais et
arménien.
Maro Kokorian : - Madame Jacquart, je vous remercie de nous accorder
votre précieux temps pour cette entrevue.
Delphine Jacquart : - C’est moi qui vous remercie.
MK : - De tous les intellectuels, écrivains, religieux, personnes importantes
qui ont souffert de l’exil au cours du génocide arménien, vous avez été parti-
culièrement touchée par Vartabed Gomidas, pourquoi ?
DJ : - Ce livre a vraiment une histoire pour moi. Il est très symbolique. Un
vendredi matin de 2013, je me suis levée à 3h00; j’ai vu, près de moi, dans la
lumière, une ombre vêtue d’une longue robe blanche, sans apercevoir le visage;
je me suis, tout de suite, dirigée vers ma table de travail. J’écris toujours à la
main, et j’ai écrit « Khatchkar » sur une feuille. J’ai tourné la page, et j’ai écrit :
« Je m’appelle Gomidas, Gomidas Vartabed, je m’appelle Gomidas ». J’ai posé
mon crayon; je me suis mise à pleurer. Je savais qu’il était à côté de moi.
Et j’ai attendu. J’ai commencé à me mettre dans l’atmosphère; j’étais très
impressionnée. J’ai repris mon crayon, et les mots sont venus naturellement.
J’étais avec lui dans le couloir de cet hôpital psychiatrique, et je voyais ce qu’il
voyait. Les 20 dernières années de sa vie. Je ne voyais pas le Gomidas heureux,
le grand compositeur, mais seulement sa souffrance, la souffrance de ses der-
niers moments.
Ce texte, je l’ai écrit en une seule journée, avec uniquement quelques
retouches. C’est le texte tel que je l’ai ressenti. A la fin de la journée, j’ai posé
mon crayon, le texte était prêt. Je l’ai montré à mon fils cadet qui m’a incité à
poursuivre. Il a dit : « Maman, je l’aime beaucoup. Je voudrais que tu continues
dans la même veine. Tu n’as jamais écrit sur les Arméniens, tu as écrit sur beau-
coup de choses sauf sur cela et tu nous laisserais ce livre en héritage. »
MK : - Votre livre « Mémoire » se compose de 4 textes, « Khatchkar »,
« Témoignage », « Exil » et « Pèlerinage ». Pourquoi précisément ces titres ?
DJ : - C’est « Khatchkar », la pierre angulaire; c’est l’assise de notre religion,
de ce que nous sommes, de notre identité. « Témoignage », toutes les familles
arméniennes ont un témoignage, un drame qui découle du génocide. « Exil », ma
grand-mère était dans les caravanes. J’avais 6 ans quand elle me racontait ces
histoires et c’est à elle que j’ai dédié ce texte. Enfin le plus long et le plus diffici-
le, celui qui va en profondeur, c’est certainement « Pèlerinage ». Ça m’a pris
beaucoup de temps pour l’écrire. Je me suis levée à 2 heures du matin, rien que
pour chercher un mot, il fallait qu’il soit juste, et tant que je n’avais pas le mot qui
voulait dire exactement ce que je ressentais, je poursuivais ma recherche; ce
n’était pas évident. Ce texte m’a obligée à comprendre Gomidas et Gomidas m’a
obligé à écouter et à entendre. « Pèlerinage » m’a appris à comprendre mes ori-
gines, à aller jusqu’au fond de moi, à remonter très loin dans l’histoire des
Arméniens. Il m’a réconciliée avec moi-même, parce que j’ai toujours vécu la
dualité de deux cultures. Une mère franco-espagnole, un père arméno-libanais.
Toujours prise entre les deux, un genre de conflit de loyauté de l’un vis-à-vis de
l’autre. Plaire à l’un, plaire à l’autre.
En 2013, j’ai écrit « Mémoire », je l’ai envoyé à mon reviseur, un québécois.
Très touché, il est tombé amoureux du texte. Il ne connaissait rien à l’histoire
des Arméniens. Je me suis dit : « Tiens, ça touche à quelqu’un qui n’est pas armé-
nien. » Ça m’a interpelée. J’ai fait lire le livre à quelques amies québécoises; elles
se sont mises à pleurer. Elles étaient émues et m’ont dit qu’il fallait absolument
le publier ici.
Suite à la page 8
Les coprésidents du Groupe de Minsk
de l’OSCE se préparent
Le coprésident du Groupe de Minsk
James Warlick a rappelé la nécessité de
maintenir la communication entre les par-
ties autour du conflit du Karabagh.
« La montée de la violence le long de la
ligne de contact et la frontière entre
l’Arménie et l’Azerbaïdjan au cours de la
dernière année est extrêmement troublante
et représente un revers dans notre capacité
à faire des progrès sur un règlement négo-
cié, » a déclaré J. Warlick.
« Les coprésidents ont présenté des pro-
positions qui pourraient changer le statu quo pour le mieux en augmentant la
transparence et améliorer la sécurité, mais ces propositions sont constamment
rejetées. Nous encourageons également les parties à considérer nos propositions
pour le peuple, ce qui renforcerait la confiance entre les communautés armé-
nienne et azerbaïdjanaise, » a-t-il ajouté.
Le coprésident a souligné que les coprésidents travaillent activement avec les
ministres des Affaires étrangères pour se préparer à la prochaine réunion des
présidents. « Nous croyons également que les parties doivent entrer dans un pro-
cessus de négociation. Bien que nous ne disposions pas de dates fixes, les copré-
sidents planifient de se rendre dans la région dans un avenir rapproché, » a
conclu J. Warlick.
Aucune réunion des coprésidents et des présidents d’Azerbaïdjan et
d’Arménie n’est prévue au cours de sommet sur le Programme de Partenariat
oriental à Riga.

8. La Fondation des Prix du
Gouver-neur général pour les
arts du spectacle (PGGAS)
récompense depuis 1992 des
artistes canadiens dans
diverses disciplines afin de
souligner l’ensemble de leurs
réalisations. Deux autres prix
sont décernés, l’un pour sou-
lig-ner un artiste ayant connu
une année exceptionnelle et
l’autre pour honorer un béné-
vole dans le domaine des arts
du spectacle.
Atom Egoyan a reçu le Prix de la réalisation artistique. Cinéaste parmi les
plus renommés et influents au Canada, Atom Egoyan a créé une œuvre remar-
quable qui a connu un succès mondial tant auprès de la critique qu’au plan com-
mercial. À la fois singuliers et troublants, ses films explorent les thèmes de la
communauté, de l’isolement et du déracinement, notre perception de la réalité et
le rôle des technologies dans nos vies.
Parmi les autres lauréats, Walter Boudreau, compositeur, chef d’orchestre et
directeur artistique; Diana Leblanc, actrice et réalisatrice; Sarah McLachlan,
chanteuse et compositeur; et RH Thomson, acteur, réalisateur, producteur et
défenseur des arts.
Le prix, remis par le gouverneur général David Johnston le 30 mai, est accom-
pagné d’une bourse de 25 000 $ offerte par le Conseil des arts du Canada et un
médaillon commémoratif frappé par la Monnaie royale canadienne.
8 • ABAKA • LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015
Entrevue avec Delphine Jacquart...
Suite de la page 7
MK : - Le premier texte est dédié à Vartabed Gomidas. Les trois derniers
sont plutôt les souvenirs transmis par les vôtres. Quelle est la relation entre
Gomidas et les vôtres ?
DJ : - Gomidas, c’est le chantre des Arméniens, c’est la grande référence. Il a
témoigné du génocide parce qu’il y a survécu. Comme il était célèbre, son histoi-
re a dépassé les frontières. Mais comme je vous l’ai dit, c’est Gominas qui est
venu me chercher. Initialement, je n’avais pas l’intention d’écrire un livre.
« Mémoire » est venu à cause de « Khatchkar ». « Mémoire » est né grâce à
Gomidas, je ne l’ai pas sollicité. Il est venu à moi.
Et c’est sur l’impulsion de ce vendredi matin que j’ai écrit ce texte, et qu’est né
« Mémoire ». C’est une poursuite de l’histoire. C’est le génocide. C’est lui qui a
tout initié. Il a voulu que je commence ma carrière dans ma communauté.
MK : - En couverture de votre livre, il y a une toile du peintre Renée Cohen
Capriolo. Pouvez-vous nous parler de ce peintre ainsi que de son tableau ?
DJ : - Je n’ai malheureusement pas connu la peintre; par contre sa fille est
juge, et je travaille pour elle depuis 10 ans. Dans son bureau, comme chez elle,
ce sont les œuvres de sa mère qui décorent les murs, et dès que j’ai commencé à
travailler avec elle, j’ai aimé ses tableaux. Tout est relié : ma relation avec ma
patronne, et avec ce livre. Lorsque je lui ai demandé une illustration pour la cou-
verture, elle ne m’a montré qu’un seul tableau.
La première chose qui m’a frappée, ce sont les deux oiseaux, les grues
« Groung ». Comme je parle de Gomidas, c’est la première chose que j’ai vue en
regardant le tableau.
Ensuite, on voit que c’est un génocide, que c’est un holocauste. Les visages
sont très représentatifs. C’est le premier tableau que j’ai vu et j’ai dit « C’est
celui-là que je veux. Il est lié à ce livre. Il y a beaucoup de symboles ».
MK : - Ce livre est un grand honneur pour les Arméniens du monde entier.
Quelle a été votre réaction lorsque Nancy Issa Torosian vous a demandé la
permission de mettre en scène « Je m’appelle Gomidas » ?
DJ : - D’abord la surprise; je ne m’y attendais pas du tout. Je ne connaissais
pas Nancy et Nancy ne me connaissait pas.
A notre premier contact, au téléphone, j’ai senti que c’était une femme très
communicative et d’une sensibilité exacerbée. Je n’ai pas vu ses autres mises en
scène. Je vais découvrir Nancy à travers « Katchkar », à travers « Je m’appelle
Gomidas. » Ce qui m’intéresse, c’est de voir comment Gomidas l’a interpelée
comme metteur en scène. Moi, il m’a sollicitée comme auteur. Je suis pressée de
voir comment. C’est un grand honneur pour moi. Je suis très fière et très heureu-
se parce que ma première publication est pour ma communauté. Je suis impa-
tiente d’être au 31 mai 2015.
MK : - Quel message aimeriez-vous transmettre à la nouvelle génération
arménienne ?
DJ : - J’aimerais leur dire de continuer. Ce que nous avons vu cette année.
Nous n’avons plus à baisser la tête et je le dis dans « Témoignage ». Il faut conti-
nuer non seulement pour nous, mais pour tous les autres qui ont vécu un génoci-
de. Nous sommes le porte-étendard de toutes les victimes de génocides.
Les autres ont eu le courage de marcher avec nous. Ils ont vu que 100 ans plus
tard, nous sommes toujours aussi forts, que nous n’avons pas lâché, que nous
n’avons pas oublié et que nous n’oublierons jamais. Je pense que tout ce qui se
passe actuellement est un signe optimiste, très positif. Je pense aussi que
puisque tout a commencé dans une gare d’Istanbul, où ils ont rassemblé et tué
nos intellectuels, nos poètes, la fin viendra par de grands intellectuels turcs, et le
mouvement est déjà amorcé, je crois que la plume va faire bouger beaucoup de
choses. Nombreux sont ceux qui ont déjà reconnu le génocide, et ont demandé
pardon. Cela va nécessairement faire bouger les choses en Turquie. Il y aura un
Voltaire quelque part. J’y crois; nous sommes très forts et il faut continuer. Je
suis persuadée que les intellectuels turcs vont jouer un très grand rôle dans ce
qui va se produire. Je leur fais confiance.
MARO KOKORIAN
Libéralisation possible de la politique des visas
pour les membres du Partenariat oriental
Les Etats membres de l’Union euro-
péenne proposent la libéralisation de
la politique des visas à l’égard des
États post-soviétiques qui participent
au Programme de partenariat oriental,
a déclaré aux journalistes à Bratislava,
le ministre des Affaires étrangères de
Slovaquie, Miroslav Lajcak.
Les six Etats post-soviétiques qui
participent au programme, ont discuté
en particulier de la possibilité de libé-
ralisation de la politique des visas.
Le ministre des Affaires étrangères
de Slovaquie participait à la réunion
des Etats membres du Partenariat
oriental au sein du Groupe des quatre :
la république Tchèque, la Hongrie, la
Pologne et la Slovaquie. La réunion a
confirmé la croissance de la compré-
hension mutuelle entre les Etats
membres.
10 membres du Congrès américain auraient
bénéficié d’un voyage secrètement financé
par le gouvernement azéri
Selon le Washing-
ton Post, la société
pétrolière d’Etat
d’Azerbaïdjan a secrè-
tement financé un
voyage tous frais
payés à une conféren-
ce, à Bakou, sur la
mer Caspienne en
2013, à 10 membres
du Congrès des Etats-
Unis, et 32 membres
du personnel, selon un rapport confidentiel du bureau d’éthique.
Trois anciens collaborateurs du président Obama ont été orateurs à la confé-
rence.
Les législateurs et les membres de leur personnel ont reçu des centaines de
milliers de dollars de frais de voyage, des foulards de soie, des ensembles de thé
en cristal et des tapis azerbaïdjanais évalués de 2 500 $ à 10 000 $, selon le rap-
port. Les billets d’avion pour les législateurs et certains de leurs conjoints ont
coûté 112 899 $.
La compagnie pétrolière nationale de la République d’Azerbaïdjan, connu sous
le nom de SOCAR, aurait canalisé 750 000 $ par des sociétés à but non lucratif
basées aux Etats-Unis pour dissimuler la source du financement de la conféren-
ce dans l’ancienne nation soviétique, selon le rapport de 70 pages du Bureau
d’éthique du Congrès, un organisme d’enquête indépendant de la Chambre.
Le rapport reflète l’enquête la plus vaste entreprise par le bureau d’éthique,
créé il y a sept ans, en réponse à un certain nombre de scandales au Capitol.
Selon le congressiste Adam Schiff
de la commission d’enquête permanen-
te des Etats-Unis sur le
Renseignement, l’élargissement de
l’assistance économique et militaire
des États-Unis envers l’Arménie est
dans l’intérêt des deux pays, « Les
relations arméno-américaines peuvent
se développer dans plusieurs direc-
tions. Nous pouvons aussi continuer à
mener à bien les programmes tels que
le Challenge Millennium et les pro-
grammes d’aide étrangère ainsi que le
déminage. Nous ne devons pas laisser
l’Azerbaïdjan lancer des provocations
sur la ligne de contact. »
Adam Schiff a ajouté « Ce que je
voudrais le plus est de voir l’Arménie
devenir la « Silicon Valley » du
Caucase, et attirer l’ensemble du
potentiel intellectuel, car il est impos-
sible de bloquer le potentiel intellec-
tuel. Ainsi, le domaine des hautes tech-
nologies est une excellente perspecti-
ve pour l’Arménie. »
L’Arménie devrait devenir
la « Silicon Valley » de l’Europe
Atom Egoyan reçoit la plus haute distinction du
Canada pour l’ensemble de ses réalisations

9. We are writing you this open letter in response to your call for an “impar-
tial study by historians” concerning the fate of the Armenian people in the
Ottoman Empire during World War I.
We represent the major body of scholars who study genocide in North
America and Europe. We are concerned that in calling for an impartial
study of the Armenian Genocide you may not be fully aware of the extent of
the scholarly and intellectual record on the Armenian Genocide and how
this event conforms to the definition of the United Nations Genocide
Convention. We want to underscore that it is not just Armenians who are
affirming the Armenian Genocide but it is hundreds of independent schol-
ars, who have no affiliations with governments, and whose work spans
many countries and nationalities and the course of decades. The scholarly
evidence reveals the following:
On April 24, 1915, under cover of World War I, the Young Turk govern-
ment of the Ottoman Empire began a systematic genocide of its Armenian
citizens – an unarmed Christian population. More than a million Armenians
were exterminated through direct killing, starvation, torture, and forced
death marches. Another million fled into permanent exile. Thus an ancient
civilization was expunged from its homeland.
The Armenian Genocide was the most well-known human rights issue of
its time and was reported regularly in newspapers across the United States
and Europe. The Armenian Genocide is abundantly documented by thou-
sands of official records of the United States and nations around the world
including Turkey’s wartime allies Germany, Austria and Hungary, by
Ottoman court-martial records, by eyewitness accounts of missionaries and
diplomats, by the testimony of survivors, and by decades of historical schol-
arship.
The Armenian Genocide is corroborated by the international scholarly,
legal, and human rights community:
1) Polish jurist Raphael Lemkin, when he coined the term genocide in
1944, cited the Turkish extermination of the Armenians and the Nazi exter-
mination of the Jews as defining examples of what he meant by genocide.
2) The killings of the Armenians is genocide as defined by the 1948
United Nations Convention on the Prevention and Punishment of the Crime
of Genocide.
3) In 1997 the International Association of Genocide Scholars, an organi-
zation of the world’s foremost experts on genocide, unanimously passed a
formal resolution affirming the Armenian Genocide.
4) 126 leading scholars of the Holocaust including Elie Wiesel and
Yehuda Bauer placed a statement in the New York Times in June 2000
declaring the “incontestable fact of the Armenian Genocide” and urging
western democracies to acknowledge it.
5) The Institute on the Holocaust and Genocide (Jerusalem), the Institute
for the Study of Genocide (NYC) have affirmed the historical fact of the
Armenian Genocide.
6) Leading texts in the international law of genocide such as William A.
Schabas’s Genocide in International Law (Cambridge University Press,
2000) cite the Armenian Genocide as a precursor to the Holocaust and as a
precedent for the law on crimes against humanity.
We note that there may be differing interpretations of genocide - how
and why the Armenian Genocide happened, but to deny its factual and
moral reality as genocide is not to engage in scholarship but in propaganda
and efforts to absolve the perpetrator, blame the victims, and erase the ethi-
cal meaning of this history.
We would also note that scholars who advise your government and who
are affiliated in other ways with your state-controlled institutions are not
impartial. Such so-called “scholars” work to serve the agenda of historical
and moral obfuscation when they advise you and the Turkish Parliament on
how to deny the Armenian Genocide.
We believe that it is clearly in the interest of the Turkish people and
their future as a proud and equal participant in international, democratic
discourse to acknowledge the responsibility of a previous government for
the genocide of the Armenian people, just as the German government and
people have done in the case of the Holocaust.
Sincerely,
ROBERT MELSON
Professor of Political Science
President, International Association of Genocide Scholars
LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015 • ABAKA • 9
E N G L I S H S E C T I O N
MONDAY JUNE 1, 2015
INTERNATIONAL ASSOCIATION OF
GENOCIDE SCHOLARS TO TURKISH
PRESIDENT ERDOGAN:
The European Commission has
agreed to the proposal of expanding
cooperation with Armenia and
Belarus, RIA Novosti news agency of
Russia reported citing the statement
by a senior European representa-
tive.
“We [i.e. the European Commis-
sion] must be prepared for different
situations with partner countries. Two
of them, Armenia and Belarus, have
decided to become a member in the
[Russia-led] Eurasian Economic Union
[EEU], and thus, we need to explore
and decide how we will deepen our
relationship with them.
“Today, the European Commission
has approved the framework agree-
ment with Armenia, which [i.e. the
agreement] will not be as continuous
as the political integration agreement,
but it will help strengthen our rela-
tions with Armenia, given the fact of
its EEU accession,” the senior
European representative told
reporters.
European Commission approves deepening
of cooperation with Armenia
Turkey is resentful of Vatican and
Germany over Armenian issue, this is
how the Turkish observer Barcin
Yinanc entitled her article published in
Hürriyet Daily News.
“Almost a month has passed since
April 24, the date that marked the
100th anniversary of the 1915
Armenian tragedy. No one is talking
about it in Turkey any more. Naturally,
it is no longer on the world’s agenda.
But I am sure that both in Yerevan
and Ankara a general assessment is
being made about this important turn-
ing point,” she writes.
According to her, it seems that
Turkey remains particularly resentful
of two international actors. “One of
these is the Vatican and the other is
Germany. The Pope’s reference to the
Armenian tragedy as “the first geno-
cide of the 20th century” came as a
shock to Turkey, as diplomatic repre-
sentatives of the Holy See had assured
to the very last minute that Pope
Francis would refrain from using the
“G word.”
In fact, the Turkish ambassador to
the Vatican had even been scheduled
to attend a mass to commemorate the
100th anniversary of the tragedy, in the
expectation that Pope Francis would
talk of “shared grievances.” What
would have been a diplomatic embar-
rassment was averted, as at the last
minute the Turkish envoy did not go,
after he was informed about the
Pope’s intention. The ambassador,
Cont’d on page 10
Karabakh President holds talks at
France National Assembly
The President of the Nagorno-Karabakh Republic (NKR), Bako Sahakyan, on
Tuesday visited the National Assembly of France and met with a group of its
members.
Bilateral relations were discussed during the meeting, and a special attention
was paid to developing and expanding interparliamentary ties, reported the
Central Information Department of the Office of the NKR President.
President Sahakyan considered cooperation with the French National
Assembly indispensible adding that there are promising prospects for its further
expansion.
Hürriyet Daily News: Turkey remains
particularly resentful of Vatican
and Germany

10. 10 • ABAKA • LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015
That got me thinking
Just get up and deal with it
It's funny how sometimes, life gives you answers you didn't know you
needed. A few weeks ago, after my last class before March Break, I decided
to treat myself to a little thing I like to call ''Starbucks and Chapters''. In
other words, I bought overpriced, over-sweetened coffee and I stopped by
my favorite bookstore. It had been a long and stressful couple of weeks and
I just needed to get lost in the rows and rows of infinite names and pages. I
bought two books, and I was very pleased with myself.
In the bus, I started reading one of them, and a sentence struck me. It
said something along the lines of ''if you're stressed about something,
there's no need to sit there and worry about it, you have to get up and actu-
ally do something to make you feel better again''. It struck a chord, because
if there's anything that I'm good at, it's at sitting there, worrying about life,
and where it's going to take me.
Here's the thing: make lists. Lots of them. You'll be surprised at how
good it feels to be able to mark them as done. Make short term lists (home-
work, readings, things to do), and long term ones (plans, ideas). If you
know where you're going, and you know what you have to do to get there,
then it's easier to relax and do the steps one by one. And if you don't know
where you're going, well, make lists anyway.
It's not easy to feel lost and confused. I know that it makes you want to
spend the whole day in front of the television so you won't have to think
about anything. And maybe that for a while, you'll need to do that. But once
that's done, you have to start thinking about how you can actually solve the
problem in front of you.
To be honest, that March Break was much needed. It gave me a chance
to sort through my things and refocus. So, if you're feeling like nothing is
going well, then, watch a movie, read a book, take your mind off things for a
while. And then, when you get the chance, sit down and think things
through. You will, eventually, find your way through it. You just got to get
on it. After all, the easiest way out is through.
Sananne Wartabetian
Montreal
THE YOUTH CORNER
Hürriyet Daily News...
Cont’d from page 9
who was recalled to Ankara for con-
sultations, will not return to the
Vatican until at least the end of the
summer,” the author writes.
She also notes: “Ankara believes
that Pope Francis’s statement had a
multiplier effect throughout the world.
The Pope’s statement was followed by
decisions from the parliaments of
Luxembourg and Austria, which recog-
nized the killings of Armenians at the
hands of the Ottoman Empire during
World War I as genocide.”
According to Barcin Yinanc,
Germany’s stance, on the other hand,
while it was not anticipated, did not
come as a huge
surprise. “Ankara believes that
Germany is an active behind-the-
scenes actor to promote the view that
the Armenian tragedy is the first geno-
cide of the 20th century,” she writes.
The author reminds that German
President Joachim Gauck used the “G
word” at a religious ceremony held at
the Berlin Cathedral. “Beyond this, the
Turkish side seems to be very con-
cerned about German initiatives to
include this issue in the curriculum in
a way that will also affect the children
of Turks living in Germany,” the article
reads.
Azerbaijan violates ceasefire
300 times last week
The Azerbaijani side violated the
ceasefire on the Line of Contact
between the Karabakh-Azerbaijani
opposing forces around 300 times,
from May 10 to 16.
During this time, more than 6,000
shots were fired in the direction of the
Karabakh military positions, reported
the Nagorno-Karabakh Republic
Defense Army.
The Defense Army vanguard units, however, gave an adequate response to
adversary’s actions and continued to confidently defend the Armenian
military positions.
Armenian market in Turkey to be
turned into tourist center
The Turkish government intro-
duced a program of development of
country’s eastern provinces. In the
framework of the program, it is also
planned to restore the cultural monu-
ments and develop a new strategy for
stimulating the tourism.
According to the Turkish website
Kanal A haber, an apricot marketplace
is planned to be set up in Malatya in
the framework of the economic deve-
lopment program.
In terms of tourism development,
the restoration of the Armenian mar-
ket in Bingöl Province would be an
interesting step . With the view of
increasing the flow of tourists to the
monument of God Nemrut, a direct
road is scheduled to be constructed
from Turkey’s Malatya city to
Adiyaman city.
With current develop-
ment rates, Yerevan Zoo can
not only become the
region’s best zoo, but also
one of the world’s leading
zoos, renowned zoo archi-
tect and Zoo Director
Emeritus David Hancocks
told reporters on Monday.
Mr Hancock and Mr Thijs de
Zeeuw, landscape architect at the Royal Zoo in Amsterdam, arrived in Yerevan at
the invitation of the Foundation for the Preservation of Wildlife and Cultural
Assets (FPWC), under the ‘FPWC and VivaCell-MTS for Yerevan Zoo’ project.
Speaking of the reforms at Yerevan Zoo, Mr Thijs de Zeeuw singled out its loca-
tion, which enables creating the most favorable conditions for the animals.
Director of Yerevan Zoo Ruben Khachatryan expressed his gratitude to Yerevan
Municipality for huge investments, which will enable Yerevan Zoo to show its
entirely new image to the public on June 1.
He said that new enclosures have been constructed for tigers, wolves, bears,
meerkats and otters. Yerevan Zoo also plans a flexible ticket price policy.
Yerevan Zoo to show entirely
new image to public
12 ‘Hidden’ Armenians Baptized on
Path to Regain Identities
ISTANBUL (Agos) - Following
a six-month course of church doc-
trine and basic knowledge of
Christian belief, 12 more Dersim
Armenians took their first step back
to Christianity with a collective bap-
tism ceremony. Two married cou-
ples also held religious engagement
ceremonies following the baptism
ceremony held on May 9 at the
Ye ilköy Surp Stepanos Church in Istanbul.
The efforts of forcibly Islamized Armenians to “return to their identity” have
accelerated in recent years. Such individuals display a desire to live and express
their identity openly, which they are forced to conceal in their neighborhoods, at
school and at their workplaces, and to bring an end to the division of identities
sometimes even experienced within the same family.
Led by Father Dirtad Uzunean, the baptism ceremony was presided over by
Archbishop Aram Ateshian. The Dersimians who returned to Christianity took
the names Karin, Derev, Naira, Lia, Arev, Arshaluys, Kristin, Hovnan, Rupen,
Hovannes Minas, Lusin Mane, and Minas. The couples Boghos and Sirpuhi
Cholak and Hovannes and Lusin Cholak consolidated their marriage ties by
repeating their vows in the presence of the Church. Yervant Dink and Kamer
Karatayli acted as groomsmen for the couple.
“I am now experiencing the freedom of being able to defend myself against
those who insult us. Today, I am the happiest person in the world. For years,
Armenians suffered the greatest insults at my workplace, and I could not speak
back, fearing I would lose my job. From now on, I will wear my cross around my
neck. We dreamed of this day since our childhood. We are returning to our
roots,” said Arev.

11. LUNDI 1 JUIN 2015 - MONDAY JUNE 1, 2015 • ABAKA • 11
«Պապենական Տունը»`Կը Յիշեմ եւ կը Պահանջեմ
ԴՈԿՏ. ՀՐԱՅՐ
ՃԷՊԷՃԵԱՆ
Մեր ընտանիքի
պ ա տ մ ո ւ թ ի ւ ն ը
սիրած եմ, բայց
նաե ւ ժամանակ
տ ր ա մ ա դ ր ա ծ ՝
փորձելով կառուցել այսպէս ըսած
« ընտ ա նե կան ծառը»։Ե ւ այս ոչ
մ իա յն ա ն ուն ներով, բ այց նաեւ
նկարներով։ Եւ այս նկարները ինծի
համար դարձած են հարստութիւն,
ապա ն ա եւ աւան դ եւ Ժառանգ՝
ապրելու իմ(ու ընտանիքիս)կեանքը
նոյն տեսլականով…։
Բայց այս նկարները կը խօսին…։
Անոնք պատմութիւն են, բայց նաեւ
աւելին…։ Նկարին մէջ իւրաքանչիւր
հարազատ ապրած է իր կեանքը
Պատմական Հայաստանի մէջ, կեր-
տած է տուն եւ ընտանեկան բոյն,
բերած է իր նպաստը հաւաքական
ու ազգային կեանքին, բայց նաեւ
«խմած» նահատակութեան դառն
բ աժակ էն՝ սպաննուել ով եւ կամ
անցնելով ցեղասպանութեան ար-
հաւիրքէն՝ հայ ժողովուրդի ամբող-
ջութեան հետ։ Իմ ընտանիքիս այդ
արհաւիրքին մէջ պիտի ըլլար աւելի
քան քսանհինգ նահատակ՝ սկսելով
1909 թուականի Ատանայի ջար-
դերէն ու ողբերգութենէն, հասնելով
մինչեւ 1915 ցեղասպանութիւնը…։
Այս ընտանեկան ծառի մէջ են նաեւ
իմ նահատակ հարազատներուս
նկարները…։ Ամէն անգամ, որ կը
բանամ ու կը նայիմ այդ նկարնե-
րուն՝ իրենց աչքերէն այս յատուկ
պատգամը կը կարդամ. «Եթէ պիտի
յիշես մեզ՝ բայց նաեւ պիտի պա-
հանջես…»։
Կ՚արժէ մէկ –մէկ բանալ մեր ըն-
տանիքի պատմութեան էջերը…։
Հօրենական մեծ հայրս եղած է
Այնթապի ծնունդ՝ իսկ մեծ մայրս
հասան Պէյլիի։
Մեծ հօրս հայրը՝ Յովհաննէս աղա
Ճէպէճեան,եղած է Այնթապի երեւե-
լ իներէ ն ։ Տաս նինը տարեկանին
ընդունած է Հայ Աւետարանական
եկեղեցւոյ դաւանանքը։ Ամուսնա-
ցած է Մեննուշ (Մանուշակ) Գա-
րամանուկեանի հետ եւ կազմած
բազմանդամ ընտանիք՝ իր զաւակ-
ներուն ջամբելով ուսում եւ զար-
գացում ։ Ան եղած է պիստակի
յաջող վաճառական. այս ընթացքին
կրցած է ձեռք բերել վայրի պիս-
տակի թուփերու տարածուն ան-
տառներ եւ զանոնք պատրաստելով
ստանալ պիստակի ծառեր։ Երի-
տասարդ տարիքին ձեռնարկած է
հասութաբեր աշխատանքներու,
սեփականատէրը եղած է կալուած-
ներու։ Այդ կալուածներուն մէջ էր
Այն թա պ ի ի ր քարաշէն բնակա-
րանը՝մեծ բակով եւ աւազանով։ Եւ
այդ բնակարանը դարձած էր մեր
ընտանիքին, ինչպէս ուզած էին
կոչել, «Պապենական Տունը»…։
Բայց այդ տունը միայն քար չէր։
Ան, իր մթնոլորտով, ստեղծած էր
հայկական ու քրիստոնէական հո-
գի՝ որմով կարելի եղած էր ջամբել
դաստիարակութիւն եւ մշակոյթ։
Տունը դարձած էր հիմք, որուն վրայ
կերտուած էր գերդաստանիս հայ-
կական նկարագիրը եւ տարիներու
ընթացքին փոխանցուած սերունդ-
նէ սերունդ …։ Մինչեւ այսօր Այն-
թապի մեր «Պապենական Տունը»
կանգուն է եւ վերածուած է երե-
խաներու համար յատուկ խաղալիք-
ներու թանգարանի։
Հօրեղբայրս եւ հայրս ծնած են
Այնթապ՝«Պապենական տան» մէջ։
1915-ի ամրան հայերը Այնթապէն
տեղահան ընելու խօսակցութիւն-
ները սկսած էին տարածուիլ, թէեւ
Թուրքը կը փորձէր հաւաստիաց-
նել, թէ «պարզ տեղափոխութիւն
մըն էր ըլլալիքը եւ թէ շուտով պիտի
վերադառնան…»։ Արդէն իսկ լուրերը
կը հասնէին տարբեր քաղաքներու
մէջ հայերու կրած տառապանքնե-
րուն մասին, ինչ որ առաւել մեծ
մտավախութիւն կը ստեղծէր Այն-
թապի հայութեան մօտ. ան թուրքին
նկատմամբ իր հաւատքը ամբողջո-
վին սկսած էր կորսնցնել։ Հայերը
յստակ կը տեսնէին, թէ իրենց տե-
ղափոխութենէն ետք իրենց ունեց-
ւածքը թալանի պիտի ենթարկը-
ւէր…։ Ալ ինչ՞ խօսք իրենց կեան-
քերուն մասին։ Եւ սկսաւ խուճա-
պը…։ Հայեր կը փորձէին «ծախել»
այն ինչ, որ կը խորհէին թէ կրնա-
յին…։ Գեղեցիկ պնակեղէններ, գոր-
գեր, կարասի, ժամացոյցներ ու
տակաւին…։ Հազար արժէքին՝ թուր-
քը տասը կ՚առաջարկէր՝ եւ այդ ալ
քմծիծաղով…։ Իսկ հայուն համար կա-
րեւորը քիչ մը դրամն էր ,«անորոշ»
այդ ճամբորդութիւնը սկսելէն առաջ…։
Եւ եկաւ ժամը Այնթապի հայու-
թեան բռնագաղթին ու տեղահանու-
թեանը։
Նկատի ունենալով, որ մեծ հայրս
սպայ էր Օսմանեան բանակին մէջ,
իր ընտանիքին տեղահանումը աւե-
լի «մեղմացուած» էր եւ հրահան-
գուած էր, որ ան ընտանեօք Հալէպ
փոխադրուի։ Հօրեղբայրս՝ Տօքթ.
Ռոպէր Ճէպէճեան այդ «մեղմաց-
ւած» տեղահանումը այսպէս կը
նկարագրէ իր յուշերուն մէջ.
«Տխուր առաւօտ մը։ Այսպէս,
գրաստներու կարաւանով ճամբայ
ելլանք։ Փոքր եղբայրս եւ ես քա-
րիւղի սնտուկներու մէջ ծուարած,
աւանակի մը կողմերը բեռցուած
էինք»։ Բայց կար նաեւ անորո-
շութիւնը եւ վախը…։ «Չեմ գիտեր,
թէ ինչպէս՞ հասանք Աղա-Գոյուն
երկաթուղային կայարան՝ Հալէպի
ճամբան, Ճարապլուսին յաջորդող
գիւղը։ Գիշեր էր սակայն։ Այստեղ
կարաւանը ցրուեցաւ չոր հողատա-
րածքի վրայ։ Օթեւան չկար , կ ը
պատրաստուէինք բացօթեայ գի-
շերել։ Տխուր ամբոխ մը՝ անպաշտ-
պան, երկիւղած դէմքեր, որոնք երէկ
տակաւին հանգիստ բնակիչներ էին
պապենական իրենց տունե ր ո ւ ն
մէջ»։
Անպայմանօրէն կը սկսիս հարց
տալ։ Ինչու՞ այս անմեղ ժողովուրդը
արմատախիլ պէտք էր ըլլար ի ր
պապենական տուներէն…։ Այն տու-
ներէն, զորս շինած էր իր վաստա-
կած արդար աշխատանքով…։ Տե-
ղահանումը կը շարունակո ւ ի …։
Յուզումը եւ ողբերգութիւնը չեն
ուշանար։ Եւ հօրեղբայրս է դարձ-
եալ իր յուշերուն մէջէն։ «Աւագ ծնո-
ղացս հետ մենք Հալէպ հասանք
շոգեկառքով։ Չեմ գիտեր ինչ պա-
տահեցա՞ւ կարաւանի մէջի մնաց-
եալ ընտանիքներուն, որոնց հետ
հասած էինք Աղա-Գոյուն։ Աւելի ուշ
իմացանք, թէ հօրեղբօր եւ հօրա-
քրոջ ընտանիքները քշուած էին
հարաւ, Համայէն անդին։ Իսկ Նո-
յեմի հօրաքրոջս ընտանիքը, ան-
նման իր հինգ զաւակներով, հե-
ռաւոր Խապսէ, Տէր Զօրի ճամբուն
վրայ, աւաղ…։ Այդ ընտանիքէն եւ ոչ
մէկը պիտի տեսնէինք կրկին»։
Հալէպի մէջ սկսաւ իմ գերդաս-
տանին «նոր» կեանքը, այս անգամ
սփիւռքեան իրականութեանը մէջ։
Այս իրականութեանը մէջ անհրա-
ժեշտ էր ստեղծել «Նոր Տու ն ը » ՝
որպէս շարունակականութիւն «Պա-
պենականին»՝ որ արմատախ ի լ
եղած էր …։
Տարիներու ընթացքին սկ ս ա յ
ըմբռնել ու հասկնալ, թէ ինչո ւ ՞
համար հօրեղբայրս այնքան կ ը
շեշտէր «Պապենական Տուն» հաս-
կացողութիւնը։ Հալէպի իր բնակա-
րանը անուանած էր «Պապեն ա -
կան», ինչ որ վերանուանումն էր
Այնթապի ընտանեկան յարկին։ Այդ
«Պապենական Տան» ոգին եւ ջեր-
մութիւնը կը փորձէր ստեղծել Հա-
լէպի մէջ՝ մեր ընտանեկան իւրա-
քանչիւր հանդիպման, յետ ցեղաս-
պանութեան վերապրող երրորդ եւ
չորրորդ սերունդներուն մօտ։ Որ-
պէս ցեղասպանութեան երրորդ եւ
տակաւին չորրորդ վերապրող հայ
սերունդներ, տարիներու ընթացքին
պիտի ընկալէինք «Պապենականի»
հաղորդականութիւնը եւ կամաց-
կամաց պիտի իւրացնէինք զայն
որպէս ազգային ու ընտանեկան
դաստիարակութեան։ Դաստիարա-
կութիւն մը, որ սկսած էր Այնթապէն
ե ւ հ ա ս ա ծ Հ ա լէպ ։ Ու տ ա կ ա ւ ի ն
Պ էյր ո ւ թ , ե ւ ր ո պ ա ե ւ ա մ ե ր ի կ ա -
ներ…։ Եթէ Թուրքը կրցաւ տեղահան
ընել հայը, բայց արդեօ՞ք կրցաւ վե-
րացնել նոյնինքն այս դաստիարա-
կութիւնը…։
Հարազատներուս նկարներուն
մէջ կը կարդամ նաեւ պահանջատի-
րութեան պատգամ։ Մէկիկ-մէկիկ կը
նայիմ իւրաքանչիւր նկարի։ Այնտեղ
են նաեւ բոլոր անոնք, որոնք նա-
հատակուեցան, բայց նաեւ անոնք,
որոնք անցան ցեղասպանութեան
եւ տարագրութեան արհաւիրքէն…։
Կանգ կ՚առնեմ Նոյեմի մեծ հօրա-
քրոջս ու անոր ընտանիքին նկարին
դիմաց…։ Նոյեմիէն մեզի մնացած է
մէկ երկար նամակ՝ղրկուած անա-
պատի այդ ճամբայէն։ Հայատառ
թրքերէնով եւ մատիտով գրուած։
Ան իր ծնողքին կ՚իմացնէ, թէ ամու-
ս ի ն ը տ ա ր ա գր ո ւ թ ե ա ն ճ ա մ բ ա ն
թիֆուսէ վարակուելով մահացած է
եւ կը խնդրէ նիւթական օգնութիւն։
Նոյեմին կ՚ուզէր ապրիլ, բայց…։ Իր
ընտանիքն ալ չկրցաւ օգնութեան
փութալ իրեն։ Նոյեմին, իր ամու-
սինը եւ հինգ զաւակները իրենց
աչքերը փակեցին տարագրութեան
մ էջ ՝ հ ե ռո ւ « Պ ա պ ե ն ա կ ա ն Տ ո ւ -
նէն»…։ Անոր կարօտով…։
Եթէ իմ ընտանիքէս ինծի մնաց
«նկար» մը, բայց այս նկարը ան-
շ ա ր ժ թ ո ւ ղ թ ի կ տ ո ր մ ը չէ պ ա ր -
զապէս։ Ան կը խօսի, եթէ ոչ լեզուով,
ապա գէթ իւրաքանչիւրին աչքե-
րուն մէջէն կայ ցոլացող պատ-
գամով…։
Եւ պ ա տ գա մ ը « կ ա ր օտ ն » է…։
Կարօտը իւրաքանչիւր հայորդիին,
որ անմեղօրէն նահատակուեցաւ։
Բայց նաեւ կարօտը տան՝ «Պապե-
նական»ին։ Այն Տան, որով հայը
շինեց ընտանիք, կերտեց սերունդ,
բայց նաեւ պատմութիւն եւ մշա-
կ ո յթ ։ Այս պ ա տ մ ո ւ թ ի ւ ն ը ա յս օր
կենդանի է եւ աշխուժ…։
Այս աշխուժ պատմութեան կա-
րօտն է որ մենք պիտի տանինք դէ-
պի ապագայ։ Պիտի տանինք զայն՝
մէկ կողմէ յիշելով՝ բայց նաեւ պա-
հանջելով…։ «Պապենական Տունը»։
Նոյեմին եւ բոլոր մեր նահատակ-
ները մեզ կը փոխանցեն պատգամ
մը, թէ անոնք կարօտցած են «Պա-
պ ե ն ա կ ա ն Տ ո ւ ն ը » …։ Բա յց ն ա ե ւ
աւելին…։ Անոնք կը յորդորեն մեզ՝
թէ «Պապենական Տան» կարօտը
պէտք է յիշենք, բայց նաեւ պահան-
ջենք…։
Եւ այս հայուն Ազգային դաստիա-
րակութիւնն է…։
Կարօտը միշտ վառ պահել։
Կարօտը՝ ուր «Պապենական Տու-
նը» պիտի յիշենք եւ պահանջենք…։