2. Panimula:
• Isang malaking sulirarin
ng pambansang
ekonomiya ang inflation.
• Ngunit may mga
hakbang na maaring
gawin ang pamahalaan
upang mabawasan ang
epekto nito sa mga
konsyumer.
3. Patakarang Piskal
(Fiscal Policy)
• Tumutukoy sa behavior ng pamahalaan
patungkol sa paggasta at pagbubuwis
• Ito ay tungkol sa polisiya sa pagbabadyet
-Case, Fair, at Oster (2012)
4. Patakarang Piskal
(Fiscal Policy)
• Tumutukoy sa paggamit ng pamahalaan sa
pagbubuwis at paggasta upang mabago ang
galaw ng ekonomiya
- Balitao, et al (2014)
5. Patakarang Piskal
(Fiscal Policy)
• Ang pamahalaan ay may malaking papel na
ginagampanan upang mapanatili ang
kaayusan ng ekonomiya
• Ang paggasta ng pamahalaan ay
makapagpapasigla ng ekonomiya sa
pamamagitan ng paggamit ng lahat ng
resources ayon sa pinakamataas na
matatamo mula dito
- John Maynard Keynes (1935)
6. Patakarang Piskal
(Fiscal Policy)
• Ang pagkontrol ng pamahalaan sa
ekonomiya upang mapatatag ang
pambansang ekonomiya.
• Nakapaloob dito ang:
• paghahanda ng badyet,
• pangungulekta ng buwis
• paggamit ng pondo.
8. Expansionary Fiscal Policy
• Layunin nito na mapasigla ang pambansang
ekonomiya. Ginagawa ito upang isulong ang
ekonomiya, lalo na sa panahon ng
recession.
• Ipinapakita sa kondisyong ito na ang
kabuuang output ay mababa ng higit sa
inaasahan dahil hindi nagagamit ang lahat
ng resources.
9. Expansionary Fiscal Policy
• Kabilang dito ang paggasta sa mga
proyektong pampamahalaan at
pagbabawas sa ibinabayad na buwis.
• Ang ganitong gawain ay magpapataas
sa demand, magpapababa sa presyo
ng kalakal at magpapalaki sa output ng
ekonomiya.
10. Contractionary Fiscal Policy
• Layunin nito na bawasan ang sobrang
kasiglahan ng ekonomiya dahil ang labis na
mataas na demand kaysa suplay ay
magdudulot ng inflation.
• Karaniwang nagaganap ito kapag lubhang
masigla ang ekonomiya na maaaring
magdulot ng overheated economy na
mayroon mataas na pangkalahatang output
at employment.
11. Contractionary Fiscal Policy
• Kabilang sa mga hakbang nito ang
pagbabawas sa gastusin ng pamahalaan,
pagsasapribado ng ilang pagpublikong
korporasyon at pagpapataas sa singil na
buwis.
• Ang ganitong gawain ay magpapababa sa
demand, magpapataas sa presyo ng kalakal
at pagbabawas sa output ng ekonomiya
12.
13. Break Muna:
Tukuyin kung ang mga sumusunod ay sanhi ng contractionary
fiscal policy o expansionary fiscal policy.
1. Nagpataw ang pamahalaan ng dagdag na buwis sa mga sinehan.
2. Binawasan ng pamahalaan ang sinisingil na income tax sa mga
manggagawa.
3. Ibinenta ng pamahalaan sa pribadong sektor ang Maynilad.
4. Nagbigay ng tax incentive ang pamahalaan sa mga nais
magnegosyo.
5. Tinaasan ng pamahalaan ang E-VAT mula 10% sa 12%.
14. Pinagmumulan ng Kita ng
Pamahalaan
• Kita mula sa buwis
(81%)
• Kitang di-mula sa
buwis (19%)
15. Ano ang buwis (tax)?
• Ang salapi na sapilitang kinukuha ng
pamahalaan sa mga mamamayan.
• Ito ay maaaring ipataw ng pamahalaan sa
mga ari-arian, tubo, kalakal o serbisyo.
• Ang buwis ay sakop ng kapangyarihan ng
pamahalaan.
16. Layunin ng pagbubuwis
• Mapataas ang kita ng pamahalaan.
• Pagpapatatag ng ekonomiya.
• Mapalagaan ang industriyang panloob laban
sa mga dayuhang kalakal.
• Gamit para sa tamang distribusyon ng kita.
• Regulasyon para sa tamang pagbili at
pagkonsumo ng kalakal.
17. Uri ng Buwis
Ayon sa Layunin
Ayon sa Kung Sino ang Apektado
Ayon sa Porsiyentong Ipinapataw
18. Ayon sa Layunin
• Para Kumita (revenue generation)– upang
makalikom ng pondo para magamit sa
operasyon nito
• Hal. Sales tax, income tax
• Para Magregularisa (regulatory)– upang
mabawasan ang kalabisan ng isang gawain.
• Hal. Excise tax
19. Ayon sa Layunin
• Para Magsilbing Proteksiyon – upang
mapangalagaan ang interes ng sektor na
nangangailangan ng proteksiyon mula sa
pamahalaan o proteksiyon para sa local
na ekonomiya laban sa dayuhang
kompetisyon.
-Hal. Taripa
20. Ayon sa Kung Sino ang Apektado
• Tuwiran (direct tax) – buwis na tuwirang
ipinapataw sa mga indibidwal o bahay
kalakal.
• Hal. withholding tax
• Di-tuwiran (indirect tax) – buwis na
ipinapataw sa mga kalakal o serbisyo.
• Hal. Value-added tax
21. Ayon sa Porsiyentong Ipinapataw
• Proporsiyonal (proportional)– pare-pareho
ang porsiyentong ipinapataw anuman ang
estado sa buhay
• Halimbawa ang pagpapataw ng 10%
buwis sa lahat ng mamamayan
22. Ayon sa Posiyentong Ipinapataw
• Progresibo (progressive) –tumataas ang
halaga ng buwis na binabayaran habang
tumataas ang kita ng isang indibidwal o
korporasyon
- ito ang sistema ng pagbubuwis ng
pamahalaan ayon sa Saligang Batas
23. Ayon sa Posiyentong Ipinapataw
• Regresibo (regressive) –bumababa ang
antas ng buwis kasabay ng paglaki ng kita
- Hal. Ang ad valorem tax (ayon sa halaga)
dahil habang lumalaki ang kita ng isang
indibidwal ay lumiliit ang bahagi na kaniyang
binabayarang buwis
24. Mga halimbawa ng buwis:
• Buwis sa kinikita ng mamamayan – income tax
• Buwis sa mga may-ari ng sasakyan – road user’s
tax
• Buwis sa mga may-ari ng negosyo – business tax
• Buwis sa mga binibiling kalakal – Value added tax
• Buwis sa mga libangan tulad ng sinehan, parke, at
sugalan – amusement tax
• Buwis sa mga kalakal na galing ibang bansa –
import duties tax
25. Sangay ng pamahalaan na
kumokolekta ng buwis
• Bureau of Internal Revenue (BIR) –
nangangalap ng buwis sa mga kalakal o
serbisyo mula sa loob ng bansa.
• Bureau of Customs (BOC) - nangangalap
ng buwis sa mga kalakal o serbisyo mula sa
labas ng bansa.
26. Break Muna!
• Maghanda ng talaan ng mga gastusin ng inyong
pamilya sa isang buwan at isulat ang halagang
inilalaan para dito.
• Natutugunan ba ang lahat ng inyong gastusin?
• Magkano ang natitirang halaga matapos matugunan
ang mga gastusin?
Gastusin Halagang Nakalaan
Pambayad sa Bahay 3,000.00
Kuryente 800.00
Tubig 300.00
27. Pambansang Badyet
• Naglalaman ng halaga ng salaping
inaasahang matatanggap ng pamahalaan sa
isang takdang taon.
• Isang plano kung paano tutugunan ng
pamahalaan ang mga gastusin nito.
• Naglalaman ito ng inaasahang kita at
ipinakikita rin kung paano gagastusin ang
kitang ito.
28. Pambansang Badyet
• Sa paghahanda ng badyet, binibigyan ng
pansin kung magkano ang gagastusin sa
programa ng pamahalaan tulad ng depensa,
edukasyon at kalusugan. Ang kabuuang
gastusin ay maaring baguhin upang
mapataas o mapababa ang output ng
ekonomiya.
29. Mga sangay ng pamahalaan na
namamahala ng pambansang badyet
• Department of Finance (DOF)
• Bangko Sentral ng Pilipinas (BSP)
• National Economic and Development
Authority (NEDA)
• Department of Budget and Management
(DBM)
• Commission on Audit (COA)
30. Pagbuo ng Pambansang Badyet
• Executive Preparation – paghahanda ng
panukalang badyet.
• Budget Authorization – pagsusuri at pag-
apruba (o hindi pag-apruba) ng panukalang
badyet.
• Budget Execution – pagbibigay ng badyet at
paggamit nito.
• Budget Accountability – paghahanda ng ulat
upang malaman kung nagasta ang badyet
ayon sa itinakda para dito.
31. Checks and Balances
• Pagtiyak na hindi maaabuso ng anumang
sangay ng pamahalaan ang kanilang
kapangyarihan sa usapin ng paglalaan ng
limitadong pondo ng bayan sa iba’t ibang
sektor ng lipunan.
32. Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Uri
• Personal Services (PS) – gastusin para sa
suweldo,honoraria at bonuses ng mga
kawani ng pamahalaan.
• Maintenance and Other Operating Expenses
(MOOE) – gastusin para sa operasyon tulad
ng kuryente, papel, tubig, gasolina at iba pa.
• Capital Outlay (CO) – gastusin para sa
karagdagang asset tulad ng gusali, lupa,
sasakyan o makinarya.
33. Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor
• Serbisyong Pang-ekonomiyo – gastusin sa
pagpapaunlad ng mga programang
pangkaunlaran tulad ng kalakalan, industriya
at turismo.
• Serbisyong Panlipunan – mga gastusin sa
edukasyon, kalusugan, transportasyon etc.
• Pambansang Tanggulan – mga gastusin sa
pagpapanatili ng katahimikan at seguridad.
34. Gastusin ng Pamahalaan ayon sa Sektor
• Pangkalahatang Pampublikong Paglilingkod
– mga gastusin sa pagsasagawa ng
tungkuling pansibiko tulad ng tulong sa
panahon ng kalamidad, pagpapautang etc.
• Pambayad utang – gastusin na
pinambabayad sa mga utang ng bansa
panlabas o panloob.
39. Sitwasyon ng Budget
• Budget Deficit – nagaganap kung mas
mataas ang gastos sa kita ng pamahalaan.
• Budget Surplus – nagaganap kung mas
mataas ang kita sa gastos ng pamahalaan.
40. • Anong sektor ng pamahalaan ang dapat
na magkaroon ng karagdagang badyet at
alin ang dapat bawasan ang badyet?
PAGPAPAHALAGA
41. References:
• Chua, Johannes L., Panahon, Kasaysayan at
Lipunan (Ekonomiks) Ikalawang Edisyon, DIWA
Publishing House
• De Leon, Zenaida M. et. al. (2004), Ekonomiks
Pagsulong at Pag-unlad, VPHI
• Mateo, Grace Estela C. et. al., Ekonomiks Mga
Konsepto at Aplikasyon (2012), VPHI
• Nolasco, Libertty I. et. Al. , Ekonomiks: Mga
Konsepto, Applikasyon at Isyu, VPHI
