Sawaneh karbala.hindi

„±¢ÝãGïÜUÚÏ¢H¢ 189
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çH„ï¥H}¢ÎèÝ¼éH§GçË}¢Ä²¢(Î¢’±¼ï§SH¢}¢è)
A-1
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥GG¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè Ú-…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜGU ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ Îè ãé§ü
Îé¥GG¢ ÐÉG Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥GG¢ ²ïã ãñ :
¼…ü}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢¢ï çãGv}¢¼ ÜïU ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï
¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
çÜU¼¢Ï¢ ÜïU ¶GÚèÎ¢Ú }¢é¼±Á…ïã ã¢ïæ
çÜU¼¢Ï¢ ÜUè ¼GÏ¢¢¥G¼ }¢ïæ Ýé}¢¢²¢æ ¶GÚ¢Ï¢è ã¢ï ²¢ „ÈGUãG¢¼ ÜU}¢ ã¢ïæ ²¢ Ï¢¢§ô‹Çx¢ }¢ïæ
¥¢x¢ï ÐèÀï ã¢ï x¢» ã¢ïæ ¼¢ï }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï L…ê¥G ÈGUÚ}¢¢§²ï J
çÜGU²¢}¢¼ ÜUï Ú¢ï…G ãG„Ú¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : „Ï¢ „ï ç…G²¢Î¢ ãG„Ú¼
çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ ©„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è ç…„ï Îé‹²¢ }¢ïæ §GË}¢ ãG¢ç„H ÜUÚÝï ÜU¢
}¢¢ñÜGU¥G ç}¢H¢ }¢x¢Ú ©„ Ýï ãG¢ç„H Ý çÜU²¢ ¥¢ñÚ ©„ à¢wG„ ÜU¢ï ã¢ïx¢è ç…„
Ýï §GË}¢ ãG¢ç„H çÜU²¢ ¥¢ñÚ Îê„Ú¢ïæ Ýï ¼¢ï ©„ „ï „éÝ ÜUÚ ÝzG¥G ©Æ¢²¢
HïçÜUÝ ©„ Ýï Ý ©Æ¢²¢ (²¢’Ýè §„ §GË}¢ ÐÚ ¥G}¢H Ý çÜU²¢)
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
Ï¢ÜUGè¥G
± }¢x¢GçÈGUÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.

²ïã çÜU¼¢Ï¢ }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï§SH¢}¢è)
Ýï “©Îêü” …GÏ¢¢Ý }¢ïæ Ðïà¢ ÜUè ãñ J }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢, (Î¢’±¼ï§SH¢}¢è) Ýï
§„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï “çã‹Îè” ÚS}¢éH ¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ Ðïà¢ çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ
}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï à¢¢»¥G ÜUÚ±¢²¢ ãñ J
§„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è-Ï¢ïà¢è ²¢ x¢G-H¼Gè Ð¢»æ ¼¢ï
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, e-mail ²¢ sms)
}¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ ¯±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
-: Ú¢çÏ¢¼G¢ :-
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢, }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÎÝè }¢ÜüU…G, ÜGU¢ç„}¢ ã¢H¢ }¢çS…Î, „õÜU‹Ç zGH¢õÚ,
Ý¢x¢Ú ±¢ÇG¢ }¢õÝ Ú¢õÇ, Ï¢Ú¢ïÇ¢, x¢é…Ú¢¼, ¥H çã‹Î
Mo. + 91 9327776311
E-mail : translation.baroda@dawateislami.net
©Îêü „ï çã‹Îè (ÚS}¢éH ¶G¼G) ÜU¢ ¼Ú¢ç…}¢ ™¢Åü
„±¢ÝãïGÜUÚÏ¢H¢
A-2
¥ =Ï¢ =|¢ =Ð =ÈU =¼ =
ƒ =Å =¯ =… =Û¢ =
ãG =¶G =Î =Ç ={ =
Ú =
à¢ =
É =
…G=
ÉG =
¼G =
…G =
¥G =
ÈGUU=ÜGU =
„ =
ÜU =¶=
± =ã =² =
- =ç = ê =è =ììììì =
}¢ =
ÇG = …G =
…G =
…G =
’ =x¢G =x¢ =
H =Ý =
é =
„ =
Æ =
¢ =
Í¢ =

A-3
²¢ÎÎ¢à¼
Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼G¢H¥G¢ …GMÚ¼Ý ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUèç…²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ ÜUÚ
„ÈGUãG¢ Ý}Ï¢Ú Ý¢ïÅ ÈGUÚ}¢¢ Hèç…²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜGUè ã¢ïx¢è J
©G‹¢±¢Ý ©G‹¢±¢Ý„ÈGUãG¢ „ÈGUãG¢

A-4
±¢çÜGU¥G» ÜUÚÏ¢H¢ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H çÚ±¢²¢¼ ÜU¢
}¢ÎÝèx¢éHÎS¼¢
-: }¢é„ç‹ÝÈGU :-
„ÎLH ¥ÈGU¢ç…GH
ãG…GÚ¼ï¥GËH¢}¢¢}¢¢ñH¢Ý¢„çÄ²Î}¢éãG}}¢ÎÝ§üG}¢égèÝ}¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Îè
-: Ðïà¢ÜUà¢ :-
à¢¢ï’Ï¢» ¼¶GÚè…, }¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢
(Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)
-: Ý¢çà¢Ú :-
}¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
421, ©Îêü }¢¢ÜïUüÅ, }¢Å²¢ }¢ãGH, …¢}¢ï¥G }¢çS…Î,
ÎïãHè-110006 ÈGU¢ïÝ : 011-23284560

„±¢ÝãGï ÜUÚÏ¢H¢ 1
Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : „±¢ÝãGï ÜUÚÏ¢H¢
}¢é„ç‹ÝÈG : „ÎLH ¥ÈGU¢ç…GH „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î Ý§üG}¢égèÝ
}¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Îè U
Ðïà¢ÜUà¢ : à¢¢ï’Ï¢» ¼¶GÚè… (}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèÝ¼éH§GçË}¢Ä²¢)
çS¢Ýï ¼GÏ¢¢¥G¼ : ÁG¢éH çãGÁ…¼éH ãGÚ¢}¢, ç„. 1434 çã.
Ý¢çà¢Ú : }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, ÎïãHè - 6
-: }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢éwG¼çHÈGU à¢¢¶Gï´ :-
...¥ãG}¢Î¢Ï¢¢Î : ç„HïvÅïÇ ã¢ª„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜïU „¢}¢Ýï,
¼èÝ ÎÚ±¢…G¢, ¥ãG}¢Î¢Ï¢¢Î-1, ÈGU¢ïÝ : 9327168200
$... }¢é}Ï¢§ü :19-20, }¢éãG}}¢Î ¥GHè Ú¢õÇ, }¢¢æÇ±è Ð¢ïSÅ
¥¢õçÈGUS¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï, }¢é}Ï¢§ü, ÈGU¢ïÝ : 022-23454429
$ ... Ý¢x¢ÐêÚ : „ñÈGUè Ýx¢Ú Ú¢õÇG, x¢GÚèÏ¢ Ý±¢…G }¢çS…Î ÜïU „¢}¢Ýï,
}¢¢ïç}¢Ý ÐêÚ¢, Ý¢x¢ÐêÚ ÈGU¢ïÝ : 9326310099
$.... ¥Á¢}¢ïÚ : 19 / 216 ÈGUH¢ãïG Î¢ÚñÝ }¢çS…Î ÜïU ÜGUÚèÏ¢, ÝH¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú,
SÅïà¢Ý Ú¢õÇ, ÎÚx¢¢ã, ÈGU¢ïÝ : (0145) 2629385
$ .....ãéÏ¢Hè : A.J }¢é{H ÜU¢ï}ÐHïv„, A.J }¢é{H Ú¢õÇ,
¥¢õËÇ ãéÏ¢Hè, ÜUÝ¢üÅÜU - ÈGU¢ïÝ : 08363244860
$... ãñGÎÚ¢Ï¢¢Î : }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, }¢éx¢GH ÐêÚ¢, Ð¢Ýè ÜUè ÅæÜUè,
ãñGÎÚ¢Ï¢¢Î, ÈGU¢ïÝ : (040) 2 45 72 786
E.mail : ilmia26@yahoo.com
www.dawateislami.net
}¢ÎÝè §çË¼…¢ : çÜU„è ¥¢ñÚ ÜU¢ï ²ïã (¼¶GÚè… à¢éÎ¢) çÜU¼¢Ï¢ À¢ÐÝï ÜUè §…¢…G¼ Ýãèæ J

ÈïGUãçÚ„
©G‹¢±¢Ý ©G‹¢±¢Ý „ÈGUãG¢„ÈGUãG¢
§„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï ÐÉGÝï ÜUè çÝÄ²¼ïæ
Ðïà¢ï HzGÁ¢G
¼¥G¢LÈïGU }¢é„ç‹ÝÈGU
Ú„êHï ÜUÚè}¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼
¶GHèÈGU» ¥Ã±H ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU ÜU¢ §SH¢}¢
¥zG…GçHÄ²¼
çw¢GH¢ÈGU¼
ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU ÜUè ±ÈGU¢¼
¶GHèÈGU» Îé±é}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGU
ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGU ÜUè ÜUÚ¢}¢¢¼
¥}¢èLH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGU ÜU¢
Á¢G¢ïãìÎ ± ±Ú¥G, ¼±¢Á¢G¢ï¥G ± çãGË}¢
¥}¢èLH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú ÜUè
ç¶GH¢ÈGU¼
¶GHèÈGU» ç„±é}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ©G¯}¢¢Ýï x¢GÝè
¥¢Ð ÜUè à¢ã¢Î¼
¶GHèÈGU» ™ã¢L}¢ ¥}¢èLH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼üÁ¢G¢
Ï¢ñ¥G¼ ± à¢ã¢Î¼
3
7
12
24
33
36
38
40
48
50
55
57
60
62
67
69
75
78
91
96
98
103
103
106
111
111
113
115
116
118
127
136
162
177
182
¥ãHï Ï¢ñ¼ï ÝÏ¢éÃ±¼
ãG…GÚ¢¼ï ãG„ÝñÝï ÜUÚè}¢ñÝ
ãG…GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ãG„Ý ÜUè ç¶GH¢ÈGU¼
ãG…GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ãG„Ý ÜUè à¢ã¢Î¼
„çÄ²Îéàà¢éãÎ¢ ãG…GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ãGé„ñÝ
ç±H¢Î¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢
à¢ã¢Î¼ ÜUè à¢¢ïãÚ¼
à¢ã¢Î¼ ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼
²…GèÎ ÜU¢ }¢éwG¼„Ú ¼…GçÜUÚ¢
¥}¢èÚï }¢é¥G¢ç±²¢ ÜUè ±ÈGU¢¼ ¥¢ñÚ ²…GèÎ
ÜUè „Ë¼GÝ¼
ãG…GÚ¼ï §}¢¢}¢ ÜUè }¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢ „ï
çÚãGìH¼
§}¢¢}¢ ÜUè …Ý¢Ï¢ }¢ïæ ÜêUçÈGU²¢ïæ ÜUè ÎÚwG±¢S¼ïæ
ÜêUÈGU¢ ÜU¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï }¢éçSH}¢ ÜUè Ú±¢Ýx¢è
ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ãéGS¢ñÝ ÜUè ÜêUÈGU¢ ÜU¢ï Ú±¢Ýx¢è
Î„ }¢éãGÚü}¢ ç„. 61 çã. ÜïU çÎHÎ¢ï…G ±¢çÜGU¥G¢¼
§}¢¢}¢ï ¥G¢Hè }¢ÜGU¢}¢ ÜUè à¢ã¢Î¼
±¢çÜGU¥G¢¼ Ï¢¢’Îï à¢ã¢Î¼
§ÏÝï çÁ¢G²¢Î ÜUè ãH¢ÜU¼

“ÜUÚÏ¢H¢ ÜïU …¢æçÝ¯¢Ú¢ïæ ÜU¢ï „H¢}¢” ÜïU Ï¢¢§ü„ ãGéMÈGU
ÜUè çÝSÏ¢¼ S¢ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï ÐÉGÝï ÜUè “ 22
çÝÄ²¼ï´”
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ :-
“¥ÓÀè çÝÄ²¼ Ï¢‹Îï ÜU¢ï …‹Ý¼ }¢ïæ Î¢ç¶GH ÜUÚ Îï¼è ãñ J”
Î¢ï }¢ÎÝè ÈêUH :-
1 çÏ¢x¢GñÚ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ ÜïU çÜU„è |¢è ¥G}¢Hï ¶GñÚ ÜU¢ ¯±¢Ï¢ Ýãèæ ç}¢H¼¢ J
2 ç…¼Ýè ¥ÓÀè çÝÄ²¼ïæ ç…G²¢Î¢, ©¼Ý¢ ¯±¢Ï¢ |¢è ç…G²¢Î¢ J
1 ãÚ Ï¢¢Ú ãG}Î ± 2 S¢H¢¼ ¥¢ñÚ 3 ¼¥GÃ±éÁ¢G ± 4 ¼çS}¢Ä²¢
S¢ï ¥¢x¢G¢Á¢G ÜUMæx¢¢ J (§S¢è S¢ÈGUãGï ÐÚ ªÐÚ Îè ãé§ü Î¢ï ¥GÚÏ¢è §GÏ¢¢Ú¢¼ ÐÉG
HïÝï S¢ï ™¢Ú¢ïæ çÝÄ²¼¢ï´ ÐÚ ¥G}¢H ã¢ï Á¢¢»x¢¢) 5 ¥ËH¢ã ÜUè
çÚÁ¢G¢ ÜïU çH²ï §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ¥Ã±H ¼¢ ¥¢ç¶GÚ }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUMæx¢¢ J
6 ãGœ¢H §}¢ÜU¢Ý §S¢ ÜU¢ Ï¢¢ ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ 7 çÜGUÏH¢ M }¢é¼G¢H¥G¢
ÜUMæx¢¢ 8 ÜéUGÚ¥¢Ýè ¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ 9 ¥ãG¢Îè¯ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜUè çÁ¢G²¢Ú¼
ÜUMæx¢¢ 10 Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ “¥ËH¢ã” ÜU¢ Ý¢}¢ï Ð¢ÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ
¥¢ñÚ 11 Á¢ã¢æ Á¢ã¢æ “S¢ÚÜU¢Ú” ÜU¢ §S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ
ÐÉæGêx¢¢ J 12 (¥ÐÝï …G¢¼è ÝéS¶Gï ÐÚ) “²¢Î Î¢à¼”
±¢Hï S¢ÈGUãGï ÐÚ Á¢GMÚè çÝÜU¢¼ çH¶êæx¢¢ 13 (¥ÐÝï Á¢G¢¼è ÝéS¶Gï ÐÚ)
§G‹ÎÁGÁ¢GMÚ¼ (²¢’Ýè …GMÚ¼Ý) ¶G¢S¢ ¶G¢S¢ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ¥‹ÇÚ H¢§Ý
ÜUMæx¢¢ J 14 çÜU¼¢Ï¢ }¢éÜU}}¢H ÐÉGÝï ÜïU çH²ï Ï¢ çÝÄ²¼ï ãGé„êHï §GË}¢ï ÎèÝ
Ú¢ï…G¢Ý¢ ÜU}¢ ¥…G ÜU}¢ ™¢Ú „ÈGUãG¢¼ ÐÉG ÜUÚ §GË}¢ï ÎèÝ ãG¢ç„H ÜUÚÝï ÜïU
¯±¢Ï¢ ÜU¢ ãGÜGUÎ¢Ú Ï¢Ýêæx¢¢ 15 ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢

çÎH¢ªæx¢¢ 16 §S¢ ãGÎè¯ï Ð¢ÜU »ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ï ¼¢ïãGÈGU¢ Î¢ï
¥¢ÐS¢ }¢ï´ }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉGïx¢è J
ÐÚ ¥G}¢H ÜUè çÝÄ²¼ S¢ï (»ÜU ²¢ ãGSÏ¢ï ¼¢ñÈGUèÜGU ¼¢’Î¢Î }¢ïæ) ²ïã
çÜU¼¢Ï¢ïæ ¶GÚèÎ ÜUÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï ¼¢ïãGìÈGU¼Ý Îêæx¢¢ 17 çÁ¢Ý ÜU¢ï Îêæx¢¢
ãGœ¢H §}¢ÜU¢Ý ©‹ãï´ ²ïã ãÎÈGU |¢è Îêæx¢¢ çÜU ¥¢Ð §¼Ýï (}¢¯HÝ 41)
çÎÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ }¢éÜU}}¢H ÐÉG HèçÁ¢²ï 18 §S¢ çÜU¼¢Ï¢ ÜïU
}¢é¼G¢H»G ÜU¢ S¢¢Úè ©}}¢¼ ÜU¢ï §üS¢¢Hï ¯±¢Ï¢ ÜUMæx¢¢ 19 §„ çÚ±¢²¼
²¢’Ýè ÝïÜU H¢ïx¢¢ï´ ÜïU çÁ¢GRU ÜïU ±vG¼ ÚãG}¢¼
Ý¢çÁ¢GH ã¢ï¼è ãñ J ÐÚ
¥G}¢H ÜUÚ¼ï ãé» §S¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ çÎ²ï x¢» Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼
ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï S¢éÝ¢ ÜUÚ çÁ¢GRï S¢¢çHãGèÝ ÜUè Ï¢ÚÜU¼ï´ HêÅêæx¢¢ J 20 à¢éãÎ¢»
ÜUÚÏ¢H¢ ÜUè ²¢Î }¢ïæ §Ý ÜïU §ü„¢Hï ¯±¢Ï¢ ÜïU çH²ï }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUHï }¢ïæ „ÈGUÚ
ÜUMæx¢¢ J 21 ãÚ „¢H }¢¢ãï }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ „ï ÜGUÏH »ÜU Ï¢¢Ú ²ïã
çÜU¼¢Ï¢ ÐêÚè ÐÉG¢ ÜUMæx¢¢ 23 çÜU¼¢Ï¢¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ à¢Ú§üG x¢GH¼Gè ç}¢Hè ¼¢ï
Ý¢çà¢ÚèÝ ÜU¢ï ¼ãGÚèÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢éœ¢GH¥G ÜUMæx¢¢ J
(Ý¢çà¢ÚèÝ ± }¢é„ç‹ÝÈGU ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï çÜU¼¢Ï¢¢ïæ ÜUè ¥x¢GH¢¼G ç„ÈGUü …GÏ¢¢Ýè Ï¢¼¢Ý¢ ¶G¢„ }¢éÈGUèÎ Ýãèæ ã¢ï¼¢)
*.....*.....*
¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝÄ²¼¢ï´ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU ÚãÝé}¢¢§ü ÜïU çH²ï,
¥}¢èÚï ¥ãHï S¢é‹Ý¼ ÜU¢ S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Ú¢ Ï¢²¢Ý
“çÝÄ²¼ ÜU¢ ÈUH” ¥¢ñÚ çÝÄ²¼¢ï´ S¢ï }¢é¼¥GçËHÜGU ¥¢Ð ÜïU
}¢éÚœ¢Ï¢ ÜUÎ¢ü ÜU¢Çü ¥¢ñÚ Ðï}ÈGUHïÅ }¢v¼Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè çÜUS¢è
|¢è à¢¢¶G S¢ï ãçÎÄ²¼Ý ¼GHÏ¢ ÈGUÚ}¢¢»æ J

¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢
¥Á¢G: Ï¢¢çÝ²ïÎ¢’±¼ï§SH¢}¢è,¥G¢çà¢ÜïGU ¥¢’H¢ãG…GÚ¼, à¢ñ¶Gï¼GÚèÜGU¼,¥}¢èÚï¥ãHïS¢é‹Ý¼,ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢}¢¢ñH¢Ý¢¥Ï¢êçÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î§Ë²¢S¢¥Gœ¢G¢ÚÜGU¢çÎÚèÚÁ¢G±èçÁ¢G²¢§ü
¼Ï¢Hèx¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è
¼ãGÚèÜU “Î¢’±¼ï §SH¢}¢è” ÝïÜUè ÜUè Î¢’±¼, »ãG²¢» S¢é‹Ý¼
¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼ï §GË}¢ï à¢Úè¥G¼ ÜU¢ï Îé‹²¢ |¢Ú }¢ï´ ¥G¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢
¥GÁG}¢ï }¢éS¢}}¢}¢ Ú¶¼è ãñ, §Ý ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï Ï¢ ãGéSÝï wG¢êÏ¢è S¢Ú
¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï }¢é¼¥GGgÎ }¢Á¢¢çHS¢ ÜU¢ çÜGU²¢}¢ ¥G}¢H }¢ï´
H¢²¢ x¢²¢ ãñ çÁ¢Ý }¢ï´ S¢ï »ÜU }¢Á¢çHS¢ “¥H }¢ÎèÝ¼éH
§GçË}¢Ä²¢” |¢è ãñ Á¢¢ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU ©G-H}¢¢ ± }¢éçzG¼²¢Ýï
çÜUÚ¢}¢ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H ãñ, çÁ¢S¢ Ýï ¶G¢çHS¢ §GË}¢è,
¼ãGÜGUèÜGUè ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼è ÜU¢}¢ ÜU¢ Ï¢èÇG¢ ©Æ¢²¢ ãñ J §S¢ ÜïU
}¢é‹ÎçÚÁ¢» Á¢GñH Àï à¢¢ï’Ï¢ï ãñ´ :
1 à¢¢ï’Ï¢» ÜéU¼éÏ¢ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ 2 à¢¢ï’Ï¢» ÎS¢èü ÜéU¼éÏ¢
3 à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGGè ÜéU¼éÏ¢ 4 à¢¢ï’Ï¢» ¼¶GÚèÁ¢
5 à¢¢ï’Ï¢» ¼zG¼èà¢ï ÜéU¼éÏ¢ 6 à¢¢ï’Ï¢» ¼Ú¢Á¢é}¢ï ÜéU¼éÏ¢

“¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢” ÜUè ¥Ã±HèÝ ¼ÚÁ¢èãG
S¢ÚÜU¢Úï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, ¥GÁ¢Gè}¢éH Ï¢ÚÜU¼,
¥GÁ¢Gè}¢éH }¢¼üÏ¢¼, ÐÚ±¢Ý» à¢}»G çÚS¢¢H¼, }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼,
ãG¢ç}¢²ï S¢é‹Ý¼, }¢¢çãG²ï çÏ¢Î¥G¼, ¥G¢çH}¢ï à¢Úè¥G¼, ÐèÚï ¼GÚèÜGU¼,
Ï¢¢§G¯ï ¶GñÚ¢ï Ï¢ÚÜU¼, ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥HãG¢Á¢ ¥H
ãG¢çÈGUÁ¢G ¥H ÜGU¢Úè ¥àà¢¢ã §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý
ÜUè çx¢Ú¢æ }¢¢²ã ¼S¢¢ÝèÈGU ÜU¢ï ¥G„Úï ãG¢çÁ¢GÚ ÜïU
¼ÜGU¢Á¢G¢ï´ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ãGœ¢H ±éS¥G S¢ãìH ©SHêÏ¢ }¢ï´ Ðïà¢ ÜUÚÝ¢ ãñ J
¼}¢¢}¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ §S¢ §GË}¢è, ¼ãGÜGUèÜGUè ¥¢ñÚ
§à¢¢¥G¼è }¢ÎÝè ÜU¢}¢ }¢ï´ ãÚ }¢é}¢çÜUÝ ¼¥G¢±éÝ ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ
}¢Á¢çHS¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï à¢¢»¥G ã¢ïÝï ±¢Hè ÜéU¼éÏ¢ ÜU¢ wG¢éÎ |¢è
}¢é¼G¢H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï |¢è §S¢ ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢»æ J
¥ËH¢ã “Î¢’±¼ï §SH¢}¢è” ÜUè ¼}¢¢}¢
}¢Á¢¢çHS¢ Ï¢ à¢é}¢êH “¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢” ÜU¢ï çÎÝ
x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ú¢¼ Ï¢¢Úã±è´ ¼ÚvGÜGUè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï
ãÚ ¥G}¢Hï ¶GñÚ ÜU¢ï Á¢Gï±Úï §wGH¢S¢ S¢ï ¥¢Ú¢S¼¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ
Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ ÜUè |¢H¢§ü ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ Ï¢Ý¢» J ã}¢ï´ Á¢GïÚï x¢é}Ï¢Îï
¶GÁ¢GÚ¢ à¢ã¢Î¼, Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G }¢ï´ }¢ÎÈGUÝ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼éH
çÈGUÚÎ¢ñS¢ }¢ï´ Á¢x¢ã ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢» J
Ú}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU, 1425 çã.

Ðïà¢ï HzGÁ¢G
Ú¢ãï wG¢éÎ¢ ( ) }¢ïæ ã}¢¢Úï ¥SH¢ÈGïU çÜUÚ¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï
ÎèÝ ÜUè Ðïà¢ÜUÎ¢ü ÜéUGÚÏ¢¢çÝ²¢ïæ ÜïU „Ï¢Ï¢ ãè ¥¢Á¢ ÎèÝï
§SH¢}¢ ÜU¢ ²ïã ™}¢çÝS¼¢Ý „Ú „ÏÁ¢G¢ï à¢¢Î¢Ï¢ ãñ J §Ý ÝéÈGUê„ï ÜéUGÎç„²¢
ÜU¢ï Ðïà¢ ¥¢Ýï ±¢Hï }¢„¢§Ï¢¢ï ¥¢H¢}¢ ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢ Ï¢ÇGG¢ çÎH„¢ïÁ¢G ±
Á¢¢æx¢éÎ¢Á¢G ãñ J çÏ¢H wG¢é„ê„ }¢ñÎ¢Ýï ÜUÚÏ¢H¢ }¢ïæ ¥ãHï Ï¢ñ¼ï ¥¼Gã¢Ú
Ýï Á¢¢ï }¢é„èÏ¢¼ïæ Û¢ïHèæ §Ý ÜU¢ ¼¢ï ¼„Ã±éÚ ãè çÎH ÎãH¢
Îï¼¢ ãñ J Á¢ÈGU¢ÜU¢Ú¢ï ç„¼}¢ çà¢¥G¢Ú ÜêUçÈGU²¢ïæ Ýï çÁ¢„ Ï¢ï}¢éLÃ±¼è ¥¢ñÚ
Ï¢ïÎèÝè ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ çÜU²¢ ¼¢Úèw¢G }¢ïæ §„ ÜUè ç}¢¯¢H Ýãèæ ç}¢H¼è J wG¢éÎ
ãè ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ãéG„ñÝ ÜU¢ï „Îã¢ ÎÚwG±¢S¼ïæ |¢ïÁ¢ ÜUÚ
ÜêUÈGU¢ ¥¢Ýï ÜUè Î¢’±¼ Îè ¥¢ñÚ Á¢Ï¢ ¥¢Ð Ýï ©Ý ÜUè
Á¢G}¢èÝ ÜU¢ï à¢ÚÈGïU ÜGUÎ}¢Ï¢¢ï„è ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¼¢ï Ï¢Á¢¢» §çS¼vGÏ¢¢H
ÜUÚÝï ÜïU ±¢ïã ¥¢Ð ÜïU wG¢êÝ ÜïU Œ²¢„ï ã¢ï x¢» J }¢é„ËHã HàÜUÚ Hï ÜUÚ
¥¢Ð ÜïU „gï Ú¢ã ãé» J Ý à¢ãÚ }¢ïæ Î¢çw¢GH ã¢ïÝï çÎ²¢ Ý ãè ±¼GÝ ±¢Ð„
H¢ñÅ Á¢¢Ýï ÐÚ Ú¢Á¢Gè ãé», ãéG„ñÝè ÜGU¢çÈGUHï ÜU¢ï Úïx¢Á¢G¢Úï ÜUÚÏ¢H¢ }¢ïæ §ÜGU¢}¢¼
ÐÁ¢GèÚ ã¢ïÝ¢ ÐÇG¢, ÜU¢ïÚ Ï¢¢ç¼GÝ¢ïæ Ýï ÈéUGÚ¢¼ ÜU¢ ¥¢Ï¢ï Ú±¢æ w¢G¢ÝÎ¢Ýï çÚ„¢H¼
ÐÚ Ï¢‹Î ÜUÚ çÎ²¢ J ¥ãHï Ï¢ñ¼ ÜïU Ý‹ãï Ý‹ãï ãGÜGUèÜGUè }¢ÎÝè }¢é‹Ýï ç¼àÝ¢
HÏ¢ »ÜU »ÜU ÜGU¼GÚï ÜïU çH²ï ¼ÇGÐ Úãï ƒï, À¢ïÅï À¢ïÅï Ï¢Ó™ï ¥¢ñÚ
Ï¢¢ÐÎ¢ü Ï¢èçÏ¢²¢æ „Ï¢ |¢êÜU ± Œ²¢„ „ï Ï¢ï¼¢Ï¢ ± Ý¢ ¼é±¢æ ã¢ï x¢» ƒï J
¼ïÁ¢G {êÐ, x¢}¢ü Úñ¼, x¢}¢ü ã±¢»æ ¥¢ñÚ Ï¢ï ±¼GÝè ÜU¢ »ãG„¢„ ¥Hx¢
Î¢}¢Ýx¢èÚ ãñ J ª{Ú Ï¢¢§ü„ ãÁ¢G¢Ú ÜU¢ HàÜUÚï Á¢Ú¢üÚ ¼èx¢G¢ï ç„Ý¢Ý „ï
}¢é„ËHã ÎÚÐ» ¥¢Á¢G¢Ú ¥¢ñÚ ¥ÐÝï ãé‹ÝÚ ¥¢Á¢G}¢¢Ýï ÜU¢ ¼GHÏ¢x¢¢Ú ãñ
}¢x¢Ú |¢êÜU Œ²¢„ ÜUè çà¢g¼ ÜïU Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ÈGUÚÁ¢G‹Î¢Ýï ¥¢Hï Ú„êH
( ) Ýï »ï„è Ï¢ã¢ÎéÚè ¥¢ñÚ Á¢±¢æ}¢Îèü
ÜU¢ }¢éÁ¢G¢ãÚ¢ çÜU²¢ çÜU ¥¢’Î¢ ¥æx¢êà¼ Ï¢Î‹Î¢ Úã x¢», ÜU§ü ÜU§ü ²Á¢GèçÎ²¢ïæ
ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚÝï ÜïU Ï¢¢’Î w¢G¢ÝÎ¢Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ ÜïU
Ý¢ññçÝã¢H Î¢Îï à¢éÁ¢¢¥G¼ Îï¼ï ²ÜïU Ï¢¢’Î Îèx¢Úï à¢ã¢Î¼ „ï „ÚÈGUÚ¢Á¢G ã¢ï¼ï

x¢» J ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï ¥ÜGU¢çÚÏ¢, Î¢ïS¼ ± ¥ãGÏ¢¢Ï¢, wG¢ég¢}¢ ± }¢±¢Hè, çÎHÏ¢‹Î
± çÁ¢x¢Ú Ðñ±‹Î „Ï¢ Ýï ¥¢§üÝï ±ÈGU¢ ¥Î¢ ÜUÚ ÜïU ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢
ÐÚ ¥ÐÝè Á¢¢Ýïæ çÈGUÎ¢ ÜUÚ Îèæ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ „çÄ²ÎéH ¥ç}Ï¢²¢
( ) ÜU¢ ÝêÚï ÝÁ¢GÚ, ÈGU¢ç¼G}¢¢ Á¢GãÚ¢
ÜU¢ Hw¢G¼ï çÁ¢x¢Ú Ï¢ïÜU„è ± |¢êÜU Œ²¢„ ÜUè ãG¢H¼ }¢ïæ ¥¢H¢ï ¥SãG¢Ï¢ ÜUè
}¢éÈGU¢ÚÜGU¼ ÜU¢ Á¢GwG}¢ çÎH ÐÚ çH²ï ãé» à¢}¢à¢èÚ Ï¢ÜUÈGU ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ §„
ÜU}¢¢Hï }¢ã¢Ú¼ ± ãé‹ÝÚ}¢‹Îè „ï }¢éÜGU¢Ï¢H¢ çÜU²¢ çÜU Ï¢ÇGï Ï¢ÇGGï Ý¢}¢±Ú¢Ý
„ÈGU çà¢ÜUÝ ÜïU wG¢êÝ „ï ÜUÚÏ¢H¢ ÜïU ç¼àÝ Úïçx¢S¼¢Ý ÜU¢ï „ñÚ¢Ï¢ ÈGUÚ}¢¢
çÎ²¢ ¥¢ñÚ Ý¢’à¢¢ïæ ÜïU ¥}Ï¢¢Ú Hx¢¢ çÎ²ï, Ý¢}¢±Ú¢Ýï ÜêUÈGU¢ ÜUè Á¢}¢¢¥G¼ïæ
»ÜU çãGÁ¢¢Á¢Gè Á¢±¢Ý ÜïU ã¢ƒ „ï Á¢¢Ý Ý Ï¢™¢ „ÜUèæ, çÏ¢H ¥¢çw¢GÚ ¼èÚ
¥‹Î¢Á¢G¢ïæ ÜUè Á¢}¢¢¥G¼ïæ ãÚ ¼GÚÈGU „ï çÍ¢Ú ¥¢§üæ J §}¢¢}¢ï ç¼àÝ¢ÜU¢}¢ ÜU¢ï çx¢Î¢üÏ¢ï
Ï¢H¢ }¢ïæ Í¢ïÚ ÜUÚ ¼èÚ Ï¢Ú„¢Ýï à¢éM¥G ÜUÚ çÎ²ï, ¼èÚ¢ïæ ÜUè Ï¢¢ñÀ¢ÇG }¢ïæ ÝêÚ¢Ýè
çÁ¢S}¢ Á¢GwG}¢¢ïæ „ï ™ÜUÝ¢™êÚ ¥¢ñÚ Hãê Héã¢Ý ã¢ï x¢²¢, »ÜU ¼èÚ Ðïà¢¢çÝ²ï
¥ÜGUÎ„ ÐÚ Hx¢¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð Í¢¢ïÇGï „ï Ýè™ï ¼à¢ÚèÈGU Hï ¥¢», Á¢G¢çH}¢¢ïæ Ýï
ÝïÁ¢G¢ïæ ÐÚ Úw¢ çH²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð à¢ÚÏ¢¼ï à¢ã¢Î¼ „ï „ñÚ¢Ï¢ ã¢ï x¢» J
§„è }¢¢’ÚÜU» ÁG¢éË}¢¢ï ç„¼}¢ }¢ïæ ¥x¢Ú LS¼}¢ |¢è ã¢ï¼¢ ¼¢ï ©„
ÜïU ãG¢ñ„Hï ÐS¼ ã¢ï Á¢¢¼ï ¥¢ñÚ „Úï çÝ²¢Á¢G Û¢éÜU¢ Îï¼¢ }¢x¢Ú ÈGUÚÁ¢G‹Îï Ú„êH
ÜU¢ï }¢„¢§Ï¢ ÜU¢ ãéÁ¢ê}¢ ¥ÐÝè Á¢x¢ã „ï Ý ãÅ¢ „ÜU¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ¥GÁ¢G}¢¢ï
§çS¼vGH¢H }¢ïæ ÈGUÜGUü Ý ¥¢²¢, ãGvGÜGU¢ï „Î¢ÜGU¼ ÜU¢ ãG¢}¢è }¢é„èÏ¢¼¢ïæ ÜUè
|¢²¢ÝÜU Í¢Å¢¥¢ïæ „ï Ý ÇÚ¢ ¥¢ñÚ yG¢êÈGU¢Ýï Ï¢H¢ ÜïU „ñH¢Ï¢ „ï §„ ÜïU Ð¢»
¯Ï¢¢¼ }¢ïæ Á¢éç}Ï¢à¢ |¢è Ý ãé§ü J Ú¢ãï ãGÜGU }¢ïæ Ðãéæ™Ýï ±¢Hè }¢é„èÏ¢¼¢ïæ ÜU¢
wG¢éà¢çÎHè „ï w¢GñÚ }¢vGÎ}¢ çÜU²¢, ¥ÐÝ¢ Í¢Ú HéÅ¢Ý¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ wG¢êÝ
Ï¢ã¢Ý¢ }¢‹ÁG¢êÚ çÜU²¢ }¢x¢Ú §SH¢}¢ ÜUè §GÁGÁ¢G¼ }¢ïæ ÈGUÜGUü ¥¢Ý¢ Ï¢ÚÎ¢à¼ Ý
ã¢ï „ÜU¢ J „Ú ± ¼Ý ÜU¢ï w¢G¢ÜU }¢ïæ ç}¢H¢ ÜUÚ ¥ÐÝï Á¢gï ÜUÚè}¢
ÜïU ÎèÝ ÜUè ãGvGÜGU¢çÝÄ²¼ ÜUè ¥G}¢Hè à¢ã¢Î¼ Îè
¥¢ñÚ Úïçx¢S¼¢Ýï ÜêUÈGU¢ ÜïU ±ÜGUü ÐÚ ç„ÎìÜGU¢ï ¥}¢¢Ý¼ ÐÚ Á¢¢Ý ÜéUGÚÏ¢¢Ý ÜUÚÝï
ÜïU ÝéÜGUêà¢ ¯Ï¼ ÈGUÚ}¢¢» J
Í¢Ú HéÅ¢Ý¢ Á¢¢Ý ÎïÝ¢ ÜU¢ï§ü ¼éÛ¢ „ï „èw¢ Á¢¢» Á¢¢Ýï ¥G¢H}¢ ã¢ï çÈGUÎ¢ »ï w¢G¢ÝÎ¢Ýï ¥ãHï Ï¢ñ¼

}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ±¢çÜGU¥G» ÜUÚÏ¢H¢ §ÜU„Æ çãÁ¢Úè
}¢¢ãï }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ }¢ïæ Ðïà¢ ¥¢²¢, ¥¢Á¢ ÜU§ü „çÎ²¢æ x¢éÁ¢GÚ Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢
±éÁ¢êÎ §„ ÜUè ²¢Î çÎH¢ïæ }¢æï ¼Ú¢ï ¼¢Á¢G¢ ãñ, §SH¢}¢è ¼¢Úèw¢G ÜïU ¥±Ú¢ÜGU
ÐÚ à¢ééãÎ¢» ÜUÚÏ¢H¢ ÜïU ÜU¢ÚÝ¢}¢ï „é‹ãìÚè ãGéMÈGU }¢ïæ ÜU‹Î¢
ãñæ J §Ý ÜïU à¢¢Ý¢ï „èÚ¼ ÜïU Ï¢²¢Ý }¢ïæ ¥¢Á¢ |¢è ¼éÁG¢éÜU ± »ãGç¼à¢¢}¢ „ï
}¢ãG¢çÈGUH ± }¢Á¢¢çH„ }¢éÝ¥GçÜGUÎ ÜUè Á¢¢¼è ãñæ J à¢ãèÎ¢Ýï ÜUÚÏ¢H¢
ÜUè à¢¢ÝÎ¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢ï ç}¢¯¢H ÜéUGÚÏ¢¢çÝ²¢ïæ ÜU¢ ¼Á¢GçÜUÚ¢
„éÝ ÜUÚ çÎH¢ïæ ÐÚ „¢ïÁ¢G ÜUè ÜñUçÈGUÄ²¼ ¼G¢Úè ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J §Ý ãGÁ¢GÚ¢¼ ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ïæ §ü„¢Hï ¯±¢Ï¢ ÜïU ÝÁ¢GÚ¢Ýï Ðïà¢ çÜU²ï Á¢¢¼ï ãñæ ¥¢ñÚ }¢éwG¼çHÈGU
¥‹Î¢Á¢G }¢ïæ §Ý „ï ¥ÐÝè }¢ãGÏÏ¢¼ ± ¥GÜGUèÎ¼ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú çÜU²¢ Á¢¢¼¢ ãñ J
Œ²¢Úï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! çÏ¢H¢ à¢éÏ¢¢ ÜUÚÏ¢H¢ ±¢H¢ïæ ÜUè ²¢Î
}¢Ý¢Ý¢, §Ý ÜïU §ü„¢Hï ¯±¢Ï¢ ÜUè w¢G¢ç¼GÚ çw¢™ÇG¢ ¥¢ñÚ Îèx¢Ú w¢¢Ýï
ÐÜU¢Ý¢, Ð¢Ýè ÜUè „Ï¢èHïæ ÜGU¢§}¢ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ çÁ¢GRïU à¢ã¢Î¼ ± }¢Ý¢çÜGUÏ¢ï
¥ãHï Ï¢ñ¼ ÜUè }¢ãGçÈGUHïæ }¢éÝ¥GçÜGUÎ ÜUÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G ¥¢ñÚ }¢éS¼ãìG„Ý ãñ }¢x¢Ú
ã}¢ïæ §Ý ÜUè „èÚ¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÐÚ |¢è ¥G}¢H ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝè
™¢çã²ï, ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ãéG„ñÝ Ýï ÎèÝ ÜUè w¢G¢ç¼GÚ §¼Ýè
§¼Ýè }¢é„èÏ¢¼ïæ Ï¢ÚÎ¢à¼ ÜUèæ ¥¢ñÚ Á¢GÏ¢¢Ý ¼¢ï ÜéUÁ¢¢, çÎH }¢ïæ |¢è çà¢ÜU±¢ ±
çà¢ÜU¢²¼ ÜU¢ï ÐÝ¢ã Ý Îè ¥¢ñÚ ã}¢ ãñæ çÜU Á¢GÚ¢ „è }¢éçàÜUH ¥¢» ²¢
}¢¢’}¢êHè „è ÐÚïà¢¢Ýè H¢çãGÜGU ã¢ï, çà¢ÜU±¢ïæ ÜïU ¥}Ï¢¢Ú Hx¢¢ Îï¼ï ãñæ J ²¢Î
Úçw¢²ï ! }¢é„H}¢¢Ý ÐÚ §}¢ç¼ãG¢Ý Á¢GMÚ ¥¢¼¢ ãñ, ÜU|¢è Ï¢è}¢¢Úè ÜUè „êÚ¼
}¢ïæ ¼¢ï ÜU|¢è Ï¢ïÚ¢ïÁ¢Gx¢¢Úè ÜUè à¢vH }¢ïæ, ÜU|¢è ¥±H¢Î ÜïU „Ï¢Ï¢ ¼¢ï ÜU|¢è
ã}¢„¢²¢ïæ ÜïU Á¢GÚè»G, ÜU|¢è ¥ÐÝ¢ïæ ÜUè ±Á¢ã „ï ¼¢ï ÜU|¢è Ï¢ïx¢¢Ý¢ïæ ÜïU Á¢GÚè»G J
ãÚ }¢é„H}¢¢Ý ÜU¢ï ™¢çã²ï çÜU ±¢ïã §}¢ç¼ãG¢Ý ÜïU çH²ï ¼Ä²¢Ú Úãï §„ „ï
Á¢è Ý ™éÚ¢» ¥¢ñÚ ãÚçx¢Á¢G ãÚçx¢Á¢G ãGÈïGUü çà¢ÜU¢²¼ Á¢GÏ¢¢Ý ÐÚ Ý H¢» J
çÁ¢„ ¼GÚãG ¯¢çÏ¢¼ ÜGUÎ}¢è ¥¢ñÚ wG¢éà¢çÎHè „ï „çÄ²ÎéÝ¢ §}¢¢}¢ï ãGé„ñÝ
Ýï ¼}¢¢}¢ }¢„¢§Ï¢ ÜU¢ }¢Î¢üÝ¢ ±¢Ú „¢}¢Ý¢ çÜU²¢ §„ ÜU¢
¼„Ã±éÚ ÜUÚ ÜïU ã}¢ïæ |¢è }¢é„èÏ¢¼¢ïæ ÐÚ „Ï¢í ÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUÚÝè

™¢çã²ï ¥¢ñÚ çÁ¢„ ¼GÚãG §SH¢}¢ ÜUè „ÚÏ¢éH‹Îè ¥¢ñÚ ãGÜGU ÜUè Ï¢Ú¼Úè ÜïU
çH²ï ¥¢Ð Ýï ¥ÐÝï ±¼GÝ }¢ÎèÝ» ¼GçÄ²Ï¢¢ „ï ÜUÚÏ¢H¢ ÜU¢ „ÈGUÚ §çwG¼²¢Ú
çÜU²¢ J §„ ÜUè ²¢Î }¢ïæ ã}¢ïæ |¢è ™¢çã²ï çÜU §SH¢}¢ ÜUè §à¢¢¥G¼ ¥¢ñÚ ÝïÜUè
ÜUè Î¢’±¼ ÎïÝï ÜïU çH²ï Ú¢ãï wG¢éÎ¢ ( ) }¢ïæ „ÈGUÚ §çwG¼²¢Ú ÜUÚïæ Ï¢çËÜU
ã¢ï „ÜïU ¼¢ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU „é‹Ý¼¢ïæ ÜUè ¼ÚçÏ¢Ä²¼ ÜïU }¢ÎÝè ÜGU¢çÈGUH¢ïæ }¢ïæ
„ÈGUÚ ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ }¢¢’}¢êH Ï¢Ý¢ Hïæ §„ ÜUè Ï¢ÚÜU¼ „ï ã}¢¢Úï
çÎH¢ïæ }¢ïæ Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ÎèÝ ¥¢ñÚ ¥„H¢ÈGïU çÜUÚ¢}¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼
}¢Á¢GèÎ ÐéwG¼¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜUè ÜéUGÚÏ¢¢çÝ²¢ïæ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ |¢è ©Á¢¢x¢Ú ã¢ïx¢è J
¼Ï¢Hèx¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý¢ï „é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢ñGÚ
ç„²¢„è ¼ãGÚèÜU Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè }¢Á¢çH„ “¥H }¢ÎèÝ¼éH
§GçË}¢Ä²¢” Ýï ¥ÜU¢çÏ¢ÚèÝ ± Ï¢éÁG¢éx¢¢üÝï ¥ãHï „é‹Ý¼ ÜUè }¢¢²¢Ý¢Á¢G ÜéU¼éÏ¢
ÜU¢ï ãGœ¢H }¢ÜGUÎêÚ Á¢ÎèÎ ¥‹Î¢Á¢G }¢ïæ à¢¢»¥G ÜUÚÝï ÜU¢ ¥GÁG}¢ çÜU²¢ ãñ J
çHã¢Á¢G¢ ±¢çÜGU¥G» ÜUÚÏ¢H¢ „ï }¢é¼¥GçËHÜGU Ï¢Ú¢ÎÚï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, ©S¼¢Á¢GïG
Á¢G}¢Ý, à¢ãÝà¢¢ãï „éw¢GÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ãG„Ý ÚÁ¢G¢ w¢G¢Ý
ÜUè }¢éÝÈGUçÚÎ çÜU¼¢Ï¢ “¥¢§üÝ» çÜGU²¢}¢¼” ÜïU
Ï¢¢’Î ¥Ï¢ ©S¼¢ÁG¢éH ©G-H}¢¢, „ÝÎéH ÈéUG-Á¢GH¢, ÈGUw¢GLH ¥}¢¢ç¯H,
„ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH }¢¢ñH¢Ý¢ „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î Ý§üG}¢égèÝ }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Îè
ÜUè }¢¢²» Ý¢Á¢G ¼„ÝèÈGU “„±¢ÝãGï ÜUÚÏ¢H¢” ÜU¢ï
|¢è Î¢ñÚï Á¢ÎèÎ ÜïU ¼ÜGU¢Á¢G¢ïæ ÜU¢ï }¢gï ÝÁ¢GÚ Úw¢¼ï ãé» Ðïà¢ ÜUÚÝï ÜUè
„¥G¢Î¼ ãG¢ç„H ÜUÚ Úãè ãñ J
çÜU¼¢Ï¢ï ã¢Á¢G¢ “„±¢ÝãGï ÜUÚÏ¢H¢” }¢ïæ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH
Ýï ±¢çÜGU¥G» ÜUÚÏ¢H¢ Ï¢ÇGï ÐéÚ„¢ïÁ¢G ¥‹Î¢Á¢G }¢ïæ ¼ãGÚèÚ
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ãéG„ñÝ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU Á¢¢æçÝ¯¢Ú¢ïæ
ÜUè à¢ã¢Î¼ ÜU¢ï çÝã¢²¼ ãè çÚvGÜGU¼ ¥æx¢ïÁ¢G ¥‹Î¢Á¢G
}¢ïæ Ï¢²¢Ý çÜU²¢ ãñ ÝèÁ¢G à¢ã¢Î¼ ÜïU Ï¢¢’Î ÜïU ±¢çÜGU¥G¢¼ ¥¢ñÚ ²Á¢GèÎ
¥¢ñÚ ²Á¢GèçÎ²¢ïæ ÜïU ¥‹Á¢¢}¢ï Ï¢Î ÜU¢ |¢è ÜGUÎÚï ¼ÈGU„èH „ï ¼Á¢GçÜUÚ¢
ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J

§„ çÜU¼¢Ï¢ ÐÚ }¢ÎÝè ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ ÜïU ÜU¢}¢
ÜUè ¼ÈGU„èH ÎÁ¢ïü Á¢GñH ãñ :
1 çÜU¼¢Ï¢ ÐÚ ÜU¢}¢ à¢éM¥G ÜUÚÝï „ï ÐãHï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜïU }¢éwG¼çHÈGU
ÝéSw¢G¢ïæ }¢ïæ ãGœ¢H }¢ÜGUÎêÚ „ãGèãG ¼ÚèÝ ÝéSw¢ïG ÜU¢ §ç‹¼w¢G¢Ï¢ ÜUÚÝï ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ¥¢ñÚ ç„. 1377 çã. ÜïU }¢¼GÏ¢ê¥G¢ »ÜU
ÜGUÎè}¢ ÝéSw¢Gï ÜU¢ï Ðïà¢ï ÝÁ¢GÚ Úw¢¼ï ãé» §„ çÜU¼¢Ï¢ ÐÚ ÜU¢}¢ çÜU²¢ x¢²¢ J
2 Á¢ÎèÎ ¼ÜGU¢Á¢G¢ïæ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ÜU}Ð²êÅÚ ÜU}Ð¢ïçÁ¢Gæx¢ çÁ¢„ }¢ïæ L}¢êÁ¢Gï
¥±ÜGU¢ÈGU (ÈéUGH SÅ¢ïÐ, ÜU¢õ}¢¢Á¢G, ÜU¢õH¢ï‹Á¢G ±x¢GñÚ¢) ÜU¢ }¢ÜGUÎêÚ |¢Ú »ãç¼}¢¢}¢
çÜU²¢ x¢²¢ ãñ J
3 ÜU}Ð¢ïÁ¢Gà¢éÎ¢ }¢±¢Î ÜU¢ ¥SH „ï ¼ÜGU¢Ï¢éH ¼¢çÜU }¢ãGÁG¢êÈGU¢¼ ±
}¢éÜUÚüÚ¢¼ ±x¢GñÚ¢ Á¢ñ„è ¥x¢GH¢¼ Ý Úãïæ J
4 ¥GÚÏ¢è §GÏ¢¢Ú¢¼, ç„Ýï ±¢çÜGU¥G¢¼ ¥¢ñÚ ¥S}¢¢» }¢ÜGU¢}¢¢¼ ± }¢Á¢GÜêUÚ¢¼
ÜUè ¥SH }¢¢w¢GÁ¢G „ï ¼¼GÏ¢èÜGU J
5 ¥¢²¢¼ï ÜéUGÚ¥¢çÝ²¢, ¥ãG¢Îè¯ ± çÚ±¢²¢¼ ±x¢ñGÚã¢ ÜUè ¥SH }¢¢w¢GÁ¢G
„ï ãGœ¢H }¢ÜGUÎêÚ ¼w¢GÚèÁ¢ ± ¼¼GÏ¢èÜUG J
6 ãG±¢H¢Á¢¢¼ ÜUè ¼ÈGU¼èà¢ ¼¢çÜU ¥x¢GH¢¼ ÜU¢ §}¢ÜU¢Ý ÜU}¢ „ï ÜU}¢ ã¢ï J
7 §Úç¼Ï¢¢¼ïG }¢¼Ý ± ãGÃ±¢à¢è ²¢’Ýè ãG±¢H¢Á¢¢¼ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï }¢¼Ý „ï Á¢éÎ¢
Úw¢¼ï ãé» ©„è „ÈGUãGï ÐÚ Ýè™ï ã¢çà¢²ï }¢ïæ ¼ãGÚèÚ çÜU²¢ x¢²¢ ãñ, ÝèÁ¢G }¢é„ç‹ÝÈGU
ÜïU ã¢çà¢²ï ÜïU „¢ƒ Ï¢¼G¢ñÚï §ç}¼²¢Á¢G “12 ç}¢‹ã” çHw¢ çÎ²¢ ãñ J
¥ËH¢ã ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï Ï¢ïÜU„ ÐÝ¢ã }¢ïæ §çS¼Îì¥G¢ ãñ çÜU
§„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï Ðïà¢ ÜUÚÝï }¢ïæ ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ Ýï Á¢¢ï
}¢ãGÝ¼ ± ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè §„ï ÜGUÏ¢êH ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ §‹ãïæ Ï¢ïã¼ÚèÝ Á¢Á¢G¢ Îï ¥¢ñÚ
§Ý ÜïU §GË}¢¢ï ¥G}¢H }¢ïæ Ï¢ÚÜU¼ïæ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè
}¢Á¢çH„ “¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢” ¥¢ñÚ Îèx¢Ú }¢Á¢¢çH„ ÜU¢ï çÎÝ
x²¢Úã±èæ Ú¢¼ Ï¢¢Úã±èæ ¼ÚvGÜGUè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» J
à¢¢ï’Ï¢» ¼w¢GÚèÁ¢ (}¢Á¢çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢)

¼¥G¢LÈGïU }¢é„ç‹ÝÈGU
§çÏ¼Î¢§ü ãG¢H¢¼ :
}¢éx¢GH ¼¢Á¢Î¢Ú }¢éãG²égèÝ ¥¢ñÚæx¢Á¢ïGÏ¢ ¥G¢H}¢x¢èÚ ÜïU Î¢ñÚï ãéGÜêU}¢¼ }¢ïæ
§üÚ¢Ý ÜïU à¢ãÚ }¢à¢ãÎ „ï ÜéUÀ ¥ÚÏ¢¢Ï¢ï ÈGUÁ¢GH¢ï ÜU}¢¢H („ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH
ÜïU ¥¢Ï¢¢ ± ¥Á¢Î¢Î) çã‹ÎéS¼¢Ý ¥¢»æ, ©‹ãïæ Ï¢ÇGGè ÐÁ¢GèÚ¢§ü ç}¢Hè ¥¢ñÚ
x¢êÝ¢æx¢êæ „H¢çãGÄ²¼¢ïæ ÜïU „Ï¢Ï¢ ÜGUÎí¢ï }¢ÝçÁ¢GH¼ ÜUè çÝx¢¢ã „ï Îïw¢¢ Á¢¢Ýï
Hx¢¢ J §„è w¢G¢Ý±¢Îï }¢ïæ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢é§GüÝégèÝ „¢çãGÏ¢ ÝéÁ¢Gã¼
ÜïU Í¢Ú }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Î (²ê.Ðè.) }¢ïæ 21 „ÈGULH }¢éÁ¢GzGÈGUÚ ç„. 1300 çã.
}¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ²ÜéU}¢ Á¢Ý±Úè ç„. 1883 §Gü. Ï¢Ú¢ïÁ¢G ÐèÚ »ÜU ã¢ñÝã¢Ú „¥G¢Î¼
}¢‹Î Ï¢Ó™ï ÜUè ç±H¢Î¼ ãé§ü J ÈGUèÚ¢ïÁ¢G}¢‹Îè ¥¢ñÚ §ÜGUÏ¢¢H ÜïU ¥¢¯¢Ú ©„
ÜUè Ðïà¢¢Ýè „ï ãé±ñÎ¢ ƒï J ±¢ïãè Ï¢Ó™¢ Ï¢ÇGG¢ ã¢ï ÜUÚ Îé‹²¢» „éç‹ÝÄ²¼ ÜU¢
¥GÁ¢Gè}¢ ÚãÝé}¢¢ ãé±¢ ¥¢ñÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
„çÄ²Î }¢éãG}}¢Î Ý§üG}¢égèÝ }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Îè ÜïU Ý¢}¢ „ï Á¢¢Ý¢
Ðã™¢Ý¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè §GË}¢è Á¢¢ã¢ï ãGà¢}¢¼, à¢Ú¢ÈGU¼ï ÝzG„, §çœ¢Ï¢¢»G
à¢Úè¥G¼, Á¢G¢ïãÎ¢ï ¼ÜGU±¢, „éw¢GÝ„‹Á¢è, ãGÜGUx¢¢ï§ü, Á¢éÚ¥¼ ± Ï¢ïÏ¢¢ÜUè ¥¢ñÚ
ÎèÝï ãGÜGU ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜïU }¢é¥G¢}¢Hï }¢ïæ ÈGUÜGUèÎéH ç}¢¯¢H ÆãÚ¢ J
§çÏ¼Î¢§ü ¼¢’Hè}¢ :
„ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Á¢Ï¢ ™¢Ú „¢H ÜïU ãé» ¼¢ï
¥¢Ð ÜïU ±¢çHÎï çx¢Ú¢}¢è Ýï §Ýç¼ã¢§ü ¼éÁG¢éÜU ± »ãGç¼à¢¢}¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÇGGè
{ê}¢{¢}¢ „ï “çÏ¢çS}¢ËH¢ã wG±¢Ýè” ÜUè Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ÚS}¢ ¥Î¢ ÈGUÚ}¢¢§ü J
™‹Î ãè }¢ãèÝ¢ïæ }¢ïæ Ý¢çÁ¢GÚ» ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU ÜïU Ï¢¢’Î çãGzGÁ¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý
à¢éM¥G ÜUÚ çÎ²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Æ „¢H ÜUè ©G}¢í }¢ïæ çãGzGÁ¢Gï ÜéUGÚ¥¢Ý ÜUè
¼ÜU}¢èH ÜïU „¢ƒ „¢ƒ ©Îêü ¥ÎÏ¢ ¥¢ñÚ ©Îêü» }¢é¥GËH¢ }¢ïæ |¢è ¥ÓÀè
w¢G¢„è ÜGU¢çÏ¢çHÄ²¼ ãG¢ç„H ÜUÚ Hè, ™êæçÜU ±¢çHÎï }¢éãG¼Ú}¢ ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î }¢é§üGÝégèÝ ÝéÁ¢Gã¼ „¢çãGÏ¢ §GË}¢¢ï

ÈGUÁGH ÜïU ¥¢ÈGU¼¢Ï¢, Î¢Î¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î
¥}¢èÝégèÝ „¢çãGÏ¢ Ú¢ç„w¢G ÈGUÁGH¢ï ÜU}¢¢H ÜïU ÝÄ²Úï ¼¢Ï¢¢æ ¥¢ñÚ ÐÚÎ¢Î¢
ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ ÜUÚè}¢égèÝ „¢çãGÏ¢ ¥¢Á¢G¢Î ( ) ©S¼¢ÁG¢éàà¢é¥GÚ¢
± §ÈGUç¼w¢G¢LH ¥ÎÏ¢¢ ƒï çHã¢Á¢G¢ §Ý ÜUè ¥¢x¢¢ïà¢ï ¼ÚçÏ¢Ä²¼ Ýï ¥¢Ð
ÜU¢ï ¼ãÁ¢GèÏ¢ ± ¥ÎÏ¢ ÜU¢ ¥¢ÈGU¼¢Ï¢ï ¼¢Ï¢Î¢Ú Ï¢Ý¢ çÎ²¢ J
Î„ïü çÝÁ¢G¢}¢è :
ÈGU¢Ú„è ¥¢ñÚ }¢¢ï’¼ÎçÏ¢ã çãGS„ï ¼ÜU ¥GÚÏ¢è ÜUè ¼¢’Hè}¢ ¥ÐÝï
±¢çHÎï }¢¢çÁ¢Î „ï ãG¢ç„H ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ }¢é¼±çS„¼G¢¼ ¼ÜU ©GHê}¢ï Î<„Ä²¢
ÜUè ¼ÜU}¢èH ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ ãGÜUè}¢ ÈGUÁGH ¥ãG}¢Î „¢çãGÏ¢ „ï ÜUè J §„
ÜïU Ï¢¢’Î wG¢éÎ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ ãGÜUè}¢ ÈGUÁGH ¥ãG}¢Î „¢çãGÏ¢ ãéGÁG¢êÚ „ÎLH
¥ÈGU¢çÁ¢GH ÜU¢ï Hï ÜUÚ ÜéUGÎ±¼éH ÈéUG-Á¢GH¢, ÁG¢éãÎ¼éH ©G-H}¢¢ ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î x¢éH „¢çãGÏ¢ ÜU¢Ï¢Hè
}¢¢ïã¼ç}¢}¢ }¢Îí„¢ §}¢Î¢çÎ²¢ }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Î ÜUè çw¢GÎ}¢¼ï ¥ÜGUÎ„ }¢ïæ ãG¢çÁ¢GÚ
ãé» ¥¢ñÚ ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : ãéGÁG¢êÚ ! „¢çãGÏ¢Á¢G¢Îï §Ýç¼ã¢§ü Á¢GÜUè ± ÈGUãè}¢ ãñæ,
}¢éËH¢ ãG„Ý ¼ÜU ÐÉG ™éÜïU ãñæ, }¢ïÚè çÎHè wG±¢çãà¢ ãñ çÜU Ï¢çÜGU²¢ Î„ïü
çÝÁ¢G¢}¢è ÜUè ¼ÜU}¢èH ãGÁ¢GÚ¼ ÜUè çw¢GÎ}¢¼ }¢ïæ Úã ÜUÚ ÜUÚïæ J }¢¢ñH¢Ý¢
„çÄ²Î }¢éãG}}¢Î x¢éH „¢çãGÏ¢ Ýï ãéGÁG¢êÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH
ÜUè Ðïà¢¢Ýè ÐÚ »ÜU ÝÁ¢GÚ Ç¢Hè ¥¢ñÚ §Á¢Gã¢Úï }¢é„Úü¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãé» ¥¢Ð
ÜU¢ï ¥ÐÝè „¢ïãGÏ¢¼ï Ï¢¢ Ï¢ÚÜU¼ }¢ïæ Hï çH²¢ J
ÈGUÚ¢x¢G¼ :
©S¼¢ÁG¢éH ¥„¢ç¼Á¢G¢ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î
x¢éH ÜGU¢çÎÚè „ï }¢Ýç¼GÜGU, ÈGUË„ÈGU¢, çÚ²¢Á¢Gè, ©ÜGUHèÎ„, ¼¢ñçÜGUÄ²¼, ±
ãñ¥¼, Á¢ÈGUÚ, ¥GÚÏ¢è Ï¢ ãGéMÈGïU x¢GñÚ }¢ÝÜGUê¼G¢, ¼zG„èÚ, ãGÎè¯ ¥¢ñÚ çÈGUÜGUã
±x¢GñÚ¢ Ï¢ãé¼ „ï }¢éLÃ±Á¢¢ Î„ïü çÝÁ¢G¢}¢è ¥¢ñÚ x¢ñGÚ Î„ïü çÝÁ¢G¢}¢è ©GHê}¢¢ï ÈéUGÝêÝ
ÜUè ¥„Ý¢Î ¥ÐÝï à¢ÈGUèÜGU ©S¼¢Î „ï ãG¢ç„H ÈGUÚ}¢¢§üæ ¥¢ñÚ Ï¢ãé¼ „ï
„H¢ç„Hï ¥ãG¢Îè¯ ± ©GHê}¢ï §SH¢ç}¢Ä²¢ ÜUè „ÝÎïæ |¢è ¼ÈGU±èÁ¢G ãé§üæ J

ÎS¼¢Úï ÈGUÁ¢GèH¼ :
Ï¢ã¢Úï çÁ¢G‹Îx¢è ÜU¢ Ï¢è„±¢æ „¢H ƒ¢ J }¢Îí„» }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Î ÎéËãÝ
ÜUè ¼GÚãG „Á¢¢ ãé±¢ ƒ¢, ©G-H}¢¢ ± }¢à¢¢§w¢G Ú¢ñÝÜGU ¥ÈGUÚ¢ïÁ¢G ƒï çÜU »ÜU
™}¢ÜU¼¢ ãé±¢ ¼¢Á¢ ©S¼¢Îï }¢¢ïãG¼Ú}¢ Ýï ÎS¼¢Ú ÜUè à¢vH }¢ïæ ¥ÐÝï ™ãè¼ï
¼H}¢èÁ¢Gï wG¢éà¢ ¼}¢èÁ¢G („ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH) ÜïU „Ú ÐÚ Úw¢¼ï ãé» »ÜU
¼¢çÏ¢‹Î¢ ± ÎÚw¢Gçà¢‹Î¢ „ÝÎï ÈGUÚ¢x¢G¼ ã¢ƒ }¢ïæ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
Ï¢x¢GH }¢ïæ }¢SÝÎï ¼ÎÚè„ ± §Úà¢¢Î ÐÚ çÏ¢Æ¢ çÎ²¢ J ²ïã ÚS}¢ï ÎS¼¢Úï
ÈGUÁ¢GèH¼ ç„. 1320 çã. }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ç„. 1903 §Gü. ÜU¢ï ¥Î¢ ãé§ü J ©„è
±vG¼ ¥¢Ð ÜïU ±¢çHÎï çx¢Ú¢}¢è ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î
}¢é§GüÝégèÝ ÝéÁ¢Gã¼ „¢çãGÏ¢ Ýï Ï¢ãÁ¢¼ ± „éMÚ }¢ïæ ÇêÏ¢ ÜUÚ »ÜU ÜGU¼G¥G¢
§Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ çÁ¢„ „ï }¢¢g» ç„Ýï ÈUÚ¢x¢G¼ çÝÜUH¼¢ ãñ J
ãñ }¢ïÚï çÐ„Ú ÜU¢ï ¼GHÏ¢¢ ÐÚ ±¢ïã ÈGUÁ¢GèH¼ „Ä²¢Ú¢ïæ }¢ïæ Á¢¢ï Úw¢¼¢ ãñ ç}¢Úèüw¢Gï ÈGUÁ¢GèH¼
ÝéÁ¢Gã¼ Ý§üG}¢égèÝ ÜU¢ï ²ïã ÜUã ÜïU „éÝ¢ Îï ÎS¼¢Úï ÈGUÁ¢GèH¼ ÜUè ãñ ¼¢Úèw¢G “ÈGUÁ¢GèH¼”
¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÜUè ÐãHè çÁ¢G²¢Ú¼ :
ãGÁ¢GÚ¼ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH wG¢éÎ¢Î¢Î „H¢çãGÄ²¼¢ïæ ÜïU }¢¢çHÜU
ƒï, ¥¢Ð ÜUè ÜGU¢çÏ¢çHÄ²¼ ÜïU „Ï¢Ï¢ Ï¢¢’Îï ÈGUÚ¢x¢G¼ ãè ÜU§ü ©GHê}¢¢ï ÈéUGÝêÝ
}¢ïæ ¥¢Ð ÜUè Ï¢¢H¢ÎS¼è ¥¢ñÚ §GË}¢¢ï ÈGUÁGH ÜUè à¢¢ïãÚ¼ ã¢ïÝï Hx¢è J ÎÚ §üæ
¥¯Ý¢ Á¢¢ï{ÐêÚ ÜïU »ÜU Ï¢Î ¥GÜGUèÎ¢ ÎÚèÎ¢ ÎãÝ ± x¢éS¼¢w¢G ÜGUH}¢
}¢¢ñH±è Á¢¢ï „é‹Ýè ©G-H}¢¢ ÜïU }¢Á¢G¢}¢èÝ ÜïU ÚÎ }¢ïæ }¢ÜGU¢Hï çHw¢¢ ÜUÚ¼¢
¥¢ñÚ ¥ÐÝï wG¢éÏ¢¯ï Ï¢¢ç¼GÝ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÜUÚ¼¢, ©„ Ýï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼,
§}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ w¢G¢Ý ÈGU¢çÁ¢GHï Ï¢ÚñH±è
ÜïU çw¢GH¢ÈGU »ÜU çÝã¢²¼ Ý¢ }¢¢’ÜGUêH ± ÚÁ¢GèH }¢Á¢G}¢êÝ
çHw¢ ÜUÚ ¥wGÏ¢¢Ú “çÝÁ¢G¢}¢éH }¢éËÜU” }¢æï à¢¢»¥G ÜUÚ±¢ çÎ²¢ J ™éÝ¢‹™ï
Á¢Gñx¢G}¢ï „ãGÚ¢» ç}¢ËH¼, ©S¼¢ÁG¢éH ©G-H}¢¢, „ÝÎéH ÈéUG-Á¢GH¢ ãéGÁG¢êÚ
„çÄ²Îè „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Ýï §„ çÜGUS}¢¼ ÜïU }¢¢Úï, w¢GÏ¢¢¯¼ ÜïU ãÚÜU¢Úï
Û¢¢ï{ÐêÚè }¢¢ñH±è ÜUè ¼ãGÚèÚ ÜU¢ çÝã¢²¼ à¢¢ï¶G ± ¼GÚãGÎ¢Ú, ÎÝÎ¢Ý
çà¢ÜUÝ ¥¢ñÚ }¢é„çÜU¼ ÚÎ çHw¢¢ ¥¢ñÚ ©„è ¥w¢GÏ¢¢Ú “çÝÁ¢G¢}¢éH }¢éËÜU”

}¢ïæ à¢¢»¥G ÜUÚ±¢ ÜUÚ }¢éæã¼¢ïÇG Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ J §}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼ ÜUè
çw¢GÎ}¢¼ï Ï¢¢ Ï¢ÚÜU¼ }¢ïæ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ÜïU §„ Á¢éÚ¥¼ }¢‹Î¢Ý¢ §ÜGUÎ¢}¢
ÜïU Ï¢¢Úï }¢ïæ ¥GÁ¢üG çÜU²¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ çÝÁ¢G¢}¢éH }¢éËÜU ¥w¢GÏ¢¢Ú |¢è çw¢GÎ}¢¼
}¢ïæ Ðïà¢ çÜU²¢ x¢²¢ J çÁ¢„ï ¥¢Ð Ýï }¢éH¢ãGÁ¢G¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH
ÜUè ÜGU¢çÏ¢çHÄ²¼ ÜUè ¼¢’ÚèÈGU ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜU¢ï Ï¢ÚñHè à¢ÚèÈGU H¢Ýï
ÜUè wG±¢çãà¢ ÜU¢ §Á¢Gã¢Ú ÈGUÚ}¢¢²¢ J ¼GHÏ¢ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÐÚ ãGÁ¢GÚ¼ï
„ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH §}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼ ÜUè Ï¢¢Úx¢¢ãï ÈGñUÁ¢G Ú„¢æ }¢ïæ ãG¢çÁ¢GÚ
ãé» J ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ Ýï ¥ãHï „é‹Ý¼ ÜïU }¢¢ïçÜGUÈGU ÜUè ¼¢§üÎ ÐÚ ¥¢Ð ÜU¢ï
Ï¢ïÐÝ¢ã Îé¥G¢¥¢ïæ ¥¢ñÚ §Ýç¼ã¢§ü }¢ãGÏÏ¢¼ ± à¢zGÜGU¼ „ï Ý±¢Á¢G¢ J §„ ÜïU
Ï¢¢’Î „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ÜU¢ï ¥¢S¼¢Ý» ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ „ï »ÜU w¢G¢„
ÜGUËÏ¢è Hx¢¢± ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ±ÜGU¼Ý ÈGU ±ÜGU¼Ý ¥¢Ð ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÜUè
Ï¢¢Úx¢¢ã }¢ïæ ãG¢çÁ¢GÚè ÜU¢ à¢ÚÈGU ãG¢ç„H ÜUÚ¼ï Ï¢çËÜU Á¢Ï¢ |¢è ¥¢Ð }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Î
}¢ïæ ã¢ï¼ï wG¢é„êç„Ä²¼ ÜïU „¢ƒ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÜUè çw¢GÎ}¢¼ï ¥ÜGUÎ„ }¢ïæ ãÚ
ÐèÚ ¥¢ñÚ Á¢é}¢¢’Ú¢¼ ÜU¢ï ãG¢çÁ¢GÚè ÜUè „¥G¢Î¼ „ï Ï¢ãÚ¢}¢‹Î ã¢ï¼ï J
„ÝÎï ÈGUÚ¢x¢G¼ Ð¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð Ýï §GË}¢ï x¢GñÏ¢ï }¢éS¼GÈGU¢
ÜïU }¢¢ñÁG¢ê¥G ÐÚ »ÜU Á¢¢}¢ï¥G ¥¢ñÚ }¢éÎËHH çÜU¼¢Ï¢
“¥H ÜUçH}¢¼éH §GH²¢ çH ¥¢’H¢» §GË}¢ï }¢éS¼GÈGU¢” ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢§ü
çÁ¢„ ÜU¢ }¢éç‹ÜUÚèÝ ¥¢Á¢ ¼ÜU Á¢±¢Ï¢ Ý çHw¢ „ÜïU ¥¢ñÚ
çÜGU²¢}¢¼ ¼ÜU Ý çHw¢ „ÜïUæx¢ï, Á¢Ï¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ ÈGU¢çÁ¢GHï Ï¢ÚñH±è ÜUè
çw¢GÎ}¢¼ï Ï¢¢Ï¢ÚÜU¼ }¢ïæ ²ïã çÜU¼¢Ï¢ Ðïà¢ ÜUè x¢§ü ¼¢ï ¥¢Ð Ýï Ï¢ÝÁ¢GÚï ¥G}¢èÜGU
}¢é¼G¢H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢ÇGè ÜU¢Ú¥¢}¢Î
¥¢ñÚ ©G}Î¢ çÜU¼¢Ï¢ ãñ, §GÏ¢¢Ú¼ à¢x¢ézG¼¢, }¢Á¢G¢}¢èÝ ÎH¢§H „ï |¢Úï ãé»,
²ïã Ý¢ñ©G}¢íè ¥¢ñÚ §¼Ýï ¥ãG„Ý Ï¢Ú¢ãèÝ ÜïU „¢ƒ §¼Ýè Ï¢éH‹Î Ð¢²¢
çÜU¼¢Ï¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢¢ñ„êÈGU ÜïU ã¢ñÝã¢Ú ã¢ïÝï ÐÚ Î¢ËH ãñ J Ï¢ãÚ ãG¢H ¥¢’H¢
ãGÁ¢GÚ¼ „ï „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ÜU¢ çÚà¼» }¢ãGÏÏ¢¼ ±
}¢é±g¼ §„ ÜGUÎÚ }¢Á¢GÏ¢ê¼G ã¢ï x¢²¢ çÜU ¥¢Ð ÜU¢ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ Ýï ¥ÐÝ¢

}¢¢ï’¼}¢Î ¥¢ñÚ ¥ÐÝï Ï¢¢’Á¢G ÜU¢}¢¢ïæ ÜU¢ }¢éwG¼¢Ú Ï¢Ý¢ çÎ²¢ ¥¢ñÚ Á¢ã¢æ
ÈGU¢çÁ¢GHï Ï¢ÚñH±è ¥ÐÝè à¢Ú§üG çÁ¢}}¢ïÎ¢çÚ²¢ïæ ÜUè ±Á¢ã „ï wG¢éÎ çà¢ÚÜU¼ Ý
ÈGUÚ}¢¢¼ï ±ã¢æ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ¥¢Ð ÜUè Ýé}¢¢§‹Îx¢è ÈGUÚ}¢¢¼ï J
Ï¢ñ¥G¼ ± çw¢GH¢ÈGU¼ :
ãGÁ¢GÚ¼ï à¢ñw¢G à¢¢ãÁ¢è }¢éãG}}¢Î à¢ïÚ ç}¢²¢æ Á¢¢ï ¥ÐÝï ±vG¼ ÜïU
±çHÄ²ï ÜU¢ç}¢H ¥¢ñÚ ÜéUGyG¢éÏ¢ï ¥GSÚ ƒï ©Ý ÜUè çw¢GÎ}¢¼ }¢ïæ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH
Ï¢ÇGè §Ú¢Î¼ ± ¥GÜGUèÎ¼ ÜïU „¢ƒ ãG¢çÁ¢GÚ ãé» J ãGÁ¢GÚ¼ï à¢ñw¢G à¢¢ãÁ¢è ÜïU
§Úà¢¢Î ÐÚ ¥ÐÝï ãè ©S¼¢Á¢Gï çx¢Ú¢}¢è ãGÁ¢GÚ¼ }¢¢ñH¢Ý¢ „çÄ²Î }¢éãG}}¢Î
x¢éH „¢çãGÏ¢ ÜïU ÎS¼ï ãGÜGU ÐÚS¼ ÐÚ Ï¢ñ¥G¼ ãé» ¥¢ñÚ
§Á¢¢Á¢G¼ ± çw¢GH¢ÈGU¼ „ï Ý±¢Á¢Gï x¢» J ãGÁ¢GÚ¼ Ýï ¥ÐÝï H¢§ÜGU ± ÈGU¢§ÜGU
¼H}¢èÁ¢ïG Úà¢èÎ ÜU¢ï ™¢Ú¢ïæ ç„Hç„H¢ïæ ¥¢ñÚ Á¢é}H¢ ¥±Ú¢Î¢ï ±Á¢G¢§ÈGU ÜUè
§Á¢¢Á¢G¼ ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ }¢¢ÁG¢êÝ ± }¢Á¢¢Á¢G Ï¢Ý¢ çÎ²¢ J §„ ÜïU Ï¢¢’Î x¢¢ñ¯ï
±vG¼ ÜéUGyGÏ¢ï Î¢ñÚ¢æ, à¢ñwG¢éH }¢à¢¢§w¢G ãGÁ¢GÚ¼ï à¢¢ã „çÄ²Î ¥GHè ãGé„ñÝ „¢çãGÏ¢
¥à¢ÚÈGUè ç}¢²¢æ çÜUÀ¢ñÀ±è Ýï |¢è çw¢GH¢ÈGU¼ ± §Á¢¢Á¢G¼ „ï „ÚÈUÚ¢Á¢G ÈGUÚ}¢¢²¢
J ãGÁ¢GÚ¼ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Ýï ãGÁ¢GÚ¼ à¢ñwG¢éH }¢à¢¢§w¢G ÜUè
à¢¢Ý }¢ïæ »ÜU }¢ÝÜGUÏ¢¼ |¢è çHw¢è ãñ çÁ¢„ ÜU¢ »ÜU à¢ï’Ú ²êæ ãñ :
Ú¢Á¢ïG ±ãGÎ¼ w¢éHï Ý§Gü}¢égèÝ ¥à¢ÚÈGUè ÜU¢ ²ïã ÈGñUÁ¢G ãñ ¼éÛ¢ ÐÚ
Î„ü ± ¼ÎÚè„ :
ãéGÁG¢êÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ¥ÐÝè }¢éwG¼çHÈGU ÎèÝè, §GË}¢è,
¼Ï¢Hèx¢Gè, ¼ãGÜGUèÜGUè ± ¼„ÝèÈGUè }¢„MçÈGUÄ²¢¼ ¥¢ñÚ }¢éÝ¢çÁ¢GÚ¢ ±
}¢éÜGU¢Ï¢H¢ ¥¢ñÚ çÈGUÜGUü» Ï¢¢ç¼GH¢ ÜïU Úg ± §Ï¢¼G¢H Á¢ñ„è „Úx¢<}¢²¢ïæ ÜïU
Ï¢¢ ±éÁ¢êÎ ¼¢ ãG²¢¼ Î„ü ± ¼ÎÚè„ „ï ±¢Ï¢S¼¢ Úãï J ¥¢Ð ÜU¢ ¼…üGï
¼ÎÚè„ Ï¢ÇG¢ çÎH ™SÐ ± }¢éÝÈGUçÚÎ ƒ¢ J §ÈGUã¢}¢ ± ¼ÈGUãè}¢ }¢æï ¥¢Ð
²v¼¢» Ú¢ïÁ¢Gx¢¢Ú ƒï çÁ¢„ ÜUè Ï¢ Î¢ñH¼ ¥SÏ¢¢ÜGU ¼GHÏ¢¢ ÜïU çÎH¢ï
çÎ}¢¢x¢G ÐÚ ÐêÚè ¼GÚãG ÝvGà¢ ã¢ï Á¢¢¼ï J

¼ÎÚè„ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G :
Î¢ñÚ¢Ýï ¼ÎÚè„ „Ï¢ÜGU „ï }¢é¼¥GçËHÜGU ÐéÚ }¢xGÁ¢G ¥¢ñÚ }¢éÎËHH
¼ÜGUÚèÚ Á¢GÏ¢¢Ýè ÈGUÚ}¢¢¼ï ¥¢ñÚ çÁ¢„ ¼GÚãG x¢ãÚ¢§ü ¥¢ñÚ §à¢¢Ú¢¼ ± }¢¢ËH¢
± }¢¢§GçHÄ²¢ „ï ±Á¢G¢ãG¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï ©„ „ï ²êæ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼¢ Á¢ñ„ï wG¢éÎ ãè
}¢é„ç‹ÝÈGU ãñæ J ¼ÎÚè„ }¢ïæ ¥¢Ð ÜUè Ï¢ï ç}¢¯¢H }¢ã¢Ú¼ ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ §„
Ï¢¢¼ „ï Hx¢¢²¢ Á¢¢ „ÜU¼¢ ãñ çÜU ÈGUÜGUèãï ¥¢’Á¢G}¢ï çã‹Î, à¢¢ÚïãïG Ï¢éw¢G¢Úè
ãG…GÚ¼ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è à¢ÚèÈéUGH ãGÜGU ¥}¢Á¢Îè ÈGUÚ}¢¢¼ï
ãñæ çÜU “}¢ñæ Ýï }¢éÎ<Ú„ Î¢ï ãè Îïw¢ï ãñæ J »ÜU „ÎLàà¢Úè¥G¢ ¥¢ñÚ Îê„Úï
„ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH, ÈGUÜGUü ç„ÈGUü §¼Ý¢ ƒ¢ ÜïU „ÎLàà¢Úè¥G¢ §„ à¢¢ï’Ï¢ï „ï
çÁ¢G²¢Î¢ ±¢Ï¢S¼¢ Úãï ¥¢ñÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Á¢GÚ¢ ÜU}¢ J”
±Á¢GèÈGU» ¼ÎÚè„ „ï §çS¼x¢GÝ¢ :
Îé‹²¢ |¢Ú ÜïU }¢éÎ<Ú„èÝ ©G}¢ê}¢Ý ¼ÝwG±¢ãÎ¢Ú ã¢ï¼ï ãñæ ¥¢ñÚ ¥ÐÝè
„H¢çãGÄ²¼¢ïæ ¥¢ñÚ }¢Ý¢ç„Ï¢ ÜïU »’ç¼Ï¢¢Ú „ï }¢éà¢¢çãÚ¢ Ð¢¼ï ãñæ HïçÜUÝ
„ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Ýï ÜU|¢è »ÜU Ðñ„¢ ¼ÝwG±¢ã Ýãèæ
Hè ¥¢ñÚ §¼Ý¢ Ï¢ÇG¢ }¢Îí„¢ Á¢¢ç}¢¥G¢ Ý§üGç}¢²¢ Ï¢¼G¢ñÚï wG¢éÎ ™H¢¼ï ƒï J
¼GHÏ¢¢ ÜïU wG¢éÎ¢ïü Ý¢ïà¢ ¥¢ñÚ }¢éÎ<Ú„èÝ ÜUè ¼ÝwG±¢ã ¥¢Ð ¥Î¢ ÜUÚ¼ï ƒï J
§GË}¢ï ç¼GÏ¢ ÜUè ¼ãG„èH :
ãéGÁG¢êÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Ýï §GË}¢ï ç¼GÏ¢ ãGÜUè}¢ï ãG¢çÁ¢GÜGU ÝÏÏ¢¢Á¢ïG
Î¢ñÚ¢æ ãGÁ¢GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ ãGÜUè}¢ ÈñGUÁ¢G ¥ãG}¢Î „¢çãGÏ¢ ¥}¢Ú¢ïã±è „ï ãG¢ç„H
çÜU²¢ J çÁ¢„ ¼GÚãG „ï ¥¢Ð ÜU¢ï ©GHê}¢ï }¢ÝÜGUêçH²¢ ± ©GHê}¢ï }¢¢’ÜGUêçH²¢
}¢ïæ ã}¢ ¥GSÚ ©G-H}¢¢ }¢ïæ ¼ÈGUÃ±éÜGU ± Ï¢Ú¼Úè ãG¢ç„H ƒè §„è ¼GÚãG }¢ñÎ¢Ýï
ç¼GÏ¢ }¢ïæ |¢è ¥¢Ð ÜU}¢¢Hï }¢ã¢Ú¼ Úw¢¼ï ƒï ©G}¢ê}¢Ý }¢ÚèÁ¢G ÜU¢ ™ïãÚ¢ Îïw¢
ÜUÚ ãè }¢ÚÁ¢G ÐÜUÇG çH²¢ ÜUÚ¼ï ƒï J ÝÏÏ¢¢Á¢Gè }¢ïæ Ï¢ñÝH ãéGÜU}¢¢ ²v¼¢»
Á¢G}¢¢Ý¢ ƒï J }¢éÈGUçÚÎ¢¼ ¥Îç±Ä²¢ ÜïU w¢G±¢„ ¥Á¢GÏ¢Ú ƒï J }¢éÚvÜUÏ¢¢¼ }¢ïæ
|¢è w¢G¢„è „H¢çãGÄ²¼¢ïæ ÜïU }¢¢çHÜU ƒï J Á¢¢ç}¢¥G¢ Ý§üGç}¢²¢ „ï ÈGU¢çÚx¢G ã¢ïÝï

±¢Hï Ï¢ãé¼ „ï ©G-H}¢¢ Ýï ¥¢Ð „ï §GË}¢ï ç¼GÏ¢ |¢è ãG¢ç„H çÜU²¢ J ¥¢Ð ÜU¢
Á¢¢ï ±vG¼ ¼Ï¢Hèx¢G ± ¼ÎÚè„ „ï Ï¢™¼¢ ƒ¢ ©„ }¢ïæ ¥¢Ð ç¼GÏ¢ ± çãGÜU}¢¼
ÜïU Á¢GÚè»G çw¢GÎ}¢¼ï w¢GËÜGU ÈGUè „Ï¢èçHËH¢ã ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ƒï J
¼ÜGUÚèÚ ± }¢éÝ¢Á¢GÚ¢ :
ãGÁ¢GÚ¼ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ÜU¢ï ¼zG„èÚ, ãGÎè¯, §GË}¢ï ÜUH¢}¢,
çÈGUÜGUã ± ©„êH, ãñ¥¼ ± çÚ²¢Á¢Gè, ÝéÁ¢ê}¢, §GË}¢ï ¼¢ñçÜGUÄ²¼ ± §GË}¢éH
ÈGUÚ¢§Á¢G ¥¢ñÚ Îèx¢Ú ©GHê}¢¢ï ÈéUGÝêÝ ÜïU §GH¢±¢ ÈGU‹Ýï ¼ÜGUÚèÚ ± }¢éÝ¢Á¢GÚ¢ }¢ïæ
|¢è }¢ã¢Ú¼ ãG¢ç„H ƒè J ¥¢Ð ¥ÐÝï ±vG¼ ÜïU ¼ÜGUÚèÏ¢Ý ¼}¢¢}¢ çÈGUÜGUü»
Ï¢¢ç¼GH¢ „ï ÝÏ¢Îü¥¢Á¢G}¢¢ Úãï, »ÜU „ï Ï¢ÉG ÜUÚ »ÜU }¢éÝ¢çÁ¢GÚ ¥¢Ð ÜïU
}¢éÜGU¢çÏ¢H ¥¢²¢ HïçÜUÝ ã}¢ïà¢¢ }¢ñÎ¢Ý ¥¢Ð ÜïU ã¢ƒ Úã¢ J ¥¢Ð ÜU¢
¥‹Î¢Á¢G ¥¢ñÚ ¼ÚÁ¢Gï §çS¼ÎìH¢H çÏ¢HÜéUH ±¢Á¢ïGãG ¥¢ñÚ Ú¢ñà¢Ý ã¢ï¼¢, }¢éxGHÜGU¢¼
± }¢¢ï’çÁ¢GH¢¼ ¥¢ñÚ ¼G±èH ¥Ï¢ãG¢¯ ÜU¢ï }¢éwG¼„Ú }¢x¢Ú Á¢¢}¢ï¥G ¥ËÈGU¢Á¢G
}¢æï çÝã¢²¼ ±Á¢G¢ãG¼ „ï Ï¢²¢Ý ÜUÚ¼ï J Á¢¢ï ÎH¢§H ± ãéGÁÁ¢… ÜGU¢§}¢
ÈGUÚ}¢¢¼ï çÜU„è ÜU¢ï §¼Ýè ¼G¢ÜGU¼ Ý ã¢ï¼è çÜU ¼¢ïÇG „ÜU¼¢ J }¢é¶G¢çHÈGU
»ÇGè ™¢ïÅè ÜU¢ Á¢G¢ïÚ Hx¢¢¼¢ HïçÜUÝ Ý¢}¢é}¢çÜUÝ ƒ¢ çÜU Á¢¢ï çx¢çÚzG¼ ÈGUÚ}¢¢§ü
ƒè ©„ „ï x¢éHêw¢GH¢„è Ð¢ „ÜU¼¢ ²¢ ±¢ïã çx¢çÚzG¼ Ý}¢ü ÐÇG Á¢¢¼è,
}¢éw¢G¢çHÈGU x¢GÁ¢GÏ¢¢ï §GÝ¢Î }¢ïæ ©æx¢çH²¢æ ™Ï¢¢¼ï }¢x¢Ú ÜéUÀ Ý ÜUÚ „ÜU¼ï J
„ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ÜUè ²ïã ç„ÈGU¼ ¼¢ï ¥¢Ð ÜU¢ w¢G¢S„¢
ƒè çÜU Î¢ñÚ¢Ýï x¢ézG¼x¢ê ÜU|¢è |¢è çÜU„è ÜïU „¢ƒ Ý¢à¢¢§S¼¢ ± x¢GñÚ }¢éãÁGÁ¢GÏ¢
ÜUçH}¢¢¼ Á¢GÏ¢¢Ýï }¢éÏ¢¢ÚÜU ÐÚ Ý H¢¼ï J }¢éÜGU¢çÏ¢H ÜUè ¼Á¢GãGèÜU ± ¼ãG}¢èÜGU
ÜU¢ à¢¢§Ï¢¢ ¼ÜU ¥¢Ð ÜUè Ï¢ãìG¯ ± §çS¼ÎìH¢H }¢ïæ Ý ç}¢H¼¢ J
Ï¢„¢ ¥±ÜGU¢¼ }¢éÝ¢çÁ¢GÚï ÜU¢ ÜU¢}¢ ¥ÐÝï ¼H¢ç}¢Á¢G¢ „ï |¢è çH²¢
ÜUÚ¼ï J ™éÝ¢‹™ï }¢éÜGU¢çÏ¢H ÜïU §GË}¢è }¢ï’²¢Ú ÜU¢ ¥‹Î¢Á¢G¢ Hx¢¢ ÜUÚ }¢¢ñÁG¢ê»
}¢éÝ¢çÁ¢GÚ¢ ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ¼H¢ç}¢Á¢G¢ ÜU¢ï ÐãHè ãè x¢ézG¼x¢ê }¢ïæ Á¢±¢Ï¢ ¥¢ñÚ
Á¢±¢Ï¢éH Á¢±¢Ï¢ ¼HÜGUèÝ ÈGUÚ}¢¢ çÎ²¢ ÜUÚ¼ï ƒï ¥¢ñÚ Ï¢¼¢ Îï¼ï çÜU }¢éw¢G¢çHÈGU
²ïã Á¢±¢Ï¢ Îïx¢¢ ©„ ÜU¢ ²ïã Á¢±¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ J çHã¢Á¢G¢ »ï„¢ ãè ã¢ï¼¢ ¥¢ñÚ
¥¢Ð ÜïU à¢¢çx¢Îü |¢è ÈGU¼ãG²¢Ï¢ ã¢ï ÜUÚ H¢ñÅ¼ï J

Î¢LH §zG¼¢ :
ãéGÁG¢êÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ¥ÐÝè x¢êÝ¢x¢êæ }¢„MçÈGUÄ²¢¼ ÜïU Ï¢¢±éÁ¢êÎ
Î¢LH §zG¼¢ |¢è Ï¢ÇGè wG¢êÏ¢è ¥¢ñÚ Ï¢¢ÜGU¢§Îx¢è ÜïU „¢ƒ ™H¢¼ï, çã‹Î ±
Ï¢ñMÝï çã‹Î ÝèÁ¢G }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Î ÜïU ¥¼GÚ¢ÈGU ± ¥ÜUÝ¢ÈGU „ï Ï¢ï à¢é}¢¢Ú §çS¼zG¼¢
¥¢ñÚ §çS¼zG„¢Ú¢¼ ¥¢¼ï ¥¢ñÚ ¼}¢¢}¢ Á¢±¢Ï¢¢¼ ¥¢Ð wG¢éÎ §GÝ¢²¼ ÈGUÚ}¢¢¼ï J
çÈGUÜGUãè Á¢éÁ¢G§Ä²¢¼ §„ ÜGUÎÚ }¢éS¼ãìGçÁ¢GÚ ƒï çÜU Á¢±¢Ï¢¢¼
çHw¢Ýï ÜïU çH²ï ÜéU¼éÏ¢ã¢» çÈGUÜGUã ÜUè ¼GÚÈGU }¢éÚ¢Á¢¥G¼ ÜUè Á¢GMÚ¼ Ï¢ãé¼
ãè ÜU}¢ Ðïà¢ ¥¢¼è J
à¢ãÁ¢G¢Î» „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ãéGÁG¢êÚ ÚãÝé}¢¢» ç}¢ËH¼ ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ „çÄ²Î §çwG¼„¢„égèÝ ÈGUÚ}¢¢²¢ ÜUÚ¼ï ƒï çÜU
}¢èÚ¢¯ ± ÈGUÚ¢§Á¢G ÜïU ÈGU¼±ï ÜU¯Ú¼ „ï ¥¢¼ï }¢x¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ ÜU¢ï Á¢±¢Ï¢
çHw¢Ýï ÜïU çH²ï çÜU¼¢Ï¢ Îï¶¼ï ãé» Ýãèæ Îïw¢¢ J ¥¢Á¢ ¼¢ï »ÜU Ï¢yGÝ Î¢ï
Ï¢yGÝ ™¢Ú Ï¢yGÝ ÜïU ÈGU¼±ï ¥x¢Ú Î¢LH §zG¼¢ }¢ïæ ¥¢ …¢»æ ¼¢ï Í¢‹Å¢ïæ çÜU¼¢Ï¢ïæ
Îï¶è Á¢¢¼è ãñæ ¼Ï¢ ÜUãèæ Á¢¢ ÜUÚ ÈGU¼±ï ÜU¢ Á¢±¢Ï¢ çHw¢¢ Á¢¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ
±¢ïã |¢è ÜU|¢è »ÜU }¢ézG¼è Îê„Úï }¢ézG¼è ÜïU ÈGU¼±ï ÜU¢ï }¢éS¼ÚÎ ÜUÚ Îï¼¢ ãñ
}¢x¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ï „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH ÜU¢ ²ïã ãG¢H ƒ¢ çÜU Ï¢è„ Ï¢è„ §vÜUè„
§vÜUè„ Ï¢éyG¢êÝ ÜïU ÈGU¼±ï |¢è Î¢LH §zG¼¢ }¢ïæ ¥¢ x¢» }¢x¢Ú ãGÁ¢GÚ¼ ÜGUH}¢
Ï¢ÚÎ¢à¼¢ çÏ¢Gx¢ñÚ çÜU¼¢Ï¢ Îïw¢ï Á¢±¢Ï¢ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢ Îï¼ï ƒï ¥HÏ¢œ¢¢
©æx¢çH²¢ïæ ÐÚ ÜéUÀ à¢é}¢¢Ú ÜUÚ¼ï Á¢GMÚ Îïw¢¢ Á¢¢¼¢ ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU ÈGU¼±ï ÜïU
§çS¼Î¢üÎ ÜUè ÜU|¢è Ý¢ñÏ¢¼ Ýãèæ ¥¢§ü J
wG¢éà¢ Ý±ï„è :
¥¢Ð ÜUè w¢Gœ¢G¢¼Gè »ï„è ©G}¢Î¢ ¥¢ñÚ ÜGU±¢§Î ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ƒè çÜU
„ïæÜUÇG¢ïæ wG¢éà¢ Ý±ï„ §„ ÈGUÝ }¢ïæ ¥¢Ð ÜïU à¢¢çx¢Îü ãñæ }¢Á¢GèÎ Ï¢Ú ¥¢æ ¥¢Ð
w¢G¼G ÜïU „¢¼¢ïæ ¼Á¢ïüG ¼ãGÚèÚ }¢ïæ Ï¢ï ç}¢¯¢H ÜU}¢¢H Úw¢¼ï ƒï ãGœ¢¢çÜU ãÚ »ÜU
ÚS}¢éHw¢G¼ ÜU¢ï Ï¢¢»æ ã¢ƒ „ï }¢¢’ÜêU„ Ï¢¥¢„¢Ýè çÝã¢²¼ wG¢éà¢¶G¼G ¼ãGÚèÚ
ÈGUÚ}¢¢ „ÜU¼ï ƒï J

Á¢¢ç}¢¥G¢ Ý§üGç}¢²¢ }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Î ÜU¢ çÜGU²¢}¢ :
ãéGÁG¢êÚ „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Ýï ç„. 1328 çã. }¢ïæ §Ú¢Î¢ ÈGUÚ}¢¢²¢
çÜU »ÜU »ï„¢ }¢Îí„¢ ÜGU¢§}¢ ÜUÚÝ¢ ™¢çã²ï çÁ¢„ }¢ïæ }¢¢’ÜGUêH ± }¢ÝÜGUêH
ÜUè }¢ï’²¢Úè ¼¢’Hè}¢ ã¢ï J ™éÝ¢‹™ï ¥¢Ð Ýï „Ï¢ „ï ÐãHï »ÜU ¥ÝÁ¢é}¢Ý
Ï¢Ý¢§ü çÁ¢„ ÜïU Ý¢çÁ¢G}¢ ¥¢Ð ¥¢ñÚ „Îí ãGÜUè}¢ ãG¢çÈGUÁ¢G Ý±¢Ï¢ ãG¢ç}¢Ä²égèÝ
¥ãG}¢Î „¢çãGÏ¢ }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Îè ãé» J §„ ¥ÝÁ¢é}¢Ý ÜïU ¼ãìG¼ »ÜU }¢Îí„¢
ÜGU¢§}¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÁ¢„ ÜU¢ï }¢Îí„» ¥ãHï „é‹Ý¼ ÜUã¢ Á¢¢¼¢ ƒ¢ J Á¢Ï¢ Ý±¢Ï¢
„¢çãGÏ¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU LÈGUÜGU¢ ± ã}¢Ý±¢¥¢ïæ ÜU¢ §Ýç¼ÜGU¢H ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï
¥ÝÁ¢é}¢Ý wG¢éÎ Ï¢ wG¢éÎ w¢Gy}¢ ã¢ï x¢§ü J ¥Ï¢ }¢Îí„¢ ¥¢Ð ÜUè ¼GÚÈGU }¢‹„êÏ¢
çÜU²¢ Á¢¢Ýï Hx¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢Îí„¢ Ý§üGç}¢²¢ ÜïU Ý¢}¢ „ï }¢à¢ãêÚ ãé±¢ çÈUÚ Á¢Ï¢
§„ ÜïU ÈGU¢çÚxG¢éœ¢ãG„èH ¼GHÏ¢¢ ± ©G-H}¢¢ Ýï ¥¼GÚ¢ÈGU ± ¥ÜUÝ¢ÈGU ¥¢ñÚ
}¢éËÜU }¢ïæ ÈñUH ÜUÚ ¥ÐÝï ¥ÐÝï }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ }¢Îí„ï ÜGU¢§}¢ çÜU²ï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢
§HãG¢ÜGU }¢éÚ¢Î¢Ï¢¢Î ÜïU }¢ÜUüÁ¢Gè }¢Îí„» Ý§üGç}¢²¢ „ï çÜU²¢ ¥¢ñÚ }¢éËÜU ÜïU
Îèx¢Ú }¢Î¢çÚ„ï ¥ãHï „é‹Ý¼ }¢ïæ „ï Ï¢ïà¢¼Ú §„è }¢Îí„ï „ï }¢éHçãGÜGU ±
}¢é‹„çHÜU ã¢ï x¢» ¼¢ï H¢çÁ¢G}¢è ¼G¢ñÚ ÐÚ ¥Ï¢ §„ }¢Îí„ï ÜUè ãñGç¯Ä²¼
Ú¢§Á¢éH ±vG¼ Á¢GÏ¢¢Ý }¢ïæ ²êçÝ±<„Åè ¥¢ñÚ ÜGUÎè}¢ Á¢GÏ¢¢Ý }¢ïæ “Á¢¢ç}¢¥G¢”
ÜUè ã¢ï x¢§ü J ™éÝ¢‹™ï ç„. 1352 çã. }¢ïæ §„ }¢Îí„ï ÜU¢ Ý¢}¢ “Á¢¢ç}¢¥G¢
Ý§üGç}¢²¢” Úw¢¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ ¥¢Á¢ ¼ÜU §„è Ý¢}¢ „ï ÜGU¢§}¢ ± }¢à¢ãêÚ ãñ J
Á¢¢ç}¢¥G¢ Ý§üGç}¢²¢ ÜïU §GH¢±¢ |¢è ¥¢Ð Ýï ÜU§ü ÎèÝè çw¢GÎ}¢¢¼
„Ú ¥‹Á¢¢}¢ Îèæ, ¥¢’H¢ ÎÁ¢ïü ÜU¢ Ï¢ÜGUèü Ðíï„ Hx¢¢²¢, »ÜU }¢¢ãÝ¢}¢¢
“©S±¢ÎéH ¥¢’Á¢G}¢” Á¢¢Úè çÜU²¢ Á¢¢ï }¢ég¼¢ïæ à¢¢Ý „ï Á¢¢Úè Úã¢, ÜU¢ÈGUè
¼¢’Î¢Î }¢ïæ ÎèÝè ± }¢Á¢GãÏ¢è çÜU¼¢Ï¢ïæ ¥¢’H¢ }¢ï’²¢Úï ¼GÏ¢¢¥G¼ ÜïU „¢ƒ
à¢¢»¥G ÈGUÚ}¢¢§üæ, ÜU§ü ÜU§ü ¥¢õH §ç‹Ç²¢ ÜU¢õ‹ÈGUÚ‹„ïæ }¢é‹¢¥GçÜGUÎ ÈGUÚ}¢¢§üæ J
Ú¢ïÁ¢G¢Ý¢ ÜïU à¢¢ã¢Ý¢ ¥w¢GÚ¢Á¢¢¼ }¢Á¢GèÎ Ï¢Ú ¥¢æ, }¢x¢Ú ¥¢Ð ÜU¢ï ™‹Îï ÜUè
¥ÐèH ÜUÚ¼ï, ÎS¼ï ¼GHÏ¢ ÈñUH¢¼ï ¥¢ñÚ HzGÁ¢ïG „é±¢H }¢éæã „ï çÝÜU¢H¼ï
Ýãèæ Îïw¢¢ x¢²¢ ¥¢ñÚ „¢Úï ¥w¢GÚ¢Á¢¢¼ ¥ÐÝï Ï¢Å±ï „ï ãè ÐêÚï ÈGUÚ}¢¢¼ï
ƒï J ²ïã Ýãèæ ÜUã¢ Á¢¢ „ÜU¼¢ çÜU H¢ïx¢ ¥Á¢G wG¢éÎ ãGÁ¢GÚ¼ ÜU¢ ã¢ƒ Ýãèæ
Ï¢Å¢¼ï ƒï HïçÜUÝ ¥¢Ð Ýï ÜU|¢è }¢¢æx¢¢ Ýãèæ J

¼„ÝèÈGU¢¼ ± ¼¢HèÈGU¢¼ :
ÎèÝè ± ç}¢ËHè, ç„²¢„è ± „}¢¢…è, ¼ÎÚè„ ¥¢ñÚ ¼Ï¢Hèx¢Gè
ç¶GÎ}¢¢¼ ÜUï Ï¢¢±é…êÎ ãéGÁG¢êÚ „ÎLH ¥ÈGU¢ç…GH Ýï ¼ÜGUÚèÏ¢Ý Î¢ï Î…üÝ
çÜU¼¢Ï¢ïæ Ï¢¼G¢ñÚï ²¢Îx¢¢Ú À¢ïÇGè ãñæ J
1 ¼ÈGU„èÚï w¢GÁ¢G¢§ÝéH §GÚÈGU¢Ý
2 Ý§üG}¢éH Ï¢²¢Ý ÈGUè ¼ÈGU„èLH ÜéUGÚ¥¢Ý
3 ¥H ÜUçH}¢¼éH §GË²¢ çH ¥¢’H¢¥¢ï §GË}¢éH }¢éS¼GÈGU¢
4 ¥œ¢GçÄ²Ï¢éH Ï¢²¢Ý ÎÚ Úgï ¼ÜGUç±²¼éH §ü}¢¢Ý
5 }¢Á¢G¢çH}¢ï ÝÁ¢çÎ²¢ Ï¢Ú }¢ÜGU¢çÏ¢Úï ÜéUGÎç„Ä²¢
6 ©S±¢yG¢éH ¥GÁ¢G¢Ï¢ ¥GH¢ ÜGU±¢ç}¢©GH ÜGUÏ¢¢Ï¢
7 ¥¢Î¢Ï¢éH ¥wG²¢Ú
8 „±¢ÝãïG ÜUÚÏ¢H¢
9 „èÚ¼ï „ãG¢Ï¢¢
10 ¥œ¢ãGÜGUèÜGU¢¼ çH ÎzG§GH ¼HÏ¢è„¢¼
11 §Úà¢¢ÎéH ¥Ý¢}¢ ÈGUè }¢ãGçÈGUHéH }¢¢ñHêÎ ±H çÜGU²¢}¢
12 çÜU¼¢Ï¢éH ¥GÜGU¢§Î
13 Á¢G¢çÎH ãGÚ}¢ñÝ
14 ¥H }¢é±¢H¢¼
15 x¢éHÏ¢Ýï x¢GÚèÏ¢ Ý±¢Á¢G
16 à¢ãïüG à¢ãüG }¢¢§¼ï ¥G¢ç}¢H
17 Ðí¢™èÝ ÜU¢H
18 ÈGU‹Ýï ç„Ð¢ã çx¢Úè
19 à¢ãïüG Ï¢éw¢G¢Úè (Ý¢ }¢éÜU}}¢H, x¢ñGÚ }¢¼GÏ¢ê¥G¢)
20 à¢ãïüG ÜéUG¼GÏ¢è (Ý¢ }¢éÜU}}¢H, x¢ñGÚ }¢¼GÏ¢ê¥G¢)
21 çÚ²¢Á¢Gï Ý§üG}¢ (}¢…}¢ê¥G» ÜUH¢}¢)
22 ÜUà¢ÈéUGH çãGÁ¢¢Ï¢ ¥GÝ }¢„¢§Hï §ü„¢Hï ¯±¢Ï¢
23 ÈGUÚ¢§Îé‹ÝêÚ ÈGUè Á¢Ú¢§ÎéH ÜéUGÏ¢êÚ

±ÈGU¢¼ :
18 ÁG¢éH çãGÁÁ¢¢, ç„. 1367 çã. }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU 23 ¥ÜU¼êÏ¢Ú
ç„. 1948 §Gü. Ï¢Ú¢ïÁ¢ïG Á¢é}¢é¥G¼éH }¢éÏ¢¢ÚÜU „ÎLH ¥ÈGU¢çÁ¢GH Ýï Î¢§G²ï
¥Á¢H ÜU¢ï HÏÏ¢ñÜU ÜUã¢ J ±vG¼ï ç±„¢H ã¢ïæÅ¢ïæ ÐÚ }¢éSÜéUÚ¢ãÅ ƒè, ÜUçH}¢»
¼GçÄ²Ï¢¢ ÜU¢ ç±Îü Á¢¢Úè ƒ¢, Ðïà¢¢çÝ²ï ¥ÜGUÎ„ ¥¢ñÚ ™ïãÚ» }¢éÏ¢¢ÚÜU ÐÚ
Ï¢ïãGÎ Ð„èÝ¢ ¥¢Ýï Hx¢¢, ¥Á¢G wG¢éÎ çÜGUÏH¢ Lw¢G ã¢ï ÜUÚ ÎS¼ã¢» Ð¢ÜU
¥¢ñÚ ÜGUÎ}¢ã¢» Ý¢Á¢G ÜU¢ï „è{¢ ÜUÚ çH²¢, ¥Ï¢ ¥¢±¢Á¢G {èÚï {èÚï }¢Š{}¢
ã¢ïÝï Hx¢è, à¢¢ãÁ¢G¢Îx¢¢Ý Ýï ÜU¢Ý Hx¢¢ ÜUÚ „éÝ¢ ¼¢ï Á¢GÏ¢¢Ý ÐÚ ÜUçH}¢»
¼GçÄ²Ï¢¢ Á¢¢Úè ãñ, ÎÈGU¥G¼Ý „èÝ» ¥ÜGUÎ„ ÐÚ ÝêÚ ÜU¢ H}¢¥G¢
}¢ãG„ê„ ãé±¢ ¥¢ñÚ 12 Ï¢Á¢ ÜUÚ 20 ç}¢ÝÅ ÐÚ ¥ãHï „é‹Ý¼ ÜU¢ ²ïã
„¢H¢Ú ¥ÐÝï w¢G¢çHÜGïU ãGÜGUèÜGUè „ï Á¢¢ ç}¢H¢ J
¥¢Ð ÜUè ¼ÎÈGUèÝ Á¢¢ç}¢¥G¢ Ý§üGç}¢²¢ ÜUè }¢çSÁ¢Î ÜïU Ï¢¢»æ
x¢¢ïà¢ï }¢ïæ ÜUè x¢§ü J ¥¢Á¢ |¢è ¥¢Ð „ï §ÜUç¼„¢Ï¢ï ÈñGUÁ¢G ÜU¢ ç„Hç„H¢
Á¢¢Úè ãñ ¥¢ñÚ ¼¢ çÜGU²¢}¢¼ Á¢¢Úè Úãïx¢¢ J
¥ËH¢ã ÜUè §Ý ÐÚ ÚãG}¢¼ ã¢ï ¥¢ñÚ §GÝ ÜïU „ÎÜGïU
ã}¢¢Úè }¢x¢GçÈGUÚ¼ ã¢ï J
²ãêçÎ²¢ïæ ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÜUÚ¢ï
}¢ÎèÝ¢ 1 : ÝçÏ¢Ä²ï ÚãG}¢¼, à¢ÈGUè»G ©}}¢¼, à¢ãÝà¢¢ãï ÝÏ¢éÃ±¼, ¼¢…Î¢Úï çÚ„¢H¼
Ýï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ : “²¢ñ}¢ï ¥G¢à¢êÚï ÜU¢ Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ï ¥¢ñÚ
§„ }¢ïæ ²ãêçÎ²¢ïæ ÜUè }¢é¶G¢HÈGU¼ ÜUÚ¢ï, §„ „ï ÐãHï ²¢ Ï¢¢’Î }¢ïæ |¢è »ÜU çÎÝ ÜU¢
Ú¢ï…G¢ Ú¶¢ï J”
¥G¢à¢êÚï ÜU¢ Ú¢ï…G¢ …Ï¢ |¢è Ú¶ïæ ¼¢ï „¢ƒ ãè Ý±±èæ ²¢ x²¢Úã±èæ }¢éãGÚü}¢éH
ãGÚ¢}¢ ÜU¢ Ú¢ï…G¢ |¢è Ú¶ HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
}¢ÎèÝ¢ 2 : ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ÜGU¼¢Î¢ „ï çÚ±¢²¼ ãñ, Ú„êHéËH¢ã
ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ : “}¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã ÐÚ x¢é}¢¢Ý ãñ çÜU ¥G¢à¢êÚï ÜU¢
Ú¢ï…G¢ »ÜU „¢H ÜGUÏH ÜïU x¢éÝ¢ã ç}¢Å¢ Îï¼¢ ãñ J”

Ú„êHï ÜUÚè}¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼
ãÚ à¢wG„ çÁ¢„ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥GvGH¢ï ÈGUã}¢ ÜUè
Î¢ñH¼ „ï „ÚÈGUÚ¢Á¢G ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J ²ÜGUèÝ ÜïU „¢ƒ Á¢¢Ý¼¢ ãñ çÜU çÁ¢„
ÜïU „¢ƒ ¥GÜGUèÎ¼ ± çÝ²¢Á¢G}¢‹Îè §ü}¢¢Ý }¢ïæ Î¢çw¢GH ã¢ï ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ §„
ÜU¢ï }¢¢Ýï ãé» ¥¢Î}¢è }¢¢ïç}¢Ý Ý ã¢ï „ÜïU ©„ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ¼}¢¢}¢ ¥G¢H}¢
„ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢GMÚè ã¢ïx¢è J }¢¢æ-Ï¢¢Ð, ¥±H¢Î, ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï ¥ÜGU¢çÚÏ¢ ÜïU
|¢è §‹„¢Ý ÐÚ ãéGÜGUêÜGU ãñæ ¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ J HïçÜUÝ
»ÜU à¢wG„ ¥x¢Ú §Ý „Ï¢ ÜU¢ï |¢êH Á¢¢» ¥¢ñÚ ©„ ÜïU çÎH }¢ïæ »ÜU
à¢}}¢¢ |¢Ú }¢ãGÏÏ¢¼ ± ©HÈGU¼ Ï¢¢ÜGUè Ý Úãï ¥¢ñÚ §Ý „Ï¢ „ï }¢ãGìÁ¢G Ï¢ï
¼¥GËHéÜGU ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ©„ ÜïU §ü}¢¢Ý }¢ïæ ÜU¢ï§ü w¢GHH Ý ¥¢»x¢¢ v²êæçÜU
§ü}¢¢Ý H¢Ýï }¢ïæ }¢¢æ-Ï¢¢Ð, ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ï ¥ÜGU¢çÚÏ¢, ¥±H¢Î ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ }¢¢ÝÝ¢
H¢çÁ¢G}¢ ± Á¢GMÚè Ý ƒ¢ HïçÜUÝ Ú„êH ÜU¢ }¢¢ÝÝ¢
}¢¢ïç}¢Ý ã¢ïÝï ÜïU çH²ï Á¢GMÚ ãñ J Á¢Ï¢ ¼ÜU ÜïU „¢ƒ
( ) ÜU¢ }¢¢ï’¼çÜGUÎ Ý ã¢ï ãÚçx¢Á¢G
}¢¢ïç}¢Ý Ýãèæ ã¢ï „ÜU¼¢ ¼¢ï ¥x¢Ú ©„ ÜU¢ çÚà¼» }¢ãGÏÏ¢¼ Ú„êH
„ï ÅêÅ¢ ¼¢ï ²ÜGUèÝÝ §ü}¢¢Ý „ï w¢G¢çÚÁ¢ ãé±¢ çÜU ¼„ÎèÜGïU
çÚ„¢H¼ Ï¢ï }¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢¢ÜGUè Ýãèæ Úã „ÜU¼è, §„ çH²ï à¢Ú»G }¢é¼G¤ãÚ Ýï
Ú„êH ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ãÚ à¢wG„ ÐÚ ©„ ÜïU ¼}¢¢}¢
w¢G±èà¢¢ï ¥ÜGU¢çÚÏ¢, ¥§GÁGÁ¢G¢ ± ¥ãGÏ¢¢Ï¢ „ï çÁ¢G²¢Î¢ H¢çÁ¢G}¢ ÜUè ãñ J
ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU }¢ïæ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :

¥¢²¼ : 1
»ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ! ¥ÐÝï Ï¢¢Ð ¥¢ñÚ |¢¢§²¢ïæ
ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ý „}¢Û¢¢ï ¥x¢Ú ±¢ïã §ü}¢¢Ý
ÐÚ ÜéUÈíG Ð„‹Î ÜUÚïæ ¥¢ñÚ ¼é}¢ }¢ïæ „ï Á¢¢ï
©Ý „ï Î¢ïS¼è ÜUÚæï ±¢ïãè Á¢G¢çH}¢ ãñæ J
¥¢²¼ : 2
ÈGUÚ}¢¢ ÎèçÁ¢²ï çÜU ¥x¢Ú ¼é}ã¢Úï Ï¢¢Ð ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úï Ï¢ïÅï (2)
¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï |¢¢§ü ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úè ¥¢ñÚ¼ïæ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ ÜéU}Ï¢¢ ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úè ÜU}¢¢§ü ÜïU }¢¢H ¥¢ñÚ ±¢ïã ç¼Á¢¢Ú¼
çÁ¢„ ÜïU ÝéÜGU„¢Ý ÜU¢ ¼é}ãïæ ÇÚ ãñ ¥¢ñÚ
¼é}ã¢Úè Ð„‹Î ÜïU }¢ÜU¢Ý ²ïã ™èÁ¢GGïæ ¼é}ãïæ
¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©„ ÜïU Ú„êH ¥¢ñÚ ©„
ÜUè Ú¢ã }¢ïæ HÇGÝï „ï çÁ¢G²¢Î¢ Œ²¢Úè ã¢ïæ
¼¢ï §ç‹¼Á¢G¢Ú ÜUÚ¢ï çÜU ¥ËH¢ã ¥ÐÝ¢
ãéGv}¢ H¢» ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ÈGU¢ç„ÜGU¢ïæ
ÜU¢ï Ú¢ã Ýãèæ Îï¼¢ J
1 .......... ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : »ï §ü}¢¢Ý ±¢H¢ï ! ¥ÐÝï Ï¢¢Ð ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
|¢¢§²¢ïæ ÜU¢ï Î¢ïS¼ Ý „}¢Û¢¢ï ¥x¢Ú ±¢ïã §ü}¢¢Ý ÐÚ ÜéUÈGí Ð„‹Î ÜUÚïæ ¥¢ñÚ ¼é}¢ }¢ïæ Á¢¢ï
ÜU¢ï§ü ©Ý „ï Î¢ïS¼è ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ±¢ïãè Á¢G¢çH}¢ ãñæ J
2 .......... „±¢ÝãGï ÜUÚÏ¢H¢ ÜïU ÝéS¶G¢ïæ }¢ïæ ²ã¢æ ÜU¢ ¼…ü}¢¢ çH¶Ýï „ï Úã
x¢²¢ ãñ J çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUè x¢GH¼Gè ÐÚ }¢ãG}¢êH ÜUÚ¼ï ãé» ã}¢ Ýï ¼…ü}¢ï }¢ïæ ¥¢ñÚ “¼é}ã¢Úï
|¢¢§ü” ÜU¢ §…G¢ÈGU¢ ÜUÚ çÎ²¢ ãñ J ....... §GçË}¢Ä²¢
3 .......... ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¼é}¢ ÈGUÚ}¢¢¥¢ï ¥x¢Ú ¼é}ã¢Úï Ï¢¢Ð ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï
Ï¢ïÅï ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï |¢¢§ü ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè ¥¢ñÚ¼ïæ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Ú¢ ÜéU}Ï¢¢ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úè ÜU}¢¢§ü ÜïU
}¢¢H ¥¢ñÚ ±¢ïã „¢ñÎ¢ çÁ¢„ ÜïU ÝéÜGU„¢Ý ÜU¢ ¼é}ãïæ ÇÚ ãñ ¥¢ñÚ ¼é}ã¢Úï Ð„‹Î ÜïU }¢ÜU¢Ý
²ïã ™èÁ¢GïæG ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©„ ÜïU Ú„êH ¥¢ñÚ ©„ ÜUè Ú¢ã }¢ïæ HÇGÝï „ï çÁ¢G²¢Î¢
Œ²¢Úè ã¢ïæ ¼¢ï Ú¢S¼¢ Îïw¢¢ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥ËH¢ã ¥ÐÝ¢ ãGév}¢ H¢» ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã
ÈGU¢ç„ÜGU¢ïæ ÜU¢ï Ú¢ã Ýãèæ Îï¼¢ J

¥¢²¼ : 3
¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢¢ï Ú„êHéËH¢ã ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îï¼ï
ãñæ ©Ý ÜïU çH²ï ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ãñ J
¥¢²¼ : 4
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ± Ú„êH ÜU¢ ãGÜGU
Á¢G¢§Î ƒ¢ çÜU ©‹ãïæ Ú¢Á¢Gè ÜUÚ¼ï ¥x¢Ú
§ü}¢¢Ý Úw¢¼ï ƒï J
¥¢²¼ : 5
v²¢ ©‹ãïæ w¢GÏ¢Ú Ýãèæ çÜU Á¢¢ï çw¢GH¢ÈGU
ÜUÚï ¥ËH¢ã ± Ú„êH ÜU¢ ¼¢ï ©„
ÜïU çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ ãñ ã}¢ïà¢¢
©„ }¢ïæ Úãïx¢¢ ²ïãè Ï¢ÇGè LS±¢§ü ãñ J
}¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ¥¢ñÚ }¢¢ï¥ç}¢Ý¢¼ ÜUè à¢¢Ý }¢ïæ §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢²¢ :
¥¢²¼ : 6
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ± Ú„êH ÜU¢ ãéGv}¢
}¢¢Ýïæ ²ïãè ãñæ çÁ¢Ý ÐÚ ¥GÝ ÜGUÚèÏ¢
¥ËH¢ã ÚãìG}¢ ÜUÚïx¢¢ Ï¢ïà¢ÜU
¥ËH¢ã x¢G¢çHÏ¢ çãGv}¢¼ ±¢H¢ ãñ J
1 .... ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã Á¢¢ï Ú„êHéËH¢ã ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îï¼ï ãñæ ©Ý ÜïU
çH²ï ÎÎüÝ¢ÜU ¥GÁ¢G¢Ï¢ ãñ J
2 .... ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ± Ú„êH ÜU¢ ãGÜGU Á¢G¢§Î ƒ¢ çÜU
©„ï Ú¢Á¢Gè ÜUÚ¼ï ¥x¢Ú §ü}¢¢Ý Úw¢¼ï ƒï J
3 .... ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : v²¢ ©‹ãïæ w¢GÏ¢Ú Ýãèæ çÜU Á¢¢ï çw¢GH¢ÈGU ÜUÚï ¥ËH¢ã
¥¢ñÚ ©„ ÜïU Ú„êH ÜU¢ ¼¢ï ©„ ÜïU çH²ï Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ ãñ çÜU ã}¢ïà¢¢ ©„ }¢ïæ Úãïx¢¢
²ïãè Ï¢ÇGè LS±¢§ü ãñ J
4 .... ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ± Ú„êH ÜU¢ ãéGv}¢ }¢¢Ýïæ ²ïã ãñæ
çÁ¢Ý ÐÚ ¥GÝ ÜGUÚèÏ¢ ¥ËH¢ã ÚãìG}¢ ÜUÚïx¢¢ Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã x¢G¢çHÏ¢ çãGv}¢¼
±¢H¢ ãñ J

¥¢²¼ : 7
}¢ÎèÝï ±¢H¢ïæ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çx¢Îü Îïã¢¼
±¢H¢ïæ ÜU¢ï H¢§ÜGU Ý ƒ¢ çÜU Ú„êHéËH¢ã
„ï ÐèÀï Ï¢ñÆ Úãïæ ¥¢ñÚ Ý ²ïã çÜU ©Ý ÜUè
Á¢¢Ý „ï ¥ÐÝè Á¢¢Ý Œ²¢Úè „}¢Û¢ïæ J
§Ý ¥¢²¢¼ „ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ¥¢ñÚ ©„ ÜïU
Ú„êH ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢Ï¢¢ ± ¥Á¢Î¢Î, ¥ç}Ï¢²¢
± ¥¢ñçH²¢, ¥±H¢Î, ¥G…GèÁ¢G, ¥ÜGU¢çÚÏ¢, Î¢ïS¼, ¥ãGÏ¢¢Ï¢, }¢¢H, Î¢ñH¼,
}¢SÜUÝ, ±¼GÝ „Ï¢ ™èÁ¢GG¢ïæ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ „ï ¥¢ñÚ wG¢éÎ ¥ÐÝè Á¢¢Ý ÜUè
}¢ãGÏÏ¢¼ „ï çÁ¢G²¢Î¢ Á¢GMÚè ± H¢çÁ¢G}¢ ãñ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢¢æ-Ï¢¢Ð ²¢
¥±H¢Î ¥ËH¢ã ± Ú„êH ÜïU „¢ƒ Ú¢çÏ¢¼G»
¥GÜGUèÎ¼ ± }¢ãGÏÏ¢¼ Ý Úw¢¼ï ã¢ïæ ¼¢ï ©Ý „ï Î¢ïS¼è ± }¢ãGÏÏ¢¼ Úw¢Ý¢
Á¢¢§Á¢G Ýãèæ J ÜéUGÚ¥¢Ýï Ð¢ÜU }¢æï §„ }¢Á¢G}¢êÝ ÜUè „Îã¢ ¥¢²¼ïæ ãñæ J ¥Ï¢
™‹Î ãGÎè¯ïæ Ðïà¢ ÜUè Á¢¢¼è ãñæ :
ãGÎè¯ : 1
Ï¢éw¢G¢Úè ± }¢éçSH}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ý„ „ï çÚ±¢²¼
ÜUè, çÜU.......
ãGéÁG¢êÚï ¥Ý±Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼é}¢ }¢ïæ ÜU¢ï§ü
}¢¢ïç}¢Ý Ýãèæ ã¢ï¼¢ Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢ñæ ©„ï ©„ ÜïU ±¢çHÎ ¥¢ñÚ ¥±H¢Î ¥¢ñÚ
„Ï¢ H¢ïx¢¢ïæ „ï çÁ¢G²¢Î¢ Œ²¢Ú¢ ¥¢ñÚ }¢ãGÏ¢êÏ¢ Ý ã¢ïªæ J
1 .... ¼Á¢ü}¢» ÜU‹ÁG¢éH §ü}¢¢Ý : }¢ÎèÝï ±¢H¢ïæ ¥¢ñÚ ©Ý ÜïU çx¢Îü Îïã¢¼ ±¢H¢ïæ ÜU¢ï
H¢§ÜGU Ý ƒ¢ çÜU Ú„êHéËH¢ã „ï ÐèÀï Ï¢ñÆ Úãïæ ¥¢ñÚ Ý ²ïã çÜU ©Ý ÜUè Á¢¢Ý „ï
¥ÐÝè Á¢¢Ý Œ²¢Úè „}¢Û¢ïæ J

ãGÎè¯ : 2
ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼èÝ ™èÁ¢Gïæ
çÁ¢„ }¢ïæ ã¢ïæ ±¢ïã HÁGÁ¢G¼ ± à¢èÚèÝè §ü}¢¢Ý ÜUè Ð¢ Hï¼¢ ãñ J 1 çÁ¢„ ÜU¢ï
¥ËH¢ã ± Ú„êH „¢Úï ¥G¢H}¢ „ï çÁ¢G²¢Î¢ Œ²¢Úï ã¢ïæ J 2 ¥¢ñÚ …¢ï çÜU„è
Ï¢‹Îï ÜU¢ï w¢G¢„ ¥ËH¢ã ÜïU çH²ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Úw¢¼¢ ã¢ï 3 ¥¢ñÚ Á¢¢ï ÜéUÈGí „ï
çÚã¢§ü Ð¢Ýï ¥¢ñÚ }¢é„H}¢¢Ý ã¢ïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ÜéUÈGíU }¢ïæ H¢ñÅÝï ÜU¢ï »ï„¢ Ï¢éÚ¢
Á¢¢Ý¼¢ ã¢ï Á¢ñ„¢ ¥ÐÝï ¥¢Ð ÜU¢ï ¥¢x¢ }¢ïæ Ç¢Hï …¢Ýï ÜU¢ï Ï¢éÚ¢ Á¢¢Ý¼¢ ãñ J
ãéGÁG¢êÚ „ï çÝSÏ¢¼ Úw¢Ýï ±¢Hè ™èÁ¢GG¢ïæ ÜU¢ï
}¢ãGÏ¢êÏ¢ Úw¢Ý¢ ãéGÁG¢êÚ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ }¢ïæ Î¢çw¢GH ãñ J
ÜéUGÎÚ¼è ¼G¢ñÚ ÐÚ §‹„¢Ý çÁ¢„ „ï }¢ãGÏÏ¢¼ Úw¢¼¢ ãñ ©„ „ï çÝSÏ¢¼ Úw¢Ýï
±¢Hè ¼}¢¢}¢ ™èÁ¢GGïæ ©„ ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ ã¢ï Á¢¢¼è ãñæ J ãéGÁG¢êÚ „çÄ²Îï ¥G¢H}¢
„ï }¢ãGÏÏ¢¼ Úw¢Ýï ±¢Hï |¢è ãéGÁG¢êÚ
ÜïU ±¼GÝï Ð¢ÜU ¥¢ñÚ ãéGÁG¢êÚ ÜïU ±¼GÝï Ð¢ÜU ÜïU ÚãÝï ±¢H¢ïæ ¥¢ñÚ ãéGÁG¢êÚ
„ï çÝSÏ¢¼ Úw¢Ýï ±¢Hè ãÚ ™èÁ¢GG ÜU¢ï Á¢¢Ý¢ï çÎH „ï
}¢ãGÏ¢êÏ¢ Úw¢¼ï ãñæ J

ãGÎè¯ : 3
ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢Ýï ¥GÏÏ¢¢„ „ï }¢Ú±è ãñ, ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„
Ú„êHï ÜUÚè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ÜU¢ï }¢ãGÏ¢êÏ¢
Úw¢¢ï ¼èÝ ±Á¢ã „ï, ±¢ïã ²ï ãñæ :
1 }¢ñæ ¥GÚÏ¢è ãêæ J
2 ÜéUGÚ¥¢Ý ¥GÚÏ¢è ãñ J
3 ¥ãHï Á¢‹Ý¼ ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý ¥GÚÏ¢è ãñ J
ãGÎè¯ : 4
ãGÁ¢GÚ¼ï ©G¯}¢¢Ý çÏ¢Ý ¥GzGÈGU¢Ý „ï }¢Ú±è ãñ çÜU
Ú„êHï ÜUÚè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢„ Ýï ¥ãHï ¥GÚÏ¢ „ï
Ï¢éxGÁ¢G ± ÜUÎêÚ¼ Úw¢è }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ }¢ïæ Î¢çw¢GH Ý ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ }¢ïÚè }¢é±g¼
„ï ÈGñUÁ¢G²¢Ï¢ Ý ã¢ïx¢¢ J

ãGÎè¯ : 5
ãGÁ¢GÚ¼ï „H}¢¢Ý ÈGU¢Ú„è „ï }¢Ú±è ãñ, ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñæ
çÜU ãéGÁG¢êÚï ¥ÜUÚ}¢ Ú„êHï }¢éÜUÚü}¢ Ýï }¢éÛ¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢
çÜU }¢éÛ¢ „ï Ï¢éxGÁ¢G Ý ÜUÚÝ¢ çÜU ÎèÝ „ï Á¢éÎ¢ ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J }¢ñæ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢
çÜU ãéGÁG¢êÚ „ï ÜñU„ï Ï¢éxGÁ¢G ÜUÚ „ÜU¼¢ ãêæ ? ãGêÁG¢êÚ
ãè ÜUè Ï¢Î¢ñH¼ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ã}¢ïæ çãÎ¢²¼
ÈGUÚ}¢¢§ü J ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU …¢ï ¥GÚÏ¢¢ïæ „ï Ï¢éxGÁ¢G ÜUÚï ¼¢ï ã}¢ „ï Ï¢éxGÁ¢G ÜUÚ¼¢ ãñ J
§Ý ¥ãG¢Îè¯ „ï „¢ÈGU Á¢G¢çãÚ ãñ çÜU ãéGÁG¢êÚ „ï
çÝSÏ¢¼ Úw¢Ýï ÜUè ±Á¢ã „ï ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ÜïU „¢ƒ }¢ãGÏÏ¢¼ Úw¢Ý¢ }¢¢ïç}¢Ý ÜïU çH²ï
H¢çÁ¢G}¢ ¥¢ñÚ ¥GH¢}¢¢¼ï §ü}¢¢Ý ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜU„è ÜïU çÎH }¢ïæ ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ÜUè
¼GÚÈGU „ï ÜUÎêÚ¼ ã¢ï ¼¢ï ²ïã ©„ ÜïU §ü}¢¢Ý ÜU¢ Á¢G¢ï’ÈGU ¥¢ñÚ }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUè w¢G¢}¢è ãñ
¥¢ñÚ ¥ãHï ¥GÚÏ¢ ¼¢ï ãéGÁG¢êÚ ÜïU ±¼GÝï Ð¢ÜU ÜïU ÚãÝï ±¢Hï ãñæ,
ãéGÁG¢êÚ „ï çÝSÏ¢¼ Úw¢Ýï ±¢Hè ãÚ ™èÁ¢G }¢¢ïç}¢Ýï }¢éçwGH„ ÜïU
çH²ï ÜGU¢çÏ¢Hï »ãGç¼Ú¢}¢ ¥¢ñÚ }¢ãGÏ¢êÏ¢ï çÎH ãñ J „ãG¢Ï¢» çÜUÏ¢¢Ú
ãéGÁG¢êÚ ÜUè ÜGUÎ}¢x¢¢ã ÜU¢ ¥ÎÏ¢ ÜUÚ¼ï ƒï J ™éÝ¢‹™ï ç}¢}Ï¢Ú
à¢ÚèÈGU ÜïU çÁ¢„ ÎÁ¢ïü ÐÚ ãéGÁG¢êÚï ¥‹±Ú ¼à¢ÚèÈGU Úw¢¼ï
w¢GHèÈGU» ¥Ã±H Ýï ¥ÎÏ¢Ý §„ ÐÚ Ï¢ñÆÝï ÜUè Á¢éÚ¥¼ Ý ÜUè ¥¢ñÚ w¢GHèÈGU»
Îé±é}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU ÜUè çÝà¢S¼x¢¢ã ÐÚ |¢è
Ï¢ñÆÝï ÜUè Á¢éÚ¥¼ Ý ÜUè ¥¢ñÚ w¢GHèÈGU» ¯¢çH¯ ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú
ÜUè çÝà¢S¼x¢¢ã ÐÚ ÜU|¢è Ý Ï¢ñÆï J(2)

§„ „ï ¥‹Î¢Á¢G¢ ÜUÚÝ¢ ™¢çã²ï çÜU ãéGÁG¢êÚ ÜïU
¥¢H ± ¥SãG¢Ï¢ ÜïU „¢ƒ }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU ¥ÎÏ¢ ± ¼¢’Á¢Gè}¢
ÜU¢ï H¢çÁ¢G}¢ Á¢¢ÝÝ¢ çÜU„ ÜGUÎÚ Á¢GMÚè ãñ ¥¢ñÚ ²ÜGUèÝÝ §Ý ãGÁ¢GÚ¢¼ ÜUè
}¢ãGÏÏ¢¼ „çÄ²Îï ¥G¢H}¢ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ãñ ¥¢ñÚ ãéGÁG¢êÚ
ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ §ü}¢¢Ý J
ãGÎè¯ : 6
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢éx¢GzGÈGUH „ï }¢Ú±è ãñ
çÜU ãéGÁG¢êÚ Ýï }¢éÜUÚüÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU }¢ïÚï ¥SãG¢Ï¢ ÜïU ãGÜGU
}¢ïæ wG¢éÎ¢ „ï ÇÚ¢ï, wG¢éÎ¢ ÜU¢ ¶G¢ñÈGU ÜUÚ¢ï J §‹ãïæ }¢ïÚï Ï¢¢’Î çÝà¢¢Ý¢ Ý Ï¢Ý¢¥¢ï J
çÁ¢„ Ýï §‹ãïæ }¢ãGÏ¢êÏ¢ Úw¢¢ }¢ïÚè }¢ãGÏÏ¢¼ ÜUè ±Á¢ã „ï }¢ãGÏ¢êÏ¢ Úw¢¢ ¥¢ñÚ çÁ¢„
Ýï §Ý „ï Ï¢éxGÁ¢G çÜU²¢ ±¢ïã }¢éÛ¢ „ï Ï¢éxGÁ¢G Úw¢¼¢ ãñ, §„ çH²ï ©„ Ýï §Ý „ï
Ï¢éxGÁ¢G Úw¢¢, çÁ¢„ Ýï §‹ãïæ §üÁ¢G¢ Îè ©„ Ýï }¢éÛ¢ï §üÁ¢G¢ Îè çÁ¢„ Ýï }¢éÛ¢ï §üÁ¢G¢ Îè
©„ Ýï Ï¢ïà¢ÜU wG¢éÎ¢» ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï §üÁ¢G¢ Îè, çÁ¢„ Ýï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜU¢ï
§üÁ¢G¢ Îè ÜGUÚèÏ¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ï çx¢çÚzG¼¢Ú ÜUÚï J
}¢é„H}¢¢Ý ÜU¢ï ™¢çã²ï çÜU „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ çÝã¢²¼ ¥ÎÏ¢
Úw¢ï ¥¢ñÚ çÎH }¢ïæ §Ý ÜUè ¥GÜGUèÎ¼ ± }¢ãGÏÏ¢¼ ÜU¢ï Á¢x¢ã Îï J §Ý ÜUè
}¢ãGÏÏ¢¼ ãéGÁG¢êÚ ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ ãñ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ï¢Î Ý„èÏ¢ „ãG¢Ï¢¢ ÜUè à¢¢Ý }¢ïæ Ï¢ï
¥ÎÏ¢è ÜïU „¢ƒ Á¢GÏ¢¢Ý w¢¢ïHï ±¢ïã Îéà}¢Ýï wG¢éÎ¢ ¥¢ñÚ Ú„êH ãñ J }¢é„H}¢¢Ý
»ï„ï à¢wG„ ÜïU Ð¢„ Ý Ï¢ñÆï J

ãGÎè¯ : 7
ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„ Ú„êHï ÜUÚè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
Á¢Ï¢ ¼é}¢ ©Ý H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï Îïw¢¢ï Á¢¢ï }¢ïÚï ¥SãG¢Ï¢ ÜUè Ï¢Îx¢¢ï§ü ÜUÚ¼ï ãñæ ¼¢ï ÜUã
Î¢ï çÜU ¼é}ã¢Úï à¢Ú ÐÚ wG¢éÎ¢ ÜUè H¢’Ý¼ J
§Ý ¥ãG¢Îè¯ „ï „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢
¥¢ñÚ }¢¢ïç}¢Ý ÜïU çH²ï ©Ý ÜïU „¢ƒ }¢ãGÏÏ¢¼¢ï §wGH¢„ ± ¥ÎÏ¢¢ï ¼¢’Á¢Gè}¢
ÜU¢ H¢çÁ¢G}¢ ã¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ §Ý ÜïU Ï¢Îx¢¢ï²¢ïæ „ï ÎêÚ ÚãÝ¢ ¯¢çÏ¢¼ ãé±¢ J §„è
çH²ï ¥ãHï „é‹Ý¼ ÜU¢ï Á¢¢§Á¢G Ýãèæ çÜU à¢è¥G¢ïæ ÜUè }¢Á¢çH„ }¢ïæ çà¢ÜUü¼
ÜUÚïæ J ¥SãG¢Ï¢ï Ú„êH ÜïU Îéà}¢Ý¢ïæ „ï }¢ñH Á¢¢ïH }¢¢ïç}¢Ýï w¢G¢çH„éH »’ç¼ÜGU¢Î
ÜU¢ ÜU¢}¢ Ýãèæ J ¥¢Î}¢è ¥ÐÝï Îéà}¢Ý¢ïæ ÜïU „¢ƒ çÝà¢S¼ ± Ï¢ÚwG¢¢S¼ ¥¢ñÚ
Ï¢wG¢éà¢çÎHè Ï¢¢¼ ÜUÚÝ¢ x¢±¢Ú¢ Ýãèæ ÜUÚ¼¢ ãñ ¼¢ï Îéà}¢Ý¢Ýï Ú„êH ±
Îéà}¢Ý¢Ýï ¥SãG¢Ï¢ï Ú„êH ÜïU „¢ƒ ÜñU„ï x¢±¢Ú¢ ÜUÚ „ÜU¼¢ ãñ J
¥SãG¢Ï¢ï çÜUÏ¢¢Ú }¢ïæ wG¢éHÈGU¢» Ú¢çà¢ÎèÝ ²¢’Ýè
1 ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU ( )
2 ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©G}¢Ú ÈGU¢MÜGU ( )
3 ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ©G¯}¢¢Ýï x¢GÝè ( )
4 ãG…GÚ¼ï „çÄ²ÎéÝ¢ ¥GHè }¢é¼üÁ¢G¢ ( ) ÜU¢ }¢¼üÏ¢¢ „Ï¢ „ï
Ï¢éH‹Î¢ï Ï¢¢H¢ ãñ J

w¢GHèÈGU» ¥Ã±H
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU ÜU¢ §S}¢ï çx¢Ú¢}¢è
¥GÏÎéËH¢ã ãñ J ¥¢Ð ÜïU ¥Á¢Î¢Î ÜïU ¥S}¢¢ ²ïã ãñæ : ¥GÏÎéËH¢ã (¥Ï¢ê
Ï¢RU ç„gèÜGU) çÏ¢Ý ¥Ï¢è ÜGUãG¢ÈGU¢ ©G¯}¢¢Ý çÏ¢Ý ¥G¢ç}¢Ú çÏ¢Ý ¥G}¢í çÏ¢Ý
ÜU¢’Ï¢ çÏ¢Ý „¢’Î çÏ¢Ý ¼ñ}¢ çÏ¢Ý }¢éÚüã çÏ¢Ý ÜU¢’Ï¢ çÏ¢Ý H±è çÏ¢Ý x¢G¢çHÏ¢
ÜGUÚà¢è J ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU ÜU¢ Ý„Ï¢ ãéGÁG¢êÚ „çÄ²Îï ¥G¢H}¢
ÜïU Ý„Ï¢ï Ð¢ÜU „ï }¢éÚüã }¢ïæ ç}¢H¼¢ ãñ J ¥¢Ð ÜU¢
HÜGUÏ¢ ¥G¼èÜGU ± ç„gèÜGU ãñ J ¥Ï¢ê ²¢’H¢ Ýï ¥ÐÝè }¢éSÝÎ }¢ïæ ¥¢ñÚ §Ï¢Ýï
„¢’Î ± ãG¢çÜU}¢ Ýï »ÜU ãGÎè¯ï „ãGèãG ©}}¢éH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU¢
„ï çÚ±¢²¼ ÜUè ãñ, ±¢ïã ÈGUÚ}¢¢¼è ãñæ çÜU »ÜU Ú¢ïÁ¢G }¢ñæ
}¢ÜU¢Ý }¢ïæ ƒè ¥¢ñÚ Ú„êHéËH¢ã ¥¢ñÚ ¥¢Ð ÜïU ¥SãG¢Ï¢
„ïãìÝ }¢ïæ ƒï }¢ïÚï §Ý ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý ÐÎ¢ü ÐÇG¢ ƒ¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU
¼à¢ÚèÈGU H¢» J ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„, ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÁ¢„ ÜU¢ï “¥G¼èÜéUGç}}¢Ý‹Ý¢Ú”(1)
ÜU¢
Îïw¢Ý¢ ¥ÓÀ¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ï ±¢ïã ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ï Îïw¢ï J ©„ Ú¢ï…G „ï ãG…GÚ¼ï
¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ HÜGUÏ¢ ¥G¼èÜGU ã¢ï x¢²¢ J ¥¢Ð ÜU¢ »ÜU
HÜGUÏ¢ ç„gèÜGU ãñ J §Ï¢Ýï §SãG¢ÜGU ãG„Ý Ï¢„Úè ¥¢ñÚ ÜGU¼¢Î¢ „ï Ú¢±è çÜU
„éÏãGï à¢Ï¢ï }¢ï’Ú¢Á¢ „ï ¥¢Ð ÜU¢ ²ïã HÜGUÏ¢ }¢à¢ãêÚ ãé±¢ J(2)
}¢éS¼ÎÚÜU }¢ïæ ©}}¢éH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥G¢§à¢¢
„ï çÚ±¢²¼ ÜUè, çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜïU Ð¢„ }¢éà¢çÚÜUèÝ
Ðãéæ™ï ¥¢ñÚ ±¢çÜGU¥G» }¢ï’Ú¢Á¢ Á¢¢ï ©‹ã¢ïæ Ýï ãéGÁG¢êÚ „ï „éÝ¢
ƒ¢ J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ï „éÝ¢ ÜUÚ ÜUãÝï Hx¢ï çÜU ¥Ï¢
1 ..... ²¢’Ýè ¥¢¼à¢ï Î¢ï…G¶G „ï ¥¢…G¢Î J 12 ç}¢‹ã

ãéGÁG¢êÚ ÜUè çÝSÏ¢¼ v²¢ ÜUã¼ï ã¢ï ? ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ :
(ãéGÁG¢êÚ Ýï ²ÜGUèÝÝ „™ ÈGUÚ}¢¢²¢, }¢ñæ ãéGÁG¢êÚ ÜUè y¢SÎèÜGU ÜUÚ¼¢ ãêæ) §„è
±Á¢ã „ï ¥¢Ð ÜU¢ HÜGUÏ¢ ç„gèÜGU ãé±¢ J(1)
ãG¢çÜU}¢ Ýï }¢éS¼ÎÚÜU }¢ïæ ÝÁ¢G¢H çÏ¢Ý „Ï¢éÚ¢ „ï Ï¢¥SÝ¢Îï …çÄ²Î
çÚ±¢²¼ ÜUè, çÜU ã}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼üÁ¢G¢ „ï ãGÁ¢GÚ¼ï
¥Ï¢ê Ï¢RU ÜUè çÝSÏ¢¼ ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ ¼¢ï ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢
çÜU ²ïã ±¢ïã à¢wG„ ãñæ çÁ¢Ý ÜU¢ Ý¢}¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï Ï¢Á¢GÏ¢¢Ýï
çÁ¢Ï¢íèHï ¥}¢èÝ ± Ï¢Á¢GÏ¢¢Ýï „Ú±Úï ¥ç}Ï¢²¢
ç„gèÜGU Úw¢¢, ±¢ïã Ý}¢¢Á¢G }¢ïæ ãéGÁG¢êÚ ÜïU w¢GHèÈGU¢ ƒï J ãéGÁG¢êÚ Ýï ©‹ãïæ
ã}¢¢Úï ÎèÝ ÜïU çH²ï Ð„‹Î ÈGUÚ}¢¢²¢ ¼¢ï ã}¢ ¥ÐÝè Îé‹²¢ ÜïU çH²ï ©Ý
„ï Ú¢Á¢Gè ãñæ J(2)
(²¢’Ýè çw¢GH¢ÈGU¼ ÐÚ)
Î¢Úï ÜéUG¼GÝè ± ãG¢çÜU}¢ Ýï ¥Ï¢ê ²ãìG²¢ „ï çÚ±¢²¼ çÜU²¢ çÜU }¢ñæ
à¢é}¢¢Ú Ýãèæ ÜUÚ „ÜU¼¢ çÜU¼Ýè }¢Ú¼Ï¢¢ }¢ñæ Ýï ¥GHè }¢é¼ü…G¢ ÜU¢ï
Ï¢Ú „Úï ç}¢}Ï¢Ú ²ïã ÈGUÚ}¢¢¼ï „éÝ¢ ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥ÐÝï ÝÏ¢è
ÜUè Á¢GÏ¢¢Ý ÐÚ ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ Ý¢}¢ ç„gèÜGU Ú¶¢ J(3)
¼GÏ¢Ú¢Ýè Ýï Ï¢„ÝÎï …çÄ²Î „ãGèãG ãGÜUè}¢ çÏ¢Ý „¢’Î „ï çÚ±¢²¼
ÜUè ãñ çÜU }¢ñæ Ýï ¥GHè }¢é¼ü…G¢ ÜU¢ï Ï¢ãGHÈGU ÈGUÚ}¢¢¼ï „éÝ¢
ãñ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ Ý¢}¢ ç„gèÜGU ¥¢„}¢¢Ý „ï
Ý¢ç…GH ÈGUÚ}¢¢²¢ J(4)

ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU, ãéGÁG¢êÚï ¥‹±Ú, „çÄ²Îï ¥G¢H}¢
ÜUè ç±H¢Î¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ „ï Î¢ï „¢H ™‹Î }¢¢ã Ï¢¢’Î }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ïæ
ÐñÎ¢ ãé» ²ïãè „ãGèãG ãñ ¥¢ñÚ ²ïã Á¢¢ï }¢à¢ãêÚ ãñ çÜU ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„
Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU „ï ÎÚ²¢zG¼ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ã}¢ Ï¢ÇGï
ãñæ ²¢ ¼é}¢ ? ©‹ã¢ïæ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ çÜU Ï¢ÇGï ãéGÁG¢êÚ ãñæ, ©G}¢í }¢ïÚè çÁ¢G²¢Î¢ ãñ,
²ïã çÚ±¢²¼ }¢é„üH ± x¢GÚèÏ¢ ãñ ¥¢ñÚ ±¢ÜGïU¥G }¢ïæ ²ïã x¢ézG¼ìx¢ê ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GÏÏ¢¢„ „ï Ðïà¢ ¥¢§ü ƒè J(1)
¥¢Ð }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ }¢ïæ „éÜêUÝ¼ Úw¢¼ï ƒï J Ï¢ ç„Hç„H»
ç¼Á¢¢Ú¼ Ï¢¢ãÚ |¢è ¼à¢ÚèÈGU Hï Á¢¢¼ï ƒï J ¥ÐÝè ÜGU¢ñ}¢ }¢ïæ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇGï Î¢ñH¼
}¢‹Î ¥¢ñÚ „¢çãGÏ¢ï }¢éÚÃ±¼¢ï »ãG„¢Ý ƒï J Á¢G}¢¢Ý» Á¢¢çãçHÄ²¼ }¢ïæ ÜéUGÚñà¢
ÜïU Ú§ü„ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè }¢Á¢çH„ï à¢éÚ¢(2)
ÜïU LvÝ ƒï J }¢é¥G¢}¢H¢ ÈGUã}¢è ±
Î¢Ý¢§ü }¢ïæ ¥¢Ð à¢¢ïãÚ¼ Úw¢¼ï ƒï J §SH¢}¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ð çÏ¢HÜéUH §„è
¼GÚÈGU }¢„MÈGU ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ „Ï¢ Ï¢¢¼¢ïæ „ï çÎH ãÅ x¢²¢ J Á¢G}¢¢Ý»
Á¢¢çãçHÄ²¼ }¢ïæ |¢è ¥¢Ð ÜU¢ ™¢H-™HÝ çÝã¢²¼ Ð¢ÜUèÁ¢G¢ ¥¢ñÚ ¥ÈGU¥G¢H
çÝã¢²¼ }¢¼èÝ ± à¢¢§S¼¢ ƒï J(3)
§Ï¢Ýï ¥G„¢çÜUÚ Ýï ¥Ï¢ê ²¢’H¢ çÚ²¢ãGè „ï ÝvGH çÜU²¢ ãñ çÜU
}¢Á¢}¢» ¥SãG¢Ï¢ }¢ïæ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU „ï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ x¢²¢ çÜU ¥¢Ð Ýï
Á¢G}¢¢Ý» Á¢¢çãçHÄ²¼ }¢ïæ ÜU|¢è à¢Ú¢Ï¢ Ðè ãñ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÐÝ¢ã Ï¢wG¢éÎ¢,
§„ ÐÚ ÜUã¢ x¢²¢ : ²ïã v²êæ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : }¢ñæ ¥ÐÝè }¢éÚÃ±¼ ± ¥¢Ï¢M
ÜUè çãGÈGU¢Á¢G¼ ÜUÚ¼¢ ƒ¢ ¥¢ñÚ à¢Ú¢Ï¢ ÐèÝï ±¢Hï ÜUè }¢éÚÃ±¼ ± ¥¢Ï¢M
2........ }¢Á¢çH„ï à¢éÚ¢ ÜUè LÜUçÝÄ²¼ »ÜU Ï¢ÇG¢ }¢‹„Ï¢ ƒ¢ J ¥GÚÏ¢ }¢ïæ ÜU¢ï§ü Ï¢¢Îà¢¢ã
¼¢ï ƒ¢ Ýãèæ, ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ »ÜU ÜU}¢ïÅè ÜïU }¢é¼¥GçËHÜGU ƒï çÁ¢„ ÜïU Î„ ç}¢}Ï¢Ú ƒï J ÜU¢ï§ü
Á¢æx¢ ÜU¢, ÜU¢ï§ü }¢¢çH²¢¼ ÜU¢, ÜU¢ï§ü çÜU„è ¥¢ñÚ ÜU¢}¢ ÜU¢ ¥¢ñÚ ãÚ ç}¢}Ï¢Ú ¥ÐÝï
}¢ãGÜU}¢ï ÜUè ç±H¢²¼ï ¥G¢}}¢¢ ¥¢ñÚ §w¢Gç¼²¢Úï ÜU¢ç}¢H Úw¢¼¢ ƒ¢ J 12 ç}¢‹ã

Ï¢ÚÏ¢¢Î ã¢ï Á¢¢¼è ãñ J ²ïã w¢GÏ¢Ú ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„ ÜU¢ï
Ðãéæ™è ¼¢ï ãéGÁG¢êÚ Ýï Î¢ï }¢Ú¼Ï¢¢ ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥Ï¢ê
Ï¢RU Ýï „™ ÜUã¢ J(1)
ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU ÜU¢ §SH¢}¢
}¢éãGçg¯èÝ ÜUè Á¢}¢¢¥G¼ï ÜU¯èÚ¢ §„ ÐÚ Á¢G¢ïÚ Îï¼è ãñ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï
ç„gèÜGïU ¥ÜUÏ¢Ú „Ï¢ „ï ÐãHï §SH¢}¢ H¢» J(2)
§Ï¢Ýï ¥G„¢çÜUÚ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼ü…G¢ „ï
çÚ±¢²¼ ÜUè ãñ çÜU }¢Î¢ïZ }¢ïæ „Ï¢ „ï ÐãHï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU §ü}¢¢Ý H¢» J
§„è ¼GÚãG §Ï¢Ýï „¢’Î Ýï ¥Ï¢ê ¥±¢ü Î¢ï„è „ï §„è }¢Á¢G}¢êÝ ÜUè ãGÎè¯
çÚ±¢²¼ ÜUè J ¼GÏ¢Ú¢Ýè Ýï }¢¢ï’Á¢}¢ï ÜUÏ¢èÚ }¢ïæ ¥¢ñÚ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý ¥ãG}¢Î
Ýï Á¢G±¢§ÎéÁG…G¢ïãìÎ }¢ïæ à¢¢’Ï¢è „ï çÚ±¢²¼ ÜUè, çÜU ©‹ã¢ïæ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢Ýï
¥GÏÏ¢¢„ „ï „é±¢H çÜU²¢ çÜU „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ }¢ïæ ¥Ã±HéH
§SH¢}¢ ÜU¢ñÝ ãñæ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU J ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ãGS„¢Ý
ÜïU ±¢ïã ¥à¢¥G¢Ú ÐÉïG Á¢¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU ÜUè
}¢ÎìãG }¢ïæ ãñæ ¥¢ñÚ ©Ý }¢ïæ ¥¢Ð ÜïU „Ï¢ „ï ÐãHï §SH¢}¢ H¢Ýï ÜU¢ çÁ¢GRU ãñ J
¥Ï¢ê Ýé»ïG}¢ Ýï ÈGUÚ¢¼ çÏ¢Ý „¢§Ï¢ „ï »ÜU çÚ±¢²¼ ÜUè ãñ ©„ }¢ïæ ãñ çÜU }¢ñæ
Ýï }¢ñ}¢êÝ çÏ¢Ý }¢ïãÚ¢Ý „ï ÎÚ²¢zG¼ çÜU²¢ çÜU ¥Ï¢ê Ï¢RU ÐãHï §SH¢}¢ H¢»
²¢ ¥GHè ? ©‹ã¢ïæ Ýï Á¢±¢Ï¢ çÎ²¢ çÜU .....ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU Ï¢ãGèÚ¢ Ú¢çãÏ¢
ÜïU Á¢G}¢¢Ýï }¢ïæ §ü}¢¢Ý H¢» J ©„ ±vG¼ ¼ÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼ü…G¢ ÐñÎ¢ |¢è
Ý ãé» ƒï J(3)

„ãG¢Ï¢¢ ± ¼¢çÏ¢§üGÝ ±x¢ñGÚãé}¢ ÜUè »ÜU Á¢}¢¢¥G¼ï ÜU¯èÚ¢ §„ ÜUè
ÜGU¢§H ãñ çÜU „Ï¢ „ï ÐãHï }¢¢ïç}¢Ý ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU ãñæ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Á¢G¢ïæ
Ýï §„ ÐÚ §Á¢}¢¢¥G çÜU²¢ ãñ J
¥x¢™ïü „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ ± ¼¢çÏ¢§üGÝ ±x¢ñGÚãé}¢ ÜUè ÜU¯èÚ Á¢}¢¢¥G¼¢ïæ
Ýï §„ ÐÚ Á¢G¢ïÚ çÎ²¢ ãñ çÜU ç„gèÜGïU ¥ÜUÏ¢Ú „Ï¢ „ï ÐãHï }¢¢ïç}¢Ý ãñæ J }¢x¢Ú
Ï¢¢’Á¢G ãGÁ¢GÚ¢¼ Ýï ²ïã |¢è ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU „Ï¢ „ï ÐãHï }¢¢ïç}¢Ý ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè ãñæ J
Ï¢¢’Á¢G Ýï ²ïã ÜUã¢ çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï w¢GÎèÁ¢¢ „Ï¢ „ï ÐãHï §ü}¢¢Ý
„ï }¢éà¢ÚüÈGU ãé§üæ J §Ý ¥ÜGU±¢H }¢ïæ ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ¥G¢Hè }¢ÜGU¢}¢, §}¢¢}¢éH
¥§}}¢¢, ç„Ú¢Á¢éH ©}}¢¢, ãGÁ¢GÚ¼ï §}¢¢}¢ï ¥¢’Á¢G}¢ ¥Ï¢ê ãGÝèÈGU¢
Ýï §„ ¼GÚãG ¼¼GÏ¢èÜGU Îè ãñ çÜU }¢Î¢ïZ }¢ïæ „Ï¢ „ï ÐãHï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU
}¢éà¢ÚüÈGU Ï¢§ü}¢¢Ý ãé» ¥¢ñÚ ¥G¢ñÚ¼¢ïæ }¢ïæ ãGÁ¢GÚ¼ï ©}}¢éH }¢¢ï¥ç}¢ÝèÝ w¢GÎèÁ¢¢
¥¢ñÚ Ý¢ñ ©G}¢í „¢çãGÏ¢Á¢G¢Î¢ïæ }¢ïæ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè J ( )(1)
§Ï¢Ýï ¥Ï¢ê w¢Gñ¯}¢¢ Ýï Ï¢„ÝÎï „ãGèãG Á¢GñÎ çÏ¢Ý ¥ÚÜGU}¢ „ï çÚ±¢²¼
ÜUè, çÜU „Ï¢ „ï ÐãHï ãéGÁG¢êÚ ÜïU „¢ƒ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝï
±¢Hï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ãñæ J(2)
§Ï¢Ýï §„ãG¢ÜGU Ýï »ÜU ãGÎè¯ çÚ±¢²¼ ÜUè, çÜU ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„
ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ç„±¢» ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜïU
¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü »ï„¢ à¢wG„ Ýãèæ Á¢¢ï }¢ïÚè Î¢’±¼ ÐÚ Ï¢ï ¼±vGÜéUGÈGU ± ¼¥}}¢éH
§ü}¢¢Ý H¢²¢ ã¢ï J(3)
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU ¥ÐÝï §SH¢}¢ H¢Ýï
ÜïU ±vG¼ „ï Î}¢ï ¥¢çw¢GÚ ¼ÜU ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„
ÜUè Ï¢ÚÜU¢¼ï „¢ïãGÏ¢¼ „ï ÈñGUÁ¢G²¢Ï¢ Úãï ¥¢ñÚ „ÈGUÚ ± ãGÁ¢GÚ }¢ïæ ÜUãèæ

ãéGÁG¢êÚ „ï Á¢éÎ¢ Ýãèæ ãé» ¥¢ñÚ ç„±¢» ©„ ãGÁ¢ ±
x¢Á¢G±ï ÜïU çÁ¢„ ÜUè ãéGÁG¢êÚ Ýï §Á¢¢Á¢G¼ ¥G¼¢ ÈGUÚ}¢¢§ü ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü „ÈGUÚ ãéGÁG¢êÚ
„ï ¥GH¢çãGÎ¢ Ý çÜU²¢ J ¼}¢¢}¢ }¢éà¢¢çãÎ }¢ïæ ãéGÁG¢êÚ ÜïU
„¢ƒ ãG¢çÁ¢GÚ ãé» J ãéGÁG¢êÚ ÜïU „¢ƒ çãÁ¢Ú¼ ÜUè ¥¢ñÚ
¥ÐÝï §G²¢H ± ¥±H¢Î ÜU¢ï wG¢éÎ¢ ¥¢ñÚ Ú„êH ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼ }¢ïæ À¢ïÇG
çÎ²¢ J ¥¢Ð Á¢êÎ¢ï „w¢G¢ }¢ïæ ¥¢’H¢ }¢¼üÏ¢¢ Úw¢¼ï ãñæ J §SH¢}¢ H¢Ýï ÜïU
±vG¼ ¥¢Ð ÜïU Ð¢„ ™¢Hè„ ãÁ¢G¢Ú ÎèÝ¢Ú ƒï J ²ïã „Ï¢ §SH¢}¢ ÜUè
çãG}¢¢²¼ }¢ïæ w¢G™ü ÈGUÚ}¢¢» J Ï¢éÎ¢ïZ ÜU¢ï ¥¢Á¢G¢Î ÜUÚ¢Ý¢, }¢é„H}¢¢Ý ¥„èÚ¢ïæ
ÜU¢ï ÀéÇG¢Ý¢ ¥¢Ð ÜU¢ »ÜU Œ²¢Ú¢ à¢x¢GH ƒ¢ J Ï¢Á¢GH¢ï ÜUÚ}¢ }¢ïæ ãG¢ç¼}¢ ¼G¢§ü
ÜU¢ï ¥¢Ð „ï ÜéUÀ |¢è çÝSÏ¢¼ Ýãèæ J(1)
ãéGÁG¢êÚ „çÄ²Îï ¥G¢H}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ã}¢ ÐÚ
çÜU„è à¢wG„ ÜU¢ »ãG„¢Ý Ý Úã¢, ã}¢ Ýï „Ï¢ ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ÜUÚ çÎ²¢ ç„±¢»
¥Ï¢ê Ï¢RU ÜïU çÜU §Ý ÜU¢ Ï¢ÎH¢ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ ¥G¼G¢
ÈGUÚ}¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï çÜU„è ÜïU }¢¢H Ýï ±¢ïã ÝzG¥G Ýãèæ çÎ²¢ Á¢¢ï ¥Ï¢ê
Ï¢RU ÜïU }¢¢H Ýï çÎ²¢ J(2)
Á¢Gãï Ý„èÏ¢ ç„gèÜGU ÜïU, çÜU ãéGÁG¢êÚï ¥‹±Ú, „éË¼G¢Ýï Î¢ÚñÝ
Ýï §Ý ÜUè à¢¢Ý }¢ïæ ²ïã ÜUçH}¢ï §Úà¢¢Î ÈGUÚ}¢¢» J
ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGïU ¥ÜUÏ¢Ú „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ }¢ïæ „Ï¢ „ï ¥¢’H}¢
± ¥Á¢GÜU¢ ãñæ J §„ ÜU¢ Ï¢¢Úã¢ „ãG¢Ï¢» çÜUÚ¢}¢ Ýï »’ç¼Ú¢ÈGU ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
çÜUÚ¢¥¼ï ÜéUGÚ¥¢Ý, §GË}¢ï ¥Ý„¢Ï¢, §GË}¢ï ¼¢’Ï¢èÚ }¢ïæ ¥¢Ð ÈGUÁGHï Á¢Hè
Úw¢¼ï ãñæ J ÜéUGÚ¥¢Ýï ÜUÚè}¢ ÜïU ãG¢çÈGUÁ¢G ãñæ J(3)

¥zG…GçHÄ²¼ :
¥ãHï „é‹Ý¼ ÜU¢ §„ ÐÚ §Á¢}¢¢¥G ãñ çÜU ¥ç}Ï¢²¢
ÜïU Ï¢¢’Î ¼}¢¢}¢ ¥G¢H}¢ „ï ¥ÈGUÁ¢GH ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ç„gèÜGU
ãñæ, §Ý ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú, §Ý ÜïU Ï¢¢’Î ãGÁ¢GÚ¼ï ©G¯}¢¢Ý, §Ý ÜïU Ï¢¢’Î
ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè, §Ý ÜïU Ï¢¢’Î ¼}¢¢}¢ ¥Gà¢Ú» }¢éÏ¢àà¢Ú¢, §Ý ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢¢ÜGUè
¥ãHï Ï¢Îí, §Ý Üï UÏ¢¢’Î Ï¢¢ÜGUè ¥ãHï ©ãéGÎ, §Ý ÜïU Ï¢¢’Î Ï¢¢ÜGUè ¥ãHï
Ï¢ñ¥G¼, çÈUÚ ¼}¢¢}¢ „ãG¢Ï¢¢ J ²ïã §Á¢}¢¢¥G ¥Ï¢ê }¢‹„êÚ Ï¢x¢GÎ¢Îè Ýï ÝvGH
çÜU²¢ ãñ J §Ï¢Ýï ¥G„¢çÜUÚ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢Ýï ©G}¢Ú „ï çÚ±¢²¼
ÜUè, ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ã}¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU ± ©G}¢Ú ± ©G¯}¢¢Ý ± ¥GHè ÜU¢ï ÈGUÁ¢GèH¼
Îï¼ï ƒï, Ï¢ãG¢H ²ïã çÜU „Ú±Úï ¥ÜUÚ}¢ ã}¢ }¢ïæ ¼à¢ÚèÈGU
ÈGUÚ}¢¢ ãñæ J §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ±x¢GñÚ¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼ü…G¢ „ï
çÚ±¢²¼ çÜU²¢ çÜU ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU §„ ©}}¢¼ }¢ïæ ÝÏ¢è
ÜïU Ï¢¢’Î „Ï¢ „ï Ï¢ïã¼Ú ¥Ï¢ê Ï¢RU ± ©G}¢Ú ( ) ãñæ J Á¢GãÏ¢è Ýï
ÜUã¢ çÜU ²ïã ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè „ï çÏ¢œ¢±¢ç¼Ú }¢ÝÜGUêH ãñ J(1)
§Ï¢Ýï ¥G„¢çÜUÚ Ýï ¥GÏÎéÚüãG}¢¢Ý çÏ¢Ý ¥Ï¢è HñH¢ „ï çÚ±¢²¼ ÜUè,
çÜU ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼ü…G¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê
Ï¢RU ± ©G}¢Ú „ï ¥ÈGUÁ¢GH ÜUãïx¢¢ ¼¢ï }¢ñæ ©„ ÜU¢ï }¢ézG¼Úè ÜUè „Á¢G¢ Îêæx¢¢ J(2)
ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGïU ¥ÜUÏ¢Ú ÜUè à¢¢Ý }¢ïæ Ï¢ãé¼ ¥¢²¼ïæ
¥¢ñÚ Ï¢ÜU¯Ú¼ ãGÎè¯ïæ ±¢çÚÎ ãé§üæ çÁ¢Ý „ï ¥¢Ð ÜïU ÈGUÁ¢G¢§Hï Á¢HèH¢
}¢¢’Hê}¢ ã¢ï¼ï ãñæ J ™‹Î ¥ãG¢Îè¯ ²ã¢æ çÁ¢GRU ÜUè Á¢¢¼è ãñæ :

ç¼Úç}¢Á¢Gè Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï §Ï¢Ýï ©G}¢Ú „ï çÚ±¢²¼ ÜUè,
çÜU ãGéÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„ ÝçÏ¢Ä²ï ÜUÚè}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU
„ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼é}¢ }¢ïÚï „¢çãGÏ¢ ã¢ï, ãG¢ñÁ¢Gï ÜU¢ñ¯Ú ÐÚ ¥¢ñÚ ¼é}¢
}¢ïÚï „¢çãGÏ¢ ã¢ï x¢G¢Ú }¢ïæ J(1)
§Ï¢Ýï ¥G„¢çÜUÚ Ýï »ÜU ãGÎè¯ ÝvGH ÜUè, çÜU ãéGÁG¢êÚ ÝçÏ¢Ä²ï
ÜUÚè}¢ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : ÝïÜUè ÜUè ¼èÝ „¢ï „¢Æ w¢GSH¼ïæ
ãñæ J ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ çÜU ãéGÁG¢êÚ ! §Ý }¢ïæ „ï
ÜU¢ï§ü }¢éÛ¢ }¢ïæ |¢è ãñ ? ÈGUÚ}¢¢²¢ : ¼é}¢ }¢ïæ ±¢ïã „Ï¢ ãñæ, ¼é}ãïæ }¢éÏ¢¢ÚÜU ã¢ï !
§‹ãèæ §Ï¢Ýï ¥G„¢çÜUÚ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ý„ „ï çÚ±¢²¼ ÜUè,
ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜUè }¢ãGÏÏ¢¼
¥¢ñÚ §Ý ÜU¢ à¢éRU }¢ïÚè ¼}¢¢}¢ ©}}¢¼ ÐÚ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J(2)
Ï¢éw¢G¢Úè Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï Á¢¢çÏ¢Ú „ï çÚ±¢²¼ ÜUè, çÜU
ãGÁ¢GÚ¼ï ©G}¢Ú Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥Ï¢ê Ï¢RU ã}¢¢Úï „çÄ²Î ±
„ÚÎ¢Ú ãñæ J(3)
¼GÏ¢Ú¢Ýè Ýï ¥¢ñ„¼G }¢ïæ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥GHè }¢é¼ü…G¢ „ï
çÚ±¢²¼ ÜUè, ¥¢Ð Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Ï¢¢’Îï Ú„êHï ÜUÚè}¢
ÜïU „Ï¢ „ï Ï¢ïã¼Ú ¥Ï¢ê Ï¢RU ± ©G}¢Ú ãñæ, }¢ïÚè }¢ãGÏÏ¢¼ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ê Ï¢RU ±
©G}¢Ú ÜU¢ Ï¢éxGÁ¢G çÜU„è }¢¢ïç}¢Ý ÜïU çÎH }¢ïæ Á¢}¥G Ý ã¢ïx¢¢ J(4)
çw¢GH¢ÈGU¼ :
Ï¢ÜU¯Ú¼ ¥¢²¢¼ ± ¥ãG¢Îè¯ ¥¢Ð ÜUè çw¢GH¢ÈGU¼ ÜUè ¼GÚÈGU
}¢éà¢èÚ ãñæ J ç¼Úç}¢Á¢Gè ± ãG¢çÜU}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ãGéÁ¢ñGÈGU¢ „ï

çÚ±¢²¼ ÜUè, çÜU ãéGÁ¢êÚï ¥ÜGUÎ„ Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ : Á¢¢ï H¢ïx¢
}¢ïÚï Ï¢¢’Î ãñæ, ¥Ï¢ê Ï¢RU ± ©G}¢Ú, §Ý ÜU¢ §çœ¢Ï¢¢¥G ÜUÚ¢ï J(1)
§Ï¢Ýï ¥G„¢çÜUÚ Ýï §Ï¢Ýï ¥GÏÏ¢¢„ „ï çÚ±¢²¼
ÜUè, çÜU »ÜU ¥G¢ñÚ¼ ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„ ÜUè çw¢GÎ}¢¼ }¢ïæ
ãG¢çÁ¢GÚ ãé§ü J ÜéUÀ ÎÚ²¢zG¼ ÜUÚ¼è ƒè J ãéGÁG¢êÚ Ýï ©„
„ï ÈGUÚ}¢¢²¢ : çÈUÚ ¥¢»x¢è J ¥GÁ¢üG ÜUè : ¥x¢Ú }¢ñæ çÈUÚ ãG¢ç…GÚ ã¢ïªæ ¥¢ñÚ
ãéGÁG¢êÚ ÜU¢ï Ý Ð¢ªæ ²¢’Ýè ©„ ±vG¼ ãéGÁG¢êÚ ÐÎ¢ü ÈGUÚ}¢¢ ™éÜïæU J §„ ÐÚ ãéGÁG¢êÚ
Ýï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥x¢Ú ¼ê ¥¢» ¥¢ñÚ }¢éÛ¢ï Ý Ð¢» ¼¢ï
¥Ï¢ê Ï¢RU ÜUè çw¢GÎ}¢¼ }¢ïæ ãG¢çÁ¢GÚ ã¢ï Á¢¢Ý¢ v²êæçÜU }¢ïÚï Ï¢¢’Î ±¢ïãè }¢ïÚï
w¢GHèÈGU¢ ãñæ J(2)
Ï¢éw¢G¢Úè ± }¢éçSH}¢ Ýï ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê }¢ê„¢ ¥à¢¥GÚè
„ï çÚ±¢²¼ ÜUè, ãéGÁG¢êÚï ¥ÜGUÎ„ }¢ÚèÁ¢G ãé» ¥¢ñÚ }¢ÚÁ¢G
Ýï x¢GHÏ¢¢ çÜU²¢ ¼¢ï ÈGUÚ}¢¢²¢ çÜU ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ï ãéGv}¢ ÜUÚ¢ï çÜU Ý}¢¢Á¢G
ÐÉG¢»æ J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥G¢§à¢¢ Ýï ¥GÁ¢üG çÜU²¢ : ²¢ Ú„êHËH¢ã
±¢ïã Ý}¢ü çÎH ¥¢Î}¢è ãñæ J ¥¢Ð ÜUè Á¢x¢ã w¢ÇGï ã¢ï
ÜUÚ Ý}¢¢Á¢G Ý ÐÉG¢ „ÜïUæx¢ï J ÈGUÚ}¢¢²¢ : ãéGv}¢ Î¢ï ¥Ï¢ê Ï¢RU ÜU¢ï çÜU Ý}¢¢Á¢G
ÐÉG¢»æ J ãGÁ¢GÚ¼ï ç„gèÜGU¢ Ýï çÈUÚ ±¢ïãè ©GÁ¢íG Ðïà¢ çÜU²¢ J
ãGéÁG¢êÚ Ýï çÈUÚ ²ïãè ãéGv}¢ Ï¢ ¼¢ÜUèÎ ÈGUÚ}¢¢²¢ ¥¢ñÚ ãGÁ¢GÚ¼ï ¥Ï¢ê Ï¢RU
Ýï ãéGÁG¢êÚ ÜUè ãG²¢¼ï }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ïæ Ý}¢¢Á¢G
ÐÉG¢§ü J ²ïã ãGÎè¯ }¢é¼±¢ç¼Ú ãñ J ãGÁ¢GÚ¼ï ¥G¢§à¢¢ ± §Ï¢Ýï }¢„ªGÎ ±
§Ï¢Ýï ¥GÏÏ¢¢„ ± §Ï¢Ýï ©G}¢Ú ± ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý Á¢G}¢¥G¢ ± ¥Ï¢ê „§GüÎ ±

Sawaneh karbala.hindi

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

More from dawateislami

More from dawateislami (20)

Sawaneh karbala.hindi