1. Ανάλυση της έννοιας
Τέχνη είναι η πνευματική σύλληψη και έκφραση του ωραίου. Το καλλιτέχνημα είναι σύνθεση ενός
περιεχομένου (ιδέας) με μια συγκεκριμένη μορφή. Ο αρμονικός συνδυασμός περιεχομένου και μορφής
εξαρτάται από την ευαισθησία , την πνευματικότητα (πνευματικός άνθρωπος) και την επιδεξιότητα του
καλλιτέχνη-δημιουργού (τεχνίτης).
Μορφές της Τέχνης
 Λογοτεχνία: ποίηση, πεζογραφία.
 Εικαστικές τέχνες : αρχιτεκτονική , γλυπτική , ζωγραφική.
 Κινητικές τέχνες : χορός , θέατρο , μουσική, κινηματογράφος .
Κίνητρα της καλλιτεχνικής δημιουργίας
 Το ταλέντο του ανθρώπου, η προδιάθεση, η ευλογημένη κληρονομικότητα.
1

2.  Η τάση του ανθρώπου για μίμηση.
 Η τυχαία παραγωγή καλλιτεχνήματος.
 Η λύτρωση του καλλιτέχνη από τα πάθη-εξαγνισμός.
 Το ξύπνημα της φαντασίας ως αντίδραση από την επαφή του καλλιτέχνη με την πραγματικότητα.
 Η επιθυμία του καλλιτέχνη ν’ αλλάξει τη ζωή, να την αποδώσει χωρίς ατέλειες, καλύτερη
(εξιδανίκευση της ζωής).
 Ο πόθος της αθανασίας.
 Η ανάγκη για αναγνώριση και διάκριση.
 Η ανάγκη για εξομολόγηση και επικοινωνία με τον κόσμο.
 Η επιθυμία για αποδοχή του εαυτού μας και για προσωπική ελευθερία.
 Η ανθρωπιστική και κοινωνική συνείδηση.
 Η επιθυμία για πρωτοτυπία και πρωτοπορία.
 Η χρησιμοθηρία και ο ωφελιμισμός(χρήματα).
 Ο συναγωνισμός ή ο ανταγωνισμός άλλων καλλιτεχνών.
Μορφωτική αξία της τέχνης
 Καλλιέργεια αισθητικών κριτηρίων , ανάπτυξη της ευαισθησίας και της καλαισθησίας ( τάξη , ρυθμός ,
συμμετρία , αρμονία) , στοιχεία πολύ απαραίτητα για τη βελτίωση της ζωής του σύγχρονου ανθρώπου ) .
 Ο άνθρωπος που έχει καλαισθησία αποζητά το ωραίο σε κάθε εκδήλωση της ζωής του , από απλά
καθημερινά θέματα , όπως για παράδειγμα το ντύσιμό του ή η διακόσμηση του σπιτιού του , μέχρι το μέσο
ψυχαγωγίας που επιλέγει .
 Ανάπτυξη της παρατηρητικότητας , της φαντασίας και της πρωτοτυπίας .
 Καλλιέργεια του λόγου , δηλαδή της σκέψης , της έκφρασης , του μέτρου .
 Προσφέρει ψυχαγωγία με την αισθητική συγκίνηση και την απόλαυση, αλλά και ψυχική ισορροπία και
γαλήνη, λυτρώνοντας τον άνθρωπο από την πληκτική καθημερινότητα και το άγχος.
 Μόρφωση με τη μετάδοση ιδεών, γνώσεων και προβληματισμών. Η τέχνη δίνει ερεθίσματα για
προβληματισμούς και ενισχύει την κριτική αντίληψη ως αντίδοτο στην πνευματική οκνηρία και στη
μαζοποίηση.
 Με το αγαθό , το ιδεώδες και το αληθινό , που μπορεί να πυκνώνονται σε ένα καλό έργο Τέχνης ,
2

3. διαμορφώνεται το ήθος , η αντίληψη της ζωής και οι αξίες του φιλότεχνου. Προβάλλει ιδανικά και αρετές
που αποτελούν υγιή πρότυπα σεβασμού και ανιδιοτέλειας για τη διάπλαση των ανθρώπων με υψηλό
αίσθημα ευθύνης, ώστε να δράσουν ενάντια στην εκμετάλλευση και στην απανθρωποποίηση.
 Εξευγενίζει , εκλεπτύνει το χαρακτήρα , καταπραΰνει τα πάθη και λυτρώνει. Οδηγεί στην αυτοκριτική και
κατά συνέπεια στην αυτογνωσία.
 Γνώση της αξίας - άρα και σεβασμός - της πολιτιστικής κληρονομιάς και της καλλιτεχνικής δημιουργίας .
Η κοινωνική της σημασία
 Απελευθερώνει . Το καλλιτέχνημα είναι πάντα έργο ενός ελεύθερου ανθρώπου που με την οξυδέρκεια και
τη φαντασία του μπορεί να διακρίνει περιορισμούς και αδικίες. Έτσι , η καλλιτεχνική δημιουργία
μετατρέπεται συχνά σε φωνή διαμαρτυρίας και αντίστασης από την αυθαιρεσία της εξουσίας, καλώντας το
φιλότεχνο στην αναζήτηση και της δικής του ελευθερίας,
 Στηλιτεύει την ανηθικότητα και την ασχήμια και δίνει στον άνθρωπο το όραμα για έναν καλύτερο κόσμο ,
πιο δίκαιο , πιο ελεύθερο , πιο όμορφο και ειρηνικό.
 Συντροφεύει τον άνθρωπο στη χαρά και στη λύπη και του προσφέρει παρηγοριά.
 Τονώνει τη θρησκευτική πίστη.
 Ενισχύει τα φιλειρηνικά αισθήματα, επισημαίνοντας την κοινή μοίρα των ανθρώπων και αντιμάχεται το
ρατσισμό και τον εθνικισμό.
 Εμπνέει την αγάπη για τη φύση.
 Φέρνει κοντά τους ανθρώπους :"τίποτε δε μας ενώνει καλύτερα ,λέει ο Σεφέρης από μια καλλιτεχνική
συγκίνηση''. Λυτρώνει το άτομο από τη μοναξιά και την αντικοινωνική συμπεριφορά και προτάσσοντας το
κοινό καλό, συμβάλλει στην καλλιέργεια της ομαδικότητας , της κοινωνικής συνείδησης.
 Δεν αποτελεί μόνο σημαντικό στοιχείο του πολιτισμού ενός έθνους , αλλά και διακριτικό του γνώρισμα .
Έτσι , συμβάλλει στη διαμόρφωση της εθνικής συνείδησης και στην εδραίωση της δημοκρατίας.
ΤΕΧΝΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ
 Το κάθε έργο τέχνης εκφράζει μία πραγματικότητα. Είναι το δημιούργημα ενός ανθρώπου, του
καλλιτέχνη, που έχει ως στόχο να επικοινωνήσει με το κοινό. Γι’ αυτό και, όταν ολοκληρώνεται, παύει να
ανήκει στο δημιουργό του και γίνεται κτήμα των θεατών του.
 Η τέχνη έχει ως αποστολή να εξυψώνει την αισθητική καλλιέργεια των ανθρώπων, ώστε να γίνεται εφικτή
μια ανώτερη ποιότητα ζωής. Το στοιχείο αυτό μάλιστα είναι ιδιαίτερα σημαντικό σήμερα, όταν οι
γρήγοροι ρυθμοί εξέλιξης συμβάλλουν κατασταλτικά στην κατανόηση της ουσίας όσων μας περιβάλλουν,
γεγονός που δεν επιτρέπει στο σύγχρονο άνθρωπο να ολοκληρωθεί ως προσωπικότητα και να οδηγηθεί
στην ευδαιμονία.
 Η ευδαιμονία συνιστά τον επιτυχημένο και ανιδιοτελή συνδυασμό λογικής και αρετής, με σημαντικό
3

4. συνεκτικό στοιχείο την τέχνη. Ο καλλιτέχνης με το δημιούργημά του δίνει εκείνο το απαραίτητο ερέθισμα,
για να ''κινητοποιηθεί'' η κριτική ικανότητα, αλλά και για να αγγιχθούν οι ευαίσθητες χορδές του κάθε
ανθρώπου. Ιδιαίτερα στις σύγχρονες κοινωνίες, όπου κυριαρχεί η στείρα τεχνοκρατική αντίληψη και το
χρησιμοθηρικό πνεύμα, ο ρόλος του καλλιτέχνη είναι ακόμα πιο σπουδαίος. Είναι εκείνος που με τη
γνησιότητά του και την πηγαία έκφρασή του, έχοντας συνείδηση της κοινωνικής του αποστολής θα
εκφράσει μέσα από το έργο του τον προβληματισμό του και θα επισημάνει άμεσα ή έμμεσα τα
μειονεκτήματα της εποχής του. Με τον τρόπο αυτό θα ευαισθητοποιήσει τους γύρω του και θα τους
ενεργοποιήσει, ώστε τελικά να γίνει εφικτός ο εξανθρωπισμός της κοινωνίας.
 Η αναγωγή εξάλλου της κοινωνίας στην εξανθρωπισμένη της μορφής σχετίζεται άρρηκτα και με την
ψυχαγωγική λειτουργία του έργου τέχνης. Η τέχνη έχει ως κέντρο τον άνθρωπο και σκοπό της την
απόδοση ανθρωπίνων προτύπων με καθολική εμβέλεια, καθώς και την κάθαρση του θεατή. Με βάση τη
διαδικασίας της ''εντελέχειας'' η τέχνη έχει ως ύλη τον άνθρωπο και τα βιώματά του και προσπαθεί απο ''
δυνάμει ον'' να τον καταστήσει σε '' ενεργεία ον'', με απώτερο σκοπό την ψυχική του ανύψωση. Γι’ αυτό
εξάλλου ο θεατής ενός γνήσιου έργου παρακινείται να στοχαστεί, να οξύνει την κρίση του και πραγματικά
να ψυχαγωγηθεί.
 Η αγωγή όμως που επιτυγχάνεται μέσω ενός έργου τέχνης έχει διπλή φύση: από τη μια πλευρά μορφώνει
το θεατή, από την άλλη όμως αναπλάθει και τον ίδιο τον καλλιτέχνη, καθώς τον βοηθάει να εμβαθύνει στην
πραγματικότητα από την οποία αντλεί την έμπνευσή του, να την κατανοήσει καλύτερα και μέσω αυτής της
κατανόησης να οδηγηθεί στην αυτογνωσία .
 Η τέχνη λοιπόν που συναρμόζει το κάλλος, το μέτρο, την αρμονία και την ευαισθησία μπορεί να σταθεί
αρωγός στην προσπάθεια αυτοπραγμάτωσης του ανθρώπου. Η τέχνη διαπαιδαγωγεί τον άνθρωπο. Για το
λόγο αυτό εξάλλου και η αισθητική καλλιέργεια πρέπει να κατέχει σημαντική θέση στη ζωή κάθε
ανθρώπου.
Παραβολή γνήσιας και νόθης τέχνης
Γνήσια τέχνη Κίβδηλη τέχνη
Κομίζει μήνυμα κοινωνικό, ηθικό, φιλοσοφικό,
πολιτικό, υψηλές αξίες, προβάλλει την εικόνα ενός
καλύτερου κόσμου.
Ασαφές ή ανύπαρκτο μήνυμα που αναδίδει ρηχότητα,
αναπαραγωγή «κακώς κειμένων».
Πρωτοτυπία στη σύλληψη του θέματος,
ευρηματικότητα.
Κοινότοπο, τετριμμένο έργο.
Καλοδουλεμένο έργο. Προχειροφτιαγμένο, εύκολο έργο.
Ελεύθερη και δημιουργική έκφραση. Τυποποιημένη, μαζική παραγωγή ή αρνητική
στράτευση, δουλεία.
Απλή, λιτή. Πομπώδης, βαρύγδουπη.
Αισθητική συγκίνηση, καλαισθησία. Ακαλαισθησία, ασχήμια.
Αυθεντικότητα, ειλικρινής πρόθεση. Υποκρισία, επίφαση, πρόφαση τέχνης.
Ευγένεια, ευπρέπεια. Χυδαιότητα.
Κλασικό. Επικαιρικό, της μόδας.
4

5. Ψυχαγωγία. Διασκέδαση, αφιονισμός του πλήθους.
Αναβαθμίζει και παιδαγωγεί. Υποβαθμίζει και ναρκώνει.
Αποτέλεσμα :Λαϊκότητα Αποτέλεσμα: Λαϊκισμός
Μορφές νόθης τέχνης
Α. Εμπορευματοποιημένη τέχνη
Πρόκειται για την τέχνη που έχει ως αποκλειστικό σκοπό το κέρδος , οπότε υποβαθμίζεται η
καλλιτεχνική δημιουργία, τόσο ως προς τη μορφή , όσο και ως προς το περιεχόμενο. Η
εμπορευματοποιημένη τέχνη συνδέεται με προϊόντα μαζικής υποκουλτούρας και κυριαρχεί στο χώρο της
μουσικής , του κινηματογράφου και του βιβλίου: σουξέ, βίαιες ή περιπετειώδεις ταινίες, μπεστ σέλερ.
Αίτια
 Το καπιταλιστικό σύστημα, στο οποίο βιομηχανοποιούνται τα πάντα και κυριαρχεί η κερδοσκοπία
(βιομηχανία θεάματος-ακροάματος).
 Τα Μ.Μ.Ε., που αναλαμβάνουν την εδραίωση αυτών των προϊόντων.
 Η κρίση αξιών, η παρακμή ιδανικών.
 Η ηθικοπνευματική ατροφία, που προκαλεί απώλεια ευαισθησίας.
 Η επιδίωξη γρήγορης και εύκολης επιτυχίας από την πλευρά των καλλιτεχνών.
 Έλλειψη αισθητικής αγωγής λόγω ευθύνης των φορέων αγωγής.
 Λόγω των γρήγορων ρυθμών ζωής και των αντιφατικών ρόλων αναζητούμε διέξοδο χαλάρωσης και
διασκέδασης.
 Αδυναμία κριτικής ματιάς από το βομβαρδισμό των διαφημίσεων.
Επιπτώσεις
 Νόθευση και περιθωριοποίηση της γνήσιας τέχνης.
 Άμβλυνση του αισθητικού κριτηρίου και εδραίωση της ακαλαισθησίας.
 Εθισμός στο επιφανειακό και πνευματική νάρκωση.
 Ηθική αλλοίωση μέσω των προβαλλόμενων προτύπων.
 Στείρα διασκέδαση και ασαφή ή ανύπαρκτα μηνύματα , οπότε ο δέκτης δεν αγωνίζεται για
5

6. κοινωνικοπολιτικές αλλαγές, αλλά αποδέχεται όσα του προβάλλουν.
Β. Δογματισμός στην τέχνη
Πρόκειται για την εφαρμογή του δόγματος «η τέχνη για την τέχνη». Σύμφωνα με αυτή την
αντίληψη, η τέχνη αποτελεί αυτοσκοπό, υπηρετεί μόνο το ωραίο, την αισθητική απόλαυση. Ωστόσο:
 Αποτελεί σόφισμα και ιδεολόγημα, αφού η καλλιτεχνική δημιουργία είναι πράξη πολιτική και
κοινωνική. Ο καλλιτέχνης ζει σε μια εποχή, επηρεάζεται απ’ αυτή και έμμεσα την αντανακλά.
 Δεν υπηρετεί τον άνθρωπο, δεν περνά μηνύματα, δεν προβληματίζει, χάνει τον κοινωνικό και
ανθρωπιστικό ρόλο της.
 Μπορεί να οδηγήσει στην εσωστρέφεια και στην εξατομίκευση , καθώς και στη δημιουργία έργων
που χάνονται στην αοριστία και δεν αγγίζουν το κοινό.
 Αποτελεί μορφή ναρκισσισμού, εγωισμού.
Γ. Στρατευμένη τέχνη
Πρόκειται για την τέχνη που υπηρετεί κομματικές ή άλλες σκοπιμότητες και τελικά μετατρέπεται
σε όργανο της πολιτικής και σε προπαγανδιστικό μέσο. Η στρατευμένη τέχνη επιβάλλεται από
ολοκληρωτικά καθεστώτα ή εθνικιστικές οργανώσεις ή οικονομικά και κομματικά κέντρα. Τα κίνητρα του
στρατευμένου καλλιτέχνη μπορεί να είναι ο φανατισμός, το συμφέρον, η ατολμία και ο καιροσκοπισμός. Η
συγκεκριμένη μορφή στράτευσης είναι αρνητική και επικίνδυνη, τόσο για την τέχνη και το δημιουργό, όσο
και για το κοινό.
 Χάνεται η αυτοτέλεια της τέχνης , γιατί χρησιμοποιείται για να υπηρετήσει σκοπιμότητες.
 Το μήνυμά της είναι ρηχό, η μορφή της αλλοιώνεται και έχει ημερομηνία λήξης.
 Νοθεύεται η γνησιότητά της, καθώς ο καλλιτέχνης δε δημιουργεί ελεύθερα.
 Το κοινό αποπροσανατολίζεται και η αλήθεια διαστρεβλώνεται.
 Η στρατευμένη τέχνη φανατίζει πολιτικά- εθνικά και ενισχύει το ρατσισμό.
 Μπορεί να διασπάσει την κοινωνική συνοχή, χειραγωγεί τους δέκτες, αποδυναμώνει τη δικαιοσύνη.
Αποστασιοποίηση του κοινού από τη γνήσια τέχνη
Την απουσία ενδιαφέροντος για την τέχνη αποδεικνύουν:
 Η στροφή στην ανούσια διασκέδαση και γενικά από τον τρόπο διάθεσης του ελεύθερου χρόνου.
6

7.  Η άγνοια για τα καλλιτεχνικά ρεύματα.
 Η υποτίμηση της τέχνης, αφού πολλοί θεωρούν ότι είναι περιττή πολυτέλεια.
Αιτιολόγηση
1. Οι φορείς αγωγής υπολειτουργούν και οι θεσμοί δυσλειτουργούν:
 Οικογένεια: ανεπαρκή ερεθίσματα από γονείς (παραδείγματα προς αποφυγή).
 Σχολείο: υποβάθμιση της αισθητικής αγωγής, νοοκρατικός προσανατολισμός της
εκπαίδευσης, έλλειψη σε εξειδικευμένο διδακτικό προσωπικό και ανεπαρκής
υποδομή.
 Μ.Μ.Ε. :ελάχιστη προβολή της γνήσιας τέχνης, συστηματική προώθηση της
εμπορευματοποιημένης τέχνης, επιδίωξη στροφής του κοινού σε ευτελείς μορφές
τέχνης μέσω της διαφήμισης.
 Πολιτεία: έλλειψη οράματος, παιδείας και πολιτισμού, ανεπαρκής υποδομή.
 Πνευματικοί άνθρωποι: πνευματική παραγωγή που είναι δυσνόητη ή καταδεικνύει
στράτευση , με αποτέλεσμα την αποστασιοποίηση του κοινού.
2. Το γενικότερο πλαίσιο της εποχής:
 Στροφή στα υλικά και όχι στα πνευματικά αγαθά, θρίαμβος της ποσότητας σε
βάρος της ποιότητας.
 Κυρίαρχη αντίληψη ο τεχνοκρατισμός και όχι η γενική παιδεία.
 Ραθυμία λόγω ανέσεων, σε αντίθεση με την τέχνη που προϋποθέτει μελέτη και
κόπο.
 Εξουθένωση του ανθρώπου λόγω του ανταγωνισμού, των γρήγορων ρυθμών ζωής,
των αλληλοσυγκρουόμενων ρόλων, με συνέπεια την ανάγκη εκτόνωσης στον
ελεύθερο χρόνο.
 Συρρίκνωση του ελεύθερου χρόνου.
 Οικονομικά προβλήματα, για την επίλυση των οποίων ο άνθρωπος εξαναγκάζεται
να μεριμνά για την επιβίωση και όχι για την πνευματική και ψυχική καλλιέργεια.
3. Το κάθε άτομο:
 Αδυναμία κριτικής σκέψης και κομφορμισμός-μαζοποίηση.
 Οκνηρία και έλλειψη ενδιαφερόντων.
Προτάσεις
7

8. 1. Φορείς αγωγής
Οικογένεια
 Επαφή του παιδιού με μορφές τέχνης.
 Καλλιέργεια καλλιτεχνικών ενδιαφερόντων.
 Οι γονείς πρότυπο επαφής με την τέχνη.
Σχολείο
 Ισότιμη αντιμετώπιση των καλλιτεχνικών μαθημάτων με τα υπόλοιπα
μαθήματα.
 Ενίσχυση των καλλιτεχνικών δραστηριοτήτων (λ.χ. μουσικές συναυλίες ,
δημιουργία συγκροτημάτων, θεατρικές ομάδες, διαγωνισμοί λόγου,
επισκέψεις σε μουσεία).
 Ευθύνη του δασκάλου η στροφή στα πνευματικά αγαθά, η κινητοποίηση
της έμπνευσης των μαθητών.
 Βελτίωση της υλικοτεχνικής υποδομής.
 Πρωτοβουλίες μαθητικών κοινοτήτων για οργάνωση καλλιτεχνικών
φεστιβάλ.
 Εκπαιδευτικός στόχος η αναβάθμιση του αισθητικού κριτηρίου των νέων.
2. Μ.Μ.Ε.
 Προβολή ποιοτικών δημιουργών μέσω συζητήσεων, εκπομπών για τη μουσική, το
βιβλίο, το θέατρο.
 Συμβολή στον περιορισμό του καταναλωτικού οράματος.
3. Πολιτεία και τοπική αυτοδιοίκηση
 Ενίσχυση της καλλιτεχνικής αποκέντρωσης.
 Αύξηση των κονδυλίων για τον πολιτισμό.
 Βελτίωση των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων.
4. Πνευματικοί άνθρωποι και καλλιτέχνες
 Διαφωτισμός και ορθός προσανατολισμός του κοινού.
 Απάρνηση της εμπορευματοποίησης και της στράτευσης στην τέχνη.
8

9.  Αποφυγή δημιουργίας ακατάληπτων έργων.
5. Άτομο
 Κριτική ματιά και έμφαση στην πνευματικότητα.
 Αντίσταση στον υλισμό και στην υπερεξειδίκευση.
 Επαφή με τη φύση και γόνιμη διάθεση του ελεύθερου χρόνου.
 Αυτογνωσία, αυτοκριτική: ανίχνευση κλίσεων, ενίσχυση δημιουργικότητας.
Η Τέχνη στο σύγχρονο ελληνικό σχολείο
"Η αισθητική αγωγή δεν είναι πολυτέλεια είναι ανάγκη " (Κ. Τσάτσος). Εντούτοις , η αισθητική αγωγή
στο σύγχρονο σχολείο, ιδιαίτερα στο Λύκειο , είναι σχεδόν ανύπαρκτη .
Παραδείγματα :
 Τα καλλιτεχνικά μαθήματα θεωρούνται δευτερεύοντα .
 Η οργάνωση καλλιτεχνικών εκδηλώσεων ( εκθέσεων ζωγραφικής , συναυλιών , χορού και θεατρικών
παραστάσεων ) θεωρούνται απώλεια χρόνου .
 Δεν υπάρχουν οργανωμένες από μαθητές θεατρικές και μουσικοχορευτικές ομάδες, ούτε ενθαρρύνεται η
σύσταση τέτοιων ομάδων.
 Τα μέσα καλλιτεχνικής αγωγής π.χ. μουσικά όργανα , λείπουν παντελώς από το σχολείο.
 Τα μαθήματα που αναφέρονται στην ιστορία της Τέχνης γίνονται , συνήθως , χωρίς το απαραίτητο οπτικό
υλικό ή , αν πρόκειται για ελληνικά έργα Τέχνης , παρουσιάζονται θεωρητικά, μακριά από τα μουσεία και
τους αρχαιολογικούς χώρους, όπου βρίσκονται .
Πού οφείλεται η υποβάθμιση της τέχνης στο σύγχρονο σχολείο
 Η ωφελιμιστική αντίληψη που επικρατεί στην κοινωνία μας έχει διαβρώσει και το ελληνικό σχολείο.
 Ο ανταγωνισμός έχει επιβάλει τους όρους του και στη μάθηση.
 Οι απαιτήσεις για εξειδίκευση .
 Η νοοτροπία που έχουν πολλοί , πως η Τέχνη είναι ανώφελη , αφού δεν έχει τα απτά αποτελέσματα που
έχουν τα εφόδια μιας καλής επαγγελματικής κατάρτισης και αποκατάστασης.
 Το περιεχόμενο σπουδών , με το οποίο έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στη διανοητική και ελάχιστη στη
9

10. συναισθηματική καλλιέργεια των μαθητών.
Επίλογος
Για να πάρει η Τέχνη τη θέση που της ταιριάζει στο σχολείο μας , χρειάζεται μια άλλη εκπαιδευτική
αντίληψη και φιλοσοφία . Όσο θα παραμένει κυρίαρχη ως εκπαιδευτική επιλογή η μετάδοση τυποποιημένων
γνώσεων , ο ανταγωνισμός , η επιτυχία στις εξετάσεις , τόσο η Τέχνη θα βρίσκεται στο περιθώριο της σχολικής
ζωής . Γιατί η Τέχνη σημαίνει ελεύθερη έκφραση , φαντασία , πρωτοτυπία , δημιουργία , παιχνίδι , ελεύθερο
χρόνο , αγάπη για τη ζωή και τις ομορφιές της .
10