Slides, behorende bij een gastcollege over (basis) intellectueel eigendomsrecht ten behoeve van de module Ondernemingsrecht voor tweedejaars BE en SBRM studenten.

1. Van idee naar IE -
over exploitatie van wat je
bedacht hebt
Raymond Snijders
05-10-2015
Gastcollege IE – Ondernemingsrecht (Windesheim Flevoland)

2. Even voorstellen
 Gewoon Raymond Snijders. Geen jurist
 Informatiespecialist bij Windesheim
 Werkt met – en schrijft over – auteursrecht,
licenties, ebooks, social media en Open
Access
 Auteursrechten Informatie Punt
 IE in de praktijk

3. IE is namelijk overal!

4. Waarom is IE belangrijk?
 Intellectuele eigendom: het recht om in
een mondiale kennismaatschappij je eigen
intellectuele prestatie te exploiteren
 Concurrentieverhoudingen: exclusiviteit
versus mededinging
Alleen de auteursrechtindustrie al draagt 6% bij aan het Nederlands Bruto
Nationaal Product en aan 7,4% van de werkgelegenheid (529K banen in NL)
– bron: Economic contribution of copyright-relevant industries in the Netherlands, 2014
Europees bezien draagt de auteursrechtindustrie 509 miljard bij aan het
Europees Bruto Nationaal Product en zijn er 7 miljoen banen in de EU.
-bron: Copyright works http://creativityworks.eu/facts-figures/the-cw-infographic/, 2015

5. Wat verstaan we onder IE?
 Twee soorten intellectuele
eigendom:
 Industrieel eigendomsrecht
(beschermt uitvindingen,
merken, tekeningen &
modellen, handelsnamen,
chips en plantenrassen)
 Auteursrecht (beschermt
rechten van de maker op
zijn of haar werk en is
persoonsgebonden)

6. Verschillen en overeenkomsten
 Beide rechten bieden bescherming voor
creatieve inspanningen om met een mate van
exclusiviteit zelf de exploitatie te regelen
 Auteursrecht ontstaat ‘automatisch’ door het
creëren van een werk. Lange
beschermingsduur maar lastiger te handhaven
 Een industrieel eigendomsrecht moet
aangevraagd worden (voldoen aan criteria) en
wordt vervolgens wel of niet verleend. Vaak
kortere beschermingsduur, kan kostbaar zijn
maar wel sterke/ruimte bescherming

7. Octrooirecht
 Het octrooirecht beschermt uitvindingen
 Geregeld in de Rijksoctrooiwet
 Een uitvinding kan zijn:
 een product, in de terminologie van het
octrooirecht een ‘voortbrengsel’, zoals een
onderdeel van een mobieltje of
 een proces, in de terminologie van het
octrooirecht een werkwijze om tot een product
te komen of
 een stof zoals bijv. een geneesmiddel

8. Octrooirecht
 Een uitvinding is octrooieerbaar als deze
voldoet aan vereisten van:
 nieuwheid;
 inventiviteit;
 industriële toepasbaarheid.
 Nieuwheid betekent dat het niet tot de
huidige ‘stand der techniek’ behoort. Het
mag *nergens* bekend zijn
 De tweede eis betekent dat het product of
proces een verrassende, niet voor de hand
liggende oplossing is.

9. Octrooirecht
 De derde eis betekent dat theorieën,
wiskundige methoden, dienstverlening,
etcetera niet geoctrooieerd kunnen
worden.
 Octrooien kun je voor NL (Octrooicentrum)
aanvragen, op Europees en internationaal
niveau
 Het recht op een octrooi wordt voor
maximaal 20 jaar verleend maar moet,
tegen betaling, jaarlijks verlengd worden.

10. En dan heb je een octrooi
 Openbare bekendmaking (na uiterlijk 18
maanden) is een voorwaarde om het
octrooi te krijgen
 Bekendmaking is ook een risico. Soms is
geheimhouding een betere bescherming
 Gedurende max. 20 jaar een product-
/proces-/stofmonopolie. Verbodsrecht
 En octrooien zijn verhandelbaar. Verkoop
of licentie, kijk naar Apple, Samsung,
Google en Microsoft

11. Waar kun je zoeken?
http://www.rvo.nl/onderwerpen/innovatief-ondernemen/octrooien-ofwel-patenten
http://nl.espacenet.com/

12. Merkenrecht
 Beschermt je merk. Dat waar je publiek
jouw producten of diensten aan herkent
 *Geen monopolie* op de kenmerken
 Geregeld in het Beneluxverdrag inzake
Intellectueel Eigendom (BVIE)
 “Alle benamingen, tekeningen, afdrukken,
stempels, letters, cijfers, vormen van
waren of van verpakking en alle andere
voor grafische voorstelling vatbare tekens
(…)” (artikel 2.1 BVIE)

14. Merkenrecht
 Registratie in het Merkenregister Benelux-
Bureau voor de Intellectuele Eigendom.
Ook Europees en internationaal mogelijk
 Een merk moet
 Deugdelijk* (als totaalindruk onderscheidend, niet beschrijvend),
 geoorloofd (o.a. niet misleidend) en
 Rechtmatig (niet gelijk zijn aan eerdere merken of verwarrend)
zijn. Dat laatste wordt niet getoetst vooraf!

15. En dan heb je een merk
 Bescherming gedurende 10 jaar maar kan
tegen betaling oneindig verlengd worden
 Verloopt echter als het merk 5 jaar lang
niet gebruikt is. Of als het merk verwatert
doordat de merknaam de productnaam is
geworden zoals luxaflex of walkman
 Heb je een merk dan kun je optreden
tegen gelijke merken voor dezelfde
waren/diensten of tegen gelijksoortige
merken die (mogelijk) verwarring kunnen
creëren bij het publiek

16. Meer met merken
 Verwarring is een zeer breed begrip en
daarmee biedt het merkenrecht potentieel
zeer veel bescherming.
 British Sky Broadcasting vs SkyDrive (2013)
 Maar er zijn grenzen: Ajax is een
brandblusser, schoonmaakmiddel en
voetbalclub

17. Waar kun je zoeken?
https://register.boip.int/bmbonline/intro/select.do?language=nl

18. Handelsnamenrecht
 Er is overlap met het merkenrecht maar
met enkele essentiële verschillen:
 Handelsnaam mag wel beschrijvend zijn
 Geen andermans merk in een handelsnaam
 Handelsnaam is automatisch beschermd door
het te gebruiken (geen registratie verplicht in
het handelsregister van de KvK)
 Minder bescherming omdat gelijke
handelsnamen in verschillende gebieden of
met verschillende producten zelden leidt tot
verwarring. En beschermt ook alleen tegen
dezelfde bedrijfsnaam

19. Waar kun je zoeken?
http://www.kvk.nl/zoeken/handelsregister/

20. Auteursrecht
Het auteursrecht is het uitsluitend recht van
den maker van een werk van letterkunde,
wetenschap of kunst, of van diens
rechtverkrijgenden, om dit openbaar te
maken en te verveelvoudigen, behoudens de
beperkingen, bij de wet gesteld.
(artikel 1 Auteurswet)

21. Wie is die maker?
 Degene die de intellectuele of creatieve
prestatie levert is de maker van een werk.
 Het maakt wel uit of je dat in opdracht, of in
dienst van, een ander doet want de maker is
niet altijd de auteursrechthebbende.
 De werkgever is auteursrechthebbende als
één van zijn werknemers een werk maakt.
Daar kan in een (arbeids)overeenkomst
van afgeweken worden. Of juist niet zoals
in het hbo.

22. Wat is een werk?
“Een werk van letterkunde, wetenschap
of kunst”
 1° boeken, brochures, nieuwsbladen, tijdschriften en alle andere geschriften;
 2° tooneelwerken en dramatisch-muzikale werken;
 3° mondelinge voordrachten;
 4° choreografische werken en pantomimes;
 5° muziekwerken met of zonder woorden;
 6° teeken-, schilder-, bouw- en beeldhouwwerken, lithografieën, graveer- en andere
plaatwerken;
 7° aardrijkskundige kaarten;
 8° ontwerpen, schetsen en plastische werken, betrekkelijk tot de bouwkunde, de
aardrijkskunde, de plaatsbeschrijving of andere wetenschappen;
 9° fotografische werken;
 10° filmwerken;
 11° werken van toegepaste kunst en tekeningen en modellen van nijverheid;
 12° computerprogramma’s en het voorbereidend materiaal;

23. Wat is een werk? (2)
 Eigenlijk kan alles wat je maakt, schrijft,
fotografeert, tekent enz een werk zijn mits
het origineel is. Teksten, foto’s, logo’s, je
product enz.
 Een eigen, oorspronkelijk karakter dat het
persoonlijk stempel van de maker draagt.
 Geen kopieën, geen bewerkingen, vertalingen
enzovoorts
 Geen banale of triviale inhoud

24. Welke rechten heb je dan?
 Openbaar maken is het verspreiden, delen,
uploaden, vertonen, voordragen, verhuren,
uitlenen of uitzenden van een werk voor
een breed publiek.
 Iets dat (gratis) openbaar gemaakt is, is
nog steeds auteursrechtelijk beschermd.
Anderen hebben dus altijd toestemming
nodig om het ergens anders voor te
gebruiken

25. Welke rechten heb je dan?
Verveelvoudigen (exploitatie)
 Vertalingen, verfilmingen, bewerkingen en
nabootsen in gewijzigde vorm
 Vastleggen van een werk op een drager.
Kopiëren dus.
 Auteursrecht is een verbodsrecht (geen
recht op betaling!)
 Beschermingsduur is 70 jaar na het
overlijden van de rechthebbende
 Wel uitputting voor stoffelijke exemplaren

26. Toestemming, vergoeding en
licenties
 Toestemming vragen om auteursrechtelijk
beschermde werken te gebruiken voor je
eigen doeleinden is de essentie van
omgaan met andermans werken.
 De auteursrechthebbende kan daar
voorwaarden aan stellen zoals een
vergoeding maar ook bepalen hoe en
waarvoor je een werk wel of niet mag
gebruiken.
 Licenties leggen dit soort afspraken vast
tussen rechthebbende en gebruiker

27. Voorbeeld
Fotoshoot

28. De beperkingen
 Auteursrecht kan botsen met o.a.
mededingingsrecht en EVRM
 In de Auteurswet zelf:
 Citaatrecht
 Privékopiëren
 Reprorecht
 Publicaties van de openbare macht
 Onderwijsbeperking
 Excepties voor bibliotheken

29. De beperkingen (2)
 In de Auteurswet zelf:
 Portretrecht: indien in opdracht gemaakt komt
het auteursrecht toe aan de geportretteerde en
niet aan de fotograaf of schilder.
 Portretrecht: indien niet in opdracht gemaakt
kan de geportretteerde bezwaar maken mits
dat belang zwaarder weegt dan dat van de
rechthebbende. En de rechter bepaalt…

31. Welk IE past bij welk idee?
 Octrooirecht is juridisch het sterkst (geeft
een productmonopolie) maar is duur
 Merkenrecht geeft geen monopolie maar
wel een erg ruime bescherming
 Auteursrecht is gratis, geldt automatisch op
producten, logo’s en verpakkingen maar
biedt dankzij de vele beperkingen een
zwakke bescherming

32. Bedankt voor
de aandacht.
Nog vragen?
Raymond Snijders
auteursrechten@windesheim.nl
twitter.com/rsnijders