thiết kế bài giảng hóa 10 tap1

Cao cù gi¸c
ThiÕt kÕ bμi gi¶ng
hãa häc
Nhμ xuÊt b¶n Hμ néi
tËp mét

§Ó hç trî cho viÖc d¹y – häc m«n Hãa häc 10 theo ch−¬ng tr×nh s¸ch
gi¸o khoa míi ¸p dông tõ n¨m häc 2006 – 2007, chóng t«i biªn so¹n cuèn ThiÕt
kÕ bμi gi¶ng Hãa häc 10 tËp 1, 2. S¸ch giíi thiÖu çch thiÕt kÕ bµi gi¶ng theo
tinh thÇn ®æi míi ph−¬ng ph¸p d¹y häc nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc nhËn thøc
cña häc sinh.
VÒ néi dung : S¸ch b¸m s¸t néi dung SGK Hãa häc 10 theo ch−¬ng tr×nh
chuÈn cña Bé Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ban hµnh. ë mçi tiÕt d¹y ®Òu chØ râ môc tiªu
vÒ kiÕn thøc, kÜ n¨ng, th¸i ®é, çc c«ng viÖc cÇn chuÈn bÞ cña gi¸o viªn vµ häc
sinh, çc ph−¬ng tiÖn trî gi¶ng cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o chÊt l−îng tõng bµi, tõng
tiÕt lªn líp. Ngoµi ra s¸ch cßn më réng, bæ sung thªm mét sè néi dung liªn quan
®Õn bµi gi¶ng b»ng nhiÒu ho¹t ®éng nh»m cung cÊp thªm t− liÖu ®Ó çc thÇy,
c« gi¸o tham kh¶o vËn dông tïy theo ®èi t−îng vµ môc ®Ých d¹y häc.
VÒ ph−¬ng ph¸p d¹y – häc : S¸ch ®−îc triÓn khai theo h−íng tÝch cùc hãa
ho¹t ®éng cña häc sinh, lÊy c¬ së cña mçi ho¹t ®éng lµ nh÷ng viÖc lµm cña häc
sinh d−íi sù h−íng dÉn, gîi më cña thÇy, c« gi¸o. S¸ch còng ®−a ra nhiÒu h×nh
thøc ho¹t ®éng hÊp dÉn, phï hîp víi ®Æc tr−ng m«n häc nh− : thÝ nghiÖm, quan
s¸t vËt thËt hay m« h×nh, th¶o luËn, thùc hµnh,… nh»m ph¸t huy tÝnh ®éc lËp,
tù gi¸c cña häc sinh. §Æc biÖt s¸ch rÊt chó träng tíi kh©u thùc hµnh trong
bµi häc, ®ång thêi còng chØ râ tõng ho¹t ®éng cô thÓ cña gi¸o viªn vµ häc sinh
trong mét tiÕn tr×nh d¹y – häc, coi ®©y lµ hai ho¹t ®éng cïng nhau trong ®ã c¶
häc sinh vµ gi¸o viªn ®Òu lµ chñ thÓ.
Chóng t«i hi väng cuèn s¸ch nµy sÏ lµ tµi liÖu tham kh¶o h÷u Ých, gãp phÇn
hç trî çc thÇy, c« gi¸o ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y m«n Hãa häc 10 trong viÖc n©ng
cao chÊt l−îng bµi gi¶ng cña m×nh. RÊt mong nhËn ®−îc ý kiÕn ®ãng gãp cña çc
thÇy, c« gi¸o vµ b¹n ®äc gÇn xa ®Ó cuèn s¸ch ®−îc hoµn thiÖn h¬n.
t¸c gi¶
Lêi nãi ®Çu

TiÕt 1 «n tËp
A. Môc tiªu
1. Gióp HS hÖ thèng l¹i çc kiÕn thøc ho¸ häc c¬ b¶n ®· ®−îc häc ë THCS cã
liªn quan trùc tiÕp ®Õn ch−¬ng tr×nh líp 10.
2. Ph©n biÖt ®−îc çc kh¸i niÖm c¬ b¶n vµ trõu t−îng : Nguyªn tö, nguyªn tè
ho¸ häc, ph©n tö, ®¬n chÊt, hîp chÊt, nguyªn chÊt vµ hçn hîp.
3. RÌn luyÖn kÜ n¨ng lËp c«ng thøc, tÝnh theo c«ng thøc vµ ph−¬ng tr×nh ph¶n
øng, tØ khèi cña chÊt khÝ.
4. RÌn luyÖn kÜ n¨ng chuyÓn ®æi gi÷a khèi l−îng mol (M), khèi l−îng chÊt
(m), sè mol (n), thÓ tÝch khÝ ë ®ktc (V), vµ sè mol ph©n tö chÊt (A).
B. ChuÈn bÞ cña GV vμ HS
• GV : M¸y chiÕu, giÊy trong, hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý.
• HS : ¤n tËp çc kiÕn thøc th«ng qua ho¹t ®éng gi¶i bµi tËp.
C. TiÕn tr×nh d¹y – häc
Ho¹t ®éng cña GV Ho¹t ®éng cña HS
Ho¹t ®éng 1 (15 phót)
I. «n tËp çc kh¸i niÖm c¬ b¶n
1. Çc kh¸i niÖm vÒ chÊt
GV : Yªu cÇu HS nh¾c l¹i çc kh¸i
niÖm : Nguyªn tö, ph©n tö, nguyªn tè
ho¸ häc, ®¬n chÊt, hîp chÊt, nguyªn
chÊt vµ hçn hîp. LÊy vÝ dô.
HS : Ph¸t biÓu → §−a ra vÝ dô.
GV : ChiÕu lªn mµn h×nh s¬ ®å ph©n biÖt çc kh¸i niÖm :
Nguyªn tö Nguyªn tè
§¬n chÊt
Hîp chÊt
Ph©n tö
Nguyªn
chÊt
Hçn
hîp
Cïng lo¹i
Kh¸c lo¹i
Cïng lo¹i
Kh¸c lo¹i

2. Mèi quan hÖ gi÷a khèi l−îng chÊt (m), khèi l−îng mol (M), sè mol chÊt
(n), sè ph©n tö chÊt (A) vµ thÓ tÝch chÊt khÝ ë ®ktc (V)
GV : Yªu cÇu HS ®−a ra c¸c mèi quan
hÖ :
• Khèi l−îng chÊt (m) ↔ khèi l−îng
mol (M)
• Khèi l−îng chÊt (m) ↔ sè mol (n)
• Khèi l−îng mol (M) ↔ sè mol (n)
• Sè mol khÝ (n) ↔ ThÓ tÝch khÝ (V)
• Sè mol (n) ↔ sè ph©n tö, nguyªn tö
(A)
HS : Ghi c¸c c«ng thøc :
m
n =
M
=⎧
⎪
→ ⎨
=⎪⎩
m n.M
m
M
n
=KhÝ
V( )
n
22,4
→ =V 22,4.n
(V lµ thÓ tÝch khÝ ®o ë ®ktc)
= → =
A
n A N.n
N
(N = 6. 1023
ph©n tö, nguyªn tö)
GV : ChiÕu lªn mµn h×nh s¬ ®å :

3. TØ khèi h¬i cña khÝ A so víi khÝ B
GV : Tõ mèi quan hÖ gi÷a n vµ V trong
s¬ ®å ta cã :
= ←⎯⎯⎯⎯→ =A B A B
cïng ®iÒu kiÖn
T, PV V n n
GV : Yªu cÇu HS nh¾c l¹i ®Þnh nghÜa vÒ
tØ khèi cña chÊt khÝ.
HS : Ghi c«ng thøc :
• = = =A A A AA
B
B B B B
m M .n M
d
m M .n M
(mA, mB lµ khèi l−îng khÝ A vµ B do
cïng thÓ tÝch, nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt)
GV : BiÕt kh«ng khÝ chøa 20% 2OV vµ
80% 2NV → tÝnh A
KKd ?
+
= = g
KK mol
32.20 28.80
M 29
100
= AA
KK
M
d
29
II. mét sè bμi tËp ¸p dông

GV : Chóng ta sÏ luyÖn tËp mét sè d¹ng
bµi tËp vËn dông c¬ b¶n ®· ®−îc häc ë
líp 8, 9.
GV : ChiÕu lªn mµn h×nh
Bµi tËp 1 : a) H·y ®iÒn vµo « trèng cña
b¶ng sau c¸c sè liÖu thÝch hîp :
Sè p Sè n Sè e
Nguyªn tö 1 19 20
Nguyªn tö 2 18 17
Nguyªn tö 3 19 21
Nguyªn tö 4 17 20
HS : §iÒn vµo b¶ng nh− sau :
Sè p Sè n Sè e
Nguyªn tö 1 19 20 19
– Nguyªn tö 1 vµ 3 thuéc cïng mét
nguyªn tè ho¸ häc v× cã cïng sè p lµ
19 (nguyªn tè kali)
b) Trong 4 nguyªn tö trªn, nh÷ng cÆp
nguyªn tö nµo thuéc cïng mét nguyªn
tè ho¸ häc ? V× sao ?
c) Tõ 4 nguyªn tö trªn cã kh¶ n¨ng t¹o
ra ®−îc nh÷ng ®¬n chÊt vµ hîp chÊt ho¸
häc nµo ?
– Nguyªn tö 2 vµ 4 thuéc cïng mét
nguyªn tè ho¸ häc v× cã cïng sè p lµ
17 (nguyªn tè clo)
→ §¬n chÊt : K, Cl2
→ Hîp chÊt : KCl.
Bµi tËp 2 : X¸c ®Þnh khèi l−îng mol cña
chÊt h÷u c¬ X, biÕt r»ng khi ho¸ h¬i 3gX
thu ®−îc thÓ tÝch h¬i ®óng b»ng thÓ tÝch
cña 1,6g O2 trong cïng ®iÒu kiÖn.
GV : Gîi ý HS sö dông mèi quan hÖ
gi÷a V (khÝ hoÆc h¬i) vµ sè mol n.
HS : = → =2 2X O X OV V n n
→ = → =X
X
3 1,6
M 60
M 32
Bµi tËp 3 : X¸c ®Þnh 2
A
Hd biÕt ë ®ktc
5,6 lÝt khÝ A cã khèi l−îng 7,5g ?
HS : = =A
5,6
n 0,25 (mol)
22,4
→ = =A
7,5
M 30
0,25

GV : TÝnh → → 2
A
HA An M d
→ = =2
A
H
30
d 15
2
Bµi tËp 4 : Mét hçn hîp khÝ A gåm SO2
vµ O2 cã =
4
A
CH
d 3. Trén V lÝt O2 víi
20 lÝt hçn hîp A thu ®−îc hçn hîp B cã
=4
B
CHd 2,5 . TÝnh V ?
GV : TÝnh → →A BM M V
HS : = =AM 3.16 48
+
= = =
+B
32.V 48.20
M 16.2,5 40
V 20
→ V = 20 (lÝt).
dÆn dß – bμi tËp vÒ nhμ
GV : Nh¾c HS néi dung sÏ luyÖn tËp ë tiÕt 2 vµ yªu cÇu HS «n tËp çc néi dung sau :
1. Çch tÝnh theo c«ng thøc vµ tÝnh theo ph−¬ng tr×nh ph¶n øng trong bµi
to¸n ho¸ häc.
2. Çc c«ng thøc vÒ dung dÞch : ®é tan, nång ®é C%, nång ®é CM, ...

GV : Cho HS ghi mét sè BT thuéc d¹ng sau ®Ó vÒ nhµ chuÈn bÞ bµi ®−îc tèt h¬n.
Bµi 1. Mét hçn hîp khÝ A gåm 0,8 mol O2; 0,2 mol CO2 vµ 2 mol CH4.
a) TÝnh khèi l−îng mol trung b×nh cña hçn hîp A.
b) Cho biÕt khÝ A nÆng h¬n hay nhÑ h¬n kh«ng khÝ ? bao nhiªu lÇn ?
c) TÝnh % thÓ tÝch vµ % khèi l−îng mçi khÝ trong A ?
Bµi 2. Ph¶i dïng bao nhiªu gam tinh thÓ CaCl2.6H2O vµ bao nhiªu gam n−íc ®Ó
®iÒu chÕ ®−îc 200 ml dung dÞch CaCl2 30% ?
Bµi 3. Cã bao nhiªu gam tinh thÓ NaCl t¸ch ra khi lµm l¹nh 600 g dung dÞch
NaCl b·o hoµ tõ 900
C xuèng O0
C. BiÕt r»ng :
SNaCl(O0
C) = 35 g vµ SNaCl(900
C) = 50 g.
Bµi 4. Cho m g CaS t¸c dông víi m1 g dung dÞch axit HBr 8,58% thu ®−îc m2 g
dung dÞch trong ®ã muèi cã nång ®é 9,6% vµ 672ml khÝ H2S (®ktc).
a) TÝnh m, m1, m2 ?
b) Cho biÕt dung dÞch HBr dïng ®ñ hay d− ? NÕu cßn d− h·y tÝnh nång ®é
C% HBr d− sau ph¶n øng ?
Bµi 5. Ng©m mét l¸ nh«m (®· lµm s¹ch líp oxit) trong 250 ml dung dÞch AgNO3
0,24M sau mét thêi gian lÊy ra (röa nhÑ, lµm kh«) thÊy khèi l−îng l¸ nh«m t¨ng
thªm 2,97g.
a) TÝnh l−îng Al ®· ph¶n øng vµ l−îng Ag b¸m vµo l¸ nh«m ?
b) TÝnh nång ®é mol cña c¸c chÊt trong dung dÞch sau ph¶n øng ?
BiÕt thÓ tÝch dung dÞch thay ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.
TiÕt 2 «n tËp (tiÕp)
A. Môc tiªu
1. TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng tÝnh theo c«ng thøc vµ tÝnh theo ph−¬ng tr×nh
ph¶n øng mµ ë líp 8, 9 c¸c em ®· lµm quen.

2. ¤n tËp l¹i çc kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ dung dÞch vµ sö dông thµnh th¹o çc
c«ng thøc tÝnh ®é tan, nång ®é C%, nång ®é CM, khèi l−îng riªng cña
dung dÞch.
• GV : M¸y chiÕu, giÊy trong, bót d¹, hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý.
• HS : ¤n tËp çc néi dung mµ GV ®· nh¾c nhë ë tiÕt tr−íc vµ gi¶i mét sè
bµi tËp vËn dông theo ®Ò nghÞ cña GV.
C. TiÕn tr×nh D¹y – häc
I. «n tËp çc kh¸i niÖm vμ c«ng thøc vÒ dung dÞch
GV : Yªu cÇu çc nhãm HS hÖ thèng
l¹i çc kh¸i niÖm vµ c«ng thøc th−êng
dïng khi gi¶i çc bµi tËp vÒ dung dÞch.
HS : Th¶o luËn nhãm (3 phót).
GV : ChiÕu lªn mµn h×nh çc néi dung
mµ HS ®· th¶o luËn (l−u l¹i ë gãc b¶ng
®Ó tiÖn sö dông) :
HS : Ghi çc kÕt qu¶ trªn mµn h×nh
vµo vë häc.

1.
⎫
⎪
⎪
→ = +⎬
⎪
⎪⎭
dd t dm
2
ChÊt tan (r¾n, láng, khÝ)
Dung dÞch m m m
Dung m«i (H O)
⎫
→ =⎬
⎭
t dm t
dm
2. §é tan (S) : m hoµ tan trong m m
S .100(g)
mS(g) hoµ tan trong 100gdm
• §a sè c¸c chÊt r¾n : S t¨ng khi to
t¨ng.
• Víi chÊt khÝ : S t¨ng khi to
gi¶m, p t¨ng.
3. Ph©n lo¹i dung dÞch → dùa vµo gi¸ trÞ ®é tan :
• NÕu mt = S → dung dÞch b·o hoµ.
• NÕu mt < S → dung dÞch ch−a b·o hoµ.
• NÕu mt > S → dung dÞch qu¸ b·o hoµ.
4. C¸c lo¹i c«ng thøc tÝnh nång ®é dung dÞch :

a) Nång ®é phÇn tr¨m C% → Sè gam chÊt tan trong 100g dung dÞch.
⎧
=⎪⎪
= → ⎨
⎪ =
⎪⎩
dd
t
t
dd t
dd
m .C%
m
m 100
C% .100(%)
m m .100
m
C%
b) Nång ®é mol CM → Sè mol chÊt tan trong 1 lÝt dung dÞch (1000 ml).
=⎧
⎪
= = → ⎨
=⎪
⎩
M ( )
M
( )
M
n C .V
n n.1000
C n
VV( ) V(ml)
C
5. Mèi quan hÖ gi÷a C% vµ CM.
⎫
= ⎪
⎪
⎪
= ⎪⎪
→ =⎬
⎪=
⎪
⎪
⎪=
⎪⎭
t
dd
M
M
dd
t
m (g)
C% .100
m (g)
n.1000
C
C%.10.dV(ml)
C
Mm (g)
d
(M lµ khèi l−îng mol chÊt tan)V(ml)
m (g)
M
n
ii. h−íng dÉn gi¶i mét sè d¹ng bμi tËp
GV : ChiÕu ®Ò bµi tËp 1 lªn mµn h×nh
®Ó HS theo dâi.

Bµi tËp 1. TÝnh khèi l−îng muèi NaCl
t¸ch ra khi lµm l¹nh 600g dung dÞch
NaCl b·o hoµ tõ 900
C xuèng 00
C ? BiÕt
SNaCl(00
C) = 35g
SNaCl(900
C) = 50g.
HS : Suy nghÜ 3 phót.
GV : Gäi mét HS nh¾c l¹i ®é tan cña
NaCl thay ®æi nh− thÕ nµo khi gi¶m t0
dung dÞch ?
HS : §é tan gi¶m.
GV : Lµm thÕ nµo ®Ó tÝnh ®−îc khèi
l−îng chÊt tan NaCl vµ khèi l−îng
dung m«i H2O trong 600g dung dÞch
NaCl b·o hoµ ë 900
C ?
HS : SNaCl(900
C) = 50 g/100g H2O
ë 900
C :
50g NaCl + 100g H2O → 150g dd
200g NaCl ← 400g H2O ← 600g dd
GV : NÕu gäi m lµ khèi l−îng NaCl
t¸ch ra khi lµm l¹nh dung dÞch tõ
900
C → 00
C th× t¹i O0
C mt vµ mdm lµ
bao nhiªu ?
HS : Gäi m lµ khèi l−îng NaCl t¸ch ra
→ ë 00
C : mt = (200 – m)g
mdm = 400g
GV : ¸p dông c«ng thøc tÝnh ®é tan
NaCl ë 00
C → ph−¬ng tr×nh bËc nhÊt
Èn m → m ?
GV : NhËn xÐt vµ chÊm ®iÓm, ®ång
thêi nh¾c l¹i c¸c b−íc lµm chÝnh.
(cã thÓ HS lËp luËn theo c¸ch kh¸c).
GV : ChiÕu ®Ò bµi tËp 2 lªn mµn h×nh :
HS :
−
= =0
NaCl
200 m
S (0 C) .100 35
400
→ m = 60g.
Bµi tËp 2. ë 120
C cã 1335g dung dÞch
CuSO4 b·o hoµ. §un nãng dung dÞch
lªn 900
C. Hái ph¶i thªm vµo dung dÞch
bao nhiªu gam CuSO4 ®Ó ®−îc dung
dÞch b·o hoµ ë 900
C ?
HS : Suy nghÜ 3 phót.

BiÕt
=
=
4
4
0
CuSO
0
CuSO
S (12 C) 33,5g
S (90 C) 80g
GV : T−¬ng tù NaCl, ®é tan cña CuSO4
sÏ thay ®æi nh− thÕ nµo khi t¨ng nhiÖt
®é ?
HS : §é tan t¨ng.
GV : T−¬ng tù bµi tËp 1 h·y ®Ò nghÞ
c¸ch tÝnh khèi l−îng chÊt tan CuSO4 vµ
khèi l−îng dung m«i H2O trong 1335g
dung dÞch b·o hoµ ë 120
C ?
HS : =4
0
CuSOS (12 C) 33,5g
ë 120
C :
33,5g CuSO4 + 100g H2O → 133,5g dd
335g CuSO4 ← 1000g H2O ← 1335g dd
GV : ë 120
C dung dÞch ë tr¹ng th¸i
b·o hoµ, vËy khi ®un nãng dung dÞch
lªn 900
C, tr¹ng th¸i dung dÞch sÏ nh−
thÕ nµo ?
HS : T¹i 900
C → dung dÞch sÏ ch−a
b·o hoµ.
GV : NÕu gäi m lµ khèi l−îng CuSO4
cÇn thªm vµo ®Ó thu ®−îc dung dÞch
b·o hoµ t¹i 900
C th× t¹i 900
C mt vµ mdm
lµ bao nhiªu ?
HS : Gäi m lµ khèi l−îng CuSO4 thªm
vµo
→ ë 900
C : mt = (335 + m)g
mdm = 1000g.
GV : ¸p dông c«ng thøc tÝnh ®é tan
CuSO4 ë 900
C → ph−¬ng tr×nh bËc
nhÊt Èn m → m ?
HS :
+
= =4
0
CuSO
335 m
S (90 C) .100 80
1000

→ m = 465g.
GV : NhËn xÐt vµ chÊm ®iÓm, ®ång
thêi nh¾c l¹i çc b−íc lµm chÝnh. KÕt
hîp víi lêi gi¶i bµi tËp 1. GV cã thÓ rót
ra çc b−íc gi¶i tæng qu¸t cho bµi to¸n
"tÝnh l−îng chÊt tan cÇn thªm vµo
hoÆc t¸ch ra khi thay ®æi nhiÖt ®é
dung dÞch b·o hoµ cho s½n".
HS : Çc nhãm th¶o luËn çch lµm cho
d¹ng bµi tËp nµy.
Bµi tËp 3. Cho m gam CaS t¸c dông víi
m1gam dung dÞch HBr 8,58% thu ®−îc
m2gam dung dÞch trong ®ã muèi cã
nång ®é 9,6% vµ 672ml khÝ H2S (®ktc).
a) TÝnh m, m1, m2 ?
b) Cho biÕt dung dÞch HBr dïng ®ñ
hay d− ? NÕu cßn d− h·y tÝnh nång ®é
C% HBr d− sau ph¶n øng ?
HS : ChuÈn bÞ 3 phót.
GV : ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng khi
hoµ tan CaS vµo dung dÞch HBr ? TÝnh
sè mol H2S ?
HS : CaS + 2HBr → CaBr2 + H2S↑
nH2S = 672 : (22,4 . 100) = 0,03 (mol)
GV : NÕu CaS tan hÕt (HBr ®ñ hoÆc d−)
h·y tÝnh sè mol çc chÊt trong ph−¬ng
tr×nh ph¶n øng theo sè mol H2S ?
HS : CaS + 2HBr → CaBr2 + H2S↑
0,03 ← 0,06 ← 0,03 ← 0,03
GV : Tõ ®ã h·y ®Ò xuÊt çch tÝnh m,
m1, m2 ?
HS : m = mCaS = 72. 0,03 = 2,16 (g).
= =2CaBrm 200.0,03 6(g)
→ m2 = =
6.100
62,5(g)
9,6
GV : Lµm thÕ nµo ®Ó tÝnh ®−îc m1 ? HS : ¸p dông §LBTKL :

m + m1 = m2 + 2H Sm
→ m1 = 62,5 + 34.0,03 – 2,16 = 61,36 (g)
GV : Lµm thÕ nµo ®Ó chøng tá HBr d−
®Ó chÊp nhËn gi¶ thiÕt CaS tan hÕt ?
HS : = =HBrb®
61,36.8,58
m 5,26(g)
100
Theo ph¶n øng :
mHBr p− = 81.0,06 = 4,86 (g)
→ HBr d− → gi¶ thiÕt CaS tan hÕt lµ
®óng.
GV : TÝnh C% HBr d− ? HS : mHBr d− = 5,26 – 4,86 = 0,4 (g)
→ C% (HBr d−) = =
0,4
.100 0,64%
62,5
.
GV : NhËn xÐt vµ chÊm ®iÓm. Gi¶i ®¸p
th¾c m¾c cña HS. Nªu râ nh÷ng chó ý
khi tÝnh to¸n theo C%.
Bµi tËp 4. Cho 500ml dung dÞch
AgNO3 1M (d = 1,2 g/ml) vµo 300 ml
dung dÞch HCl 2M (d = 1,5 g/ml).
TÝnh nång ®é mol c¸c chÊt t¹o thµnh
trong dung dÞch sau pha trén vµ nång
®é C% cña chóng ? Gi¶ thiÕt chÊt r¾n
chiÕm thÓ tÝch kh«ng ®¸ng kÓ.
GV : TÝnh sè mol AgNO3 vµ HCl ban
®Çu ?
HS : 3AgNOn 0,5.1 0,5mol= =
nHCl = 0,3. 2 = 0,6 mol
GV : ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y
ra khi trén 2 dung dÞch ?
HS : AgNO3 + HCl → AgCl + HNO3 (1)
0,5 < 0,6 → 0,5 → 0,5
GV : X¸c ®Þnh l¹i thµnh phÇn cña chÊt
tan trong dung dÞch sau ph¶n øng ?
HS :

(Chó ý lo¹i çc chÊt kÕt tña).
dd sau ph¶n øng
⎧
⎨
⎩
3HNO : 0,5mol
HCl : 0,1mol
GV : §Ó tÝnh ®−îc CM cÇn ph¶i biÕt V ? HS : Vdd = 0,5 + 0,3 = 0,8 lit
→ M 3
0,5
C (HNO ) 0,625M
0,8
= =
M
0,1
C (HCl) 0,125M
0,8
= =
GV : §Ó tÝnh ®−îc C% cÇn ph¶i tÝnh
khèi l−îng dd sau khi trén ?
HS : = =3ddAgNOm 500.1,2 600(g)
mdd HCl = 300. 1,5 = 450 (g)
(1) → mAgCl↓ = 0,5. 143,5 = 71,75 (g)
→ mdd sau p− = 3ddAgNO ddHClm m+ − AgCl↓
= 600 + 450 – 71,75 = 978,25 (g)
→ 3
63.0,5
C%(HNO ) .100 3,22%
978,25
= =
36,5.0,1
C%(HCl) .100 0,37%
978,25
= =
GV : NhËn xÐt vµ chÊm ®iÓm. Nªu râ
çch ¸p dông çc c«ng thøc tÝnh CM,
C% vµ §LBTKL.
Ho¹t ®éng 3
dÆn dß – bμi tËp vÒ nhμ (5 phót)
GV : Yªu cÇu HS «n l¹i mét sè kiÕn thøc träng t©m c¬ b¶n cña líp 8, 9 ®Ó chuÈn
bÞ cho ch−¬ng tr×nh lãp 10. Cã thÓ yªu cÇu HS vÒ nhµ lµm mét sè bµi tËp sau ®Ó
cñng cè kiÕn thøc :

Bµi tËp 1. Hoµ tan 15,5g Na2O vµo n−íc thu ®−îc 0,5 lÝt dung dÞch A.
a) ViÕt ph−¬ng tr×nh ph¶n øng vµ tÝnh CM dung dÞch A ?
b) TÝnh thÓ tÝch dung dÞch H2SO4 20% (d = 1,14 g/ml) cÇn dïng ®Ó trung hoµ
hÕt dung dÞch A ?
c) TÝnh CM c¸c chÊt trong dung dÞch sau ph¶n øng trung hoµ ?
Bµi tËp 2. Cho 50ml dung dÞch H2SO4 1M t¸c dông víi 50 ml dung dÞch NaOH
thu ®−îc dung dÞch A lµm quú tÝm ho¸ ®á. §Ó dung dÞch A kh«ng lµm ®æi mµu
quú tÝm ng−êi tan ph¶i thªm vµo 20ml dung dÞch KOH 0,5 M.
TÝnh nång ®é CM cña dung dÞch NaOH ®· dïng ?
Bµi tËp 3. Khö hoµn toµn 10,23g hçn hîp 2 oxit lµ CuO vµ PbO b»ng khÝ CO ë
nhiÖt ®é cao. Toµn bé l−îng khÝ CO2 sinh ra ®−îc dÉn qua b×nh ®ùng dung dÞch
Ca(OH)2 d− thu ®−îc 11g kÕt tña.
a) ViÕt c¸c ph−¬ng tr×nh ph¶n øng x¶y ra ?
b) TÝnh thÓ tÝch khÝ CO (®ktc) ®· tham gia ph¶n øng ?
c) TÝnh thµnh phÇn % theo khèi l−îng cña mçi oxit trong hçn hîp ?
Bµi tËp 4. Hoµ tan a gam mét kim lo¹i M võa ®ñ trong 200g dung dÞch HCl
7,3% thu ®−îc dung dÞch X trong ®ã nång ®é cña muèi M t¹o thµnh lµ 11,96%
(theo khèi l−îng).
TÝnh a vµ x¸c ®Þnh kim lo¹i M ?
Ch−¬ng 1
nguyªn tö
TiÕt 3 thμnh phÇn nguyªn tö
A. Môc tiªu

1. Gióp HS lµm quen víi çc lo¹i h¹t c¬ b¶n cÊu thµnh nguyªn tö : proton (p),
electron (e), vµ n¬tron (n). Tõ ®ã hiÓu ®−îc s¬ l−îc vÒ cÊu t¹o nguyªn tö
gåm líp vá electron cña nguyªn tö vµ h¹t nh©n nguyªn tö.
2. HiÓu vµ sö dông çc ®¬n vÞ ®o l−êng vÒ khèi l−îng, ®iÖn tÝch vµ kÝch th−íc
cña nguyªn tö nh− : u, ®t®v, nm,
o
A .
3. TËp ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò qua çc thÝ nghiÖm kh¶o s¸t vÒ cÊu tróc
nguyªn tö.
• GV : ThiÕt kÕ thÝ nghiÖm m« pháng vÒ èng tia ©m cùc cña T«m-x¬n hoÆc
phãng to h×nh 1.3 (SGK).
• GV vµ HS : Cã thÓ tham kh¶o phÇn mÒm Elements hoÆc Atoms, Bonding
and Structures (2003) t¹i website : www.rayslearning.com víi phiªn b¶n
míi nhÊt.
i. thμnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö (30 phót)
GV ®Æt vÊn ®Ò : Tõ tr−íc CN ®Õn thÕ kØ XIX ng−êi ta cho r»ng çc chÊt ®Òu
®−îc t¹o nªn tõ nh÷ng h¹t cùc k× nhá bÐ kh«ng thÓ ph©n chia ®−¬c n÷a gäi lµ
nguyªn tö. Ngµy nay, ng−êi ta biÕt r»ng nguyªn tö cã cÊu t¹o phøc t¹p : gåm cã
h¹t nh©n mang ®iÖn tÝch d−¬ng vµ líp vá electron mang ®iÖn tÝch ©m.
1. Eelectron
a) Sù t×m ra electron
GV h−íng dÉn HS t×m hiÓu thÝ nghiÖm
minh ho¹ ë h×nh 1.3 (SGK) theo
ph−¬ng ph¸p d¹y häc ®Æt vµ gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò.

GV : Khi phãng ®iÖn víi mét nguån
®iÖn (∼ 15kV) gi÷a 2 ®iÖn cùc b»ng
kim lo¹i g¾n vµo 2 ®Çu mét èng thuû
tinh kÝn trong ®ã cßn rÊt Ýt kh«ng khÝ
(gÇn nh− ch©n kh«ng) → thÊy thµnh
èng thuû tinh ph¸t s¸ng mµu lôc nh¹t
→ chøng tá ®iÒu g× ?
HS : Ph¶i cã chïm tia kh«ng nh×n thÊy
®−îc ph¸t ra tõ cùc ©m ®Ëp vµo thµnh
èng.
GV : Ng−êi ta gäi chïm tia ®ã lµ nh÷ng
tia ©m cùc (ph¸t ra tõ cùc ©m).
HS : Chïm tia kh«ng nh×n thÊy ph¸t ra
tõ cùc ©m gäi lµ tia ©m cùc.
GV : Trªn ®−êng ®i cña tia ©m cùc nÕu
ta ®Æt mét chong chãng nhÑ → thÊy
chong chãng quay → chøng tá ®iÒu g× ?
HS : Tia ©m cùc lµ mét chïm h¹t
chuyÓn ®éng rÊt nhanh.
GV : H¹t vËt chÊt trong tia ©m cùc cã
mang ®iÖn hay kh«ng ? Mang ®iÖn d−¬ng
hay ©m ? Lµm thÕ nµo chøng minh
®−îc ®iÒu nµy ?
HS : Cã thÓ ®Æt èng phãng tia ©m cùc
gi÷a 2 b¶n ®iÖn cùc mang ®iÖn tr¸i dÊu.
→ NÕu tia ©m cùc mang ®iÖn th× nã
ph¶i lÖch vÒ phÝa b¶n ®iÖn cùc mang
®iÖn ng−îc dÊu
GV : Minh ho¹ qua thÝ nghiÖm m«
pháng hoÆc m« t¶ → Tia ©m cùc lÖch
vÒ phÝa b¶n ®iÖn cùc d−ong.
VËy tia ©m cùc lµ chïm h¹t mang ®iÖn
d−¬ng hay ©m ?
HS : Tia ©m cùc lµ chïm h¹t mang
®iÖn ©m.
GV kÕt luËn : Ng−êi ta gäi nh÷ng h¹t
t¹o thµnh tia ©m cùc lµ electron (kÝ
hiÖu lµ e). Electron cã mÆt ë mäi chÊt,
nã lµ mét trong nh÷ng thµnh phÇn cÊu
t¹o nªn nguyªn tö cña mäi nguyªn tè
ho¸ häc.
HS : Tia ©m cùc lµ chïm h¹t electron
(e).
⇒ Electron t¹o nªn líp vá nguyªn tö
cña mäi nguyªn tè ho¸ häc.
b) Khèi l−îng vµ ®iÖn tÝch cña electron
GV : Yªu cÇu HS ®äc vµ ghi khèi l−îng
vµ ®iÖn tÝch electron vµo vë.
HS : me = 9,1. 10–31
kg
= 9,1. 10–28
g ≈ 0,00055u.

GV : §Ó biÓu thÞ khèi l−îng cña
nguyªn tö vµ çc tiÓu ph©n cña nã,
ng−êi ta dïng ®¬n vÞ khèi l−îng
nguyªn tö, kÝ hiÖu lµ u (atomic mass
unit) : Mét u lµ
1
12
khèi l−îng cña mét
nguyªn tö ®ång vÞ cacbon – 12 (cã gi¸
trÞ lµ 19,9265. 10–27
kg).
→ 1u =
−27
19,9265.10 kg
12
= 1,6605. 10–27
kg
= 1,6605. 10–24
g.
GV : Electron cã ®iÖn tÝch ©m vµ cã gi¸
trÞ qe = –1,602. 10–19
cul«ng, ®ã lµ ®iÖn
tÝch nhá nhÊt nªn ®−îc dïng lµm ®iÖn
tÝch ®¬n vÞ (®t®v) : qe = 1–
HS : qe = –1,602. 10–19
C = 1–
2. Sù t×m ra h¹t nh©n nguyªn tö
GV ®Æt vÊn ®Ò : ë trªn chóng ta ®· biÕt nguyªn tö chøa çc h¹t electron mang
®iÖn tÝch ©m mµ nguyªn tö th× trung hoµ vÒ ®iÖn. VËy ch¾c ch¾n ph¶i chøa
nh÷ng phÇn tö mang ®iÖn tÝch d−¬ng. §Ó chøng minh ®iÒu nµy, chóng ta tiÕn
hµnh tÝm hiÓu thÝ nghiÖm cña R¬-d¬-pho ®−îc minh ho¹ ë h×nh 1.4 (SGK).
GV : M« t¶ thÝ nghiÖm ë h×nh 1.4 (sö
dông h×nh vÏ phãng to hoÆc m« pháng
thÝ nghiÖm b»ng m¸y tÝnh) : Sö dông
chÊt phãng x¹ ra®i phãng ra mét chïm
h¹t nh©n anpha (α) mang ®iÖn tÝch
d−¬ng, cã khèi l−îng gÊp kho¶ng 7500
HS : Nghiªn cøu çc thiÕt bÞ cña thÝ
nghiÖm vµ môc ®Ých cña chóng.

lÇn khèi l−îng cña electron, qua khe hë
nhá vÒ phÝa tÊm bia b»ng vµng máng,
xung quanh lµ mµn huúnh quang h×nh
vßng cung, phñ ZnS ®Ó quan s¸t çc
h¹t α b¾n vÒ çc phÝa (mµn sÏ loÐ s¸ng
khi cã h¹t α b¾n vµo).
GV th«ng b¸o kÕt qu¶ thÝ nghiÖm.
– HÇu hÕt çc h¹t α xuyªn qua tÊm
vµng máng.
– Mét sè Ýt h¹t α (kho¶ng 1/10000 tæng
sè h¹t α) bÞ bËt trë l¹i.
⇒ KÕt qu¶ nµy chøng tá ®iÒu g× ?
HS : HÇu hÕt çc h¹t α xuyªn qua tÊm
vµng máng → chøng tá nguyªn tö
kh«ng ph¶i lµ nh÷ng h¹t ®Æc khÝt mµ
cã cÊu t¹o rçng.
– Çc h¹t α tÝch ®iÖn d−¬ng, chóng bÞ
lÖch ®−êng ®i hoÆc bÞ bËt trë l¹i →
chóng ®Õn gÇn çc phÇn tö tÝch ®iÖn
d−¬ng nªn bÞ ®Èy.
GV h−íng dÉn HS kÕt luËn :
Nguyªn tö cã cÊu t¹o rçng, h¹t nh©n
cña nguyªn tö mang ®iÖn d−¬ng n»m ë
t©m cña nguyªn tö vµ cã kÝch th−íc
nhá bÐ so víi kÝch th−íc cña nguyªn tö.
Xung quanh h¹t nh©n cã çc electron
t¹o nªn vá nguyªn tö khèi l−îng nguyªn
tö hÇu nh− tËp trung ë h¹t nh©n.
– V× chØ cã mét phÇn rÊt nhá çc h¹t α
bÞ lÖch h−íng → çc h¹t tÝch ®iÖn
d−¬ng trong nguyªn tö g©y nªn va
ch¹m chØ chiÕm mét thÓ tÝch rÊt nhá
trong nguyªn tö.
HS : Ghi kÕt luËn.
3. CÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö
GV ®Æt vÊn ®Ò : H¹t nh©n nguyªn tö cßn ph©n chia ®−îc n÷a kh«ng, hay nã
®−îc cÊu t¹o tõ nh÷ng h¹t nhá nµo ?
a) Sù t×m ra proton

GV : M« t¶ thÝ nghiÖm cña R¬-d¬-pho
n¨m 1918 : Khi b¾n ph¸ h¹t nh©n
nguyªn tö nit¬ b»ng h¹t α, «ng ®·
thÊy xuÊt hiÖn h¹t nh©n nguyªn tö oxi vµ
mét lo¹i h¹t cã khèi l−îng 1,6726.10–27
kg
mang mét ®¬n vÞ ®iÖn tÝch d−¬ng, ®ã lµ
proton.
GV : KÕt luËn: H¹t proton (p) lµ mét
thµnh phÇn cÊu t¹o cña h¹t nh©n
nguyªn tö.
HS : Ghi kÕt luËn vµ nhËn xÐt
• H¹t proton (p) lµ mét thµnh phÇn cÊu
t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö.
GV : Khèi l−îng vµ ®iÖn tÝch h¹t nh©n
proton lµ bao nhiªu ?
(h¾t m¸y chiÕu c¸c th«ng tin vÒ h¹t proton)
• qp = 1,602 . 10–19
C = e0 = 1+
mp = 1,6726 . 10–27
kg ≈ 1u
b) Sù t×m ta n¬tron
GV : N¨m 1932, Chat-uých dïng h¹t α
b¾n ph¸ h¹t nh©n nguyªn tö Beri thÊy
xuÊt hiÖn mét lo¹i h¹t míi kh«ng mang
®iÖn : h¹t n¬tron.
HS : Nghe vµ ghi th«ng tin.
GV : H¾t m¸y chiÕu th«ng tin vÒ h¹t
n¬tron :
N¬tron còng lµ mét thµnh phÇn cÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö. qn = 0 ;
mn = 1,6748 . 10–27
kg ≈ u.
c) CÊu t¹o cña h¹t nh©n nguyªn tö
GV : VËy tõ c¸c thÝ nghiÖm trªn, h·y kÕt
luËn vÒ cÊu t¹o h¹t nh©n nguyªn tö ?
HS : Nªu kÕt luËn (SGK tr 7).
ii. kÝch th−íc vμ khèi l−îng nguyªn tö (10 phót)
1. KÝch th−íc

GV : Nguyªn tö cña çc nguyªn tè kh¸c
nhau cã kÝch th−íc kh¸c nhau. NÕu
HS : §¬n vÞ ®Ó ®o kÝch th−íc nguyªn
tö vµ çc h¹t p, n, e lµ nanomet (nm)
h×nh dung nguyªn tö nh− mét qu¶ cÇu
trong ®ã cã çc electron chuyÓn ®éng
rÊt nhanh xung quanh h¹t nh©n, th× nã
cã ®−êng kÝnh kho¶ng 10–10
m con sè nµy
hoÆc angstron (Å) :
1nm = 10–9
m = 10Å
1Å = 10–10
m = 10–8
cm
lµ rÊt nhá, nªn ng−êi ta th−êng dïng
®¬n vÞ nanomet (nm) hay angstrom (Å)
®Ó biÓu diÔn kÝch th−íc cña nguyªn tö
vµ çc h¹t p, n, e. Chó ý :
1nm = 10–9
m = 10Å
1Å = 10–10
m = 10–8
cm
GV th«ng b¸o :
– §−êng kÝnh nguyªn tö kho¶ng 10–1
nm.
– §−êng kÝnh cña h¹t nh©n nguyªn tö
kho¶ng 10–5
nm.
– §−êng kÝnh cña electron, proton vµo
kho¶ng 10–8
nm.
HS : Ghi çc kÕt luËn th«ng b¸o cña
GV.
KÕt luËn : Çc electron cã kÝch th−íc
rÊt nhá bÐ chuyÓn ®éng xung quanh
h¹t nh©n trong kh«ng gian rçng cña
nguyªn tö.
2. Khèi l−îng

GV : CÇn ph©n biÖt khèi l−îng nguyªn
tö tuyÖt ®èi vµ t−¬ng ®èi :
a) Khèi l−îng tuyÖt ®èi lµ khèi l−îng
thùc cña mét nguyªn tö, b»ng tæng
khèi l−îng cña tÊt c¶ c¸c h¹t trong
nguyªn tö :
m = mp + mn + me.
HS : Khèi l−îng nguyªn tö tuyÖt ®èi lµ
khèi l−îng thùc cña mét nguyªn tö
→ m = mp + mn + me.
VÝ dô : Khèi l−îng nguyªn tö H lµ :
mH = 1,67. 10–24
g
Khèi l−îng nguyªn tö C lµ :
mC = 19,92. 10–24
g
HS : Ghi vÝ dô.
b) Khèi l−îng t−¬ng ®èi cña mét
nguyªn tö lµ khèi l−îng tÝnh theo ®¬n
vÞ nguyªn tö (u) víi quy −íc :
1u =
1
12
khèi l−îng tuyÖt ®èi cña mét
nguyªn tö 12
C.
HS : Khèi l−îng t−¬ng ®èi cña mét
nguyªn tö lµ khèi l−îng tÝnh theo ®¬n
vÞ nguyªn tö (u).
GV : VËy 1u b»ng bao nhiªu gam ?
GV : C«ng thøc (1) dïng ®Ó chuyÓn
®¬n vÞ gi÷a u vµ g hoÆc ng−îc l¹i.
HS : 1u =
24
19,92.10
12
−
= 1,66. 10–24
g (1)
VÝ dô : TÝnh khèi l−îng nguyªn tö
t−¬ng ®èi cña nguyªn tö H biÕt
mH = 1,67. 10–24
g.
HS : Theo (1) ta cã :
KLNT (H) =
24
24
1,67.10
1u
1,66.10−
≈ .
Chó ý : Khèi l−îng nguyªn tö dïng
trong b¶ng tuÇn hoµn chÝnh lµ khèi
l−îng t−¬ng ®èi gäi lµ nguyªn tö khèi.
HS : Ghi chó ý.

cñng cè bµi
Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4, 5 (SGK).
D. t− liÖu tham kh¶o
• N¨m 1901, Perrin ®Ò xuÊt m« h×nh hµnh tinh : "Mçi nguyªn tö gåm hai
phÇn : mét phÇn lµ mét hay nhiÒu khèi tÝch ®iÖn d−¬ng rÊt m¹nh, kiÓu nh− MÆt
Trêi d−¬ng mµ ®iÖn tÝch rÊt lín, cßn phÇn kia lµ nh÷ng h¹t nhá, kiÓu nh−
nh÷ng hµnh tinh ©m, nh÷ng khèi nµy chuyÓn ®éng do t¸c dông cña nh÷ng lùc
®iÖn vµ ®iÖn tÝch ©m tæng céng b»ng ®óng ®iÖn tÝch d−¬ng, do ®ã nguyªn tö lµ
mét hÖ trung hoµ ®iÖn".
• N¨m 1903, Thomson ®Ò xuÊt m« h×nh tiÓu cÇu : "Nguyªn tö lµ mét qu¶ cÇu
nhá cã ®iÖn tÝch d−¬ng, nh÷ng electron chuyÓn ®éng bªn trong qu¶ cÇu nµy".
• N¨m 1911, Rutherford lµm thÝ nghiÖm t¸n x¹ h¹t α bëi l¸ vµng máng. KÕt
qu¶ cho thÊy m« h×nh Thomson lµ kh«ng ®óng. Do ®ã Rutherford ®· söa ®æi
Nguyªn tö
Proton
(p)
N¬tron
(n)
trung hoµ ®iÖn
Vá (c¸c electron)
mang ®iÖn ©m
qe = –qp = –1,6. 10–19
C = 1– = – e0
me = 9,1. 10–28
g ≈ 0,00055u
Lâi (h¹t nh©n)
mang ®iÖn d−¬ng
qp = +1,6. 10–19
C = 1+ =e0
mp = 1,67. 10–24
g ≈ 1u
qn = 0 (kh«ng mang ®iÖn)
mn = mp = 1u

m« h×nh hµnh tinh nh− sau : "Mét h¹t nh©n trung t©m duy nhÊt tÝch ®iÖn
d−¬ng, çc electron quay quanh h¹t nh©n theo nh÷ng quü ®¹o trßn".
Nh÷ng m« h×nh cæ ®iÓn nµy kh«ng nhÊt qu¸n. Khi chuyÓn ®éng trªn nh÷ng
quü ®¹o trßn, çc electron cã gia tèc ph¸p tuyÕn kh¸c kh«ng, mµ theo vËt lÝ cæ
®iÓn, th× h¹t tÝch ®iÖn cã gia tèc sÏ ph¸t n¨ng l−îng liªn tôc, dÉn ®Õn n¨ng l−îng
cña nguyªn tö gi¶m liªn tôc vµ electron dÇn dÇn sÏ r¬i vµo h¹t nh©n → Nguyªn tö
lµ mét hÖ kh«ng bÒn v÷ng.
• N¨m 1913, Bohr ®· kh¾c phôc tÝnh kh«ng nhÊt qu¸n cña m« h×nh
Rutherford b»ng çch vËn dông thuyÕt l−îng tö ho¸ cña Plank vµ chÊp nhËn
muèn cho quü ®¹o trªn lµ bÒn v÷ng th× b¸n kÝnh r cña quü ®¹o vµ vËn tèc v cña
electron ph¶i tho¶ m·n hÖ thøc :
me. v. r = n. víi n ∈ N*
vµ
h
2
=
π
gäi lµ h»ng sè Plank rót gän.
ChuÈn cña vect¬ vËn tèc v liªn hÖ víi b¸n kÝnh r theo hÖ thøc :
2
o e
e 1
v .
4 m r
=
πε
(εo lµ l−îng tö n¨ng l−îng tÝnh theo hÖ thøc εo = hγ).
§iÒu kiÖn l−îng tö ho¸ mevr = n dÉn ®Õn hÖ thøc :
2 2
2 2o o
2 2
e e
4
r n . n .
m .e .m .e
πε ε
= =
π
§¹i l−îng
2 2
o o
2 2
e e
4
m .e .m .e
πε ε
=
π
nµy ®ång nhÊt víi ®é dµi, nªn theo truyÒn
thèng, nã ®−îc gäi lµ b¸n kÝnh Bohr vµ kÝ hiÖu lµ ao :
2 2
o o
o 2 2
e e
4
a
m .e .m .e
πε ε
= =
π
→ Nh÷ng quü ®¹o bÒn v÷ng cña electron lµ nh÷ng vßng trßn cã b¸n kÝnh r sao
cho r = n2
.ao.

→ Cã thÓ suy ra nh÷ng gi¸ trÞ t−¬ng øng cña n¨ng l−îng toµn phÇn E cña
nguyªn tö. V× r bÞ l−îng tö ho¸ bëi n nªn E còng bÞ l−îng tö ho¸ bëi n theo
biÓu thøc :
4 2
e
n 2 2 2 2
o o o
m .e 1 e 1
E . .
8. .h n 8. . .a n
− −
= =
ε π ε
→ Tõ nh÷ng møc n¨ng l−îng cña m« h×nh Bohr vµ tõ gi¶ thuyÕt Einstein vÒ
n¨ng l−îng cña photon víi tÇn sè V, cã thÓ suy ra d¸ng vÎ cña phæ nguyªn tö hi®ro.
Tuy nhiªn m« h×nh Bohr kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®−îc phæ cña nh÷ng nguyªn tö kh¸c
nguyªn tö hi®ro. §©y lµ mét h¹n chÕ lín cña m« h×nh nµy.
• NhiÒu d÷ kiÖn thùc nghiÖm kh¸c (vÝ dô hiÖu øng Comptom) ®· thóc ®Èy
c¸c nhµ vËt lÝ më réng l−ìng tÝnh sãng – h¹t ra cho tÊt c¶ c¸c vi h¹t nh− ®· lµm víi
photon vµ m«n c¬ häc sãng cña de Broglie ®· xuÊt hiÖn trong hoµn c¶nh ®ã. C«ng
tr×nh cña de Broglie ®−îc bæ sung b»ng nh÷ng c«ng tr×nh cña Schrodinger,
Heisenberg, Pauli vµ Dirac vµ th−êng ®−îc gäi phæ biÕn lµ VËt lÝ l−îng tö vµ ®·
më ra cho ho¸ häc mét lÜnh vùc lÝ thó – ®ã lµ Ho¸ häc l−îng tö.
e. h−íng dÉn gi¶i bμi tËp trong sgk
1. C©u ®óng lµ B.
2. C©u ®óng lµ D.
3. C©u ®óng lµ C.
4. TØ sè vÒ khèi l−îng cña electron so víi proton.
31
27
9,1095.10 kg 1
1,6726.10 kg 1836
−
−
≈
TØ sè vÒ khèi l−îng cña electron so víi n¬tron :
31
27
9,1095.10 kg 1
1,6748.10 kg 1839
−
−
≈ .
5. a) Khèi l−îng riªng cña chÊt r¾n tÝnh theo c«ng thøc :
3
3
m(g)
d (g / cm )
V(cm )
= .

ThÓ tÝch cña 1 nguyªn tö Zn lµ : 34
V r
3
= π
r = 1,35. 10–1
nm = 1,35. 10–8
cm
→ −
= 8 34
V .3,14(1,35.10 )
3
= 10,29. 10–24
cm3
.
Khèi l−îng cña 1 nguyªn tö Zn lµ :
65. 1,66. 10–24
= 107,9. 10–24
g
→ 3
24
g
Zn 24 3 cm
107,9.10 g
d 10,48
10,29.10 cm
−
−
= =
Chó ý : Gi¸ trÞ khèi l−îng riªng nµy t−¬ng øng víi gi¶ thiÕt tÊt c¶ c¸c nguyªn
tö Zn ®−îc xÕp khÝt vµo nhau sao cho kh«ng cßn chç trèng nµo trong tinh thÓ (tinh
thÓ ®Æc khÝt). Thùc tÕ, trong tinh thÓ, c¸c nguyªn tö Zn chØ chiÕm h¬n 70% thÓ
tÝch, phÇn cßn l¹i lµ rçng nªn thùc tÕ khèi l−îng riªng cña Zn lµ 7,3 g/cm3
.
b) TÝnh khèi l−îng riªng cña h¹t nh©n nguyªn tö Zn :
ThÓ tÝch h¹t nh©n nguyªn tö Zn lµ 34
V r
3
= π
r = 2. 10–6
nm = 2. 10–13
cm
→ − −
= π = =3 13 3 39 34 4
V r .3,14.(2.10 ) 33,49.10 cm
3 3
Thùc tÕ, hÇu nh− toµn bé khèi l−îng cña nguyªn tö tËp trung ë h¹t nh©n nªn
khèi l−îng cña h¹t nh©n lµ :
65. 1,66. 10–24
= 107,9. 10–24
g
→ Khèi l−îng riªng cña h¹t nh©n nguyªn tö Zn lµ :
3
24
15 g
39 3 cm
107,9.10 g
3,22.10
33,49.10 cm
−
−
=
TiÕt 4 h¹t nh©n nguyªn tö
nguyªn tè ho¸ häc. ®ång vÞ

a. môc tiªu
• Gióp HS hiÓu ®−îc çc kh¸i niÖm ®iÖn tÝch h¹t nh©n, sè khèi, nguyªn tö
khèi vµ çch tÝnh.
• Tõ ®ã hiÓu ®−îc ®Þnh nghÜa nguyªn tè ho¸ häc vµ kÝ hiÖu nguyªn tö cña
nguyªn tè.
b. chuÈn bÞ cña GV vμ HS
• M¸y tÝnh, m¸y chiÕu, bót d¹, giÊy trong.
• M« h×nh hoÆc h×nh vÏ cÊu t¹o h¹t nh©n cña mét sè nguyªn tè.
c. tiÕn tr×nh d¹y – häc
kiÓm tra bμi cò vμ ch÷a bμi tËp vÒ nhμ
GV : Yªu cÇu 1 HS tr×nh bµy tãm t¾t
thµnh phÇn cÊu t¹o cña nguyªn tö vµ
cho biÕt ®iÖn tÝch, khèi l−îng çc h¹t
c¬ b¶n (p, n, e).
HS : Ph¶i tr×nh bµy ®−îc nguyªn tö
gåm 2 phÇn :
• H¹t nh©n (p, n)
p
n
p n
q 1
q 0
m m 1u
= +⎧
⎪
=⎨
⎪ = =⎩
• Líp vá electron (e)
e p
e
q q 1
m 0,00055u
= − = −⎧⎪
⎨
=⎪⎩
GV : Gäi 1 HS kh¸c lµm nhanh bµi tËp
tr¾c nghiÖm 1, 2, 3 (SGK) vµ 2 HS
kh¸c lªn b¶ng lµm bµi tËp 4, 5 (SGK).
GV : NhËn xÐt vµ cho ®iÓm.
HS : Lµm bµi tËp.

i. h¹t nh©n nguyªn tö (10 phót)
1. §iÖn tÝch h¹t nh©n
GV : ë bµi tr−íc c¸c em ®· biÕt h¹t
nh©n nguyªn tö gåm p vµ n nh−ng chØ
cã p mang ®iÖn. Mçi h¹t p mang ®iÖn
tÝch 1+. VËy suy ra sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch
cña h¹t nh©n ph¶i b»ng sè h¹t nµo
trong h¹t nh©n ?
GV : NÕu h¹t nh©n cã Z proton th× ®iÖn
tÝch cña h¹t nh©n b»ng Z+ vµ sè ®¬n vÞ
®iÖn tÝch h¹t nh©n b»ng Z.
HS : Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch cña h¹t nh©n
b»ng sè proton (p).
GV : §iÖn tÝch cña mçi h¹t e lµ 1– mµ
nguyªn tö trung hoµ vÒ ®iÖn, vËy cã
nhËn xÐt g× vÒ sè p vµ sè e trong
nguyªn tö ?
HS : Sè p = sè e.
¸p dông : Cho ®iÖn tÝch h¹t nh©n cña
nguyªn tö N lµ 7+. Hái nguyªn tö N cã
bao nhiªu p vµ bao nhiªu e ?
HS : Sè p = sè e = 7
GV : BiÓu thøc liªn hÖ gi÷a sè ®¬n vÞ
®iÖn tÝch h¹t nh©n Z, sè proton vµ sè
electron :
Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z = sè
proton = sè electron.
HS : Z = sè p = sè e.
2. Sè khèi

GV : Nªu ®Þnh nghÜa vÒ sè khèi A
→ C«ng thøc : A = Z + N
→ NhËn xÐt vÒ sè khèi A ?
HS : Ghi ®Þnh nghÜa vµ c«ng thøc :
A = Z + N
Z : sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n
(sè h¹t proton)
N : sè h¹t n¬tron
⇒ Sè khèi A lµ mét sè nguyªn.
GV : TÝnh sè khèi cña Li biÕt h¹t nh©n
Li cã 3 proton vµ 4 n¬tron ?
HS : A = 3 + 4 = 7.
GV kÕt luËn : Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t
nh©n Z vµ sè khèi A ®Æc tr−ng cho
h¹t nh©n vµ còng ®Æc tr−ng cho nguyªn
tö, v× khi biÕt Z vµ A cña mét nguyªn
tö sÏ biÕt ®−îc sè proton, sè electron
vµ c¶ sè n¬tron (N = A – Z) trong
nguyªn tö ®ã.
¸p dông : Trong nguyªn tö Na biÕt
A = 23, Z = 11. TÝnh sè h¹t c¬ b¶n p, n
vµ e trong nguyªn tö Na ?
HS : Na cã 11p, 11e vµ 23 – 11 = 12n.
ii. nguyªn tè ho¸ häc (12 phót)
1. §Þnh nghÜa
GV ®Æt vÊn ®Ò : TÝnh chÊt ho¸ häc cña
mét nguyªn tè phô thuéc vµo sè electron
vµ do ®ã phô thuéc vµo sè ®¬n vÞ
®iÖn tÝch h¹t nh©n Z cña nguyªn tö →
c¸c nguyªn tö cã cïng sè ®¬n vÞ ®iÖn
tÝch h¹t nh©n Z th× cã cïng tÝnh chÊt
ho¸ häc.

GV chiÕu lªn mµn h×nh ®Þnh nghÜa :
Nguyªn tè ho¸ häc lµ nh÷ng nguyªn tö
cã cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n.
HS : Ghi ®Þnh nghÜa.
GV : TÊt c¶ c¸c nguyªn tö cã cïng sè
®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n lµ 11 ®Òu
thuéc nguyªn tè natri. Chóng ®Òu cã
11p vµ 11e.
GV : Cho ®Õn nay, ng−êi ta biÕt kho¶ng
92 nguyªn tè ho¸ häc cã trong tù nhiªn
vµ kho¶ng 18 nguyªn tè nh©n t¹o ®−îc
tæng hîp trong c¸c phßng thÝ nghiÖm
h¹t nh©n.
(GV chiÕu b¶ng tuÇn hoµn lªn mµn h×nh).
2. Sè hiÖu nguyªn tö
GV : ChiÕu lªn mµn h×nh ®Þnh nghÜa :
Sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn
tö cña mét nguyªn tè gäi lµ sè hiªu
nguyªn tö cña nguyªn tè ®ã, kÝ hiÖu lµ Z.
HS : Ghi ®Þnh nghÜa
GV : T×m sè hiÖu nguyªn tö cña
nguyªn tè Natri ?
HS : Z1Na = 11
3. KÝ hiÖu nguyªn tö
GV : ChiÕu lªn mµn h×nh, kÝ hiÖu mét
nguyªn tö :
HS : Ghi kÝ hiÖu nguyªn tö.

⎧
⎪
⎪⎪
⎨
⎪
⎪
⎪⎩
A
Z
X : KÝ hiÖu ho¸ häc cña
nguyªn tè
X Z : Sè hiÖu nguyªn tö (sè
®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n)
A : Sè khèi (A = Z + N)
GV : Nguyªn tö Na cã 11p, 11e vµ 12n.
H·y cho biÕt kÝ hiÖu nguyªn tö Na ?
HS : A = 11 + 12 = 23
23
11 Na
GV : KÝ hiÖu nguyªn tö oxi :
16
8 O
HS : Nguyªn tö O cã 8p, 8e vµ 8n.
H·y cho biÕt nguyªn tö O cã bao nhiªu
p, n, e ?
iii. ®ång vÞ
GV : H·y tÝnh sè p, sè n, cña çc
nguyªn tö sau :
1
1 H
(Proti)
2
1 H
(§¬teri)
3
1 H
(Triti)
HS : Tr¶ lêi
Proti : ChØ cã 1p, kh«ng cã n.
§¬teri : 1p, 1n.
Triti : 1p, 2n.
GV : H·y cho biÕt ®iÓm chung cña çc
nguyªn tö trªn ?
GV : Çc nguyªn tö trªn cã khèi l−îng
nh− thÕ nµo ? T¹i sao ?
HS : §Òu cã cïng proton (1p) nªn cã
cïng ®iÖn tÝch h¹t nh©n.
HS : Chóng cã khèi l−îng kh¸c nhau
v× h¹t nh©n cña chóng cã sè n¬tron
kh¸c nhau.
GV : Çc nguyªn tö trªn thuéc cïng
mét nguyªn tè ho¸ häc (nguyªn tè
HS : §ång vÞ lµ nh÷ng nguyªn tö cña
cïng mét nguyªn tè ho¸ häc cã cïng

hi®ro) gäi lµ çc ®ång vÞ. VËy mét em
h·y cho biÕt kh¸i niÖm ®ång vÞ ?
GV : Hi®ro trong tù nhiªn lµ hçn hîp
cña 3 ®ång vÞ :
1
1 H (99,984 sè nguyªn tö)
2
1 H (0,016 sè nguyªn tö)
3
1 H (rÊt Ýt)
sè proton nh−ng kh¸c nhau vÒ sè
n¬tron nªn sè khèi (A) cña chóng kh¸c
nhau.
cñng cè – bµi tËp vÒ nhµ
Bµi tËp : 1, 2 (SGK)
TiÕt 5 h¹t nh©n nguyªn tö
nguyªn tè ho¸ häc. ®ång vÞ (tiÕp)
A. Môc tiªu
1. HS hiÓu ®−îc kh¸i niÖm ®ång vÞ.
2. BiÕt çch tÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña çc nguyªn tè ho¸ häc.
• GV : Phãng to h×nh 1.4 (SGK).
• HS : ¤n l¹i kh¸i niÖm h¹t nh©n nguyªn tö, nguyªn tè ho¸ häc.
c. tiÕn tr×nh bμi gi¶ng
kiÓm tra bμi cò vμ ch÷a bμi tËp

GV : Gäi 3 HS lµm bµi tËp sè 1, 2 vµ 4
(SGK).
HS : Lªn b¶ng lµm bµi tËp.
IV. nguyªn tö khèi vμ c¸c nguyªn tö khèi trung b×nh
cña c¸c nguyªn tè hãa häc
1. Nguyªn tö khèi
GV : Nªu ®Þnh nghÜa vÒ nguyªn tö khèi
theo SGK : Nguyªn tö khèi cña mét
nguyªn tö cho biÕt khèi l−îng cña
nguyªn tö ®ã nÆng gÊp bao nhiªu lÇn
®¬n vÞ khèi l−îng nguyªn tö (u).
HS : Ghi ®Þnh nghÜa.
GV : BiÕt nguyªn tö Mg cã 12p, 12n vµ
12e. TÝnh nguyªn tö khèi cña Mg vµ tØ
sè khèi l−îng cña electron trong nguyªn
tö so víi khèi l−îng toµn nguyªn tö ?
HS : m12p = 1,6726. 10–27
kg × 12 =
= 20,0712. 10–27
kg.
m12n = 1,6748. 10–27
kg × 12 =
= 20,0976. 10–27
kg.
m12e = 9,1095. 10–31
kg × 12 =
= 0,0109. 10–27
kg.
→ Khèi l−îng nguyªn tö
Mg = m(12p + 12n + 12e) =
= 40,1797. 10–27
kg.
→ Khèi l−îng nguyªn tö Mg tÝnh ra u :
−
−
≈
27
27
40,1797.10 kg
24,197u
1,6605.10 kg
→ Nguyªn tö khèi cña Mg :

=
24,2039u
24,2039
1u
→ TØ sè :
=
Khèi l−îng c¸c e
Khèi l−îng nguyªn tö Mg
−
−
=
27
27
0,0109.10 kg
40,1797.10 kg
= 0,00027 ≈ 0,0003
GV kÕt luËn :
• Khèi l−îng cña e qu¸ nhá bÐ
(kho¶ng 3 phÇn v¹n cña khèi l−îng
toµn nguyªn tö) → Khèi l−îng cña
nguyªn tö ≈ Khèi l−îng cña h¹t nh©n
= mp + mn.
• V× khèi l−îng cña mçi h¹t proton
hoÆc n¬tron ®Òu xÊp xØ 1 u → Nguyªn
tö khèi coi nh− b»ng sè khèi (khi
kh«ng cÇn ®é chÝnh x¸c cao).
¸p dông : X¸c ®Þnh nguyªn tö khèi cña
photpho (P), biÕt Z = 15 vµ N = 16.
HS : Khèi l−îng cña mét nguyªn tö lµ
15 + 16 = 31 u.
→ Nguyªn tö khèi cña P lµ 31.
2. Nguyªn tö khèi trung b×nh
GV : HÇu hÕt nguyªn tè ho¸ häc lµ hçn
hîp cña nhiÒu ®ång vÞ nªn nguyªn tö
khèi cña mét nguyªn tè lµ nguyªn tö
khèi trung b×nh cña hçn hîp c¸c ®ång

vÞ tÝnh theo phÇn tr¨m sè nguyªn tö
cña mçi ®ång vÞ.
GV : NÕu gäi A1, A2, ... Ai lµ nguyªn tö
khèi cña çc ®ång vÞ vµ x1, x2, ... xi lµ
% sè nguyªn tö cña çc ®ång vÞ t−¬ng
øng. H·y tÝnh nguyªn tö khèi trung
b×nh (Ā) ?
HS :
1 1 2 2 i i
1 2 i
A x A x ... A x
A
x x ... x
+ + +
=
+ + +
= 1 1 2 2 i iA x A x ... A x
100
+ + +
¸p dông : Trong tù nhiªn Clo tån t¹i 2
®ång vÞ :
35
17 Cl chiÕm 75,77% sè nguyªn tö.
37
17 Cl chiÕm 24,23% sè nguyªn tö.
TÝnh nguyªn tö khèi cña Clo ?
HS :
Cl
35.75,77 37.24,23
A 35,5
100
+
= ≈
Ho¹t ®éng 4
cñng cè bμi – h−íng dÉn gi¶i bμi tËp (20 phót)
GV : H−íng dÉn HS lµm çc bµi tËp 3, 5, 6, 7, 8 (SGK).
Bµi tËp vÒ nhµ : Trong tù nhiªn nguyªn tè clo cã hai ®ång vÞ 35
Cl vµ 37
Cl cã % sè
l−îng nguyªn tö t−¬ng øng lµ 75% vµ 25%. Nguyªn tè ®ång cã 2 ®ång vÞ trong ®ã
63
Cu chiÕm 73% sè l−îng nguyªn tö. BiÕt ®ång vµ clo t¹o ®−îc hîp chÊt CuCl2
trong ®ã Cu chiÕm 47,228% khèi l−îng. X¸c ®Þnh ®ång vÞ thø hai cña ®ång ?
d. h−íng dÉn gi¶i bμi tËp SGK
1. §¸p ¸n C.
2. §¸p ¸n D.
3. §¸p ¸n B
4. ThÝ dô : 7
3 Li cho ta biÕt :

– Sè hiÖu nguyªn tö cña nguyªn tè Li lµ 3, ®iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö lµ 3+,
trong h¹t nh©n cã 3 proton vµ (7 – 3 = 4 n¬tron).
– Vá nguyªn tö Li cã 3 eletron.
– Nguyªn tö khèi cña Li lµ 7u.
5. Gäi x lµ % sè l−îng nguyªn tö cña ®ång vÞ 65
Cu.
65x 63(100 x)
100
+ −
= 63,54 → x = 27% 65
Cu → 73% 63
Cu.
6. Trong n−íc nguyªn chÊt chøa chñ yÕu ®ång vÞ 1
1 H vµ 2
1 H .
Gäi x lµ % sè nguyªn tö ®ång vÞ 2
1 H ta cã :
2x 1.(100 x)
100
+ −
= 1,008 → x = 0,8
2
g
mlH Od 1= → 1ml H2O cã khèi l−îng 1g.
2
g
molH OM 18= → 1g H2O cã sè mol lµ
1
18
mol H2O.
1mol ph©n tö H2O cã 6,02. 1023
ph©n tö H2O.
→ 1ml H2O hay
1
18
mol H2O cã
23
6,02.10
18
ph©n tö H2O.
1 ph©n tö H2O cã 2 nguyªn tö H → sè nguyªn tö H cña c¶ 2 ®ång vÞ cã trong
1ml H2O hay
23
6,02.10
18
ph©n tö H2O lµ
23
2. 6,02.10
18
.
→ sè nguyªn tö cña ®ång vÞ 2
1 H lµ
23
202.6,02.10 0,8
. 5,35.10
18 100
= (nguyªn tö).
7. Theo tØ lÖ ®Ò bµi, ta cã :
16
O 17
O 18
O

99,757 nguyªn tö 0,039 nguyªn tö 0,204 nguyªn tö
? 1 nguyªn tö ?
⇒ Sè nguyªn tö 16
O lµ
99,757
2558
0,039
= nguyªn tö.
Sè nguyªn tö 18
O lµ
0,204
5
0,039
= nguyªn tö.
8. Ta cã :
Ar
40.99,6 38.0,063 36.0,337
A 39,98
100
+ +
= =
→ Khèi l−îng mol nguyªn tö Ar lµ 39,98g.
ë ®ktc th× 1mol Ar hay 39,98g cã thÓ tÝch lµ 22,4 lÝt.
→ 20g Ar cã thÓ tÝch ë ®ktc lµ :
22,4.20
11,205
39,98
= l.
E. t− liÖu tham kh¶o
Theo hÖ thøc thøc Anhxtanh : ΔE = Δm. C2
th× khi tæng hîp h¹t nh©n tõ nh÷ng
proton vµ n¬tron lu«n lu«n cã hiÖn t−îng hôt khèi l−îng vµ khèi l−îng hôt nµy lµ
®¸ng kÓ v× n¨ng l−îng gi¶i phãng lµ rÊt lín. V× vËy kh«ng nªn nãi mét çch kh¼ng
®Þnh lµ khèi l−îng cña h¹t nh©n b»ng tæng khèi l−îng cña çc proton vµ çc n¬tron
t¹o thµnh.
§iÒu nµy cho phÐp gi¶i thÝch t¹i sao oxi cã 3 ®ång vÞ 16
O, 17
O, vµ 18
O nh−ng
nguyªn tö khèi trung b×nh l¹i lµ 15,993 < 16 ?
Trong tù nhiªn oxi cã 3 ®ång vÞ víi % sè nguyªn tö nh− sau : 16
O (99,762%),
17
O (0,038%), 18
O (0,200%). Trªn thùc tÕ, khèi l−îng h¹t nh©n nhá h¬n tæng khèi

l−îng cña proton vµ n¬tron t¹o nªn h¹t nh©n v× hiÖn t−îng hôt khèi. Do ®ã, khi
x¸c ®Þnh b»ng thùc nghiÖm khèi l−îng çc ®ång vÞ cña oxi nh− sau : 16
O lµ
15,99491 u ; 17
O lµ 16,99914 u vµ 18
O lµ 17, 99916 u. V× vËy nguyªn tö khèi
trung b×nh cña oxi lµ :
15,99491.99,762 16,99914.0,038 17,99916.0,200
A
100
+ +
=
= 15,9993 u.
Còng dùa vµo hiÖn t−îng hôt khèi cã thÓ gi¶i thÝch ®−îc th¾c m¾c : T¹i sao
nguyªn tö cacbon ®−îc cÊu t¹o bëi 6 proton, 6 n¬tron vµ 6 electron mµ mçi proton
còng nh− n¬tron ®Òu cã khèi l−îng lín h¬n 1u thÕ nh−ng nguyªn tö cacbon l¹i cã
khèi l−îng chÝnh x¸c b»ng 12u ?
§iÒu nµy còng gi¶i thÝch v× sao mÆt trêi to¶ ra mét n¨ng l−îng khæng lå vµ cã
thÓ coi nh− vÜnh cöu, v× ®ã lµ n¨ng l−îng cña ph¶n øng nhiÖt h¹ch : Sù kÕt hîp
tõng cÆp 2 h¹t nh©n nguyªn tö 2
1 H ®Ó t¹o ra h¹t nh©n nguyªn tö 4
2 He.
TiÕt 6 luyÖn tËp : thμnh phÇn nguyªn tö
A. Môc tiªu
1. Cñng cè kiÕn thøc vÒ : Thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn tö, h¹t nh©n nguyªn tö,
kÝch th−íc, khèi l−îng, ®iÖn tÝch cña çc h¹t, ®Þnh nghÜa nguyªn tè ho¸ häc,
kÝ hiÖu nguyªn tö, ®ång vÞ, nguyªn tö khèi, nguyªn tö khèi trung b×nh.
2. RÌn luyÖn kÜ n¨ng x¸c ®Þnh sè electron, proton, n¬tron vµ nguyªn tö khèi
khi biÕt kÝ hiÖu nguyªn tö, tÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh khi biÕt % sè
nguyªn tö çc ®ång vÞ vµ ng−îc l¹i.

• GV : M¸y chiÕu, giÊy trong, bót d¹, hÖ thèng bµi tËp vµ c©u hái gîi ý.
• HS : ¤n tËp çc kiÕn thøc vµ thµnh phÇn nguyªn tö th«ng qua ho¹t ®éng
gi¶i bµi tËp.
a. kiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng
GV : KiÓm tra 3 HS.
1. Cho biÕt thµnh phÇn cÊu t¹o nguyªn
tö vµ khèi l−îng, ®iÖn tÝch cña çc h¹t
t¹o nªn nguyªn tö ?
HS : Nguyªn tö bao gåm h¹t nh©n
mang ®iÖn tÝch d−¬ng (p, n) vµ
electron mang ®iÖn tÝch ©m (e) :
mp = mn ≈ 1u
qp = 1+ vµ qn = 0
me ≈ 0,00055u
qe = 1–
2. Mèi quan hÖ çc h¹t trong nguyªn
tö víi sè ®¬n vÞ ®iÖn tÝch h¹t nh©n Z ?
HS : Z = sè p = sè e
3. Tr×nh bµy kÝ hiÖu nguyªn tö ? §Þnh
nghÜa nguyªn tè ho¸ häc ? §ång vÞ ?
C«ng thøc tÝnh nguyªn tö khèi trung
b×nh cña çc ®ång vÞ ?
HS : Tr¶ lêi theo SGK.
b. bμi tËp ¸p dông
GV : ChiÕu ®Ò bµi tËp 1 :
Bµi 1.
a) H·y tÝnh khèi l−îng (kg) cña
nguyªn tö nit¬ (gåm 7p, 7n, 7e).
HS : ChuÈn bÞ 2 phót

b) TÝnh tØ sè khèi l−îng cña e trong
nguyªn tö nit¬ so víi khèi l−îng cña
toµn nguyªn tö.
GV : Tõ sè liÖu b¶ng 1 cã thÓ tÝnh khèi
l−îng cña 7p, 7n vµ 7e
→ Khèi l−îng (kg) cña nguyªn tö
nit¬ ?
HS : m7p = 1,6726. 10–27
kg × 7 =
= 11,7082. 10–27
kg
m7n = 1,6748. 10–27
kg × 7 =
= 11,7236. 10–27
kg
m7e = 9,1094. 10–31
× 7 =
= 0,0064. 10–27
kg
→ mN = 23,4382. 10–27
kg
GV : H·y lËp tØ sè gi÷a khèi l−îng çc
e so víi khèi l−îng cña nguyªn tö nit¬
→ NhËn xÐt ?
HS :
27
e
27
N
m 0,0064.10 kg
m 23,4382.10 kg
−
−
=
= 0,00027 ≈ 0,0003.
→ NhËn xÐt : Khèi l−îng çc e qu¸ nhá
bÐ → khèi l−îng nguyªn tö coi b»ng
khèi l−îng cña h¹t nh©n (bá qua khèi
l−îng e).
Bµi 2. TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh
cña nguyªn tè K biÕt r»ng trong tù
nhiªn thµnh ph©n % çc ®ång vÞ cña K
lµ 93,258% 39
19 K ; 0,012% 40
19 K vµ
6,730% 41
19 K .

GV : ¸p dông c«ng thøc tÝnh KA vµ
cho biÕt gi¸ trÞ trung b×nh gÇn víi sè
khèi nµo nhÊt ? T¹i sao ?
HS :
K
39.93,258 40.0,012 41.6,730
A
100
+ +
=
= 39,13484 ≈ 39
(% ®ång vÞ 39
K lµ lín nhÊt).
Bµi 3. a) §Þnh nghÜa nguyªn tè ho¸ häc.
b) KÝ hiÖu nguyªn tö cho biÕt nh÷ng
®Æc tr−ng g× cña nguyªn tö cña mét
nguyªn tè ho¸ häc, lÊy vÝ dô nguyªn tö
kali.
HS : ChuÈn bÞ 2 phót
39
19
19p
K 19e
20n
⎧
⎪
⎨
⎪
⎩
→ Z = 19, A = 39, N = 20.
Bµi 4. C¨n cø vµo ®©u mµ ng−êi ta biÕt
ch¾c ch¾n r»ng gi÷a nguyªn tè H (Z =
1) vµ nguyªn tè urani (Z = 92) chØ cã
90 nguyªn tè ?
GV : ChiÒu ®Ò bµi tËp 5 :
HS : Mçi gi¸ trÞ Z chØ cã 1 nguyªn tè
→ tõ Z = 1 ®Õn Z = 92 cã 90 gi¸ trÞ Z
→ cã 90 nguyªn tè cã Z tõ 2 ®Õn 91.
Bµi 5. TÝnh b¸n kÝnh gÇn ®óng cña
nguyªn tö canxi biÕt thÓ tÝch cña 1 mol
canxi tinh thÓ b»ng 25,87cm3
. BiÕt
trong tinh thÓ, c¸c nguyªn tö canxi chØ
chiÕm 74% thÓ tÝch, cßn l¹i lµ khe trèng.
GV : Trong tinh thÓ canxi, thùc tÕ c¸c
nguyªn tö canxi chØ chiÕm 74% thÓ
tÝch, cßn l¹i lµ khe trèng. VËy thÓ tÝch
thùc cña 1 mol nguyªn tö canxi lµ bao
nhiªu ?
HS : V1 mol nguyªn tö Ca =
74
25,87.
100
=
= 19,15(cm3
).

GV : Theo ®Þnh luËt Avogadro, 1 mol
nguyªn tö canxi cã 6.1023
nguyªn tö.
VËy thÓ tÝch cña nguyªn tö Ca lµ bao
nhiªu ?
HS : −
= ≈ 23 3
23
19,15
V 3.10 (cm )
6.10
GV : NÕu coi nguyªn tö Ca lµ mét qu¶
cÇu th× b¸n kÝnh cña nã lµ bao nhiªu ?
HS :
23
3 3
3V 3.3.10
r
4 4.3,14
−
= =
π
≈
≈ 1,93. 10–8
(cm).
Bµi 6. ViÕt c«ng thøc çc lo¹i ph©n tö
®ång (II) oxit, biÕt r»ng ®ång vµ oxi cã
çc ®ång vÞ sau :
65 63 16 17 18
29 29 8 8 8Cu, Cu, vµ O, O, O .
GV : BiÕt c«ng thøc ®ång (II) oxit lµ
CuO. H·y viÕt c«ng thøc CuO víi çc
®ång vÞ 65 63
29 29Cu, Cu víi çc ®ång vÞ
16 17 18
8 8 8O, O, O ?
HS : Cã 6 c«ng thøc :
65
Cu16
O, 65
Cu17
O,65
Cu18
O.
63
Cu16
O,63
Cu17
O, 63
Cu18
O.
bμi tËp vÒ nhμ
Bµi tËp :
1. Oxi cã 3 ®ång vÞ 16 17 18
8 8 8O, O, O víi thµnh phÇn % sè l−îng çc ®ång vÞ t−¬ng
øng lµ x1, x2, x3 tho¶ m·n x1 = 15x2 vµ x1 – x2 = 21x3.
TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña oxi ? (§S : OA 16,14= ).
2. Mage cã 2 ®ång vÞ lµ X vµ Y. Nguyªn tö khèi cña X b»ng 24. §ång vÞ Y h¬n
X mét n¬tron. Sè nguyªn tö cña X vµ Y tØ lÖ 3 : 2.
TÝnh nguyªn tö khèi trung b×nh cña mage ? (§S : MgA 24,4= ).

TiÕt 7 cÊu t¹o vá nguyªn tö
A. Môc tiªu
• HS hiÓu ®−îc trong nguyªn tö, electron chuyÓn ®éng quanh h¹t nh©n t¹o
nªn vá electron cña nguyªn tö.
• HS hiÓu ®−îc cÊu t¹o ®¬n gi¶n vÒ vá electron cña nguyªn tö : Kh¸i niÖm
líp, ph©n líp electron, obitan nguyªn tö.
• GV : Phãng to h×nh 1.6 (SGK), phÇn mÒm obital viewer, m¸y chiÕu.
• HS : ChuÈn bÞ bµi ®äc thªm : Kh¸i niÖm vÒ obital nguyªn tö (tr. 22, SGK).
GV : KiÓm tra bµi cò 1 HS : Thµnh
phÇn cÊu t¹o nguyªn tö ?
HS : Nguyªn tö gåm h¹t nh©n vµ vá
electron.
GV : Gäi 2 HS lªn ch÷a bµi 1 vµ 2. HS1 : Bµi 1.
x1 – x2 = 15x2 – x2 = 14x2 = 21x3
→ 3 2 2
14 2
x x x
21 3
= =
A1 = 16, A2 = 17, A3 = 18.
→
2 2 2
0
2 2 2
2
16.15x 17x 18. x
3A
2
15x x x
3
+ +
=
+ +
= 16,14

HS2 : Bµi 2.
Gäi x1, x2 lµ thµnh phÇn % sè nguyªn
tö cña 2 ®ång vÞ X vµ Y.
x1 : x2 = 3 : 2 → 2 1
2
x x
3
=
A1 = 24, A2 = 24 + 1 = 25
→
1
1
Mg
1
1
2x
24x 25.
3A
2x
x
3
+
= =
+
=
24.3 25.2
24,4
5
+
=
i. sù chuyÓn ®éng cña çc electron
trong nguyªn tö
GV : Giíi thiÖu m« h×nh nguyªn tö cña
R¬-d¬-pho, Bo vµ Xom-m¬-phen (H×nh
1.6 SGK). H−íng dÉn HS ®äc SGK ®Ó
rót ra kÕt luËn :
HS : Ghi çc kÕt luËn.
• M« h×nh hµnh tinh nguyªn tö cña
R¬-d¬-pho, Bo vµ Xom-m¬-phen cã t¸c
dông rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn lÝ thuyÕt
cÊu t¹o nguyªn tö, nh−ng kh«ng ®Çy
®ñ ®Ó gi¶i thÝch mäi tÝnh chÊt cña
nguyªn tö.
• Ngµy nay, ng−êi ta ®· biÕt çc e

chuyÓn ®éng rÊt nhanh xung quanh
h¹t nh©n nguyªn tö kh«ng theo nh÷ng
quü ®¹o x¸c ®Þnh t¹o nªn vá electron
cña nguyªn tö.
• Sè electron ë vá electron cña
nguyªn tö cña mét nguyªntè ®óng
b»ng sè proton trong h¹t nh©n nguyªn
tö vµ còng b»ng sè thø tù Z cña
nguyªn tö nguyªn tè ®ã trong b¶ng
tuÇn hoµn.
• Khu vùc kh«ng gian xung quanh
h¹t nh©n mµ t¹i ®ã x¸c suÊt cã mÆt
electron lµ lín nhÊt (kho¶ng 90%) gäi
lµ Obitan nguyªn tö, kÝ hiÖu lµ AO
(Atomic Orbital). Mçi AO chøa tèi ®a
2e.
ii. líp electron vμ ph©n líp electron

GV : Trong vá nguyªn tö, çc electron
chÞu lùc hót bëi h¹t nh©n. Do electron
chuyÓn ®éng xung quanh h¹t nh©n cã
thÓ ë gÇn hay xa nh©n mµ n¨ng l−îng
cÇn cung cÊp ®Ó t¸ch eclectron ph¶i
kh¸c nhau. Nh÷ng e ë gÇn h¹t nh©n
nhÊt, liªn kÕt víi h¹t nh©n cµng m¹nh,
®é bÒn cµng cao (khã t¸ch ra khái
nguyªn tö), ta nãi chóng cã møc n¨ng
l−îng thÊp. Ng−îc l¹i, nh÷ng e ë cµng
xa nh©n, liªn kÕt víi h¹t nh©n cµng
yÕu, ®é bÒn cµng thÊp (cµng dÔ bÞ t¸ch
ra khái nguyªn tö), ta nãi chóng cã
n¨ng l−îng cµng cao.
B©y giê ta t×m hiÓu xem çc e trong
nguyªn tö s¾p xÕp theo quy luËt nµo ?
1. Líp electron
GV : Tuú theo møc n¨ng l−îng cao hay
thÊp mµ çc electron trong vá nguyªn
tö ®−îc ph©n bè theo tõng líp electron :
HS : Ghi kh¸i niÖm líp vµ kÝ hiÖu líp
electron.
• Líp electron gåm nh÷ng electron
cã n¨ng l−îng gÇn b»ng nhau.
• Cã tèi ®a 7 líp ®−îc ®¸nh sè tõ
trong ra ngoµi vµ gäi theo thø tù :
Líp e (n) 1 2 3 4 5 6 7
Tªn líp K L M N O P Q
• Çc líp ®−îc s¾p xÕp theo thø tù
n¨ng l−îng t¨ng dÇn tõ thÊp ®Õn cao
t−¬ng øng víi n = 1, 2, 3, ...
• Trong mçi líp çc electron cã
n¨ng l−îng gÇn b»ng nhau.
2. Ph©n líp electron
GV : H−íng dÉn HS ®äc SGK ®Ó rót ra
nhËn xÐt.
HS : Ghi çc nhËn xÐt :
• Mçi líp e l¹i ph©n chia thµnh çc
ph©n líp.

• Çc electron trªn cïng mét ph©n
líp cã møc n¨ng l−îng b»ng nhau.
• Electron ë ph©n líp nµo cã tªn cña
ph©n líp Êy. Çc ph©n líp ®−îc kÝ hiÖu
b»ng çc ch÷ s, p, d, f, ...
• Sè ph©n líp trong mçi líp b»ng sè
thø tù cña líp ®ã.
GV : H·y cho biÕt sè ph©n líp vµ kÝ
hiÖu ph©n líp cña çc líp n = 1 → 3 ?
HS :
• Líp thø nhÊt (líp K, n = 1) :
cã 1 ph©n líp → kÝ hiÖu lµ 1s
• Líp thø hai (líp L, n = 2) :
cã 2 ph©n líp → kÝ hiÖu lµ 2s vµ 2p.
• Líp thø 3 (líp M, n = 3) :
cã 3 ph©n líp → kÝ hiÖu 3s, 3p vµ 3d.
GV : Sè l−îng çc AO trong mét ph©n
líp phô thuéc vµo ®Æc ®iÓm cña ph©n
líp. Cô thÓ :
Ph©n líp s → cã 1 AO
Ph©n líp p → cã 3 AO
Ph©n líp d → cã 5 AO
Ph©n líp f → cã 7 AO
HS :
Ph©n líp s p d f
Sè AO 1 3 5 7
cñng cè bμi tËp vμ bμi tËp vÒ nhμ

GV yªu cÇu HS n¾m v÷ng :
• Kh¸i niÖm vµ kÝ hiÖu líp, ph©n líp electron.
• Kh¸i niÖm AO vµ sè l−îng c¸c AO trong mét ph©n líp.
Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2 (SGK).
TiÕt 8 cÊu t¹o vá nguyªn tö (tiÕp)
A. Môc tiªu
• TÝnh ®−îc sè electron tèi ®a trong mét AO, ph©n líp vµ líp electron.
• ViÕt ®−îc s¬ ®å sù ph©n bè electron trªn c¸c líp cña mét sè nguyªn tö
• GV : Phãng to h×nh 1.7 (SGK), m¸y chiÕu, m¸y tÝnh.
• HS : ¤n l¹i kh¸i niÖm AO, líp, ph©n líp vµ kÝ hiÖu.
GV : KiÓm tra 1 HS vÒ kh¸i niÖm vµ kÝ
hiÖu AO, ph©n líp vµ líp electron.
HS : Tr¶ lêi theo néi dung tiÕt tr−íc.

GV : Gäi 2 HS kh¸c lªn gi¶i bµi tËp 1,
2 (SGK).
HS1 : (Bµi 1)
Nguyªn tö M cã 75e → Z = 75
cã 110n → A = 75 + 110 = 185.
→ KÝ hiÖu cña nguyªn tö M lµ :
185
75 M (®¸p ¸n A).
HS2 : (Bµi 2)
19p vµ 20n → A = 39
→ §¸p ¸n B : 39
19 K .
GV : NhËn xÐt vµ cho ®iÓm
iii. sè electron tèi ®a trong mét ph©n líp, mét líp
GV : H·y cho biÕt sè electron tèi ®a
trong 1 AO ?
HS : 2 electron
GV : Sè AO trong c¸c ph©n líp s, p, d,
f ?
HS :
Ph©n líp s p d f
Sè AO 1 3 5 7
GV : Dùa vµo sè e tèi ®a trong 1 AO
→ sè e tèi ®a trong 1 ph©n líp vµ
trong 1 líp (xÐt 3 líp ®Çu n = 1 → 3).
GV : §iÒn sè e tèi ®a cña ph©n líp vµ
cña líp vµo b¶ng sau :
HS : §iÒn vµo b¶ng :

Líp
K
n = 1
L
n = 2
M
n = 3
Ph©n líp s s p s p d
Sè AO 1 1 3 1 3 5
Sè e
tèi ®a cña
ph©n líp
Sè e tèi ®a
cña líp
Líp
K
n = 1
L
n = 2
M
n = 3
Ph©n líp s s p s p d
Sè AO 1 1 3 1 3 5
Sè e
tèi ®a cña
ph©n líp
2 2 6 2 6 10
Sè e tèi ®a
cña líp
2 8 18
GV : Tõ kÕt qu¶ b¶ng trªn cã thÓ suy ra
sè e tèi ®a cña líp n b»ng bao nhiªu ?
HS : Sè electron tèi ®a cña líp n lµ 2n2
.
GV : Tõ c«ng thøc tÝnh ®ã h·y suy ra
sè e tèi ®a cña líp thø t− (líp N, n = 4)
lµ bao nhiªu ?
HS : n = 4 → sè e tèi ®a cña líp N lµ
2.42
= 32 electron.
GV : H·y cho biÕt sù ph©n bè electron
trªn çc ph©n líp ?
HS : §iÒn vµo chç trèng cña b¶ng :
Líp Sè e tèi ®a
cña líp
Ph©n bè e
trªn çc
ph©n líp
K (n = 1) 2 1s2
L (n = 2) 8
M (n = 3) 18
Líp Sè e tèi ®a
cña líp
Ph©n bè e
trªn çc
ph©n líp
K (n = 1) 2 1s2
L (n = 2) 8 2s2
2p6
M (n = 3) 18 3s2
3p6
3d10

thÝ dô ¸p dông
GV : H−íng dÉn HS lµm thÝ dô trong
SGK (GV chiÕu lªn mµn h×nh) :
VÝ dô : X¸c ®Þnh sè líp e cña çc
nguyªn tö sau 14 24
7 12N vµ Mg
GV : H·y cho biÕt nguyªn tö N cã bao
nhiªu p, n, e ?
HS : Z = 7 → N cã 7e, 7p, vµ 14 – 7 =
7n.
GV : H·y cho biÕy sù ph©n bè çc e
trong líp vá cña nguyªn tö N trªn çc
líp.
HS : 7e trong líp vá ®−îc ph©n bè nh−
sau : 2e trªn líp K (n = 1) vµ 5e trªn
líp L (n = 2).
GV : H−íng dÉn HS vÏ s¬ ®å ph©n bè
e trªn çc líp cña nguyªn tö N.
HS : Quan s¸t h×nh 1.7 vµ vÏ vµo vë.
GV : H−íng dÉn t−¬ng tù cho HS víi
nguyªn tö Mg.
cñng cè bμi – bμi tËp vÒ nhμ
7+

• Träng t©m : Çch tÝnh sè e tèi ®a trong 1 ph©n líp vµ 1 líp.
• Bµi tËp : 3, 4, 5, 6 (SGK)
1. §¸p ¸n : A
2. §¸p ¸n : B
3. §¸p ¸n : B
4. §¸p ¸n : D
5. Theo SGK
6. a) Z = 18 → Ar cã 18p vµ 40 – 18 = 22n → 18e
b) Sù ph©n bè electron trªn çc líp : 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
.
TiÕt 9 cÊu h×nh electron cña nguyªn tö
A. Môc tiªu
3. Gióp HS hiÓu ®−îc quy luËt s¾p xÕp çc electron trong vá electron.
4. BiÕt vËn dông viÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö thuéc 20 nguyªn tè ®Çu
b¶ng tuÇn hoµn.
• GV : Phãng to h×nh 1.10 vµ b¶ng cÊu h×nh e nguyªn tö cña 20 nguyªn tè
®Çu b¶ng (tr. 26 SGK), m¸y chiÕu.
• HS : ¤n l¹i kh¸i niÖm líp vµ ph©n líp electron.
c. tiÕn tr×nh d¹y – häc
kiÓm tra bμi cò
GV : Gäi 2 HS yªu cÇu tr¶ lêi :

1. Kh¸i niÖm AO, líp vµ ph©n líp
electron.
HS1 : Tr¶ lêi theo SGK.
2. Sù ph©n bè electron trong 1 líp vµ
ph©n líp víi nguyªn tö oxi.
HS2 : 1s2
2s2
2p4
.
i. thø tù çc møc n¨ng l−îng trong nguyªn tö
GV : ChiÕu lªn b¶ng : S¬ ®å ph©n bè
møc n¨ng l−îng cña çc líp vµ çc
ph©n líp.
GV : Çc electron trong nguyªn tö lÇn
l−ît chiÕm çc møc n¨ng l−îng nh−
thÕ nµo ?
HS : Quan s¸t.
HS : Theo thø tù tõ thÊp ®Õn cao.
GV : Tõ ®ã h·y s¾p xÕp d·y thø tù çc
møc n¨ng l−îng trong nguyªn tö ?
GV : Møc n¨ng l−îng cña çc líp t¨ng
theo thø tù tõ 1 ®Õn 7 kÓ tõ h¹t nh©n,
vµ cña çc ph©n líp t¨ng theo thø tù s,
p, d, f. Khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng, cã
sù chÌn møc n¨ng l−îng lµm cho
møc n¨ng l−îng ph©n líp 3d > 4s,
5d > 4f > 6s vµ 6d > 5f > 7s.
HS : 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p
6s 4f 5d 6p 7s 5f 6d 7p ...
ii. cÊu h×nh electron cña nguyªn tö
1. CÊu h×nh electron cña nguyªn tö
GV : ChiÕu lªn b¶ng : CÊu h×nh electron
nguyªn tö cña 20 nguyªn tè ®Çu b¶ng
tuÇn hoµn.
HS : Quan s¸t.
GV cho biÕt : CÊu h×nh electron nguyªn
tö biÓu diÔn sù ph©n bè electron trªn
HS : Ghi ®Þnh nghÜa cÊu h×nh electron.

ph©n líp thuéc çc líp kh¸c nhau.
GV tr×nh bµy çc quy −íc viÕt cÊu h×nh
electron.
HS : Ng−êi ta quy −íc viÕt cÊu h×nh
electron nh− sau :
– Sè thø tù líp electron ®−îc ghi b»ng
ch÷ sè (1, 2, 3, ...).
– Ph©n líp ®−îc ghi b»ng çc ch÷ çi
th−êng (s, p, d, f).
– Sè electron ®−îc ghi b»ng sè ë phÝa
trªn bªn ph¶i cña ph©n líp (s2
, p6
, ...).
GV : ViÕt mÉu cÊu h×nh electron
nguyªn tö H ®Ó minh ho¹ quy −íc trªn.
H−íng dÉn HS viÕt cÊu h×nh electron
cña nguyªn tö He, Li, Cl. Sau ®ã GV
cho HS tù m×nh chän lÊy vÝ dô, tù viÕt
råi tù söa sai theo b¶ng (tr. 26 SGK).
GV : Electron cuèi cïng cña nguyªn tö
Li ®iÒn vµo ph©n líp s → Li lµ nguyªn
tè s.
Electron cuèi cïng cña nguyªn tö Cl
®iÒn vµo ph©n líp p.
→ Cl lµ nguyªn tè p.
HS :
H ( Z = 1) : 1s1
.
He (Z = 2) : 1s2
(®· b·o hoµ).
Li (Z = 3) : 1s2
2s1
.
Cl (Z = 17) : 1s2
2s2
2p6
3s2
3p 5
hay [Ne]
3s2
3p5
.
GV : Tr×nh bµy çc b−íc viÕt cÊu h×nh
electron nguyªn tö cña çc nguyªn tè ?
HS : Çc b−íc viÕt cÊu h×nh e :
– X¸c ®Þnh sè e cña nguyªn tö (Z).
– S¾p xÕp çc e theo thø tù t¨ng dÇn
n¨ng l−îng :
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
4s2
3d10
4p6
...
– S¾p xÕp theo cÊu h×nh e : theo thø tù
tõng líp (1 → 7), trong mçi líp theo
thø tù tõng ph©n líp (s → p → d → f).

GV : ViÕt cÊu h×nh e cña Fe (Z = 26). HS : Z = 26 → Fe cã 26e.
Thø tù n¨ng l−îng :
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
4s2
3d6
.
Suy ra cÊu h×nh e :
1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
3d6
4s2
.
hay [Ar] 3d6
4s2
.
GV nhËn xÐt : Electron cuèi cïng cña
nguyªn tö Fe ®iÒn vµo ph©n líp d →
Fe lµ nguyªn tè d. Tuy nhiªn electron
líp ngoµi cïng ph¶i biÓu diÔn theo
nghÜa cÊu h×nh electron cã nghÜa lµ 4s2
chø kh«ng ph¶i lµ 3d6
.
2. CÊu h×nh electron nguyªn tö cña 20 nguyªn tè ®Çu
GV : Cho HS tù chän çc nguyªn tè tõ
Z = 1 → 20 ®Ó viÕt cÊu h×nh electron.
Sau ®ã chiÕu b¶ng (tr. 26 SGK) ®Ó HS
nhËn xÐt vµ tù söa nÕu sai.
HS : ViÕt cÊu h×nh electron cña çc
nguyªn tè cã Z = 1 → 20.
Quan s¸t b¶ng vµ söa l¹i nÕu sai.
3. §Æc ®iÓm cña líp electron ngoµi cïng
GV : H−íng dÉn HS nghiªn cøu b¶ng
trªn vµ cho biÕt nguyªn tö chØ cã thÓ
cã tèi ®a bao nhiªu electron ë líp
ngoµi cïng ?
GV : Çc nguyªn tö cã 8 electron
ngoµi cïng (ns2
np6
) ®Òu rÊt bÒn v÷ng,
chóng kh«ng tham gia vµo çc ph¶n
øng ho¸ häc (tõ mét sè tr−êng hîp ®Æc
biÖt). §ã lµ çc khÝ hiÕm.
HS : §èi víi çc nguyªn tö cña tÊt c¶
çc nguyªn tè, líp ngoµi cïng cã
nhiÒu nhÊt lµ 8 electron (trõ He).

GV : H·y viÕt cÊu h×nh electron cña
çc kim lo¹i Na, Mg, Al, K, Ca vµ cho
biÕt cã bao nhiªu electron ë líp ngoµi
cïng ?
HS : Na, K cã 1e líp ngoµi cïng.
Mg, Ca cã 2e líp ngoµi cïng.
Al cã 3e líp ngoµi cïng.
GV : H·y viÕt cÊu h×nh electron cña çc
phi kim N, O, F, P, S, Cl vµ cho biÕt cã
bao nhiªu electron ë líp ngoµi cïng ?
HS : N, P cã 5e líp ngoµi cïng
O, S cã 6e líp ngoµi cïng.
F, Cl cã 7e líp ngoµi cïng.
GV : H−íng dÉn HS rót ra kÕt luËn. KÕt luËn :
• Nh÷ng nguyªn tö kim lo¹i th−êng
cã 1, 2, 3 electron ë líp ngoµi cïng.
• Nh÷ng nguyªn tö phi kim th−êng
cã 5, 6, 7 electron ë líp ngoµi cïng.
• Nh÷ng nguyªn tö khÝ hiÕm cã 8
electron ë líp ngoµi cïng (trõ He).
GV bæ sung : Çc nguyªn tö cã 4
electron ngoµi cïng cã thÓ lµ kim lo¹i
(nÕu thuéc chu kú lín) hoÆc phi kim
(nÕu thuéc chu kú nhá).
cñng cè bμi – bμi tËp vÒ nhμ

• Yªu cÇu HS ph¶i :
– BiÕt çch viÕt cÊu h×nh electron cña nguyªn tö cña çc nguyªn tè khi biÕt gi¸
trÞ cña Z.
– BiÕt çch biÓu diÔn cÊu h×nh electron theo obitan.
– Dùa vµo sè electron líp ngoµi cïng ®Ó dù ®o¸n tÝnh chÊt kim lo¹i, phi kim cña
mét nguyªn tè.
• Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4, 5, 6 (SGK).
1. §¸p ¸n A.
2. §¸p ¸n C.
3. §¸p ¸n D.
4. Ta cã : Z + N + E = 2Z + N = 13 → N = 13 – 2Z
Tõ nguyªn tè Z = 2 → 82 trong b¶ng tuÇn hoµn lu«n cã :
N
1 1,5
Z
≤ ≤
⇔ Z ≤ N ≤ 1,5Z
⇔ Z ≤ 13 – 2Z ≤ 1,5Z
⇔ 3,7 ≤ Z ≤ 4,33 → Z = 4 → N = 13 – 4 – 4 = 5.
a) Nguyªn tö khèi : A = 4 + 5 = 9.
b) Z = 4 : 1s2
2s2
.

5. ViÕt cÊu h×nh electron :
Z = 3 : 1s2
2s1
→ cã 1e líp ngoµi cïng.
Z = 6 : 1s2
2s2
2p2
Z = 9 : 1s2
2s2
2p5
Z = 18 : 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
6. a) Z = 1 : 1s1
→ Phi kim.
Z = 3 : 1s2
2s1
→ Kim lo¹i.
b) Z = 8 : 1s2
2s2
2p4
→ Phi kim.
Z = 16 : 1s2
2s2
2p6
3s2
3p4
→ Phi kim.
c) Z = 7 : 1s2
2s2
2p4
→ Phi kim.
Z = 9 : 1s2
2s2
2p5
→ Phi kim.
s¬ ®å ph©n bè møc n¨ng l−îng
cña c¸c líp vμ c¸c ph©n líp
7p
6d
5f
7s
6p
5d
4f
6s
5p
4d
5s
4p
3d
4
5
6
7
E

Sù ph©n bè electron trªn c¸c líp vμ cÊu h×nh electron
nguyªn tö cña 20 nguyªn tè ®Çu
Sè electronSè hiÖu
nguyªn
tö Z
Tªn
nguyªn tè
KÝ
hiÖu
n = 1
(K)
n = 2
(L)
n = 3
(M)
n = 4
(N)
CÊu h×nh
electron cña
nguyªn tö

1 hi®ro H 1 1s1
2 heli He 2 1s2
3 liti Li 2 1 1s2
2s1
4 beri Be 2 2 1s2
2s2
5 bo B 2 3 1s2
2s2
2p1
6 cacbon C 2 4 1s2
2s2
2p2
7 nit¬ N 2 5 1s2
2s2
2p3
8 oxi O 2 6 1s2
2s2
2p4
9 flo F 2 7 1s2
2s2
2p5
10 neon Ne 2 8 1s2
2s2
2p6
11 natri Na 2 8 1 1s2
2s2
2p6
3s1
12 magie Mg 2 8 2 1s2
2s2
2p6
3s2
13 nhom Al 2 8 3 1s2
2s2
2p6
3s2
3p1
14 silic Si 2 8 4 1s2
2s2
2p6
3s2
3p2
15 photpho P 2 8 5 1s2
2s2
2p6
3s2
3p3
16 l−u huúnh S 2 8 6 1s2
2s2
2p6
3s2
3p4
17 clo Cl 2 8 7 1s2
2s2
2p6
3s2
3p5
18 agon Ar 2 8 8 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
19 kali K 2 8 8 1 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
4s1
20 canxi Ca 2 8 8 2 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
4s2

TiÕt 10 luyÖn tËp
cÊu t¹o vá nguyªn tö
A. Môc tiªu
5. Cñng cè kiÕn thøc vÒ : Líp, ph©n líp electron. Thø tù çc ph©n líp
electron theo chiÒu t¨ng cña n¨ng l−îng trong nguyªn tö. CÊu h×nh electron cña
nguyªn tö.
6. RÌn luyÖn kÜ n¨ng gi¶i mét sè bµi tËp c¬ b¶n vÒ viÕt cÊu h×nh electron
cña nguyªn tö khi biÕt gi¸ trÞ Z vµ x¸c ®Þnh ®−îc sè electron líp ngoµi cïng
cña nguyªn tö 20 nguyªn tè ®Çu, tõ ®ã suy ra tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nguyªn tè. Dùa
vµo sè electron tèi ®a trong mét AO ®Ó tÝnh sè electron tèi ®a trong mét ph©n líp,
mét líp.
• GV : Phãng to b¶ng 3 vµ 4 (SGK), ®Ìn chiÕu.
• HS : ChuÈn bÞ çc bµi luyÖn tËp (SGK).
a. kiÕn thøc cÇn n¾m v÷ng
GV : Yªu cÇu 1 HS ®iÒn vµo çc «
trèng cña b¶ng sau ®©y :
HS : §iÒn th«ng tin vµo b¶ng.

Líp n = 1
(K)
n = 2
(L)
n = 3
(M)
n = 4
(N)
Sè ph©n líp
KÝ hiÖu
ph©n líp
Sè e tèi ®a
ë ph©n líp
Sè e tèi ®a
ë líp
GV : ChiÕu b¶ng 3 (SGK) lªn mµn
h×nh ®Ó HS ®èi chiÕu vµ söa ch÷a
nh÷ng sai sãt trªn b¶ng võa ®iÒn.
HS : Nghiªn cøu b¶ng 3 (SGK) vµ tù
söa ch÷a (nÕu sai).
GV : Yªu cÇu HS kh¸c ®iÒn vµo c¸c «
trèng cña b¶ng sau ®©y :
HS : §iÒn th«ng tin vµo b¶ng.
CÊu h×nh e
líp ngoµi
cïng
ns1
ns2
ns2
np1
ns2
np2
ns2
np3
ns2
np4
ns2
np5
ns2
np6
He: 1s2
Sè e líp
ngoµi cïng
Dù ®o¸n lo¹i
nguyªn tè
TÝnh chÊt c¬
b¶n cña
nguyªn tè
h×nh ®Ó HS ®èi chiÕu vµ söa ch÷a
nh÷ng sai sãt trªn b¶ng võa ®iÒn.
HS : Nghiªn cøu b¶ng 4 (SGK) vµ tù
söa ch÷a (nÕu sai).
B. gi¶i bµi tËp sgk

GV tæ chøc h−íng dÉn HS gi¶i bµi tËp
trong SGK, khuyÕn khÝch em nµo lµm
xong tr−íc lªn b¶ng tr×nh bµy. Sau ®ã
h−íng dÉn HS kh¸c nhËn xÐt bµi gi¶i.
GV : ChiÕu ®Ò bµi 1 lªn mµn h×nh.
Bµi 1. ThÕ nµo lµ nguyªn tè s, p, d, f ?
LÊy vÝ dô nguyªn tè s, p, d.
HS 1 :
• Nguyªn tè s lµ nh÷ng nguyªn tè mµ
nguyªn tö cã e cuèi cïng ®iÒn vµo
ph©n líp s.
VÝ dô : Z = 11 : 1s2
2s2
2p6
3s1
.
HS 2 :
• Nguyªn tè p lµ nh÷ng nguyªn tè mµ
nguyªn tö cã electron cuèi cïng ®−îc
®iÒn vµo ph©n líp p.
VÝ dô : Z = 8 : 1s2
2s2
2p4
.
HS 3 :
• Nguyªn tè d lµ nh÷ng nguyªn tè mµ
®iÒn vµo ph©n líp d.
VÝ dô : Z = 26 : 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
3d6
4s2
.
HS 4 :
GV : Electron cuèi cïng lµ electron
®−îc ®iÒn sau cïng vµo ph©n líp cã
n¨ng l−îng cao nhÊt.
VÝ dô trong nguyªn tö Fe, electron
cuèi cïng ®−îc hiÓu lµ electron thø
s¸u trªn ph©n líp 3d.
GV : ChiÕu ®Ò bµi tËp 2 lªn mµn h×nh.
• Nguyªn tè f lµ nh÷ng nguyªn tè mµ
®iÒn vµo ph©n líp f.

Bµi 2. C¸c electron thuéc líp K hay L
liªn kÕt víi h¹t nh©n chÆt chÏ h¬n ? V×
sao ?
GV : Minh ho¹ qua h×nh vÏ sau:
HS : C¸c electron thuéc líp K liªn kÕt
víi h¹t nh©n chÆt chÏ h¬n v× gÇn h¹t
nh©n h¬n vµ møc n¨ng l−îng thÊp h¬n.
Bµi 3. Trong nguyªn tö, nh÷ng
electron cña líp nµo quyÕt ®Þnh tÝnh
chÊt ho¸ häc cña nguyªn tö nguyªn tè
®ã ? Cho vÝ dô.
HS : Trong nguyªn tö, nh÷ng electron
ë líp ngoµi cïng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt
ho¸ häc cña nguyªn tö nguyªn tè.
VÝ dô : Mg cã 2e, Ca còng cã 2e ë líp
ngoµi cïng → ®Òu thÓ hiÖn tÝnh chÊt
cña phi kim.
Bµi 4. Vá electron cña 1 nguyªn tö cã
20 electron. Hái :
a) Nguyªn tö ®ã cã bao nhiªu líp
electron ?
b) Líp ngoµi cïng cã bao nhiªu
electron ?
c) Nguyªn tè ®ã lµ kim lo¹i hay phi
kim ?
E
K L M
⊕

GV : Nguyªn tö cã 20e → Z = 20.
ViÕt cÊu h×nh electron ?
HS : 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
4s2
.
GV : Nguyªn tö ®ã cã bao nhiªu líp
electron ?
HS : 4 líp e.
GV : Líp ngoµi cïng cã bao nhiªu
electron ? thuéc ph©n líp nµo ?
HS : 2 electron thuéc ph©n líp 4s.
GV : Dùa vµo sè e ngoµi cïng h·y kÕt
luËn kim lo¹i hay phi kim ?
HS : Kim lo¹i.
dÆn dß – bµi tËp vÒ nhµ
Bµi tËp : 5, 6, 7, 8, 9 (SGK).
TiÕt 11 luyÖn tËp
cÊu t¹o vá nguyªn tö (tiÕp)
A. Môc tiªu
TiÕp tôc rÌn luyÖn kÜ n¨ng : ViÕt cÊu h×nh electron tõ ®ã suy ra sè líp electron,
líp e ngoµi cïng, sè electron trªn ph©n líp vµ líp, dù ®o¸n tÝnh chÊt cña nguyªn tè.
• GV : M¸y chiÕu, giÊy trong, bót d¹, hÖ thèng bµi tËp SGK vµ c©u hái gîi ý.
• HS : ¤n tËp c¸c kiÕn thøc th«ng qua ho¹t ®éng gi¶i bµi tËp.
b. gi¶i bµi tËp sgk

GV : ChiÕu bµi tËp 5 lªn mµn h×nh.
Bµi 5. Cho biÕt sè electron tèi ®a ë çc
ph©n líp sau :
a) 2s ; b) 3p ; c) 4s ; d) 3d.
GV : Cho biÕt sè AO cña ph©n líp s, p
vµ d.
HS : Ph©n líp s cã 1 AO.
Ph©n líp p cã 3 AO.
Ph©n líp d cã 5 AO.
GV : Mçi Ao cã tèi ®a 2e. VËy ph©n
líp s, p, d cã tèi ®a bao nhiªu e ?
HS : Ph©n líp s cã tèi ®a 2e.
Ph©n líp p cã tèi ®a 6e.
Ph©n líp d cã tèi ®a 10e.
GV : Ghi sè electron tèi ®a lªn çc
ph©n líp 2s, 3p, 4s vµ 3d.
HS : a) 2s2
; b) 3p6
; c) 4s2
; d) 3d10
.
Bµi 6. CÊu h×nh electron cña nguyªn tö
photpho lµ :
1s2
2s2
2p6
3s2
3p3
. Hái :
a) Nguyªn tö P cã bao nhiªu e ?
b) Sè hiÖu nguyªn tö cña P lµ bao
nhiªu ?
c) Líp electron nµo cã møc n¨ng
l−îng cao nhÊt ?
d) Cã bao nhiªu líp e, mçi líp cã bao
nhiªu e ?
e) P lµ nguyªn tè kim lo¹i hay phi
kim ? V× sao ?
GV : Yªu cÇu mçi HS chuÈn bÞ mét
c©u ®Ó tr¶ lêi. §èi víi HS yÕu cã thÓ
gîi ý thªm vÒ çch tÝnh sè e ? Sè hiÖu
nguyªn tö ? Sè líp e ? Sè e trªn mçi
líp ? TÝnh chÊt nguyªn tè ?
HS :
a) Nguyªn tö P cã 15e.
b) Sè hiÖu nguyªn tö P lµ 15.
c) Líp thø ba (líp M) cã n¨ng l−îng
cao nhÊt.

d) Cã 3 líp, sè e trªn mçi líp: 2, 8, 5.
e) Cã 5e líp ngoµi cïng → P lµ phi
kim.
Bµi 7. CÊu h×nh electron nguyªn tö cho
ta biÕt nh÷ng th«ng tin g× ? Cho thÝ dô.
GV : Cã thÓ yªu cÇu HS lÊy mét vÝ dô
vÒ cÊu h×nh electron cña 20 nguyªn tè
®Çu.
VÝ dô : S (Z = 16) : 1s2
2s2
2p6
3s2
3p4
.
GV : Tõ cÊu h×nh e cã thÓ biÕt nh÷ng
th«ng tin g× ?
HS : Sù ph©n bè e trªn çc líp vµ ph©n
líp → Dù ®o¸n tÝnh chÊt c¬ b¶n cña
nguyªn tö nguyªn tè. (S lµ phi kim).
GV : Yªu cÇu HS ph©n tÝch tiÕp mét sè
cÊu h×nh kh¸c.
Bµi 8. ViÕt cÊu h×nh electron ®Çy ®ñ
cho çc nguyªn tö cã líp electron
ngoµi cïng lµ :
a) 2s1
; b) 2s2
2p3
; c) 2s2
2p6
;
d) 3s2
3p3
; e) 3s2
3p5
; f) 3s2
3p6
.
GV : Electron ®ang ®iÒn vµo ë líp
ngoµi cïng, chøng tá çc líp ë bªn
trong cã sè e nh− thÕ nµo ?
HS : Çc líp bªn trong cã sè e tèi ®a
(b·o hoµ).

GV : Tõ ®ã suy ra cÊu h×nh electron
®Çy ®ñ ?
GV : Cã thÓ yªu cÇu HS tr¶ lêi thªm vÒ
çc nguyªn tè ®ã lµ kim lo¹i, phi kim
hay khÝ hiÕm ?
Bµi 9 : Cho biÕt tªn, kÝ hiÖu, sè hiÖu
nguyªn tö cña :
HS :
a) 1s2
2s1
→ Kim lo¹i.
b) 1s2
2s2
2p3
→ Phi kim.
c) 1s2
2s2
2p6
→ KhÝ hiÕm.
d) 1s2
2s2
2p6
3s2
3p3
→ Phi kim.
e) 1s2
2s2
2p6
3s2
3p5
→ Phi kim.
f) 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
→ KhÝ hiÕm.
a) 2 nguyªn tè cã sè e líp ngoµi cïng
lµ tèi ®a ;
b) 2 nguyªn tè cã 1 electron ë líp
ngoµi cïng ;
c) 2 nguyªn tè cã 7 electron ë líp
ngoµi cïng.
GV : H−íng dÉn HS sö dông b¶ng cÊu
h×nh e nguyªn tö cña 20 nguyªn tè ®Çu
(tr. 26 SGK) ®Ó t×m nguyªn tö tho¶
m·n ®Ò bµi.
GV : NhËn xÐt vÒ viÖc chuÈn bÞ bµi tËp
vµ çch tr×nh bµy cña çc HS trong
líp. Cho ®iÓm.
HS : a) 20 40
10 18Ne ; Ar.
b) 23 39
11 19Na K.
c) 19 35
9 17F Cl.
dÆn dß – chuÈn bÞ cho bµi sau
GV : Yªu cÇu çc em gi¶i l¹i çc bµi tËp nµy vµo vë bµi tËp vµ «n tËp l¹i çc
kiÕn thøc c¬ b¶n cña ch−¬ng 1 ®Ó chuÈn bÞ cho tiÕt sau nghiªn cøu ch−¬ng 2.

Ch−¬ng 2
b¶ng tuÇn hoμn çc nguyªn tè hãa häc
vμ ®Þnh luËt tuÇn hoμn
TiÕt 12 b¶ng tuÇn hoμn çc nguyªn tè ho¸ häc
A. Môc tiªu
1. Gióp HS hiÓu :
• Nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè ho¸ häc vµo b¶ng tuÇn hoµn.
• CÊu t¹o cña b¶ng tuÇn hoµn (¤ nguyªn tè, chu kú, nhãm nguyªn tè).
2. RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông : Tõ vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn
suy ra cÊu h×nh electron vµ ng−îc l¹i.
• GV : B¶ng tuÇn hoµn vµ ch©n dung Men-®ª-lª-Ðp (phãng to).
• HS : B¶ng tuÇn hoµn (cì nhá).
s¬ l−îc vÒ sù ph¸t minh ra b¶ng tuÇn hoµn

GV : ChiÕu b¶ng tuÇn hoµn vµ ¶nh ch©n
dung §. I. Men-®ª-lª-Ðp lªn mµn h×nh,
råi cho HS nghiªn cøu SGK (®äc qua
phÇn ch÷ nhá) ®Ó biÕt râ s¬ l−îc
vÒ sù ph¸t minh ra b¶ng tuÇn hoµn.
HS : Quan s¸t b¶ng tuÇn hoµn vµ ®äc
SGK.
i. nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè trong
b¶ng tuÇn hoµn
GV : ChiÕu b¶ng tuÇn hoµn lªn mµn
h×nh, cho HS quan s¸t, råi rót ra
nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè
trong b¶ng tuÇn hoµn.
HS : Quan s¸t b¶ng tuÇn hoµn.
GV : §iÖn tÝch h¹t nh©n nguyªn tö
cña çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn
hoµn thay ®æi nh− thÕ nµo ?
HS : T¨ng dÇn.
GV : Çc nguyªn tè trong cïng mét
hµng cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau ?
HS : Cã cïng sè líp electron trong
nguyªn tö.
GV : Çc nguyªn tè trong cïng mét
cét cã ®Æc ®iÓm g× gièng nhau ?
HS : Cã cïng sè electron líp ngoµi
cïng trong vá electron cña nguyªn tö.
GV : §©y lµ 3 nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó
s¾p xÕp çc nguyªn tè vµo b¶ng tuÇn
hoµn.
HS : Çc nguyªn tè ho¸ häc ®−îc s¾p
xÕp vµo b¶ng tuÇn hoµn theo ba nguyªn
t¾c sau :
GV : ChiÕu 3 nguyªn t¾c lªn mµn
h×nh vµ gi¶i thÝch :
Electron ho¸ trÞ lµ nh÷ng electron cã
kh¶ n¨ng tham gia h×nh thµnh liªn kÕt
ho¸ häc. Chóng th−êng n»m ë líp
ngoµi cïng vµ cã thÓ ë c¶ ph©n líp s¸t
ngoµi cïng ch−a b·o hoµ.
1. Çc nguyªn tè ®−îc s¾p xÕp theo
chiÒu t¨ng dÇn cña ®iÖn tÝch h¹t nh©n
nguyªn tö.
2. Çc nguyªn tè cã cïng sè líp
electron trong nguyªn tö ®−îc s¾p xÕp
thµnh mét hµng.
3. Çc nguyªn tè cã sè electron ho¸ trÞ
trong nguyªn tö nh− nhau ®−îc s¾p xÕp
thµnh mét cét.

ii. cÊu t¹o cña b¶ng tuÇn hoµn çc nguyªn tè ho¸ häc
1. ¤ nguyªn tè
GV : ChiÕu mét « nguyªn tè bÊt k×
trong b¶ng tuÇn hoµn (vÝ dô « sè 13,
nguyªn tè Al) lªn mµn h×nh. Sau ®ã giíi
HS : Quan s¸t.
thiÖu cho HS biÕt çc th«ng tin ®−îc
ghi trong « nh− : sè hiÖu nguyªn tö
(13), kÝ hiÖu ho¸ häc (Al), tªn nguyªn
tè (nh«m), nguyªn tö khèi (26,98), ®é
©m ®iÖn (1,61), cÊu h×nh electron
([Ne] 3s2
3p1
) vµ sè oxi ho¸ (+3).
GV : Chän mét sè « trong 20 nguyªn
tè ®Çu b¶ng tuÇn hoµn råi yªu cÇu HS
nh×n vµo ®ã ®Ó tr×nh bµy çc th«ng tin
mµ HS thu nhËn ®−îc.
GV : Çc th«ng tin nµy rÊt quan träng
gióp chóng ta t×m hiÓu cÊu t¹o, tÝnh
chÊt cña nguyªn tö.
HS : Quan s¸t vµ tr¶ lêi.
GV cÇn nhÊn m¹nh ®Ó HS biÕt çc
nhµ khoa häc ®· x¸c ®Þnh ®−îc sè thø
tù cña « ®óng b»ng sè hiÖu nguyªn tö
cña nguyªn tè ®ã. V× vËy khi biÕt sè
thø tù cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn
hoµn th× cã thÓ suy ra sè ®¬n vÞ ®iÖn
tÝch h¹t nh©n nguyªn tö, sè proton, sè
electron.
HS : Sè thø tù nguyªn tè = sè ®¬n vÞ
®iÖn tÝch h¹t nh©n (Z) = sè proton = sè
electron trong nguyªn tö.
2. Chu k×
13 26,98
Nh«m
[Ne] 3s2
3p1
1,61
+3
Al
Nguyªn tö khèi
trung b×nh
§é ©m ®iÖn
CÊu h×nh eSè oxi ho¸
Tªn nguyªn tè
KÝ hiÖu ho¸ häc
(Sè thø tù cña «)
Sè hiÖu nguyªn tö

h×nh vµ chØ vµo vÞ trÝ cña tõng chu k×
vµ rót ra nhËn xÐt.
HS :
• Chu k× lµ d·y nh÷ng nguyªn tè mµ
nguyªn tö cña chóng cã cïng sè líp
electron.
• Sè thø tù cña chu k× b»ng
sè líp electron trong
nguyªn tö.
• Chu k× nµo còng ®−îc b¾t ®Çu b»ng
mét kim lo¹i kiÒm vµ kÕt thóc b»ng
mét khÝ hiÕm (trõ chu k× 1).
GV cho HS nghiªn cøu tõng chu k×
(tõ 1 → 7).
GV : Chu k× 1 cã bao nhiªu nguyªn tè ?
Më ®Çu lµ nguyªn tè nµo ? KÕt thóc lµ
nguyªn tè nµo ? Cã bao nhiªu líp
electron ? Mçi líp bao nhiªu electron ?
HS : Chu k× 1 gåm 2 nguyªn tè lµ H
(Z = 1) 1s1
vµ He (Z = 2) 1s2
. Nguyªn
tö cña 2 nguyªn tè nµy chØ cã 1 líp e,
®ã lµ líp K.
GV : Hái t−¬ng tù víi chu k× 2 ? HS : Chu k× 2 gåm 8 nguyªn tè, b¾t ®Çu
tõ Li (Z = 3) 1s2
2s1
vµ kÕt thóc lµ
Ne (Z = 10) 1s2
2s2
2p6
.
Nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè nµy cã 2
líp electron : Líp K (gåm 2 electron)
vµ líp L (cã sè e t¨ng tõ 1 → 8).
GV : Hái t−¬ng tù víi chu k× 3 ? HS : Chu k× 3 gåm 8 nguyªn tè, b¾t ®Çu
tõ Na (Z = 11) 1s2
2s2
2p6
3s1
vµ kÕt thóc
lµ Ar (Z = 18) 1s2
2s2
2p6
3s2
3p6
.
Nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè nµy cã 3
líp electron : líp K (2e), líp L (8e) vµ
líp M (cã sè e t¨ng tõ 1 → 8).

GV : Hái t−¬ng tù víi chu k× 4 ? HS : Chu k× 4 gåm 18 nguyªn tè, b¾t
®Çu tõ K (Z = 19) [Ar] 4s1
vµ kÕt thóc
lµ Kr (Z = 36) [Ar] 3d10
4s2
4p6
.
GV : Chu k× 6 ? HS : Chu k× 6 gåm 32 nguyªn tè, b¾t
®Çu tõ Cs (Z = 55) [Xe] 6s1
vµ kÕt thóc
lµ khÝ hiÕm Rn (Z = 86) [Xe]
4f14
5d10
6s2
6p6
.
GV bæ sung : Chu k× 7 ch−a ®Èy ®ñ,
dù ®o¸n cã 32 nguyªn tè t−¬ng tù chu
k× 6 :
• Çc chu k× 1, 2, 3 ®−îc gäi lµ chu k×
nhá.
• Çc chu k× 4, 5, 6, 7 ®−îc gäi lµ chu
k× lín.
Chó ý : 14 nguyªn tè ®øng sau La (Z
= 57) thuéc chu k× 6 ®−îc gäi lµ çc
nguyªn tè thuéc hä lantan. 14 nguyªn
tè thuéc chu k× 7 sau Ac (Z = 89) gäi
lµ çc nguyªn tè thuéc hä actini. Hai
hä nµy cã cÊu h×nh electron tæng qu¸t:
(n - 2) f (n - 1) d n s2
vµ ®−îc xÕp riªng thµnh 2 hµng ë
phÇn cuèi b¶ng.
cñng cè bµi tËp vÒ nhµ
GV cñng cè toµn bé tiÕt thø nhÊt, l−u ý HS hai ý:
• Nguyªn t¾c s¾p xÕp çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn.
• Çc ®Æc ®iÓm cña chu k×.
Bµi tËp vÒ nhµ : 1, 2, 3, 4 (SGK).

TiÕt 13 B¶ng tuÇn hoμn c¸c nguyªn tè ho¸ häc (tiÕp)
A. Môc tiªu
1. TiÕp tôc nghiªn cøu cÊu t¹o b¶ng tuÇn hoµn : Nhãm nguyªn tè.
2. Dùa vµo cÊu h×nh e cña nguyªn tö nguyªn tè ®Ó kÕt luËn nguyªn tè thuéc
nhãm A hay B.
3. RÌn luyÖn kÜ n¨ng x¸c ®Þnh vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn.
• GV : B¶ng tuÇn hoµn, m¸y chiÕu.
• HS : B¶ng tuÇn hoµn.
GV : Yªu cÇu 1 HS tr×nh bµy ®Æc ®iÓm
cña chu k× trong b¶ng tuÇn hoµn ?
HS :
• Nguyªn tö cña c¸c nguyªn tè trong
cïng mét chu k× cã cïng sè líp
electron.
• Sè thø tù cña chu k× b»ng sè líp
electron trong nguyªn tö.
• Chu k× nµo còng ®−îc b¾t ®Çu b»ng
mét kim lo¹i kiÒm vµ kÕt thóc b»ng
mét khÝ hiÕm (trõ chu k× 1).
GV : Yªu cÇu 4 HS tr¶ lêi 4 bµi tËp
tr¾c nghiÖm 1, 2, 3, 4 (SGK).

Bµi 1. Çc nguyªn tè ë chu k× 6 cã sè
líp electron trong nguyªn tö lµ :
A. 3 B. 5 C. 6 D. 7
HS 1 : §¸p ¸n C.
Bµi 2. Trong b¶ng tuÇn hoµn çc
nguyªn tè, sè chu k× nhá vµ sè chu k×
lín lµ :
A. 3 vµ 3 B. 3 vµ 4
C. 4 vµ 4 D. 4 vµ 3
HS 2 : §¸p ¸n B.
Bµi 3. Sè nguyªn tè trong chu k× 3 vµ
5 lµ :
A. 8 vµ 18 B. 18 vµ 8
C. 8 vµ 8 D. 18 vµ 18
HS 3 : §¸p ¸n A.
Bµi 4. Trong b¶ng tuÇn hoµn, çc
nguyªn tè ®−îc s¾p xÕp theo nguyªn t¾c :
A. Theo chiÒu t¨ng cña ®iÖn tÝch h¹t
nh©n
B. Çc nguyªn tè cã cïng sè líp
electron trong nguyªn tö ®−îc xÕp
thµnh 1 hµng.
C. Çc nguyªn tè cã cïng sè electron
ho¸ trÞ trong nguyªn tö ®−îc xÕp thµnh
1 cét.
D. C¶ A, B, C.
HS 4 : §¸p ¸n D.
3. Nhãm nguyªn tè
h×nh vµ chØ vµo vÞ trÝ cña tõng nhãm vµ
nhÊn m¹nh ®Æc ®iÓm :

• Nhãm nguyªn tè gåm çc nguyªn tè
cã cÊu h×nh electron nguyªn tö líp
ngoµi cïng t−¬ng tù nhau do ®ã tÝnh
chÊt ho¸ häc gÇn gièng nhau ®−îc xÕp
thµnh mét cét.
• B¶ng tuÇn hoµn cã 18 cét ®−îc chia
thµnh 8 nhãm A (®¸nh sè tõ I A ®Õn
VIII A) vµ 8 nhãm B (®¸nh sè tõ III B
®Õn II B)
• Mçi nhãm lµ 1 cét, riªng nhãm VIII
B gåm 3 cét.
a) X¸c ®Þnh sè thø tù nhãm A
GV : §Ó x¸c ®Þnh sè thø tù cña nhãm
cÇn dùa vµo cÊu h×nh electron ho¸ trÞ.
GV : Yªu cÇu 1 HS cho biÕt cÊu h×nh
electron ho¸ trÞ tæng qu¸t cña çc nhãm
A ?
HS : Nhãm A → nsa
npb
a, b lµ sè electron trªn líp s vµ p :
1 ≤ a ≤ 2 vµ 0 ≤ b ≤ 6
GV : Çch x¸c ®Þnh STT cña nhãm ? → STT nhãm A = a + b.
GV : Dùa vµo sè electron ho¸ trÞ cã thÓ
dù ®o¸n tÝnh chÊt nguyªn tè ?
HS : • NÕu a + b ≤ 3 → Kim lo¹i
• NÕu a + b = 4 → Kim lo¹i / Phi kim
• NÕu 5 ≤ a + b ≤ 7 → Phi kim
• NÕu a + b = 8 → KhÝ hiÕm
GV : Çc nguyªn tè nhãm A bao gåm
nh÷ng nguyªn tè nµo ? VÝ dô ?
HS : Çc nhãm A bao gåm çc nguyªn
tè s vµ p. VÝ dô :
Na (Z = 11) 1s2
2s2
2p6
3s1
→ I A
O (Z = 8) 1s2
2s2
2p4
→ VI A
b) X¸c ®Þnh sè thø tù nhãm B

GV : Çc nguyªn tè nhãm B bao gåm
nh÷ng nguyªn tè d (tõ nhãm III B ®Õn
VIII B) vµ nguyªn tè f (hä lantan vµ
actini). ë ®©y ta chØ giíi h¹n x¸c ®Þnh
STT nhãm B cña çc nguyªn tè d.
GV : Cho biÕt cÊu h×nh electron ho¸ trÞ
cña çc nguyªn tè d ë d¹ng tæng qu¸t.
HS : Nhãm B bao gåm nguyªn tè d vµ
f. CÊu h×nh electron ho¸ trÞ cña nguyªn
tè d : (n – 1) da
nsb
§iÒu kiÖn : b = 2, 1 ≤ a ≤ 10
• NÕu a + b < 8 → STT nhãm = a + b
• NÕu a + b = 8, 9, 10 → STT nhãm = 8
• NÕu a + b > 10 → STT nhãm = (a +
b) – 10
GV : ViÕt cÊu h×nh e cña nguyªn tè cã
Z = 26 vµ cho biÕt vÞ trÝ cña nguyªn tè
trong b¶ng tuÇn hoµn (chu k×, nhãm
A/B) ?
HS : Z = 26 [Ar] 3d6
4s2
→ VÞ trÝ
chu k× 4
(Fe)
nhãm VIII B
⎧
⎨
⎩
GV : Çc nguyªn tè d gäi lµ çc kim
lo¹i chuyÓn tiÕp.
GV : ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö
cña nguyªn tè cã Z = 29.
HS : Z = 29 [Ar] 3d9
4s2
GV : Ph©n líp 3d9
chØ thiÕu 1e lµ ®¹t
ph©n líp b·o hoµ bÒn v÷ng 3d10
, do ®ã
1e ë ph©n líp 4s sÏ nh¶y vµo ®Ó t¹o ra
hiÖn t−îng “b·o hoµ gÊp”. VËy cÊu
h×nh electron ®óng ph¶i lµ thÕ nµo ?
Suy ra vÞ trÝ cña nguyªn tè trong b¶ng
tuÇn hoµn ?
HS : [Ar] 3d10
4s1
→ VÞ trÝ
chu k× 4
(Cu)
nhãm I B
⎧
⎨
⎩

GV : ViÕt cÊu h×nh electron nguyªn tö
cña nguyªn tè cã Z = 24.
HS : Z = 24 [Ar] 3d4
4s2
GV : Ph©n líp 3d4
chØ thiÕu 1e lµ ®¹t
ph©n líp nöa b·o hoµ 3d5
bÒn v÷ng, do
®ã 1e ë ph©n líp 4s sÏ nh¶y vµo ®Ó t¹o
ra hiÖn t−îng “nöa b·o hoµ gÊp”. VËy
cÊu h×nh electron cña nguyªn tè ph¶i
nh− thÕ nµo ? Suy ra vÞ trÝ cña nguyªn
tè trong b¶ng tuÇn hoµn ?
HS : [Ar] 3d5
4s1
→ VÞ trÝ
chu k× 4
(Cr)
nhãm VI B
⎧
⎨
⎩
GV : VËy khi viÕt cÊu h×nh electron cña
nguyªn tè d cÇn chó ý ngo¹i lÖ nµo ?
HS : b = 2, a = 9 → b = 1, a = 10
b = 2, a = 4 → b = 1, a = 5
cñng cè vμ bμi tËp vÒ nhμ
• GV yªu cÇu HS cÇn n¾m v÷ng c¸ch x¸c ®Þnh sè thø tù nhãm A vµ nhãm B tõ
®ã suy ra vÞ trÝ cña c¸c nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn dùa vµo cÊu h×nh
electron ho¸ trÞ.
• Bµi tËp vÒ nhµ : 5, 6, 7, 8, 9 (SGK).
D. h−íng dÉn gi¶i bμi tËp SGK
1. §¸p ¸n C.
2. §¸p ¸n B.
3. §¸p ¸n A.
4. §¸p ¸n D.
5. §¸p ¸n C.
6. Nh− SGK.
7. Nh− SGK.
8. Sè thø tù nhãm A = tæng sè electron ho¸ trÞ.
9.
Chu k× 2 Li Be B C N O F Ne

Sè e ë líp ngoµi cïng 1 2 3 4 5 6 7 8
e. t− liÖu tham kh¶o
Vµo th¸ng 8 – 1997, t¹i Geneve (Thuþ SÜ), trong mét héi nghÞ gåm çc thµnh
viªn cña 40 n−íc tham gia IUPAC (International Union of Pure and Applied
Chemistry) ®· thèng nhÊt çch ®Æt tªn cho çc nguyªn tè ho¸ häc tõ 104 ®Õn 118
thuéc chu k× 7 nh− sau :
• Nguyªn tè 104 ®−îc ®Æt tªn lµ Rutherfordium kÝ hiÖu lµ Rf mang tªn nhµ
b¸c häc Rutherford, ng−êi ®· ph¸t hiÖn ra h¹t nh©n nguyªn tö. Nguyªn tè nµy
kh«ng cßn mang tªn Kursatovium (Ku) mµ tr−íc ®©y Liªn X« (cò), çc n−íc
Scandinave vÉn dïng ®Ó t«n vinh nhµ b¸c häc Kusat«p, cha ®Î ra nÒn nguyªn
tö häc X« ViÕt.
• Nguyªn tè 105 : Dubnium (Db) mang tªn ®Þa danh Dubna (Nga) n¬i cã phßng
thÝ nghiÖm Dubna. Tr−íc ®©y cã n−íc gäi nguyªn tè nµy lµ Nibsbohrium (Ns).
• Nguyªn tè 106 : Seaborgium (Sg) mang tªn nhµ b¸c häc Gleen Seaborg,
ng−êi ®· l·nh ®¹o tµi ba phßng thÝ nghiÖm Berkeley (MÜ), n¬i ®· tæng hîp
®−îc hµng lo¹t nguyªn tè siªu urani. §©y lµ tr−êng hîp ch−a tõng cã ®èi víi
mét nhµ khoa häc khi cßn sèng.
• Nguyªn tè 107 : Bohrium (Bh) mang tªn nhµ b¸c häc Nils Bohr (§an
M¹ch), ng−êi cã c«ng ®Æt nÒn mãng cho lÝ thuyÕt cÊu t¹o nguyªn tö.
• Nguyªn tè 108 : Hassium (Hs) mang tªn ®Þa danh Hass (§øc), n¬i cã trung
t©m nghiªn cøu çc nguyªn tè siªu nÆng.
• Nguyªn tè 109 : Meitnerium (Mt) mang tªn nhµ b¸c häc Lise Meitner (§øc),
ng−êi céng t¸c víi Otto Hahn trong c«ng tr×nh ph¶n øng ph©n chia h¹t nh©n.
• Çc nguyªn tè 110 ®Õn 118 t¹m thêi ®Æt tªn theo hÖ thèng çc con sè (nil
lµ 0, un lµ 1, bi lµ 2, tri lµ 3, quad lµ 4, ...) thªm tiÕp vÞ ng÷ ium. NghÜa lµ :
• Nguyªn tè 110 cã tªn lµ Ununnilium (Uun)
• Nguyªn tè 111 cã tªn lµ Unununium (Uuu)

• Nguyªn tè 112 cã tªn lµ Ununbiium (Uub)
• Nguyªn tè 113 cã tªn lµ Ununtriium (Uut)
• Nguyªn tè 114 cã tªn lµ Ununquadium (Uuq)
• Nguyªn tè 115 cã tªn lµ Ununpentium (Uup)
• Nguyªn tè 116 cã tªn lµ Ununhexium (Uuh)
• Nguyªn tè 117 cã tªn lµ Ununseptium (Uus)
• Nguyªn tè 118 cã tªn lµ Ununoctium (Uuo)
TiÕt 14 sù biÕn ®æi tuÇn hoμn cÊu h×nh electron
nguyªn tö cña çc nguyªn tè ho¸ häc
A. Môc tiªu
1. HS hiÓu ®−îc sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron cña nguyªn tö çc
nguyªn tè.
2. HiÓu ®−îc sè electron ngoµi cïng quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt ho¸ häc cña çc
nguyªn tè thuéc nhãm A.
3. Tõ vÞ trÝ cña nguyªn tè trong mét nhãm A suy ra ®−îc sè electron ho¸ trÞ
cña nã vµ dù ®o¸n tÝnh chÊt cña nguyªn tè.
• GV : Phãng to b¶ng 5 (SGK) – CÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña
nguyªn tö çc nguyªn tè nhãm A.

kiÓm tra bμi cò
GV : Tr×nh bµy çc nguyªn t¾c s¾p xÕp
çc nguyªn tè trong b¶ng tuÇn hoµn ?
HS : 3 nguyªn t¾c.
GV : ThÕ nµo lµ nguyªn tè s, p, d vµ f ?
LÊy vÝ dô nguyªn tè s, p.
GV : NhËn xÐt, cho ®iÓm.
HS : Theo SGK
i. sù biÕn ®æi tuÇn hoμn cÊu h×nh electron
nguyªn tö cña çc nguyªn tè
h×nh vµ yªu cÇu HS nhËn xÐt vÒ sù
biÕn thiªn cña sè electron líp ngoµi
cïng cña nguyªn tö cña çc nguyªn tè
trong çc nhãm A qua çc chu k× ?
HS : LÆp ®i lÆp l¹i → BiÕn ®æi mét
çch tuÇn hoµn.
GV : H·y cho biÕt sè electron líp
ngoµi cïng cã quan hÖ nh− thÕ nµo víi
sè thø tù cña nhãm A ?
HS : Sè thø tù çc nguyªn tè trong
nhãm A = sè electron líp ngoµi cïng
(sè electron ho¸ trÞ).
GV : Bæ sung : Sù biÕn ®æi tuÇn hoµn
cÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña
nguyªn tö çc nguyªn tè khi ®iÖn tÝch
h¹t nh©n t¨ng dÇn chÝnh lµ nguyªn
nh©n cña sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh
chÊt cña çc nguyªn tè.
II. cÊu h×nh electron nguyªn tö cña çc nguyªn tè nhãm A
1. CÊu h×nh electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö çc nguyªn tè nhãm A
GV h−íng dÉn HS quan s¸t b¶ng 5
(SGK) ®Ó tr¶ lêi çc c©u hái.
GV : H·y nhËn xÐt vÒ sè electron líp
ngoµi cïng cña çc nguyªn tö thuéc
HS : Trong cïng mét nhãm A çc
nguyªn tö cña çc nguyªn tè cã cïng

çc nguyªn tè trong cïng mét nhãm A ? sè electron ngoµi cïng (electron ho¸ trÞ).
GV : Cho biÕt cÊu h×nh electron líp
ngoµi cïng cña nguyªn tö çc nguyªn
tè nhãm A thuéc chu k× n ? Vµ chØ ra
sè electron líp ngoµi cïng ?
HS : nsa
npb
(1 ≤ a ≤ 2, 0 ≤ b ≤ 6)
GV : Sè electron líp ngoµi cïng cña
çc nguyªn tè nhãm A ®−îc gäi lµ sè
electron ho¸ trÞ.
→ Sè electron líp ngoµi cïng = a + b
GV : Cho biÕt electron ho¸ trÞ cña çc
nguyªn tè nhãm IA vµ IIA thuéc ph©n
líp nµo ?
HS : Ph©n líp s → çc nguyªn tè s.
GV : Electron ho¸ trÞ cña çc nguyªn
tè nhãm IIIA, IVA, VA, VIA, VIIA vµ
VIIIA thuéc ph©n líp nµo ?
HS : Ph©n líp s vµ p → çc nguyªn tè
p.
h−íng dÉn gi¶i bμi tËp (SGK)
GV : ChiÕu ®Ò bµi tËp 1 (SGK) lªn mµn
h×nh :
Bµi 1. Çc nguyªn tè thuéc cïng mét
nhãm A cã tÝnh chÊt ho¸ häc t−¬ng tù,
v× vá electron nguyªn tö cña çc
nguyªn tè nhãm A cã :
A. Sè electron nh− nhau.
B. Sè líp electron nh− nhau.
C. Sè electron líp ngoµi cïng nh−
nhau.
D. Cïng sè electron s vµ p.
GV : ChiÕu ®Ò bµi tËp 2 (SGK) lªn mµn
h×nh :
HS : §¸p ¸n C.

Bµi 2. Sù biÕn thiªn tÝnh chÊt cña çc
nguyªn tè thuéc chu k× sau l¹i ®−îc
lÆp l¹i t−¬ng tù nh− chu k× tr−íc lµ do :
A. Sù lÆp l¹i tÝnh chÊt kim lo¹i cña çc
nguyªn tè ë chu k× sau so víi chu k×
tr−íc.
B. Sù lÆp l¹i tÝnh chÊt phi kim cña çc
nguyªn tè ë chu k× sau so víi chu k×
tr−íc.
C. Sù lÆp l¹i cÊu h×nh electron líp
tè ë chu k× sau so víi chu k× tr−íc (ë
ba chu k× ®Çu).
GV : ChiÕu bµi tËp 3 (SGK) lªn mµn
h×nh.
HS : Sù biÕn thiªn tÝnh chÊt cña çc
nguyªn tè thuéc chu k× sau l¹i ®−îc
lÆp l¹i gièng nh− chu k× tr−íc v× cã sù
biÕn ®æi tuÇn hoµn sè electron líp
tè khi ®iÖn tÝch h¹t nh©n t¨ng dÇn
→ §¸p ¸n C.
Bµi 3. Nh÷ng nguyªn tè thuéc nhãm A
nµo lµ çc nguyªn tè s, nguyªn tè p ? Sè
electron thuéc líp ngoµi cïng trong
nguyªn tö cña nguyªn tè s vµ p kh¸c
nhau thÕ nµo ?
HS : Çc electron ho¸ trÞ cña çc
nguyªn tè thuéc nhãm IA, IIA lµ
electron s → çc nguyªn tè s.
Çc electron ho¸ trÞ cña çc nguyªn tè
thuéc nhãm IIIA, IVA, VA, VIA,
VIIA vµ VIIIA lµ çc electron s vµ p
→ çc nguyªn tè p.
Sè electron thuéc líp ngoµi cïng trong
nguyªn tö cña çc nguyªn tè s lµ 1 vµ
2. Sè electron thuéc líp ngoµi cïng
trong nguyªn tö cña çc nguyªn tè p lµ
3, 4, 5, 6, 7, 8.
dÆn dß – bμi tËp vÒ nhμ

Bµi tËp vÒ nhµ : 4, 5, 6, 7 (SGK).
TiÕt 15 sù biÕn ®æi tuÇn hoμn cÊu h×nh electron
nguyªn tö cña çc nguyªn tè ho¸ häc (tiÕp)
A. Môc tiªu
1. TiÕp tôc t×m hiÓu sù biÕn ®æi tuÇn hoµn cÊu h×nh electron nguyªn tö cña
çc nguyªn tè thuéc nhãm A.
2. Nghiªn cøu mét sè nhãm A tiªu biÓu. Gi¶i thÝch sù biÕn ®æi tuÇn hoµn tÝnh
chÊt çc nguyªn tè.
3. Tõ cÊu h×nh electron dù ®o¸n tÝnh chÊt cña nguyªn tè.
• GV : M¸y chiÕu, giÊy trong, b¶ng 5 (SGK).
2. Mét sè nhãm A tiªu biÓu
a) Nhãm VIIIA lµ nhãm khÝ hiÕm
GV : ChiÕu b¶ng 5 lªn mµn h×nh vµ giíi
thiÖu : Nhãm VIIIA lµ nhãm khÝ hiÕm
bao gåm çc nguyªn tè heli (He), neon
(Ne) agon (Ar), kripton (Kr), xenon
(Xe), ra®on (Rn).
GV : Yªu cÇu 1 HS nhËn xÐt vÒ sè
electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö
çc nguyªn tè trong nhãm ? ViÕt cÊu
h×nh electron líp ngoµi cïng ë d¹ng
HS : Nguyªn tö cña çc nguyªn tè
trong nhãm (trõ He) ®Òu cã 8 electron
líp ngoµi cïng.
→ cÊu h×nh ns2
np6
.

tæng qu¸t ? (trõ He : 1s2
).
GV : CÊu h×nh líp vá ngoµi cïng ns2
np6
lµ rÊt bÒn v÷ng → hÇu hÕt çc khÝ hiÕm
®Òu kh«ng tham gia çc ph¶n øng ho¸
häc (trõ mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt) →
ng−êi ta cßn gäi çc khÝ hiÕm lµ nh÷ng
khÝ tr¬.
HS : HÇu hÕt çc khÝ hiÕm ®Òu kh«ng
tham gia ph¶n øng ho¸ häc.
GV bæ sung : ë ®iÒu kiÖn th−êng, çc
khÝ hiÕm ®Òu ë tr¹ng th¸i khÝ vµ ph©n
tö chØ gåm mét nguyªn tö.
HS : ë ®iÒu kiÖn th−êng, çc khÝ hiÕm
®Òu ë tr¹ng th¸i khÝ vµ ph©n tö chØ
gåm mét nguyªn tö.
b) Nhãm IA lµ nhãm kim lo¹i kiÒm
HS : Quan s¸t.GV : ChiÕu b¶ng 5 (SGK) lªn mµn h×nh
vµ giíi thiÖu : Nhãm IA lµ nhãm kim lo¹i
kiÒm gåm çc nguyªn tè liti (Li), natri
(Na), Kali (K), rubi®i (Rb), xesi (Cs)
vµ Franxi (Fr).
GV yªu cÇu 1 HS nhËn xÐt : CÊu h×nh
electron líp ngoµi cïng cña nguyªn tö
çc nguyªn tè nµy ?
HS : ns1
→ chØ cã 1 electron líp ngoµi
cïng.
GV nhËn xÐt : V× nguyªn tö chØ cã 1
electron líp ngoµi cïng nªn trong çc
ph¶n øng ho¸ häc, nguyªn tö cña çc
nguyªn tè kim lo¹i kiÒm cã khuynh
h−íng nh−êng ®−êng ®i 1 electron
®Ó ®¹t ®Õn cÊu h×nh electron bÒn v÷ng
cña khÝ hiÕm. Do ®ã, trong çc hîp
chÊt çc nguyªn tè kim lo¹i kiÒm chØ
cã ho¸ trÞ 1.
HS : Ghi nhËn xÐt.

thiết kế bài giảng hóa 10 tap1

thiết kế bài giảng hóa 10 tap1

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (17)

Similar to thiết kế bài giảng hóa 10 tap1

Similar to thiết kế bài giảng hóa 10 tap1 (20)

More from Tuyết Dương

More from Tuyết Dương (6)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

thiết kế bài giảng hóa 10 tap1