'Alternatieve praktijken en theorieën van de democratie' - presentatie van Marianne Maeckelbergh tijdens de Socius Trefdag 'Alles politiek' van 16 november 2023. Wat kunnen sociale bewegingen ons leren over de aard van democratie? In deze lezing onderzoekt Marianne Maeckelbergh hoe een analyse van de praktijk van wereldwijde sociale bewegingen licht kan werpen op kernprincipes van de democratie zoals participatie, gelijkheid en vrijheid. Ze neemt historische bewegingen (jaren 1960, alter-globalisering, Occupy) als vertrekpunt voor een analyse van hoe bewegingspraktijken nieuwe manieren kunnen inspireren om na te denken over de rol van conflict en diversiteit in zowel organisatorische besluitvorming als in democratische processen in het algemeen. Marianne Maeckelbergh is hoogleraar politieke antropologie aan de Universiteit Gent. Haar onderzoek gaat over hoe de alledaagse politieke praktijken van mensen de manier waarop we democratie begrijpen vormgeven en transformeren. Ze is de auteur van The Will of the Many: How the Alterglobalisation Movement is Changing the Face of Democracy en coproducent van de globaluprisings.org filmreeks. Ze is hoofdonderzoeker van het project Property and Democratic Citizenship dat wordt gefinancierd door de European Research en waarin wordt onderzocht hoe eigendomsregimes ervaringen van burgerschap structureren.

1. Marianne Maeckelbergh
16 november 2023
Democratische besluitvorming binnen
sociale bewegingen

2. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
2
Inhoud
1. De bewegingen – wie zijn/waren ze?
2. Analytische overwegingen i.v.m. “democratie”
3. De bewegingen – wat deden ze? (besluitvorming)
4. Kern begrippen: o.a. participatie/horizontaliteit;
univocity/diversiteit, conflict en gelijkheid
5. Enkele voorbeelden (limieten)

3. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
3
1. Onderzoek
10 jaar diepte onderzoek als antropoloog en activist naar:
1. de andersglobaliseringsbeweging (anti-WHO, G8, WB,
IMF, etc) 1999~2010.
2. 15M/Indignados in Spanje + Occupy bewegingen
(OWS, Occupy Oakland, Occupy London, mobilisaties
in Griekenland, Gezi opstand in Turkije) 2011-2014.
3. Historische onderzoek bewegingen jaren 60.

4. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
4
1. Broader political context
De Neoliberale/”Free-Market” Natie-Staat en Globalisering:
1. De taak van de staat wordt meer en meer om ideale
marktcondities te creëren en minder en minder om:
2. de herdistributie van middelen, het waarborgen van
sociale rechten en het voorzien/garanderen van
basisbehoeften.
Huidige situatie:
Slechts EEN economisch model is mogelijk ongeacht
hoeveel politieke partijen er zijn – met als resultaat dat
verkiezingen minder en minder invloed hebben
1. Context

5. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
5
2. Analytische overwegingen
Onderscheid maken tussen:
1. Democratische structuren en democratische
waarden.
2. Democratie als theorie en democratie als
praktijk.
3. Democratie als vorm van regeren “rule by 'the
people” vs. democratie als een vorm/process
van besluitvorming.

6. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
6
3. Bewegingen - Praktijken
Andersglobaliseringsbeweging:
1. Horizontaliteit ipv vertegenwoordiging
2. Globale netwerken ipv de natie-staat

7. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
7
3. Bewegingen - Praktijken
Hoe werkt het:
1. DECENTRALISATIE:
- Werkgroepen voor specifieke taken
(arbeidsverdeling)
- Lokale groepen (decision-making at 'home') →
- Grotere vergaderingen (nationaal of
internationaal) – met gebruik van tijdelijk
“spokes” van de lokale vergaderingen meetings
en werkgroepen.

8. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
8
3. Bewegingen - Praktijken
Hoe het werkt
2. Netwerk van vergaderingen:
- “small group to large group” – discussies, brainstormen,
voorstellen ontwerpen, feedback krijgen op voorstellen,
voorstel verbeteren, feedback, voorstel, etc.
- doel is niet dat iedereen het eens wordt, maar om een
voorstel te ontwerpen dat de diversiteit aan meningen
en ideeën weerspiegelt en incorporeert.
→ principe is dat er geen één correcte oplossing is.

9. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
9
2. Democracy within Social Movements
Waar komt deze manier van denken vandaan?
Historisch perspectief:
1. Anarchistische bewegingen door de tijd heen
2. 1960s – Communisme neemt af als alternatief
3. 1970s/1980s – Feminisme en Anti-nucleaire/
vrede bewegingen
4. 1990s – Do-it-Yourself and milieu bewegingen
5. Zapatistas in Mexico “The question everywhere
is the same, but the answers may be different” →
Global Encuentros.
3. Bewegingen - Praktijken

10. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
10
2. Democracy within Social Movements
2011-2014: 15M/Indignados, OCCUPY etc:
Vergaderingen in de openbare ruimte met
duizenden mensen aanwezig
In Barcelona: twee soorten
1. Asamblea General
2. Inter-barrio
3. Bewegingen - Praktijken

11. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
11
Asamblea General
–>

12. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
12
Asamblea General: The Facilitators


13. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
13
Werkgroepen: Gezondheid
–>

14. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
14
Inter-Barrio Vergadering
–>

15. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
15
Not Unity but Functional Diversity
–>

16. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
16
Drie belangrijke ontwikkelingen:
1. Nieuwe ideeën over participatie en gelijkheid →
HORIZONTALITEIT
2. Aanmoedigen van DIVERSITEIT
3. Omhelzen/aanvaarden van CONFLICT
Door NETWERK structuren wordt meer
onafhankelijkheid tussen participanten mogelijk
Omdat netwerken splitsen zonder te scheiden
4. Kern Begrippen

17. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
17
Participatie en Gelijkheid → HORIZONTALITEIT
1. Niet “One man one vote” versie van participatie
(onmogelijk en in een netwerk)
2. Uitgangspunt: gelijkheid is altijd wenselijk maar nooit
mogelijk. Ongelijkheden zullen altijd aanwezig zijn in elke
menselijke interactie. De soeverein kan dus onmogelijk
iedereen “gelijk” stellen.
3. En, nog erger, het idee dat dit wél kan en wél zo is,
maakt ongelijkheid minder zichtbaar en minder
bespreekbaar.
“Equality cannot be declared - it must be continuously
made.”
4. Kern Begrippen

18. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
18
Univociteit → DIVERSITEIT
1. DIVERSITEIT is geen probleem dat “opgelost” moet
worden. Er is geen verlangen naar uniformiteit.
2. Diversiteit mag geuit worden, mag aanwezig zijn binnen
de netwerk structuren. Banden worden eindeloos
gemaakt, gebroken, her-uitgevonden, zonder dat de
netwerk gebroken wordt.
3. “probleem” van de pluraliteit can de bevolking is
opgelost door de nadruk te leggen op
“outcomes”/resultaten ipv de vraag “wie” mag
toebehoren tot de bevolking.
“Equal outcomes are diverse outcomes”
4. Kern Begrippen

19. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
19
CREATING CONFLICTIVE SPACES:
1. Conflict kan productief zijn als het de ruimte krijgt.
2. Conflicten moeten niet opgelost worden: als iedereen
betrokken moet kunnen zijn en hun mening uiten dan
gaan er altijd conflicten ontstaan. Unanimiteit onder
deze omstandigheden kan alleen door geweld of
uitsluiting.
3. Het uiten van conflict moet dan wel binnen een
gestructureerde discussie, waar verschillen productief
kunnen worden → horizontaliteit.
4. Kern Begrippen

20. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
20
CREATING CONFLICTIVE SPACES:
4. In netwerken kunnen mensen en groepen die het niet
eens zijn met elkaar, verschillende projecten uitvoeren,
en toch nog verbonden blijven.
5. Splitsingen creëren alleen meer “nodes” en vergroot de
diversiteit en decentralisatie van de netwerk.
6. Nieuw idee van wat het betekent om conflicten “op te
lossen”: niet dat iedereen het eens wordt maar dat
mensen verbonden blijven.
7. Deze “netwek links” moeten dan wel blijven bestaan na
een conflict.
4. Kern Begrippen

21. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
21
15M/Occupy:
Onverwachte ontwikkelingen door RUIMTE
1. Bezetten van centrale pleinen creëerde een
vorm van centralisatie
2. Actieve decentralisatie was niet overal even
gemakkelijk (bv. Spanje vs. de VS)
3. Samensmelting van ruimte en het politieke
proces beïnvloedde de manier van denken over
waar en wanneer “de beweging” was.
5. Voorbeeld Limieten - “Space”

22. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
22
Occupy Wall Street:
Onverwachte ontwikkelingen door GELD:

Schaarse

Competitie

Afbakenen “WIE is Occupy?”
5. Voorbeeld Limieten - Geld

23. Marianne Maeckelbergh,Universiteit Gent, 16 November 2023
23
1. Wat zijn jouw ervaringen met dit soort
bewegingspolitiek/besluitvorming? Met
prefiguratieve politiek/ horizontale
besluitvorming?
2. Vragen voor mij?
Q&A