Rim kendaraan mengalami kerusakan akibat tiga faktor utama: (1) kurangnya pelatihan pekerja, (2) kurang tumpuan saat bekerja, dan (3) sikap malas beberapa pekerja. Faktor-faktor ini menyebabkan pekerja tidak memahami cara yang benar untuk memasang rim sehingga menimbulkan kerusakan.

2. DEFINISI STRATIFIKASI
Untuk menggolongkan data mengikut kesamaan supaya ia
lebih tepat dianalisis.
Penggolongan data boleh dibuat berdasarkan :
1. Bahan
 Pengilang,penjual, jenama, tempat pengeluaran, tarikh
pembelian, dll
2. Mesin
– Jenis, bilangan, model, keupayaan, dll
3. Operator
– Individu, kumpulan, pengalaman, jantina, dll

3. 4. Prosedur Pengendalian
– Suhu, tekanan, kelajuan, tempat, pengukuran,
peralatan, pemeriksaan, dll
5. Masa
- Pagi, tengahari, petang, malam, hari, minggu, bulan,
musim dll
6. Persekitaran & Cuaca
- Suhu udara, kelembapan, cerah, hujan dll

5. JENIS-JENIS KERTAS SEMAK
1. Kertas semak item kerosakan
2. Kertas semak faktor kecacatan
3. Kertas semak tempat kecacatan
4. Kertas semak taburan proses
5. Kertas semak senarai pengesahan

6. KERTAS SEMAK ITEM KEROSAKAN

7. KERTAS SEMAK FAKTOR KECACATAN

8. KERTAS SEMAK TEMPAT KECACATAN
x
x
x xx x
x x
x x
x
x
x
x

9. KERTAS SEMAK TABURAN PROSES

10. KERTAS SEMAK SENARAI PENGESAHAN

12. GAMBARAJAH PARETO
Jumlah
150 100 %
120
90
60
A
B
30 C
D
E
Masalah / Punca

13. GAMBARAJAH PARETO
 Ditemui oleh V. Pareto, seorang ahli
 ekonomi Italy pada 1897
 Ia satu formula untuk mengasingkan
 masalah kualiti kepada „Vital few, useful many‟
 Ada 2 jenis iaitu :-
Pareto Diagram by Phenomena
- Ia mempamerkan masalah kualiti
 seperti bengkok, calar, berlubang,
 terbakar dan retak
Pareto Diagram by Causes
- Ia mempamerkan punca masalah seperti : manusia, kaedah,
bahan & peralatan/mesin

14.  Ia sangat berguna kerana :
 Ia dapat gambarkan masalah & punca masalah
mengikut keseriousannya. Jadi tumpuan boleh diberian
kepada „Vita Few, Useful Many‟
 Ia dapat gambarkan kejayaan sesuatu tindakan yang
telah diambil
 Dalam PDCA, gambarajah ini seringkali digunakan
ketika mengenalpasti masalah, mendifinasikan masalah
dan menganalisis masalah (P) dan juga mengukur
kejayaan tindakan yang telah diambil (C)

15. LANGKAH-LANGKAH MEMBINA
GAMBARAJAH PARETO
1. Kumpul dan susun data (dari kertas semak) dari nilai
tertinggi hingga nilai terendah.
2. Kirakan peratus bagi setiap item / perkara / punca.
3. Kirakan nilai kekerapan terkumpul bagi item / perkara /
punca.
4. Kirakan peratus terkumpul bagi item / perkara / punca.
5. Lukiskan paksi menegak (Y) untuk jumlah, nilai atau
kekerapan dan paksi mendatar (X) untuk item / perkara /
punca.
6. Masukkan nilai keseluruhan (jumlah terkumpul tertinggi) di
paksi Y dan diikuti skala-skala tertentu.

16. …….SAMBUNGAN
7. Plotkan data dalam bentuk bergraf dimana nilai tertinggi
disebelah kiri sekali (bar pertama) seterusnya diikuti nilai
yang kedua, ketiga hingga yang terakhir.
8. Bina satu garisan nenegak dihujung bar paling kanan
sekali untuk nilai 0 – 100%.
9. Plotkan garis komulatif (terkumpul) untuk peratus dan
jumlah bagi item / nilai / punca
10. Masukkan :
i. Tajuk
ii. Jangkamasa diambil
iii. Punca
iv. Orang yang bertanggungjawab
v. Tempat

17. Pemilihan Masalah Menggunakan Gambarajah Pareto Fenomena
* berdasarkan kerugian 3 bulan (Jan – Mac 2005)
Masalah Jumlah RM % Jumlah Terkumpul % Terkumpul
A 100,000 30 100,000 30
C 80,000 24 180,000 54
D 60,000 18 240,000 72
H 40,000 12 280,000 84
J 30,000 9 310,000 93
K 20,000 7 330,000 100
Jumlah 330,000 100

18. Y GAMBARAJAH PARETO
Jumlah
330,000 100%
325,000
310,000 93
300,000
280,000 84
275,000
250,000
240,000 72
225,000
200,000
180,000
54
175,000
150,000
125,000
Masalah yang dipilih
100,000 30
75,000
50,000
25,000
0 X
A C D H J K masalah

19. Pemilihan Masalah Berdasarkan Survey
Borang Selidik
Masalah-masalah berikut telah disenaraipendek.
Sila tandakan  satu (1) sahaja dalam kotak bersebelahan untuk diselesaikan
Masalah
A
C
D
H
J
K
Selepas mengumpul data dari survey di atas sediakan jadual kekerapan
dan seterusnya sediakan gambarajah pareto untuk memilih masalah

20. PEMILIHAN THEMA : KAEDAH MATRIK
Kriteria Produktiviti Imej Keupayaan Ahli Jumlah
Thema (5) (5) (5)
35 30 30
Penjimatan 7x5 6x5 6x5 95
Masa
35 35 35
Penjimatan Kos 7x5 7x5 7x5 105
35 35 30
Meningkat Mutu 7x5 7x5 6x5 100
Perkhidmatan
35 30 30
Mengurangkan 7x5 6x5 6x5 95
Kemalangan
Nota : Pemberatan Sama Penting ie 5

21. Masalah berkaitan dengan thema yang dipilih.
Gunakan Kaedah Brainstorming
Bil Masalah Pencadang
1 Bil Air Tinggi Abu
2 Bil Telefon Tinggi Nazri
3 Penggunaan Alat Tulis Tinggi Suzi
4 Bil “Maintenance” Tinggi Lina
5 Bil Elektrik Tinggi Azlan
6 Bil Petrol Tinggi Fahmi

22. Cari data berkaitan perbelanjaan ke atas masalah-masalah yang telah
dibincangkan. Seterusnya sediakan gambarajah Pareto untuk memilih masalah
(Data untuk 3 bulan)
Masalah Jumlah % Jumlah %
(RM) Terkumpul Terkumpul
Bil Elektrik Tinggi 70,000 26 70,000 26
Bil Maintenance 60,000 22 130,000 48
Tinggi
Bil Telefon Tinggi 50,000 19 180,000 67
Penggunaan Alat tulis 40,000 15 220,000 82
Tinggi
Bil Petrol Tinggi 30,000 11 250,000 93
Bil Air Tinggi 20,000 7 270,000 100
JUMLAH 270,000 100
Dari jadual di atas sediakan Gambarajah Pareto Fenomena untuk
memilih masalah

23. PARETO PERBANDINGAN

24. PEMILIHAN MASALAH
Masalah Kerugian
Rim Bengkok 40,000
Rim Berkarat 20,000
Rim Berlubang 25,000
Cat Meleleh 30,000
Cat Lekang 35,000
JADUAL KOS (KERTAS SEMAK)
MASALAH JUMLAH % JUMLAH %
TERKUMPUL TERKUMPUL
Rim Bengkok 40,000 27.0 40,000 27.0
Cat Lekang 35,000 23.0 75,000 50.00
Cat Meleleh 30,000 20.0 105,000 70.00
Rim Berlubang 25,000 17.0 130,000 87.00
Rim Berkarat 20,000 13.0 150,000 100.00
Jumlah 150,000 100

25. PEMILIHAN MASALAH
(PARETO FENOMENA)
150
120
90
PETUNJUK:-
60
A Rim Bengkok 40,000
A B Cat Lekang 35,000
B C Cat Meleleh 30,000
30 C D Rim Berlubang 25,000
D
E E Rim Berkarat 20,000

27. TEKNIK PERCAMBAHAN FIKIRAN
(BRAINSTORMING)
1. Satu teknik yang digunakan untuk merangsangkan ahli-ahli
kumpulan supaya menyumbangkan idea-idea yang bernas
2. Ditemui oleh Alf Osborn dari U.S.A pada tahun 1952
3. Diperkenalkan penggunaannya di Jepun oleh Prof. Koaru Ishikawa
dalam pembentukan Gambarajah Sebab dan Akibat (Cause and
Effect Diagram).
4. Mempunyai syarat-syarat seperti berikut :-
 Pendapat diberi secara sukarela
 Pendapat diberi secara bebas
 Pendapat tidak boleh dikritik
 Pendapat tidak boleh dikomen

28. 5. Peraturan :
 Pendapat diberi ikut giliran
 Satu pendapat satu pusingan
 Ahli yang tiada pendapat beri isyarat
 Kuantiti pendapat diutamakan
 Pemilihan pendapat terbaik dibuat secara undian
 Segala pendapat direkodkan
6. Kegunaan teknik ini dalam aktiviti QCC
 Memilih nama kumpulan
 Mencipta Logo
 Etika perilaku kumpulan
 Mengenalpasti masalah
 Memilih tema projek
 Mengenalpasti punca-punca masalah

30. GAMBARAJAH ISHIKAWA
Faktor Utama Faktor Utama
Punca Punca
Akibat
Punca Punca
Faktor Utama Faktor Utama
1. Dicipta oleh Prof. Kouru Ishikawa pada tahun 1953
2. Juga dikenali sebagai Cause & Effect Diagram dan Fishbone
Diagram
3. Amat berguna untuk mencari punca-punca yang menyebabkan
sesuatu masalah timbul
4. Dalam PDCA, digunakan di peringkat analisis masalah (P) dimana
untuk merangka cadangan penyelesaian kita perlu mencari punca-
punca yang boleh menimbulkan masalah.

31. PEMBENTUKAN GAMBARAJAH SEBAB
DAN AKIBAT
 Langkah 1
Tentukan kesan (akibat) yang ingin dikaji (selepas
memilih satu masalah)
 Langkah 2
Buatkan garis lurus (sebagai tulang utama) dengan
anak panah ke sebelah kanan dan buatkan satu kotak
bulatan atau segitiga di hadapan anak panah

32. PEMBENTUKAN GAMBARAJAH SEBAB
DAN AKIBAT
 Langkah 3
Tuliskan masalah didalam kotak atau berhampiran
dengan kotak.
MASALAH
 Langkah 4
Tuliskan sebab-sebab (faktor) terbesar seperti
manusia, bahan, kaedah,mesin dan persekitaran dalam
kotak-kotak kecil dari cabang tulang utama.

33. PEMBENTUKAN GAMBARAJAH SEBAB
DAN AKIBAT
MANUSIA BAHAN KAEDAH
MASALAH
MESIN PERSEKITARAN
 Langkah 5
Dari faktor/sebab terbesar tadi, dapatkan pula sebab-
sebab yang lebih kecil lagi dengan membentuk ranting-
ranting kecil dari sebab-sebab tadi.

34. MENCARI PUNCA MASALAH
GAMBARAJAH ISHIKAWA
Tiada Latihan
Mesin Manusia
Tidak Tahu Cara
Sambil lewa Kurang
Kerja Pelbagai Pengalaman
Salah Pasang
Kurang Tumpuan
Malas
Rim Bengkok
Persekitaran Bahan Kaedah

35. TAPISAN KEDUA
VERIFIKASI PUNCA MASALAH
FAKTOR : MANUSIA
Punca Analisis Tanggung Keputusan
jawab
Kurang 1. Menyemak rekod latihan Abu Terima
Latihan pekerja, pada 25/5/04
bertempat di pejabat
HRD, 90 dari 100 orang
pekerja belum ikut
latihan.
2. Menemuduga En. Ahmad Abu
pada 25/5/04, di Pejabat
HRD dari jam 10 pagi -11
pagi, beliau bersetuju
bahawa ramai pekerja
belum mengikuti latihan

36. Punca Analisis Tanggung Keputusan
jawab
Kurang 3. Menemuduga pekerja- Nazri Terima
Latihan pekerja pada 26/5/04, dari
kedua-dua shif, mereka
bersetuju yang mereka tidak
pernah mengikuti latihan
berkaitan.
Kerja 1. Menyemak rekod Lina Tolak
pelbagai pembahagian tugas pada
27/5/04,di Jabatan
Pengeluaran, didapati semua
pekerja telah diberikan tugas
yang khusus .
2. Menemuduga Pengurus
Pengeluaran En. Bakri pada
27/05/04, di Pejabat Jabatan
Pengeluaran, beliau
menyatakan yang pekerja
telah diberikan tugas

37. Punca Analisis Tanggung Keputusan
jawab
3. Menemuduga pekerja-pekerja Suzi
dari kedua-dua shif pada
28/05/04, majoriti pekerja
mengatakan yang mereka
telah diberikan tugas yang
khusus.
Malas 1. Berdasarkan pemerhatian di Lina Tolak
semua shift, didapati pekerja-
pekerja telah menjalankan
tugas dengan baik dan patuh
kepada arahan yang
diberikan. Sila lihat laporan
penyelia bahagian.
2. Menemuduga Penyelia En.
Azhar pada 27hb Mei 2004.
Beliau bersetuju yang
pekerja-pekerja rajin dan
mempunyai sikap kerja yang

38. Punca Analisis Tanggung Keputusan
jawab
Sambil Lewa 1. Semua pekerja mempunyai Suzi Tolak
sikap yang positif terhadap
pekerjaan mereka.
Pemerhatian dijalankan pada
sepanjang masa dalam
semua shift oleh penyelia
bertugas.
Nazri
2. Temuduga telah dijalankan
kepada pekerja pada 25 –
30hb Mei 2004. Majoriti
mereka menyatakan yang
mereka amat minat terhadap
pekerjaan mereka

39. CADANGAN PENYELESAIAN
FAKTOR : MANUSIA
PUNCA : KURANG LATIHAN
Pilihan Pen- Baik Buruk Keputusan
cadangan cadang
1. Adakan Abu  Murah kerana  Boleh Terima
Latihan gaji bulanan mendatangkan
dengan  Cepat kerana da kebosanan
mengguna- dalam organisasi
 Ada kepakaran
kan pakar
dalaman kerana lulus
dalam bidang
berkaitan
 Pengalaman
praktikal on job
training
 Bimbingan terus
menerus

40. Pilihan Pen- Baik Buruk Keputusan
Cadangan cadang
2. Latihan Lina  Ada Kepakaran  Mahal : Kos Tolak
dijalankan  Cepat kerana RM 3,000.00
oleh tidak perlu sehari
Perunding keluar pejabat
luar dalam  Mudah mengen
organisasi dalikannya
3. Menyediakan Azlan  Mudah Membosanka Tolak
Bahan mengen- n
Bacaan dalikan  Salah pema-
 Murah kerana haman
kos buku RM
500.00

41. JADUAL PELAKSANAAN
Minggu 1 Minggu 2
Minggu/ PIC
Hari 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14
Aktiviti
Adakan
Latihan dengan
menggunakan
pakar dalaman
1. Kenalpasti Abu
peserta
2. Kenalpasti Nazri
Penceramah
3. Kenalpasti Azlan
Tempat
4. Anggaran Kos Suzi
5. Latihan Lina
Rancang
Sebenar

43. GAMBARAJAH SEBARAN
KEUPAYAAN
KEUPAYAAN
1. Ia adalah gambaran yang boleh menerangkan perhubungan korelasi diantara
dua pembolehubah seperti bahan & kekuatan alat, pengalaman & kecekapan,
usia & prestasi.
2. Dalam kawalan mutu gambarajah ini digunakan untuk mengenalpasti
perhubungan di antara sebab & akibat sesuatu masalah
3. Ditemui oleh Dr. Buxton di London pada tahun 1874. Diperkenal di industri-
industri Jepun sebagai satu alat kawalan mutu oleh Dr. Kaoru Ishikawa pada
tahun 1950.
4. Dalam PDCA, gambarajah ini boleh digunakan di peringkat mengenalpasti dan
mendefinisikan masalah (P) dan mengukur kejayaan (C)

44. MEMBACA GAMBARAJAH SEBARAN
Y 1. Korelasi Negatif yang Kuat 2. Korelasi Negatif yang Lemah
Y
X X
Y 3. Korelasi Positif yang Kuat Y 4. Korelasi Positif yang Lemah
X X
Y 5. Tiada Korelasi Y 6. Korelasi ‘Non-Linear’
X X

46. GRAF
Definisi Graf :
Data daripada hasil analisis statistik yang dimasukkan ke dalam
gambarajah supaya mudah difahami
Tujuan Pembentukan Graf :
1. Menarik perhatian orang yang melihatnya dan membolehkan mereka
berbincang dengan mudah sekali.
2. Memberikan satu penerangan dengan lebih mudah, cepat, tepat dan
senang untuk diingati.
3. Memberikan gambaran tentang aliran, bentuk serta lain-lain karekteristik
pada data yang dikaji.
4. Menerangkan fakta-fakta yang tersembunyi yang sebelum ini tidak
diketahui.

47. JENIS - JENIS GRAF
35
30
25
20
15
10
5
0
A B C D
Graf Bar
Digunakan untuk membandingkan saiz bagi beberapa kuantiti yang
berubah-ubah

48. JENIS - JENIS GRAF
30
25
20
15
10
5
0
Jan Feb Mac Apr May Jun Jul
Graf Garisan
Digunakan untuk melihat kepada perubahan satu-satu perkara
mengikut masa

49. JENIS - JENIS GRAF
Graf Bergambar (Pictorial Graph)
Digunakan untuk menunjukkan perbezaan angkaubah dalam bentuk
gambar

51. JENIS - JENIS CARTA
Carta Aliran
Untuk menunjukkan langkah-langkah dalam
perlaksanaan satu-satu aktiviti

52. JENIS - JENIS CARTA
Manager
Sales Service Parts
Admin Workshop Warranty
Carta Organisasi
Untuk menunjukkan kedudukan kumpulan dalam satu-satu organisasi

53. JENIS - JENIS CARTA
50
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
Y r - 19 9 3 Y r - 19 9 4
Carta Bar
Digunakan untuk menunjukkan perbezaan dan membuat
perbandingan diantara dua atau beberapa angkubah

54. JENIS - JENIS CARTA
Masal ah 1
Masal ah 7 4%
13% Masal ah 2
13%
Masal ah 6
16%
Masal ah 3
11%
Masal ah 5 Masal ah 4
22% 21%
Carta Pie
Berbentuk bulat dan digunakan untuk menggambarkan pecahan
komponen sesuatu kuantiti mengikut peratusan

55. JENIS - JENIS CARTA
Kerja Kumpulan
25
20
15
Keyakinan Diri Sumbangan
10
5
0
Pengetahuan QCC Semangat
Kemahiran
Carta Radar
Untuk memeriksa keseimbangan antara item

56. JENIS - JENIS CARTA
Carta Perbatuan
Memeriksa perlaksanaan sesuatu perancangan yang dibuat

58. HISTOGRAM
 Ia merupakan satu alat yang digunakan untuk mengesan gangguan mutu dari
segi spesifikasi seperti berat, tebal, panjang, pekat, besar, kekuatan bunyi
dan lain-lain lagi
 Ia juga digunakan untuk menguji keupayaan mesin untuk membandingkan
antara mesin, bahan, kaedah, operator, dll
 Dalam aktiviti QCC, ia digunakan untuk menggambarkan kewujudan satu-satu
masalah (P) & hasil tindakan yang diambil (C)