Tư duy

1. 1
TÀI LIỆU
TƯ DUY PHẢN BIỆN
Dành cho Ban Giám đốc các đơn vị sản xuất kinh doanh trong nước
Hà Nội, Tháng 10 năm 2017

2. 2
NỘI DUNG CHƯƠNG TRÌNH
Tổng quan về Tư duy
Nâng cao tư duy phản biện
Nguyên lý của tư duy phản biện
Nuôi dưỡng tư duy phản biện

3. 3
PHẦN I: TƯ DUY CÁI NHÌN TỔNG QUAN
Môi trường hiện nay
• Cạnh tranh khốc liệt
• Tốc độ “lên ngôi”
• Sự chính xác mang tính then chốt
TƯ DUY LÀ MỘT LOẠI CÔNG CỤ MANG
TẦM QUYẾT ĐỊNH & CHIẾN LƯỢC TƯ DUY … là sự kết nối các thông tin theo
một hướng nào đó
NHIỀU
Cách mạng 4.0

4. 4
PHẦN I: TƯ DUY CÁI NHÌN TỔNG QUAN
Phân loại tư duy
1. Tư duy hình ảnh
2. Tư duy hành động
3. Tư duy ngôn ngữ
4. Tư duy quy nạp
5. Tư duy phân kỳ
6. Tư duy tổng hợp
7. Tư duy phân tích
8. Tư duy ngẫu nhiên
9. Tư duy song song
10. …
Các loại tư duy
1. Tư duy nhìn xa trông rộng
2. Tư duy tập trung
3. Tư duy sáng tạo
4. Tư duy thực tế
5. Tư duy chiến lược
6. Tư duy triển vọng
7. Tư duy phản chiếu
8. Tư duy số đông
9. Tư duy mấu chốt
10. Tư duy phản biện
11. …
Các loại tư duy

5. 5
PHẦN I: TƯ DUY CÁI NHÌN TỔNG QUAN
Phân loại tư duy
Bài tập nhóm
sầu riêng
dưa hấu chuối măng cụt
xoài thơm (dứa)

6. 6
PHẦN I: TƯ DUY CÁI NHÌN TỔNG QUAN
Phương pháp tư duy
Lời trẻ thơ
- Mẹ ơi, ông ngoại nhà mình đâu rồi
hả mẹ?
- Ông ngoại mất rồi
- Mất sao không đi tìm?
Ghi lại tại tòa án
- Sao bị cáo đánh vợ?
- Vợ tui tui đánh, mắc mớ gì mà mấy
người hỏi?
LOGIC LÀ GÌ?
?

7. 7
KIẾN THỨC
PHẦN I: TƯ DUY CÁI NHÌN TỔNG QUAN
Phương pháp tư duy
Suy luận
Biết rõ bản thân
Quan sát tỉ mỉ
Thế nào là người tư duy giỏi?
Tư duy phản biện…?
Xem xét, đánh giá vấn đề/ sự kiện/ thông tin là …
ĐÚNG/SAI
VỪA ĐÚNG/ VỪA SAI
Đồng thời
Nêu quan điểm của mình và cung cấp bằng
chứng để bảo vệ quan điểm của mình

8. 8
PHẦN I: TƯ DUY CÁI NHÌN TỔNG QUAN
Phương pháp tư duy
Hình gì đây….?

9. 9
PHẦN I: TƯ DUY CÁI NHÌN TỔNG QUAN
Các kỹ năng cần có
Các kỹ
năng
cần
Phân
tích
Giải
thích
(*)
Đánh
giá
Suy
luận
Diễn
dịch
Đặc tính của một người Tư duy phản biện tốt
Lý luận chặt chẽ
Phán đoán nhanh
Có nguyên tắc
Tư tưởng cởi mở
Trung thực
Tự nhận thức
(*) Kỹ năng giải thích là quan trọng nhất → Nói cho
người khác hiểu

10. 10
PHẦN II: NGUYÊN LÝ CỦA TƯ DUY PHẢN BIỆN
Nguyên tắc
Bốn bước thực hiện:
Nguyên tắc:
1 2 3 4
Hiểu
người
Ta nghĩ
gì
Bằng
chứng
Khả
năng
khác
Suy luận
Đưa ra
chính kiến
riêng
Suy nghĩ
song
phương

11. 11
Hiểu người
Bằng chứng
Khả năng khác
Ta nghĩ gì
- Tóm lược ý đối tác muốn nói
- Hiểu logic của đối tác
- Xét đoán logic của đối tác “hợp lý” chưa?
- Xét đoán lý do đối tác sử dụng logic đó
- Đối tác hiểu như thế nào có thể dẫn đến
những lý luận khác
- Ta chấp nhận lý luận đó không, nếu xảy ra?
- Trong lý luận của đối tác có gì đúng/sai?
- Lý luận của ta là gì?
- Ta có thể dựa trên logic của đối tác để
phát biểu không?
- Bằng chứng của ta có thể bảo vệ quan điểm của ta
- Bằng chứng của ta để bác bỏ quan điểm của đối tác
- Tái khẳng định lại quan điểm, ý kiến của ta
4bước thực hiện Tư duy
PHẦN II: NGUYÊN LÝ CỦA TƯ DUY PHẢN BIỆN
Nguyên tắc
1 2
3
4

12. 12
PHẦN II: NGUYÊN LÝ CỦA TƯ DUY PHẢN BIỆN
Kỹ thuật phản biện
P
E
P
S
I
Principle Luật, quy định, nguyên tắc
Evidence Bằng chứng để bác bỏ
Pull - a - leg Đánh đường vòng
Sequence Hệ quả lý luận của đối tác
Illogic Chỉ chỗ “Sai” trong lý luận của “địch”
Các kỹ thuật đưa ra lời phản biện 7 hình thức của bằng chứng
D
E
F
E
A
T
S
Demo Thuyết minh, diễn giải
Example Ví dụ
Fact Số liệu thực tế
Exhibit Dụng cụ trình bày, trình diễn
Analogy So sánh liên tưởng
Testimonial Trích dẫn
Statistic Thống kê

13. 13
PHẦN II: NGUYÊN LÝ CỦA TƯ DUY PHẢN BIỆN
Kỹ năng phản đối – bác bỏ
Yes, I agree …
Tìm một điểm nào đó để đồng ý
với đối tác
Evidences …
Đưa bằng chứng thuyết phục
Suggestion …
Nêu ý kiến của mình
What’s your idea?
Tạo điều kiện cởi mở

14. 14
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
Mô hình RED
Recognize the situation
• Nhận ra sự kiện
• Nhận ra những thông tin tiềm ẩn
• Hiểu tầm quan trọng của sự kiện
• Xếp thứ tự ưu tiên để giải quyết
Evaluate the situation
• Thu thập thông tin (rõ ràng, chính xác)
• Diễn dịch đánh giá thông tin, dữ kiện
• Nhận định mối liên hệ tiềm ẩn
Draw conclusions
• Kết luận sơ khởi,
• Thử nghiệm kết luận, nếu có thể
• Lèo lái người khác
R E D

15. 15
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
Chúng ta làm gì khi thảo luận?
6 THINKING HATS
phản biện, tranh
luận từng luận
điểm ngay tức thì
thỏa mãn quan điểm
cá nhân
“to mồm thì thắng”
tốn thì giờ,
đôi khi lạc chủ đề

16. 16
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
Ông Bono nghĩ khác chúng ta
Bài tập nhóm
CUỘC HỌP ĐIỂN HÌNH mục đích rõ
ràng, tổng
hợp ý kiến
tập trung vào
một hướng
vào mọi lúc
tránh cá nhân
hóa, cảm xúc
hóa,
đỡ tốn
thì giờ

17. 17
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
6 THINKING HATS
Thông tin dữ liệu
Cảnh báo đe dọa
Điểm tốt, điểm mạnh
Cảm xúc, cảm giác
Phát triển, sáng tạo
Trình tự, quy trình

18. 18
• Tìm, xác định những thông tin:
oCó sẵn;
oCần biết;
oTiềm ẩn, diễn dịch
• Lưu ý:
oCần xác định rõ khái niệm, phạm vi
thông tin
oCần tránh các thông tin mơ hồ
Thông tin, dữ liệu
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
Điểm tốt, điểm mạnh
• Nón VÀNG cần phải
oCó tính khả thi, gắn liền hoàn cảnh cụ thể
oLạc quan logic (không quá hoang tưởng)
• Kêu gọi mọi người cùng thực hiệ nón
VÀNG để:
oTạo phấn khởi chung
oTạo suy nghĩ “đó là ý tưởng của mình” 
dễ thực hiện sau này
Cảnh báo đe dọa
• Giá trị:
oĐưa ra cảnh báo
oGiúp quá trình “Đi xa hơn, hoàn thiện hơn”
• Lưu ý:
oSử dụng nhiều  tâm lý chán nản, lo sợ
oDùng nón ĐEN để “đi tới, không thoái lui”
oKhi có cánh báo từ nón ĐEN đừng thực hiện ngày “giải
quyết vấn đề”

19. 19
• Không phân tích đúng/sai
• Tính chất:
oChỉ có giá trị tại thời điểm;
oCó thể thay đổi theo thời gian, kinh
nghiệm
• Lưu ý:
oKhó tìm sự đồng thuận cho nón ĐỎ
oKhi đã tạo được “khí thế”  tác
động lớn
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
Cảm xúc, cảm giác
• Nhiều khi xuất hiện ào ạt, không logic
• Thực hiện:
oPhải thống kê, phân loại ý tưởng
oĐúc kết ý tưởng khả thi
• Đặc biệt: Ý tưởng có thể không hấp dẫn, nhưng
quan điểm đằng sau ý tưởng là “một kho báu”
Sáng tạo, ý tưởng mới
Trình tự, quy trình
• Thực hiện:
oĐứng trên tiến trình thảo luận để kiểm soát
oTóm ý, hình thành bước đi kế tiếp
• Nội dung:
oChủ đề là gì?
oĐang bản thảo gì? Đang nghĩ gì?
oMuốn kết thúc thế nào?
oMuốn kết quả ra sao?
• Lưu ý: Các định nghĩa, quan điểm, vấn đề
phải cụ thể

20. 20
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
6 THINKING HATS
Tổng kết: 6 chiếc nón tư duy
• Các chiếc nón tư duy được áp dụng linh hoạt
• Thời gian phân bổ cho các nón không đều nhau tùy tình hình diễn
biến/ chủ đề/ mục đích thảo luận
• Lời khuyên:
o Mỗi chiếc nón nên gói gọn trong vài phút
o Theo nguyên tối thượng:
 Quyết định lộ trình sử dụng các nón
 Cố gắng tuân thủ lộ trình đó
Bạn rút ra được điều gì về 06 chiếc nón tư duy?
Bài tập nhóm

21. 21
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Phản hồi thông tin
1. Phản hồi thông tin
2. Trình bày tình hình
3. Cải tiến quy trình
4. Lập kế hoạch
5. Xây dựng chiến lược
6. Giải quyết vấn đề
trắng
fact
BEHAVIOR
iMPACT
rEASON
sOLUTION
trắng
vàng / đen
trắng
xanh lá

22. 22
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Trình bày tình hình (họp giao ban)
1. Phản hồi thông tin
2. Trình bày tình hình
3. Cải tiến quy trình
4. Lập kế hoạch
5. Xây dựng chiến lược
6. Giải quyết vấn đề
Mở đầu Xanh dương
Tóm tắt tình hình Trắng
Nêu vấn đề phát sinh Trắng
Tóm lại Xanh dương

23. 23
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Cải tiến quy trình
1. Phản hồi thông tin
2. Trình bày tình hình
3. Cải tiến quy trình
4. Lập kế hoạch
5. Xây dựng chiến lược
6. Giải quyết vấn đề
Mở đầu Xanh dương
Nêu quy trình hiện tại Trắng
Tham khảo quy trình của Cty/người khác Trắng
Phân tích điểm mạnh/yếu Vàng/ đen
Cải tiến Xanh lá
Tóm lại Xanh dương

24. 24
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Lập kế hoạch
1. Phản hồi thông tin
2. Trình bày tình hình
3. Cải tiến quy trình
4. Lập kế hoạch
5. Xây dựng chiến lược
6. Giải quyết vấn đề
Mở đầu Xanh dương
Mục đích – Mục tiêu Trắng
Lập kế hoạch (5W) Trắng
Phân tích nguồn lực Trắng/Vàng/ đen
Chỉnh tinh kế hoạch Xanh lá
Tóm lại Xanh dương

25. 25
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Xây dựng chiến lược
1. Phản hồi thông tin
2. Trình bày tình hình
3. Cải tiến quy trình
4. Lập kế hoạch
5. Xây dựng chiến lược
6. Giải quyết vấn đề
Xanh dương
Trắng
Vàng/ đen
Trắng
Mở đầu
Xanh lá
Xanh dương
Tóm lược tình hình
Phân tích SWOT
Mục đích – mục tiêu
Lập phương án
Đánh giá phương án
Chỉnh tinh phương án
Tóm lại
Vàng/ đen
Xanh lá

26. 26
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Giải quyết vấn đề
1. Phản hồi thông tin
2. Trình bày tình hình
3. Cải tiến quy trình
4. Lập kế hoạch
5. Xây dựng chiến lược
6. Giải quyết vấn đề
Xanh dương
Trắng
Trắng
Mở đầu
Xanh dương
Xác định vấn đề
Truy tìm nguyên nhân
Nghĩ ra các giải pháp
Đánh giá giải pháp
Chọn giải pháp
Kế hoạch thực hiện
Tóm lại
Vàng/ đen
Trắng
Xanh lá
Trắng/Xanh lá

27. 27
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Dàn ý cuộc họp
(1p)
Xanh dương
Trắng
Xanh dương
Đỏ
Xanh lá
Giới thiệu mục đích cuộc họp
Trình bày các yếu tố liên quan (mục đích,
thời gian, kinh phí, người tham gia ...)
Yêu cầu đề xuất địa điểm
Xanh dương Chọn địa điểm (*)
Thích/Không thích
Xanh dương Thống nhất địa điểm
Các bước hành động tiếp theo
Chọn địa điểm đi chơi Tết
(5p)
(3p)
(15p)
(1p)
(1p)
(10p)

28. 28
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
6 chiếc nón tư duy
ỨNG DỤNG
6 THINKING HATS
Ví dụ
To: Học, Tâm, Thoa, Quang
V/v: tìm nguyên nhân của sự cố “200 thùng hàng hỏng
trong sản xuất”
Chủ tọa: Ng.V.Nở
Vị trí: Phòng họp A
Thời gian: 15:00-16:30 ngày 11/04/2016
Lịch trình:
15:00-15:10 Tình hình diễn ra
15:10-15:30 Nguyên nhân sơ bộ đã truy tìm
15:30-16:15 Truy tìm nguyên nhân
* quy trình
* con người
* sự việc bất thường
16:15-16:30 Kết luận nguyên nhân

29. 29
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
Tư duy đột phá
Quá trình sáng tạo đột phá
Mô hình 3C
• Copy – Sao chép
• Control – Kiểm soát
• Chase – Rượt đuổi
Mô hình 3I
• Identity – Bản sắc
• I mageination – Tưởng tượng, sáng tạo
• Innovation – Cải tiến
Chuyện gì đã xảy ra???

30. 30
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
Tư duy đột phá
Chúng ta thường………………..
Kinh nghiệm từ quá khứ là
“Tuyệt đối đúng”
Áp dụng hình mẫu
Suy nghĩ khác biệt sẽ bị “đập”
Truy tìm nguyên nhân, rồi giải
quyết triệt tiêu nguyên nhân
Và chúng ta đã …
KHÔNG XÉT ĐẾN BẢN CHẤT, ẨN Ý CỦA VẤN ĐỀ

31. 31
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
Tư duy đột phá
Lưu ý quan trọng
Bản chất là gì? Giải quyết vấn đề
để làm gì?
Trước khi bắt tay làm việc gì, hãy tìm
những câu trả lời cho các câu hỏi:
Nguyên tắc vàng
U Unique khác biệt độc đáo
P Purpose mục đích của mục đích
S Solution giải pháp tiếp theo
S System thiết lập hệ thống
I Information thu thập thông tin có giới hạn
I Invitation lôi kéo người khác tham gia
I Innovation cải tiến liên tục

32. 32
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
Tư duy đột phá
Truy lập mục đích của mục đích
Bài tập nhóm
Mục đích 5
Mục đích 4
Mục đích 3 Mục đích 2
Mục đích 1
Bạn rút ra được điều gì về Tư duy đột phá?

33. 33
PHẦN III: NÂNG CAO TƯ DUY PHẢN BIỆN
Logic model
Chuỗi NẾU - THÌ
Bạn rút ra được điều gì về Mô hình Logic?
… nó giúp cho các quản trị “hoạch định cho đến
điểm cuối”
… It helps managers to “plan with the end in mind”
Stephen R. Covey (1932 – 2012)
ĐẦU VÀO
Inputs
HOẠT ĐỘNG
activities
KẾT QUẢ
Outputs
Các nguồn
lực
Thông tin
THÀNH QUẢ
Outcomes/impact
Hành động
Sự suy nghĩ
liên kết các
thông tin
Kết quả của
hành động
“Nhìn thấy”
kết quả của
liên kết thông
tin
Kết quả ấy
đưa đến
ích/hại gì?
Hệ quả của
kết quả

34. 34
Có cần thiết phải nuôi dưỡng tư duy phản biện hàng ngày hay không?
PHẦN IV: NUÔI DƯỠNG TƯ DUY PHẢN BIỆN
Kiến tạo môi trường
CÁ NHÂN
• Quán triệt nguyên lý về phản biện
• Tâm niệm:
o Phản biện >< chống đối
o “Mình chưa hẳn đúng”
• Mở rộng tâm hồn và trí tuệ
• Cho phép mình có những lúc “điên”
GIA ĐÌNH
• Thoải mái, cởi mở khi tranh luận
• Nghe trước – tranh luận sau
• Dùng tình thương đối đãi với nhau
• Có những lúc “điên” với nhau
CÔNG VIỆC
• Tạo môi trường lắng nghe – hiểu – nói
• Khuyến khích và rèn luyện mọi người tranh luận “đúng kỹ thuật”
• Truyền đạt và sống với phương châm “cái hoàn hảo đang ở phía trước”
• Tạo ra thói quen luôn đặt câu hỏi để cùng trả lời
• Cùng nghĩ ra nhiều giải pháp cho một vấn đề
• Có nhứng phút “trải lòng với nhau”

35. 35
Tư duy của con
người rất phong phú
Phản biện đòi hỏi
phải đúng “kỹ thuật”
Luôn nuôi dưỡng tinh
thần phản biện và tạo
môi trường cho tư duy
phản biện
Phản biện tốt luôn cần
có “một cái đầu lạnh,
một trái tim nóng”
PHẦN IV: NUÔI DƯỠNG TƯ DUY PHẢN BIỆN
Tổng kết

36. 36
T H A N K S Y O U
Chúc Đồng chí thành công!

37. 37
HỌC VIỆN VIETTEL
Thân thiện – Chuyên nghiệp – Sáng tạo