2. PAMAMARAAN AT KAHALAGAHAN NG PAGSUKAT
NG PAMBANSANG KITA
KAILAN NGA BA MALALAMAN
NA MAY NATATAMONG PAG-
UNLAD ANG ISANG BANSA?
3.
4. ANG KAHALAGAHAN NG PAGSUKAT
NG
PAMBANSANG KITA
Ayon kay Campbell R. McConnel at Stanley Brue sa kanilang
Economics Principles, Problems, and Policies (1999), ang
kahalagahan ng pagsukat ng pambansang kita.
1. Ang sistema ng pagsukat sa pambansang kita ay
nakapagbibigay ng ideya tungkol sa antas ng produksyon ng
ekonomiya sa isang partikular na taon at maipaliwanag kung
bakit ganito kalaki o kababa ang produksyon ng bansa.
2. Sa paghahambing ng pambansang kita sa loob ng ilang
taon, masusubaybayan natin ang direksyon na tinatahak ng
ating ekonomiya at malalaman kung may nagaganap na pag-
unlad o pagbaba sa kabuuang produksiyon ng bansa.
5. ANG KAHALAGAHAN NG
PAGSUKAT NG
PAMBANSANG KITA
3. Ang nakalap na impormasyon mula sa pambansang kita
ang magiging gabay ng mga nagpaplano sa ekonomiya upang
bumuo ng mga patakaran at polisiya na makapagpapabuti sa
pamumuhay ng mga mamamayan at makapagpapataas sa
economic performance ng bansa.
4. Kung walang sistematikong paraan sa pagsukat ng
pambansang kita, hakahaka lamang ang magiging basehan
na walang matibay na batayan. Kung gayon, ang datos ay
hindi kapani-paniwala.
5. Sa pamamagitan ng National Income Accounting, maaaring
masukat ang kalusugan ng ekonomiya.
6. Panukat ng
Pambansang Kita.
GROSS NATIONAL INCOME/GROSS NATIONAL PRODUCT
tumutukoy sa kabuuang pampamilihang
halaga ng mga produkto at serbisyo na
nagawa ng mga mamamayan ng isang bansa.
7. GROSS DOMESTIC PRODUCT
Sumusukat sa kabuuang
pampamilihang halaga ng lahat ng
tapos na produkto at serbisyo na
ginawa sa loob ng isang takdang
panahon sa loob ng isang bansa.
8. Gross National Income at Gross
Domestic Product
Ang tala sa mga sinusukat na pambansang kita
ay National Income Accounts.
Ang pamamaraan ng pagsukat ng pambansang
kita, tinatawag itong National
Income Accounting.
Parehong sinusukat sa loob ng isang takdang
panahon, maaring quarterly o taunan
9. Tatlong pamamaraan ng National
Income Accounting
Paraan batay sa Paggasta
(EXPENDITURE APPROACH)
Ang pambansang ekonomiya ay binubuo
ng apat na sektor: sambahayan, bahay-
kalakal, pamahalaan, at panlabas na
sektor.
10. a. Gastusing Personal (C) – nakapaloob dito ang mga gastos ng
mamamayan tulad ng pagkain, damit, paglilibang, serbisyo ng
manggugupit ng buhok, at iba pa. Lahat ng gastusin ng mga
mamamayan ay kasama rito.
b. Gastusin ng mga namumuhunan (I) – kabilang ang mga gastos
ng mga bahay-kalakal tulad ng mga gamit sa opisina, hilaw na
materyales para sa produksyon, sahod ng mga manggagawa at
iba pa.
c. Gastusin ng Pamahalaan (G) – Kasama rito ang mga gastusin
ng
pamahalaan sa pagsasagawa ng mga proyektong panlipunan at
iba pang gastusin nito.
d. Gastusin ng Panlabas na sektor (X-M) – makukuha ito kung
ibabawas ang niluluwas o export sa inaangkat o import.
11. e. Statistical Discrepancy (SD) – ang anumang
kakulangan o kalabisan sa pagkuwenta na hindi
malaman kung saan ibibilang. Ito ay nagaganap
sapagkat may mga transaksiyong hindi sapat ang
mapagkukunan ng datos o impormasyon.
f. Net Factor Income From Abroad (NFIFA) –
tinatawag ding Net Primary
Income. Makukuha ito kapag ibinawas ang gastos ng
mga mamamayang nasa ibang bansa sa gastos ng
mga dayuhang nasa loob ng bansa.
12. GNI= C + I + G + ( X - M ) + SD + NFIFA
GNI = GDP + NFIFA
Halimbawa:
C = 130 M piso
I = 30 M piso
G = 24 M piso
X = 25 M piso
M = 10 M piso
SD = 3 M piso
GDP = 222 M piso
NFIFA = 60 M piso
GNI = 282 M
piso
13. Paraan Batay sa Pinagmulang Industriya
(Industrial Origin/ Value Added
Approach)
Halimbawa:
Agrikultura - 60 M piso
Industriya - 80 M piso
Serbisyo - 53 M piso
GDP = 193 M piso
NFIFA = 10 M piso
GNI = 203
M
14. Paraan Batay sa Kita (Income Approach)
a. Kabayaran o kita ng mga Empleyado at Manggagawa
(KEM) - sahod na
ibinabayad sa sambahayan mula sa mga bahay-kalakal at
pamahalaan.
b. Kita ng Entrepreneur at mga Ari-arian (KEA) –Kabayaran
na tinatanggap ng mga tao na hindi matatawag na sahod
o sweldo. Ito ay kita ng isang entreprenyur bilang salik ng
produksyon. Dito rin nabibilang ang mga dibidendo na
kabayaran sa ari-arian. Ang kita ng entrepreneur sa
kanyang negosyo ay tinatawag na proprietor’s income.
c. Kita ng Kompanya o Korporasyon (KK) - Ang kita na
tinanggap ng korporasyon at pondo na inilalaan upang
palawakin ang negosyo.
15. d. Kita ng Pamahalaan ( KP )- ito ay lahat ng kita na
tinanggap ng pamahalaan tulad ng buwis, mga
kinita ng korporasyon na pag-aari ng gobyerno at
mga interes sa pagpapautang ng pamahalaan.
e. Capital Consumption Allowances ( CCA ) –
tinatawag na depresyong pondo na inilalaan para
sa pagbili ng bagong makina o gusali kung ang mga
ito ay unti-unting nasisira at naluluma.
f. Indirect Business Tax ( IBT)- Di tuwirang buwis na
ipinapataw sa mga produkto o serbisyo na nilikha
matapos ibawas ang anumang subsidy na
ibinibigay ng pamahalaan.
16. NI= KEM + KEA + KK + KP
GNI = NI + IBT + CCA Halimbawa:
KEM - 150 M piso
KEA - 60 M piso
KK - 15 M piso
KP - 25 M piso
NI = 250 M piso
IBT = 5 M piso
CCA = 12 M piso
GNI= 267 M piso
