โครงงานเกษตรตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงแม่ริมวิทยาคม 2553

1. โรงเรียนแม่ ริมวิทยาคม
อาเภอแม่ ริม จังหวัดเชียงใหม่

2. โครงงานอาชีพ (เกษตร)
การปลูกผักบุ้งแซมข้ าวโพดหวาน
ระดับ มัธยมศึกษาตอนต้ น

3. ผู้รับผิดชอบโครงงาน
นิลุบล ไชยสมปาน ปานจันทร์ วัชรี เสวิน รัตนาภรณ์ วงศ์เสื อ
ครู วรรณพงษ์ เมืองเล็น
ครู ทปรึกษา
ี่

4. ทีมาและความสาคัญของโครงงาน
่
จากสภาวะทางสังคมและเศรษฐกิ จไทยในปั จจุ บน ที่ มีสภาพการ
ั
ดารงชีวตอยูท่ามกลางการแข่งขันกันทุกด้านเพื่อสรรหาทรัพยากร และปั จจัย
ิ ่
ที่เอื้ออานวยความสะดวก สาหรับตนเองและครอบครัว ประกอบกับกระแส
ความเจริ ญก้า วหน้ า ทางด้า นเทคโนโลยี ที่ ทัน สมัย ท าให้ ก ารด ารงชี วิ ต
ประจ าวัน ของคนไทยต้อ งต่ อ สู ้ แ ข่ ง ขัน กัน ทุ ก ด้า น ส่ ง ผลกระทบท าให้
เศรษฐกิ จในครอบครั วไม่สมดุ ล มี รายจ่ า ยมากกว่า รายรั บ หนี้ สิน เพิ่ มขึ้ น
พระบาทสมเด็ จ พระเจ้า อยู่หั ว ทรงมี พ ระราชด ารั ส เกี่ ย วกับ “เศรษฐกิ จ
พอเพียง” ซึ่งเป็ นปรัชญาที่ ชี้แนะแนวทางการดาเนิ นชีวตชาวไทยมานานกว่า
ิ
25 ปี ตั้งแต่ก่อนวิกฤติการณ์ทางเศรษฐกิจ ได้ทรงเน้นย้ าแนวทางการแก้ไข
เพื่อให้รอดพ้น และดารงอยู่ได้อย่างมันคงและยังยืนภายใต้กระแสโลกาภิ
่ ่
วัตน์และความเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ

5. การปลูกพืชผักเพื่อการบริ โภคเอง ก็เป็ นวิถีทางหนึ่ งที่สามารถ
ปฏิ บติได้ตามแนวทางเศรษฐกิ จพอเพียง นอกจากจะได้เรี ยนรู ้ วิชาการ
ั
เกษตรเกี่ ยวกับการปลูก ผัก จากการปฏิ บัติจริ งแล้ว ยังได้บริ โภคผัก ที่
ปลอดสารเคมี ช่วยครอบครัวประหยัด และยังหารายได้ระหว่างเรี ยน
โรงเรี ยนแม่ริมวิทยาคมมีนโยบายส่งเสริ มนาเอาปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
มาประยุกต์ใช้ในชี วิตประจาวัน กลุ่มผูทาโครงงานปั จจุบันเรี ยนอยู่ช้ ัน
้
มัธยมศึ กษาปี ที่ 3/6 จึ งทาโครงงานปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวาน โดย
้
การปฏิบติจริ ง และประยุกต์ ให้สอดคล้องกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
ั
สาหรับการดารงชีวตประจาวันได้
ิ

6. วัตถุประสงค์
„1.เพื่อศึกษาเรี ยนรู ้ทกษะวิธีการปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวาน
ั ้
„2.เพื่อใช้ในการบริ โภคในครอบครัวและจาหน่าย
„3.เพื่อประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับกิจกรรมการเกษตร
เป้ าหมาย
- เป้ าหมายเชิงปริมาณ
ปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวาน จานวน 4 แปลง
้
- เป้ าหมายเชิงคุณภาพ
นักเรี ยนมีความรู ้และทักษะเกี่ยวกับการปลูกผักบุงแซมข้าวโพด
้
หวาน และสามารถนาไปบริ โภคได้

7. สถานทีดาเนินการ
่
แปลงเกษตรโรงเรี ยนแม่ริมวิทยาคม อาเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่
ระยะเวลาทีดาเนินการ
่
เริ่ มทาโครงงานตั้งแต่วนที่ มิถุนายน 2553 ถึง กันยายน 2553
ั
ผลทีคาดว่ าจะได้ รับ
่
„1.นักเรี ยนมีความรู ้วธีการปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวาน
ิ ้
„2.นักเรี ยนมีปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวาน สาหรับใช้ในการบริ โภคในครอบครัว
้
และจาหน่าย
„3.นักเรี ยนสามารถประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับกิจกรรมการเกษตรได้

8. ขอบเขตของโครงงาน
ขอบเขตด้ านประชากร
ประชากรที่ใช้ในการทาโครงงานครั้งนี้ คือ แปลงผักบุงแซมข้าวโพดหวาน
้
จานวน 4 แปลงบริ เวณแปลงเกษตรโรงเรี ยนแม่ริมวิทยาคม
ขอบเขตด้ านเนือหา
้
การทาโครงงานครั้งนี้เป็ นการศึกษาเกี่ยวกับวิธีการปลูกผักบุงแซมข้าวโพด
้
หวานซึ่งมีเนื้อหาที่จะใช้ในการศึกษาครั้งนี้ดงนี้ ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง การ
ั
ปลูกผักบุง และการปลูกข้าวโพดหวาน
้
นิยามศัพท์ เฉพาะ
ในการทาโครงงานครั้งนี้ ผูทาโครงงานได้ใช้ศพท์บางคาในความหมายและขอบเขตจากัด ดังนี้
้ ั
ผักบุง หมายถึง ผักบุงใบไผ่เรี ยวมรกต หจก.พี เอ ซีดส์จากัด
้ ้
่
ข้าวโพดหวาน อยูใน ข้าวโพดหวานพันธุ์ซูเปอร์สวีทคอร์น
ั
ปุ๋ ยคอก หมายถึง มูลไก่ที่ใส่ กบแปลงปลูกผัก
คณะผูทาโครงงาน หมายถึง นักเรี ยนชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 3ที่ทาโครงงานจานวน 3 คน
้

9. วิธีการดาเนินงาน
1.ขั้นเตรียม
1.1 ประชุมปรึ กษาหารื อในกลุ่ม และปรึ กษาครู ที่ปรึ กษาหาแนวทางดาเนินกิจกรรม
การทาโครงงาน
1.2 วิเคราะห์ จุดแข็ง จุดอ่อน โอกาส อุปสรรค ของโครงงานปลูกผักบุงแซมข้าวโพด
้
หวานวางแผนการดาเนินงานปลูกปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวานและศึกษาเอกสารที่
้
เกี่ยวข้อง
2.ขั้นดาเนินงาน
2.1 เตรี ยม แปลงปลูกผักบุงและข้าวโพดหวานขนาดกว้าง 1 x 8 เมตร จานวน 4
้
แปลง ใส่ปุ๋ยคอก
2.2 หว่านเมล็ด ปลูกผักบุงและข้าวโพดหวานในแปลงและถอนแยกปลูก
้
2.3 ปฏิบติ ดูแล รักษา พรวนดิน กาจัดวัชพืช ใส่ปุ๋ย รดน้ า
ั
2.4 เก็บเกี่ยว นาไปผลผลิตไปบริ โภคและจาหน่าย

10. 3.ขั้นประเมินผล
3.1 รวบรวมข้อมูล
3.2 วิเคราะห์ขอมูล
้
3.3 สรุ ปและรายงานผล นาเสนอโครงงาน

11. การวิเคราะห์ จุดแข็งจุดอ่ อนข้ าวโพดหวาน(SWOT Analysis)
ปัจจัยภายใน
จุดแข็ง (Strength) จุดอ่ อน (Weakness)
1. เจริ ญเติบโตได้ดีทุกฤดูกาล 1. เก็บได้ไม่นาน (ใบเหลือง) สี ซีด
2. ปลูกง่าย โตเร็ ว (เมล็ด/กล้า) 2.ราคาถูกถ้าปลูกมาก
3. ทนทานต่อสิ่ งแวดล้อม 3.เน่าเร็ ว
4. ปลอดสารพิษ เนื่องจากปลูกเองไม่ใช้สารเคมี 4.มีหอยทากรบกวน
5. อายุการเก็บเกี่ยวสั้น
ปัจจัยภายนอก
โอกาส (Opportunity) อุปสรรค (Threat)
1. ผูคนนิยมบริ โภค
้ 1. แปลงเกษตรดินไม่ดี แน่นแข็ง
2. นาไปประกอบอาหารหลายชนิด 2. ต้องใส่ปุ๋ยคอกจานวนมาก
3. ฤดูฝนตลาดขาดผักเนื่องจากน้ าท่วม 3. การแข่งขันการตลาดสูงฤดูฝนผักในตลาดมี
4. ผูปกครอง โรงเรี ยนสนับสนุน
้ มาก
่
4. บ้านอยูไกลวันหยุดมาดูแลลาบาก

12. วัสดุอปกรณ์
ุ
1 จอบ
2 บัวรดน้ า
3 เมล็ดผักบุงใบไผ่เรี ยวมรกต
้
4 เมล็ดข้าวโพดหวานซุปเปอร์ สวีทคอร์น
5 ปุ๋ ยน้ าชีวภาพ
6 ปุ๋ ยคอกมูลไก่
7 เศษหญ้าแห้ง
8 ปุ๋ ยยูเรี ย
9 ปุ๋ ยหมัก

13. งบประมาณดาเนินการ
ที่ รายการ จานวน ราคาต่ อหน่ วย จานวนเงินบาท
1 เมล็ดข้าวโพดหวาน 1 ถุง 20 20
2 เมล็ดผักบุง
้ 1 ถุง 20 20
3 ปุ๋ ยคอกมูลไก่ 3 กส 30 90
4 ปุ๋ ยยูเรี ย 25 25
5 ค่าแรง 3 คน 150 450
6 ค่าน้ า 50 50
รวมต้ นทุน 655

14. การเก็บเกียว
่
ผักบุง เมื่ออายุได้ 35-40 วันนับจากหว่านเมล็ด เก็บเกี่ยว
้
ทั้ง 3 แปลงโดยการใช้มีดตัดและเด็ดยอด ให้เหลือใบติดโคนต้น
จานวน 3 ใบ จานวน 25 กิโลกรัม แล้วปล่อยให้ตนผักบุงแตกกอ ้ ้
รอเก็บเกี่ยวในรุ่ นที่ 2 และ 3 ต่อไป
่
ข้าวโพดหวานแต่ละพันธุ์วาเป็ นพันธุ์หนัก, เบา หรื อปาน
กลาง เช่ นพันธุ์ เบา อายุ 55-65 วัน พันธุ์ปานกลาง 70-85 วัน และ
พันธุ์ หนักตั้ง แต่ 90 วันขึ้ นไป เก็ บเกี่ ยวในเวลา เช้าตรู่ และรี บส่ ง
ตลาดทันที ไม่ ค วรทิ้ ง ไว้เ กิ น 24 ชั่ว โมง เพราะจะท าให้ น้ า ตาล
ลดลง

15. ราคาจาหน่ายในท้องตลาด
ผักบุงเฉลี่ยกิโลกรัมละ 20 บาท คิดเป็ นเงิน 800
้ บาท
ข้าวโพดหวานเฉลี่ยกิโลกรัมละ 12 บาท คิดเป็ นเงิน 420 บาท
รวม 1220 บาท
การคานวณกาไร-ขาดทุน
ราคาจาหน่าย 1220 บาท
ราคาต้นทุน 655 บาท
กาไร = ราคาจาหน่าย ‟ ราคาต้นทุน
= 1220 - 655
กาไร = 565 บาท
เปอร์เซ็นต์กาไร = กาไรที่ได้ x 100
ราคาต้นทุน
= 565 x 100
655
กาไร = 86.26 เปอร์เซ็นต์

16. ปัญหา
1. ดินขาดความอุดมสมบูรณ์ แน่นแข็งมาก
2. ผักกวางตุงมีหอยทากรบกวน
้
3. ผักบุงมีราแป้ งขาวรบกวนทาให้ผกไม่ค่อย สวย
้ ั
4. น้ าไหลไม่สม่าเสมอ
่
5. บ้านนักเรี ยนอยูไกลการเดินทางดูแลวันหยุดไม่สะดวกเท่าที่ควร
ข้ อเสนอแนะ
1. ใส่ปุ๋ยคอก ปุ๋ ยหมัก เพื่อปรับปรุ งดิน
2. กาจัดหอยทากโดยการใช้สมันไพร หรื อกาจัดด้วยมือ
3. อย่าหว่านเมล็ดผักบุงแน่นเกินไป
้
4. ใช้วสดุคลุมดินเพื่อป้ องกันการระเหยน้ า
ั
5. นักเรี ยนปลูกผักที่บานแล้วครู ออกไปนิเทศให้คาปรึ กษา
้

17. สรุป อภิปรายผล และข้ อเสนอแนะ
สรุป
การทาโครงงานครั้งนี้ มีวตถุประสงค์เพื่อศึกษาเรี ยนรู ้ทกษะวิธีการปลูกปลูกผักบุง
ั ั ้
แซมข้าวโพดหวานเพื่อใช้ในการบริ โภคในครอบครัวจาหน่าย และเพื่อประยุกต์ใช้ปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียงกับกิจกรรมการเกษตร คณะผูทาโครงงานได้รวบรวมข้อมูลด้วยตนเองจาก
้
การสังเกตและ การปฏิบติจริ งมาวิเคราะห์ดวย ร้อยละ และบรรยายสรุ ปได้ดงนี้
ั ้ ั
การคานวณค่าใช้จ่ายและกาไรขาดทุน
จากการปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวานจานวน 4 แปลง การลงทุน จานวน 655บาท
้
จาหน่ายผักบุงคิดเป็ นเงิน 800บาท และ จาหน่ายข้าวโพดหวานคิดเป็ นเงิน 420 บาทรวม เป็ นเงิน
้
1220บาท ได้กาไร 565 บาท คิดเป็ นร้อยละ 86.26
อภิปรายผล
จากการดาเนินโครงงานปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวานทาให้ นักเรี ยนมีความรู ้และทักษะ
้
ในการ ปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวาน เช่น พันธุ์ผกบุง และข้าวโพดหวาน วิธีการเตรี ยม
้ ั ้
ดิ น ทัก ษะการหว่ า นเมล็ ด การดู แ ลรั ก ษา การรดน้ า การใส่ ปุ๋ ย โรคและศัต รู ผ ัก
ตลอดจนการเก็บเกี่ยว ทาให้นกเรี ยนมีผกบุงและข้าวโพดหวานปลอดสารพิษบริ โภค
ั ั ้

18. จาหน่าย สามารถประยุกต์ใช้หลักปรัชญา
เศรษฐกิจพอเพียง 3 ห่วง 2 เงื่อนไข กับกิจกรรมการปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวานโดยยึด
้
กรอบความพอประมาณ ได้แ ก่ การท ากิ จ กรรมโครงงานปลู ก ผัก จ านวน 4 แปลง ให้
พอเหมาะกับเวลา แรงงาน ความสามารถของนักเรี ยนงบประมาณที่มีอยู่ กรอบความมีเหตุ
มีผล ได้แก่ กิจกรรมการปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวาน เพื่อได้ผกปลอดสารเคมีบริ โภคและ
้ ั
จาหน่าย เพื่อศึกษาความรู ้และทักษะในการปลูกผัก เพื่อฝึ กการทางานเป็ นกลุ่ม
กรอบการมีภูมิคุมกันที่ดีในตนเอง ได้แก่ การปลูกผักปลอดสารเคมีกินเองโดยไม่ตองได้ซ้ื อ
้ ้
การไม่เป็ นหนี้ สิน การไม่ใช้สารเคมีในการเกษตร การใส่ ปุ๋ยหมักที ผลิตเอง กิ จกรรมการ
ปลูกผักทาให้ร่างกายแข็งแรง สุ ขภาพจิตดี เงื่อนไขความรู ้ ได้แก่ นักเรี ยนมีความรู ้ ความรู ้
และทักษะในการปลูก ผักบุงและข้าวโพดหวานได้แก่ พันธุ์ผกบุงและข้าวโพดหวาน การ
้ ั ้
เตรี ยมดิน การหว่านเมล็ด การดูแลเอาใจใส่ การรดน้ า การใส่ปุ๋ย โรคและศัตรู ผก ตลอดจน
ั
การเก็บเกี่ ยว ฯลฯ เงื่อนไขคุณธรรม ได้แก่ นักเรี ยนมีความรับผิดชอบ ความขยัน อดทน
เสี ยสละ ไม่เห็นแก่ตว มีความสามัคคี มีนิสยประหยัด อดออม รู ้จกการทางานเป็ นกลุ่ม
ั ั ั

19. ซึ่ งจะเห็ นได้ว่าจากการทาโครงงานเกษตรโดยการปลูกผักบุงแซมข้าวโพด-
้
หวานสามารถประยุกต์ ให้สอดคล้องกับ หลัก ปรั ชญาเศรษฐกิ จ พอเพีย ง 3 ห่ วง 2
เงื่อนไขได้ ทาให้คณะผูทาโครงงาน เห็นแนวทางแบบอย่างในการประยุกต์ใช้ปรัชญา
้
เศรษฐกิจพอเพียงกับกิจกรรมการเกษตรและกิจกรรมอื่นๆในการดารงชีวิตประจาวันได้
อย่างสมดุล เหมาะกับสภาพทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรมให้อย่างยังยืน
่
ข้ อเสนอแนะ
1. ควรประยุกต์ใช้ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงในการดารงชีวตทุกกิจกรรม
ิ
2. ควรทาโครงงานปลูกผักที่บริ โภคในครัวเรื อนเป็ นประจา เช่น ตะไคร้ ข่า ขิง ผัก
เชียงดา มะเขือเปราะ พริ กขี้หนู หรื อผักอื่นๆที่ปลอดสารพิษ
3. ควรส่งเสริ มการปลูกผักที่บานนักเรี ยนแล้วครู ออกไปนิเทศให้คาปรึ กษาเพื่อที่จะ
้
ทาให้นกเรี ยนได้บริ โภคในครัวเรื อน
ั
4. ควรมีการปรับปรุ งดิน แปลงเกษตร โดยการใช้ปุ๋ยคอก หรื อปุ๋ ยอินทรี ยเ์ ป็ นหลัก
สาหรับปุ๋ ยยูเรี ยสามารถใช้ได้ดีและสะดวกควรค่อยลดปริ มาณลง เพื่อให้คุณสมบัติทางกายภาพ
ของดินดีข้ ึน

20. สรุป
การคานวณค่าใช้จ่ายและกาไรขาดทุน
จากการปลูกผักบุงแซมข้าวโพดหวานจานวน 4
้
แปลง การลงทุน จานวน 655 บาท จาหน่ า ย
ผักบุงคิดเป็ นเงิน 800 บาท และ ข้าวโพดหวาน
้
คิดเป็ นเงิน 420 บาทรวม เป็ นเงิน 1220 บาท
ได้กาไร 565บาท คิดเป็ นร้อยละ 86.26

21. จากประเมินผลการดาเนินงานปลูกผักบุ้งและข้ าวโพดหวาน
พบว่านักเรี ยนมีความรู ้เกี่ยวกับปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และมี
ความพึงพอใจในการทาโครงงานโดยภาพรวมระดับมากที่สุด
ร้อยละ 66.67 ส่ วนด้าน ความถนัด สนใจในการปลูกผักบุงและ ้
ข้าวโพดหวาน วิธีการปลูกง่าย ผลผลิตผักบุงข้าวโพดหวานมี
้
คุ ณภาพ ความรู ้ ในการปลูกผักบุ งข้าวโพดหวาน การปลูกพื ช
้
แซม ระดับมากร้ อ ยละ 100.00 ขณะเดี ย วกัน การปฏิ บัติ ดู แ ล
รักษาแปลงปลูก การใส่ ปุ๋ย ความร่ วมมือสมาชิ กในกลุ่มอยู่ใน
ระดับมากร้อยละ 66.67 ขณะที่การเตรี ยมดิ นสะดวก การ
ป้ องกันกาจัดศัตรู ผกบุง ข้าวโพดหวาน ระดับปานกลางร้อยละ
ั ้
66.67 สาหรับการกาจัดวัชพืช ระดับปานกลางร้อยละ 100.00

22. ประโยชนทีได้ จากการดาเนินโครงงาน
่
นักเรี ยนมีความรู้และทักษะในการปลูกผักบุงและ
้
ข้าวโพดหวาน ได้แก่ พันธุผกบุงและข้าวโพดหวาน การ
์ ั ้
เตรี ยมดินการหว่านเมล็ด การดูแลเอาใจใส่ การรดน้ าการ
ใส่ปุ๋ยการเก็บเกี่ยว มีปลูกผักบุงและข้าวโพดหวาน ปลอด
้
สารพิษเพื่อบริ โภคและจาหน่าย สามารถประยุกต์ใช้หลัก
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง 3 ห่วง 2 เงื่อนไข กับกิจกรรม
การปลูกผักบุงและข้าวโพด เห็นแนวทางประยุกต์ใช้
้
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงกับกิจกรรมอื่นๆในการ
ดารงชีวิตประจาวันได้

23. ภาพกิจกรรม

24. เตรียมแปลงปลูกพร้ อม ใส่ ปยคอก
ุ๋

25. โรยเมล็ดผักบุ้งเป็ นแถว พร้ อมกับหยอดเมล็ดข้ าวโพดหวาน

26. ข้ าวโพดหวานอายุ 28 วัน

27. เก็บเกี่ยวผักบุง ในรุ่ นที่ 1
้

28. ผักบุ้งอายุ 28 วัน เก็บเกียวบริโภคและจาหน่ าย
่

29. ผักบุ้งขนาดพอเหมาะนาไปบริโภค

30. เก็บเกียวผักบุ้งโดยการเด็ดยอดเพือให้ แตกยอดใหม่
่ ่

31. ข้ าวโพดอายุ 50 วัน

32. ร่ องรอยหนูกดแทะฝักข้ าวโพด
ั

33. หนูกดแทะฝักข้ าวโพด
ั

34. เก็บผลผลิตไปบริโภคและจาหน่ าย

35. ข้ าวโพดหวานอายุ 65 วัน เก็บเกียวได้
่

36. ข้ าวโพดหวานอายุ 65 วัน เก็บเกียวได้
่

37. ขอบคุณคะ
่