1. ΣΗ΢ ΝΤΦΗ΢ ΠΟΤ ΚΑΚΟΠΑΘΗ΢Ε
Η ππόζεζε ηεο παξαινγήο απηήο είλαη παξκέλε από ηελ νηθνγελεηαθή δσή. Γίλεηαη
αλαθνξά ζε κηα θόξε από πινύζηα νηθνγέλεηα, ε νπνία κεηά ην γάκν ηεο δπζηπρεί,
γηαηί ζην ζπίηη ηνπ άληξα ηεο έξρνληαη δύζθνινη θαηξνί θαη όινη αλαγθάδνληαη λα
μελνδνπιεύνπλ. Γειαδή ην ζέκα ηεο παξαινγήο είλαη ε απόηνκε κεηαβνιή ηεο ηύρεο,
ζέκα ζπλεζηζκέλν ζηε ινγνηερλία θαη ην ζέαηξν.
Η Διέλε είλαη πινπζηνθόξε πνπ παληξεύηεθε κε ηηο θαιύηεξεο πξννπηηθέο· ηα
πξνηθηά θαη ην ρξπζάθη ήηαλ ηόζα πνιιά πνπ γέκηδαλ θαξάβηα νιόθιεξα. Όκσο ζηελ
νηθνγέλεηα ηνπ άληξα ηεο ήξζαλ δύζθνινη θαηξνί, ηα πινύηε μνδεύηεθαλ θαη όινη
αλαγθάζηεθαλ λα μελνδνπιεύνπλ γηα λα δήζνπλ. Τόηε ε Διέλε απνθάζηζε λα γπξίζεη ζηνπο
γνλείο ηεο. Σην δξόκν παξαθάιεζε ην Θεό λα βξεη ηηο δνύιεο ηεο ζηε βξύζε λα πιέλνπλ. Η
παξάθιεζε έγηλε δεθηή θαη ε Διέλε ζπλάληεζε ηηο δνύιεο, ηνπο δήηεζε λεξό θαη δήηεζε
επίζεο λα πνπλ ζηελ θπξά ηνπο λα ηελ πάξεη δνύια ζην ζπίηη ηεο. Η θπξά ζθέθηεθε κήπσο ε
μέλε ήηαλ ε Διέλε, όκσο νη δνύιεο απάληεζαλ αξλεηηθά. Σηελ εξώηεζε ηη δνπιεηά μέξεη λα
θάλεη, ε Διέλε απάληεζε πσο μέξεη λα πθαίλεη ζην βιαληί θαη ζην βεινύδν. Με εληνιή
ινηπόλ ηεο θπξάο ηελ έβαιαλ λα δνπιεύεη ζην βιαληί ηεο Διέλεο θη απηή άξρηζε λα πθαίλεη,
θαη ηαπηόρξνλα κνηξνινγνύζε θαη δηεγηόηαλ ηνλ άηπρν γάκν ηεο. Έιεγε γηα ηα πνιιά
πξνηθηά θαη ην ρξπζάθη πνπ ηεο έδσζαλ, έιεγε γηα ηηο δπζηπρίεο πνπ ηνπο αλάγθαζαλ όινπο
λα μελνδνπιεύνπλ. Όκσο ε κεηέξα ηεο άθνπζε ην κνηξνιόγη θαη έηζη αλαγλώξηζε ηελ Διέλε.
ΕΡΜΗΝΕΤΣΙΚΑ ΢ΥΟΛΙΑ
1. Πξνμελνινγνύλ (ζη. 1): θάλνπλ πξνμεληό γηα γάκν. Τν πξνμεληό ήηαλ ε κεζνιάβεζε
θάπνηνπ αλάκεζα ζε δύν νηθνγέλεηεο κε ζθνπό λα κεηαθεξζεί κηα πξόηαζε γηα γάκν. Τν
πξνμεληό ινηπόλ είλαη έλα έζηκν πνπ ζρεηίδεηαη κε ην γάκν, όκσο ν ηξόπνο πνπ
πξαγκαηνπνηείηαη δηαθέξεη από ηόπν ζε ηόπν.
2. Πξνηθηά (ζη. 2): δώξα, ρξήκαηα ή θηήκαηα, πνπ παξαρσξνύληαη ζηε λύθε από ηελ
νηθνγέλεηά ηεο γηα ην γάκν. Σε νξηζκέλεο κάιηζηα πεξηνρέο ηεο ρώξαο καο ππνγξάθνληαλ
θαη εηδηθά πξνζύκθσλα.
http://1lyk-n-michan.thess.sch.gr/webpage/GIA%20MORFOSH/A/KEIMENA%20NEOEL.LOGOTEXNIAS.pdf

2. 3. Αληηπξνίθηα (ζη. 2): δώξα πνπ έδηλε ν γακπξόο ζηε λύθε ζαλ αληάιιαγκα γηα
ηα πξνηθηά πνπ έπαηξλε από απηήλ.
4. Δίζεθηνη (ζη. 7): δίζεθηνη, δύζθνινη. Δίλαη γλσζηό όηη ζην παξειζόλ ζεσξνύζαλ όηη ην
δίζεθην έηνο είλαη γξνπζνύδηθν, θαθό. Απηή ε πξόιεςε έρεη ηηο ξίδεο ηεο ζηελ αξραηόηεηα.
Η κεηαβνιή ηεο ηύρεο
Η απόηνκε κεηαβνιή ηεο ηύρεο απνηειεί ην θεληξηθό ζέκα ηνπ ηξαγνπδηνύ. Αξρηθά
νγάκνο ηεο Διέλεο μεθηλά κε ηηο θαιύηεξεο πξνϋπνζέζεηο· ηα πινύηε είλαη ηόζα, πνπ
κπνξνύλ λα εμαζθαιίζνπλ κηα δσή γεκάηε αλέζεηο θαη θαινπέξαζε. Δίλαη θαλεξό πσο
γίλεηαη ιόγνο γηα νηθνγέλεηεο κε αξρνληηθή θαηαγσγή. Όκσο ήξζαλ δύζθνινη θαηξνί, ρξόλνη
δίζεθηνη θαη κήλεο νξγηζκέλνη· θαη νη πεξηνπζίεο εμαλεκίζηεθαλ. Τα αθξηβή αίηηα ηεο
αιιαγήο παξακέλνπλ θάπσο αζαθή. Πάλησο όια ηα κέιε ηεο νηθνγέλεηαο αξρίδνπλ λα
μελνδνπιεύνπλ, γηα λα κπνξέζνπλ λα επηβηώζνπλ, γεγνλόο πνπ άλζξσπνη κε αξρνληηθή
θαηαγσγή ην ζεσξνύλ πνιύ ππνηηκεηηθό. Απηό θαίλεηαη θη από ηα ιόγηα ηνπ άληξα ηεο
Διέλεο, ν νπνίνο, όηαλ αθνύεη ηελ απόθαζε ηεο γπλαίθαο ηνπ λα γπξίζεη ζηνπο γνλείο ηεο,
πηζηεύεη όηη ζα πάλε καδί θαη ηεο εμεγεί όηη ληξέπεηαη λα αληηθξίζεη ηελ νηθνγέλεηά ηεο.
Όκσο ε Διέλε δελ αληέρεη ηε θηώρεηα θαη ηελ αλέρεηα, γη’ απηό εγθαηαιείπεη ην ζύδπγό ηεο
θαη γπξλά ζην παηξηθό ην ζπίηη κόλε ηεο. Οη κεγάιεο δπζθνιίεο θαη νη απόηνκεο κεηαβνιέο
ζηε δσή ησλ αλζξώπσλ θινλίδνπλ αθόκα θαη ηνπο πην ζηαζεξνύο ραξαθηήξεο.
Η αλαγλώξηζε ηνπ μεληηεκέλνπ
Ο γπξηζκόο αγαπεκέλνπ πξνζώπνπ από ηελ μεληηηά θαη ε αλαγλώξηζή ηνπ από ηνπο
δηθνύο ηνπ είλαη έλα από ηα ζεκαληηθόηεξα ζέκαηα ηνπ ηξαγνπδηνύ. Η αλαγλώξηζε εδώ
γίλεηαη από ηε κεηέξα ηεο Διέλεο θαη πεξλάεη από νξηζκέλα ζηάδηα. Αξρηθά, ε κεηέξα
βιέπεη ηνλ θνπβά, απ’ όπνπ ήπηε λεξό ε Διέλε, άδεην θαη «κπξίδεη ρλόηα». Ακέζσο ην κπαιό
ηεο πεγαίλεη ζηελ θόξε ηεο θαη αλαξσηηέηαη κήπσο ε μέλε είλαη ε Διέλε. Καηόπηλ
ππνβάιιεη ηελ μέλε ζηε δνθηκαζία ηεο πθαληηθήο, ηνπνζεηώληαο ηελ λα δνπιέςεη ζην
http://1lyk-n-michan.thess.sch.gr/webpage/GIA%20MORFOSH/A/KEIMENA%20NEOEL.LOGOTEXNIAS.pdf

3. βιαληί ηεο Διέλεο. Τέινο, παξακνλεύεη έμσ από ηελ πόξηα θαη αθνύεη ην ηξαγνύδη ηεο
θόξεο ηεο, κε ην νπνίν δηεγείηαη ηελ ηζηνξία ηεο θαη ηα βάζαλά ηεο. Ύζηεξα από απηό
αθνινπζεί ε αλαγλώξηζε.
ΑΦΗΓΗΜΑΣΙΚΕ΢ ΣΕΥΝΙΚΕ΢
Τν ηξαγνύδη αλαθέξεηαη ζηηο δπζθνιίεο θαη ζηηο αλαπνδηέο πνπ γλώξηζε ζηε δσή ηεο
κηα αξρνληνπνύια, ε Διέλε. Γη’ απηό ε αθήγεζε γίλεηαη ζε ηξίην πξόζσπν. Γίλεηαη
αλαιπηηθά αλαθνξά ζηα πξνηθηά ηεο θόξεο, όπνπ επαλαιακβάλεηαη ην ίδην ξήκα -«ηζε
ηάδεη». Κη όηαλ αξγόηεξα παξνπζηάδεηαη ε δπζηπρία ζηελ νπνία έπεζε ε Διέλε, γίλεηαη
ρξήζε ζύλζεησλ ξεκάησλ πνπ πξώην ζπλζεηηθό έρνπλ ην «μέλν» (μελόπιελε, μελαιέζε,
μελόζθαθηε, μελνθιαδεύεη).
2. Ο δηάινγνο αλάκεζα ζηελ Διέλε θαη ηνλ άληξα ηεο είλαη ζπλνπηηθόο θαη θαλεξώλεη ην
ραξαθηήξα ησλ πξνζώπσλ, ηδηαίηεξα κάιηζηα ηελ απνθαζηζηηθόηεηα ηεο Διέλεο. Ο
κνλόινγνο πνπ αθνινπζεί θαλεξώλεη ηηο ζθέςεηο θαη ηηο ελδόκπρεο επηζπκίεο ηεο θνπέιαο,
θαζώο απηή παίξλεη ην δξόκν γηα ην ζπίηη ησλ γνληώλ ηεο.
3. Μεξηθνί αθόκα δηάινγνη δηαθόπηνπλ ηελ αθήγεζε. Γηάινγνη πνπ δηεμάγνληαη ζε δύν
επίπεδα: από ηε κηα κεξηά, ζπδεηά ε Διέλε κε ηηο δνύιεο ηεο, ελώ από ηελ άιιε ε κεηέξα κε
ηηο δνύιεο. Υπάξρεη κηα ζπλερήο ελαιιαγή θαη δηαδνρή ζπδεηήζεσλ, νη νπνίεο
πξαγκαηνπνηνύληαη ζηα παξαπάλσ δύν επίπεδα.
4. Ύζηεξα από κηα ζύληνκε παξέκβαζε ηνπ αθεγεηή, αθνινπζεί ν κνλόινγνο ηεο Διέλεο
πνπ έρεη ηε κνξθή κνηξνινγηνύ. Βέβαηα, ην πεξηερόκελό ηνπ απνηειεί απιή επαλάιεςε ησλ
πξώησλ ζηίρσλ (2-10) ηνπ ηξαγνπδηνύ. Δίλαη κηα εμηζηόξεζε ησλ πεξηπεηεηώλ ηεο Διέλεο,
πνπ, ελώ πξνεγνπκέλσο είρε ηε κνξθή αθήγεζεο, ηώξα παίξλεη ηε κνξθή κνλνιόγνπ.
5. Κη αθνύ ν αθεγεηήο μαλαπαξέκβεη, αθνινπζεί κηα ζύληνκε πξνζθώλεζε από ηε κεξηά
ηεο κεηέξαο, πνπ, παξά ηε ζπληνκία ηεο, είλαη ζπλαηζζεκαηηθά θνξηηζκέλε θαη θνξπθώλεη
ηελ έληαζε θαη ηε ζπγθίλεζε.
6. Από ηα παξαπάλσ θαίλεηαη ε ζεαηξηθόηεηα ε νπνία ραξαθηεξίδεη ην ζπγθεθξηκέλν
ηξαγνύδη. Δίλαη κηθξή ε έθηαζε πνπ θαηαιακβάλεη ε αθήγεζε, ελώ, αληίζεηα, κεγάιν κέξνο
ηνπ ηξαγνπδηνύ θαηαιακβάλεη ν δηάινγνο θαη ν κνλόινγνο. Πνιιά είλαη ηα πξόζσπα πνπ
ζπκκεηέρνπλ ζηελ εμέιημε ηεο ππόζεζεο, γεγνλόο πνπ θάλεη αθόκα πην έληνλε ηε δξάζε.
Ταπηόρξνλα, ε δξακαηηθόηεηα γίλεηαη αθόκε πην εκθαλήο, ιόγσ ηεο ιηηόηεηαο ησλ
http://1lyk-n-michan.thess.sch.gr/webpage/GIA%20MORFOSH/A/KEIMENA%20NEOEL.LOGOTEXNIAS.pdf

4. εθθξαζηηθώλ κέζσλ· είλαη ραξαθηεξηζηηθό όηη ππάξρνπλ κόλν εηθόλεο, πνιιέο θαη δσεξέο.
Όια απηά ηα ζηνηρεία δίλνπλ δσληάληα ζηελ εμέιημε ηεο ππόζεζεο, ε νπνία θαίλεηαη λα
εθηπιίζζεηαη κε ηξόπν θηλεκαηνγξαθηθό κπξνζηά ζηα κάηηα ηνπ αλαγλώζηε.
7. Ο ζηίρνο ηνπ ηξαγνπδηνύ είλαη ηακβηθόο δεθαπεληαζύιιαβνο ρσξίο νκνηνθαηαιεμία.
Μηθξή παύζε (ρώξηζκα) ππάξρεη ζηελ όγδνε ζπιιαβή. Απηά είλαη ζηνηρεία ζπλεζηζκέλα
ζηα δεκνηηθά ηξαγνύδηα.
΢ΣΟΙΥΕΙΑ ΣΗ΢ ΣΡΑΓΩΔΙΑ΢ ΢ΣΟ ΣΡΑΓΟΤΔΙ
Τν ηξαγνύδη απηό έρεη πνιιά ραξαθηεξηζηηθά ζηνηρεία ηεο ηξαγσδίαο, πνπ είλαη ηα εμήο: ν
κύζνο, δειαδή ε ππόζεζε, θαη ε πινθή. Αθόκε, βαζηθό ζηνηρείν ηνπ ζπγθεθξηκέλνπ
ηξαγνπδηνύ είλαη ε πεξηπέηεηα, πνπ, ζύκθσλα κε ηνλ Αξηζηνηέιε, ζεκαίλεη ηε «κεηαβνιή
κηαο θαηάζηαζεο ζηελ αληίζεηή ηεο». Έηζη, ελώ ζην γάκν ηεο, ε Διέλε ηα έρεη όια θαη
θαίλεηαη πσο ζα δήζεη κηα δσή επηπρηζκέλε, θαηόπηλ ηα ράλεη όια θαη πέθηεη ζε κεγάιε
δπζηπρία. Υπάξρεη ινηπόλ κεηαβνιή ηεο ηύρεο, όπσο αθξηβώο ζπκβαίλεη θαη ζηηο ηξαγσδίεο.
Δπίζεο ππάξρεη ηξαγηθή εηξσλεία, αθνύ εκείο, νη αλαγλώζηεο, γλσξίδνπκε όηη ε άγλσζηε
γπλαίθα είλαη ε Διέλε, ελώ ηελ ίδηα ζηηγκή νη δνύιεο θαη νη κεηέξα ηεο ην αγλννύλ. Τέινο,
έλα αθόκε ζηνηρείν πνπ ζπλαληηέηαη ζηηο αξραίεο ηξαγσδίεο είλαη ε αλαγλώξηζε
αγαπεκέλσλ ζπγγεληθώλ πξνζώπσλ.
ΣΟ ΗΘΟ΢ ΣΩΝ ΠΡΟ΢ΩΠΩΝ
Η Ειέλε είλαη ην θεληξηθό πξόζσπν, γύξσ από ην νπνίν μεηπιίγεηαη ε ππόζεζε ηνπ
ηξαγνπδηνύ. Δίλαη σο έλα βαζκό πξόζσπν ηξαγηθό, γηαηί ν γάκνο ηεο μεθηλά κε όιεο ηηο
πξνϋπνζέζεηο θαη ηηο ππνζρέζεηο γηα κηα δσή γεκάηε πινύηε θαη πιηθή άλεζε. Όκσο, ρσξίο
απηή λα έρεη θακηά επζύλε, ηα πξάγκαηα άιιαμαλ θαη έπεζε ζε κεγάιε αλέρεηα θαη θηώρεηα.
Η Διέλε όκσο, πνπ είρε ζπλεζίζεη ζηε εύθνιε δσή θαη ζηα πινύηε, δελ ήηαλ καζεκέλε ζηηο
δπζθνιίεο θαη ζηε ζηέξεζε. Έηζη, πξνηηκά λα παξαηήζεη ηνλ άληξα ηεο θαη ηελ νηθνγέλεηά
ηεο γηα λα μαλαθεξδίζεη ηνλ «ρακέλν παξάδεηζν» ηεο πξνεγνύκελεο πιηθήο άλεζεο.
Σπκπεξηθέξεηαη ζαλ αλεύζπλν θαινκαζεκέλν πινπζηνθόξηηζν. Βέβαηα, γηα λα δηαηεξήζεη
http://1lyk-n-michan.thess.sch.gr/webpage/GIA%20MORFOSH/A/KEIMENA%20NEOEL.LOGOTEXNIAS.pdf

5. ηελ αμηνπξέπεηά ηεο, αξρηθά απνθεύγεη λα θαλεξώζεη ηελ ηαπηόηεηά ηεο θαη δεηά λα
δνπιέςεη ζαλ απιή ππεξέηξηα ζην παηξηθό ζπίηη.
Μηα δόζε ηξαγηθόηεηαο ραξαθηεξίδεη θαη ηνλ ζύδπγν ηεο Ειέλεο, αθνύ θαη απηόο πέθηεη
από ηελ κεγάιε επηπρία ζηε κεγάιε δπζηπρία, ρσξίο βέβαηα λα έρεη θακηά επζύλε. Δίλαη θη
απηόο ζύκα ηεο κνίξαο, αιιά δείρλνληαο αμηνπξέπεηα, αξληέηαη λα γπξίζεη ηελ Διέλε ζηνπο
γνλείο ηεο, αθνύ δειώλεη όηη ηνπο «ληξέπεηαη». Όκσο ηαπηόρξνλα ε ςπρή ηνπ είλαη γεκάηε
κε ην θόβν πηζαλήο εθδίθεζεο από ηε κεξηά ηνπο. Όια απηά ηνλ θάλνπλ λα θαίλεηαη αθόκα
πην δπζηπρηζκέλνο αιιά θαη αδύλακνο, αθνύ δελ είλαη ηθαλόο λα θξαηήζεη δίπια ηνπ ηε
γπλαίθα ηνπ, ε νπνία ηνλ παξαηάεη. Ο ζύδπγνο είλαη έλα πξόζσπν αμηνιύπεην.
Τέινο, ε κάλα είλαη γεκάηε από αγάπε γηα ηελ θόξε ηεο. Τν γεγνλόο όηη δηαηζζάλζεθε ηνλ
εξρνκό ηεο δείρλεη πόζν λνηαδόηαλ γη’ απηήλ θαη πόζν ελδηαθεξόηαλ γηα ηελ ηύρε ηεο. Ίζσο
θαη λα κελ είλαη επραξηζηεκέλε πνπ έραζε από θνληά ηεο ηελ Διέλε κεηά από ην γάκν. Γη’
απηό θξπθαθνύεη ην κνηξνιόγη ηεο μέλεο, πνπ ηειηθά απνθαιύπηεη κε κεγάιε ραξά όηη είλαη
ε αγαπεκέλε ηεο ε θόξε.
http://1lyk-n-michan.thess.sch.gr/webpage/GIA%20MORFOSH/A/KEIMENA%20NEOEL.LOGOTEXNIAS.pdf