18 พระบิดาแห่งการอุดมศึกษาไทย พระราชดำริเรื่องมหาวิทยาลัย
•
0 likes•533 views
ทรงนำเสนอบันทึกพระราชดำริ เรื่อง “การสำรวจการศึกษาเพื่อประกอบพระราโชบายเรื่องการตั้งมหาวิทยาลัย” และ “รายงานความเห็นเรื่องโครงการมหาวิทยาลัย” ต่อรัฐบาลในเดือนกุมภาพันธ์ ๒๔๗๒ ภายในบันทึกพระราชดำริทั้ง ๒ ฉบับ แสดงถึงความลึกซึ้งในเรื่องปรัชญา บทบาท หน้าที่ และวิธีการจัดการศึกษามหาวิทยาลัยในระดับสากลของพระองค์ท่าน จนน่าจะได้มีการถวายสมัญญานาม “องค์บิดาแห่งการอุดมศึกษาไทย” ด้วยหากวงการอุดมศึกษาสยามได้นำแนวพระราชดำริมาประพฤติปฏิบัติกันตั้งแต่ช่วงปี พ.ศ. ๒๔๗๒ ประเทศสยามคงจะเจริญก้าวหน้าทัดเทียมประเทศชั้นนำของโลก มิพักจะต้องพูดถึงเรื่องความสามารถในการแข่งขัน (Competitiveness) ความเป็นมหาวิทยาลัยชั้นนำระดับโลก (World Class University) หรือความมีธรรมาภิบาลในมหาวิทยาลัย (University Governance) เพราะมหาวิทยาลัยในความหมายของพระองค์ท่าน คือ สถาบันแห่งธรรมาภิบาลที่ผู้ไร้ซึ่งคุณธรรมจะไม่สามารถอยู่ได้
Recommended
Recommended
More Related Content
Similar to 18 พระบิดาแห่งการอุดมศึกษาไทย พระราชดำริเรื่องมหาวิทยาลัย
Similar to 18 พระบิดาแห่งการอุดมศึกษาไทย พระราชดำริเรื่องมหาวิทยาลัย (17)
More from สุรพล ศรีบุญทรง
More from สุรพล ศรีบุญทรง (20)
18 พระบิดาแห่งการอุดมศึกษาไทย พระราชดำริเรื่องมหาวิทยาลัย
- 1. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๐ -- พระราชดําริเรื่องมหาวิทยาลัย ทรงนําเสนอบันทึกพระราชดําริ เรื่อง “การสํารวจการศึกษาเพื่อประกอบพระราโชบายเรื่องการ ตั้งมหาวิทยาลัย” และ “รายงานความเห็นเรื่องโครงการมหาวิทยาลัย” ต่อรัฐบาลในเดือนกุมภาพันธ์ ๒๔๗๒ ภายในบันทึกพระราชดําริทั้ง ๒ ฉบับ แสดงถึงความลึกซึ้งในเรื่องปรัชญา บทบาท หน้าที่ และ วิธีการจัดการศึกษามหาวิทยาลัยในระดับสากลของพระองค์ท่าน จนน่าจะได้มีการถวายสมัญญานาม “องค์บิดาแห่งการอุดมศึกษาไทย” ด้วยหากวงการอุดมศึกษาสยามได้นําแนวพระราชดําริมาประพฤติ ปฏิบัติกันตั้งแต่ช่วงปี พ.ศ. ๒๔๗๒ ประเทศสยามคงจะเจริญก้าวหน้าทัดเทียมประเทศชั้นนําของโลก มิพัก จะต้องพูดถึงเรื่องความสามารถในการแข่งขัน (Competitiveness) ความเป็นมหาวิทยาลัยชั้นนําระดับ โลก (World Class University) หรือความมีธรรมาภิบาลในมหาวิทยาลัย (University Governance) เพราะมหาวิทยาลัยในความหมายของพระองค์ท่าน คือ สถาบันแห่งธรรมาภิบาลที่ผู้ไร้ซึ่งคุณธรรมจะไม่ สามารถอยู่ได้ ดังรายละเอียดที่ปรากฏในเอกสารจดหมาย และเอกสารรายงานของคณะกรรมการดําริ รูปการจัดการจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ดังต่อไปนี้ ---------------------------------------------------------------------------------------------------- ๒๙๑ ถนนพระราม ๑ อําเภอปทุมวัน กรุงเทพฯ วันที่ ๕ กุมภาพันธ พุทธศักราช ๒๔๗๑๙๕ ทูล พระวรวงศเธอ พระองคเจาธานีนิวัติ ทรงทราบ ฉันขอสงรายงานเรื่องการสํารวจปญหาที่จะตั้งมหาวิทยาลัยมาถวาย พรอมดวยรายงานโครงการ มหาวิทยาลัยอีกฉบับหนึ่ง และขอแสดงความเห็นในที่นี้ วาแมรัฐบาลจะดําริการตั้งมหาวิทยาลัยแลว ควรดําริ หาทางทราบเสียกอนวามหาวิทยาลัยนั้น เมื่อตั้งขึ้นแลวจะเสียงเงินเทาใด และจะไดผลเทาใด ผลที่ไดจะคุม ทุนหรือไม วิธีที่ดีที่สุดที่ฉันแลเห็นก็คือการทําสํารวจ เห็นวาเปนคั่นแรกที่จะเวนเสียไมได เปนสิ่งที่ควรทํากอน ทั้งหมด ถึงแมรัฐบาลมิไดคิดจะตั้งมหาวิทยาลัย เมื่อไดสํารวจแลวก็จะอางไดวามีเหตุผลที่จะไมตั้ง ผลของการ สํารวจอาจจะแสดงใหเห็นวาเราควรจะเลิกสิ่งที่มีอยูเดี๋ยวนี้ก็ได เมื่อในที่สุดรัฐบาลจะไมเห็นสมควรจะสํารวจดวยประการใดประการหนึ่งก็ดี และยังถืออุบายวาจะมี มหาวิทยาลัยใหไดแลว รายงานฉบับที่สองจะเสนอความเห็น วาควรจัดมหาวิทยาลัยอยางไร จึ่งจะมี หลักฐานและบางทีจะเปนประโยชนได ดวยความนับถืออันสูง ๙๕ ปีในจดหมายระบุ พ.ศ.๒๔๗๑ เนื่องจากประเทศสยามยังใช้วิธีการนับเดือนเมษายนเป็นเดือนแรกของปี
- 2. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๑ -- (ลงพระนาม) มหิดล ---------------------------------------------------------------------------------------------------- รายงานความเห็นในเรื่องการสํารวจการศึกษา เพื่อประกอบพระบรมราโชบาย เรื่อง การตั้งมหาวิทยาลัย คําปรารพภ เมื่อรัฐบาลหรือเอกชนจะทําการใหญโตเปนเงินจํานวนมากและตองการเวลานานจึ่งจะไดผล ควรตองปฏิบัติการทดลองตามลักษณวิทยาศาสตรในมาตราเล็ก ๆ เสียกอน เพื่อเห็นผลโดยเสียเวลาและเสีย ทุนทรัพยนอยเมื่อเห็นวาผลดีจึ่งคอยทําการใหญ วิธีปฏิบัติการทดลองนี้มีหลายประเภท แตรวมใจความแบง ออกไดเปนสองประเภท ๑. ทําการจําลองของจริงในมาตราเล็ก ๆ และในเวลาสั้น ๆ ๒. ทําการสํารวจทองที่ ตนทุนกําไรของกิจการที่จะกระทํา ปญหาการตั้งมหาวิทยาลัย ตองนับวาเปนการใหญและเปนการที่จะตองใหไดประโยชนทั้งประเทศ และเปนการเกี่ยวกับกระทรวงทบวงการทุกแผนกจะทําการปฏิบัติทดลองดวยเครื่องจําลอง จะเปนการไมไดผล ตรง จึ่งควรใชวิธีสํารวจเปนการทดลอง ปญหาที่การสํารวจนี้อาจตอบได มีดังตอไปนี้ ๑. ในโครงการศึกษาสําหรับชาติ เราควรทําการอุดมศึกษาวิธีใดบาง ๒. ในวิธีการอุดมศึกษาตาง ๆ นั้น เราควรใชวิธีดังมีมหาวิทยาลัยหรือไม ๓. เมื่อเราเห็นควรมีมหาวิทยาลัยแลว จะคิดโครงการอยางไร และจะประกอบการติดตอกับคณะอุดมศึกษา อยางอื่นไดอยางไร ๔. จะควรมีมหาวิทยาลัยในสมัยนี้ หรือจะควรกําหนดตั้งการมหาวิทยาลัยเปนกิจอนาคต และขณะใดจึ่งควร มี
- 3. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๒ -- ๕. เมื่อถึงเวลาจะตั้ง ควรจะลงทุนเทาใด และจะเสียคาบํารุงเทาใด และวิธีบํารุงจะเปนอยางไร ๖. ผลที่จะไดจากมีมหาวิทยาลัย กับจะใชวิธีอื่นจะเปนอยางไร ๗. คณะที่เราเรียกวา "มหาวิทยาลัย" เดี๋ยวนี้นั้น จะใชเปนแกนของโครงการที่จะสรางขึ้นตอไปได หรือไม กอนที่จะกลาวถึงวิธีทําการสํารวจ จะขอพิจารณาการศึกษาทั่วไปเสียกอน วิธีการศึกษาทั่วไป กิจการศึกษาแบงเปนสามชั้น ๑. ชั้นปฐมศึกษา ซึ่งมีความมุงหมายวาจะแผไปใหกวางขวางเปนพื้นการศึกษาที่ราษฎรทุกคนทั้งหญิงและชาย ควรจะไดรับ เปนการศึกษาที่มีความมุงหมาย ก. ใหราษฎรทํามาหากินได ข. ใหเปนการสดวกแกการปกครอง เปนคมนาคมความคิด ค. ใหราษฎรมีความรูสึกสิทธิและหนาที่ของการเปนพลเมือง เพื่อเตรียมตัวรับผิดชอบในการ ปกครองบานเมืองในทองที่หรือทั่วไปตามสวน ๒. ชั้นมัธยมศึกษาเปนโรงเรียนชั้นสูงขึ้นกวาปฐม มีหนาที่เตรียมผูที่จะเรียนวิชชาชีพย หรือศิลปวิทยาศาสต รตอไป ๓. ชั้นอุดมศึกษา สําหรับผูที่สําเร็จชั้นปฐมและมัธยมมาแลว และจะใครเรียนวิชชาชีพย และศิลปวิทยา ศาสตร เพื่อตั้งตนเปนผูนําความคิดของราษฎรและทํากิจการตาง ๆ เปนผูเชี่ยวชาญหรือรับตําแหนง รับผิดชอบอันสูง อุดมศึกษาแบงออกไดเปนสองชนิด ๑. วิทยาศาสตรและศิลปศาสตร มีความมุงหมายที่จะฝกฝนใหกุลบุตรสามารถเห็นเหตุผลตนปลายของสิ่งตาง ๆ เปนความรูรอบตัว ฝกฝนใหเปนผูรับผิดชอบและเปนผูนําราษฎรทั้งในสวนความคิดและกิจการเปนผูที่จะ สามารถเสาะหาวิชชามาใหเปนประโยชนแกคณะ ประดิษฐสิ่งที่งามและเปนประโยชนขึ้น ๒. อาชีพยวิทยา คือการฝกฝนโดยฉะเพาะที่จะทําใหกุลบุตรสามารถประกอบการ ทํามาหากินในกิจการที่ จะตองมีการตระเตรียมโดยฉะเพาะ เชนแพทย, ผูรูกฎหมาย, พอคา. อุดมศึกษาในประเทศสยาม อุดมศึกษาที่ปฏิบัติอยูในประเทศสยามเดี๋ยวนี้ มีหลายชนิด
- 4. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๓ -- ๑. กระทรวงตาง ๆ ไดตั้งโรงเรียนขึ้นสําหรับฝกผูที่จะเขารับราชการในกระทรวงนั้น โดยฉะเพาะ เชน โรงเรียนนายรอย นายดาบ ของกระทรวงกลาโหม โรงเรียนนายเรือของกระทรวงทหารเรือ ๒. บางกระทรวงไดตั้งโรงเรียนขึ้นสําหรับฝกผูที่จะรับราชการในกระทรวงนั้นนั้น หรือกระทรวงอื่น ๆ หรือ สําหรับทําการหากินสวนตัว เชน จุฬาลงกรณ"มหาวิทยาลัย" ของกระทรวงธรรมการ โรงเรียน กฎหมาย ของกระทรวงยุติธรรม ๓. พระศาสนา ก็มีโรงเรียนขั้นอุดมศึกษา สําหรับผูที่จะศึกษาทางพระศาสนา เชน มหามงกุฎวิทยาลัย และ โรงเรียนบาลีของพระอารามตางๆ ๔. กรมกระทรวงตาง ๆ ที่ทําการเสาะหาวิชชาหรือทําการปกครอง ก็ฝกฝนผูทําการใหเปนผูเชี่ยวชาญไว สําหรับใช กรมรักษาสัตวน้ําของกระทรวงเกษตราธิการ และกรมแยกธาตุของกระทรวงพาณิชยและ คมนาคม ๕. คณะที่ไมใชรัฐบาลโดยแท เชนสภากาชาดสยาม ก็ไดทําการอุดมศึกษาในทางวิทยาศาสตร และ พยาบาล ๖. ดวยเหตุที่ในประเทศสยามยังไมมีมหาวิทยาลัย กระทรวงทบวงการและคณะชเลย ศักดิบางคณะ และ เอกชน จึ่งมีการสงนักเรียนออกไปเรียนตางประเทศ ซึ่งตองนับวาเปนวิธีสําคัญสวนหนึ่งของการ อุดมศึกษาของประเทศสยาม กิจการอุดมศึกษาของตางประเทศโดยมากมักจะรวมอยูในสถานที่เรียกวา มหาวิทยาลัยมหาวิทยาลัยอยางที่นานาประเทศเขาใจกันนั้นยังไมมีในประเทศสยาม เราใชมหาวิทยาลัย ตางประเทศเปนสวนนั้นของการอุดมศึกษาของเรา หนาที่ของมหาวิทยาลัย เมื่อจะดําริการมีมหาวิทยาลัยของประเทศนี้เองแลว เราควรพิจารณาวา กิจของมหาวิทยาลัยนั้น มีอะไรบาง ๑. การเสาะหาวิชชาหรือเปดโอกาสใหกุลบุตรไดเรียนทําการเสาะหาวิชชาเลี้ยงดูทํานุบํารุงนักปราชญผู สามารถเสาะหาวิชชาและใชผลอันนั้นมาสอนกุลบุตรไดเปนกิจสําคัญที่สุดของมหาวิทยาลัย มหาวิทยาลัยเปนสมองตนความคิดของชาติ เปนสถานเลี้ยง"คนดี"ของชาติ ๒. ผลของการเสาะวิชชานี้ ตองเอามาวางเปนแบบแผนสําหรับความประพฤติของชาติทั้งในทางธรรมะและ วิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยเปนหลักตัวอยางการเปนเครื่องวัด เปนที่เก็บรวบรวม และจําหนายเผยแผ ความคิดของชาติของเราเอง และชวยทําการติดตอกับคณะที่มีหนาที่คลายกันของนานาชาติ
- 5. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๔ -- ๓. มหาวิทยาลัยมีกิจสอนกุลบุตร ศิลปวิทยาศาสตร เพื่อทําใหผูมาเรียนมีความรูกวางขวางเห็นเหตุใกล ไกลและใชความคิดที่ไดบังเกิดขึ้นดวยการเรียนเปนผลประโยชนแกคณะ นอกจากนั้น มหาวิทยาลัย อาจจะตั้งโรงเรียนฝกฝนวิชชาชีพยบางชนิดที่ตองมีพื้นศิลปวิทยาศาสตร ๔. มหาวิทยาลัยมีกิจสอบไลกุลบุตร เพื่อวัดความรูความสามารถและรับรองเปนพยานโดยการใหปริญญาแก ผูที่สมควร ตามที่ไดกลาวมาแลวนี้ กิจการของมหาวิทยาลัยมีหัวขอ ๔ ประการนี้ ในประเทศสยามมิไดรวมอยู ในคณะ "มหาวิทยาลัย" แทจริง"มหาวิทยาลัย"ทําแคการสอนเทานั้นฉนั้นเมื่อมีดําริจะมีมหาวิทยาลัยขึ้น จริงๆ จึ่งตองนับวาเปนของใหม และเปนของใหมที่ยังไมเคยทํา กอนจะทําจึ่งควรรูตนทุนเสียกอน ความมุงหมายของการสํารวจจึ่งเปนการที่จะหาวิธีตอบปญหาที่ไดกลาวมาในขั้นตนแลว ดังที่ได พรรณามาแลว การสอนเปนสวนหนึ่งของกิจการมหาวิทยาลัยเทานั้น สวนเสาะหาวิชชาและทดลองเปนสวน ใหญการนี้จึ่งไมเปนกิจของกระทรวงธรรมการกระทรวงเดียว เปนกิจของรัฐบาล เพราะเปนปญหาที่จะวาง รัฏฐาภิปาลโนบาย เมื่อวางลงไปแลว จึ่งควรมอบกระทรวงใดหรือคณะใดคณะหนึ่งเปนผูดําเนิรการใหตอง กับรัฏฐาภิปาลนโบาย ดวยเหตุนี้การสํารวจจึ่งตองตั้งฐานกวาง แนวการสํารวจ แนวการจะแบงไดเปนสี่แผนก แผนก ๑ ปญหาทั่วไป เชน ก. การทํามาหากินของราษฎรเปนอยางไร การอุดมศึกษาและวิชชาชีพยศึกษาโดยฉะเพาะจะให ประโยชนแกราษฎรอยางไรไดบาง และควรรวมกําลังทําในวิชชาใดเพื่อจะไดผลแกหมูมากหรือ หมูสําคัญ ข. การศึกษาชั้นต่ํา ๆ กวา คือ ปฐมและมัธยมศึกษา มีเพียงใดและสวนไหนจะเปนพื้นแกการร อุดมศึกษาไดบาง ค. คณะอุดมศึกษามีอยูแลว จะชวยหรือจะกีดแกการมีมหาวิทยาลัยอยางใด จะมีการแกไขรวบรวม แบงหนาที่กันอยางไร แผนก ๒ ปญหาเศรษฐกิจแหงอุดมศึกษา ก. รายไดของประเทศสยามทั้งประเทศ จะมีพอที่จะทําการอุดมศึกษาชนิดใด ข. รายจายของประเทศสวนใดตกเปนประโยชนแกอุดมศึกษา ค. รัฐบาลใชเงินคาศึกษาเทาใด และในรายจายนี้ตกเปนประโยชนแกอุดมศึกษาเทาใด
- 6. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๕ -- ง. รายไดของรัฐบาลชนิดใด จํานวนเทาใดอาจมาใชเปนอุดหนุนศึกษาได แผนก ๓ การอุดมศึกษาที่มีอยูเดี๋ยวนี้ ก. คณะอุดมศึกษาที่มีอยูในประเทศเดี๋ยวนี้เปนอยางไรบาง มีโปลิซีอยางไร คาใชจายสมกับผลที่ได หรือไม ข. การเปรียบเทียบผลประโยชนและเงินที่เสียไป คิดเฉลี่ยจํานวนผูเรียน ค. บุคคลชนิดใดเปนผูมาเรียนอุดมศึกษา และเมื่อเรียนเสร็จแลวไดเพิ่มราคาทางการเมือง, ทางเศรฐษ กิจ, ทางจรรยา, ทางราชการ, ทางสุขาภิบาลอยางไรบาง ง. วิธีสงนักเรียนไปตางประเทศ มีสวนและมีผลผิดกับผูที่ไดรับอุดมศึกษาในประเทศสยามอยางไรบาง แผนก ๔ การมหาวิทยาลัย ก. "มหาวิทยาลัย" ที่มีอยูเดี๋ยวนี้ มีเงินและทรัพยสมบัติเทาใด ไดรับความอุดหนุนจากรัฐบาลในทาง ใด จากสาธารณชนในทางใด ผลที่ไดสมกับเงินที่เสียไปหรือไมไดเติมความรูความชํานาญใหแก รัฐบาลอยางไรบาง เปนสิ่งจําเปนเพียงใด ข. "มหาวิทยาลัย" เดี๋ยวนี้เพียงพอแกความจําเปนของชาติหรือไม ค. "มหาวิทยาลัย" เดี๋ยวนี้เพียงพอแกความจําเปนของตําแหนงประเทศสยามในหมูนานาประเทศ หรือไม วิธีดําเนิรการ เมื่อพิจารณาแนวการสํารวจก็เห็นไดวา การที่จะไมเปนกิจการภายในของกระทรวงธรรมการ เพราะ แผนก ๑ จะตองเกี่ยวไปถึง การปกครอง-มหาดไทย การทํามาหากินของราษฎร-กระทรวงเกษตรกับ พาณิชย การศึกษา-กระทรวงธรรมการ แผนก ๒ การเงินและเศรฐกิจจะเกี่ยวกับกระทรวงพระคลังฯ เปนอันมาก แผนก ๓ จะเกี่ยวถึงโรงเรียนอุดมและอาชีพยศึกษาตาง ๆ จะเกี่ยวถึงทุกกระทรวงที่ปกครองโรงเรียน ชนิดนี้ แผนก ๔ เทานั้น ซึ่งจะเกี่ยวดวยกระทรวงธรรมการโดยฉะเพาะ เพราะ "มหาวิทยาลัย" บังเอินตก ไปอยูในใตความปกครองกระทรวงนั้น ดวยเหตุนี้การสํารวจนี้ เมื่อจะดําริขึ้นแลว ตองดําริเปนกิจการของรัฐบาลรวมกัน ควรตั้งกรรมการ ประกอบจากกระทรวงตางเพื่อดําเนิรรัฏฐปาลโนบายรวมมือกันสภาสํารวจนี้ควรตั้งเปนพิเศษ สภานี้ควรมีที่ปรึกษาเปนผูเชี่ยวชาญในการศึกษามาจากตางประเทศเพราะ
- 7. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๖ -- ๑.เวลานี้ในประเทศสยามยังไมมีผูเชี่ยวชาญทางศึกษาผูที่มิไดทําการติดตออยูกับกระทรวงใดกระทรวง หนึ่งแลว ๒.ถาจะเลือกผูเชี่ยวชาญจากกระทรวงใดก็ตาม ยังจะเปนที่สงสัยไดวาผูนั้นจะเอาใจชวยกระทรวงของ ตน ๓.เพื่อตัด "vested interest" ๔.อาจหาผูเชี่ยวชาญที่ไดเคยทําสํารวจในเมืองอื่นมาแลว ๕.จะเปนที่เชื่อถือแกนานาประเทศ ๖.จะเปนคนกลางจริงและแลเห็นการเปนไปอยางกวางขวางไมมีปญหาทองที่เล็ก ๆ นอย ๆ มาเปน กังวล ๗.เมื่อเสร็จการแลวจะไดหมดหนาที่ไมตองดําริหางานอื่นใหทํา เปนขาดไปไมหมายพึ่งผูใดในประเทศ สยามยอมจะทําใหผูนั้นกลาพูดบางอยางโดยไมตองคิดเกรงใจหรือนึกถึงการภายหนา ระเบียบการสํารวจ ดวยเหตุนี้ในที่นี้จึ่งขอเสนอระเบียบการสํารวจเปนอยางนี้ ๑. กรรมการองคมนตรีฝายสยามหนึ่งหรือสามนาย เปนผูรับผิดชอบดําเนิรการ ๒. ผูเชี่ยวชาญตางประเทศหนึ่งหรือสองนาย เปนผูทําการสํารวจหรือเขียนรายงาน ๓. ผูชวยยืมมาชั่วคราวจากกระทรวงตางๆ มี มหาดไทย คลัง ธรรมการ เปนตน เปนผูติดตอกับ เจาหนาที่กระทรวง ๔. เสมียนพนักงานจางขึ้นชั่วคราว ฝายการทุนนั้นจะตองมีดังตอไปนี้ ๑.กรรมการไมมีเงินเดือน ๒.ผูเชี่ยวชาญไดเงินเดือนตามแตกรรมการจะตกลงกับบุคคลได ประมาณวาจะเปน คนละ ๒๐,๐๐๐ - ๓๐,๐๐๐ บาทตอป คาเดินทางของผูเชี่ยวชาญปละ ๒๐,๐๐๐ บาท ๓.คาเดินทางของเจาพนักงานปละ ๕,๐๐๐ บาท ๔.เงินเดือนเสมียนพนักงานปละ ๒,๔๐๐ บาท ๕.จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยหรือกระทรวงธรรมการควรหาที่ทางสํานักงานให วิธีหาผูเชี่ยวชาญ ควรเปน กิจของกรรมการจะจัด
- 8. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๗ -- ในที่นี้ขอเสนอความที่ทราบมาวา ๑. แผนกเยเนราลเอดุเคชั่นของรอคคิเฟลเลอรมูลนิธิไดรับรองวา เมื่อรัฐบาลสยามจะขอเชื้อเชิญใหเขาเขามา ทําการสํารวจการศึกษาของประเทศสยามแลวเขารับจะหาผูเชี่ยวชาญให แตใหรัฐบาลสยามเปนผูให เงินเดือนและบางทีจะชวยในการพิมพประกาศรายงานนี้ใหเปนสมบัติความรูแกโลก เมื่อมีการสํารวจเปน ชิ้นเปนอันอยางนี้ บางทีจะเปนหนทางที่จะชักชวนใหแผนกเยเนราลเอดุเคชั่นนี้แนะนําใหคณะรอคคิเฟล เลอรมูลนิธิทําการรวมมือในการอุดมศึกษาบางแผนกได ๒. แผนกสํารวจแหงสันนิบาตชาติไดเคยทําการสํารวจการสาธารณสุขในประเทศอิหรานและฟงดูมีประสงคจะ แสดงความเอาใจใสกับประเทศสยาม และอาจรับอาสาหาผูสํารวจมาใหได กําหนดเวลา ที่จะตองการ แบงเปนสามภาค ภาค ๑ การตั้งกรรมการ และกรรมการหาจางผูเชี่ยวชาญ ๖ - ๘ เดือน ภาค ๒ ผูเชี่ยวชาญเที่ยวทําการสํารวจในกรุงและหัวเมือง ๑ ป ภาค ๓ เขียนและพิมพรายงาน ๑ ป การแบงภาคนี้ในเวลาทําจริงคงจะกําหนดลงไปไมไดเด็ดขาดอาจเขียนพลางสํารวจพลาง แตอยางไรเสียก็ดี ควรไดผลภายในสองปครึ่ง เรื่องรายงาน รายงานของผูเชี่ยวชาญควรใหพิจารณา ๔ ขอ ๑.รายงานพรรณาถึงการเปนไปของกิจการตาง ๆ ซึ่งเกี่ยวของกับการอุดมศึกษา ในสมัยนี้ ๒.รายงานพรรณาถึงโอกาสตาง ๆ ในประเทศสยาม ซึ่งจะประกอบการอุดมศึกษา และในแผนก ใดบางของชีวิตราษฎรอุดมศึกษาจะนําประโยชนมาใหมากที่สุด ๓.รายงานดําริการวางโครงการอุดมศึกษาวาดวยหลัก ๓ ประการคือ ทุน เวลา และหลักสูตร หลักทุน ก. ภายในครอบงบประมาณที่โปรดใหอยูเดี๋ยวนี้ สําหรับอุดมศึกษาจะวางระดับหลักสูตรไดสูง เพียงใด และควรใชเวลานานเทาใดที่จะใหการถึงระดับหลักสูตรที่ไดตั้งขึ้นไว ข. สวนใดของรายจายทั้งหมดของรัฐบาลควรอุทิศใหแกการศึกษา และจากงบที่อุทิศใหแก การศึกษานี้ สวนใดควรจายเปนทุนสําหรับอุดมศึกษาจึ่งจะเพียงพอกับความตองการของประเทศ
- 9. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๘ -- หลักเวลา ถาใหทุนนอย แตระดับหลักสูตรสูงก็จําเปนที่จะตองใหเวลานาน ถาแมทุนมากและระดับหลักสูตรต่ํา เวลาก็ยอมจะไมตองใหมาก หลักสูตร ก. ควรพิจารณาวาหลักสูตรอุดมศึกษาควรเปนอยางไรจึ่งจะไดสวนกับปฐมและมัธยมศึกษา ข. ระดับหลักสูตรอยางใดจึ่งจะใหผลเศรษฐกิจอันดีแกบานเมือง ค. ระดับหลักสูตรอยางใดจึ่งจะรับการยกยองไวใจจากตางประเทศได ง. รายงานวิธีจัดการมหาวิทยาลัย ถาแมเราตกลงเห็นวา ควรมีมหาวิทยาลัยแลว จะตองดําริวา ก. มหาวิทยาลัยนี้จะทําการสอนศิลปวิทยาศาสตรกวางขวาง หรือจะสอนวิชชาชีพยเทานั้น หรือจะสอนทั้ง สองอยาง ข. เมื่อจะสอนวิชชาชีพยแลว จะตองวางระเบียบเสียใหแนนอน วาจะมีการติดตอทดแทนกับโรงเรียนวิชชา ชีพยของกระทรวงตาง ๆ อยางไร เพื่อไมใหงานซ้ําหรือแบงกัน ค. การสอนที่มหาวิทยาลัยกับการสงนักเรียนไปเรียนตางประเทศตองวางระเบียบใหทดแทนกันเสีย เพื่อทั้งสอง วิธีจะไดไมแกงแยงกัน ง. จะตองทําการเขาใจแบงหนาที่และอาณาเขตต กิจการเสียกับโรงเรียน หรือสถานศึกษาชเลยศักดิ์ชั้น อุดมศึกษา จ. จะตองวางระเบียบปกครองของมหาวิทยาลัยที่ตั้งขึ้นนี้ใหลงกรอบราชการ และจัดการใหรัฐบาลรับรองยก ยองผูเรียนสําเร็จออกมาตามสมควร รวมใจความมีปญหาสําคัญที่จะตองตัดสินใหแจมแจง คือ ๑. ในกรอบงบประมาณที่โปรดใหแกคณะมหาวิทยาลัยเดี๋ยวนี้รวมทั้งงบประมาณของโรงเรียนที่อาจมา รวมเขาในมหาวิทยาลัยไดจะจัดการมหาวิทยาลัยชนิดใดขึ้นได จะมีระดับหลักสูตรสูงเพียงใด จะ ตองการเวลาเทาใดจึ่งจะจัดสําเร็จ ๒. ถาแมจะถือระดับหลักสูตรเปนเกณฑแลว จะตองเพิ่มเงินเทาใด และใหเวลาเทาใด จึงจะไดมหาวิทยาลัย ดังประสงค
- 10. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๘๙ -- ผลของการสํารวจ ผลของการสํารวจนี้มีดังตอไปนี้ ๑. เราจะทราบการเปนไปของการอุดมศึกษาที่มีอยูเดี๋ยวนี้ ๒. เราจะทราบความตองการของชนิดของอุดมศึกษาของชาติ ๓. เราจะไดทราบวาการอุดมศึกษาจะเปนราคาเทาใดจึ่งจะสมกับตําแหนงเศรษฐกิจของประเทศ ๔. เราจะไดผูเชี่ยวชาญมาวางระเบียบ ๕. ถึงแมเมื่อพิจารณารายงานนี้แลว เห็นวาเราไมควรมีการอุดมศึกษาหรือมหาวิทยาลัย เราจะไดรูวาเหตุ ใดจึ่งไมควรมี ๖. ถึงแมเราจะไมสามารถทําตามคําแนะนําของสํารวจอันนี้ ความรูวาเมื่อปที่ไดทําการสํารวจนี้มีการ อุดมศึกษาอยางไรบาง จะเปนประโยชนสําหรับเมื่ออีกสิบปภายหนา เราจะทําสํารวจอีกทีหนึ่งก็จะแล เห็นไดวาสิ่งใดจําเริญขึ้นสิ่งใดซุดโทรมลง รวบรวมใจความวา ถาแมการสํารวจนี้ทําใหเราตอบปญหาไดวาเหตุใดจึ่งควรมี หรือไมควรมี มหาวิทยาลัยแลว ถาเรามาถึงซึ่งความเห็นวา มหาวิทยาลัยนี้เปนกิจของชาติ ไมใชกิจของกระทรวงใด กระทรวงหนึ่งโดยฉะเพาะ ก็นับวาไดผลพอที่จะเสียเงินเสียเวลาให เพราะการนี้จะลงมือทําการใหญโตซึ่ง จะตองเสียเงินมาก ถาทําดวยรูเหตุผลดีกวาทําเปนการทดลองในมาตราใหญโต เปนอุบายปกครองที่หนักแนน แม รัฐบาลไมเห็นดวยกับรายงานนี้ จะไมรับทําตามทั้งหมดหรือแตบางสวนรายงานนี้ก็เปนประโยชนในฐานเปนพ ยานวาเหตุใดรัฐบาลจึ่งไมทําตาม
- 11. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๙๐ -- แนวพระราชดําริ “โครงสร้างการจัดการมหาวิทยาลัย”
- 12. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๙๑ -- "รายงานความเห็นเรื่องโครงการมหาวิทยาลัย" ผูรายงานนี้มีความหวังวา รัฐบาลคงจะพิจารณาและรับดําริการทําสํารวจตามรายงานการสํารวจซึ่ง ไดเสนอขึ้นไปแลวกอนที่จะตัดสินวาประเทศสยามควรมีมหาวิทยาลัย. แตรัฐบาลจะถือวา "มหาวิทยาลัย" นั้นมีอยูแลวเปน "fait accompli" เสียแลว จะเลิกก็จะเสียรัสมี ในที่นี้จึงขอเสนอความเห็นวาจะ จัดการเปลี่ยนแปลงอยางใดไดบาง เพื่อให "มหาวิทยาลัย" นี้เปนมหาวิทยาลัยจริงๆ และใหมีกิจการ กวางขวางออกไปอีก. ในรายงานการสํารวจไดมีปรารพภถึง ๑. กิจการศึกษาทั่วไป ๒. กิจการอุดมศึกษา ๓. หนาที่มหาวิทยาลัย ในที่นี้จึ่งขอปรารพภตอไปวา ๑. มหาวิทยาลัยควรเปนคณะอิศระขึ้นแกพระองคพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวโดยตรง หรือขึ้นแกคณะ อภิรัฐมนตรี เชนเดียวกับมหาวิทยาลัยออกซฟอรด และเคมบริดจก็ขึ้นกับเฮาสออฟ ลอรดมิได ขึ้นกับบอรดเอดดุเคชั่น ๒. เพื่อที่มหาวิทยาลัยจะประพฤติหนาที่ที่เขาใจกันวาเปนกิจของมหาวิทยาลัย รัฐบาลจะตองใหกรรมสิทธิ พิเศษแกมหาวิทยาลัย ก. ทําการคนควาหาความจริงในทางธรรมและในทางวิทยาศาสตร ไดโดยสดวกดวยความปกปก รักษาของรัฐบาล ข. นําความรูและความคิดที่สอดสองมาไดนี้แพรหลายสอนกุลบุตร ดวยความมุงหมายใหแผ ประโยชนแกบานเมืองและแกโลก ค. ทําการสอบไลและประสาทปริญญาแกผูสอบไลได
- 13. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๙๒ -- ปริญญานี้ผิดกับยศหรือบรรดาศักดิ์ในฐานที่เปนเครื่องแสดงความรูความ สามารถ มิใชแสดงตําแหนง ราชการหรือพระราชนิยม ในประเทศสยามเราเขาใจกันวาสิทธิที่จะตั้งใครเปนอะไรนั้นอยูในพระเจาแผนดิน พระองคเดียว ซึ่งเปนความจริง ยศ บรรดาศักดิ์ อาจเรียกรองความยกยองจากพลเมืองสยามทุกคน ผูที่ยก ยองรัฐบาลและจากตางประเทศที่มีสัญญาที่ถอยทีถอยยกยองซึ่งกันแลกัน แมรัฐบาลหรือบุคคลใดไมยกยองยศ บรรดาศักดิ์ที่พระบาทสมเด็จพระเจาแผนดินสยามพระราชทานแลว ก็เทากับไมยกยองรัฐบาลของ พระองค ฝายปริญญานั้นมิถือหลักวิชชาเปนเกณฑ และคณะวิชชาตาง ๆ มักไดรับกรรมสิทธตั้งตัวเปนอิศระ ในปญหาความคิด ฉนั้นถาแมพระบาทสมเด็จพระเจาอยูหัวจะพระราชทานปริญญาแลว เมื่อภราดรนักปราชญ ของคณะใดจะไมยกยองดวยอางวาบกพรองในทางวิชชา ก็จะเปนที่เสียพระเกียรติยศ จึ่งควรมอบความรับผิดชอบพระราชทานแกคณะที่พรอมดวยคุณวุฒิที่ภราดรนักปราชญไดยกยองแลว กลาวคือคณะผูที่ไดรับปริญญาจากผูทรงอํานาจเต็มในกิจนี้ และถาพิจารณาไปแลว ก็เทากับรัฐบาลไดให ปริญญา เพราะรัฐบาลเปนผูใหสิทธิแกคณะมหาวิทยาลัยใหใหปริญญา จึ่งเปนการใหทางออมโดยที่ไมเปน ผูรับผิดชอบในเรื่องวิชชา ดวยเหตุที่กลาวมานี้แลว จึ่งขอวางโครงการลงไปวา รัฐบาลจะโปรดให กรรมสิทธิพิเศษแกสภากรรมการมหาวิทยาลัยใหเปนองคคณะมีสิทธิประกอบการคนควา การสอน การให ปริญญา การถือเอาหรือจําหนายหรือเปนเจาของทรัพย เปนโจทยจําเลยในศาลตาง ๆ ไดเหมือน บุคคล สภากรรมการนี้จะตั้งขึ้นดวยพระบรมราชโองการ มีสมาชิกตามหนาที่ และสมาชิกผูที่จะทรงโปรด ตั้งขึ้น มีสภานายกเปนประธาน สภานี้มีหนาที่รับผิดชอบในการดําเนิรการมหาวิทยาลัยแกพระบาทสมเด็จพระ เจาอยูหัวหรืออภิรัฐมนตรี และมีสิทธิ์ที่นายกของสภาจะทําการติดตอกระทรวงทบวงการตาง ๆ สภานี้จะมีอุป นายกเปนผูดําเนิรการประจําตําแหนง รับผิดชอบตอสภาปกครองมหาวิทยาลัยทั้งหมด การปกครองมหาวิทยาลัยจะแบงเปนสามแผนก ๑. คณะวิชชา อุปนายกเองเปนวิชชาธิการ ๒. คณะสภาเสเนต มีประธานของเสเนตเปนประธาน มีหนาที่ชวยอุปนายกจัดการปกครองภายใน ๓. คณะผลประโยชน มีเหรัญญิกของมหาวิทยาลัยเปนหัวหนา คณะวิชชาแบงเปนคณะวิชชาตาง ๆ เชนแพทย อักษรศาสตรและวิทยาศาสตร วิศวกรรมศาสตร เปนตน มีคณะบดีเปนประธาน มีศาสตราจารยและผูชวยศาสตราจารยเปนแมกอง ศาสตราจารยนี้สภา กรรมการเปนผูตั้ง ดวยความรับรองแนะนําของคณะบดีและอุปนายก
- 14. -- พระราชประวัติสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก หน้า ๙๓ -- เสเนต เปนคณะที่เลือกขึ้น มีผูแทนจากคณะอาจารยคณะทรัพยสมบัติ คณะนักเรียน ลวนเปนผูที่ไดถูก เลือกมาทั้งนั้น มีหนาที่เสนอความเห็นแกสภา และมีสิทธิที่จะทํากฎขอบังคับปกครองภายใน เกี่ยวดวยการ เลือกนักเรียนเขา การปกครองการอยูกินของนักเรียน การไลนักเรียนออก การรางกฎปริญญา กฎขอบังคับที่เสเนตทําขึ้นนี้ตองไดรับอนุมัติจากอุปนายกจึ่งจะเปนกําลัง คณะผลประโยชนเปนคณะที่ สภาจะไดตั้งขึ้นสําหรับปกครองผลประโยชนของมหาวิทยาลัย ดูแลการจายเงินผลประโยชน การกอสราง รักษาทรัพยสมบัติ และติดตอกับกระทรวงธรรมการในเรื่องเงินทุนที่ไดโปรดอุดหนุนจากรัฐบาล เรื่องการเงิน มหาวิทยาลัยมีสิทธิที่จะมีทุนเปนเงินหรือทรัพยสมบัติที่ดิน มีรายไดสี่ประการ ๑. รายไดจากกองผลประโยชน ๒. รายไดจากนักเรียน ๓. รายไดจากเรี่ยไรหรือเงินอุทิศ ๔. รายไดเปนทุนที่ไดโปรดอุดหนุนจากรัฐบาล รายที่ ๑ กับ ๒ นั้น สภาจะใชไดโดยไมมีจํากัดความมุงหมาย รายที่ ๓ นั้นสุดแลวแตความจํากัดของผูอุทิศ รายที่ ๔ มีจํากัดตามกฎขอที่จะเปนหนาที่ของกระทรวงธรรมการผูรับเงินนี้มาจากกระทรวงพระคลัง มหาสมบัติจะวางลงใหสภาปฏิบัติ ทุนที่ไดโปรดอุดหนุนนี้จะแบงออกไดเปนสองชนิด ทุนชั่วครั้งคราวเปนกอนสําหรับกอสรางหรือขยายกิจการ ทุนประจําปสําหรับเปนเงินเดือนเจาหนาที่หรืองบประมาณใชจายในกองตาง ๆ กระทรวงพระคลังฯ มีสิทธิที่จะเขาไปตรวจการจําหนายทุนที่ไดโปรดอุดหนุนทุกเวลา และสภา จะตองเชิญเจาพนักงานใหตรวจรายไดรายจายทุนชนิดอื่นเปนครั้งเปนคราวเพื่อเพิ่มความ ไวใจ