เอกสารประกอบการประชุมวิชาการประจำปี 2550 ของ ที่ประชุมประธานสภาอาจารย์มหาวิทยาลัยแห่งประเทศ (ปอมท.) จัดที่ รร.รามาการ์เดนส์ โดยเจ้าภาพคือ มหาวิทยาลัยพระจอมเกล้าธนบุรี (มจธ.) ......ต้องขอบคุณในความอนุเคราะห์ของ อ.ชัยนรินท์ จันทวงษ์โส (ปธ.สภาคณาจารย์ มจธ. ในขณะนั้น)

1. 197
บทคัดยอ
การสำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับภาระงานของอาจารย มหาวิทยาลัยเชียงใหมเกิดขึ้นดวยเหตุผลที่มหาวิทยาลัย
เชียงใหมไดออกแบบภาระงานขั้นต่ำของอาจารยทุกสาขาวิชา (สาขาวิทยา ศาสตรสุขภาพ สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
และสาขาสังคมศาสตร – มนุษยศาสตร) เพื่อทดลองใชตั้งแต 1 เมษายน – 30 กันยายน 2550 โดยกำหนดใหมีภาระงาน
5 ลักษณะ คือ งานการเรียนการสอน งานวิจัย งานการพัฒนานักศึกษา งานบริการวิชาการ และงานบริหารและอื่นๆ
ที่ไดรับมอบหมาย โดยใน 4 ภาระงานแรกตองมีผลของงานรวมแลวไมนอยกวา 82.5 % ทำใหที่ประชุมกรรมการสภาอาจารย
มหาวิทยาลัยเชียงใหม ลงความเห็นวา ควรจัดทำแบบสอบถามใหคณาจารยไดแสดงความคิดเห็น โดยเสนอใหมีภาระงาน
ขั้นต่ำทั้ง 5 งานเหมือนกับมหาวิทยาลัย โดยมีภาระงานรวมกันไมต่ำกวา 80 % สวนอีก 20 % อาจารยแตละทานสามารถปฎิบัติ
ในภาระงานใดก็ไดตามความสนใจและความถนัด พรอมกับใหโอกาสเสนอแนะขอคิดเห็น ผลการสำรวจและไดรับแบบสอบถาม
กลับมา 412 ชุดพบขอสรุปวา
คณาจารยสวนใหญเห็นดวยกับการกำหนดภาระงานโดยมหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารย ยกเวนเกณฑ
ของงานพัฒนานักศึกษา กลาวคือ รอยละ 87.2 88.1 และ 73.2 ระบุวาควรมีภาระงานสอน งานวิจัย และงานบริการวิชาการ
ไมนอยกวา 50 12 และ 5 % ตามลำดับ สวนงานพัฒนานักศึกษาไมควรกำหนดมากกวา 5% (รอยละ 74.4 ของผูตอบ
แบบสอบถาม) เมื่อพิจารณาในแตละสาขาวิชา จะเห็นวา สาขาวิชาสังคมศาสตร – มนุษยศาสตร มีธรรมชาติของงานสอน
มากกวาสาขาวิทยา ศาสตรสุขภาพ และสาขาวิทยาศาสตรเทคโนโลยี ในขณะที่สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีจะเนนหนัก
ดานงานวิจัย สวนสาขาวิทยาศาสตรสุขภาพ การใหบริการดานวิชาการจะมีมาก กวาสาขาอื่น
อยางไรก็ตามกอนใชเกณฑนี้มหาวิทยาลัยควรชี้แจง ทำความเขาใจ และเพิ่มประเภทของงานที่ยังไมครอบคลุม
รวมทั้งการคิดภาระงาน ควรมีความยืดหยุน ตามลักษณะงาน / ธรรมชาติ ของสาขาวิชาที่แตกตางกัน
วิธีการ (Methodology)
การสำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับภาระงานของอาจารย เปนการสำรวจที่ตองการทราบความคิดเห็นของคณาจารย
ในมหาวิทยาลัยเชียงใหมทั้งหมด จึงไดทำการสำรวจความเห็นคณาจารยทุกคนผานตัวแทนกรรมการสภาอาจารยของ
แตละคณะ จำนวนทั้งหมด 20 คณะ โดยแบงกลุมคณะตามลักษณะสาขาวิชาเปน 3 กลุม คือ1. สาขาวิทยา ศาสตรสุขภาพ
2. สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี และ3. สาขาสังคมศาสตร – มนุษยศาสตรไดแบบสอบถามตอบกลับทั้งสิ้น 412 ชุด

2. 198
ผลการสำรวจ
ผลการสำรวจแบงออกเปน 3 ตอนดังนี้
1. ขอมูลทั่วไปของผูตอบแบบสอบถาม พบวา
สาขาวิทยาศาสตรสุขภาพ มีผูตอบทั้งหมด 224 คน ในจำนวนนี้เปนเพศหญิงประมาณ 2 เทาของเพศชาย
เปนขาราชการประมาณ 4 เทาของพนักงานมหาวิทยาลัย และไมเปนผูบริหาร 79% สวนใหญ (37%) มีอายุอยูระหวาง 31-40 ป
โดย 39% ของผูตอบแบบสอบถามระบุวา รับราชการนาน 6-15 ป สวนนอย (17%) อายุราชการ <5 ป และสวนใหญ
(38%) ทำงานในมหาวิทยาลัยเชียงใหม 6-15 ปเชนกัน และมีปริมาณเทาๆ กัน (20-21%) ที่ระบุวาทำงานในมหาวิทยาลัย
เชียงใหมเปนระยะเวลา <5, 16-25 และ >25 ป
สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี มีผูตอบทั้งหมด 119 คน เปนเพศชายมากกวาหญิง คือประมาณ 3 เทาของเพศหญิง
เปนขาราชการประมาณ 2 เทาของพนักงานมหาวิทยาลัย และสวนใหญ (79%) ไมเปนผูบริหาร ผูตอบประมาณ 40% มีอายุ
ระหวาง 31-40 ป สวนนอยที่สุด (5%) อายุ <30 ป ในจำนวนผูตอบทั้งหมด สวนใหญ (37%) รับราชการนาน 6-15 ป รองลงมา
ในปริมาณที่เทาๆ กัน (23-25%) อายุราชการ <5 ป และ 16-25 ป กลุมที่นอยที่สุด (15%) อายุราชการนาน >25 ป ในจำนวนนี้
สวนใหญ (40%) ทำงานในมหาวิทยาลัยเชียงใหม 6-15 ปเชนกัน ขณะที่ 27% ทำงานในมหาวิทยาลัยเชียงใหม <5 ป และ 19%
ทำงานในมหาวิทยาลัยเชียงใหม 16-25 ป
สาขาสังคมศาสตร – มนุษยศาสตร มีผูตอบทั้งหมด 71 คน ในจำนวนนี้เปนเพศชายประมาณ 2.5 เทาของเพศหญิง
เปนพนักงานมหาวิทยาลัยประมาณ 2 เทาของขาราชการ และไมเปนผูบริหาร 75% โดยมีอายุอยูระหวาง 31-40 ป เปนสวนใหญ
(32%) สวนนอยที่สุด (9%) อายุ <30 ป เชนกัน ในจำนวนผูตอบทั้งหมดนี้ มีผูรับราชการจำนวนเทาๆ กัน (27-30%) เปนระยะ
เวลา <5, 6-15 และ > 25 ป สวนนอย (14%) ที่ระบุวามีอายุราชการ 16-25 ป ทั้งนี้สวนใหญ (65%) ทำงานในมหาวิทยาลัย
เชียงใหม <15 ป โดย 1 ใน 3 ของผูตอบกลุมนี้เพิ่งจะเขามาทำงาน (<5 ป) สวนผูที่ระบุวาทำงานในมหาวิทยาลัยเชียงใหม
ระหวาง 6-15 ป มีจำนวนมากที่สุดคือ 44% และรองลงมา >25 ป มีจำนวนเทากับ 25% (ดังแสดงในตาราง 1)

3. 199
1
( , n )
-
(n=224) (n=119) (n=71)
32.1 73.9 71.8
67.9 26.1 28.2
79.5 65.5 33.8
20.5 34.5 66.2
21.0 21.0 25.4
79.0 79.0 74.6
( )
< 30 6.3 5.0 8.5
31-40 36.6 40.3 32.4
41-50 21.0 17.6 19.7
> 50 23.2 14.3 23.9
12.9 22.7 15.5
( )
< 5 16.5 25.2 26.8
6-15 39.3 37.0 29.6
16-25 22.3 22.7 14.1
> 25 21.9 15.1 29.6
. ( )
< 5 20.1 26.9 21.1
6-15 38.4 39.5 43.7
16-25 20.5 18.5 9.9
> 25 21.0 15.1 25.4
2. ขอมูลความคิดเห็นเกี่ยวกับการกำหนดสัดสวนภาระงาน สามารถสรุปในแตละภาระงานไดดังตอไปนี้
ภาระงานการเรียนการสอน
คณาจารยทั้ง 3 กลุมสาขาวิชา สวนใหญ (78-82%) เห็นดวยกับการกำหนดภาระงานโดยมหาวิทยาลัย และ
คณะกรรมการสภาอาจารย คือประมาณ รอยละ 50 ของงานทั้งหมด (50-51.4%) แตเมื่อเปรียบเทียบระหวางการมีภาระ
งานการเรียนการสอน 0-48% และ 55-75% พบวา มีผูเสนอปริมาณเทาๆ กันในสาขาสังคมศาสตร-มนุษยศาสตร ขณะที่
สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีกับสาขาวิทยาศาสตรสุขภาพมีผูเสนอภาระงาน 0-48% มากกวา 55-75% ทำใหผลโดยเฉลี่ย
มีผูเห็นดวยกับการกำหนดภาระงานโดยมหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารย (50-51.4%) ถึง 79.5% ของผู

4. 200
ตอบแบบสอบถามทั้งหมด รองลงมา 12.8% ตองการใหมีภาระงานการเรียนการสอนเพียง <50% ขณะที่ 7.7% ตองการใหมี
ภาระงาน >55%
จากผลสำรวจนี้ อาจกลาวไดวาสาขาสังคมศาสตร-มนุษยศาสตร มีภาระการเรียนการสอนในปริมาณที่มากกวา
หรือเนนภาระการเรียนการสอนมากกวาสาขาอื่น
ภาระงานวิจัย
คณาจารยทั้ง 3 กลุมสาขาวิชาสวนใหญ (62-72%) เห็นดวยกับการกำหนดภาระงานโดยมหาวิทยาลัย และ
คณะกรรมการสภาอาจารย (12-15%) ทั้งนี้ผูตอบแบบสอบถามในกลุมวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี ประสงคจะใหกำหนดสูงกวา
เกณฑนี้ คือ ระหวาง 17-50% ของภาระงานทั้งหมด มีจำนวนมากถึง 21% ซึ่งสูงกวาอีก 2 สาขาอยางชัดเจน
อยางไรก็ดีในสาขาวิทยาศาสตรสุขภาพ รอยละ 14.3 ประสงคจะใหมีภาระงานวิจัย <12% ซึ่งแสดงใหเห็นวา
สาขาวิทยาศาสตรสุขภาพมีภาระงานอื่น เชน ดานการบริการ มากกวาอีก 2 สาขา
ภาระงานการพัฒนานักศึกษา
ผลการวิเคราะหในสวนนี้เปนที่นาสังเกตวา ทั้ง 3 สาขาวิชาไมเห็นดวยกับการกำหนดภาระงานทั้งโดยมหาวิทยาลัย
และคณะกรรมการสภาอาจารย (5-10%) โดยสวนใหญ (66-79%) มีความเห็นตรงกันวา ควรมีภาระงานเพียง 3-5% เทานั้น
รองลงมา (17-29%) เห็นดวยวาควรมีภาระงานตามที่มหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารยกำหนด (5-10%) ทำให
ผลโดยเฉลี่ย มีผูเห็นดวยกับการกำหนดภาระงานวิจัยโดยมหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารยเพียง 23.2% ขณะที่
ผูตอบแบบสอบถามสวนใหญ 71.2% ตองการใหมีภาระงานนี้เพียง 3-5%
ผลสำรวจนี้นาสนใจตรงที่วาความเห็นในทุกสาขาไมเห็นดวยกับทั้งมหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารย
และตองการใหมีปริมาณงานในสวนนี้คอนขางนอย ทั้งๆ ที่เปนภาระงานสำคัญ คือ การพัฒนานักศึกษา ทั้งนี้อาจเปนเพราะมี
ความไมชัดเจนในการกำหนดลักษณะงานนี้ก็ได
ภาระงานบริการวิชาการ
สาขาวิทยาศาสตรสุขภาพและสาขาสังคมศาสตร-มนุษยศาสตร พบวา สวนใหญ (84-94%) เห็นดวยกับ
การกำหนดภาระงานโดยมหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารย (5-15%) ขณะที่สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยี
มีผูเห็นดวยเพียง 26% เทานั้น แตมีอีก 71% ของผูตอบแบบสอบถาม ประสงคจะใหมีภาระงานชนิดนี้ <5% ทั้งนี้อาจเปนเพราะ
สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีมีภาระงานสอนและวิจัยในปริมาณที่มาก อีกทั้งโอกาสการใหบริการ (ของบางคณะ
เชน คณะวิทยาศาสตร) เปนไปไดนอยกวาสาขาอื่น เชน สาขาวิทยาศาสตรสุขภาพมีผูใชบริการเขามาเปนจำนวนมาก ทำให
ผลสำรวจโดยรวมและคำนวณเปนคาเฉลี่ย พบวา มีผูเห็นดวยกับการกำหนดภาระงานบริการวิชาการโดยมหาวิทยาลัย และ
คณะกรรมการสภาอาจารย (5-15%) เพียง 68.1% ของผูตอบแบบสอบถามทั้งหมด รองลงมาจำนวน 26.8% ตองการใหมี
ภาระงานนี้เพียง 0-5%
ภาระงานบริหารและงานอื่นๆ ที่ไดรับมอบหมาย
ผลจากการสำรวจพบวา สาขาสังคมศาสตร-มนุษยศาสตรมีความเห็นที่ตางไปจากที่กำหนดโดยมหาวิทยาลัย และ
คณะกรรมการสภาอาจารย (0-5%) กลาวคือ สวนใหญ 76% ตองการใหมีภาระงานในสวนนี้ 5-10% และมีอีกจำนวน 13%
ที่ตองการเพิ่มเปน 10-40% ของภาระงานทั้งหมด ในขณะที่สาขาวิทยาศาสตรและเทคโนโลยีกับสาขาวิทยาศาสตรสุขภาพ
เห็นดวยกับเกณฑที่กำหนดโดยมหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารย (0-5%) เปนสวนใหญ (90-92%)
ในสวนสุดทายเปนการแสดงความคิดเห็นโดยอิสระในแตละภาระงาน พบวา มีผูเสนอใหมีรายการเพิ่มเติมจากที่ระบุ
ในแบบสอบถาม ดังนี้

5. 201
ภาระงานการเรียนการสอน
ควรเพิ่ม ภาระงานการสอนเสริมหรือการติว ผูประสานงานของกระบวนวิชาที่มีหลายตอน ทัศนศึกษาที่เกี่ยวกับวิชา
ที่สอนหรือการพานักศึกษาดูงานนอกสถานที่
ภาระงานวิจัย
ควรเพิ่ม ภาระงานที่ปรึกษาโครงการวิจัย / ที่ปรึกษารวม การคิดภาระงานในขั้นตอนกอนการไดโครงการวิจัย
เชน การคนควาขอมูล การติดตอประสานงานดานตางๆ การติดตอหัวหนาอุทยานแหงชาติในการขอใชสถานที่ในการทำวิจัย
การเตรียมหัวขอ / การสำรวจภาคสนามเบื้องตน เปนตน และควรคำนึงถึงภาระงานการวิจัยรวมสาขาตาง ๆ ใหเปนสัดสวน
เพื่อเปนภาระงานที่ชัดเจน
ภาระงานการพัฒนานักศึกษา
ควรเพิ่ม ภาระงานของกิจกรรมที่พัฒนานักศึกษาทางคุณธรรมและจริยธรรม เชน จัดกิจกรรมสงเสริมนักศึกษา
ในการบำเพ็ญประโยชนกับสังคม การจัดอบรมใหนักศึกษา / เสริมทักษะ /กิจกรรมการประกวดแขงขันตางๆ การใหขอมูล
ความรูประสบการณในการดำเนินชีวิตของนักศึกษาในมหาวิทยาลัย รวมถึงการแนะนำนักศึกษาในเรื่องตางๆ ที่อาจ
ไมไดเกี่ยวของกับการเรียนการสอน การจัดกิจกรรมพิเศษสำหรับนักศึกษา บัณฑิตศึกษา เพื่อพัฒนาศักยภาพทางวิชาการ
และการวิจัย การปลูกฝงและทำนุบำรุงภาษาศิลปะ วัฒนธรรมแหงชาติ เปนตน
ภาระงานบริการวิชาการ
ควรเพิ่ม การเขียนหลักสูตรฝกอบรมบุคลากรทั้งภายในและภายนอกหนวยงาน การจัดฝกอบรมหลักสูตรเฉพาะ
ใหกับองคกรภายนอก การจัดรายการวิจัย – โทรทัศน การรวมกิจกรรมชุมชน ใหรวมมือกับทองถิ่น การเผยแพรรูปแบบอื่นๆ
เชน ประชาสัมพันธลงใน Web page งานเขียนหนังสือ / ตำรา / งานเขียนรูปแบบอื่นๆ เชน สารคดี บันเทิง ฯลฯ การรับรอง
ผูที่มาดูงานจากตางประเทศ การรับนักศึกษา – ฝกงาน การเปน Host ใหกับอาจารยและนักศึกษาตางชาติ การจัดประชุม
วิชาการโดยเฉพาะระดับนานาชาติ Reviewer board, Editorial board และผูจัดทำในวารสารระดับตาง ๆ การเปนที่ปรึกษา
ใหแกโรงพยาบาลหรือสถานบริการ การใหคำปรึกษาแกนักศึกษาที่ไมใช Advisee ของตนเอง เปนกรรมการในองคกรเอกชน,
รัฐวิสาหกิจ หรือองคกรไมแสวงหาผลกำไร และการเปนอาจารยพิเศษ เปนตน
ภาระงานบริหารและงานอื่นๆ ที่ไดรับมอบหมาย
ควรเพิ่ม ประธานสาขาวิชา / หลักสูตรพิเศษตางๆ / หัวหนาโครงการ / หัวหนาศูนย กรรมการกิจกรรมเฉพาะกิจ
เปนครั้งคราว /ในสาขา / ภาควิชา กรรมการบริหารหลักสูตร ปกติและพิเศษทุกระดับ การเปนอาจารยในหลักสูตรหรือคณะ
ในมหาวิทยาลัยเชียงใหม งานบริการอื่น ๆ ที่ไดรับมอบหมายทั้งในหรือนอกองคกร และงานอื่นๆ ที่ชวยเหลือโดยไมมีการ
มอบหมายจากองคกร แตไดรับการรองขอจากองคกรภายนอก เปนตน (ดังแสดงในตาราง 2)

6. 202
2
-TOR
(n=224) (n=119) (n=71)
<50 (0-48) * 16.5 13.4 8.5 12.8
50-51.4 ** 77.7 79.0 81.7 79.5
>55 (55-75) 5.8 7.6 9.9 7.7
<12 (0-12) 14.3 10.1 11.3 11.9
12-15 ** 72.3 62.2 69.0 67.8
15-30 (17-30) 10.7 21.0 19.7 17.1
30-40 (35-40) 1.8 4.2 - 3.0
>40 (50) 0.9 2.5 - 1.7
<2.5 (0-2.5) 3.6 3.4 2.8 3.2
2.5-5 (3-5) 79.0 65.5 69.0 71.2
5-10 ** 16.9 28.6 23.9 23.2
10-15 (15) 0.5 1.7 2.8 1.6
>15 (20-25) 0.8 1.4 1.1
<5 (0-5) 6.3 71.4 2.8 26.8
5-15 ** 83.9 26.1 94.4 68.1
15-30 (20-30) 7.6 2.5 2.8 4.3
30-45 (35-45) 2.2 - - 2.2
>5 ** 90.6 92.4 11.3 64.8
5-10 4.5 7.6 76.1 29.4
10-25 3.1 - 11.3 7.2
25-40 (30-40) 1.3 - 1.4 1.4
>40 (50) 0.5 - - 0.4
หมายเหตุ * ขอมูลในวงเล็บคือ ชวงของการตอบ
** เกณฑที่เสนอโดยมหาวิทยาลัย และคณะกรรมการสภาอาจารย
3. ขอเสนอแนะอื่นๆ
กอนใชกฏเกณฑนี้ คณาจารยมหาวิทยาลัยเชียงใหมเห็นวาควรทำประชาพิจารณและชี้แจงบุคลากรใหทราบโดยทั่วไป
ควรคิดภาระงานทุกอยางใหสะทอนการปฎิบัติงานตามความเปนจริง ภาระงานควรกำหนดเกณฑกวางๆ เชน การสอน
40 – 60% ตามลักษณะ ธรรมชาติของคณะ ภาควิชา แตควรยืดหยุนได ทั้งนี้เพราะแตละสาขาวิชามีธรรมชาติตางกัน
เชน สาขาวิทยาศาสตรสุขภาพควรเพิ่มสัดสวนภาระงานบริการวิชาการใหมากขึ้น โดยใหมีกรรมการประเมินคุณภาพงาน
โดยเนนคุณภาพของงานเปนหลัก

7. 203
บทคัดยอ
การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงคเพื่อ ศึกษาปจจัยที่สงผลตอการนำมหาวิทยาลัยนเรศวรไปสูการเปนมหาวิทยาลัย
ในกำกับของรัฐ ในทัศนะของบุคลากรมหาวิทยาลัยนเรศวร โดยใชแบบสำรวจเกี่ยวกับปจจัยตางๆ ที่เกี่ยวของกับการตัดสินใจ
สนับสนุนหรือไมสนับสนุนการนำมหาวิทยาลัย ไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ
กลุมตัวอยาง ไดแก ขาราชการ พนักงานประจำ ลูกจางชั่วคราว ลูกจางประจำ และพนักงานราชการ ซึ่งเปน
บุคลากรของมหาวิทยาลัยนเรศวร จำนวน 565 คน
ผลการศึกษาพบวา บุคลากรมีความเห็นวาปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำมหาลัยนเรศวรปจจุบันไปเปนมหาวิทยาลัย
ในกำกับของรัฐนั้นเปนประเด็นขอกังวลใจตาง ๆ ของบุคลากร ซึ่งสามารถแสดงประมาณกลุมตัวอยางที่มีความกังวลใจไดดังนี้
1) ระบบประเมินการทำงานของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ 2) ระบบการตรวจสอบการทำงานของผูบริหารระดับ
มหาวิทยาลัย 3) ระบบสวัสดิการของพนักงานและลูกจางเมื่อเปรียบเทียบกับขาราชการ 4) ผลประโยชนตอบแทนของ
พนักงานและลูกจางเมื่อเปรียบเทียบกับขาราชการ 5) ที่มาของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย 6) เกรงวามหาวิทยาลัยจะรับนิสิต
โดยคำนึงถึงคุณภาพนอยกวาปริมาณ 7) ผลกระทบตอนิสิตในรูปคาเลาเรียนที่สูงขึ้นมากเกินจำเปน 8) การเพิ่มขึ้นของ
คาใชจายที่ฟุมเฟอยของมหาวิทยาลัย 9) ระบบการบริหารงานของคณะ 10) การยุบเลิกหนวยงานยอย เชน ภาควิชา เปนตน
11) เงินคาตอบแทนผูชำนาญการและผูเชี่ยวชาญของบุคลากรสายสนับสนุน 12) วาระของอธิการบดี 13) ที่มาของสภา
มหาวิทยาลัย 14) องคประกอบของสภามหาวิทยาลัย และ 15) วาระของกรรมการสภามหาวิทยาลัย มีปริมาณรอยละ
69.20, 66.19, 64.78, 60.00, 53.63, 53.27, 52.21, 49.91, 42.12, 32.00, 32.00, 29.91, 29.73, 26.19 และ21.23 ตามลำดับ
คำสำคัญ : มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ปจจัยที่สงผล มหาวิทยาลัยนเรศวร
ความเปนมาของปญหา
รัฐบาลชุดปจจุบันไดมีนโยบายใหมหาวิทยาลัยของรัฐปรับเปลี่ยนสถานภาพเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ
เพื่อกระจายอำนาจในการบริหารจัดการศึกษาใหเกิดความคลองตัวในการบริหารงานและบริหารงบประมาณที่รัฐบาลจัดสรร
ใหเปนเงินอุดหนุน(Block Grant) ไดอยางมีประสิทธิภาพ มีความเหมาะสมสอดคลองกับธรรมชาติของแตละมหาวิทยาลัย
ในการสรางคนดี คนเกง เปนผูนำสังคม และสามารถตอบสนองกลไกการตลาดไดอยางมีประสิทธิภาพประสิทธิผล
ซึ่งถาชาวมหาวิทยาลัยเขาใจถึงเหตุผลความเปนมาดังกลาว ก็จะเขาใจเปาหมายที่เปนไปในแนวทางเดียวกัน โดยคำนึงถึง
ผลประโยชนของสวนรวมเปนที่ตั้ง มีเหตุมีผลเปนธรรมกับทุกคน

8. 204
ดังนั้น งานสภาอาจารยจึงไดศึกษาปจจัยที่สงผลตอการนำมหาวิทยาลัยนเรศวร ไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับ
ของรัฐในทัศนะของบุคลากรมหาวิทยาลัยนเรศวรขึ้น เพื่อรวบรวมขอมูลนำเสนอให มหาวิทยาลัยไปพิจารณาดำเนินการ
ตามสมควรตอไป
จุดมุงหมายของการศึกษาคนควา
เพื่อศึกษาปจจัยที่สงผลตอการนำมหาวิทยาลัยนเรศวรไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐในทัศนะของบุคลากร
มหาวิทยาลัยนเรศวร
ความสำคัญของการศึกษาคนควา
1. ทำใหทราบปจจัยที่สงผลตอการนำมหาวิทยาลัยนเรศวรไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับ
ของรัฐในทัศนะของบุคลากรมหาวิทยาลัยนเรศวร
2. นำขอมูลที่ไดจากการศึกษาเสนอใหมหาวิทยาลัย เพื่อประกอบการพิจารณาดำเนินการนำมหาวิทยาลัยนเรศวร
ไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ
ขอบเขตของการศึกษาคนควา
การศึกษาคนควาครั้งนี้ไดกำหนดขอบเขตไวดังนี้
1. การศึกษาคนควาครั้งนี้มุงศึกษาปจจัยที่สงผลตอการนำมหาวิทยาลัยนเรศวรไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับ
ของรัฐในทัศนะของบุคลากรมหาวิทยาลัยนเรศวร ใน 15 ประเด็น ดังนี้ 1) ที่มาของสภามหาวิทยาลัย 2) องคประกอบ
ของสภามหาวิทยาลัย 3) วาระของกรรมการสภามหาวิทยาลัย 4) ที่มาของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย 5) วาระของ
อธิการบดี 6) ระบบการตรวจสอบการทำงานของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย 7) การยุบเลิกหนวยงานยอย เชน ภาควิชา
เปนตน 8) ระบบการบริหารงานของคณะ 9) เงินคาตอบแทนผูชำนาญการและผูเชี่ยวชาญของบุคลากรสายสนับสนุน
10) ระบบประเมินการทำงานของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ 11) ผลประโยชนตอบแทนของพนักงานและลูกจาง
เมื่อเปรียบเทียบกับขาราชการ 12) ระบบสวัสดิการของพนักงานและลูกจางเมื่อเปรียบเทียบกับขาราชการ 13) ผลกระทบ
ตอนิสิตในรูปคาเลาเรียนที่สูงขึ้นมากเกินจำเปน 14) การเพิ่มขึ้นของคาใชจายที่ฟุมเฟอยของมหาวิทยาลัย และ 15) เกรงวา
มหาวิทยาลัยจะรับนิสิตโดยคำนึงถึงคุณภาพนอยกวาปริมาณ
2. กลุมตัวอยาง
กลุมตัวอยางที่ใชในการศึกษาคนควาครั้งนี้ เปนบุคลากรของมหาวิทยาลัยนเรศวรที่เปนขาราชการ พนักงาน
มหาวิทยาลัย ลูกจางชั่วคราว ลูกจางประจำ และพนักงานราชการ รวมจำนวนทั้งสิ้น 565 คน
3. เครื่องมือที่ใชในการศึกษาคนควา
เครื่องมือที่ใชในการศึกษาคนควาในครั้งนี้เปนแบบสำรวจความคิดเห็นเกี่ยวกับปจจัยที่สงผลตอการนำมหาวิทยาลัย
นเรศวรไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐในทัศนะของบุคลากรมหาวิทยาลัยนเรศวร ใน 15 ประเด็น ซึ่งประเด็น
คำถามไดจากการเสนอของคณะกรรมการสภาอาจารย ประจำป 2550
การเก็บขอมูลและการวิเคราะหขอมูล
โดยแจกแบบสอบถามใหคณะผูวิจัยทำการเก็บขอมูลกลุมตัวอยางในชวงเดือนมกราคม 2550 และทำการวิเคราะห
ขอมูลในเดือน กุมภาพันธ 2550
ดังภาพที่ 1

9. 205
ภาพที่ 1 สถานภาพของกลุมตัวอยาง
เมื่อพิจารณาสถานภาพของกลุมตัวอยาง ซึ่งเปนบุคลากรของมหาวิทยาลัยนเรศวร จำนวน 565 คน พบวาเปน
ขาราชการคิดเปนรอยละ 21.06 พนักงานประจำรอยละ 46.37 ลูกจางประจำรอยละ 5.84 พนักงานราชการรอยละ 8.50
และลูกจางชั่วคราวรอยละ 18.23
2. ความคิดเห็นของกลุมตัวอยางทั้งหมดตอประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำมหาวิทยาลัยนเรศวรไปสูการ
เปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐในอนาคต ดังแสดงไวในภาพที่ 2
ภาพที่ 2 ความคิดเห็นของกลุมตัวอยางทั้งหมด ตอประเด็นปจจัยตางๆ
เมื่อพิจารณาความคิดเห็นของกลุมตัวอยางพบวา ประเด็นปจจัยที่บุคลากรใหความสำคัญมากที่สุด ไดแก
ระบบประเมินการทำงานของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ ซึ่งมีคาความถี่ 391 และประเด็นปจจัยอื่น ๆ สำคัญรองลงไป
ไดแก ระบบการตรวจสอบการทำงานของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย มีคาความถี่ 374 ระบบสวัสดิการของพนักงาน
และลูกจางเมื่อเปรียบเทียบกับขาราชการมีคาความถี่ 366 ผลประโยชนตอบแทนของพนักงาน และลูกจางเมื่อเปรียบเทียบ
กับขาราชการ มีคาความถี่ 303 เกรงวามหาวิทยาลัยจะรับนิสิตโดยคำนึงถึงคุณภาพนอยกวาปริมาณ มีคาความถี่ 301
ผลกระทบตอนิสิตในรูปคาเลาเรียนที่สูงขึ้นมากเกินจำเปน มีคาความถี่ 295 การเพิ่มขึ้นของคาใชจายที่ฟุมเฟอย
ของมหาวิทยาลัย มีคาความถี่ 282 ระบบการบริหารงานของคณะ มีคาความถี่ 238 การยุบเลิกหนวยงานยอย เชน ภาควิชา
เปนตน มีคาความถี่ 181 เงินคาตอบแทนผูชำนาญการ และผูเชี่ยวชาญของบุคลากร สายสนับสนุน มีคาความถี่ 181
วาระของอธิการบดี มีคาความถี่ 169 ที่มาของสภามหาวิทยาลัย มีคาความถี่ 168 องคประกอบของสภามหาวิทยาลัย มีคา
ความถี่ 148 วาระของกรรมการสภามหาวิทยาลัย มีคาความถี่ 120 ตามลำดับ

10. 206
3. ความคิดเห็นของขาราชการตอประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำมหาวิทยาลัยนเรศวร ไปสูการเปนมหาวิทยาลัย
ในกำกับของรัฐ ดังแสดงไวในภาพที่ 3
ภาพที่ 3 ความคิดเห็นของขาราชการ ตอ ประเด็นปจจัยตาง ๆ
ผลการวิเคราะหความคิดเห็นของขาราชการ ( จำนวน 119 คน ) ตอประเด็นปจจัยตาง ๆ พบวาประเด็น
ที่มีความสำคัญ 5 อันดับแรก ไดแก ระบบการตรวจสอบการทำงานของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย ระบบการประเมิน
การทำงานของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ ที่มาของผูบริหาร ระดับมหาวิทยาลัย ผลกระทบตอนิสิตในรูปคาเลาเรียน
ที่สูงขึ้นมากเกินจำเปน และการเพิ่มขึ้นของคาใชจาย ที่ฟุมเฟอยของมหาวิทยาลัย และเกรงวามหาวิทยาลัยจะรับนิสิต
โดยคำนึงถึงคุณภาพนอยกวาปริมาณ และกลุมตัวอยางขาราชการใหความสำคัญนอยที่สุด ตอประเด็นวาระของกรรมการ
สภามหาวิทยาลัย และการยุบเลิกหนวยงานยอย เชน ภาควิชา เปนตน อาจเปนเพราะขาราชการมีความคิดวาผูบริหาร
ระดับมหาวิทยาลัย จะเปนผูกำหนดนโยบายและทิศทางของมหาวิทยาลัย อันจะสงผลตอการพัฒนามหาวิทยาลัย ใหแขงขัน
กับมหาวิทยาลัยอื่น ๆ ในเชิงคุณภาพของบัณฑิต นอกจากนี้ ขาราชการยังใหความสำคัญ ตอระบบประเมินการทำงาน
เปนอยางมาก เพราะมหาวิทยาลัยยังไมมีการกำหนดระบบประเมินที่แนนอนชัดเจน
4. ความคิดเห็นของอาจารย ( ขาราชการสาย ก ) ตอประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำมหาวิทยาลัยนเรศวร
ไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ดังแสดงไวในภาพที่ 4
ภาพที่ 4 ความคิดเห็นของอาจารยตอประเด็นปจจัยตาง ๆ

11. 207
ผลการวิเคราะหความคิดเห็นของอาจารย จำนวน 80 คน พบวาอาจารยใหความสำคัญตอระบบ การตรวจสอบการ
ทำงานของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัยมากที่สุด และอีก 4 ลำดับ รองลงมาไดแก ที่มาของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย
และระบบประเมินการทำงานของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ ผลกระทบตอนิสิตในรูปคาเลาเรียนที่สูงขึ้นมากเกินจำเปน
ระบบการบริหารงานของคณะ และวาระ ของอธิการบดี ซึ่งแสดงวาอาจารยมีความคิดเห็นวาผูบริหารควรปฏิบัติงานในกรอบ
ที่บุคลากร สามารถรับรูได และควรมีระบบการตรวจสอบการบริหารงานอยางชัดเจน รวมทั้งอาจารยคำนึงถึงวิธีการไดมาซึ่ง
ผูบริหาร เพราะอาจจะทำใหไดผูบริหารที่มีวิสัยทัศนไมสอดคลองกับความตองการขององคกร
5. ความคิดเห็นของขาราชการสาย ข และสาย ค ตอประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำมหาวิทยาลัยนเรศวร
ไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ดังแสดงไวในภาพที่ 5
ภาพที่ 5 ความคิดเห็นของขาราชการสาย ข และสาย ค ตอประเด็นปจจัยตาง ๆ
ผลการวิเคราะหความคิดเห็นของขาราชการสาย ข จำนวน 10 คน ตอประเด็นปจจัยตาง ๆ เปนไปตามแผนภาพ
ที่ 5 ซึ่งขาราชการสาย ข ใหความสำคัญตอ “ เงินคาตอบแทนผูชำนาญการ และผูเชี่ยวชาญของบุคลากรสายสนับสนุน “
มากที่สุด ซึ่งอาจเนื่องจากกลุมตัวอยางมีความวิตกกังวลถึงสภาพความมั่นคงในการปฏิบัติงาน ในแงของคาตอบแทนที่เพิ่มขึ้น
กลุมตัวอยางที่เปนขาราชการสาย ค จำนวน 29 คน ใหความสำคัญตอประเด็น “ ระบบประเมินการทำงาน
ของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ “ มากที่สุด อาจเนื่องมาจากมหาวิทยาลัยยังไมไดกำหนด หรือชี้แจงระบบประเมิน
ที่ชัดเจน เมื่อมหาวิทยาลัยอยูในสภาพมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ นอกจากนี้ ประเด็นอื่น ๆ ที่ใหความสำคัญลำดับแรก ๆ
จะคลายคลึงกับของขาราชการสาย ก
6. ความคิดเห็นของพนักงานประจำสายวิชาการ และสายสนับสนุน ตอประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำ
มหาวิทยาลัยนเรศวร ไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ดังแสดงไวในภาพที่ 6

12. 208
ภาพที่ 6 ความคิดเห็นของพนักงานประจำสายวิชาการ และสายสนับสนุน ตอประเด็นปจจัยตาง ๆ
ผลการศึกษาพบวา พนักงานประจำสายสนับสนุน จำนวน 177 คน ใหความสำคัญตอการแสดงความคิดเห็น
ตอปจจัยตาง ๆ มากกวาพนักงานประจำสายวิชาการ จำนวน 85 คน ซึ่งอาจจะมีผลกระทบ เมื่อมีการนำมหาวิทยาลัย
ไปเปนมหาวิทยาลัยในกำกับคอนขางมากกวา เนื่องจากลักษณะของงานเปนลักษณะเชนเดียวกับขาราชการสาย ข และ
สาย ค ซึ่งผูบริหารมีอำนาจบังคับบัญชาโดยตรง โดยมีผลตอการสนับสนุนใหเขาสูตำแหนงที่สูงขึ้น หรือ ไดรับการพิจารณา
เลื่อนขั้นเปนกรณีพิเศษ ซึ่งนั่นหมายถึงความมั่นคงของการปฏิบัติงานจะขึ้นอยูกับผูบังคับบัญชา อยางไรก็ตามพนักงานสาย
สนับสนุนก็ใหความสำคัญตอปจจัยเกี่ยวกับระบบสวัสดิการ ผลประโยชนตอบแทนของพนักงาน และลูกจางเมื่อเปรียบเทียบ
กับขาราชการ และระบบการประเมินการทำงานของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ เหมือนกัน เนื่องจากเปนปจจัย
ที่เกี่ยวของกับความมั่นคงของอาชีพ
7. ความคิดเห็นของลูกจางประจำ และพนักงานราชการ ตอประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำมหาวิทยาลัยนเรศวร
ไปสูการเปนมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ดังแสดงไวในภาพที่ 7
ภาพที่ 7 ความคิดเห็นของลูกจางประจำ และพนักงานราชการ ตอประเด็นปจจัยตาง ๆ

13. 209
ผลการศึกษาพบวา ลูกจางประจำ จำนวน 33 คน มีความคิดเห็นตอประเด็นปจจัยคลาย ๆ กับขาราชการ
โดยคำนึงถึงการไดมาของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย และระบบการตรวจสอบการทำงานของผูบริหารระดับมหาวิทยาลัย
มากกวาปจจัยอื่น ๆ แตขณะเดียวกัน ก็คำนึงถึงความมั่นคงและคุณภาพของนิสิตดวย ซึ่งแตกตางจากพนักงานราชการ
จำนวน 48 คน ซึ่งคำนึงถึงความมั่นคงในอาชีพมากกวา ซึ่งไดแก ผลประโยชนตอบแทนของพนักงาน และลูกจาง
เมื่อเปรียบเทียบกับขาราชการ ระบบสวัสดิการของพนักงานและลูกจางเปรียบเทียบกับขาราชการ และระบบการประเมิน
การทำงานของพนักงานลูกจาง และขาราชการ
8. ความคิดเห็นของลูกจางชั่วคราว ตอประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการนำมหาวิทยาลัยนเรศวร ไปสูการเปน
มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐ ดังแสดงไวในภาพที่ 8
ผลวิเคราะหความคิดเห็นของลูกจางชั่วคราว จำนวน 103 คน พบวา ลูกจางชั่วคราวใหความสำคัญมากตอประเด็น
ความมั่นคงของการทำงาน ซึ่งไดแก ระบบประเมินการทำงานของพนักงาน ลูกจาง และขาราชการ ผลประโยชนตอบแทน
ของพนักงาน และลูกจางเมื่อเปรียบเทียบกับขาราชการ และระบบสวัสดิการของพนักงาน และลูกจางเมื่อเปรียบเทียบกับ
ขาราชการ ซึ่งอาจเปนเพราะลูกจางชั่วคราวมีสัญญาจางในการทำงานระยะสั้น เชน รายวัน รายเดือน รายป เปนตน
และดวยเหตุนี้ ลูกจางชั่วคราว จึงใหความสำคัญของระบบการตรวจสอบการทำงานของผูบริหารดวย เพราะอาจจะมีผลตอการ
ตอสัญญาของลูกจางชั่วคราวได
สรุปผลการศึกษา
การศึกษาประเด็นปจจัยที่เกี่ยวของกับการเปลี่ยนสถานภาพของมหาวิทยาลัยของรัฐ ไปเปนมหาวิทยาลัยในกำกับ
ของรัฐ ในความคิดเห็นของบุคลากรมหาวิทยาลัยนเรศวร ในป 2550 นั้น ไดแสดงใหเห็นชัดเจนวา บุคลากรใหความสำคัญ
มากตอการไดมาซึ่งผูบริหาร รวมทั้งการทำงานของผูบริหาร ซึ่งขณะเดียวกันก็ใหความสำคัญมากตอปจจัยดานความมั่นคง
ของการปฏิบัติงาน เชน สวัสดิการฯผลประโยชนตอบแทนฯ และระบบการประเมินการทำงานฯ เปนตน ดังนั้น ขอมูล
ดังกลาวนี้ ผูบริหารและผูที่เกี่ยวของในการเปลี่ยนสถานภาพของมหาวิทยาลัย นาจะนำไปใชประโยชนในการตัดสินใจ
ไดสวนหนึ่งในอนาคต
กิตติกรรมประกาศ
คณะผูวิจัยขอขอบคุณ รองศาสตราจารย ดร.รัตนา สนั่นเมือง ประธานสภาอาจารย ที่ใหคำแนะนำในการทำวิจัย
เรื่องนี้ จนกระทั่งไดบทความวิจัยที่สมบูรณ และคณะกรรมการสภาอาจารย มหาวิทยาลัยนเรศวร ป พ.ศ.2550 เปนอยางสูง
ที่ใหขอเสนอแนะเกี่ยวกับประเด็นปจจัยตาง ๆ ที่เกี่ยวของ
ภาพที่ 8 ความคิดเห็นของลูกจางชั่วคราว ตอประเด็นปจจัยตาง ๆ

15. 211
บทบาท หนาที่ของสภาคณาจารยและโดยเฉพาะบทบาทหนาที่ และความรับผิดชอบของประธานสภาคณาจารย
ที่ปรากฏในบทความนี้ เขียนขึ้นจากประสบการณตรงของผูเขียนที่ดำรงตำแหนงประธานสภาคณาจารย จุฬาลงกรณ
มหาวิทยาลัย มีจุดมุงหมายเพื่อแลกเปลี่ยนเรียนรูและแลกเปลี่ยนประสบการณกับผูที่ดำรงตำแหนงประธานสภาฯ
ในสถาบันอุดมศึกษาตางๆ อีกทั้งยังหวังใหเปนฐานขอมูลแกผูที่สนใจจะเปนประธานสภาฯ ตอไปในอนาคต
ในพระราชบัญญัติจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย พ.ศ. 2522 ไดระบุหนาที่ของสภาคณาจารยไวใน หมวด 2 มาตรา 22 วา
“ใหมีสภาคณาจารยมหาวิทยาลัยทำหนาที่ใหคำปรึกษา และขอแนะนำตออธิการบดี และหนาที่อื่นตามที่
สภามหาวิทยาลัยหรืออธิการบดีมอบหมาย ประกอบดวยสมาชิก ซึ่งคณาจารยประจำของมหาวิทยาลัยเลือกตั้งขึ้น
จากคณาจารยประจำของมหาวิทยาลัย
จำนวนสมาชิก หลักเกณฑและวิธีการเลือกตั้ง และการดำเนินงานของสภาคณาจารยมหาวิทยาลัย ใหกำหนด
เปนขอบังคับของมหาวิทยาลัย”
และในขอบังคับ จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย วาดวย สภาคณาจารย พ.ศ. 2522 ไดระบุหนาที่ของสภาคณาจารยไวใน
ขอ 5 ของขอบังคับวา
“ขอ 5 สภาคณาจารยในฐานะตัวแทนของคณาจารยจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยมีหนาที่ใหคำปรึกษา และขอแนะนำตอ
อธิการบดีเกี่ยวกับกิจการของมหาวิทยาลัย และมีหนาที่ซึ่งรวมตลอดถึง
5.1 เสนอแนะกฎเกณฑเกี่ยวกับตำแหนงทางวิชาการและมาตรฐานทางวิชาการ
5.2 เสนอแนะในเชิงประเมินผลเกี่ยวกับการปฏิบัติงานของมหาวิทยาลัย
5.3 เสนอแนะเกี่ยวกับการกำหนดนโยบายของมหาวิทยาลัย
5.4 เสนอแนะเกี่ยวกับการสรางความสัมพันธอันดีระหวางคณาจารยและนิสิต
5.5 สรางและสงเสริมจรรยาบรรณของคณาจารยในมหาวิทยาลัย
5.6 หนาที่อื่นใดตามที่สภามหาวิทยาลัยหรืออธิการบดีมอบหมาย
สภาคณาจารยอาจวางระเบียบของสภาคณาจารย ดำเนินงานออกสิ่งพิมพเพื่อแถลงกิจการ แสวงหาและติดตอขอขอมูล
เชิญผูดำรงตำแหนงบริหารในมหาวิทยาลัย คณาจารยหรือเจาหนาที่ของจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ตลอดจนบุคคลอื่นใดมาเขา
รวมประชุมไดเปนครั้งคราว และอาจแตงตั้งคณะกรรมการ เพื่อกระทำกิจการหรือพิจารณาเรื่องใดๆ อันอยูในหนาที่ของ
สภาคณาจารยโดยใหคณะกรรมการดังกลาวรายงานตอสภาคณาจารย”
หากพิจารณาภาระหนาที่ของสภาคณาจารยตามที่ระบุไวใน พระราชบัญญัติและขอบังคับ ก็มีประเด็นวา
สภาคณาจารยควรจะดำเนินบทบาทในลักษณะใด และประธานสภาฯในฐานะผูแทนของสภาฯควรจะมีบทบาท หนาที่และ
ความรับผิดชอบอยางไร
ผูเขียนขอนำเสนอบทบาทตามหนาที่ของสภาคณาจารยในสองลักษณะคือ
1. ตอบสนอง สภาคณาจารยทำหนาที่ใหคำปรึกษา หรือขอแนะนำ หรือปฏิบัติงานตามคำรองขอหรือไดรับ
มอบหมายจากอธิการหรือ สภามหาวิทยาลัย

16. 212
2. นำเสนอ สภาคณาจารยทำหนาที่เสนอความเห็นหรือขอแนะนำตออธิการบดีในเรื่องที่เกี่ยวของกับกิจการ
ของมหาวิทยาลัยตามที่สภาคณาจารยเห็นวาสำคัญและจำเปนโดยตรงเอง โดยไมตองรอใหมีการรองขอหรือมอบหมาย
ทั้งสองบทบาทตางก็มีความสำคัญ ขึ้นอยูกับสถานการณและคุณภาพของผูบริหารมหาวิทยาลัยในขณะนั้น แตไมวา
สถานการณ และผูบริหารจะเปนเชนใด สภาคณาจารยจะดองปฏิบัติหนาที่ดวยเจตนาบริสุทธิ์ โปรงใส เพื่อความมั่นคง กาวหนา
และเพื่อประโยชนสุขโดยรวมของประชาคมของมหาวิทยาลัยและประเทศชาติ
โดยนัยเดียวกัน ประธานสภาฯในฐานะผูแทนสภาฯควรมีบทบาทและหนาที่ที่สอดคลองกับบทบาทหนาที่
ของสภาฯ และยังตองมีความรับผิดชอบตอสภาฯในฐานะผูแทนของสภาฯอีกดวย โดยไมบิดเบือนบทบาท หนาที่ หรือมติ
ของสภาฯ แตดองปฏิบัติ และสนับสนุนบทบาทตามหนาที่ของสภาฯอยางมีความรับผิดชอบ เต็มความสามารถ และมีความ
หนักแนนมั่นคงในบทบาทหนาที่ของประธานสภาฯ
ในขอ 13 หมวด 2 ของระเบียบสภาคณาจารย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย วาดวย การดำเนินงานของสภาคณาจารย
ระบุอำนาจและ หนาที่ของประธานสภาฯไวดังนี้
ขอ 13 ประธานมีอำนาจ และหนาที่ดังตอไปนี้
(1) เปนประธานของที่ประชุมสภา เวนแตในขณะที่กลาวอภิปรายสนับสนุนหรือคัดคานญัตติ
ในที่ประชุม
(2) ดำเนินกิจกรรมของสภา
(3) รักษาความสงบเรียบรอยในสภา
(4) เปนผูแทนของสภาในกิจกรรมภายนอก
(5) ดำเนินกิจกรรมตามที่ไดรับมอบหมายจากสภา
(6) ปฏิบัติหนาที่อื่นๆตามที่ไดกำหนดไวในระเบียบใดๆของสภาหรือขอบังคับ
บทบาทหนาที่ของสภาคณาจารย และประธานสภาคณาจารย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยในชวงหนึ่งปที่ผูเขียนปฏิบัติ
หนาที่ประธานสภา นอกจากจะพยายามทำตามหนาที่ที่ระบุไวในพระราชบัญญัติ ขอบังคับ และระเบียบตามที่ไดกลาวไวแลว
ผูเขียนยังมุงมั่นใหการทำงานของสภาและของประธานสภา มีลักษณะในเชิงสรางสรรค (Constructive) ทางบวก (Positive)
เชิงแนะนำ (Suggestive) ใหขาวสาร (Informative) ใหและเตือนสติ เนนอนาคต (Proactive) และเสนอทางเลือก (Alternative)
บนฐานของคุณธรรมและปญญา
การทำงานในทิศทางดังกลาว สภาคณาจารย จึงไมใชฝายคาน หรือฝายเดียวกับผูบริหาร ประธานสภาก็ไมใชหัวหนา
ฝายคานหรือสนับสนุนผูบริหารมหาวิทยาลัยอยางขาดสติ หรือแบบหัวชนฝา แตสภาคณาจารยและประธานสภาคณาจารย
เปนฝายเดียวกับจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยและสังคมไทยโดยรวม
บทบาทเชิงสรางสรรคที่สำคัญของสภาคณาอาจารยที่ทำอยางตอเนื่อง จึงเปนการนำเสนอขอคิดเห็น ขอเสนอแนะ
และโครงตางๆที่สมาชิกสภาคณาจารยพิจารณาวามีความสำคัญ เปนประโยชนตอประชาคมชาวจุฬาฯ และ/หรือเปนประโยชน
ตอสังคมโดยสวนรวม
บทบาทหนาที่ของสภาคณาจารยทั้งหมดที่กลาวถึง รวมทั้งที่จะมีเพิ่มมากขึ้นในอนาคต สะทอนใหเห็นความสำคัญของ
สภาคณาจารยในฐานะที่เปนองคกรหนึ่งของจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
โดยนัยเดียวกัน บทบาทหนาที่ และความรับผิดชอบของประธานสภาก็คงจะเพิ่มและมีความทาทายมากขึ้น
ประธานสภายังตองปฏิบัติหนาที่ในฐานะกรรมการชุดตางๆในมหาวิทยาลัย และนอกมหาวิทยาลัย หนึ่งปของการเปน
ประธานสภาคณาจารย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยสมัยที่ 36 (พ.ศ.2549-2550) มีงานกรรมการตางๆ ดังตอไปนี้
1.การประชุมในคณะกรรมการชุดตางๆ ของมหาวิทยาลัย
1.1 กรรมการสภามหาวิทยาลัย
1.2 กรรมการกิจการสภามหาวิทยาลัย
1.3 การประชุม อ.ก.บ. (ผูทรงคุณวุฒิ) และคณบดี
1.4 กรรมการจัดการทรัพยสิน
1.5 กรรมการนโยบายการเงิน

17. 213
1.6 กรรมการพิจารณานำเงินฝากธนาคารพาณิชยของมหาวิทยาลัย
1.7 กรรมการนโยบายวิชาการของสภามหาวิทยาลัย
1.8 คณะทำงานดำเนินการในการแตงตั้งกรรมการผูทรงคุณวุฒิพิจารณาตำแหนงทา
วิชาการของมหาวิทยาลัย
1.9 คณะทำงานเฉพาะกิจพิจารณารางพระราชบัญญัติ จุฬาฯ พ.ศ. ....
1.10 คณะทำงานยกรางขอบังคับตามรางพระราชบัญญัติ จุฬาฯ พ.ศ....
1.11 กรรมการพิจารณาการตอเวลาราชการของขาราชการพลเรือนในสถาบันอุดมศึกษา
1.12 ประธานดำเนินการเลือกตั้งกรรมการสภามหาวิทยาลัย ประเภทคณาจารย ประจำ
1.13 กรรมการสรรหากรรมการสภามหาวิทยาลัย ประเภทผูทรงคุณวุฒิ
1.14 กรรมการผูทรงคุณวุฒิ เพื่อพิจารณาการใหปริญญากิตติมศักดิ์ และเสนอแตงตั้งศาสตราจารยกิตติคุณ
1.15 กรรมการบริหารศูนยหนังสือแหงจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย
1.16 กรรมการนโยบายการรับนักเรียนเขาศึกษาในจุฬาฯโดยวิธีพิเศษ
1.17 คณะทำงานพิจารณาจัดตั้งกองทุนสำรองเลี้ยงชีพ
1.18 กรรมการดำเนินการหยั่งเสียงฯ เลือกตั้งกรรมการดำเนินการสหกรณออมทรัพยจุฬาฯ
1.19 กรรมการพิจารณาหลักเกณฑการเขาสูตำแหนงศาสตราจารยของอาจารยพนักงานมหาวิทยาลัย
1.20 กรรมการพิจารณาผลงานทางวิชาการของผูเสนอผลงานขอตำแหนง ผศ. หรือ รศ. โดยวิธีพิเศษ
1.21 กรรมการมูลนิธิสถาบันทรัพยสินทางปญญาแหงจุฬาฯ
1.22 กรรมการนโยบายรับนักเรียนเขาศึกษาในจุฬาฯ โดยวิธีพิเศษ
2. การประชุมคณะกรรมการภายนอกมหาวิทยาลัย
2.1 อนุกรรมาธิการรับฟงความคิดเห็นและขอเสนอแนะของประชาคมจุฬาฯ
2.2 ประชุมที่ประชุมประธานสภาอาจารยมหาวิทยาลัยแหงประเทศไทย (ปอมท.)
2.3 กรรมการบริหาร ปอมท.
2.4 ผูอำนวยการฝายพัฒนาบุคลากรของ ปอมท.
2.5 ที่ปรึกษาฝายประชาสัมพันธ ปอมท.
2.6 ที่ปรึกษาฝายวิชาการ ปอมท.
ประธานสภายังทำหนาที่เปนกรรมการสรรหาคณบดี/ผูอำนวยการสถาบันตางๆในมหาวิทยาลัย ในชวงที่ดำรงตำแหนง
อยู มีการสรรหาคณบดี/ผูอำนวยการสถาบันทั้งหมด 8 แหง ไดแก
1.คณบดีคณะรัฐศาสตร
2.ผูอำนวยการสถาบันวิจัยวิทยาศาสตรการแพทย
3.คณบดีคณะนิเทศศาสตร
4.ผูอำนวยการสถาบันเทคโนโลยีชีวภาพและวิศวกรรมพันธุศาสตร
5.ผูอำนวยการสถาบันวิจัยสังคม
6.ผูอำนวยการสถาบันเอเชียศึกษา
7.ผูอำนวยการสถาบันภาษา
8.คณบดีคณะพาณิชยศาสตรและการบัญชี
การประชุมกรรมการแตละชุดในแตละครั้งใชเวลาคอนขางมาก บางชุดประชุมตอนเย็นหลังเวลาราชการ บางครั้งถึง
2-3 ทุม บางชุดตองใชสติปญญา เมตตา ขันติและสันติธรรมในการบริหารจัดการปญหาอยางมาก บทบาทของประธานสภา
ในการประชุมกรรมการชุดตางๆสวนใหญเปนเรื่องของการใหขอคิดเห็น ขอเสนอแนะ ทั้งในฐานะกรรมการ นักวิชาการ
ที่ปรึกษาอธิการ เปนคนกลาง และเปนผูแทนของสภาคณาจารย หลังจากนั้นประธานจะสรุปรายงานแจงใหคณะกรรมการบริหาร
ประจำสภาฯ และที่ประชุมใหญของสภาคณาจารยเพื่อทราบและพิจารณา หากที่ประชุมมีขอคิดเห็น ขอเสนอแนะ หรือมีมติ
ในเรื่องหนึ่งเรื่องใด และมีมติใหประธานสภานำกลับไปเสนอคณะกรรมการ หรือผูบริหารมหาวิทยาลัย ประธานสภาก็จะปฏิบัติ

18. 214
ตามมติที่ประชุม
มีการเชิญผูบริหารมหาวิทยาลัยมาพบปะพูดคุย แลกเปลี่ยนขอมูลและความคิดเห็นเปนระยะๆกับที่ประชุม
สภาคณาจารยในเรื่องที่สมาชิกสภามีความสนใจ
มีการจัดประชุมทางวิชาการประจำป 2 ครั้ง โดยเชิญวิทยากรจากทั้งภายในและภายนอกมหาวิทยาลัย
รับเปนเจาภาพจัดการประชุมที่ประชุมสภาอาจารยแหงประเทศไทย (ปอมท.) 1 ครั้ง
ไดรวมมือกับชมรมสมาชิกสภาคณาจารย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยที่มีรองศาสตราจารย ประณต นันทิยะกุล
เปนประธานชมรม (ประธานสภาเปนรองประธานชมรมโดยตำแหนง) จัดทำหนังสือคูมือสภาคณาจารย เพื่อเปนประโยชนตอ
สมาชิกสภาคณาจารย ผูเกี่ยวของ และผูสนใจทั่วไป
นอกจากนั้น ในชวงที่ปฏิบัติหนาที่ประธานสภาคณาจารย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ผูเขียนไดรับเชิญใหไปเปน
วิทยากร ผูรวมอภิปราย และผูบรรยายพิเศษเกี่ยวกับกิจการของมหาวิทยาลัย และสภาคณาจารยในสถาบันตางๆหลายครั้ง
งานของสภาคณาจารยและประธานสภาจะสัมฤทธิผลตองอาศัยความรวมมืออยางดีจากสมาชิกสภาคณาจารย และโดย
เฉพาะการทำงานที่มีประสิทธิผลและประสิทธิภาพของกรรมการบริหารประจำสภา และกรรมการชุดตางๆของสภา
การที่จะปฏิบัติงานตามบทบาทหนาที่ ของสภาคณาจารย และของประธานสภาโดยตรงและในสวนที่เกี่ยวของให
บรรลุเปาหมายไดอยางสมบูรณมากขึ้น ประธานสภาพึงปฏิบัติหนาที่อยางมีสติ ใชปญญา มีความคิดสรางสรรค มีความทุมเท
และเสียสละอยางมาก ทั้งในแงของเวลา สุขภาวะทางกาย จิตใจ และจิตวิญญาณ
หนึ่งปที่ผูเขียนปฏิบัติหนาที่ประธานสภาคณาจารย จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย ผนวกกับภาระงานของคณาจารย
ประจำตามที่เคยรับผิดชอบอยูเดิม เปนหนึ่งปของความทุมเท เปนหนึ่งปที่ผูเขียนทำงานหนักที่สุดตั้งแตรับราชการมา เปนหนึ่งป
ที่เหนื่อยกาย ทาทายสมอง แตสุขใจและภูมิใจที่ไดรับเกียรติ์ใหเปน และทำหนาที่ประธานสภาคณาจารย จุฬาลงกรณ
มหาวิทยาลัย
ขอมูลและประสบการณทั้งหมดที่ปรากฏในบทความนี้ หากจะมีความดีงาม หรือเกิดประโยชนแกสภาฯสถาบันใดๆ
ผูเขียนขอมอบเปนสักการบูชาแดสภาคณาจารย และจุฬาลงกรณมหาวิทยาลัยอันเปนที่เคารพรักยิ่งของผูเขียนทั้งหมด

20. 216
- ไมมีการเปดเผยขอมูลอันเปนความลับโดยเฉพาะขอมูล อันจะนำไปสูผลประโยชนของตัวกรรมการ สภามหาวิทยาลัย เอง
หรือผลประโยชนตอผูอื่น
- ตองหลีกเลี่ยงการเซ็นตขอตกลงทางธุรกิจใดใด ทั้งโดยตรงและโดยออม ซึ่งจะมีผลสืบเนื่องตอ กิจการมหาวิทยาลัย
ไมวาจะเปนการซื้อขายที่ดิน สินทรัพย พัสดุ ครุภัณฑ หรือ บริการใดๆ
- พึงหลีกเลี่ยงการรับของขวัญ หรือ ผลประโยชนเฉพาะตัวบุคคลจากบุคคล หรือกลุมบุคคล ที่มีการดำเนินธุรกิจ
หรือมีขอตกลงทางธุรกิจรวมกับ มหาวิทยาลัย
- ตองแจงใหที่ประชุมทราบ เมื่อไดทราบถึงความไมชอบมาพากลในการดำเนินกิจกรรมใดๆ ที่เกี่ยวเนื่องกับ
มหาวิทยาลัย ใหนายกสภามหาวิทยาลัย และอธิการบดีทราบในทันที
อยางไรก็ตาม ขอบเขตหนาที่ของสภามหาวิทยาลัยนั้นกำหนดไวเพียงกำกับ ไมกาวกายอำนาจหนาที่ของ อธิการบดี
ซึ่งมีฐานะของผูบริหารสูงสุดทั้งโดยตำแหนง และโดยฐานะของบุคลากรสายวิชาการ อันเปนตำแหนงที่ควรไดรับการคัดเลือก
จากสภามหาวิทยาลัย ใหปฏิบัติงานบริหารมหาวิทยาลัยใหเปนไปตามจุดมุงหมาย และนโยบาย ของสภามหาวิทยาลัย
โดยอาศัยวิจารณญานของตนในการสรางประโยชนสูงสุดของมหาวิทยาลัย และจะตองรายงานใหสภามหาวิทยาลัยทราบถึง
เปาหมายระยะยาวของมหาวิทยาลัย และหลักสูตรใหมๆ อันจะนำไปสูวัตถุประสงคที่เปนเปาหมายนั้น อีกทั้งยังตองรายงานให
สภามหาวิทยาลัยทราบถึงการ แตงตั้ง การจายผลตอบแทน และการเลื่อนขั้นเงินเดือนของบุคลากร การลาหยุด/ลากิจ/
ลาพักผอนของบุคลากร ใหสภามหาวิทยาลัยรับทราบ หากไดรับการสอบถาม รวมทั้งตองปฏิบัติหนาที่อื่นๆ ตามแตจะไดรับ
มอบหมายจากสภามหาวิทยาลัย
รูปแบบการจัดองคกรในมหาวิทยาลัยซึ่งไดรับความนิยมอยูทั่วไปในปจจุบัน
รูปแบบโครงสรางมหาวิทยาลัยไทย
สำหรับรูปแบบการบริหารมหาวิทยาลัยของไทยนั้น สวนใหญมักมีการจำลองรูปแบบ มาในลักษณะ คลายๆกัน
มีขอกฏหมาย ที่อยูในลักษณะ พระราชบัญญัติประจำแตละมหาวิทยาลัย และ ขอบังคับ ที่เกี่ยวของ ซึ่งมีลักษณะซ้ำๆ คลายกับ
จะเปน การถายทอดไปมาระหวางกัน ตลอดจนกระทั่ง รูปแบบผังการบริหาร ก็ยังมีลักษณะแทบไมแตกตางกัน คือ
มีสภามหาวิทยาลัย เปนองคคณะที่อยูจุดสูงสุดของสายการบริหาร และมีการระบุถึงความหมาย ที่มา ตลอดจน บทบาทของ
สภามหาวิทยาลัย ไวใน มาตราที่ ๑๖, ๑๗, ๑๘ ใน พรบ. ของแตละมหาวิทยาลัย
ลักษณะเฉพาะของสภามหาวิทยาลัยไทย
จากการศึกษาขอมูลกรรมการสภามหาวิทยาลัยทั้งของภาครัฐและเอกชน จำนวน ๑๐๘ แหง ทางอินเทอรเน็ต โดย
คนผานโฮมเพจของสถาบันการศึกษา พบลักษณะพิเศษ อันบงบอกถึงลักษณะเฉพาะของสภามหาวิทยาลัย วัฒนธรรมองคกร
ของมหาวิทยาลัย หรือ ตัวตนของผูบริหาร ไดดังนี้