जशने विलादत मनाने के फजाइल व दलाइल पर मुश्तमिल ईमान अफरोज मुख्तसर और जामेअ रिसाला.

2. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è,
ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú
ÜUG¢çÎÚè Ú…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ
Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J
Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼Ú…}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢ ± çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï
¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼
¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
± Ï¢ÜUGè¥G
± }¢çxGÈUGÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.

3. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
²ïã çÚ„¢H¢ (S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ)
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…GÚ¼
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è
Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÚ„¢Hï ÜU¢ï çã‹Îè ÚS}¢éH
¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ ÐïࢠçÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï ࢢ»¥G
ÜUÚ±¢²¢ ãñ J §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Т»æ ¼¢ï }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢
ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§üH ²¢ SMS) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜïU „¢}¢Ýï, ¼èÝ ÎÚ±¢…G¢,
¥ãG}¢Î ¥¢Ï¢¢Î-1, x¢é…Ú¢¼,
ÈGU¢ïÝ : 09374031409
E-mail : translationmaktabhind@dawateislami.net

4. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 1
S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ ãñ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„
}¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÐÚ „¢ï ÚãG}¢¼ïæ Ý¢ç…GH
ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J
}¢¢ãï ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ¼¢ï v²¢ ¥¢¼¢ ãñ ãÚ ¼GÚÈGU }¢¢ñç„}¢ï Ï¢ã¢Ú
¥¢ …¢¼¢ ãñ J }¢èÆïï }¢èÆï ¥¢ÜGU¢ }¢vÜUè }¢-ÎÝè }¢éS¼GÈGU¢
ÜïU Î豢ݢïæ }¢ïæ ¶Géà¢è ÜUè HãÚ Î¢ñÇG …¢¼è ãñ, Ï¢êÉG¢ ã¢ï ²¢ …±¢Ý ãÚ ãGÜGUèÜGUè
}¢é„Ë}¢¢Ý °¢ï²¢ çÎH ÜUè …GÏ¢¢Ý „ï Ï¢¢ïH ©Æ¼¢ ãñ :
çÝS¢¢Ú ¼ïÚè Ó¢ãH ÐãH ÐÚ ãÁ¢G¢Ú §GüÎï´ ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H
çS¢±¢» §ÏHèS¢ ÜïU Á¢ã¢æ }¢ï´ S¢|¢è ¼¢ï wG¢éçࢲ¢æ }¢Ý¢ Úãï ãñ´
…Ï¢ ÜU¢»Ý¢¼ }¢ïæ ÜéUÈGíU¢ï çà¢ÜüU ¥¢ñÚ ±ãGìࢼ¢ï Ï¢Ú-Ï¢çÚIJ¼ ÜU¢ Í¢éÐ
¥æ{ïÚ¢ À¢²¢ ãé±¢ ‰¢¢ J Ï¢¢Úã ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï }¢vÜ» }¢éÜUÚü}¢¢
}¢ïæ ãG…GÚ¼ï „çIJ-μéÝ¢ ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU }¢ÜU¢Ýï
ÚãG}¢¼ çÝà¢¢Ý „ï »ÜU »ï„¢ ÝêÚ ™}¢ÜU¢ ç…„ Ýï „¢Úï ¥G¢H}¢ ÜU¢ï …°}¢°
…°}¢° ÜUÚ çβ¢ J ç„„v¼è ãé§ü §‹„¢çÝIJ¼ ÜUè ¥¢æ¶ ç…Ý ÜUè ¼GÚÈGU
H°è ãé§ü ‰¢è ±¢ïã ¼¢…΢Úï çÚ„¢H¼, à¢ã‹à¢¢ãï ÝéÏ¢éñ¼, }¢wG…GÝï …êÎ¢ï „¶G¢±¼,
ÐñÜUÚï ¥G-Á¢G-}¢¼¢ï à¢Ú¢ÈGU¼, }¢¢ïãGç„Ýï §‹„¢çÝIJ¼

5. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 2
¼}¢¢}¢ ¥G¢-H}¢èÝ ÜïU çH²ï ÚãG}¢¼ Ï¢Ý ÜUÚ }¢¢ÎÚï °ï¼è ÐÚ …˱¢ °Ú ãé» J
}¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï çÜU ¶Gy}¢éH }¢éÚ-S¢Hè´ ¼à¢ÚèÈGU Hï ¥¢»
Á¢Ý¢Ï¢ï ÚãG}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢è´ ¼à¢ÚèÈGU Hï ¥¢»
„éÏãGïÏ¢ã¢Ú¢æ
¶G¢-¼}¢éH }¢éÚ-„HèÝ, ÚãGì-}¢¼éçËHH ¥G¢-H}¢èÝ, à¢ÈGUè©GH
}¢éçÁGÝÏ¢èÝ, ¥Ýè„éH °GÚèÏ¢èÝ, ç„Ú¢…éSS¢¢çHÜUèÝ, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢éH
¥G¢-H}¢èÝ, …Ý¢Ï¢ï „¢çÎÜGU¢ï ¥}¢èÝ ÜGUÚ¢Úï ãÚ ÜGUËÏ¢ï
}¢ãGìÁG¢êÝ¢ï °G}¢°èÝ Ï¢Ý ÜUÚ 12 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï „éÏãGï „¢çÎÜGU ÜïU ±vG¼
…ã¢æ }¢ïæ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ ¥¢ ÜUÚ Ï¢ï „ã¢Ú¢ïæ, °G}¢ ÜïU }¢¢Ú¢ïæ, Îéw²¢Ú¢ïæ, çÎH
çÈGU°¢Ú¢ïæ ¥¢ñÚ ÎÚ ÎÚ ÜUè Æ¢ïÜUÚïæ ¶¢Ýï ±¢Hï Ϣڢïæ ÜUè ࢢ}¢ï °GÚèÏ¢¢æ ÜU¢ï
“„éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ” Ϣݢ çβ¢ J
}¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï ! S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ }¢éÏ¢¢ÚÜU
±¢ïã Ï¢ÚS¢¢¼ï ¥‹±¢Ú S¢ÚÜU¢Ú ¥¢»
}¢¢ï’ç……G¢¼
12 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï ¥ËH¢ã ÜïU ÝêÚ
ÜUè Î鋲¢ }¢ïæ …Ë±¢ °Úè ã¢ï¼ï ãè ÜéUÈGíU¢ï …GéË}¢¼ ÜïU Ï¢¢ÎH ÀÅ °», ࢢãï
§üÚ¢Ý “çÜU„Ú¢” ÜïU }¢ãGH ÐÚ …GË…GH¢ ¥¢²¢, ™¢ñÎã ÜéUæ°éÚï ç°Ú °» J
§üÚ¢Ý ÜU¢ …¢ï ¥¢¼à¢ ÜU΢ »ÜU ã…G¢Ú „¢H „ï ࢢï’H¢ …GÝ ‰¢¢ ±¢ïã Ï¢éÛ¢
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : …¢ï à¢wG„ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã …‹Ý¼ ÜU¢ Ú¢S¼¢ |¢êH
x¢²¢ J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 479)

6. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 3
°²¢, ÎçÚ²¢» „¢±ã ¶GéàÜU ã¢ï °²¢, ÜU¢’Ï¢ï ÜU¢ï ±ÁÎ ¥¢ °²¢, ¥¢ñÚ Ï¢é¼
„Ú ÜïU Ï¢H ç°Ú ÐÇGï J
¼ïÚè ¥¢}¢Î ‰¢è çÜU Ï¢ñ¼éËH¢ã }¢éÁ¢Úï ÜU¢ï Û¢éÜU¢
¼ïÚè ãñÏ¢¼ ‰¢è çÜU ãÚ Ï¢é¼ ‰¢Ú‰¢Ú¢ ÜUÚ çx¢Ú x¢²¢
¼¢…΢Úï çÚ„¢H¼ …ã¢æ }¢ïæ ÈGUÁGH¢ï ÚãG}¢¼
Ï¢Ý ÜUÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢» ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝÝ ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ ÜïU ÝéÁG¢êH
ÜU¢ çÎÝ ¶Géà¢è ± }¢é„Úü¼ ÜU¢ çÎÝ ã¢ï¼¢ ãñ J ™éÝ¢‹™ï ¥ËH¢ã ¼Ï¢¢-Ú-ÜU
± ¼¥G¢H¢ §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼é}¢
ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¥ËH¢ã ( ) ãè ÜïU ÈGUÁGH
¥¢ñÚ ©„è ÜUè ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ §„è ÐÚ ™¢çã²ï
çÜU ¶Géà¢è ÜUÚïæ J ±¢ïã ©Ý ÜïU „Ï¢ {Ý
΢ñH¼ „ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J
¥ËH¢ãé ¥vÏ¢Ú ! ÚãG}¢¼ï ¶Gé΢ ±‹Îè ÐÚ ¶Géà¢è }¢Ý¢Ýï ÜU¢ ÜGéUÚ¥¢Ýï
ÜUÚè}¢ ãGév}¢ Îï Ú㢠ãñ ¥¢ñÚ v²¢ ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ „ï
Ï¢ÉG ÜUÚ ½è ÜU¢ï§ü ¥ËH¢ã ÜUè ÚãG}¢¼ ãñ ? Îï網ï }¢éÜGUg„
ÜGéUÚ¥¢Ý }¢ïæ „¢ÈGU „¢ÈGU »’H¢Ý ãñ :
¼Ú-…-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢
Ýï ¼é}ãïæ Ý ½ï…¢ }¢°Ú ÚãG}¢¼ „¢Úï …ã¢Ý ÜïU
çH²ï J
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢
©„ }¢ïæ Úãïx¢¢ çÈUGçÚà¼ï ©„ ÜUï çH²ï §çS¼x¢GÈUG¢Ú ÜUÚ¼ï Úãïæx¢ï J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)
(ãG΢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 41)

7. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 4
à¢Ï¢ï ÜGUÎí „ï ½è ¥zG…GH Ú¢¼
ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGGÜG }¢éãGçg„ ÎïãH±è
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ, “Ï¢ïà¢ÜU „Ú±Úï ¥G¢H}¢ ÜUè à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼
à¢Ï¢ï ÜGUÎí „ï ½è ¥zG…GH ãñ J v²êæ çÜU à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼ „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
ÜïU §„ Î鋲¢ }¢ïæ …Ë±¢ °Ú ã¢ïÝï ÜUè Ú¢¼ ãñ …Ï¢ çÜU
Hñ-H¼éH ÜGUÎí „ÚÜU¢Ú ÜU¢ï ¥G¼G¢ ÜU΢ü à¢Ï¢ ãñ ¥¢ñÚ
…¢ï Ú¢¼ …GéãêÚï …G¢¼ï „Ú±Úï ÜU¢»Ý¢¼ ÜUè ±…ã „ï
}¢éà¢ÚüÈGU ã¢ï ±¢ïã ©„ Ú¢¼ „ï ç…G²¢Î¢ à¢ÚÈGU ± §GÁG…G¼ ±¢Hè ãñ …¢ï
}¢H¢»ÜU¢ ÜïU ÝéÁG¢êH ÜUè çϢݢ ÐÚ }¢éà¢ÚüÈGU ãñ J
§Gü΢ïæÜUè§GüÎ
12 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜïU çH²ï §Gü΢ïæ ÜUè ½è §GüÎ
ãñ J ²ÜGUèÝÝ ãGéÁG¢êÚï ¥‹±Ú „Ú±Ú …ã¢æ }¢ïæ ࢢãï Ï¢ãGìÚ¢ï
Ï¢Ú Ï¢Ý ÜUÚ …˱¢ °Ú Ý ã¢ï¼ï ¼¢ï ÜU¢ï§ü §GüÎ, §GüÎ ã¢ï¼è, Ý ÜU¢ï§ à¢Ï¢, à¢Ï¢ï
Ï¢Ú¢¥¼ J Ï¢çËÜU ÜU¢ñÝ¢ï }¢ÜU¢Ý ÜUè ¼}¢¢}¢ ¼Ú Ú¢ñÝÜGU ± à¢¢Ý §„ …¢Ýï
…ã¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý, „IJ¢ãGï H¢ }¢ÜU¢Ý, }¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚãG}¢¢Ý
ÜïU ÜGUÎ}¢¢ïæ ÜUè {êH ÜU¢ „ÎÜGU¢ ãñ J
±¢ïã Á¢¢ï Ý ‰¢ï ¼¢ï ÜéUÀ Ý ‰¢¢ ±¢ïã Á¢¢ï Ý ã¢ï´ ¼¢ï ÜéUÀ Ý ã¢ï
Á¢¢Ý ãñ´ ±¢ïã Á¢ã¢Ý ÜUè Á¢¢Ý ãñ ¼¢ï Á¢ã¢Ý ãñ
(ãG΢§ÜGïU Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 126)
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…ïG …é}¢é¥G¢ Î¢ï „¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©„ ÜUï Î¢ï „¢ï
„¢H ÜUï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈUG ã¢ïæx¢ï J (ÜU‹…GéH ©}}¢¢H)

8. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 5
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU„Ú¼ „ï ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU
ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜUï çH²ï }¢x¢GçÈUGÚ¼ ãñ J (…¢}¢ï¥G „x¢èÚ)
¥Ï¢ê HãÏ¢ ¥¢ñÚ }¢èH¢Î
…Ï¢ ¥Ï¢ê HãÏ¢ }¢Ú °²¢ ¼¢ï ©„ ÜïU Ï¢¢’…G Í¢Ú ±¢H¢ïæ Ýï ©„ï
wG±¢Ï¢ }¢ïæ Ï¢éÚï ãG¢H }¢ïæ Îﶢ J ÐêÀ¢, “v²¢ ç}¢H¢ ?” Ï¢¢ïH¢ : ¼é}¢ „ï
…é΢ ã¢ï ÜUÚ }¢éÛ¢ï ÜU¢ï§ü ¶GñÚ Ý„èÏ¢ Ý ãé§ü J çÈUÚ ¥ÐÝï ¥æx¢êÆï
ÜïU ÝèÓ¢ï }¢¢ñÁ¢êÎ S¢êÚ¢¶G ÜUè ¼GÚÈGU §à¢¢Ú¢ ÜUÚ¼ï ãé» ÜUãÝï Hx¢¢ :
çS¢±¢» §S¢ ÜïU, çÜU §S¢ }¢ï´ S¢ï }¢éÛ¢ï ТÝè çÐH¢ çβ¢ Á¢¢¼¢ ãñ
v²êæ çÜU }¢ñæ Ýï „é±ñÏ¢¢ H¢ñæÇè ÜU¢ï ¥¢…G¢Î çÜU²¢ ‰¢¢ J
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ Ï¢ÎLgèÝ »GïÝè ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : §S¢ §à¢¢Úï ÜU¢
}¢¼GHÏ¢ ²ïã ãñ çÜU }¢éÛ¢ï ‰¢¢ïÇG¢ S¢¢ ТÝè çβ¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
}¢é„Ë}¢¢Ý ¥¢ñÚ }¢èH¢Î
§„ çÚ±¢²¼ ÜïU ¼ãìG¼ „çIJÎéÝ¢ à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçg„ ÎïãH±è
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : §„ ±¢çÜGU»G }¢ïæ }¢èH¢Î à¢ÚèÈGU ±¢H¢ïæ ÜïU çH²ï
Ï¢ÇGè ÎHèH ãñ …¢ï ¼¢…΢Úï çÚ„¢H¼ ÜUè à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼
}¢ïæ ¶Géçࢲ¢æ }¢Ý¢¼ï ¥¢ñÚ }¢¢H ¶G™ü ÜUÚ¼ï ãñæ, ²¢’Ýè ¥Ï¢ê HãÏ¢ …¢ï çÜU
ÜU¢çÈGUÚ ‰¢¢ …Ï¢ ±¢ïã ¼¢…΢Úï ÝÏ¢éñ¼ ÜUè ç±H¢Î¼
ÜUè ¶GÏ¢Ú Ð¢ ÜUÚ ¶Géࢠã¢ïÝï ¥¢ñÚ ¥ÐÝè H¢ñæÇè („é±ñÏ¢¢) ÜU¢ï Îê{ çÐH¢Ýï
ÜUè ¶G¢ç¼GÚ ¥¢…G¢Î ÜUÚÝï ÐÚ Ï¢ÎH¢ çβ¢ °²¢ J ¼¢ï ©„ }¢é„Ë}¢¢Ý ÜU¢ v²¢
ãG¢H ã¢ï°¢ …¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¶Géà¢è „ï ½Ú¢ ãé±¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢¢H ¶G™ü ÜUÚ Úã¢
ãñ J HïçÜUÝ ²ïã …GMÚè ãñ çÜU }¢ãGçÈGUHï }¢èH¢Î à¢ÚèÈGU °¢Ýï Ï¢¢…¢ïæ „ï ¥¢ñÚ
¥¢H¢¼ï }¢ê„èÜGUè „ï ТÜU ã¢ï J

9. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 6
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈUG Ý ÐÉG¢
©„ Ýï …ÈUG¢ ÜUè J (¥GÏÎéÚüÁG…G¢ÜU)
…àÝï ç±H¢Î¼ ÜUè {ê}¢ }¢™¢§²ï
}¢èÆïï }¢èÆïï §SH¢}¢è ½¢§²¢ï ! {é}¢ {¢}¢ „ï §GüÎï }¢èH¢Î }¢Ý¢§²ï
çÜU …Ï¢ ¥Ï¢ê HãÏ¢ …ñ„ï ÜU¢çÈGUÚ ÜU¢ï ½è ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è ÜUÚÝï ÐÚ
ÈGU¢»Î¢ Ðãé晢 ¼¢ï ã}¢ ¼¢ï }¢é„Ë}¢¢Ý ãñæ J ¥Ï¢ê HãÏ¢ Ýï ¥ËH¢ã
ÜïU Ú„êH ÜUè çÝIJ¼ „ï Ýãèæ Ï¢çËÜU ç„ÈGüU
¥ÐÝï ½¼è…ï ÜUè ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢Ý¢§ü çÈUÚ ½è ©„ ÜU¢ï Ï¢ÎH¢ ç}¢H¢
¼¢ï ã}¢ ¥°Ú ¥ËH¢ã ÜUè çÚ…G¢ ÜUï çH²ï ¥ÐÝï ¥¢ÜGU¢ ± }¢¢ñH¢
}¢éãG}}¢ÎéÚü„êHéËH¢ã ÜUè ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢Ý¢»æ°ï
¼¢ï v²êæÜUÚ }¢ãGM}¢ Úãïæ°ï J
Í¢Ú ¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU S¢çIJÎï ¥Ï¢Ú¢Ú ¥¢ x¢²¢
wG¢éçࢲ¢æ }¢Ý¢¥¢ï x¢G}¢Á¢G΢ï x¢G}¢ wG±¢Ú ¥¢ x¢²¢
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 474)
}¢èH¢Î }¢Ý¢Ýï ±¢H¢ïïï æ„ï „ÚÜU¢Ú wG¢éࢠã¢ï¼ï ãñæ
»ÜU ¥G¢çH}¢ „¢çãGÏ¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ: }¢éÛ¢ï
wG±¢Ï¢ }¢ïæ ¼¢…΢Úï çÚ„¢H¼, à¢ã‹à¢¢ãï ÝéÏ¢éñ¼ ÜUè
ç…G²¢Ú¼ ãé§ü, }¢ñ´ Ýï ¥G…Gü ÜUè : ²¢ Ú„êHËH¢ã ! v²¢
¥¢Ð ÜU¢ï }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ ãÚ „¢H ¥¢Ð ÜUè ç±H¢Î¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè ¶Géçࢲ¢æ
}¢Ý¢Ý¢ Є‹Î ¥¢¼¢ ãñ ? §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : “…¢ï ã}¢ „ï ¶Géࢠã¢ï¼¢ ãñ ã}¢
½è ©„ „ï ¶Géࢠã¢ï¼ï ãñæ J”

10. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 7
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ „éÏãG ¥¢ñÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ ࢢ}¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢
©„ï çÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈUG¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J (}¢…}¢©GÁG…G±¢§Î)
ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ Û¢‹Çï
„çIJ-μéÝ¢ ¥¢ç}¢Ý¢ ÈGUÚ}¢¢¼è ãñæ : }¢ñæ Ýï Îﶢ
çÜU ¼èÝ3
Û¢‹Çï ÝSÏ¢ çÜU²ï °» J »ÜU }¢à¢çÚÜGU }¢ïæ, Îê„Ú¢2
}¢°GçÚÏ¢ }¢ïæ,
¼è„Ú¢3
ÜU¢’Ï¢ï ÜUè À¼ ÐÚ ¥¢ñÚ ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢ ÜUè
ç±H¢Î¼ ã¢ï °§ü J
MãGéH ¥}¢è´ Ýï x¢¢ÇG¢ ÜU¢’Ï¢ï ÜUè À¼ Ðï Û¢‹Ç¢
¼¢ ¥Gà¢ü ©ÇG¢ ÈUÚïÚ¢ S¢éÏãGï à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼
Û¢‹Çï ÜïU „¢‰¢ …éHê„
ÚãG}¢¼ï ¥G¢H}¢ Ýï …Ï¢ „ê» }¢ÎèÝ¢ çã…Ú¼
ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ }¢ÎèÝ» ТÜU ÜïU ÜGUÚèÏ¢ “}¢¢ñ…G»G °G}¢è}¢”
}¢ïæ Ðãéæ™ï ¼¢ï Ï¢éÚèÎã ¥SH}¢è, ÜGUÏ¢èH¢ Ï¢Ýè „ãì}¢ ÜïU „œ¢Ú „é±¢Ú Hï ÜUÚ
„ÚÜU¢Úï Ý¢}¢Î¢Ú ÜU¢ï °çÚzG¼¢Ú ÜUÚÝï ¥¢»,
}¢°Ú „ÚÜU¢Úï ¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú ÜUè çÝ°¢ãï ÈGñU…G
¥¢„¢Ú „ï ¶GéÎ ãè }¢ãGÏÏ¢¼ï ࢢãï ¥Ï¢Ú¢Ú }¢ïæ °çÚzG¼¢Ú
ã¢ï ÜUÚ ÐêÚï ÜGU¢çÈGUHï „}¢ï¼ }¢éà¢ÚüÈGU Ï¢ §SH¢}¢ ã¢ï °» J ¥Ï¢ ¥G…Gü ÜUè : ²¢
Ú„êHËH¢ã }¢ÎèÝ» }¢éÝñÚã }¢ïæ
¥¢Ð ÜU¢ ΢ç¶GH¢ ÐÚ™}¢ ÜïU „¢‰¢ ã¢ïÝ¢ ™¢çã²ï J ™éÝ¢‹™ï ¥ÐÝ¢ §G}¢¢}¢¢
„Ú „ï ©¼¢Ú ÜUÚ Ýï…Gï ÐÚ Ï¢¢æ{ çH²¢ ¥¢ñÚ „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï
„èÝ¢ ÜïU ¥¢°ï ¥¢°ï Ú±¢Ý¢ ãé» J
(Á¢G¢ñÜGïU Ý¢’¼, S¢. 67)

11. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 8
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉG¢
¼ãGÜUGèÜUG ±¢ïã Ï¢ÎÏ¢wG¼ ã¢ï x¢²¢ J (§ÏÝï „é‹Ýè)
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥vÏ¢Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñ´ ¥¢Á¢¥ç}Ï¢²¢ÜïUS¢Ú±Ú ¼à¢ÚèÈGUH¢Úãïãñ´
v²êæ ãñ ÈGUÁ¢G¢ }¢é¥Gœ¢GÚ ! v²êæ Ú¢ïà¢Ýè ãñ Í¢Ú Í¢Ú ¥ÓÀ¢! ãGÏ¢èÏ¢ï ΢±Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢Úãïãñ´
§üGÎ¢ï´ ÜUè §GüÎ ¥¢§ü ÚãG}¢¼ wG¢é΢ ÜUè H¢§ü Á¢ê΢ï S¢¶G¢ ÜïU ÐñÜUÚ ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãïãñ´
ãGêÚï´ Hx¢è´ ¼Ú¢Ýï Ý¢’¼¢ï´ ÜïU x¢éÝx¢éÝ¢Ýï ãGêÚ¢ï }¢HÜU ÜïU ¥zGS¢Ú¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñ´
Á¢¢ï ࢢãï Ï¢ãGìÚ¢ï Ï¢Ú ãñ´ ÝçÏ¢²¢ï´ ÜïU ¼¢Á¢±Ú ãñ´ ±¢ïã ¥¢ç}¢Ý¢ ¼ïÚï Í¢Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñ´
¥Gœ¢G¢Ú ¥Ï¢ wG¢éà¢è S¢ï ÈêUHï Ýãè´ S¢}¢¢¼ï
Î鋲¢ }¢ï´ §Ý ÜïU çÎHÏ¢Ú ¼à¢ÚèÈGU H¢ Úãï ãñ´
…àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ±¢H¢ ¶G¢Ý΢Ý
}¢ÎèÝ» }¢éÝñÚã }¢ïæ §Ï¢í¢ãè}¢ Ý¢}¢è »ÜU }¢-ÎÝè
¥¢ÜGU¢ ÜU¢ Î豢ݢ Ú㢠ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J ã}¢ïࢢ ãGH¢H
Ú¢ï…Gè ÜU}¢¢¼¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ¥¢}¢ÎÝè ÜU¢ ¥¢{¢ çãGS„¢ …àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï
ÜïU çH²ï ¥GH¢çãG΢ …}¥G ÜUÚ¼¢ J1
ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜUè ¥¢}¢Î ã¢ï¼è ¼¢ï
{ê}¢{¢}¢ „ï }¢°Ú à¢Úè¥G¼ ÜïU ΢»Úï }¢ïæ Úã ÜUÚ …àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢¼¢ J
¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜïU §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜïU çH²ï
wG¢êÏ¢ Hæ°Ú ÜUÚ¼¢ ¥¢ñÚ ¥ÓÀï ¥ÓÀï ÜU¢}¢¢ïæ }¢ïæ ¥ÐÝè ÚÜGU}¢ ¶G™ü ÜUÚ¼¢ J ©„
ÜUè …G¢ñ…» }¢¢ïãG¼Ú}¢¢ ½è ¥¢ÜGU¢ ÜUè Ï¢ãé¼ Îè±¢Ýè ‰¢è
1 : ÜU¢à¢ ! ã}¢ ¥ÐÝè ¥¢}¢ÎÝè ÜU¢ ¥¢{¢ Ý S¢ãè Ï¢¢Úã±¢æ çãGSS¢¢ Ï¢çËÜU »ÜU ÈGUèS¢Î ãè
Á¢àÝï ç±H¢Î¼ ÜïU çH²ï çÝÜU¢H ÜUÚ ©S¢ï ÎèÝ ÜïU ÜU¢}¢¢ï´ }¢ï´ S¢ÈGüU ÜUÚÝï ÜU¢ ãG¢ñS¢H¢ Ú¶¼ï J
(±S¢¢§HïÏ¢çwGà¢à¢,S¢.445)

12. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 9
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©„ ÐÚ Î„
ÚãG}¢¼ïæ |¢ï…¼¢ ãñ J (}¢éçSH}¢)
¥¢ñÚ §Ý ÜU¢}¢¢ïæ }¢ïæ }¢éÜU}}¢H ¼¥G¢±éÝ ÜUÚ¼è J …G¢ñ…¢ ÜUè ±ÈGU¢¼ ã¢ï x¢§ü }¢°Ú
©„ ÜïU }¢¢’}¢êH¢¼ }¢ïæ ÈGUÜGüU Ý ¥¢²¢ J §Ï¢í¢ãè}¢ Îè±¢Ýï Ýï »ÜU çÎÝ ¥ÐÝï
Ý¢ñ …±¢Ý Ï¢ïÅï ÜU¢ï ±ç„IJ¼ ÜUè : “Œ²¢Úï Ï¢ïÅï ! ¥¢… Ú¢¼ }¢ïÚè ±ÈGU¢¼
ã¢ï …¢»x¢è, }¢ïÚè ¼}¢¢}¢ ¼Ú Ðêæ…è }¢ïæ Й¢„ çÎÚã}¢ ¥¢ñÚ ©‹Ýè„ °…G ÜUÐÇG¢
ãñ J ÜUÐÇG¢ ¼vÈGUèÝ¢ï ¼ÎÈGUèÝ ÐÚ „ÈGüU ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ Úãè ÚÜGU}¢ ¼¢ï §„ï ½è
ã¢ï „ÜïU ¼¢ï ÝïÜU ÜU¢}¢ }¢ïæ ¶G™ü ÜUÚ ÎïÝ¢ J” §„ ÜïU Ï¢¢’Î ©„ Ýï ÜUçH}¢»
¼GçIJϢ¢ ÐÉG¢ ¥¢ñÚ ©„ ÜUè MãG ÜGU-ÈGU„ï ©G‹„éÚè „ï ÐÚ±¢…G ÜUÚ °§ü J
Ï¢ïÅï Ýï ãGSÏ¢ï ±ç„IJ¼ ±¢çHÎï }¢ãGêü}¢ ÜU¢ï ç„ÐéÎïü ¶G¢ÜU ÜUÚ
çβ¢ J ¥Ï¢ Й¢„50
çÎÚã}¢ ÝïÜU ÜU¢}¢ }¢ïæ ¶G™ü ÜUÚÝï ÜïU }¢é¥G¢-}¢Hï }¢ïæ ©„
ÜU¢ï „}¢Û¢ Ýãèæ ¥¢¼è ‰¢è çÜU v²¢ ÜUÚï J §„è çÈGURUUU}¢ïæ Ú¢¼ …Ï¢ „¢ï²¢ ¼¢ï
wG±¢Ï¢ }¢ïæ Îﶢ çÜU çÜGU²¢}¢¼ ÜGU¢§}¢ ¥¢ñÚ ãÚ ¼GÚÈGU ÝzG„è ÝzG„è ÜU¢
¥G¢H}¢ ãñ, ¶Géࢠ݄èÏ¢ H¢ï° „ê» …‹Ý¼ Ú±¢æ α¢æ ãñæ, …Ï¢ çÜU }¢é…çÚ}¢¢ïæ ÜU¢ï
Í¢„èŠ͢„èÅ ÜUÚ …ã‹Ý}¢ ÜUè ¼GÚÈGU ã¢æÜU¢ …¢ Ú㢠ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ¶ÇG¢ ‰¢Ú
‰¢Ú ÜU¢æÐ Ú㢠ãñ çÜU §„ ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ Ý …¢Ýï v²¢ ÈGñU„H¢ ã¢ï¼¢ ãñ J §¼Ýï }¢ïæ
°GñÏ¢ „ï çÝ΢ ¥¢§ü, “§„ Ý¢ñ …±¢Ý ÜU¢ï …‹Ý¼ }¢ïæ …¢Ýï ΢ï J” ™éÝ¢‹™ï ±¢ïã
¶Géà¢è ¶Géà¢è …‹Ý¼ }¢ïæ ΢ç¶GH ã¢ï °²¢ ¥¢ñÚ „ñÚ ÜUÚÝï H°¢ J „¢¼¢ïæ …‹Ý¼¢ïæ
ÜUè „ñÚ ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î …Ï¢ ¥¢Æ±èæ …‹Ý¼ ÜUè ¼GÚÈGU Ï¢ÉGG¢ ¼¢ï ΢ڢï°G»
…‹Ý¼ ãG…GÚ¼ï çÚ…G±¢Ý Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “§„ …‹Ý¼ }¢ïæ ç„ÈGüU ±¢ïãè ΢ç¶GH
ã¢ï „ÜU¼¢ãñç…„ Ýï }¢¢ãï ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ }¢ïæ ç±H¢Î¼ï }¢éS¼GÈGU¢
ÜïU ¥Ä²¢}¢ }¢ïæ ¶Géà¢è }¢Ý¢§ü ã¢ï J” ²ïã „éÝ ÜUÚ ±¢ïã „}¢Û¢ °²¢ çÜU }¢ïÚï
±¢çHÎñÝï }¢ãGêü}¢ñÝ §„è }¢ïæ ã¢ïÝï ™¢çã»æ J §¼Ýï }¢ïæ ¥¢±¢…G ¥¢§ü : “§„ Ý¢ñ
…±¢Ý ÜU¢ï ¥‹ÎÚ ¥¢Ýï ΢ï, §„ ÜïU ±¢çHÎñÝ §„ „ï ç}¢HÝ¢ ™¢ã¼ï ãñ´ J”

13. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG¢ï ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ ÚãG}¢¼ |¢ï…ïx¢¢ J (§ÏÝï ¥Îè)
çH㢅G¢ ±¢ïã ¥‹ÎÚ Î¢ç¶GH ãé±¢ J ©„ Ýï Îﶢ çÜU ©„ ÜUè ±¢çHλ
}¢ãGêü}¢¢ ÝãÚï ÜU¢ñ„Ú ÜïU ÜGUÚèÏ¢ Ï¢ñÆè ãñ, „¢‰¢ ãè »ÜU ¼wG¼ çÏ¢À¢ ãñ ç…„ ÐÚ
»ÜU Ï¢é…Gé°ü ¶G¢¼êÝ …˱¢ ¥zGÚ¢ï…G ãñæ ¥¢ñÚ ©„ ÜïU §Îü ç°Îü ÜéU<„²¢æ çÏ¢Àè
ãñæ ç…Ý ÐÚ ÜéUÀ ÐéÚ ±ÜGU¢Ú ¶G±¢¼èÝ ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢ ãñæ J §„ Ýï »ÜU
çÈGUçÚà¼ï „ï ÐêÀ¢ : ²ïã ¶G±¢¼èÝ ÜU¢ñÝ ãñæ ? ©„ Ýï Ï¢¼¢²¢ :
“¼wG¼ ÐÚ à¢ã…G¢çβï ÜU¢ñÝñÝ „çIJ-μéÝ¢ ÈGU¢ç¼G}¢¢ …GãÚ¢
ãñæ ¥¢ñÚ ÜéUç„ü²¢ïæ ÐÚ, ¶GÎè-…¼éH ÜéUÏ¢í¢, ¥G¢§à¢¢ ç„gèÜGU¢,
„çIJ-μéÝ¢ }¢Ú²}¢, „çIJ-μéÝ¢ ¥¢ç„²¢, „çIJ-μéÝ¢ „¢Úã,
„çIJ-μéÝ¢ ã¢ç…Ú¢, „çIJ-μéÝ¢ Ú¢çÏ¢¥G¢ ¥¢ñÚ „çIJ-μéÝ¢ …GéÏ¢ñ΢
( ) ãñæ J” §„ï Ï¢ãé¼ ¶Géà¢è ãé§ü J }¢…GèÎ ¥¢°ï Ï¢ÉGG¢ ¼¢ï v²¢
Îﶼ¢ ãñ çÜU »ÜU Ï¢ãé¼ ãè ¥G…Gè}¢ ¼wG¼ çÏ¢À¢ ãñ ¥¢ñÚ ©„ ÐÚ „ÚÜU¢Úï
¥G¢H}¢ }¢Î¢Ú, }¢ÎèÝï ÜïU ¼¢…΢Ú, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜïU }¢¢çHÜU¢ï }¢éwG¼¢Ú, ãGÏ¢èÏ¢ï
ÐÚ±Îü °¢Ú, ࢢÈGïU»G Ú¢ï…Gï à¢é}¢¢Ú, …Ý¢Ï¢ï ¥ãG}¢Îï }¢éwG¼¢Ú
¥ÐÝ¢ ™¢æÎ „¢ ™ïãÚ¢ ™}¢ÜU¢¼ï Ú¢ñÝÜGU ¥zGÚ¢ï…G ãñæ J §Îü ç°Îü ™¢Ú ÜéU<„²¢æ
çÏ¢Àè ãé§ü ãñæ ©Ý ÐÚ ¶Gé-HÈGU¢» Ú¢çà¢ÎèÝ ¼à¢ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢
ãñæ J ΢§Z ¼GÚÈGU „¢ïÝï ÜUè ÜéU<„²¢ïæ ÐÚ ¥ç}Ï¢²¢» çÜUÚ¢}¢ Ú¢ñÝÜGU
¥zGÚ¢ï…G ¥¢ñÚ Ï¢¢§Z …¢çÝÏ¢ à¢é-ã΢» çÜUÚ¢}¢ …˱¢ ÈGUÚ}¢¢ ãñæ J §¼Ýï }¢ïæ ©„
ÜïU ±¢çHÎï }¢ãGêü}¢ §Ï¢í¢ãè}¢ ½è „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜGUËÏ¢¢ï „èÝ¢
ÜïU ÜGUÚèÏ¢ ãè Û¢éÚ}¢éÅ }¢ïæ Ý…GÚ ¥¢ °» J ±¢çHÎ
„¢çãGÏ¢ Ýï ¥ÐÝï HwG¼ï ç…°Ú ÜU¢ï „èÝï „ï H°¢ çH²¢, ±¢ïã Ï¢ãé¼ ¶Géࢠãé±¢
¥¢ñÚ „é±¢H çÜU²¢ : ¥ÏÏ¢¢…¢Ý ! ¥¢Ð ÜU¢ï ²ïã ¥G¢Hèà¢¢Ý LyÏ¢¢ v²êæÜUÚ
ãG¢ç„H ãé±¢ ? …±¢Ï¢ çβ¢ : ! ²ïã …àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï
10

14. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 11
ÜU¢ ç„H¢ ãñ J §„ ÜïU Ï¢¢’Î ©„ Ý¢ñ …±¢Ý ÜUè ¥¢æ¶ ¶éH °§ü J
„éÏãG ã¢ï¼ï ãè ©„ Ýï ¥ÐÝ¢ }¢ÜU¢Ý ¥¢ñÝï ТñÝï ΢}¢¢ïæ Ϣ ¥¢ñÚ
±¢çHÎï }¢ãGêü}¢ ÜïU Ï¢™ï ãé»ï Й¢„ çÎÚã}¢ ÜïU „¢‰¢ ¥ÐÝè „¢Úè ÚÜGU}¢ ç}¢H¢
ÜUÚ ¼G¥G¢}¢ ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©G-H}¢¢ ± „é-HãG¢ ÜUè ΢’±¼ ÜUè J
©„ ÜU¢ çÎH Î鋲¢ „ï ©™¢Å ã¢ï ™éÜU¢ ‰¢¢, ™éÝ¢‹™ï }¢çS…Î }¢ïæ §GÏ¢¢Î¼ ¥¢ñÚ
©„è ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ïæ }¢àx¢GêH ÚãÝï H°¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè ç…G‹Î°è ÜïU Ï¢çÜGUIJ¢
¼è„ „¢H §„è ¼GÚãG °é…G¢Ú çβï J Ï¢¢’Îï ±ÈGU¢¼ çÜU„è Ýï ©„ï wG±¢Ï¢ }¢ïæ
Îï¶ ÜUÚ ÐêÀ¢ : v²¢ °é…GÚè ? Ï¢¢ïH¢ : }¢éÛ¢ï …àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÜUè
Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï …‹Ý¼ }¢ïæ ¥ÐÝï ±¢çHÎï }¢ãGêü}¢ ÜïU Т„ Ðãé晢 çβ¢
°²¢ ãñ J (}¢éHwG¶GS¢ ¥Á¢G ¼çÁGÜU-Ú¼éH ±¢§GÁ¢GèÝ ©Îêü, S¢. 557) ¥ËH¢ã ÜUè
©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜUï „ÎÜGUï ã}¢¢Úè Ï¢ï çãG„¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
Ï¢wGࢠÎï }¢éÛ¢ ÜU¢ï §H¢ãè Ï¢ãÚï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è
Ý¢}¢» ¥¢’}¢¢H §GS²¢æ S¢ï }¢ïÚ¢ |¢ÚÐêÚ ãñ
…àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÜU¢ „±¢Ï¢
à¢ñ¶G ¥GÏÎéH ãGÜGU }¢éãGçg„ ÎïãH±è ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ :
„ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢ ÜUè ç±H¢Î¼ ÜUè Ú¢¼ ¶Géà¢è }¢Ý¢Ýï
±¢H¢ïæ ÜUè ……G¢ ²ïã ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©‹ãïæ ÈGUÁGH¢ï ÜUÚ}¢ „ï …‹Ý¢¼é‹Ý§Gü}¢
}¢ïæ ΢ç¶GH ÈGUÚ}¢¢»°¢ J }¢é„Ë}¢¢Ý ã}¢ïࢢ „ï }¢ãGçÈGUHï }¢èH¢Î }¢é‹¥GçÜGUÎ
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©„ à¢wG„ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ã¢ï ¥¢ñÚ
±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉïG J (ãG¢çÜU}¢)
(±S¢¢§HïÏ¢çwGà¢à¢,S¢.477)

15. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 12
ÜUÚ¼ï ¥¢» ãñæ ¥¢ñÚ ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ ΢’±¼ïæ Îï¼ï, ¶¢Ýï ÐÜU±¢¼ï ¥¢ñÚ
wG¢êÏ¢ „-ÎÜGU¢ ± ¶GñÚ¢¼ Îï¼ï ¥¢» ãñæ J wG¢êÏ¢ ¶Géà¢è ÜU¢ §ÁGã¢Ú ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ çÎH
¶¢ïH ÜUÚ ¶G™ü ÜUÚ¼ï ãñæ Ýè…G ¥¢Ð ÜUè ç±H¢Î¼ï Ï¢¢
„¥G¢Î¼ ÜïU ç…GRU ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚ¼ï ãñæ ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢ÜU¢Ý¢ïæ ÜU¢ï „…¢¼ï ãñæ
¥¢ñÚ §Ý ¼}¢¢}¢ ¥zG¥G¢Hï ãG-„Ý¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ „ï ©Ý H¢ï°¢ïæ ÐÚ ¥ËH¢ã
ÜUè ÚãG}¢¼¢ïæ ÜU¢ ÝéÁG¢êH ã¢ï¼¢ ãñ J
²ãêçβ¢ïæ ÜU¢ï §ü}¢¢Ý Ý„èÏ¢ ã¢ï °²¢
ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéH ±¢çãGÎ çÏ¢Ý §S}¢¢§GüH
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : ç}¢SÚ }¢ïæ »ÜU ¥G¢çà¢ÜGïU Ú„êH Ú㢠ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ …¢ï ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ
à¢ÚèÈGU }¢ïæ ¥ËH¢ã ÜïU Œ²¢Úï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜU¢ wG¢êÏ¢
…àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢²¢ ÜUÚ¼¢ ‰¢¢ J »ÜU Ï¢¢Ú ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜïU }¢ãèÝï
}¢ïæ ©Ý ÜUè ÐÇG¢ï„Ý ²ãêÎÝ Ýï ¥ÐÝï ࢢïãÚ „ï ÐêÀ¢ : ã}¢¢Ú¢ }¢é„Ë}¢¢Ý ÐÇG¢ï„è
§„ }¢ãèÝï }¢ïæ ãÚ „¢H ¶Gé„ê„è ΢’±¼ ±°GñÚ¢ ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ v²êæ ÜUÚ¼¢
ãñ ? ²ãêÎè Ýï Ï¢¼¢²¢ çÜU §„ }¢ãèÝï }¢ïæ §„ ÜïU ÝÏ¢è
ÜUè ç±H¢Î¼ ãé§ü ‰¢è çH㢅G¢ ²ïã ©Ý ÜU¢ …àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
}¢é„Ë}¢¢Ý §„ }¢ãèÝï ÜUè Ï¢ãé¼ ¼¢’…Gè}¢ çÜU²¢ ÜUÚ¼ï ãñæ J §„ ÐÚ ²ãêÎÝ Ýï
ÜU㢠: “±¢ã ! }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢ ½è çÜU¼Ý¢ Œ²¢Ú¢ ãñ çÜU ²ïã H¢ï°
¥ÐÝï ÝÏ¢è ÜU¢ ãÚ „¢H …àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢¼ï ãñæ J”
±¢ïã ²ãêÎÝ Ú¢¼ …Ï¢ „¢ï§ü ¼¢ï ©„ ÜUè „¢ï§ü ãé§ü çÜGUS}¢¼ ¥æ°ÇG¢§ü Hï ÜUÚ
…¢° ©Æè, wG±¢Ï¢ }¢ïæ v²¢ Îﶼè ãñ çÜU »ÜU çÝ㢲¼ ãè ãG„èÝ¢ï …}¢èH
Ï¢é…Gé°ü ¼à¢ÚèÈGU H¢» ãñæ, §Îü ç°Îü H¢ï°¢ïæ ÜU¢ ãé…ê}¢ ãñ J §„ Ýï ¥¢°ï Ï¢ÉG ÜUÚ
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ¼é}¢ …ã¢æ |¢è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéMÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU
Ðãé晼¢ ãñ J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)

16. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 13
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ©„ ÜUï çH²ï »ÜU
çÜUGÚ¢¼G ¥…í çH¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜUGÚ¢¼G ©ãéGÎ Ðã¢ÇG 煼ݢ ãñ J (¥GÏÎéÚüÁG…G¢ÜGU)
»ÜU à¢wG„ „ï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ : ²ïã Ï¢é…Gé°ü ÜU¢ñÝ ãñæ ? ©„ Ýï Ï¢¼¢²¢ : “²ïã
ÝçÏ¢Ä²ï ¥¢ç¶GLÁG…G}¢¢Ý, ÚãG}¢¼ï ¥G¢-Hç}¢²¢Ý, }¢éãG}}¢ÎéÚü„êHéËH¢ã
ãñæ J ¥¢Ð §„ çH²ï ¼à¢ÚèÈGU H¢» ãñæ ¼¢çÜU ¼é}ã¢Úï
}¢é„Ë}¢¢Ý ÐÇG¢ï„è ÜU¢ï …àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÐÚ ¶GñÚ¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼ ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ ©Ý „ï }¢éH¢ÜGU¢¼ ÈGUÚ}¢¢»æ Ýè…G §„ ÐÚ §ÁGã¢Úï }¢é„Úü¼ ÜUÚïæ J”
²ãêÎÝ Ýï çÈUÚ ÐêÀ¢ : v²¢ ¥¢Ð ÜïU ÝÏ¢è }¢ïÚè Ï¢¢¼
ÜU¢ …±¢Ï¢ Îïæ°ï ? ©„ Ýï …±¢Ï¢ çβ¢ : …è ã¢æ J §„ ÐÚ ²ãêÎÝ Ýï „ÚÜU¢Úï
¥G¢Hè ±ÜGU¢Ú ÜU¢ï ÐéÜU¢Ú¢ J ¥¢Ð
Ýï …±¢Ï¢ }¢ïæ HÏÏ¢ñÜU ÈGUÚ}¢¢²¢ J ±¢ïã Ï¢ïãGÎ }¢é-¼¥çS„Ú ãé§ü ¥¢ñÚ ÜUãÝï
H°è : }¢ñæ ¼¢ï }¢é„Ë}¢¢Ý Ýãèæ ãêæ, ¥¢Ð Ýï çÈUÚ ½è }¢éÛ¢ï
HÏÏ¢ñÜU ÜUã ÜUÚ …±¢Ï¢ çβ¢ J „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, ÜGUÚ¢Úï ÜGUËÏ¢¢ï „èÝ¢
Ýï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ËH¢ã ÜUè ¼GÚÈGU „ï }¢éÛ¢ï
Ï¢¼¢²¢ °²¢ ãñ çÜU ¼ê }¢é„Ë}¢¢Ý ã¢ïÝï ±¢Hè ãñ J §„ ÐÚ ±¢ïã Ï¢ï „¢wG¼¢
ÐéÜU¢Ú ©Æè : Ï¢ïà¢ÜU ¥¢Ð ÝçϢIJï ÜUÚè}¢, „¢çãGÏ¢ï ¶GéËÜGïU ¥G…Gè}¢ ãñæ, …¢ï
¥¢Ð ÜUè Ý¢ ÈGUÚ}¢¢Ýè ÜUÚï ±¢ïã ãH¢ÜU ãé±¢ ¥¢ñÚ …¢ï ¥¢Ð ÜUè ÜGUÎí¢ï
}¢ç‹…GH¼ Ý …¢Ýï ±¢ïã ¶G¢§Ï¢¢ï ¶G¢ç„Ú (²¢’Ýè ÝévG„¢Ý ©Æ¢Ýï ±¢H¢) ãé±¢ J
çÈUÚ ©„ Ýï ÜUçH}¢» à¢ã¢Î¼ ÐÉG¢ J
¥Ï¢ ©„ ÜUè ¥¢æ¶ ¶éH °§ü ¥¢ñÚ ±¢ïã „Ó™ï çÎH „ï }¢é„Ë}¢¢Ý
ã¢ï °§ü ¥¢ñÚ ©„ Ýï ²ïã ¼Gñ ÜUÚ çH²¢ çÜU „éÏãG ©Æ ÜUÚ „¢Úè Ðêæ…è ¥ËH¢ã
ÜïU Œ²¢Úï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ÜïU …àÝï ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è
}¢ïæ HéÅ¢ Îêæ°è ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ çݲ¢…G ÜUMæ°è J …Ï¢ „éÏãG ©Æè ¼¢ï ©„ ÜU¢ ࢢïãÚ

17. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 14
΢’±¼ï ¼G¥G¢}¢ ÜUè ¼Ä²¢Úè }¢ïæ }¢„MÈGU ‰¢¢ J ©„ Ýï ãGñÚ¼ „ï ÐêÀ¢ : ¥¢Ð
²ïã v²¢ ÜUÚ Úãï ãñæ ? ©„ Ýï ÜU㢠: §„ Ï¢¢¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ ΢’±¼ ÜU¢
»ãç¼}¢¢}¢ ÜUÚ Ú㢠ãêæ çÜU ¼é}¢ }¢é„Ë}¢¢Ý ã¢ï ™éÜUè ã¢ï J ÐêÀ¢ : ¥¢Ð ÜU¢ï ÜñU„ï
}¢¢’Hê}¢ ãé±¢ ? ©„ Ýï Ï¢¼¢²¢ : }¢ñæ ½è Ú¢¼ ãGéÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢
ÜïU ÎS¼ï ãGÜGU ÐÚS¼ ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢ ™éÜU¢ ãêæ J
¥ËH¢ã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ
©Ý ÜUï „ÎÜGUï ã}¢¢Úè Ï¢ï çãG„¢Ï¢ }¢çxGÈGUÚ¼ ã¢ï J
¥¢}¢Îï S¢ÚÜU¢Ú S¢ï ÁG¢éË}¢¼ ãé§ü ÜU¢ÈGêUÚ ãñ
v²¢ Á¢G}¢è´, v²¢ ¥¢S}¢¢æ, ãÚ S¢}¼ À¢²¢ ÝêÚ ãñ
΢’±¼ï §SH¢}¢è ¥¢ñÚ Á¢àÝï ç±H¢Î¼
¼ÏHèx¢ïG ÜGéUÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ
çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜU, ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜU¢ Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÜU¢
¥ÐÝ¢ »ÜU }¢é‹ÈGUçÚÎ ¥‹Î¢Á¢G ãñ, Î鋲¢ ÜïU Ï¢ï à¢é}¢¢Ú }¢é}¢¢çHÜU }¢ï´
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU Á¢GïÚï »ãç¼}¢¢}¢ §üGÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è
ÜUè à¢Ï¢ ÜU¢ï ¥GÁ¢Gè}¢éàà¢¢Ý §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î ÜU¢ §‹§GÜGU¢Î ã¢ï¼¢ ãñ J ¥¢ñÚ
x¢G¢çHÏ¢Ý Î鋲¢ ÜU¢ S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇG¢ §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢
ÜUÚ¢Ó¢è }¢ï´ ã¢ï¼¢ ãñ J §S¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼¢ï´ ÜïU v²¢ ÜUãÝï ! §S¢ }¢ï´ çà¢ÜüU¼
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©„ ÐÚ „¢ï
ÚãG}¢¼ïæ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢¼¢ ãñ J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)
(±S¢¢§HïÏ¢çwGà¢à¢,S¢.476)

18. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 15
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜU„Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï çH²ï ¼Gã¢Ú¼ ãñ J
(¥Ï¢ê ²¢’H¢)
ÜUÚÝï ±¢Hï Ý Á¢¢Ýï çÜU¼Ýï ãè ¶GéࢠÝS¢èÏ¢¢ï´ ÜUè çÁ¢G‹Îçx¢²¢ï´ }¢ï´ }¢-ÎÝè
§ç‹ÜGUH¢Ï¢ Ï¢ÚТ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï §S¢ çÁ¢G}Ý }¢ï´ Ó¢¢Ú }¢-ÎÝè Ï¢ã¢Úï´
}¢éH¢-ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï :
1 x¢éÝ¢ã ÜU¢ §GH¢Á¢ ç}¢H x¢²¢
»ÜU ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH ÜU¢ ÜéUÀ §S¢ ¼GÚãG Ï¢²¢Ý ãñ : à¢Ï¢ï §üGÎï
}¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è (1426 çã.) ÜïU §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î
}¢é‹¥GçÜGU΢ ÜUÜUÚè x¢í¢©‹Ç Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è }¢ï´ }¢ïÚï »ÜU à¢Ý¢S¢¢ Ï¢ï
Ý}¢¢Á¢Gè ¥¢ñÚ }¢¢õÇÝü Ý¢ñ Á¢±¢Ý Ýï çà¢ÜüU¼ ÜUè, S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ ÜïU §çS¼vGÏ¢¢H
ÜïU ±vG¼ ÎéM΢ï S¢H¢}¢ ÜUè x¢êæÁ¢ ¥¢ñÚ }¢ÚãGÏ¢¢ ²¢ }¢éS¼GÈGU¢
ÜUè {ê}¢ ÜïU ΢ñÚ¢Ý ©Ý ÜïU çÎH ÜUè Î鋲¢ Á¢ïGÚ¢ï Á¢GÏ¢Ú
ã¢ï x¢§ü, ÝïçÜU²¢ï´ ÜUè ¼GÚÈGU ÚxGÏ¢¼ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï ÝzGÚ¼ ÜU¢ Á¢ÁGÏ¢¢ ç}¢H¢,
©‹ã¢ï´ Ýï 㢉¢¢ï´ 㢉¢ Ý}¢¢Á¢G ÜUè ТϢ‹Îè ¥¢ñÚ Î¢ÉGè S¢Á¢¢Ýï ÜUè çÝIJ¼ ÜUè
¥¢ñÚ ±¢ÜGïU§üG ±¢ïã Ý}¢¢Á¢Gè ¥¢ñÚ Ï¢¢ Úèࢠã¢ï x¢» J ÝèÁ¢G ©Ý ÜïU ¥‹ÎÚ »ÜU
“Ï¢éÚ¢§ü” ÜUè ¥G¢Î¼ ‰¢è çÁ¢S¢ ÜU¢ çÁ¢GRU ÜUÚÝ¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ Ýãè´, §çÁ¼}¢¢»G
}¢èH¢Î ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï ±¢ïã |¢è ÎêÚ ã¢ï x¢§ü J ÎêS¢Úï
¥ËÈGU¢Á¢G }¢ï´ ²êæ ÜUçã²ï çÜU §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜUè S¢¥G¢Î¼ S¢ï
}¢ÚèÁ¢Gï §GS²¢æ ÜU¢ï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜU¢ §GH¢Á¢ ç}¢H x¢²¢ !
}¢¢æx¢ H¢ï }¢¢æx¢ H¢ï ©Ý ÜU¢ x¢G}¢ }¢¢æx¢ H¢ï Ó¢à}¢ï ÚãG}¢¼ çÝx¢¢ãï ÜUÚ}¢ }¢¢æx¢ H¢ï
}¢¢’çS¢Ä²¼ ÜUè α¢ H¢ Á¢Ú}¢ }¢¢æx¢ H¢ï }¢¢æx¢Ýï ÜU¢ }¢Á¢G¢ ¥¢Á¢ ÜUè Ú¢¼ ãñ

19. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 16
2 çÎH ÜU¢ }¢ñH {¢ï çβ¢
Ý¢õ‰¢ü ÜUÚ¢Ó¢è ÜïU »ÜU §SH¢}¢è |¢¢§ü Ü ¢ ¼ãGÚèÚè Ï¢²¢Ý ¥ÐÝï
¥‹Î¢Á¢G }¢ï´ ¥GÁ¢üG ÜUÚ¼¢ ãêæ : }¢¢ãï ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜïU §çϼ΢§ü çÎÝ¢ï´ }¢ï´
Ï¢¢’Á¢G ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH Ýï }¢éÛ¢ x¢éÝ¢ã¢ï´ }¢ï´ ÇêÏ¢ï ãé» Ï¢ï ¥G}¢H §‹S¢¢Ý ÐÚ
§ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼ï ãé» ÜUÜUÚè x¢í¢©‹Ç Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è }¢ï´
}¢é‹¥GçÜGUÎ ã¢ïÝï ±¢Hï ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜUè
΢’±¼ Îè J }¢ïÚè ¶GéࢠçÜGUS}¢¼è çÜU }¢ñ´ Ýï ã¢}¢è |¢Ú Hè, Á¢Ï¢ 12±è´ à¢Ï¢
¥¢§ü ¼¢ï }¢ñ´ ãGSÏ¢ï ±¢’΢ §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î }¢ï´ Á¢¢Ýï ÜïU çH²ï }¢-ÎÝè
ÜGU¢çÈGUHï ±¢H¢ï´ ÜïU S¢¢‰¢ Ï¢S¢ }¢ï´ S¢é±¢Ú ã¢ï x¢²¢ J »ÜU ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH Ýï »ÜU
¥GÎÎ Ó¢}¢Ó¢}¢ Ý¢}¢è ç}¢Æ¢§ü }¢ï´ S¢ï ¼vGÚèÏ¢Ý ¼èS¢30
§SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ }¢ï´ ¼¢ïÇG
¼¢ïÇG ÜUÚ ÅéÜUçÇG²¢æ ¼vGS¢è}¢ ÜUè´, ¼vGS¢è}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜU¢ }¢ãGÏÏ¢¼ |¢Ú¢
¥‹Î¢Á¢G }¢ïÚï çÎH ÜU¢ï Ï¢ãé¼ |¢¢²¢ J ¥¢ç¶GÚ ÜU¢Ú ã}¢ §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î
}¢ï´ ÐãéæÓ¢ x¢» J }¢ñ´ Ýï çÁ¢G‹Îx¢è }¢ï´ ÐãHè Ï¢¢Ú ãè »ïS¢ï MãG ÐÚ±Ú }¢Ý¢çÁ¢GÚ Îï¶ï
‰¢ï, S¢H¢}¢¢ï´ ¥¢ñÚ }¢ÚãGÏ¢¢ ²¢ }¢éS¼GÈGU¢ ÜïU ÐéÚÜñUÈGU Ý¢’Ú¢ï´
Ýï çÎH ÜU¢ }¢ñH {¢ï çβ¢ J }¢ñ´ 㢉¢¢ïæ 㢉¢ ΢’±¼ï §SH¢}¢è
ÜïU }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH S¢ï ±¢Ï¢S¼¢ ã¢ï x¢²¢ J ¥Ï¢ Ó¢ïãÚï ÐÚ Î¢ÉGè
}¢éÏ¢¢ÚÜU ÜïU ¥‹±¢Ú ¥¢ñÚ S¢Ú ÐÚ S¢ÏÁ¢G S¢ÏÁ¢G §G}¢¢}¢¢ à¢ÚèÈGU ÜUè Ï¢ã¢Ú ãñ
ÝèÁ¢G ¼¢ Î}¢ï ¼ãGÚèÚ ¥GH¢ÜGU¢§ü }¢éࢢ-±Ú¼ ÜïU ¶G¢çÎ}¢ (çÝx¢Ú¢Ý) ÜUè
ãGñçS¢Ä²¼ S¢ï S¢é‹Ý¼¢ï´ ÜUè {ê}¢ï´ }¢Ó¢¢Ýï ÜUè S¢¥G¢Î¼ }¢é²SS¢Ú ãñ J
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉGïx¢¢ }¢ñæ çÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ ©„
ÜUè à¢ÈUG¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J (ÜU‹…éH ©}}¢¢H)

20. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 17
¥G¼G¢» ãGÏ¢èÏ¢ï wG¢é΢ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH ãñ ÈGñUÁ¢G¢Ýï x¢G¢ñS¢¢ï ÚÁ¢G¢ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
²ã¢æ S¢é‹Ý¼ï´ S¢è¶Ýï ÜU¢ï ç}¢Hï´x¢è çÎH¢»x¢¢ ¶G¢ñÈGïU wG¢é΢ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
²ÜGUèÝÝ }¢éÜGUgÚ ÜU¢ ±¢ïã ãñ çS¢ÜU‹ÎÚ
çÁ¢S¢ï ¶GñÚ S¢ï ç}¢H x¢²¢ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH
3 ÝêÚ ÜUè Ï¢¢çÚà¢
§üGÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è (çS¢. 1417 çã.) ÜU¢ï ΢ïÐãÚ
ÜïU ±vG¼ ãÚ S¢¢H ÜUè ¼GÚãG Á¢G¢ïãÚ ÜUè Ý}¢¢Á¢G ÜïU Ï¢¢’Π΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU
ãGËÜGU¢ Ý¢çÁ¢G}¢¥¢Ï¢¢Î Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è ÜU¢ }¢-ÎÝè Á¢éHêS¢ S¢ÚÜU¢Ú
ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢ ÜïU Ý¢’Úï Hx¢¢¼¢ ¥¢ñÚ }¢ÚãGÏ¢¢ ²¢ }¢éS¼GÈGU¢
ÜUè {ê}¢ï´ }¢Ó¢¢¼¢ S¢ÇGÜU¢ï´ S¢ï x¢éÁ¢GÚ Ú㢠‰¢¢ J Á¢x¢ã Á¢x¢ã
Á¢éHêS¢ Ú¢ïÜU ÜUÚ à¢é-ÚÜU¢ ÜU¢ï çϢƢ ÜUÚ ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼ ÐïࢠÜUè Á¢¢ Úãè
‰¢è J ÎÚè´ ¥SÝ¢ »ÜU }¢ÜGU¢}¢ ÐÚ ÜU}¢¢ï Ï¢ïࢠÎS¢10
S¢¢Hã }¢-ÎÝè }¢é‹Ýï Ýï
“ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼” ÐïࢠÜUè J Á¢éHêS¢ ÐÚ S¢éÜêU¼ ¼G¢Úè ‰¢¢ J Ï¢²¢Ý ¶Gy}¢
ã¢ïÝï ÐÚ »ÜU à¢wGS¢ ©Æ¢ ¥¢ñÚ ÐêÀ¼¢ ãé±¢ çÝx¢Ú¢Ýï ãGËÜGU¢ ÜïU ТS¢ ÐãéæÓ¢¢,
©S¢ ÐÚ çÚvGÜGU¼ ¼G¢Úè ‰¢è, ÜUãÝï Hx¢¢ : “}¢ñ´ Ýï ¥ÐÝè ¶éHè ¥¢æ¶¢ï´ S¢ï Îﶢ
çÜU ΢ñÚ¢Ýï Ï¢²¢Ý ¥¢Ð ÜïU Ý‹ãï }¢é‹Ýï }¢éÏ¢çËHx¢G S¢}¢ï¼ ¼}¢¢}¢ à¢é-ÚÜU¢» Á¢éHêS¢
ÐÚ ÝêÚ ÜUè Ï¢¢çÚࢠã¢ï Úãè ‰¢è J }¢é¥G¢ÈGU ÜUèçÁ¢²ï }¢ñ´ x¢GñÚ }¢éçSH}¢ ãêæ, }¢ïãÚÏ¢¢Ýè
ÜUÚ ÜïU }¢éÛ¢ï ۢŠ΢ç¶GHï §SH¢}¢ ÜUÚ HèçÁ¢²ï J” }¢ÚãGÏ¢¢ ÜïU Ý¢’򢕫 S¢ï ÈGUÁ¢G¢
ÜU¢ S¢èÝ¢ ÎãH x¢²¢ J §üGÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è ÜïU }¢-ÎÝè
Á¢éHêS¢ ÜUè ¥G-Á¢G}¢¼ ¥¢ñÚ Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè Ï¢¢ Ï¢-Ú-ÜU¼ }¢-ÎÝè
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©„ à¢wG„ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ã¢ï ¥¢ñÚ
±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉïG J (ãG¢çÜU}¢)
(±S¢¢§HïÏ¢çwGà¢à¢,S¢.604)

21. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 18
Ï¢ã¢Ú Îï¶ ÜUÚ à¢ñ¼G¢Ý S¢Ú ÐèÅ ÜUÚ Úã x¢²¢ J ΢ç¶GHï §SH¢}¢ ã¢ïÝï ÜïU
Ï¢¢’Î ±¢ïã à¢wGS¢ ²ïã ÜUã¼¢ ãé±¢ Ó¢H ÐÇG¢ çÜU }¢ñ´ ¥ÐÝï
¶G¢ÝÎ¢Ý }¢ï´ Á¢¢ ÜUÚ §SH¢}¢ ÜUè ΢’±¼ ÐïࢠÜUMæx¢¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ©S¢ Ýï »ïS¢¢
ãè çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè §ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï ©S¢ ÜUè Ï¢è±è
¥¢ñÚ ¼èÝ3
Ï¢ÓÓ¢ï ÝèÁ¢G ©S¢ ÜïU ±¢çHÎ S¢¢çãGÏ¢ ÎèÝï §SH¢}¢ ÜïU ΢}¢Ý }¢ï´ ¥¢
x¢» J
§GüÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è ãñ çÎH Ï¢ÇG¢ }¢S¢MÚ ãñ
§GüÎ Îè±¢Ý¢ï´ ÜUè ¼¢ï Ï¢¢Úã ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ ãñ
ãÚ }¢HÜU ãñ ࢢÎ}¢¢æ wG¢éࢠ¥¢Á¢ ãÚ §ÜU ãGêÚ ãñ
ã¢æ }¢x¢Ú à¢ñ¼G¢Ý }¢¥G L-ÈGUÜGU¢ Ï¢ÇG¢ Ú‹Á¢êÚ ãñ
4 ¥¢Á¢ |¢è Á¢Ë±ï ¥G¢}¢ ãñ´
»ÜU ¥G¢çà¢ÜGïU ÚS¢êH ÜU¢ ÜéUÀ §S¢ ¼GÚãG Ï¢²¢Ý ãñ : à¢Ï¢ï §üGÎï
}¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è ÜUÜUÚè x¢í¢©‹Ç Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è
}¢ï´ ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï }¢é‹¥GçÜGUÎ ÜU΢ü Ï¢ÇGè Ú¢¼ ÜïU x¢G¢çHÏ¢Ý
Î鋲¢ ÜïU S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇGï §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î }¢ï´ ã}¢ Ó¢‹Î §SH¢}¢è |¢¢§ü ãG¢çÁ¢GÚ
ãé» J Ï¢Ú S¢Ï¢èHï ¼çÁGÜUÚ¢ »ÜU §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜUãÝï Hx¢ï : ΢’±¼ï §SH¢}¢è
ÜïU §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î }¢ï´ ÐãHï ÜU¢ÈGUè çÚvGÜGU¼ ãé±¢ ÜUÚ¼è ‰¢è ¥Ï¢ ±¢ïã
Ï¢¢¼ Ýãè´ Úãè J ²ïã S¢éÝ ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ Ï¢¢ïH¢ : ²¢Ú ! ¥¢Ð ÜUè ²ã¢æ |¢êH ã¢ï
Úãè ãñ, §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î ÜUè ÜñUçÈGUIJ¼ ¼¢ï ±¢ïãè ãñ }¢x¢Ú ã}¢¢Úï çÎH¢ï´ ÜUè
ÜñUçÈGUIJ¼ ÐãHï ÜUè S¢è Ýãè´ Úãè, çÁ¢GRïU ÚS¢êH |¢H¢
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…ïG …é}¢é¥G¢ Î¢ï „¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©„ ÜUï Î¢ï „¢ï
„¢H ÜUï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈUG ã¢ïæx¢ï J (ÜU‹…GéH ©G}}¢¢H)

22. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
ÜñUS¢ï Ï¢ÎH S¢ÜU¼¢ ãñ ã}¢¢Úè Á¢ïGãìçÝIJ¼ ¼ÏÎèH ã¢ï x¢§ü ãñ ! ¥x¢Ú ¥¢Á¢
|¢è ã}¢ ¼‹ÜGUèÎ ÜUè ¶GéàÜU ±¢çβ¢ï´ }¢ï´ |¢ÅÜUÝï ÜïU Ï¢Á¢¢» Ï¢S¢Î ¥GÜGUèμ
¼¢Á¢Î¢Úï çÚS¢¢H¼ ÜïU ãGS¢èÝ ¼S¢Ã±éÚ }¢ï´ ÇêÏ¢ ÜUÚ
Ý¢’¼ à¢ÚèÈGU S¢éÝï´ ¼¢ï ÜUÚ}¢ Ï¢¢H¢» ÜUÚ}¢ ã¢ïx¢¢ J ÐãHï
§SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ à¢ñ¼G¢Ýè ±S±S¢¢ï´ ÐÚ }¢ÏÝè x¢GñÚ çÁ¢G}}¢¢Î¢Ú¢Ý¢ »’ç¼Ú¢Á¢G
¥x¢Ó¢ïü ÜGUÎ}¢¢ï´ ÜU¢ï }¢é-¼Á¢GËÁ¢GH ÜUÚ ÜïU, Ï¢¢ïçÚ²¼ çÎH¢ ÜUÚ §çÁ¼}¢¢»G
}¢èH¢Î S¢ï }¢ãGM}¢ ÜUÚ ÜïU ±¢ÐS¢ Í¢Ú ÐãéæÓ¢¢Ýï ±¢H¢ ‰¢¢ }¢x¢Ú ÎêS¢Úï
§SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ S¢Î ÜUÚ¢ïÇG }¢ÚãGÏ¢¢ ! çÜU ±¢ïã ÝzGS¢ï Hñ¢}¢¢ ÜU¢ï
Á¢x¢¢Ýï ±¢H¢ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï |¢x¢¢Ýï ±¢H¢ ‰¢¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï ±¢ïã Á¢±¢Ï¢ï çÏ¢SS¢±¢Ï¢
¼¢S¢èÚ ÜU¢ ¼èÚ Ï¢Ý ÜUÚ }¢ïÚï çÁ¢x¢Ú }¢ï´ Ðñ±S¼ ã¢ï x¢²¢ }¢ñ´ Ýï çã}}¢¼ ÜUè,
ÜGUÎ}¢ ©Æ¢» ¥¢ñÚ §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î ÜïU ±S¼G }¢ï´ Á¢¢ ÐãéæÓ¢¢ ¥¢ñÚ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï
ÚS¢êH ÜïU ¥‹ÎÚ Á¢}¢ ÜUÚ Ï¢ñÆ x¢²¢ ¥¢ñÚ Ý¢’¼¢ï´ ÜïU ÐéÚÜñUÈGU ÝxG}¢¢ï´ }¢ï´ ¶¢ï
x¢²¢ J S¢éÏãGï S¢¢çÎÜGU ÜU¢ „éã¢Ý¢ ±vG¼ ÜGUÚèÏ¢ ¥¢²¢, ¼}¢¢}¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï
Ú„êH S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ ÜïU §çS¼vGÏ¢¢H ÜïU çH²ï ¶ÇGï ã¢ï x¢», §çÁ¼}¢¢¥G ÐÚ
»ÜU ±ÁÎ „¢ ¼G¢Úè ‰¢¢, ãÚ ¼GÚÈGU }¢ÚãGÏ¢¢ ÜUè {ê}¢ï´ }¢Ó¢è ‰¢è´, ࢢãï ¶GñLH
¥Ý¢}¢ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜUS¢ ÐÝ¢ã }¢ï´ ÎéM΢ï S¢H¢}¢ ÜïU
x¢éHÎS¼ï ÐïࢠçÜU²ï Á¢¢ Úãï ‰¢ï, ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH ÜUè ¥¢æ¶¢ïæ „ï „ñHï ¥àÜU
Ú±¢æ ƒï, ãÚ ¼GÚÈGU S¢ï ¥¢ã¢ï´ ¥¢ñÚ çS¢çSÜU²¢ï´ ÜUè ¥¢±¢Á¢Gï´ ¥¢ Úãè ‰¢èæ, }¢éÛ¢ ÐÚ
|¢è ¥GÁ¢èÏ¢ ÜñUÈGU¢ï }¢S¼è ¼G¢Úè ‰¢è, }¢ïÚè x¢éÝãx¢¢Ú ¥¢æ¶¢ï´ Ýï ãÚ ¼GÚÈGU
ãHÜUè ãHÜUè Ï¢éæÎçÜU²¢æ ¥¢ñÚ wG¢éࢠx¢±¢Ú ÈéU±¢Ú Ï¢ÚS¢¼è Îï¶è,
x¢¢ï²¢ S¢¢Úï ÜU¢ S¢¢Ú¢ §çÁ¼}¢¢¥GÏ¢¢Ú¢Ýï ÚãG}¢¼ }¢ï´ Ý㢠Ú㢠‰¢¢, }¢ñ´ S¢Ú
ÜUè ¥¢æ¶ï´ Ï¢‹Î çÜU²ï Œ²¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ ÜïU ãGS¢èÝ
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢
©„ }¢ïæ Úãïx¢¢ çÈUGçÚà¼ï ©„ ÜUï çH²ï §çS¼x¢GÈUG¢Ú ÜUÚ¼ï Úãïæx¢ï J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)
19

23. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…ïG …é}¢é¥G¢ Î¢ï „¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©„ ÜUï Î¢ï „¢ï
„¢H ÜUï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈUG ã¢ïæx¢ï J (ÜU‹…GéH ©}}¢¢H)
¼S¢Ã±éÚ }¢ï´ x¢é}¢ ÎéM΢ï S¢H¢}¢ ÐÉGÝï }¢ï´ }¢àxG¢êH ‰¢¢ J ²ÜU¢²ÜU çÎH
ÜUè ¥¢æ¶ï´ ¶éH x¢§æü, S¢Ó¢ ÜUã¼¢ ãêæ, çÁ¢S¢ ÜU¢ Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢²¢
Á¢¢ Ú㢠‰¢¢ ©S¢è à¢ã‹à¢¢ãï ©}¢}¢, ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢, ÝçϢIJï }¢¢ïãG¼Ú}¢,
ÚS¢êHï }¢éãGì¼à¢}¢, ãGÏ¢èÏ¢ï ÚÏÏ¢ï ¥ÜUÚ}¢, ࢢãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢
Ýï }¢éÛ¢ S¢Ú¢Ð¢ x¢éÝãx¢¢Ú ± S¢Á¢G¢±¢Úï Á¢G}¢ ÐÚ
ÜUÚ}¢ Ï¢¢H¢» ÜUÚ}¢ ÈGUÚ}¢¢ çβ¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï ¥ÐÝ¢ Á¢Ë±» Á¢GñÏ¢¢
çζ¢ çβ¢, Îè΢Úï }¢éS¼GÈGU¢ S¢ï
ÜUHïÁ¢¢ Æ‹Ç¢ ã¢ï x¢²¢ J ±¢ÜGïU§üG ©S¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü Ýï çÏ¢ËÜéUH S¢Ó¢ ÜUã¢
‰¢¢ çÜU ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜU¢ §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î ¼¢ï ãGSÏ¢ï S¢¢çÏ¢ÜGU S¢¢ïÁ¢G ±
çÚvGÜGU¼ ±¢H¢ ãè ãñ }¢x¢Ú ã}¢¢Úè ¥ÐÝè ÜñUçÈGUIJ¼ Ï¢ÎH x¢§ü ãñ ¥x¢Ú ã}¢
}¢é-¼±ÁÁ¢ïã Úãï´ ¼¢ï ¥¢Á¢ |¢è ©Ý ÜïU Á¢Ë±ï ¥G¢}¢ ãñ´ :
¥¢æ¶ ±¢H¢ ¼ïÚï Á¢¢ïÏ¢Ý ÜU¢ ¼}¢¢à¢¢ Îï¶ï Îèλ ÜU¢ïÚ ÜU¢ï v²¢ ¥¢» ÝÁ¢GÚ v²¢ Îï¶ï
ÜU¢ï§ü ¥¢²¢ Т ÜïU Ó¢H¢ x¢²¢, ÜU¢ï§ü ©G}¢í |¢Ú |¢è Ý Ð¢ S¢ÜU¢
²ïã Ï¢ÇGï ÜUÚ}¢ ÜïU ãñæ ÈGñUS¢Hï ²ïã Ï¢ÇGï ÝS¢èÏ¢ ÜUè Ï¢¢¼ ãñ
“}¢ÚãGÏ¢¢ ²¢ }¢éS¼GÈGU¢” ÜïU Ï¢¢Úã ãGéMÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ „ï …àÝï ç±H¢Î¼ ÜïU 12 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 …àÝï ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ }¢çS…΢ïæ, Í¢Ú¢ïæ, ÎéÜU¢Ý¢ïæ ¥¢ñÚ
„é±¢çÚ²¢ïæ ÐÚ Ýè…G ¥ÐÝï }¢ãGËHï }¢ïæ ½è „Ï…G „Ï…G ÐÚ™}¢
HãÚ¢§²ï, wG¢êÏ¢ ™Ú¢°G¢æ ÜUèç…²ï, ¥ÐÝï Í¢Ú ÐÚ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢
20

24. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
Ï¢¢Úã Ï¢ËÏ¢ ¼¢ï …GMÚ Ú¢ïà¢Ý ÜUèç…²ï J ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜUè
Ï¢¢Úã±èæ Ú¢¼ ãGé„êHï „±¢Ï¢ ÜUè çÝIJ¼ „ï §çÁ¼}¢¢»G ç…GRU¢ï Ý¢’¼
}¢ïæ çà¢ÜUü¼ ÜUèç…²ï ¥¢ñÚ „éÏãGï „¢çÎÜGU ÜïU ±vG¼ „Ï…G „Ï…G ÐÚ™}¢
©Æ¢» ÎéMÎ¢ï „H¢}¢ ÐÉG¼ï ãé» ¥àÜUÏ¢¢Ú ¥¢æ¶¢ïæ ÜïU „¢‰¢ „éÏãGï
Ï¢ã¢Ú¢æ ÜU¢ §çS¼vGÏ¢¢H ÜUèç…²ï J 12 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜïU çÎÝ
ã¢ï „ÜïU ¼¢ï Ú¢ï…G¢ Ú¶ Hèç…²ï çÜU ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ÜGU¢ }¢vÜUè }¢-ÎÝè
}¢éS¼GÈGU¢ ÐèÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Ú¢ï…G¢ Ú¶ ÜUÚ ¥ÐÝ¢
²¢ñ}¢ï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢¼ï ‰¢ï J …ñ„¢ çÜU ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÜGU¼¢Î¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : Ï¢¢Ú°¢ãï çÚ„¢H¼
}¢ïæ ÐèÚ ÜïU Ú¢ï…Gï ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ °²¢ ¼¢ï §à¢¢üÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ :
“§„è çÎÝ }¢ïÚè ç±H¢Î¼ ãé§ü ¥¢ñÚ §„è Ú¢ï…G }¢éÛ¢ ÐÚ ±ãìG²
Ý¢ç…GH ãé§ü J” ( ࢢÚïãGï „ãGèãG
Ï¢é¶G¢Úè ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ §}¢¢}¢ ÜGUS¼GH¢Ýè ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñæ : “¥¢ñÚ ç±H¢Î¼ï Ï¢¢ „¥G¢Î¼ ÜïU ¥Ä²¢}¢ }¢ïæ }¢ãGçÈGUHï }¢èH¢Î
ÜUÚÝï ÜïU ¶G±¢„ „ï ²ïã ¥}¢í }¢é…ÚüÏ¢ (²¢’Ýè ¼…çÚÏ¢¢ à¢é΢) ãñ çÜU
§„ „¢H ¥}Ý¢ï ¥}¢¢Ý Úã¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ãÚ }¢éڢΠТÝï }¢ïæ …ËÎè ¥¢Ýï
±¢Hè ¶Géࢠ¶GÏ¢Úè ã¢ï¼è ãñ J ¥ËH¢ã ©„ à¢wG„ ÐÚ ÚãG}¢¼
Ý¢ç…GH ÈGUÚ}¢¢» ç…„ Ýï }¢¢ãï ç±H¢Î¼ ÜUè Ú¢¼¢ïææ ÜU¢ï §GüΠϢݢ
çH²¢ J”
2 ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU ÜïU ÝvGà¢ï (MODLE) }¢ïæ ÜUãèæ ÜUãèæ
°éçÇG²¢ïæ ÜU¢ ¼G±¢ÈGU çζ¢²¢ …¢¼¢ ãñ, ²ïã °éÝ¢ã ãñ J …G}¢¢Ý»
21
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU çH¶¢ ¼¢ï …Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢ Ý¢}¢
©„ }¢ïæ Úãïx¢¢ çÈUGçÚà¼ï ©„ ÜUï çH²ï §çS¼x¢GÈUG¢Ú ÜUÚ¼ï Úãïæx¢ï J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)

25. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
…¢çãçHIJ¼ }¢ïæ ÜU¢’Ï¢¼éËH¢ã à¢ÚèÈGU }¢ïæ ¼èÝ „¢ï „¢Æ
360
Ï¢é¼
Ú¶ï ãé» ‰¢ï, ã}¢¢Úï Œ²¢Úï ¥¢ñÚ }¢èÆïï }¢èÆïï ¥¢ÜGU¢
Ýï ÈGUyãGï }¢vÜU¢ ÜïU Ï¢¢’Î ÜU¢’Ï¢¼éH }¢éà¢ÚüÈGU¢ ÜU¢ï Ϣ鼢ïæ „ï ТÜU ÈGUÚ}¢¢
çβ¢ J çH㢅G¢ ÝvGà¢ï }¢ïæ ½è Ï¢é¼ (°éçÇG²¢æ) Ýãèæ ã¢ïÝï ™¢çã»æ , §„
ÜUè …°ã ŒH¢çSÅÜU ÜïU ÈêUH Ú¶ï …¢ „ÜU¼ï ãñæ J (¼G±¢ÈGïU ÜU¢’Ï¢¢ ÜïU
}¢‹…GÚ ÜUè ¼S±èÚ ç…„ }¢ïæ ™ïãÚï ±¢…GïãG Ý…GÚ Ýãèæ ¥¢¼ï ©„ ÜU¢ï
}¢çS…Î ²¢ Í¢Ú ±°GñÚ¢ }¢ïæ H°¢Ý¢ …¢§…G ãñ, ã¢æ ç…„ ¼S±èÚ ÜU¢ï
…G}¢èÝ ÐÚ Ú¶ ÜUÚ ¶ÇGï ¶ÇGï Îï¶Ýï „ï ™ïãÚ¢ ±¢…GïãG Ý…GÚ ¥¢» ©„
ÜU¢ ¥¢±ï…G¢æ ÜUÚÝ¢ Ý¢ …¢§…G ± °éÝ¢ã ãñ J)
3 »ï„ï “Ï¢¢Ï¢” (GATE) H°¢Ý¢ …¢§…G Ýãèæ ç…Ý }¢ïæ }¢¢ïÚ ±°GñÚ¢ Ï¢Ýï
ãé» ã¢ïæ J …¢Ý΢ڢïæ ÜUè ¼„¢±èÚ ÜUè }¢…G}}¢¼ }¢ïæ ΢ï
2
¥ãG¢Îè„ï
}¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÐçÉG²ï ¥¢ñÚ ¶G¢ñÈGïU ¶Gé΢ ±‹Îè „ï HÚç…G²ï :
1(ÚãG}¢¼ ÜïU) çÈGUçÚà¼ï ©„ Í¢Ú }¢ïæ ΢ç¶GH Ýãèæ ã¢ï¼ï ç…„ Í¢Ú }¢ïæ
ÜéUœ¢¢ ²¢ ¼S±èÚ ã¢ï J 2 …¢ï
ÜU¢ï§ü (…¢ÝÎ¢Ú ÜUè) ¼S±èÚ Ï¢Ý¢»°¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÜU¢ï
©„ ±vG¼ ¼ÜU ¥G…G¢Ï¢ Îï¼¢ Úãï°¢ …Ï¢ ¼ÜU ©„ ¼S±èÚ }¢ïæ MãG Ý
ÈêUæÜU Îï ¥¢ñÚ ±¢ïã ©„ }¢ïæ ÜU½è ½è MãG Ý ÈêUæÜU „ÜïU°¢ J
4 …àÝï ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ Ï¢¢’…G …°ã °¢Ýï Ï¢¢…ï Ï¢…¢»
…¢¼ï ãñæ »ï„¢ ÜUÚÝ¢ à¢Ú¥GÝ °éÝ¢ã ãñ J §„ ç„çË„Hï }¢ïæ ΢ï
2
çÚ±¢²¢¼ Ðïà¢ï ç¶GÎ}¢¼ ãñæ :  1 „ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : “}¢éÛ¢ï É¢ïH ¥¢ñÚ Ï¢¢æ„Úè
22
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…ïG …é}¢é¥G¢ Î¢ï „¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©„ ÜUï Î¢ï „¢ï
„¢H ÜUï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈUG ã¢ïæx¢ï J (ÜU‹…GéH ©}}¢¢H)

26. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
¼¢ïÇGÝï ÜU¢ ãGév}¢ çβ¢ °²¢ ãñ J” 2
ãG…GÚ¼ï S¢çIJÎéÝ¢ …GãG¢ÜU „ï çÚ±¢²¼ ãñ : °¢Ý¢
çÎH ÜU¢ï ¶GڢϢ ¥¢ñÚ ÚÏ¢ ¼Ï¢¢-Ú-ÜU ± ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï Ý¢Ú¢…G ÜUÚÝï
±¢H¢ ãñ J
5 Ý¢’¼ï ТÜU ÜUè ÜïUçS¢Åïæ Ï¢ïà¢ÜU ™H¢§²ï }¢°Ú {è}¢è ¥¢±¢…G }¢ïæ
¥¢ñÚ §„ »ãGç¼²¢¼G ÜïU S¢¢‰¢ çÜU çÜUS¢è §GÏ¢¢Î¼ ÜUÚÝï ±¢Hï, S¢¢ï¼ï
ãé» ²¢ }¢ÚèÁ¢G ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï ¼vHèÈGU Ý ã¢ï ÝèÁ¢G ¥Á¢G¢Ý ± ¥±ÜGU¢¼ï
Ý}¢¢Á¢G ÜUè |¢è çÚ¥G¢²¼ ÜUèçÁ¢²ï J (¥G¢ñÚ¼ ÜUè ¥¢±¢…G }¢ïæ Ý¢’¼ ÜUè
ÜïUçS¢Å }¢¼ Ó¢H¢§²ï)
6 x¢Hè ²¢ S¢ÇGÜU ±x¢GñÚ¢ ÜUè …G}¢èÝ ÐÚ §„ ¼GÚãG „…¢±Å ÜUÚÝ¢,
ÐÚ™}¢ °¢ÇGÝ¢ ç…„ „ï Ú¢S¼¢ Ó¢HÝï ¥¢ñÚ x¢¢ÇGè ™H¢Ýï ±¢Hï
}¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ï ¼vHèÈGU ã¢ï, Ý¢ …¢§…G ãñ J
7 ™Ú¢x¢G¢æ Îï¶Ýï ÜUï çH²ï ¥G¢ñÚ¼¢ïæ ÜU¢ ¥…ÝÏ¢è }¢Î¢ïæü }¢ïæ Ï¢ï Ð΢ü
çÝÜUHÝ¢ ãGÚ¢}¢ ± à¢}¢üÝ¢ÜU Ýè…G Ï¢¢ Ð΢ü ¥G¢ñÚ¼¢ïæ ÜU¢ |¢è }¢éÚñ…¢
¥‹Î¢…G }¢ïæï }¢Î¢ïüæ }¢ïæ §çwG¼H¢¼G (²¢’Ýè ¶G˼G }¢Ë¼G ã¢ïÝ¢) §ç‹¼ã¢§ü
¥zGS¢¢ï„ Ý¢ÜU ãñ J Ýè…G çÏ¢…Hè ÜUè ™¢ïÚè |¢è Ý¢ …¢§…G ãñ J
çH㢅G¢ §„ ç„çË„Hï }¢ïæ çÏ¢…Hè ÈGUÚ¢ã}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï §Î¢Úï „ï
Ú¢çÏ¢¼G¢ ÜUÚ ÜïU …¢§…G …GÚ¢»¥G „ï ™Ú¢°G¢æ ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ϣݢ§²ï J
8 …éHê„ï }¢èH¢Î }¢ïæ ãGœ¢H §}ÜU¢Ý Ï¢¢ ±éÁG¢ê Úçã²ï, Ý}¢¢…Gï Ï¢¢
…}¢¢¥G¼ ÜUè ТϢ‹Îè ÜU¢ ¶G²¢H Ú網ï J ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH
Ý}¢¢…G ÜUè …}¢¢¥G¼ ¼ÜUü ÜUÚÝï ±¢Hï Ýãèæ ãé±¢ ÜUÚ¼ï J
9 …éHê„ï }¢èH¢Î }¢ïæ Í¢¢ïÇG¢ °¢ÇGè ¥¢ñÚ ªæÅ °¢ÇGè }¢¼ H¢§²ï v²êæ çÜU
23
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÜU„Ú¼ „ï ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU
ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã¢ïæ ÜUï çH²ï }¢x¢GçÈUGÚ¼ ãñ J (…¢}¢ï¥G „x¢èÚ)

27. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
Í¢¢ïÇGï ¥¢ñÚ ªæÅ ÜïU ÐïࢢϢ ¥¢ñÚ HèÎ S¢ï ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU ÜUÐÇGï
±x¢GñÚ¢ ÐHèÎ ã¢ïÝï ÜU¢ ¥‹Îïࢢ Úã¼¢ ãñ J
10 …éHê„ }¢ïæ “Hæx¢Úï Ú„¢§H” Ó¢H¢§²ï ²¢’Ýè }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ÜUï }¢yGÏ¢ê¥G¢ çÚ„¢Hï ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè ÈUêH¢ïæ ÜUï }¢éwG¼çHÈGU Ðï}ÈGUHïÅ
ÝèÁ¢ S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Úï Ï¢²¢Ý¢¼ ÜUè V.C.D.s ±x¢GñÚ¢ wG¢êÏ¢ ¼vGS¢è}¢
ÜUèç…²ï Ýè…G ÈUH ¥¢ñÚ ¥Ý¢… ±°GñÚ¢ ¼vGS¢è}¢ ÜUÚÝï }¢ï´ |¢è ÈUïæÜUÝï
ÜïU Ï¢…¢» H¢ï°¢ïæ ÜïU 㢉¢¢ïæ }¢ïæ Îèç…²ï, …G}¢èÝ ÐÚ ç°ÚÝï çÏ¢¶ÚÝï
¥¢ñÚ ÜGUÎ}¢¢ïæ ¼Hï ÜéU™Ë¢Ýï „ï §Ý ÜUè Ï¢ï ãGéÚ}¢¼è ã¢ï¼è ãñ J
11 §ç༥G¢H ¥æ°ï…G Ý¢’Úï Ï¢¢…Gè ÐéÚ ±ÜGU¢Ú …éHê„ï }¢èH¢Î ÜU¢ï }¢é‹¼çà¢Ú
ÜUÚ „ÜU¼è ãñ, ÐéÚ ¥}Ý ÚãÝï }¢ïæ ¥¢Ð ÜUè ¥ÐÝè ½H¢§ü ãñ J
12 wG¢é΢ Ý wG±¢S¼¢ ¥°Ú ÜUãèæ ãHÜU¢ ÈéUHÜU¢ Љ¢Ú¢± ã¢ï ½è …¢»
¼Ï¢ ½è …ÁGÏ¢¢¼ }¢ïæ ¥¢ ÜUÚ …±¢Ï¢è ÜU¢Ú±¢§ü ÐÚ Ý ©¼Ú ¥¢»æ çÜU
§„ ¼GÚãG ¥¢Ð ÜU¢ …éHê„ï }¢èH¢Î 缜¢Ú çÏ¢œ¢Ú ¥¢ñÚ Îéà}¢Ý ÜUè
}¢éڢΠϢ¢Ú ¥¢±Ú......J
xG¢é‹Ó¢ï Ó¢ÅÜïU, ÈêUH }¢ãÜïU ãÚ ¼GÚÈGU ¥¢§ü Ï¢ã¢Ú
ã¢ï x¢§ü S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ §GüÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è
…àÝï ç±H¢Î¼ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ }¢v¼êÏ¢ï ¥Gœ¢G¢Ú
(}¢-ÎÝè §ç˼…¢ ãñ çÜU ãÚ ãÚ …°ã ãÚ „¢H }¢¢ãï „-ÈGULH
}¢é…GzGÈGUÚ ÜïU ¥¢ç¶GÚè ãzG¼¢±¢Ú §çÁ¼}¢¢¥G }¢ïæ ²¢Î çÎã¢Ýè ÜïU çH²ï }¢v¼êÏ¢ï
¥Gœ¢G¢Ú ÐÉG ÜUÚ „éÝ¢ çβ¢ …¢» J §SH¢}¢è Ï¢ãÝïæ ¥¢ñÚ §SH¢}¢è ½¢§ü ãGSÏ¢ï ãG¢H
¼Ú}¢è}¢ ÈGUÚ}¢¢ Hæï)
24
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈUG Ý ÐÉG¢
©„ Ýï …ÈUG¢ ÜUè J (¥GÏÎéÚüÁG…G¢ÜU)
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 465)

28. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
„°ï }¢ÎèÝ¢ }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú
ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è ÜUè …¢çÝÏ¢ „ï ¼}¢¢}¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH §SH¢}¢è
|¢¢§²¢æï / §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ïæ ÜUè ç¶GÎ}¢¼ }¢ïæ …àÝï ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ
HãÚ¢¼ï ãé» „Ï…G „Ï…G ÐÚ™}¢¢ïæ, …°-}¢°¢¼ï Ï¢ËÏ¢¢ïæ ¥¢ñÚ Ý‹ãï Ý‹ãï ÜéGU}¢ÜGéU}¢¢ïæ
ÜU¢ï ™ê}¢¼¢ ãé±¢ Û¢ê}¢¼¢ ãé±¢ à¢ãÎ „ï ½è }¢èÆ¢ }¢vÜUè }¢-ÎÝè „H¢}¢,
¼é}¢ ½è ÜUÚ ÜïU ©Ý ÜU¢ ™Ú™¢ ¥ÐÝï çÎH ™}¢ÜU¢¥¢ï
ªæ™ï }¢ïæ ªæ™¢ ÝÏ¢è ÜU¢ Û¢‹Ç¢ Í¢Ú Í¢Ú }¢ïæ HãÚ¢¥¢ï
1 ™¢æÎ Ú¢¼ ÜU¢ï §Ý ¥ËÈGU¢…G }¢ïæ ¼èÝ
3
Ï¢¢Ú }¢„¢ç…Î }¢ïæ »’H¢Ý
ÜUÚ±¢§²ï : “¼}¢¢}¢ §SH¢}¢è ½¢§²¢ïæ ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ïæ ÜU¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï
çÜU ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ ™¢æÎ Ý…GÚ ¥¢ °²¢ ãñ J”
ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ ©}}¢è΢ïæ ÜUè Î鋲¢ „¢‰¢ Hï ¥¢²¢
Îé¥G¢¥¢ïæ ÜUè ÜGUÏ¢êçHIJ¼ ÜU¢ï 㢉¢¢ïæ 㢉¢ Hï ¥¢²¢
2 }¢Îü ÜU¢ ΢ÉGè }¢éæDZ¢Ý¢ ²¢ »ÜU }¢énè „ï ͢Ţݢ ΢ïÝ¢ïæ
2
ãGÚ¢}¢ ãñ J
§SH¢}¢è Ï¢ãÝ ÜU¢ Ï¢ï ÐÎü°è ÜUÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J Ï¢Ú¢» ÜUÚ}¢ !
ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ S¢ï §SH¢}¢è |¢¢§ü ã}¢ïࢢ ÜïU çH²ï
»ÜU }¢énè ΢ÉGè ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ }¢éS¼çÜGUH à¢Ú-§Gü Ð΢ü ¥¢ñÚ
Á¢Gãï çÜGUS}¢¼ }¢-ÎÝè Ï¢éÚÜGU¥G ÐãÝÝï ÜUè çÝIJ¼ ÜUÚï´ J (}¢Îü ÜU¢
΢ÉGè }¢éæǢݢ ²¢ »ÜU }¢énè S¢ï ͢Ţݢ ¥¢ñÚ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ Ï¢ï ÐÎüx¢è ÜUÚÝ¢
ãGÚ¢}¢ ¥¢ñÚ ÈGU¢ñÚÝ ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚ ÜïU §Ý x¢éÝ¢ã¢ï´ S¢ï Ï¢¢Á¢G ¥¢Ý¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ)
Û¢éÜU x¢²¢ ÜU¢’Ï¢¢ S¢|¢è Ï¢é¼ }¢éæã ÜïU Ï¢H ¥¢ñæ{ï çx¢Úï
ÎÏ¢ÎÏ¢¢ ¥¢}¢Î ÜU¢ ‰¢¢, ¥ãìHæ± ± S¢ãìHÝ }¢ÚãGÏ¢¢ (±S¢¢§HïÏ¢çwGà¢à¢,S¢.257)
25
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ „éÏãG ¥¢ñÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ ࢢ}¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢
©„ï çÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈUG¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J (}¢…}¢©GÁG…G±¢§Î)

29. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
3 „é‹Ý¼¢ïæ ¥¢ñÚ ÝïçÜU²¢ïæ ÐÚ §çS ¼ÜGU¢}¢¼ ТÝï ÜU¢ ¥G…Gè}¢
}¢-ÎÝè ÝéS¶G¢ ²ïã ãñ çÜU ¼}¢¢}¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH §SH¢}¢è |¢¢§ü
¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ Ú¢ï…G¢Ý¢ “çÈGURUï }¢ÎèÝ¢” ÜUÚ¼ï ãé» }¢-ÎÝè
§‹¥G¢}¢¢¼ ÜïU çÚ„¢Hï ÐéÚ ÜUÚ ÜïU ãÚ }¢¢ã …}¥G ÜUÚ±¢Ýï ÜUè
çÝIJ¼ ÜUÚïæ, 㢉¢ ©Æ¢ ÜUÚ ÜUçã²ï :
Ï¢ÎçH²¢æ ÚãG}¢¼ ÜUè À¢§æü Ï¢êæçβ¢æ ÚãG}¢¼ ÜUè ¥¢§æü
¥Ï¢ }¢éÚ¢Îï´ çÎH ÜUè Т§æü ¥¢}¢Îï ࢢãï ¥GÚÏ¢ ãñ
4 ¼}¢¢}¢ ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï Ú„êH Ï¢ à¢é}¢éH çÝx¢Ú¢Ý ± ç…G}}¢ïÎ¢Ú¢Ý ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ
à¢ÚèÈGU }¢ïæ ¶Gé„ê焲¼ ÜïU „¢‰¢ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ ¼èÝ
3
Ú¢ï…G¢ }¢-ÎÝè
ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ „ÈGUÚ ÜUè „¥G¢Î¼ ãG¢ç„H ÜUÚïæ J ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝïæ
30 çÎÝ ¼ÜU Ú¢ï…G¢Ý¢ Í¢Ú ÜïU ¥‹ÎÚ (ç„ÈGüU Í¢Ú ÜUè §SH¢}¢è Ï¢ãÝ¢ïæ
¥¢ñÚ }¢ãGÚ}¢¢ïæ }¢ïæ) ΄ïü ÈGñU…G¢Ýï „é‹Ý¼ …¢Úè ÜUÚïæ ¥¢ñÚ çÈUÚ ¥¢§‹Î¢
½è Ú¢ï…G¢Ý¢ …¢Úè Ú¶Ýï ÜUè çÝIJ¼ ÈUÚ}¢¢»æ J
HêÅÝï ÚãG}¢¼ï´ ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ Ó¢H¢ï
S¢è¶Ýï S¢é‹Ý¼ï´ ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ Ó¢H¢ï
5 ¥ÐÝè }¢çS…Î, Í¢Ú, ÎéÜU¢Ý, ÜU¢Ú¶G¢Ýï ±°GñÚ¢ ÐÚ 12 ¥GÎÎ ±ÚÝ¢
ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ »ÜU ¥GÎÎ „Ï…G „Ï…G ÐÚ™}¢ ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU
ÜUè ™¢æÎ Ú¢¼ „ï Hï ÜUÚ „¢Ú¢ }¢ãèÝ¢ HãÚ¢§²ï J Ï¢„¢ïæ, ±ï°Ý¢ïæ,
ÅîÜU¢ïæ, Åî¢çH²¢ïæ, ÅïçvS¢²¢ïæ, çÚvࢢïæ, ÚïÉG¢ïæ, Í¢¢ïÇG¢ °¢çÇG²¢ïæ ±°GñÚ¢ ÐÚ
…GMÚ¼Ý ¥ÐÝï ÐËHï „ï ÐÚ™}¢ ¶GÚèÎ ÜUÚ Ï¢¢æ{ Îèç…²ï J ¥ÐÝè
„¢§çÜUH, SÜêUÅÚ, ¥¢ñÚ ÜU¢Ú ÐÚ ½è H°¢»æ J ãÚ
26
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉG¢
¼ãGÜUGèÜUG ±¢ïã Ï¢ÎÏ¢wG¼ ã¢ï x¢²¢ J (§ÏÝï „é‹Ýè)
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 611)
(ÜUGÏ¢¢H» Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 465)

30. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
¼GÚÈGU „Ï…G „Ï…G ÐÚ™}¢¢ïæ ÜUè Ï¢ã¢Úïæ }¢éSÜUÚ¢¼è Ý…GÚ ¥¢»æ°è J
©G}¢ê}¢Ý ÅîÜU¢ïæ ÜïU ÐèÀï …¢ÝÎ¢Ú¢ï´ ÜUè Ï¢ÇGè Ï¢ÇGè ¼S±èÚïæ ¥¢ñÚ Ï¢ïãê΢
¥à¥G¢Ú çH¶ï ã¢ï¼ï ãñæ J }¢ïÚè ¥¢ÚÁG¢ê ãñ çÜU ÅîÜU¢ïæ, Ï¢„¢ïæ, ±ï°Ý¢ïæ,
çÚvࢢïæ, ÅïçvS¢²¢ïæ, „êÁG¢êçÜU²¢ïæ ¥¢ñÚ ÜU¢Ú¢ïæ ±°GñÚ¢ ÜïU ÐèÀï Ýé}¢¢²¢æ
¥ËÈGU¢…G }¢ïæ ¼ãGÚèÚ ã¢ï }¢éÛ¢ï ΢’±¼ï §SH¢}¢è „ï Œ²¢Ú ãñ J
}¢¢çHÜU¢Ýï Ï¢„ ¥¢ñÚ Å„ТïÅü ±¢H¢ïæ „ï ç}¢H ÜUÚ }¢-ÎÝè ¼ÚÜUèÏ¢ïæ
ÜUèç…²ï ¥¢ñÚ „°ï }¢ÎèÝ¢ ÜïU çÎH ÜUè Îé¥G¢»æ Hèç…²ï J
…GMÚè »ãGç¼²¢¼G : ¥°Ú Û¢‹Çï ÐÚ ÝvGà¢ï Ý¢’Hï ТÜU ²¢ ÜU¢ï§ü çH¶¢§ü ã¢ï
¼¢ï §„ Ï¢¢¼ ÜU¢ ¶G²¢H Ú網ï çÜU Ý ±¢ïã HèÚï HèÚï ã¢ï, Ý ãè …G}¢èÝ ÐÚ
¼à¢ÚèÈGU H¢» J Ýè…G …êæ ãè ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ }¢ãèÝ¢ ¼à¢ÚèÈGU Hï …¢»
ÈGU¢ñÚÝ ©¼¢Ú Hèç…²ï J ¥°Ú »ãGç¼²¢¼G Ýãèæ ÜUÚ Ð¢¼ï ¥¢ñÚ Ï¢ï ¥-ÎÏ¢è ã¢ï
…¢¼è ãñ ¼¢ï çÏ¢°GñÚ ÝvGࢠ± ¼ãGÚèÚ ÜïU „¢Î¢ „Ï…G ÐÚ™}¢ HãÚ¢§²ï J („°ï
}¢ÎèÝ¢ ½è ãGœ¢H §}ÜU¢Ý ¥ÐÝï }¢ÜU¢Ýï Ï¢ï çÝà¢¢Ý Ï¢Ý¢}¢ “Ï¢ñ¼éH ÈGUÝ¢”
ÐÚ „¢Î¢ Û¢‹Çï H°±¢¼¢ ãñ J)
ÝÏ¢è ÜU¢ Û¢‹Ç¢ Hï ÜUÚ çÝÜUH¢ï Î鋲¢ ÐÚ À¢ Á¢¢¥¢ï
ÝÏ¢è ÜU¢ Û¢‹Ç¢ ¥}Ý ÜU¢ Û¢‹Ç¢ Í¢Ú Í¢Ú }¢ï´ HãÚ¢¥¢ï
6 ¥ÐÝï Í¢Ú ÐÚ 12 Û¢¢HÚ¢ïæ (²¢’Ýè HçÇG²¢ïæ) ²¢ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ 12
Ï¢ËÏ¢¢ïæ „ï Ýè…G ¥ÐÝè }¢çS…Î ± }¢ãGËHï }¢ïæ ½è 12 çÎÝ ¼ÜU wG¢êÏ¢
™Ú¢°G¢æ ÜUèç…²ï J (}¢°Ú §Ý ÜU¢}¢¢ïæ ÜïU çH²ï çÏ¢…Hè ™¢ïÚè ÜUÚÝ¢
ãGÚ¢}¢ ãñ J çH㢅G¢ §„ ç„çË„Hï }¢ïæ çÏ¢…Hè ÈGUÚ¢ã}¢ ÜUÚÝï ±¢Hï §Î¢Úï
„ï Ú¢çÏ¢¼G¢ ÜUÚ ÜïU …¢§…G …GÚ¢»¥G ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ϣݢ§²ï J) „¢Úï ¥GH¢ÜGïU
27
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ „éÏãG ¥¢ñÚ Î„ }¢¼üÏ¢¢ ࢢ}¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢
©„ï çÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈUG¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J (}¢…}¢©GÁG…G±¢§Î)

31. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
ÜU¢ï „Ï…G „Ï…G ÐÚ™}¢¢ïæ ¥¢ñÚ Úæ° çÏ¢Úæ°ï Ï¢ËÏ¢¢ïæ „ï „…¢ ÜUÚ ÎéËãÝ
Ϣݢ Îèç…²ï J }¢çS…Î ¥¢ñÚ Í¢Ú ÜUè À¼ ÐÚ ™¢ñÜU ±°GñÚ¢ ÐÚ
Ú¢ã°èÚ¢ïæ ¥¢ñÚ „é±¢çÚ²¢ïæ ÜU¢ï ¼vHèÈGU „ï Ï¢™¢¼ï ãé» ãéGÜGêUÜGUï ¥G¢}}¢¢
¼HÈGU çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ ÈGU…G¢ }¢ïæ }¢é¥GËHÜGU 12 }¢èÅÚ ²¢ ãGSÏ¢ï …GMÚ¼
„¢§…G ÜïU Ï¢ÇGï Ï¢ÇGï ÐÚ™}¢ HãÚ¢§²ï J Ï¢è™ „ÇGÜU ÐÚ ÐÚ™}¢ }¢¼
°¢çÇG²ï çÜU §„ „ï Åî¢çÈGUÜU ÜU¢ çÝ…G¢}¢ }¢é-¼¥çS„Ú ã¢ï¼¢ ãñ J
Ýè…G °Hè ±°GñÚ¢ ÜUãèæ ½è §„ ¼GÚãG ÜUè „…¢±Å Ý ÜUèçÁ¢²ï ç…„
„ï }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ Ú¢S¼¢ ¼æx¢ ã¢ï ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ãGÜGU ¼-HÈGUè ¥¢ñÚ
çÎH ¥¢…G¢Úè ã¢ï J
»ÜU }¢à¢çÚÜGU, »ÜU }¢x¢GçÚÏ¢, »ÜU Ï¢¢}¢ï ÜU¢’Ï¢¢ ÐÚ
ÝSÏ¢ ÐÚÓ¢}¢ ã¢ï x¢²¢, ¥ãìHæ± ± S¢ãìHÝ }¢ÚãGÏ¢¢
7 ãÚ §SH¢}¢è |¢¢§ü ãGSÏ¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU ç…G²¢Î¢ ±ÚÝ¢ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ 12
LÐñ ÜUï }¢ÜU- ¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUï }¢yGÏ¢ê¥G¢ Ú„¢§H ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè
ÈUêH¢æï ÜUï }¢éwG¼çHÈGU Ðï}ÈGUHïÅ …éHê„ï }¢èH¢Î }¢ïæ Ï¢¢æÅï ¥¢ñÚ §SH¢}¢è
Ï¢ãÝïæ |¢è ¼vG„è}¢ ÜUÚ±¢»æ J §„è ¼GÚãG „¢Ú¢ „¢H ¥ÐÝè ÎéÜU¢Ý
±x¢GñÚ¢ ÐÚ Hæx¢Úï Ú„¢§H ÜU¢ »ãç¼}¢¢}¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ÝïÜUè ÜUè
΢’±¼ ÜUè {ê}¢ïæ }¢™¢§²ï J ࢢÎè x¢G}¢è ÜUè ¼ÜGU¢ÚèÏ¢ }¢ïæ ¥¢ñÚ }¢ãGêü}¢¢ïæ
ÜUï §ü„¢Hï „±¢Ï¢ ÜUè ¶G¢ç¼GÚ |¢è “Hæx¢Úï Ú„¢§H” ™H¢§²ï ¥¢ñÚ
Îèx¢Ú }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ï §„ ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ ÎèçÁ¢²ï J
Ï¢¢æÅ ÜUÚ }¢-ÎÝè ÚS¢¢§H ÎèÝ ÜU¢ï ÈñUH¢§²ï
ÜUÚ ÜïU Ú¢Á¢Gè ãGÜGU ÜU¢ï ãGÜGU΢Úï çÁ¢Ý¢æ Ï¢Ý Á¢¢§²ï
8 „°ï }¢ÎèÝ¢ ÜU¢ ¼ãGÚèÚ ÜU΢ü Ðï}ÈGUHïÅ “…àÝï ç±H¢Î¼ ÜïU
28
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉG¢
¼ãGÜUGèÜUG ±¢ïã Ï¢ÎÏ¢wG¼ ã¢ï x¢²¢ J (§ÏÝï „é‹Ýè)
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 453)

32. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
12 }¢-ÎÝè ÈêUH” }¢éç}ÜUÝ ã¢ï ¼¢ï 112 ±ÚÝ¢ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢
12 ¥GÎÎ Ýè…G ã¢ï „ÜïU ¼¢ï çÚ„¢H¢ “„éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ” 12 ¥GÎÎ
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï ãçÎIJ¼Ý ãG¢ç„H ÜUÚ ÜïU ¼vG„è}¢
ÜUèç…²ï J ¶Gé„ê„Ý ©Ý ¼‹…Gè}¢¢ïæ ÜïU „Ú Ï¢Ú¢ã¢ïæ ¼ÜU Ðãæ院§²ï …¢ï
…àÝï ç±H¢Î¼ ÜUè {ê}¢ïæ }¢™¢¼ï ãñæ J ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜïU ΢ñÚ¢Ý
1200 MÐñ ¥°Ú ²ïã Ý ã¢ï „ÜïU ¼¢ï 112 MÐñ ¥¢ñÚ ¥°Ú ²ïã ½è
Ý Ï¢Ý ÐÇGï ¼¢ï 12 MÐñ (Ï¢¢çH°G¢Ý ± Ï¢¢çH°G¢¼) çÜU„è „é‹Ýè
¥G¢çH}¢ ÜU¢ï ÐïࢠÜUèç…²ï J ¥°Ú ¥ÐÝè }¢çS…Î ÜïU §}¢¢}¢,
}¢é¥çÁG…GÝ ²¢ ¶Gég¢}¢ }¢ïæ Ï¢¢æÅ Îïæ ¼Ï¢ ½è ÆèÜU ãñ Ï¢çËÜU ²ïã
ç¶GÎ}¢¼ ãÚ }¢¢ã …¢Úè Ú¶Ýï ÜUè çÝIJ¼ ÜUÚïæ ¼¢ï }¢ÎèÝ¢ }¢ÎèÝ¢ J
…é}¢é¥G¢ ÜïU Ú¢ï…G Îïæ ¼¢ï Ï¢ïã¼Ú çÜU …é}¢é¥G¢ ÜU¢ï ãÚ ÝïÜUè ÜU¢ „œ¢Ú
°éÝ¢ „±¢Ï¢ ç}¢H¼¢ ãñ J „é‹Ý¼¢ïæ ½Úï Ï¢²¢Ý ÜU¢
ÜïUçS¢Å „éÝ ÜUÚ ÜU§ü H¢ï°¢ïæ ÜUè §SH¢ãG ã¢ïÝï ÜUè ¶GÏ¢Úïæ ãæñ, ¥¢Ð
ãG…GÚ¢¼ }¢ïæ ½è ÜéUÀ Ý ÜéUÀ »ï„ï ¶Géࢠ݄èÏ¢ ã¢ïæ°ï …¢ï Ï¢²¢Ý ÜU¢
ÜïUçS¢Å „éÝ ÜUÚ }¢-ÎÝè }¢¢ãG¢ïH „ï ±¢Ï¢S¼¢ ãé» ã¢ïæ°ï J çH㢅G¢
»ï„è ÜïUçS¢Åïæ ¥¢ñÚ V.C.D.s H¢ï°¢ïæ ¼ÜU Ðãæ院ݢ ÎèÝ ÜUè ¥G…Gè}¢
ç¶GÎ}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢ï §ç‹¼ã¢ „±¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢¢§G„ ãñ ¼¢ï ç…„ „ï Ï¢Ý ÐÇGï
ãzG¼ï }¢ïæ ±ÚÝ¢ }¢ãèÝï }¢ïæ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ 12 ¥¢õçDz¢ï ²¢ ç±çDz¢ï
ÜïUçS¢Åïæ „é‹Ý¼¢ïæ |¢Úï Ï¢²¢Ý ÜUè …GMÚ ÈGUÚ¢ïwG¼ ÜUÚï J }¢é¶GIJÚ
§SH¢}¢è ½¢§ü ¥°Ú }¢ézG¼ ¼vG„è}¢ ÜUÚïæ ¼¢ï }¢ÎèÝ¢ }¢ÎèÝ¢ J …àÝï
ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ïæ Ï¢²¢Ý ÜUè ÜïUçS¢Åïæ ¥¢ñÚ V.C.D.s wG¢êÏ¢
¼vG„è}¢ ÈGUÚ}¢¢§²ï ¥¢ñÚ ¼ÏHè°Gï ÎèÝ }¢ïæ çãGS„¢ Hèç…²ï J ࢢçβ¢ïæ
ÜïU }¢±¢ÜGïU¥G ÐÚ “ࢢÎè ÜU¢Çü” ÜïU „¢‰¢ çÚ„¢H¢ ¥¢ñÚ ã¢ï „ÜïU ¼¢ï
29
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©„ ÐÚ Î„
ÚãG}¢¼ïæ |¢ï…¼¢ ãñ J (}¢éçSH}¢)

33. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
Ï¢²¢Ý ÜU¢ ÜïUçS¢Å ²¢ V.C.D.s ½è }¢é‹„çHÜU ÈGUÚ}¢¢§²ï J §GüÎ
ÜU¢ÇìÁ¢üG ÜU¢ Ú±¢… ¶Gy}¢ ÜUÚ ÜïU §„ ÜUè …°ã ½è ²ïãè Ú¢§…
ÜUèç…²ï ¼¢çÜU …¢ï ÚÜGU}¢ ¶G™ü ã¢ï ©„ „ï ÎèÝ ÜU¢ ½è ÈGU¢»Î¢ ã¢ï J
}¢éÛ¢ï H¢ï° ÜGUè}¢¼è §GüÎ ÜU¢ÇìÁ¢üG ç½…±¢¼ï ãñæ §„ „ï çÎH ¶Géࢠã¢ïÝï
ÜïU Ï¢…¢» …H¼¢ ãñ J ÜU¢à¢ ! §GüÎ ÜU¢Çü ÐÚ ¶G™ü ã¢ïÝï ±¢Hè ÚÜGU}¢
ÎèÝ ÜïU ÜU¢}¢ }¢ïæ „ÈGüU ÜUè …¢¼è ! Ýè…G ©„ ÐÚ H°è ãé§ü ¥zGࢢæ
(²¢’Ýè ™}¢ÜUÎ¢Ú Ð¢©ÇÚ) „ï „wG¼ ÐÚïࢢÝè ã¢ï¼è ãñ J
©Ý ÜïU ÎÚ Ðï ÐHÝï ±¢H¢ ¥ÐÝ¢ ¥¢Ð Á¢±¢Ï¢
ÜU¢ï§ü x¢GÚèÏ¢ ݱ¢Á¢G ¼¢ï ÜU¢ï§ü ΢¼¢ Hx¢¼¢ ãñ
9 Ï¢ÇGï à¢ãÚ }¢ïæ ãÚ ¥GH¢ÜGU¢§ü }¢éࢢ-±Ú¼ ÜU¢ çÝ°Ú¢Ý (ÜGUSÏ¢ï ±¢Hï
ÜGUSÏ¢ï }¢ïæ) 12 çÎÝ ¼ÜU Ú¢ï…G¢Ý¢ }¢éwG¼çHÈGU }¢„¢çÁ¢Î }¢ïæ ¥G…Gè}¢éàࢢÝ
„é‹Ý¼¢ïæ |¢Úï §çÁ¼}¢¢¥G¢¼ }¢é‹¥GçÜGUÎ ÜUÚï J (ç…G}}¢ïÎ¢Ú §SH¢}¢è
Ï¢ãÝïæ Í¢Ú¢ïæ }¢ïæ §çÁ¼}¢¢¥G¢¼ ÈGUÚ}¢¢»æ) ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜïU ΢ñÚ¢Ý ã¢ïÝï
±¢Hï ¼}¢¢}¢ §çÁ¼}¢¢¥G¢¼ }¢ïæ ç…Ý „ï ã¢ï „ÜïU ±¢ïã S¢¢Ú¢ }¢ãèÝ¢
„Ï…G ÐÚ™}¢ „¢‰¢ H¢²¢ ÜUÚïæ J
HÏ¢ ÐÚ Ý¢’¼ï ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢ 㢉¢¢ï´ }¢ï´ ÐÚÓ¢}¢
Î豢ݢ S¢ÚÜU¢Ú ÜU¢ çÜU¼Ý¢ Œ²¢Ú¢ Hx¢¼¢ ãñ
10 x²¢Úã ÜUè ࢢ}¢ ÜU¢ï ±ÚÝ¢ 12±èæ à¢Ï¢ ÜU¢ï °GéSH ÜUèç…²ï J ã¢ï „ÜïU
¼¢ï §„ §Gü΢ïæ ÜUè §GüÎ ÜUè ¼¢’…Gè}¢ ÜUè çÝIJ¼ „ï „ÈïGUÎ çHÏ¢¢„,
§G}¢¢}¢¢, „ÚÏ¢‹Î, Å¢ïÐè, „Ú ÐÚ ¥¢ïÉGÝï ÜUï çH²ï „ÈGUïÎ ™¢ÎÚ, ÐÎïü
}¢ïæ Ð΢ü ÜUÚÝï ÜUï çH²ï ÜU‰‰¢§ü ™¢ÎÚ, ç}¢S±¢ÜU, …ïÏ¢ ÜU¢ M}¢¢H,
™ŒÐH, ¼SÏ¢èãG, §G~¢G ÜUè à¢èà¢è, 㢉¢ ÜUè Í¢ÇGè, ÜGUH}¢, ÜGU¢çÈGUH¢
ÐïÇ ±°GñÚ¢ ¥ÐÝï §çS¼’}¢¢H ÜUè ãÚ ™è…G }¢éç}ÜUÝ¢ „ìêÚ¼ }¢ïæ ݧü
30
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG¢ï ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ ÚãG}¢¼ |¢ï…ïx¢¢ J (§ÏÝï ¥Îè)

34. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
HèçÁ¢²ï (§SH¢}¢è Ï¢ãÝïæ ½è ¥ÐÝè …GMÚ¼ ÜUè …¢ï …¢ï ¥à²¢ }¢éç}ÜUÝ
ã¢ï´ ±¢ïã ݧü Hïæ)
¥¢§ü ݧü ãGéÜêU}¢¼ çS¢vÜU¢ ݲ¢ Ó¢Hïx¢¢
¥G¢H}¢ Ýï Úæx¢ Ï¢ÎH¢ S¢éÏãGï à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼
11 12±èæ à¢Ï¢ §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î }¢ïæ °é…G¢Ú ÜUÚ Ï¢ ±vG¼ï „éÏãGï
„¢çÎÜGU ¥ÐÝï 㢉¢¢ïæ }¢ïæ „Ï…G „Ï…G ÐÚ™}¢ ©Æ¢» ÎéMÎ¢ï „H¢}¢
ÜïU ã¢Ú çH²ï ¥àÜUÏ¢¢Ú ¥¢æ¶¢ïæ „ï “S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ” ÜU¢ §çS¼vGÏ¢¢H
ÜUèç…²ï J Ï¢¢’Îï Ý}¢¢…Gï ÈGU…í „H¢}¢ ± §GüÎ }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUã ÜUÚ
»ÜU Îê„Úï „ï °}¢ü …¢ïà¢è ÜïU „¢‰¢ }¢éH¢ÜGU¢¼ ÈGUÚ}¢¢§²ï ¥¢ñÚ „¢Ú¢
çÎÝ §GüÎ ÜUè }¢éÏ¢¢ÚÜU Ï¢¢Î ÐïࢠÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ §GüÎ ç}¢H¼ï Úçã²ï J
§GüÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è ¼¢ï §GüÎ ÜUè |¢è §GüÎ ãñ
çÏ¢H ²ÜGUè´ ãñ §GüÎï §GüÎ¢æ §GüÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è
12 ã}¢¢Úï }¢èÆïï }¢èÆïï ¥¢ÜGU¢ ÐèÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Ú¢ï…G¢
Ú¶ ÜUÚ ¥ÐÝ¢ ²¢ñ}¢ï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢¼ï Úãï J ¥¢Ð ½è ²¢Îï }¢éS¼GÈGU¢
}¢ïæ 12 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈGU ÜU¢ï Ú¢ï…G¢ Ú¶ ÜUÚ
„Ï…G ÐÚ™}¢ ©Æ¢» …éHê„ï }¢èH¢Î }¢ïæï à¢ÚèÜU ã¢ïæ J …ã¢æ ¼ÜU }¢éç}ÜUÝ
ã¢ï Ï¢¢ ±éÁG¢ê Úçã²ï J HÏ¢ ÐÚ ÎéMÎ¢ï „H¢}¢ ¥¢ñÚ Ý¢¼¢ïïïïæ ÜïU ÝxG}¢ï
„…¢», Ý¢¼¢ïæ ¥¢ñÚ ÎéMÎ¢ï „H¢}¢ ÜïU ÈêUH Ï¢Ú„¢¼ï, çÝ°¢ãïæ Û¢éÜU¢»
ÐéÚ ±ÜGU¢Ú ¼GÚèÜGïU ÐÚ ™çH²ï, ©ÀH ÜêUÎ }¢™¢ ÜUÚ çÜU„è ÜU¢ï
¼‹ÜGUèÎ ÜU¢ }¢¢ñÜGU¥G }¢¼ Îèç…²ï J
ÚÏ¢è©GH ¥Ã±H ¼éÛ¢ ÐÚ ¥ãHï S¢é‹Ý¼ v²êæ Ý ã¢ï ÜGéUÚÏ¢¢æ
çÜU ¼ïÚè Ï¢¢Úã±è´ ¼¢Úè¶G ±¢ïã Á¢¢Ýï ÜGU}¢Ú ¥¢²¢
(ÜGUÏ¢¢H» Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 37)
31
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©„ à¢wG„ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ã¢ï ¥¢ñÚ
±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉïG J (ãG¢çÜU}¢)
(±S¢¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, S¢. 465)
(…¢ñÜUï Ý¢’¼, S¢. 67)

35. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÜUè çÝIJ¼ï´
Ï¢é¶G¢Úè à¢ÚèÈGU ÜUè S¢Ï¢ S¢ï ÐãHè ãGÎèS¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ãñ :
²¢’Ýè ¥¢’}¢¢H ÜU¢ ΢ڢï }¢Î¢Ú çÝIJ¼¢ï´ ÐÚ ãñ J ²¢Î
Ú網ï ! ãÚ ÝïÜU ¥G}¢H }¢ï´ S¢±¢Ï¢ï ¥¢ç¶GÚ¼ ÜUè çÝIJ¼ ã¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ
±ÚÝ¢ S¢±¢Ï¢ Ýãè´ ç}¢Hïx¢¢ J Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï }¢ï´ |¢è S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢Ýï
ÜUè çÝIJ¼ Á¢GMÚè ãñ J S¢±¢Ï¢ ÜUè çÝIJ¼ ÜïU çH²ï ¥G}¢H ÜU¢ à¢Úè¥G¼ ÜïU
}¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ¥¢ñÚ Á¢Gï±Úï §wGH¢S¢ S¢ï }¢éÁ¢GÄ²Ý ã¢ïÝ¢ ࢼüG ãñ J ¥x¢Ú çÜUS¢è Ýï
çζ¢±ï ¥¢ñÚ ±¢ã ±¢ã ÜUÚ±¢Ýï ÜUè ¶G¢ç¼GÚ Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢²¢, §S¢
ÜïU çH²ï çÏ¢Á¢Hè ÜUè Ó¢¢ïÚè ÜUè, çÏ¢HÁ¢Ï¢í Ó¢‹Î¢ ±éS¢êH çÜU²¢, çÏ¢H¢
§Á¢¢Á¢G¼ï à¢Ú-§üG }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îè ¥¢ñÚ ãGéÜGêUÜGïU ¥G¢}}¢¢ ¼HÈGU çÜU²ï,
}¢ÚèÁ¢G¢ï´, S¢¢ïÝï ±¢H¢ï´ ¥¢ñÚ à¢èÚ wG±¢Ú (²¢’Ýè Îê{ Ðè¼ï) Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ï ¼vHèÈGU
ã¢ïÝï ÜU¢ §GË}¢ ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ªæÓ¢è ¥¢±¢Á¢G S¢ï H¢©Ç SÐèÜUÚ Ó¢H¢²¢
¼¢ï ¥Ï¢ S¢±¢Ï¢ ÜUè çÝIJ¼ Ï¢ïÜU¢Ú ãñ Ï¢çËÜU x¢éÝãx¢¢Ú ãñ J çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ ¥ÓÀè
¥ÓÀè çÝIJ¼ï´ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï´x¢è ©S¢è ÜGUÎÚ S¢±¢Ï¢ |¢è çÁ¢G²¢Î¢ ç}¢Hïx¢¢ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï
18 çÝIJ¼ï´ ÐïࢠÜUè Á¢¢¼è ãñ´ }¢x¢Ú ²ïã Ý¢ }¢éÜU}}¢H ãñ´, §GË}¢ï çÝIJ¼ Ú¶Ýï
±¢H¢ S¢±¢Ï¢ Ï¢ÉG¢Ýï ÜUè x¢GÚÁ¢G S¢ï }¢Á¢GèÎ çÝIJ¼¢ï´ ÜU¢ §Á¢G¢ÈGU¢ ÜUÚ S¢ÜU¼¢ ãñ J
ãGSÏ¢ï ãG¢H ²ïã çÝIJ¼ï´ ÜUÚ HèçÁ¢²ï :
32
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ¼é}¢ …ã¢æ |¢è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéMÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU
Ðãé晼¢ ãñ J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)

36. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
“Á¢àÝï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è }¢ÚãGÏ¢¢” ÜïU ¥n¢Úã ãGéMÈGU ÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÜUè 18 çÝIJ¼ï´
1 ãGv}¢ï ÜGéUÚ¥¢Ýè (¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý
: ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ÚÏ¢ ÜUè Ýï’}¢¼ ÜU¢ wG¢êÏ¢ Ó¢ÚÓ¢¢ ÜUÚ¢ï J ) ÐÚ
¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» ¥ËH¢ã ÜUè S¢Ï¢ S¢ï Ï¢ÇGè Ýï’}¢¼ ÜU¢ Ó¢ÚÓ¢¢ ÜUMæx¢¢
2 çÚÁ¢G¢» §H¢ãè ТÝï ÜïU çH²ï Á¢àÝï ç±H¢Î¼ ÜUè ¶Géà¢è }¢ï´
Ó¢Ú¢x¢G¢æ ÜUMæx¢¢ 3 çÁ¢Ï¢í§üHï ¥}¢èÝ Ýï à¢Ï¢ï ç±H¢Î¼ Á¢¢ï
¼èÝ3
Û¢‹Çï x¢¢ÇGï ‰¢ï §S¢ ÜUè ÐñÚ±è }¢ï´ Û¢‹Çï HãÚ¢ªæx¢¢ 4 S¢ÏÁ¢G x¢é}ϢΠÜUè
çÝSÏ¢¼ S¢ï S¢ÏÁ¢G ÐÚÓ¢}¢ Hx¢¢ªæx¢¢ 5 {ê}¢{¢}¢ S¢ï Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢
ÜUÚ ÜéUzGÈGU¢Ú ÐÚ ¥G-Á¢G-}¢¼ï }¢éS¼GÈGU¢ ÜU¢ çS¢vÜU¢ çϢƢªæx¢¢
(Í¢Ú Í¢Ú Ó¢Ú¢x¢G¢æ ¥¢ñÚ S¢ÏÁ¢G Û¢‹Çï Îï¶ ÜUÚ ÜéUzGÈGU¢Ú ²ÜGUèÝÝ ãGñÚ¢Ý ã¢ï¼ï ã¢ï´x¢ï
çÜU }¢éS¢Ë}¢¢Ý¢ï´ ÜU¢ï ¥ÐÝï ÝÏ¢è ÜUè ç±H¢Î¼ S¢ï ±¢çHã¢Ý¢ Œ²¢Ú ãñ) 6 Á¢àÝï
ç±H¢Î¼ ÜUè {ê}¢ }¢Ó¢¢ ÜUÚ à¢ñ¼G¢Ý ÜU¢ï ÐÚïà¢¢Ý ÜUMæx¢¢ 7 Á¢G¢çãÚè S¢Á¢¢±Å
ÜïU S¢¢‰¢ S¢¢‰¢ ¼¢ñÏ¢¢ ± §çS¼xGÈGU¢Ú ÜïU Á¢GÚè»G ¥ÐÝ¢ Ï¢¢ç¼GÝ |¢è S¢Á¢¢ªæx¢¢
8 Ï¢¢Úã±è´ Ú¢¼ ÜU¢ï §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î ¥¢ñÚ 9 §üGÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è
ÜïU çÎÝ çÝÜUHÝï ±¢Hï Á¢éHêS¢ï }¢èH¢Î }¢ï´ çà¢ÜüU¼ ÜUÚ ÜïU
çÁ¢GRïU ¶Gé΢ ± }¢éS¼GÈGU¢ ÜUè S¢¥G¢Î¼ï´ ¥¢ñÚ 10 ©G-H}¢¢
± 11 S¢é-HãG¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼ï´ ¥¢ñÚ 12 ¥G¢çà¢ÜGU¢Ýï ÚS¢êH ÜïU ÜGéUÏ¢ü
33
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ©„ ÜUï çH²ï »ÜU
çÜUGÚ¢¼G ¥…í çH¶¼¢ ãñ ¥¢ñÚ çÜUGÚ¢¼G ©ãéGÎ Ðã¢ÇG 煼ݢ ãñ J (¥GÏÎéÚüÁG…G¢ÜGU)

37. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ
ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ï´ ãG¢çS¢H ÜUMæx¢¢ 13 Á¢éHêS¢ï }¢èH¢Î }¢ï´ Ï¢¢ §G}¢¢}¢¢ ¥¢ñÚ ãGœ¢H
§}ÜU¢Ý 14 Ï¢¢ ±éÁG¢ê Úãêæx¢¢ ¥¢ñÚ 15 Á¢éHêS¢ ÜïU ΢ñÚ¢Ý |¢è }¢çSÁ¢Î ÜUè
Ý}¢¢Á¢Gï Ï¢¢ Á¢}¢¢¥G¼ ¼ÜüU Ýãè´ ÜUMæx¢¢ 16 ãGSÏ¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU “Hæx¢Úï ÚS¢¢§H”
ÜUè ¼ÚÜUèÏ¢ Ϣݢªæx¢¢ (²¢’Ýè }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜïU }¢yGÏ¢ê¥G¢ ÚS¢¢§H ±
Ðï}ÈGUHïÅ ÝèÁ¢G S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Úï Ï¢²¢Ý¢¼ ÜUè ÜïUçS¢Åï´ §çÁ¼}¢¢»G }¢èH¢Î ¥¢ñÚ Á¢éHêS¢ï
}¢èH¢Î }¢ï´ ¼vGS¢è}¢ ÜUMæx¢¢) 17 §ç‹ÈGUÚ¢Îè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚ¼ï ãé» ÜU}¢ ¥Á¢G
ÜU}¢ 12 §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï´ ÜU¢ï }¢-ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ï´ S¢ÈGUÚ ÜUè ΢’±¼ Îêæx¢¢ J
18 Á¢éHêS¢ï }¢èH¢Î }¢ï´ ãGœ¢H ±S¥G S¢¢Ú¢ Ú¢S¼¢ Á¢GÏ¢¢Ý ± ¥¢æ¶ ÜU¢ ÜGéUzGHï
}¢ÎèÝ¢ Hx¢¢», Ý¢’¼¢ï´ ÜUè S¢}¢¢¥G¼ ¥¢ñÚ ÎéM΢ï S¢H¢}¢ ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ J
²¢ ÚÏÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢ ! ã}¢ï´ ¶GéࢠçÎHè ¥¢ñÚ ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝIJ¼¢ï´
ÜïU S¢¢‰¢ Á¢àÝï ç±H¢Î¼ }¢Ý¢Ýï ÜUè ¼¢ñÈGUèÜGU }¢ãüG}¢¼ ÈGUÚ}¢¢ ¥¢ñÚ Á¢àÝï
ç±H¢Î¼ ÜïU S¢ÎÜGïU ã}¢ï´ Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚ΢ñS¢ }¢ï´ Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ ΢ç¶GH¢ §GÝ¢²¼ ÜUÚ J
Ï¢wGࢠÎï ã}¢ ÜU¢ï §H¢ãè Ï¢ãÚï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è
Ý¢}¢» ¥¢’}¢¢H §GS²¢æ S¢ï }¢ïÚ¢ |¢ÚÐêÚ ãñ
(±„¢§Hï Ï¢çwGà¢à¢, „. 477)
34
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Î„ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©„ ÐÚ „¢ï
ÚãG}¢¼ïæ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢¼¢ ãñ J (¼-Ï¢Ú¢Ýè)
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢ ±
Ï¢ÜGUè¥G ± }¢çxGÈGUÚ¼ ±
Ï¢ï çãGS¢¢Ï¢ Á¢‹Ý¼éH
çÈGUÚ΢ñS¢ }¢ï´ ¥¢ÜGU¢
ÜU¢ ÐÇG¢ïS¢
17 „-ÈGULH }¢é…GzGÈGUÚ 1427 çã.

38. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 35
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜU„Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï çH²ï ¼Gã¢Ú¼ ãñ J
(¥Ï¢ê ²¢’H¢)
²ïã çÚS¢¢H¢ ÐÉG ÜUÚ ÎêS¢Úï ÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ï
ࢢÎè x¢G}¢è ÜUè ¼vGÚèÏ¢¢¼, §çÁ¼}¢¢¥G¢¼, »’Ú¢S¢ ¥¢ñÚ Á¢éHêS¢ï }¢èH¢Î
±x¢GñÚ¢ }¢ï´ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜïU ࢢ»¥G ÜU΢ü ÚS¢¢§H ¼vGS¢è}¢ ÜUÚ ÜïU
S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï, x¢¢ãÜU¢ï´ ÜU¢ï Ï¢ çÝIJ¼ï S¢±¢Ï¢ ¼¢ïãGÈGïU }¢ï´ ÎïÝï ÜïU çH²ï ¥ÐÝè
ÎéÜU¢Ý¢ï´ ÐÚ |¢è ÚS¢¢§H Ú¶Ýï ÜU¢ }¢¢’}¢êH Ϣݢ§²ï, ¥wGÏ¢¢Ú ÈGUÚ¢ïà¢¢ï´ ²¢
Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜïU Á¢GÚè»G ¥ÐÝï }¢ãGËHï ÜïU Í¢Ú Í¢Ú }¢ïæ ±vGÈGUï ±vGÈGUï „ï Ï¢ÎH Ï¢ÎH
ÜUÚ S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Úï ÚS¢¢§H ÐãéæÓ¢¢ ÜUÚ ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼ ÜUè {ê}¢ï´ }¢Ó¢¢§²ï.

39. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 36
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : …¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…Gï …é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉGïx¢¢ }¢ñæ çÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ ©„
ÜUè à¢ÈUG¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J (ÜU‹…éH ©}}¢¢H)
„ÚÜU¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢ÚÎ¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢¢H¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢éwG¼¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢‹Æ¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
çÎHÎ¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
x¢G}¢ wG±¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¼¢Á¢Î¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ࢢÝÎ¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
à¢ãÚ²¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
à¢ãï ¥Ï¢Ú¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ãGéÁG¢êÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÐéÚÝêÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
x¢G²êÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
©S¢ ÝêÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
…àÝï ç±H¢Î¼ ÜïU }¢¢ñÜGU¥G ÐÚ Hx¢¢» …¢Ýï ±¢Hï “Î¢’±¼ï
§SH¢}¢è” ÜïU }¢vGÏ¢êH Ý¢’Úï
}¢}Ï¢»G ¥‹±¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥ÓÀï ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢ÓÓ¢ï ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢¢ïãÝï ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢¢ïãÝï ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Ï¢à¢èÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÝÁ¢GèÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢éÝèÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Ï¢S¢èÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
à¢ãèÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¶GÏ¢èÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Á¢GãèÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÚªÈUG ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÚãGè}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÜUÚè}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢

40. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 37
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©„ à¢wG„ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï ç…„ ÜUï Т„ }¢ïÚ¢ ç…GRU ã¢ï ¥¢ñÚ
±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉïG J (ãG¢çÜU}¢)
ÚS¢êH ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢vGÏ¢êH ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥¢ç}¢Ý¢ ÜïU ÈêUH ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
²¢S¢èÝ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¼G¢ã¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢éÁGÁ¢Gç}}¢H ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢égçSS¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Œ²¢Úï ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥¢ñH¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥¢’H¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
±¢H¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Ï¢¢H¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Ðïࢱ¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
çÎHÏ¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÚãÏ¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥zGS¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢Ú±Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ݧüG}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥GHè}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ãGHè}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ãGÜUè}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥GÁ¢Gè}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥¢ÜGU¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
΢¼¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢¢ñH¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Á¢¢Ýï Á¢¢Ý¢æ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢Ä²¢ãGï H¢ }¢ÜU¢æ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚãG}¢¢æ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢Ú±Úï ΢ï Á¢ã¢æ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
à¢ãï ÜU¢ñÝ¢ï }¢ÜU¢æ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢ãGÏ¢êÏ¢ï ÚÏ¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
„é˼G¢Ýï ¥GÚÏ¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÚS¢êHï ¥ÜUÚ}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÝêÚï }¢éÁ¢SS¢}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢

41. S¢éÏãGï Ï¢ã¢Ú¢æ 38
ÈG Ú}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ç…„ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ï…ïG …é}¢é¥G¢ Î¢ï „¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©„ ÜUï Î¢ï „¢ï
„¢H ÜUï x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈUG ã¢ïæx¢ï J (ÜU‹…GéH ©G}}¢¢H)
¼¢Á¢±Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
в}Ï¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢éÝÃ±Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢é¥Gœ¢GÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ࢢãï Ï¢ãGÚ¢ï Ï¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÚS¢êHï ¥‹±Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ãGÏ¢èÏ¢ï ΢±Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢¢çÜGU²ï ÜU¢ñS¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢vÜUè ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢-ÎÝè ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥G-ÚÏ¢è ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÜGU-Úà¢è ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ã¢çà¢}¢è ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
}¢éœ¢GçHÏ¢è ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢é˼G¢æ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Á¢Gèࢢæ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
x¢GñÏ¢ ΢æ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ࢢãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ÝçϢIJï }¢éãGì¼à¢}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ࢢãï ¥G-ÚÏ¢¢ï ¥GÁ¢}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ࢢÈïUG»G ©}¢}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢Ú¢Ð¢ Á¢ê΢ï ÜUÚ}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
΢ÈïGU»G Ú‹…¢ï ¥H}¢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
S¢çIJΠÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Á¢çIJΠÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¼GçIJϢ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¼G¢çãÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ãG¢çÁ¢GÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Ý¢çÁ¢GÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Ý¢çS¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Á¢G¢çãÚ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
Ï¢¢ç¼GÝ ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
ãG¢}¢è ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢
¥¢ÜGU¢» ¥Gœ¢G¢Ú ÜUè ¥¢}¢Î }¢ÚãGÏ¢¢