การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ ระดับสำนักงานเขตพื้นที่การศึกษา โดย นางจารุภา สังขารมย์ ผู้เชี่ยวชาญด้านการจัดอบรมและการนำเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารไปเผยแพร่

1. รายงานการว�จัย
การพัฒนาสมรรถนะ
และการสื่อสารของผูปฏิบัติหนาที่ประชาสัมพันธ
ระดับสำนักงานเขตพ�้นที่การศึกษา
สำนักงานเทคโนโลยีเพ�่อการเร�ยนการสอน
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ�้นฐาน
ดานเทคโนโลยีสารสนเทศ
โดย นางจารุภา สังขารมย

3. รายงานการว�จัย
การพัฒนาสมรรถนะ
และการสื่อสารของผูปฏิบัติหนาที่ประชาสัมพันธ
ระดับสำนักงานเขตพ�้นที่การศึกษา
สำนักงานเทคโนโลยีเพ�่อการเร�ยนการสอน
สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ�้นฐาน
ดานเทคโนโลยีสารสนเทศ
โดย นางจาร า สังขารมย

4. พมพครั้งที่ พ ศ
จำน น เลม
จัดพมพ สำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพ�้นฐาน
กระทร งศึกษา การ
พมพที่ รษัท ดอกค เมนท พลัส จำกัด สำนักงาน
เลขที่ อาคารนนทศร ั้น องที่
อยพ ลโย น ำ ลคค อำเภอลำลกกา
จัง ัด ทุม านี
การพัฒนาสมรรถนะดานเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
ของผูปฏิบัติหนาที่ประชาสัมพันธระดับสำนักงานเขตพ�้นที่การศึกษา

5. ประกาศค ูปการ
รายงานการวิจัย การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติ
หน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาฉบับนี้สาเร็จลุล่วงไปได้ด้วยดี ด้วยความกรุณา
อย่างยิ่งจากนายการุณ สกุลประดิษฐ์ อดีตเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน พิจารณาอนุมัติ
ให้เกิดโครงการฯซึ่งผู้วิจัยได้รับความกรุณาจากหม่อมหลวงปริยดา ดิศกุล ผู้ช่วยเลขานุการ
รัฐมนตรีว่าการกระทรวงศึกษาธิการได้กรุณาให้คาปรึกษาด้านวิทยากรฝึกอบรมจากโครงการ
สานพลังประชารัฐ และด้วยความอนุเคราะห์เป็นอย่างดีจากผู้ทรงคุณวุฒิทั้งสามด้าน ได้แก่
ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ดร.พิธาน พื้นทอง ผู้ตรวจราชการกระทรวงศึกษาธิการ
ดร.อเนก รัตน์ปิยะภาภร อดีตที่ปรึกษาด้านเทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอน นายสมเกียรติ สรรคพงษ์
ผู้อานวยการสานักเทคโนโลยีสารสนเทศเพื่อการเรียนการสอน รักษาการที่ปรึกษาปรึกษาด้านเทคโนโลยี
เพื่อการเรียนการสอน นางสาวจุฑามาศ ชีวิตโสภณ ผู้เชี่ยวชาญด้านพัฒนาหลักสูตรและสื่อการเรียนรู้
ด้านเทคโนโลยี ดร.ภูธร (จันทะหงษ์) ปุณยจรัสธารง ผู้อานวยการกลุ่มบริหารทั่วไป สานักพัฒนา
นวัตกรรมการจัดการศึกษา ด้านงานประชาสัมพันธ์ ได้แก่ นายประสิทธิ์ จันดา ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ
ด้านพัฒนาหนังสือและสื่ออื่นนายสนิท แย้มเกสร ผู้ช่วยเลขาธิการคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
ดร. จาลอง อนันตสุข หัวหน้าบรรณาธิการข่าว สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย กรมประชาสัมพันธ์
ดร.ระภีพรรณ ร้อยพิลา ผู้อานวยการกลุ่มอานวยการ สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษาสกลนคร
เขต 1 ดร. มณัญญาสิทธิสา ข้าราชการบานาญ อดีตนักประชาสัมพันธ์ชานาญการพิเศษ สานักงานเขตพื้นที่
การศึกษาประถมศึกษาอุบลราชธานี เขต 3 และด้านการพัฒนาข้าราชการและบุคลากรทางการศึกษา ได้แก่
ดร.ชูชาติ ทรัพย์มาก ผู้เชี่ยวชาญพิเศษด้านการบริหารทรัพยากรบุคคล ดร.สุเทพ ชิตยวงษ์
เลขาธิการคณะกรรมการการอาชีวศึกษา ดร.อรทัย มูลคา อดีตที่ปรึกษาด้านพัฒนาเครือข่ายและ
การมีส่วนร่วม สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน นางเพ็ญแข แต่งจันทร์ ผู้เชี่ยวชาญ
เฉพาะด้านการบริหารทรัพยากรบุคคล และ ดร.สังคม จันทร์วิเศษ ผู้อานวยการกลุ่มวิจัยและ
พัฒนาการบริหารทรัพยากรบุคคลที่ได้ให้ความอนุเคราะห์ประเมินเครื่องมือวิจัย และเป็นผู้ให้ข้อมูลในการ
ประเมินความเป็นไปได้ ในร่างโครงการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของ
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา รวมถึงผู้เชี่ยวชาญด้านการวิจัยและ
การวัดผล ซึ่งได้แก่ดร. ราชันย์ บุญธิมา อาจารย์ประจาภาควิชาบริหารการศึกษาและอุดมศึกษา
คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ดร. ชวลิต โพธิ์นคร ผู้เชี่ยวชาญด้านการพัฒนา
เครื่องมือวัดผล และ ดร. ชนาธิป ทุ้ยแป รองผู้อานวยการสานักทดสอบทางการศึกษา ตลอดจน
ดร. เบญจลักษณ์ น้าฟ้า ผู้เชี่ยวชาญพิเศษ สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และ
รองศาสตราจารย์ ดร. มารุต พัฒผล สาขาการวิจัยพัฒนาหลักสูตร มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ ที่ได้กรุณา
ตรวจและพิจารณารายงานวิจัยฯ
การพั นาสมรร นะดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ละการส่อสารของ ั นาที่ ระ าสัมพัน ระดั สานักงานเข พ�้นที่การศึกษา ก

6. ท้ายนี้ ยังได้รับความช่วยเหลือเป็นอย่างดียิ่งจากเจ้าหน้าที่และข้าราชการศูนย์สารนิเทศการศึกษา
ขั้นพื้นฐาน สานักอานวยการ นักประชาสัมพันธ์และผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ของสานักงานเขตพื้นที่
การศึกษาทั่วประเทศ สนับสนุนการวิจัยครั้งนี้จนสาเร็จลุล่วงตามวัตถุประสงค์ทุกประการ และ
ขอขอบพระคุณ ข้าราชการ บุคลากร และเจ้าหน้าที่ทุกท่านที่เกี่ยวข้องที่กรุณาให้ความอนุเคราะห์
หวังเป็นอย่างยิ่งว่า คุณค่าและประโยชน์อันได้จากรายงานการวิจัย การพัฒนาสมรรถนะ
ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่
การศึกษา ฉบับนี้ สามารถนาไปใช้ประโยชน์ได้กับองค์กร หน่วยงานและบุคคลต่าง และผู้ที่สนใจ
จักก่อให้เกิดประโยชน์สูงสุดต่อการพัฒนาบุคลากรต่อไป
นางจารุ า สังขารมย์
ผู้จัดทา
ตุลาคม
ข

7. บทสรปผูบร�หาร
การวิจัย เรื่อง การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีวัตถุประสงค์การวิจัยเพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัจจุบัน
และสภาพที่พึงประสงค์ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติ
หน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา 2) วิเคราะห์ความต้องการจาเปน
ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์
ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา และ 3) พัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามระดับ
ความต้องการจาเปน
การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร ในการวิจัยครั้งนี้ เปนการพัฒนา
คุณลักษณะเชิงพฤติกรรมที่เกี่ยวข้องกับการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 8 องค์ประกอบ ได้แก่
1) ความรู้พื้นฐานด้านเทคโนโลยี 2) การใช้เทคโนโลยีเพื่อการติดต่อสื่อสาร 3) การเข้าถึงและการประเมิน
สารสนเทศ 4) การจัดการสารสนเทศ 5) การผลิตและสร้างสรรค์สื่อสารสนเทศ
6) จรรยาบรรณในการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 7) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารเพื่อประสิทธิผลของงาน และ 8) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อเสริมสร้าง
สมรรถนะในการปฏิบัติงาน ผ่านแนวทางการพัฒนาสมรรถนะซึ่งประกอบด้วย การฝึกอบรม
ภายในองค์กร (In-house Training) การฝึกอบรมภายนอกองค์กร (External Training) การสอนงาน
หรือการแนะนางาน (Coaching) การเปนพี่เลี้ยง (Mentoring) การสับเปลี่ยนหมุนเวียนงาน
(job rotation) การมอบหมายงานให้ปฏิบัติ (Job Assignment) การมอบหมายให้ทาโครงการพิเศษ
(Special Assignment) การมอบหมายงานเปนทีม (Team Assignment) การเรียนรู้ด้วยตนเอง
(Self-Access) และการจัดการความรู้ (Knowledge Management )
การวิจัยในครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยแบบผสม (Mixed-method) ที่ใช้วิธีวิจัยเชิงปริมาณ และ
เชิงคุณภาพผสมผสานกัน โดยมีวิธีดาเนินการวิจัย 3 ขั้นตอน ได้แก่
ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาสภาพปัจจุบัน และสภาพที่พึงประสงค์ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ขั้นตอนที่ 2 วิเคราะห์ความต้องการจาเปนในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ
และการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ขั้นตอนที่ 3 พัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามระดับความต้องการจาเปน
จากผลการวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน และสภาพที่พึงประสงค์ในการพัฒนาสมรรถนะ และแนวทาง
การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับ
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษา พบว่า มีแนวทางการพัฒนาสมรรถนะที่เหมาะสม 4 แนวทาง ได้แก่
แนวทางการเรียนรู้ด้วยตนเอง (Self-Access) ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะความรู้พื้นฐาน
ด้านเทคโนโลยี และสมรรถนะจรรยาบรรณในการใช้เทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร
การพั นาสมรร นะดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ละการส่อสารของ ั นาที่ ระ าสัมพัน ระดั สานักงานเข พ�้นที่การศึกษา

8. แนวทางการฝึกอบรมภายในองค์กร (In-house Training) ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะ
การใช้เทคโนโลยีเพื่อการติดต่อสื่อสาร
แนวทางการฝึกอบรมภายนอกองค์กร (External Training) ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะการเข้าถึง
และการประเมินสารสนเทศ สมรรถนะการจัดการสารสนเทศ สมรรถนะการผลิตและสร้างสรรค์สื่อสารสนเทศ
และสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อประสิทธิผลของงาน
แนวทางการมอบหมายงานให้ปฏิบัติ (Job Assignment) ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะ
การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อเสริมสร้างสมรรถนะในการปฏิบัติงาน
โดยมีระดับความต้องการจาเป็นในการพัฒนาสมรรถนะเรียงลาดับจากมากไปน้อย ดังนี้
1) การผลิตและสร้างสรรค์สื่อสารสนเทศ 2) จรรยาบรรณในการใช้เทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร
3) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสารเพื่อเสริมสร้างสมรรถนะในการปฏิบัติงาน
4) การใช้เทคโนโลยีเพื่อการติดต่อสื่อสาร 5) การเข้าถึงและการประเมินสารสนเทศ 6) การจัดการสารสนเทศ
7) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อประสิทธิผลของงาน และ 8) ความรู้พื้นฐานด้านเทคโนโลยี
ตามลาดับ
ผลการวิจัยดังกล่าวนามาสู่การพัฒนาโครงการประชุมสัมมนาการประชาสัมพันธ์การขับเคลื่อน
การปฏิรูปการศึกษาตามนโยบายรัฐบาล โดยมีเป้าหมายเชิงปริมาณ คือ ข้าราชการ และบุคลากร
ทางการศึกษาผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ ของสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาจานวน 225 เขต
จานวน 450 คน และนักประชาสัมพันธ์และผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์จากส่วนกลาง จานวน 24 คน
รวมจานวนทั้งสิ้น 474 คน และมีเป้าหมายเชิงคุณภาพเพื่อให้ข้าราชการ และบุคลากรทางการศึกษาผู้ปฏิบัติ
หน้าที่ประชาสัมพันธ์ ของสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาได้รับการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ
และการสื่อสาร ระหว่างวันที่ 18 - 21 กรกฎาคม 2560 ณ โรงแรมรัชดาซิตี้ กรุงเทพมหานคร ซึ่งผล
การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับ
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาภายหลังการเข้าร่วมโครงการมีระดับเพิ่มสูงขึ้นทุกด้าน และมีระดับ
ความพึงพอใจในการเข้าร่วมโครงการโครงการประชุมสัมมนาอยู่ในระดับสูง
ผลการวิจัยเรื่อง การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของ
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา สามารถนาไปใช้ประโยชน์
ได้กับองค์กร หน่วยงานและบุคคลต่าง ๆ ได้ดังนี้
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
1. สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานสามารถนาสารสนเทศเกี่ยวกับแนวทาง
และวิธีการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของข้าราชการและบุคลากร
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ไปใช้ในการพัฒนากระบวนการอบรม และพัฒนาบุคลากร
ให้มีประสิทธิภาพ และเกิดประสิทธิผลสูงยิ่งขึ้น และการพัฒนาดังกล่าวจะมีความสอดคล้องกับ
บริบทในการปฏิบัติงานและความแตกต่างของบุคลากรไม่ว่าจะเป็นด้านอายุ ด้านประสบการณ์
การทางาน ด้านองค์ความรู้พื้นฐาน เป็นต้น
สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย กรมประชาสัมพันธ์
ค

9. 2. สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานสามารถนาผลการวิจัยเกี่ยวกับความต้องการจาเป็น
ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของข้าราชการและบุคลากรผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ ไปใช้ในการพัฒนาบุคลากรทางการศึกษาในสังกัดให้ตรงตามความต้องการรายบุคคล
ซึ่งจะช่วยลดการใช้งบประมาณได้
น งาน ก กั มา รฐาน า พนัก ระ าสัมพัน
องค์กร หรือหน่วยงานที่มีหน้าที่กากับ ดูแลมาตรฐานวิชาชีพนักประชาสัมพันธ์ และหน่วยงาน
ที่รับผิดชอบจัดการฝึกอบรมสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร สามารถนาผลการวิจัยไปใช้
ประกอบการพัฒนามาตรฐานอาชีพของนักประชาสัมพันธ์ได้
สานักงาน ข พื้น การศึกษา
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาสามารถประยุกต์ใช้การวิเคราะห์ความต้องการจาเป็น
ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของข้าราชการและบุคลากร
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ ไปใช้กับการพัฒนาด้านอื่นๆ และนาสารสนเทศที่ได้มาเป็นแนวทาง
ในการกาหนดนโยบายพัฒนาบุคลากรอย่างจริงจัง และต่อเนื่องจะส่งผลให้สานักงานเขตพื้นที่
การศึกษามีประสิทธิผลการดาเนินงานสูงขึ้น
การพั นาสมรร นะดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ละการส่อสารของ ั นาที่ ระ าสัมพัน ระดั สานักงานเข พ�้นที่การศึกษา

11. ื งาน การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์
ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
รา งาน นางจารุภา สังขารมย์
น งาน สานักเทคโนโลยีเพื่อการเรียนการสอน สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
รา งาน 2560
คาสาคั สมรรถนะ, ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร, ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์
คั
การวิจัย เรื่อง การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีวัตถุประสงค์การวิจัยเพื่อ 1) ศึกษาสภาพปจจุบัน
และสภาพที่พึงประสงค์ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติ
หน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา 2) วิเคราะห์ความต้องการจาเป็น
ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์
ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา และ 3) พัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของ
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามระดับความต้องการจาเป็น
การวิจัยในครั้งนี้ใช้ระเบียบวิธีการวิจัยแบบผสม (Mixed-method) ที่ใช้ทั้งวิธีวิจัยเชิงปริมาณ และ
เชิงคุณภาพผสมผสานกัน โดยมีวิธีดาเนินการวิจัย 3 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาสภาพปจจุบัน และ
สภาพที่พึงประสงค์ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ขั้นตอนที่ 2 วิเคราะห์ความต้องการจาเป็นในการพัฒนา
สมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงาน
เขตพื้นที่การศึกษา ขั้นตอนที่ 3 พัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามระดับความต้องการจาเป็น
โดยมีกลุ่มตัวอย่าง คือ ข้าราชการ และบุคลากรทางการศึกษา ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์จาก
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาทั่วประเทศ จานวน 474 คน ที่ได้มาจากการสุ่มแบบเจาะจง (Purposive
Sampling) ตามเกณ ์ ที่ผู้วิจัยกาหนดไว้ สถิติที่ใช้ ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเ ลี่ย ( x ) และ ส่วนเบี่ยงเบน
มาตรฐาน (S.D.) และการวิเคราะห์ความต้องการจาเป็น ใช้เทคนิค Modified Priority Needs Index
(PNImodified)
จากผลการวิเคราะห์สภาพปจจุบัน และสภาพที่พึงประสงค์ พบว่า แนวทางการเรียนรู้ด้วยตนเอง
(Self-Access) ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะความรู้พื้นฐานด้านเทคโนโลยี และสมรรถนะจรรยาบรรณ
ในการใช้เทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสาร แนวทางการฝึกอบรมภายในองค์กร (In-house Training)
ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีเพื่อการติดต่อสื่อสาร แนวทางการฝึกอบรมภายนอกองค์กร
(External Training) ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะการเข้าถึงและการประเมินสารสนเทศ สมรรถนะ
การจัดการสารสนเทศ สมรรถนะการผลิตและสร้างสรรค์สื่อสารสนเทศ และสมรรถนะการใช้เทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสารเพื่อประสิทธิผลของงาน และแนวทางการมอบหมายงานให้ปฏิบัติ
บทคัดยอ
การพั นาสมรร นะดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ละการส่อสารของ ั นาที่ ระ าสัมพัน ระดั สานักงานเข พ�้นที่การศึกษา ง

12. (Job Assignment) ควรใช้ในการพัฒนาสมรรถนะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อเสริมสร้าง
สมรรถนะในการปฏิบัติงาน โดยมีระดับความต้องการจาเป็นในการพัฒนาสมรรถนะเรียงลาดับ
จากมากไปน้อย ดังนี้ 1) การผลิตและสร้างสรรค์สื่อสารสนเทศ 2) จรรยาบรรณในการใช้เทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสาร 3) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ และการสื่อสารเพื่อเสริมสร้างสมรรถนะ
ในการปฏิบัติงาน 4) การใช้เทคโนโลยีเพื่อการติดต่อสื่อสาร 5) การเข้าถึงและการประเมินสารสนเทศ
6) การจัดการสารสนเทศ 7) การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อประสิทธิผลของงาน
และ 8) ความรู้พื้นฐานด้านเทคโนโลยี ตามลาดับ
จากนั้นนาผลการวิจัยข้างต้นมาพัฒนาโครงการประชุมสัมมนาการประชาสัมพันธ์การขับเคลื่อน
การปฏิรูปการศึกษาตามนโยบายรัฐบาล โดยมีข้าราชการ และบุคลากรทางการศึกษาผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ จานวน 474 คน เข้าร่วมโครงการ ซึ่งผลการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศ
และการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ภายหลังการเข้าร่วม
โครงการ มีระดับเพิ่มสูงขึ้นทุกด้าน และมีระดับความพึงพอใจในการเข้าร่วมโครงการ อยู่ในระดับสูง
จ

13. สารบัสารบัญ
หน้า
ประกาศคุณูปการ ก
บทสรุปผู้บริหาร ฃ
บทคัดย่อ ง
สารบัญ ฉ
สารบัญตาราง ซ
สารบัญแผนภาพ ซ
บทที่ 1 บทนา
ความเป็นมาและความสาคัญของปัญหา 1
วัตถุประสงค์ของการวิจัย 4
ขอบเขตของการวิจัย 4
ขอบเขตด้านเนื้อหา
ขอบเขตด้านประชากร กลุ่มตัวอย่างและกลุ่มผู้ให้ข้อมูล
4
7
นิยามศัพท์เฉพาะ
กรอบแนวคิดในการวิจัย
7
10
ประโยชน์ที่จะได้รับ 11
บทที่ 2 เอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง
ความหมายของเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 13
ความเป็นมาและความหมายของสมรรถนะ 14
สมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 20
แนวทางการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร 25
การวิเคราะห์ความต้องการจาเป็น 27
งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง 37
บทที่ 3 วิธีดาเนินการวิจัย
ขั้นตอนการดาเนินการวิจัย 43
ขั้นตอนที่ 1 ศึกษาสภาพปัจจุบัน และสภาพที่พึงประสงค์
ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของ
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา 47
การพั นาสมรร นะดานเทคโนโลยีสารสนเทศ ละการส่อสารของ ั นาที่ ระ าสัมพัน ระดั สานักงานเข พ�้นที่การศึกษา

14. สารบัญ ต่อ
ขั้นตอนที่ วิเคราะห์ความต้องการจาเป็นในการพัฒนา
สมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ขั้นตอนที่ 3 พัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่
การศึกษาตามระดับความต้องการจาเป็น
หน้า
3
ระยะเวลาในการทาวิจัย 56
บทที่ ผลการวิเคราะหข้อ ูล
ตอนที่ 1 การวิเคราะห์สภาพปัจจุบัน และสภาพที่พึงประสงค์
ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของ
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา 58
ตอนที่ การวิเคราะห์ความต้องการจาเป็นในการพัฒนา
สมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา 7
ตอนที่ 3 การวิเคราะห์การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับ
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามระดับความต้องการจาเป็น 1
บทที่ สรุป อภิปรายผล และข้อเสนอแนะ
สรุปผลการวิจัย 97
อภิปรายผลการวิจัย 111
ข้อเสนอแนะในการนาผลการวิจัยไปใช้ 114
บรรณานุกร 117
ภาคผนวก
ก ค ะผู้จัดทารายงานวิจัย และรายชื่อผู้ทรงคุ วุฒิ 125
ข เครื่องมือ
ค หนังสือขอความอนุเคราะห์ตรวจเครื่องมือ
และการประเมินโครงการ
ง รูปภาพกิจกรรมการอบรม
จ ประวัติผู้วิจัย
129
145
149
155
สารบั ตอ

15. สารบั ตารางสารบัญตาราง
ตารางที่
3 1
3
4 1
4
4 3
4 4
4
4
4 7
4
สรุปขั้นตอนการวิจัย วิธีดาเนินการและผลที่ได้รับ
ระยะเวลาในการวิจัย
ข้อมูลพื้น านของผู้ตอบแบบสอบถาม
สภาพปัจจุบันของสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
ของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
สภาพที่พึงประสงค์ของสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่
การศึกษา
แนวทางการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
ของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ผลการวิเคราะห์และการจัดลาดับการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับ
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ความเหมาะสมและความเป็นไปได้ในการนาไปใช้จริงของร่างโครงการ
พัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติ
หน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามระดับ
ความต้องการจาเป็นของผู้ทรงคุ วุฒิ
ค่าเฉลี่ยระดับสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของ
ผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาก่อน
และหลังเข้าร่วมโครงการ
ความพึงพอใจในการเข้าร่วมโครงการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับ
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
หน้า
44
59
60
65
69
76
84
92
95
แผนภาพที่
สารบัญแผนภาพ
กรอบแนวคิดในการวิจัย
การรอบรู้
1
23

17. การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสำานักงานเขตพื้นที่การศึกษา l 1
บทนำ
ควำมเป็นมำและควำมสำคัญของปัญหำ
ปัจจุบันโลกเริ่มเข้าสู่ยุคระบบเศรษฐกิจและสังคมดิจิทัลที่เทคโนโลยีดิจิทัลไม่ได้เป็นเพียง
เครื่องมือสนับสนุนการทางานเช่นที่ผ่านมาอีกต่อไป หากแต่จะหลอมรวมเข้ากับชีวิตคนอย่างแท้จริง
และจะเปลี่ยนโครงสร้างรูปแบบกิจกรรมทางเศรษฐกิจกระบวนการผลิต การค้า การบริการ และ
กระบวนการทางสังคมอื่น ๆ รวมถึงการมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างบุคคลไปอย่างสิ้นเชิง หลายประเทศ
ในโลกจึงต้องเร่งพัฒนา และนาเทคโนโลยีดิจิทัลมาใช้เป็นเครื่องมือสาคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนา
ประเทศ ทั้งในบริบทของการเพิ่มโอกาสในการพัฒนาทางเศรษฐกิจและสังคม รวมถึงการพัฒนา
ศักยภาพของคนในประเทศทั้งบุคลากรด้านเทคโนโลยี บุคลากรภาคเกษตร อุตสาหกรรม และบริการ
ตลอดจนคนทั่วไปที่จะต้องชาญฉลาด รู้เท่าทันสื่อ เท่าทันโลกเพื่อให้พร้อมต่อการเป็นทรัพยากรบุคคล
ที่มีคุณภาพของประเทศชาติได้อย่างแท้จริง
ประเทศไทยเป็นอีกหนึ่งประเทศที่กาลังก้าวเข้าสู่ยุคระบบเศรษฐกิจและสังคมดิจิทัล
ซึ่งรัฐบาลได้เล็งเห็นถึงความสาคัญในการเพิ่มขีดความสามารถทางการแข่งขันด้านเทคโนโลยีของ
ประเทศ โดยกาหนดนโยบาย ไทยแลนด์ ที่มุ่งให้องค์กร หน่วยงาน และบุคคลได้ใช้นวัตกรรม
เทคโนโลยีดิจิทัลมาเป็นเครื่องมือสาคัญในการยกระดับ และพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานทั้งด้านนวัตกรรม
ข้อมูล ทุนมนุษย์ ทรัพยากรอื่นๆ เพื่อขับเคลื่อนการพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมของประเทศ
ไปสู่ความมั่นคง มั่งคั่ง ยั่งยืน โดย “แผนพัฒนาดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม” มีเป้าหมายในภาพรวม
4 ประการ ได้แก่ 1.เพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันทางเศรษฐกิจของประเทศหันมาใช้เทคโนโลยี
ดิจิทัลเป็นเครื่องมือหลักในการสร้างสรรค์นวัตกรรมการผลิตการบริการ 2. สร้างโอกาสทางสังคม
อย่างเท่าเทียมด้วยข้อมูลข่าวสารและบริการต่าง ๆ ผ่านสื่อดิจิทัลเพื่อยกระดับคุณภาพชีวิตของ
ประชาชน 3. เตรียมความพร้อมให้บุคลากรทุกกลุ่มมีความรู้และทักษะที่เหมาะสมต่อการดาเนินชีวิต
และการประกอบอาชีพในยุคดิจิทัล และ 4.ปฏิรูปกระบวนทัศน์การทางาน การให้บริการของภาครัฐ
ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัลและการใช้ประโยชน์จากข้อมูล เพื่อให้การปฏิบัติงานเกิดความโปร่งใส
มีประสิทธิภาพและประสิทธิผล
การขับเคลื่อนนโยบาย ไทยแลนด์ ของรัฐบาลนอกจากจะให้ความสาคัญในการพัฒนา
ทรัพยากรบุคคลเพื่อเพิ่มขีดความสามารถทางเศรษฐกิจแล้ว จะเห็นได้ว่าเป้าหมายของนโยบาย
ในข้อที่ 4 ยังมุ่งการปฏิรูปกระบวนทัศน์การทางาน การให้บริการของภาครัฐ ด้วยเทคโนโลยีดิจิทัล
โดยพลเอก ประยุทธ์ จันทร์โอชา นายกรัฐมนตรี ได้กล่าวในการปาฐกถาพิเศษเรื่อง รัฐบาลดิจิทัล
กุญแจสู่ประเทศไทย 4.0 : Digital Government the Key success to Thailand 4.0 และ
ลงนามบันทึกข้อตกลงความร่วมมือการพัฒนาทักษะด้านเทคโนโลยีดิจิทัลสาหรับข้าราชการ
และบุคลากรภาครัฐ ซึ่งเป็นก้าวหนึ่งในการเปลี่ยนแปลงในส่วนราชการ ที่ต้องคานึงถึงความต้องการ
ของภาคประชาชน ปรับกระบวนการคิดของข้าราชการให้เป็น “ผู้นาการเปลี่ยนแปลง”
ด้วยการนาระบบดิจิทัลมาเสริมการทางาน ประกอบกับการส่งเสริมให้ข้าราชการมีหน้าที่ที่จะต้อง
บทที่ 1
บทนำ�

18. 2
พัฒนาตนเองเพื่อให้สามารถปฏิบัติงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ ต้องเรียนรู้ตลอดชีวิตและต้องทันสมัย
โดยคานึงถึงการทางานระหว่างคนรุ่นใหม่ คนรุ่นเก่า ที่จะต้องเตรียมพร้อมและก้าวเดินไปด้วยกัน
โดยเฉพาะหน่วยงานด้านการศึกษา ซึ่งมีบทบาทสาคัญในการกาหนดทิศทางของประเทศด้วย
การพัฒนาทรัพยากรบุคคลให้ตรงต่อความต้องการของสังคม กระทรวงศึกษาธิการมีนโยบาย
ในการจัดการศึกษา ตามนโยบาย ไทยแลนด์ ” ด้วยการขับเคลื่อนการปฏิรูปการศึกษาตาม
ยุทธศาสตร์ชาติระยะ 20 ป พ.ศ.2560-2579) รวมทั้งยุทธศาสตร์ของกระทรวงศึกษาธิการ 20 ป
ที่ได้มีการกาหนด ประเด็นยุทธศาสตร์และกลยุทธ์ ด้านการพัฒนาระบบบริหารจัดการ
ให้มีประสิทธิภาพ ด้านการพัฒนาและส่งเสริมการนาระบบดิจิทัลเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารมาใช้ในการบริหาร และการเรียนรู้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยมุ่งกลยุทธ์ในการพัฒนา
ระบบเครือข่ายอินเทอร์เน็ตเพื่อการศึกษาให้ครอบคลุม และมีเสถียรภาพ ตอบสนอง
ความต้องการใช้งาน และพัฒนาระบบฐานข้อมูลกลางด้านการศึกษาของประเทศให้เป็นเอกภาพ
และเป็นปัจจุบัน ทันต่อการใช้งานสร้างสื่อ คลังสื่อ และแหล่งเรียนรู้ดิจิทัลเทคโนโลยีที่สามารถ
เข้าถึงได้ง่ายและสะดวก และพัฒนาและส่งเสริมการใช้ดิจิทัลเทคโนโลยีในกระบวนการทางาน
และการบริการให้มีประสิทธิภาพ รวมถึงการจัดหาทรัพยากรพื้นฐานด้านดิจิทัลเทคโนโลยีเพื่อใช้
ในการบริหาร การบริการ และการเรียนรู้อย่างพอเพียง ทั่วถึงและเหมาะสมกับการแสวงหาความรู้
และจัดการองค์ความรู้อย่างต่อเนื่อง
จากยุทธศาสตร์ดังกล่าว ได้นาไปสู่ความต้องการบุคลากรที่มีความรู้ความสามารถ
ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารภายในองค์กรเพิ่มมากขึ้น เพื่อรองรับการทางานที่มี
ความทันสมัย โดยกาหนดยุทธศาสตร์ในด้านการพัฒนาข้าราชการ ครู และบุคลากรทางการศึกษา
ให้มีประสิทธิภาพด้วยรูปแบบที่หลากหลาย ซึ่งสอดคล้องกับเป้าหมายของแผนแม่บทเทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสาร (ฉบับที่ ) ของประเทศไทย พ.ศ. 2557- บนพื้นฐานของการพัฒนา
ด้าน ICT ในระดับประเทศควบคู่กับการพัฒนาด้าน ICT ในระดับท้องถิ่นในรูปแบบ Smart Province
ที่มีแนวคิดสาคัญในการพัฒนาผู้บริหารเทคโนโลยีสารสนเทศระดับสูง (CIO) รูปแบบการพัฒนา
สู่สังคมอุดมปัญญา และการปรับกระบวนทัศน์ให้ทันต่อพัฒนาการด้าน ICT โดยกรอบนโยบาย
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารระยะ พ.ศ. 2554- (ICT 2020) ของประเทศไทย
มีเป้าหมายสาคัญประการหนึ่ง คือ การพัฒนาแรงงานความรู้ (Knowledge Workers) ของประเทศ
ให้มีความรู้ความสามารถและความเชี่ยวชาญในระดับสากล สามารถตอบสนองกับการเปลี่ยนแปลง
ของเศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยีในศตวรรษที่ ได้อย่างเป็นระบบและเป็นรูปธรรม
กระทรวงศึกษาธิการได้กาหนดให้การดาเนินงานบริหารและการปฏิบัติข้อมูลข่าวสาร
เชิงยุทธศาสตร์ต้องเป็นไปเพื่อเพิ่มขีดความสามารถในการควบคุม คลี่คลาย และสร้างความเข้าใจ
ในข้อมูลข่าวสาร โดยจัดให้มีการวิเคราะห์ปัจจัย ด้านการเปลี่ยนแปลงและรูปแบบ โดยคานึงถึง
กระแสสังคม สถานการณ์เป็นหลัก นอกจากนี้ยังให้ความสาคัญกับการติดตามการเปลี่ยนแปลง
ด้านการพัฒนาเทคโนโลยีสารสนเทศและนวัตกรรม ซึ่งถือว่าเป็นสิ่งที่ส่งผลต่อความสาเร็จของ
องค์กร เนื่องจากสามารถทาให้ขีดความสามารถของการปฏิบัติภารกิจสูงขึ้นได้ การใช้ข้อมูล
ข่าวสารเป็นเครื่องมือให้บรรลุตามนโยบายและเป้าหมายตามยุทธศาสตร์ของกระทรวงศึกษาธิการ

19. การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสำานักงานเขตพื้นที่การศึกษา l 3
จาเป็นต้องคานึงถึงปัจจัยสาคัญในการปฏิบัติการด้านข้อมูลข่าวสารเพื่อรับมือต่อการเปลี่ยนแปลง
โดยบริหารจัดการข้อมูลข่าวสารให้เป็นระบบ มีมาตรฐาน มีการกาหนด และวางรูปแบบการรับ-ส่ง
ข้อมูลข่าวสารอย่างรอบด้าน รวดเร็ว และเป็นแบบ Real time รวมถึงต้องมีการดาเนินการ
ประชาสัมพันธ์ขององค์กรอย่างมีประสิทธิภาพ และเน้นการสื่อสารภายในและภายนอกองค์กร
ด้วยช่องทางการสื่อสารที่เป็นระบบ นาดิจิทัลเทคโนโลยีและการสื่อสารและมาช่วยปฏิบัติงาน
โดยกาหนดให้ทุกหน่วยงานมีแผนประชาสัมพันธ์ อาทิ เสมาสนเทศซึ่งเป็นการสื่อสารประชาสัมพันธ์
ภายในองค์กรและสร้างความเข้าใจในหน่วยงาน และประชาสนเทศเป็นการประชาสัมพันธ์สื่อสาร
ภายนอกองค์กรเพื่อสร้างความเข้าใจกับข้าราชการ บุคลากรทางการศึกษา และสาธารณชน
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน โดยศูนย์สารนิเทศการศึกษาขั้นพื้นฐาน
สานักอานวยการ มีบทบาทหน้าที่รับผิดชอบโครงการพัฒนาศักยภาพเครือข่ายประชาสัมพันธ์ของ
สานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน และพัฒนาข้าราชการ บุคลากร และผู้ที่ปฏิบัติหน้าที่
ด้านการประชาสัมพันธ์ให้มีความเข้าใจในสาระสาคัญ แนวคิด ทิศทางการประชาสัมพันธ์
รวมถึงวิสัยทัศน์ เป้าหมาย พันธกิจด้านยุทธศาสตร์การประชาสัมพันธ์ ที่สอดคล้องกับ
นโยบายรัฐบาลและแผนการประชาสัมพันธ์แห่งชาติ ฉบับที่ 5 (พ.ศ. 2559-2564) รวมถึง
การปฏิบัติงานที่เชื่อมโยงระหว่างภารกิจของสานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษา และสถานศึกษาร่วมกับหน่วยงานอื่นที่เกี่ยวข้องควบคู่กันไปด้วย
สืบเนื่องจากการปรับโครงสร้างและอัตรากาลังตามคาสั่งหัวหน้าคณะรักษาความสงบ
แห่งชาติ ที่ 0 ลงวันที่ เมษายน พ.ศ. 0 กาหนดให้มีการจัดตั้งสานักงานศึกษาธิการภาค
จานวน ภาค และสานักงานศึกษาธิการจังหวัด จานวน จังหวัด โดยให้กระทรวงศึกษาธิการ
ดาเนินการเกลี่ยอัตรากาลังภายในกระทรวงศึกษาธิการเพื่อนาไปกาหนดตาแหน่งอัตราดังกล่าว
ทาให้มีการปรับเปลี่ยนโยกย้ายบุคลากรผู้ปฏิบัติหน้าที่ด้านการประชาสัมพันธ์ของ
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาทั่วประเทศ ซึ่งมีทั้งผู้ที่ดารงตาแหน่งนักประชาสัมพันธ์เดิม และ
ผู้ที่ดารงตาแหน่งอื่น ๆ มาปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ โดยอาจจะมิได้พิจารณาจากพื้นฐานความรู้
ความสามารถทางด้านการประชาสัมพันธ์ และการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
เนื่องจากไม่ได้มีการกาหนดมาตรฐานสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
ที่จาเป็นสาหรับการทางานของบุคลากรทางการศึกษาระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
ของสานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานไว้อย่างชัดเจน
ดังนั้น ผู้วิจัยจึงเล็งเห็นถึงความสาคัญของการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ด้วยการนาแนวคิด
การวิเคราะห์สมรรถนะมาเป็นฐานในการจัดกิจกรรม กอบรมที่มีประสิทธิภาพ (Effective Training)
เพื่อมุ่งเน้นการพัฒนาบุคลากรทางการศึกษาให้สามารถปฏิบัติงานหรือกิจกรรม โดยใช้สมรรถนะ
ด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและ การสื่อสารให้เกิดประโยชน์สูงสุด ซึ่งจะส่งผลโดยตรงต่อ
ประสิทธิผลการดาเนินการด้านการประชาสัมพันธ์ในสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา สังกัดสานักงาน
คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานต่อไป

20. 4
วั ป ะสงค์ ำ ว ัย
การวิจัย เรื่อง การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา มีวัตถุประสงค์การวิจัย ดังนี้
1. ศึกษาสภาพปัจจุบัน และสภาพที่พึงประสงค์ในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยี
สารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
2. วิเคราะห์ความต้องการจาเป็นในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
3. พัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตามระดับความต้องการจาเป็น
ขอบเข ำ ว ัย
การวิจัย เรื่อง การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ได้กาหนดขอบเขตการวิจัย 3 ด้าน ได้แก่
1) ขอบเขตด้านเนื้อหา 2) ขอบเขตด้านประชากรและกลุ่มตัวอย่าง และ 3) ขอบเขตด้านระยะเวลา
ซึ่งมีรายละเอียดของขอบเขตการวิจัยในแต่ละด้าน ดังนี้
1 ขอบเข ดำนเนอหำ
การศึกษาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์
ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาในการวิจัยครั้งนี้ เป็นการศึกษาสมรรถนะตามกรอบสมรรถนะ
สาหรับข้าราชการพลเรือนไทยที่กาหนดโดยสานักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน
ซึ่งประกอบด้วย สมรรถนะหลัก และสมรรถนะประจากลุ่มงาน (สถาบันพัฒนาข้าราชการพลเรือน,
สานักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือน, 2552) ซึ่งมีรายละเอียดของสมรรถนะแต่ละส่วน ดังนี้
สม นะหลั สม นะ ไดแ 1) การมุ่งผลสัม ทธิ (Achievement Motivation)
2) การบริการที่ดี (Service Mind) 3) การสั่งสมความเชี่ยวชาญในอาชีพ (Expertise) 4) จริยธรรม
(Integrity) และ 5) ความร่วมแรงร่วมใจ (Teamwork)
สม นะป ะ ำ ลมงำน สม นะ ของกลุ่มงานเผยแพร่ประชาสัมพันธ์ (Public
Communication and Promotion) ได้แก่ 1) ความถูกต้องของงาน Concern for Order
2) ความมั่นใจในตนเอง Self Confidence และ 3) ศิลปะการสื่อสารจูงใจ Communication &
Influencing)
ขอบเขตเนื้อหาในการศึกษาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารในการวิจัย
ครั้งนี้ เป็นการศึกษาสมรรถนะเพิ่มเติมจากที่สานักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือนได้กาหนดไว้
โดยมุ่งเน้นการวิเคราะห์เนื้อหาจากจากเอกสาร และงานวิจัยที่เกี่ยวข้อง ซึ่งนอกจากจะวิเคราะห์
ความต้องการจาเป็นในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารโดยตรงแล้ว
ยังสามารถวิเคราะห์ความต้องการจาเป็นในการพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและ
การสื่อสารเพื่อส่งเสริมสมรรถนะหลัก และสมรรถนะประจากลุ่มงานของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ได้อีกทางหนึ่งด้วย โดยกรอบสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร

21. การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสำานักงานเขตพื้นที่การศึกษา l 5
ที่ใช้ในการวิจัยครั้งนี้ สังเคราะห์จากกรอบสมรรถนะขององค์กร หน่วยงาน นักวิชาการ และ
เอกสารต่าง ๆ ได้แก่ สถาบันคุณวุฒิวิชาชีพ (องค์การมหาชน) (2559) อนุชา โสมาบุตร (2556)
สาย น เป้าพะเนา (2554) ศกลวรรณ พาเรือง (2554) มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ (2552) Flanagan,
L., & Jacobsen, M. (2003) และBarbara O’Connor (2002) ซึ่งสามารถสรุปสมรรถนะด้าน
เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของบุคลากรด้านการศึกษา ได้ดังนี้
สม นะดำนเทค น ลยีสำ สนเท และ ำ ส่อสำ
1 ควำม น ำนดำนเทค น ลยี หมายถึง การใช้คอมพิวเตอร์ขั้นพื้นฐานประกอบ
การทางานต่างๆ อย่างมีประสิทธิภาพ
1.1. การใช้งานเครื่องคอมพิวเตอร์ (Hardware)
1.2. การใช้งานระบบปฏิบัติการ
1.3. การใช้งานอินเทอร์เน็ตเพื่อสืบค้นข้อมูล
1.4. การใช้โปรแกรมแสกนไวรัสผ่านระบบเครือข่าย
1.5. การตั้งกาหนดรูปแบบพิสูจน์ตัวตนเพื่อความปลอดภัย
1.6. การใช้โปรแกรมประมวลผลคา เช่น Word)
1.7. การใช้โปรแกรมตารางคานวณ เช่น Excel)
1.8. การใช้โปรแกรมนาเสนองาน เช่น PowerPoint)
1.9. การใช้งานปฏิทินออนไลน์
ำ เทค น ลยีเ ่อ ำ ด อส่อสำ หมายถึง การใช้เทคโนโลยีเพื่อการติดต่อสื่อสาร
กับผู้อื่นอย่างมีจรรยาบรรณ และมีประสิทธิภาพ
2.1. การใช้โทรศัพท์เคลื่อนที่
2.2. การใช้แอพลิเคชันบนโทรศัพท์เคลื่อนที่เพื่อการสื่อสาร
2.3. การใช้จดหมายอิเล็กทรอนิกส์
2.4. การทาธุรกรรมการเงินด้วยระบบอิเล็กทรอนิกส์
2.5. การใช้โปรแกรมประชุมทางไกลผ่านจอภาพ
ำ เขำ งและ ำ ป ะเมนสำ สนเท หมายถึง ประสิทธิภาพในการเข้าถึงสารสนเทศ
และการประเมินสารสนเทศก่อนการนาไปใช้
3.1 การเข้าถึงแหล่งสารสนเทศที่ถูกต้อง น่าเชื่อถือ
3.2 การเข้าถึงแหล่งสารสนเทศอย่างรวดเร็ว
3.3 การวินิจฉัยความน่าเชื่อถือหรือแยกแยะข้อมูลจริงกับข้อมูลที่เป็นเท็จ
3.4 การเลือกใช้หรือส่งต่อสารสนเทศอย่างมีวิจารณญาณ
ำ ัด ำ สำ สนเท หมายถึง การใช้เทคโนโลยีจัดการข้อมูลและสารสนเทศต่างๆ
อย่างเป็นระบบ และมีประสิทธิภาพ
4.1 การดัดแปลงสารสนเทศให้อยู่ในรูปดิจิตอล
4.2 การแปลงไ ล์เอกสารหรือรูปภาพเพื่อการใช้งาน
4.3 การใช้เทคโนโลยีจัดเก็บสารสนเทศอย่างเป็นระบบเพื่อการใช้งาน
4.4 การใช้เทคโนโลยีถ่ายโอนหรือสารองข้อมูลและสารสนเทศ

22. 6
4.5 การใช้คลาวด์คอมพิวติ้งในการทางาน หรือจัดเก็บสารสนเทศ
4.6 การใช้พื้นที่แบ่งปันข้อมูลออนไลน์
ำ ล และส ำงส ค์ส่อสำ สนเท หมายถึง การใช้เทคโนโลยีเพื่อการผลิต และ
นาเสนอสารสนเทศในรูปแบบต่างๆ อย่างเหมาะสม น่าสนใจและมีประสิทธิภาพ
5.1 การนาเสนอข้อมูล และสารสนเทศในรูปแบบตาราง หรือแผนภูมิ
5.2 การใช้โปรแกรมตกแต่งภาพ และข้อความ เช่น Photoshop Illustrator
5.3 การใช้โปรแกรมผลิต หรือตัดต่อภาพเคลื่อนไหว เช่น Movie Maker
5.4 การใช้โปรแกรมสร้างเว็บไซต์
ยำบ น ำ เทค น ลยี สำ สนเท และ ำ ส่อสำ หมายถึง ความรับผิดชอบ
ในการใช้เทคโนโลยี สารสนเทศและการสื่อสารอย่างระมัดระวัง ภายใต้ก หมายและศีลธรรมของ
สังคม
6.1 การเคารพสิทธิ และทรัพย์สินทางปัญญาของผู้อื่น
6.2 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศในการสื่อสารด้วยความสุภาพ
6.3 ความรับผิดชอบต่อข้อมูลและสารสนเทศที่นามาใช้
6.4 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารอย่างถูกต้องตามศีลธรรมและ
ก หมาย
ำ เทค น ลยีสำ สนเท และ ำ ส่อสำ เ ่อป ะสท ลของงำน หมายถึง
ความสามารถในการบริหารจัดการความรู้ และกระบวนการใช้เทคโนโลยี สารสนเทศและ
การสื่อสารเพื่อประโยชน์สูงสุดในการปฏิบัติงาน
7.1 การวางแผนกลยุทธ์ และวิธีการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
ในการดาเนินงาน
7.2 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเป็นเครื่องมือในการวางแผนงาน
7.3 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเป็นเครื่องมือในการปฏิบัติงาน
7.4 การสร้างเครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียนรู้โดยใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
7.5 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเพื่อแก้ไขปัญหาในการทางาน
7.6 การใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารเป็นเครื่องมือประเมินผลการดาเนินงาน
7.7 การประเมินประสิทธิภาพ และประสิทธิผลของการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ
และการสื่อสารในการปฏิบัติงาน
7.8 การสะท้อนผลการประเมินการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสาร
เพื่อการปรับปรุง และพัฒนา
ำ เทค น ลยีสำ สนเท และ ำ ส่อสำ เ ่อเส มส ำงสม นะ น ำ ป บั งำน
8.1 การมุ่งผลสัม ทธิ (Achievement Motivation)
8.2 การบริการที่ดี (Service Mind)
8.3 การสั่งสมความเชี่ยวชาญในอาชีพ (Expertise)
8.4 จริยธรรม (Integrity)
8.5 ความร่วมแรงร่วมใจ (Teamwork)

23. การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ระดับสำานักงานเขตพื้นที่การศึกษา l 7
8.6 ความถูกต้องของงาน Concern for Order
8.7 ความมั่นใจในตนเอง Self Confidence
8.8 ศิลปะการสื่อสารจูงใจ Communication & Influencing)
ขอบเข ดำนป ะ ำ ลม ัวอยำงและ ลม หขอมล
ขอบเขตด้านประชากร กลุ่มตัวอย่างและกลุ่มผู้ให้ข้อมูลของการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่
ประชากร ในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ ข้าราชการ และบุคลากรทางการศึกษาผู้ปฏิบัติ
หน้าที่ประชาสัมพันธ์ ของสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาจานวน 225 เขต สังกัดสานักงาน
คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐานซึ่งแบ่งออกเป็น สานักงานเขตพื้นที่การศึกษาประถมศึกษา
จานวน 183 เขต และสานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา จานวน 42 เขต รวมจานวนประชากร
ทั้งสิ้น 474 คน
กลุ่มตัวอย่าง ที่ใช้ในการเก็บข้อมูลด้วยแบบสอบถามในการวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ ข้าราชการ และ
บุคลากรทางการศึกษาผู้ปฏิบัติหน้าที่ประชาสัมพันธ์ จากการสานักงานเขตพื้นที่การศึกษาทั่วประเทศ
จานวน 225 เขต เขตละ 1 คน รวมจานวนทั้งสิ้น 225 คน
ขอบเข ดำน ะยะเวลำ
การวิจัย เรื่อง การพัฒนาสมรรถนะด้านเทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของผู้ปฏิบัติหน้าที่
ประชาสัมพันธ์ระดับสานักงานเขตพื้นที่การศึกษา ใช้ระยะเวลาการดาเนินงานทั้งสิ้น 12 เดือน
โดยข้อมูลที่ได้จากการวิจัย เป็นการเก็บข้อมูลจากผู้ทรงคุณวุฒิ ข้าราชการ และบุคลากร
ทางการศึกษา ในปงบประมาณ พ.ศ. 2560
นยำม ั ท์เ ำะ
สม นะ หมายถึง คุณลักษณะเชิงพ ติกรรมที่เป็นผลมาจาก ความรู้ Knowledge
ทักษะ Skills ความสามารถ Ability และคุณลักษณะอื่นๆ Other Characteristics ของบุคคล
ที่ทาให้บุคคลสามารถสร้างผลงานได้โดดเด่นกว่าคนอื่น ๆ ในองค์กร
สม นะ น ำ ป บั งำน หมายถึง คุณลักษณะเชิงพ ติกรรมเป็นผลมาจากความรู้
Knowledge ทักษะ Skills ความสามารถ Ability และคุณลักษณะอื่นๆ Other Characteristics
ของบุคคลที่เกี่ยวข้องกับการทางาน ซึ่งเป็นคุณลักษณะที่จาเป็นต่อการปฏิบัติงานเพื่อให้บรรลุ
เป้าหมายที่องค์กรกาหนดไว้ โดยจาแนกสมรรถนะในการปฏิบัติงาน ออกเป็น 2 ส่วน คือ สมรรถนะหลัก
และสมรรถนะประจากลุ่มงาน
สม นะหลั ( หมายถึง คุณลักษณะเชิงพ ติกรรม
ที่ข้าราชการพลเรือนไทยทุกคนจาเป็นต้องมีร่วมกันทั้งระบบ เพื่อเป็นการหล่อหลอมค่านิยม
และพ ติกรรมที่พึงประสงค์ในการปฏิบัติงานให้บรรลุเป้าหมายขององค์กรหรือหน่วยงาน
โดยสานักงานคณะกรรมการข้าราชการพลเรือนได้กาหนดสมรรถนะหลักไว้ 5 องค์ประกอบ
ได้แก่ 1) การมุ่งผลสัม ทธิ(Achievement Motivation) 2) การบริการที่ดี (Service Mind)