Over-parenting, also known as helicopter parenting, can have negative consequences for children's development by not allowing them to experience failure or frustration. When parents are over-involved and solve all their children's problems, it hinders the children's ability to develop resilience and self-regulation. Research shows that children of over-involved parents tend to have higher levels of anxiety, depression, low self-efficacy, and poor peer relationships. While parental involvement is important, too much protection can increase children's sense of entitlement and dependence on parents. It is better to teach children how to face problems themselves to develop the skills needed to thrive independently.
The teacher loves their job and students, but is considering leaving due to a lack of respect. The teacher has witnessed a steady decline in respect over their four years as a teacher. The teacher provides a list of ways respect could be improved, such as respecting teachers' time by not requiring unpaid overtime, respecting their qualifications by paying them enough to not require second jobs, respecting their health by not overloading them, and respecting their teaching methods by reducing micromanaging. The teacher argues that with more respect and support for teachers, they would have the best job, students' needs could be better met, and fewer teachers would experience burnout or feel they need to leave the profession.
Learning a foreign language provides several cognitive, academic, career, and social benefits according to the author. It can make you smarter through improved problem-solving and reasoning skills, boost academic achievement, and provide professional advantages through increased job opportunities in a globalized world. Speaking another language also allows you to access more international education, information, and social/cultural experiences while strengthening national security. Overall, being multilingual enriches life by opening doors to communicate with more people around the world.
Learning a foreign language provides several cognitive, academic, career, and social benefits according to the author. It can make you smarter through improved problem solving and reasoning skills, boost academic achievement, and provide professional advantages through increased job opportunities in a globalized world. Speaking an additional language also allows you to access more international education, information, and social/cultural experiences while strengthening national security. Overall, becoming multilingual enriches life by opening doors to communicate with more people around the world.
School exclusion rates in England are rising, disproportionately impacting students with special needs, from disadvantaged backgrounds, or ethnic minorities. Exclusions often result from minor misbehaviors but have severe consequences, linking to issues like knife crime and drug trafficking. Vulnerable students feel their voices are disregarded in schools, where a zero-tolerance approach dominates over understanding the trauma many experience. Alternative approaches that train former excluded students to mentor current ones and address underlying needs through relationship-building may be more effective than exclusionary practices at reengaging students in learning and achieving social justice through education.
England has looked to Shanghai's education system as a model for improving math scores on international tests. However, research found that English schools adopting Shanghai-style "mastery math" teaching saw no significant change in test scores. While particular Shanghai methods like mathematical talk show promise, broader factors influence test performance. The article suggests England could learn from high-performing countries like Switzerland that support teachers and emphasize good outcomes for all students, not just high achievers. Overall, schools may benefit more from focusing on each student's potential rather than international rankings.
1) Appalachian attitudes towards technology are more sophisticated than stereotypes suggest, with many intentionally choosing how much and how to use technology due to concerns about privacy and the harmful effects of misuse.
2) A study found Appalachians expressed themes of "resistance" to the idea that more technology is always better and "navigation" regarding intentional choices about technology use. They carefully consider privacy sacrifices required.
3) Appalachian values of humor, privacy, and self-reliance factor into their technology views, with some using humor to resist unwelcome intrusions and prioritizing minimizing involvement with technology.
1) Schools are legally required to promote moral development in students, but there is little agreement on what this involves or how to teach morality.
2) The document discusses recent government initiatives around values education and character development, but argues these have little to do with teaching morality. True morality involves subscribing to ethical standards in a particular way and seeing their violation as punishable.
3) Schools have a role in passing on a "common morality" around standards like not harming others or breaking promises. They can do this through "moral formation" like modelling good behavior, and "moral inquiry" like discussion to understand justification of moral values.
1) Schools are legally required to promote moral development in students, but there is little agreement on what this involves or how to teach morality.
2) The document discusses recent government initiatives around values education and character development, but argues these have little to do with teaching morality. True morality involves subscribing to ethical standards in a particular way and seeing their violation as punishable.
3) Schools have a role in passing on a "common morality" around standards like not harming others or breaking promises. They can do this through "moral formation" like modelling good behavior, and "moral inquiry" like discussion to understand justification of moral values.
1) Schools are legally required to promote moral development in students, but there is little agreement on what this involves or how to teach morality.
2) The document discusses recent government initiatives around values education and character development, but argues these have little to do with teaching morality. True morality involves subscribing to ethical standards in a particular way and seeing their violation as punishable.
3) Schools have a role in passing on a "common morality" around standards like not harming others or breaking promises. They can do this through "moral formation" like modelling good behavior, and "moral inquiry" like discussion to understand justification of moral values.
1) Schools are legally required to promote moral development in students, but there is little agreement on what this involves or how to teach morality.
2) The document discusses recent government initiatives around values education and character development, but argues these have little to do with teaching morality. True morality involves subscribing to ethical standards in a particular way and seeing their universal application.
3) Schools have a role in passing on a "common morality" around standards like not harming others or breaking promises. This requires both "moral formation" through modeling good behavior, and "moral inquiry" where students discuss and reflect on moral values and their justification.
1) Admissions decisions at top universities like Harvard are made through a holistic process, not based solely on merit, and involve discussions between admissions officers.
2) Many qualified applicants are rejected each year, including some with perfect SAT scores or who are high school valedictorians.
3) Looking at individual admissions files will not reveal why some students were accepted while others were not, as the process is complex and considers both academic and personal factors.
1) Admissions decisions at top universities like Harvard are made through a holistic process, not based solely on merit, and involve discussions between admissions officers.
2) Many qualified applicants are rejected each year, including some with perfect SAT scores or who are high school valedictorians.
3) Looking at individual admissions files will not reveal why some students were accepted while others were not, as the process is complex and considers both academic and personal achievements.
1. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 1
ΣΑ ΦΤΛΑ ΣΗ ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ
Tρόποσ αξιολόγθςθσ ςε αδίδακτο λογοτεχνικό κείμενο:
Για τθν εξζταςθ του μακιματοσ τθσ Νζασ Ελλθνικισ Λογοτεχνίασ ςτθν Αϋ Σάξθ Ημερθςίου και ςτθν Αϋ
Σάξθ Εςπερινοφ Γενικοφ Λυκείου δίνεται ςτουσ μακθτζσ αδίδακτο κείμενο, ομοειδζσ ι ομόκεμο με τισ
διδακτικζσ ενότθτεσ που ζχουν διδαχκεί («Σα φφλα ςτθ λογοτεχνία», «Παράδοςθ και μοντερνιςμόσ ςτθ
νεοελλθνικι ποίθςθ» και «Θζατρο»).
1. ε περίπτωςθ που το κείμενο αναφζρεται ςτισ κεματικζσ ενότθτεσ «Σα φφλα ςτθ Λογοτεχνία» και
«Θζατρο», οι μακθτζσ καλοφνται:
α) να επιςθμάνουν τα πρόςωπα που αναφζρονται ςτο κείμενο και να τα εντάξουν ςτον τόπο και
ςτον χρόνο τθσ αφιγθςθσ·
β) να διακρίνουν και να περιγράψουν ζνα ι δφο λογοτεχνικοφσ χαρακτιρεσ, κάνοντασ αναφορζσ ςτισ
ςχζςεισ των δφο φφλων, ςτον κοινωνικό τουσ ρόλο ι ςε κοινωνικά ςτερεότυπα ςχετιηόμενα με το κζμα
του κειμζνου, και να αιτιολογιςουν τισ απαντιςεισ τουσ με αντίςτοιχεσ παραπομπζσ ςτο κείμενο·
γ) να βρουν τον αφθγθτι τθσ ιςτορίασ και να αλλάξουν το πρόςωπο του αφθγθτι ϊςτε να φανεί θ
αντίςτοιχθ αλλαγι ςτθν οπτικι τθσ αφιγθςθσ ι να μετατρζψουν το διαλογικό μζροσ του κειμζνου ςε
ςυνεχι αφθγθματικό λόγο·
δ) να διατυπϊςουν ςε μία ι δφο παραγράφουσ τθν άποψι τουσ για το περιεχόμενο του κειμζνου
ςυςχετίηοντάσ το με τισ αντιλιψεισ τθσ εποχισ μασ.
Οι ερωτιςεισ υπό τα ςτοιχεία «α» και «β» βακμολογοφνται με 50 μονάδεσ (α = 25 μονάδεσ + β = 25
μονάδεσ) και οι ερωτιςεισ υπό τα ςτοιχεία «γ» και «δ» βακμολογοφνται επίςθσ με 50 μονάδεσ (γ= 25
μονάδεσ + δ= 25 μονάδεσ).
2. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 2
ΣΑ ΦΤΛΑ ΣΗ ΛΟΓΟΣΕΧΝΙΑ
Α) Πριν από τθν ανάγνωςθ
Διαβάςτε το ακόλουκο απόςπαςμα από τθ Μιδεια του Ευριπίδθ, όπου
προβάλλεται θ άποψθ για τθ δυςτυχιςμζνθ ηωι τθσ γυναίκασ.
Ευριπίδθ, Μιδεια 230-251:
Απ' όλα πόχουνε ψυχι και γνϊςθ,
εμείσ, γυναίκεσ, είμαςτε το πλάςμα
το πιο άκλιο. Με χριματα περίςςια,
πρϊτθ χρεία ν' αγοράςουμε τον άντρα
και να βάλουμε αφζντθ ςτο κορμί μασ·
το ζνα κακό χειρότερο από τάλλο!
Μα ο κόμποσ είναι αλλοφ: κα βγει καλόσ;
κα βγει κακόσ; Γιατί, να τον χωρίςει,
θ γυναίκα δεν τόχει ςε τιμι τθσ·
να τον απαρνθκεί, κα πεισ· πιο ηόρικο.
Ασ ζρκουμε και ςτο άλλο: ε ςυνικειεσ
και ςε νόμουσ καινοφργιουσ κακϊσ μπαίνει,
μάντιςςα πρζπει νάναι για να ξζρει,
μια και δεν τθσ το μάκανε ςτο ςπίτι,
πϊσ να φερκεί με τον ομόκοιτό τθσ.
Βγάλαμε πζρα τθ δουλειά; υγκάνει
ςτον κοινό βίο ο άντρασ μασ; θκϊνει
αβίαςτα το ηυγό; Γεια και χαρά μασ!
Ειδαλλιϊσ, ζνασ κάνατοσ μασ πρζπει.
Ο άντρασ δα, ςα βαρεκεί το ςπίτι,
ζξω κα πάει τθ ςκάςθ του να γιάvει
με ςυνανάκροφο μαηί ι με φίλο·
όμωσ εμείσ ςε μια ψυχι τα μάτια
πρζπει να τα βαςτοφμε καρφωμζνα.
Ζχουν να πουν ακίντυνα τθ ηιςθ
πϊσ τθν περνοφμε ςτο ςπίτι, τθν ϊρα
ποφ εκείνοι πολεμοφν με το κοντάρι.
Ανόθτοσ ςτοχαςμόσ! Σι κάλλιο κάχα
τρεισ να ςτακϊ φορζσ πλάι ςτθν αςπίδα
παρά μια και μονάχθ να γεννιςω.
Ακρόαςθ του τραγουδιοφ: Μαίρθ Παναγιωταρά (Μια μζρα μιασ Μαίρθσ) του
Λουκιανοφ Κθλαθδόνθ
http://www.youtube.com/watch?v=hKiEnKjqpgE
Θζματα για ςυηιτθςθ:
Ποιεσ κοινωνικζσ προκαταλιψεισ και ςτερεότυπα για τθ κζςθ και το ρόλο
των γυναικϊν των παλαιότερων εποχϊν εντοπίηετε; Ποιεσ από αυτζσ
αναπαράγονται μζχρι ςιμερα και ποιεσ όχι;
Ποια ςτερεότυπα για το ρόλο του άνδρα επικρατοφςαν παλιότερα και ποια
ςιμερα;
3. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 3
Διαβάςτε το ακόλουκο απόςπαςμα από το διαςκευαςμζνο Άρκρο «Η αντίλθψθ
τθσ αρρενωπότθτασ και τθσ κθλυκότθτασ», τθσ εφθμερίδασ Ελευκεροτυπία
(3/10/2011).
(Μπορείτε να διαβάςετε ολόκλθρο το άρκρο ςτθν ιςτοςελίδα
http://dialogoi.enet.gr/post)
«Η αντίλθψθ τθσ αρρενωπότθτασ και τθσ κθλυκότθτασ»
Σα ςτερεότυπα για το φφλο αναφζρονται ςτισ ςτάςεισ και τισ αντιλιψεισ ςχετικά με τθν
αρρενωπότθτα και τθ κθλυκότθτα. Η διαμόρφωςθ των πεποικιςεων αυτϊν ενζχει ζντονα
πολιτιςμικά ςτοιχεία και εξελίςςεται διαχρονικά.
Η ταυτότθτα του βιολογικοφ, ψυχολογικοφ και κοινωνικοφ ρόλου εμφανίηεται ςτθν θλικία
των δφο ετϊν, μεταςχθματίηεται κατά τθ λφςθ του Οιδιπόδειου υμπλζγματοσ και παγιϊνεται κατά
τθν εφθβεία. Οι διαφορζσ ςτα φφλα, παρά το δυναμιςμό του κινιματοσ για τθ γυναικεία
χειραφζτθςθ, τισ διακθρφξεισ για τθν ιςότθτα και τισ κοινωνικζσ αναπροςαρμογζσ του ρόλου τθσ
οικογζνειασ, ζχουν μείηονα ςθμαςία, τόςο ςτθ διαμόρφωςθ του εγϊ, όςο και ςτισ αιτιακζσ
αποδόςεισ των κοινωνικϊν χαρακτθριςτικϊν.
Διάφορεσ ζρευνεσ ζχουν επιςθμάνει ότι τα κορίτςια – είτε εκ φφςεωσ είτε ωσ επίκτθτθ
ιδιότθτα- ωριμάηουν νωρίτερα ςε ςφγκριςθ με τα αγόρια, ζχουν μεγαλφτερεσ πικανότθτεσ
επιβίωςθσ, είναι υγιζςτερα, υπερτεροφν ςτθν ανάπτυξθ του γλωςςικοφ κϊδικα, αντιλαμβάνονται
επιτυχζςτερα τα ςυναιςκιματα. Σα αγόρια ςυνικωσ επιτυγχάνουν μεγαλφτερθ αυτονομία,
εμπλζκονται ςε πιο ζντονεσ μορφζσ παιχνιδιοφ, είναι περιςςότερο διεκδικθτικά και πιο δθμιουργικά.
Είναι γεγονόσ ότι πζρα από τα βιολογικά αναπτυξιακά ςτάδια, τα οποία ακολουκοφν μια
προδιαγεγραμμζνθ πορεία, οι ενιλικεσ αντιμετωπίηουν με διαφορετικό τρόπο τα αγόρια και τα
κορίτςια ςε όλα τα ςτάδια τθσ εξζλιξθσ: Επιτρζπουν ςτα αρςενικά βρζφθ να απομακρφνονται
περιςςότερο, ακόμα και εκτόσ οπτικοφ τουσ πεδίου, τουσ παρζχουν αμοιβζσ κακϊσ εξερευνοφν το
χϊρο και τα αντικείμενα, προςεγγίηουν με μεγαλφτερθ τρυφερότθτα τα κορίτςια και τουσ φζρονται
ςα να ιταν εφκραυςτα, δίνουν περιςςότερεσ λεκτικζσ οδθγίεσ ςτα κθλυκά παιδιά, ενκαρρφνουν τον
ανταγωνιςμό ςτισ παρζεσ των αγοριϊν, κακορίηουν το ντφςιμο και τθ φροντίδα του ςϊματοσ,
επιτρζποντασ περιςςότερα ναρκιςςιςτικά ςτοιχεία ςτα κορίτςια.
Αν και θ ριςθ «Η ανατομία είναι μοίρα» αμφιςβθτικθκε από το φεμινιςτικό κίνθμα, ςε
γενικζσ γραμμζσ οι διεκνείσ ζρευνεσ ςυγκλίνουν ςτο ότι τα ανδρικά ςτερεότυπα εγκακιδρφουν τθν
εικόνα ενόσ ατόμου προςανατολιςμζνου προσ το ζργο, λογικοφ και ικανοφ ςτθν επίλυςθ
προβλθμάτων και ςε ζνα γυναικείο πρότυπο πιο επικοινωνιακοφ, με ενδιαφζρον για το
κοινωνικοςυναιςκθματικό κλίμα και περιςςότερο πακθτικοφ.(…)
Παλαιότερεσ ζρευνεσ ςτθν Ελλάδα διαπίςτωναν ότι θ αντίλθψθ του φφλου είναι πολφ
ιςχυρι και ότι θ απόκλιςθ από τα ςτερεότυπα οδθγοφςε ςε κοινωνικό ςτιγματιςμό. Η χειραφζτθςθ
τθσ γυναίκασ κακυςτζρθςε ςε ςφγκριςθ με τισ περιςςότερεσ Ευρωπαϊκζσ χϊρεσ και κατοχυρϊκθκε
περιςςότερο νομοκετικά, παρά ωσ αντανάκλαςθ κοινωνικισ προόδου, όςον αφορά τισ ςχζςεισ των
δφο φφλων. Η οικογζνεια, που ςυνεπικουροφμενθ από το ςχολείο, αποτελεί τον κυριότερο
κοινωνικοποιθτικό κεςμό, δζχεται ιςχυρά πλιγματα, με τθ ςυχνότθτα των διαηυγίων να αυξάνεται
κατακόρυφα, θ μονογονεϊκότθτα επεκτείνεται και ςε μθ αςτικζσ περιοχζσ ωσ αποδεκτι μορφι
οικογζνειασ και θ ςυμβίωςθ αναγνωρίηεται κεςμικά..(…)
Οι Ζλλθνεσ νζοι, ακόμα κι αν προζρχονται από διαηευγμζνουσ γονείσ, οραματίηονται τθ
ςφςταςθ παραδοςιακισ οικογζνειασ, θ οποία αναπαράγει τα ςτερεότυπα του φφλου, αντλοφν
ςυναιςκθματικι πλθρότθτα από αυτιν (ςε ποςοςτό 60%), περιςςότερο από ότι από τουσ φίλουσ ι
τουσ ερωτικοφσ ςυντρόφουσ.
ε ζρευνα που πραγματοποιικθκε 350 φοιτθτζσ (θλικίασ 18-25), από ςχολζσ τθσ Ελλάδασ
και τθσ Κφπρου, οι οποίοι κατάγονταν από αγροτικζσ, θμιαςτικζσ και αςτικζσ περιοχζσ κλικθκαν να
ςυμπλθρϊςουν ζνα ερωτθματολόγιο που περιελάμβανε 58 επίκετα, εκ των οποίων τα 19
4. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 4
αναπαριγαγαν τα παραδοςιακά ςτερεότυπα τθσ αρρενωπότθτασ και άλλα 19 τα παραδοςιακά
ςτερεότυπα τθσ κθλυκότθτασ. Κάκε επίκετο ςυνοδευόταν από μια 5βάκμια κλίμακα, όπου: 1= πολφ
λίγο, 2= λίγο, 3= αρκετά, 4= πολφ και 5= πάρα πολφ. Οι φοιτθτζσ κλικθκαν να βακμολογιςουν κατά
πόςο θ ιδιότθτα που εξζφραηε το κάκε επίκετο, άρμοηε περιςςότερο ςε γυναίκα ι ςε άνδρα.
Σα αποτελζςματα;
ΑΝΔΡΑ: Βαςίηεται ςτον εαυτό του, υπεραςπίηεται τισ πεποικιςεισ του, ανεξάρτθτοσ,
ακλθτικόσ, διεκδικθτικόσ, ιςχυρόσ, αναλυτικόσ, ριψοκίνδυνοσ, κυριαρχικόσ, αρρενωπόσ, επικετικόσ,
ατομιςτισ, ανταγωνιςτικόσ, φιλόδοξοσ κ.ά
ΓΤΝΑΙΚΑ: Παραγωγικι, εφκυμθ, ντροπαλι, ςτοργικι, γοθτευτικι, πιςτι, κθλυκι, διακζτει
κατανόθςθ, ςυμπονετικι, γλυκομίλθτθ, τρυφερι, φιλικι, εφπιςτθ, ευγενικι, αγαπάει τα παιδιά,
ευχάριςτθ κ.ά
Παρατθρικθκε ςτα αποτελζςματα τθσ ζρευνασ ότι οι άνδρεσ ςκοράρουν περιςςότερο ςτθν
αρρενωπότθτα , ενϊ οι γυναίκεσ περιςςότερο ςτθ κθλυκότθτα. Παρόλα αυτά οι διαφορζσ ςτισ
βακμολογίεσ των γυναικϊν είναι μικρζσ ( 3,76 για τθ κθλυκότθτα ςε ςφγκριςθ με το 3,75 για τθν
αρρενωπότθτα), γεγονόσ που υποδθλϊνει ότι οι γυναίκεσ ςιμερα ζχουν περιςςότερα ανδρικά
ςτοιχεία, ενϊ οι άνδρεσ διατθροφν τα χαρακτθριςτικά, που παραδοςιακά είχαν.
5. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 5
Β) Κυρίωσ ανάγνωςθ: Σα φφλα ςτθ λογοτεχνία μζςα από τα
Δθμοτικά τραγοφδια
Η μοίρα τθσ γυναίκασ δεν κακορίηεται από τθν ίδια:
1. Σου νεκροφ αδελφοφ: παραλογι.
2. Η αρπαγι τθσ γυναίκασ του Διγενι: ακριτικό.
3. Ο γιοσ τθσ χιρασ: ακριτικό.
Η μοίρα τθσ γυναίκασ κακορίηεται κάποια ςτιγμι από
τθν ίδια:
1. Σθσ νφφθσ που κακοπάκθςε: παραλογι.
2. Η λυγερι ςτον Άδθ: Σου Χάροντα- του κάτω κόςμου.
Β) Κυρίωσ ανάγνωςθ: Σα φφλα ςτθ λογοτεχνία μζςα από τισ
Ερωτικζσ γραφζσ
*Φραγκοκρατία: 1204- 1453]
Η πακθτικι ςτάςθ τθσ γυναίκασ ςτον ζρωτα
1. Αν ιξευρα κυράτςα μου…
*καταλόγια-ερωτοπαίγνια- ερωτικά τραγοφδια, ίςωσ Ροδίτικα, 15οσ
-16οσ
αι.+
Η πακθτικι ςτάςθ του άντρα ςτον ζρωτα:
1. Άγουροσ ποκοφλόγιςτοσ
*Λίβιςτροσ και Ροδάμνθ, βυηαντινό ερωτικό ιπποτικό μυκιςτόρθμα, 13οσ
-15οσ
αι.+
2. Πάγω…
[λυρικι ποίθςθ- ςονζτο: 14ςτιχο (2 ςτροφζσ 4ςτιχεσ και 2 τρίςτιχεσ), με
11ςφλλαβουσ ιαμβικοφσ ςτίχουσ, ομοιοκατάλθκτο, Κυπριακό, 16οσ
αι.+
6. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 6
Β) Κυρίωσ ανάγνωςθ: Σα φφλα ςτθ λογοτεχνία μζςα από τον
Ερωτόκριτο, το κρθτικό ζμμετρο μυκιςτόρθμα
*Κρθτικι Λογοτεχνία: 1453-1669]
Η ςκλθρότθτα των αντρϊν
1. Ερωτόκριτοσ, Β’ Μζροσ (απόςπαςμα ςχολικοφ εγχειριδίου): Μονομαχία
Κρθτικοφ Χαρίδθμου και Ανατολίτθ (Καραμανίτθ) πικόλιοντα.
Η ςκλθρότθτα των γυναικϊν
2. Ερωτόκριτοσ, Ε’ Μζροσ: Νζνα-Αρετοφςα & Αρετοφςα-Νζνα
(απόςπαςμα ςχολικοφ εγχειριδίου & Ε’ ςτίχοι 819-860, θ απάντθςθ τθσ Αρετοφςασ
προσ τθ Νζνα)
Η ευαιςκθςία των αντρϊν
3. Ερωτόκριτοσ, Γ’ Μζροσ (ςτίχοι 1355-1395): Τα κλιβερά μαντάτα τθσ εξορίασ
του Ρωτόκριτου προσ τθν Αρετοφςα
Η ευαιςκθςία των γυναικϊν
4. Ερωτόκριτοσ, Ε’ Μζροσ (ςτίχοι 879-958 passim): Το παραμφκι – το ςαδιςτικό
παραμφκι- του Ρωτόκριτου περί δικεν κανάτου του ςτθν Αρετοφςα.
7. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 7
2. Ερωτόκριτοσ, Μζροσ Ε’. Απάντθςθ Αρετοφςασ προσ νζνα. Η γενναιότθτα τθσ Αρετοφςασ
APETOYA
Λζγει τςθ· "Aκόμθ δεν μπορείσ, Nζνα, να τα ςωπάςεισ,
μα ξαναλζσ τα, κι ωσ κωρϊ, βοφλεςαι να με χάςεισ. 820
Nα ςμίξουν όλα τα ςτοιχειά, να ςυμβουλζψου' ομάδι,
να κάμουν ζνα*ν+, που κιανείσ να μθν του βρει ψεγάδι,
και να'ναι Pιγασ μοναχόσ, τον Kόςμο ν' αφεντεφγει,
γυναίκα του να με ηθτά, Tαίρι να με γυρεφγει,
και να μθνφςει ο Kφρθσ μου τθν Προξενιάν ετοφτθ, 825
και να μου δίδει κι από 'δά τςι χϊρεσ και τα πλοφτθ,
κάλλιά'χω του Pωτόκριτου λιγάκι ολπίδα μόνο,
παρά ςτον Kόςμο Pιγιςςα, κι άλλο να καμαρϊνω.
Πρικαίνεισ, κι αναγκάηεισ με άτιεσ (όμωσ) κ' εςφ, Φροςφνθ,
και δε με ςϊνει (φτάνει) ο λογιςμόσ κ' θ παίδα(ςτενοχϊρια), οποφ με κρίνει(βαςανίηει).
830
"ιμερο κζλομεν το δει, ςαν καλοξθμερϊςει,
ίντα μαντάτο και φωνιν ο Ξζνοσ κα μου δϊςει.
Kι αν είν' κ' εχάκθ ο Pϊκριτοσ, δεισ κεσ το κζ' να κάμω,
ζνα μαχαίρι ςτθν καρδιά βάνω Γαμπρό ςτο Γάμο.
Kαι τα πουλάκια, οποφ'ρκαςι ςυντροφιαςμζνα ομάδι, 835
ςθμάδι-ν είν' πωσ γλιγορα παντρεφγομαι ςτον ’δθ.
Λογιάηω, κι ο Pωτόκριτοσ επόκανε ςτα ξζνα,
κ' ιρκε θ ψυχι του να με βρει, να ςμίξει μετά μζνα.
K' εκείνον, οποφ ετάξαμε ςτο παρακφρι ομάδι,
κυμάται το, και κζλει το, μ' όλον οποφ'ν' ςτον Άδθ. 840
Γλιγορα ςμίγομε κ' οι δυό, κ' ετοφτον εδθλοφςαν
τα δυό πουλάκια που'ρκαςι, κ' εγλυκοκιλαδοφςαν.
'Tό μάκω, πωσ επόκανε, ηιμιό (αμζςωσ) τθν ϊρα εκείνθ
πιάνω μαχαίρι να ςφαγϊ, κι ο Γάμοσ μασ εγίνθ.
Tοφτον οποφ'ρκαν τα πουλιά τθ νφκταν εισ εμζνα, 845
ο Γάμοσ ζχει να γενεί ςε ςπιλια αραχνιαςμζνα.
"K' εςφ άλλα των αλλϊν μου λεσ, Γαμπροφσ μοφ ανακιβάνεισ(διθγείςαι),
και ςτά κωρϊ, τα πράματα ξανάςτροφα τα πιάνεισ.
H μζρα τοφτθ πρι' διαβεί, κ' θ άλλθ πριν περάςει,
δεισ κεσ αυτζσ τςι Προξενιζσ πϊσ ζχουςι να πάςι. 850
Δεισ κζλεισ ίντα ελόγιαςα, κ' ίντά'βαλα ςτο νου μου,
κι ο Γάμοσ μου πϊσ γίνεται μακρά από του Kυροφ μου.
τον Άδθ ςτεφανϊνομαι, μάρτυρασ να'ναι ο Xάροσ,
ςκουλικια να'ναι τα προυκιά, κι ο τάφοσ μου νοδάροσ(ςυμβολαιογράφοσ) ·
οι αράχνεσ τα ςτολίδια μου, κ' θ μαφρθ γθσ Παλάτι, 855
κ' οι βρομεςμζνοι κορνιαχτοί το νυφικό κρεβάτι.
αν Kφρθσ, και ςα Mάνα μου, ς' τόπο ςκοτεινιαςμζνον,
κζλουν μου δϊςει τθν ευχιν αςκιζσ αποκαμζνων.
K' θ ψθ (ψυχι) μου να'ν' χαιράμενθ, παςίχαρθ ςτον Άδθ,
'τό ςμίξει του Pωτόκριτου, και να'ναι πάντα ομάδι." 860
8. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 8
3. Σα κλιβερά μαντάτα (you tube: Νίκοσ Ξυλοφρθσ) Ερωτόκριτοσ, Μζροσ Γ’: Η
ευαιςκθςία του Ερωτόκριτου https://www.youtube.com/watch?v=kOMw_VjqOxo
EPΩTOKPITO
Λζγει τθσ ο Pωτόκριτοσ· "Ήκουςεσ τα μαντάτα,
που ο Kφρθσ ςου μ' εξόριςε ς' τςθ ξενιτιάσ τθ ςτράτα;
K' εφάνθ του κ' εςφάγθκεν ο-γι' αφορμι εδικι μου, 1355
ςαν ιμακε τθν προξενιάν, που'κουςε του Γονι μου.
K' ζτοιασ λογισ εμάνιςε, τόςο βαρφ του φάνθ,
κι ο Kφρθσ μου απ' τθν πρίκαν του λογιάηω ν' αποκάνει.
Tζςςερεισ μζρεσ μοναχάσ μου'δωκε ν' ανιμζνω,
κι απόκει να ξενιτευτϊ, πολλά μακρά να πθαίνω. 1360
Kαι πϊσ να ς' αποχωριςτϊ, και πϊσ να ςου μακρφνω,
και πϊσ να ηιςω δίχωσ ςου ςτο χωριςμόν εκείνο;
Eςίμωςε το τζλοσ μου, μάκεισ το κεσ, Kερά μου,
ςτα ξζνα πωσ μ' εκάψαςι, κ' εκεί'ν' τα κόκκαλά μου.
Kατζχω το κι ο Kφρθσ ςου γλιγορα ςε παντρεφγει, 1365
Pθγόπουλο, Aφεντόπουλο, ςαν είςαι ςυ, γυρεφγει.
Kι ουδζ μπορείσ ν' αντιςτακείσ, ςα κζλουν οι Γονείσ ςου
νικοφν τθν-ε τθ γνϊμθ ςου, κι αλλάςςει θ όρεξι ςου.
"Mιά χάρθ, Aφζντρα, ςου ηθτϊ, κ' εκείνθ κζλω μόνο,
και μετά κείνθ ολόχαροσ τθ ηιςθ μου τελειϊνω. 1370
Tθν ϊρα που αρραβωνιαςτείσ, να βαραναςτενάξεισ,
κι όντε ςα νφφθ ςτολιςτείσ, ςαν παντρεμζνθ αλλάξεισ,
ν' αναδακρυϊςεισ και να πεισ· "Pωτόκριτε καθμζνε,
τά ςου'ταξα λθςμόνθςα, τό'κελεσ πλιό δεν ζναι."
Kι όντε ς' Aγάπθ αλλοφ γαμπροφ κεσ δϊςεισ τθν εξά ςου, 1375
και νοικοκφρθσ να γενεί ςτα κάλλθ τς' ομορφιάσ ςου,
όντε με ςπλάχνοσ ςε φιλεί και ςε περιλαμπάνει,
κυμιςου ενόσ οποφ για ςε εβάλκθ ν' αποκάνει.
Θυμιςου πωσ μ' επλιγωςεσ, κ' ζχω Θανάτου πόνον,
κι ουδζ ν' απλϊςω μου'δωκεσ ςκιάσ το δακτφλι μόνον. 1380
Kαι κάκε μινα μιά φορά μζςα ςτθν κάμερά ςου,
λόγιαςε τά'πακα για ςε, να με πονεί θ καρδιά ςου.
Kαι πιάνε και τθ ςγουραφιάν, που'βρεσ ςτ' αρμάρι μζςα,
και τα τραγοφδια, που'λεγα, κι οποφ πολλά ςου αρζςα',
και διάβαηζ τα, κϊρειε τα, κι ανακυμοφ κ' εμζνα, 1385
που μ' εξορίςανε ο-για ςε πολλά μακρά ςτα ξζνα.
Kι όντε ςου πουν κι απόκανα, λυπιςου με και κλάψε,
και τα τραγοφδια που'βγαλα, μεσ ςτθ φωτιάν τα κάψε,
για να μθν ζχεισ αφορμιν εισ-ε καιρόν κιανζνα,
πλιό ςου να τ' ανακυμθκείσ, μα να'ν' λθςμονθμζνα. 1390
"Παρακαλϊ, κυμοφ καλά, ό,τι ςου λζγω τϊρα,
κι ο-γλιγορα μιςεφγω ςου, κ' εβγαίνω από τθ Xϊρα.
Kι ασ τάξω ο κακορίηικοσ, πωσ δε ς' είδα ποτζ μου,
μα ζνα κερί-ν αφτοφμενον εκράτουν, κ' ιςβθςζ μου.
Mα όπου κι αν πάγω, όπου βρεκϊ, και τον καιρόν που ηιςω, 1395
τάςςω ςου άλλθ να μθ δω, μουδζ ν' αναντρανίςω.
Kάλλιά'χω εςζ με Θάνατον, παρ' άλλθ με ηωι μου,
για ςζνα εγεννικθκε ςτον Kόςμον το κορμί μου.
9. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 9
4. Σο παραμφκι (you tube: Νίκοσ Ξυλοφρθσ) Ερωτόκριτοσ, Μζροσ Ε’. Η ευαιςκθςία τθσ
Αρετοφςασ https://www.youtube.com/watch?v=i8qV4kAhEfU
ΠOIHTH
'Tό (τότε) εμπικεν ο Pωτόκριτοσ εισ τθ φλακιν, αρχίηει,
να τςθ μιλεί, και ςπλαχνικά να τθν αναντρανίηει (κοιτάηει). 880
EPΩTOKPITO
Λζγει τςθ· "Tό μ' ερϊτθξεσ να ςου το πω, και γρίκα(άκου),
ποφ το'βρθκα το χάριςμα(δαχτυλίδι), που ςτθ φλακι ςοφ αφικα.
Eίναι δυό μινεσ ςιμερον, που'λαχα ς' κάποια δάςθ,
εισ τθ μεράν τθσ Ζγριποσ, κ' εβγικα' να με φάςι
άγρια κεριά, κ' εμάλωςα, κ' εςκότωςα από κείνα, 885
κι από τα χζρια μου νεκρά όλα τα πλιά (πια)απομείνα'.
Mε κίντυνον εγλίτωκα, κι όςθ ϊραν επολζμου',
να λυτρωκϊ από λόγου τωσ δεν τ' όλπιηα ποτζ μου.
315Mα εβοφθκθςε το Pιηικόν, τ' ’ςτρθ μ' ελυπθκικαν,
κ' εςκότωςα, κ' εηφγωξα(ζδιωξα), κι αλάβωτο μ' αφικαν. 890
"Δίψα μεγάλθ εγρίκθςα (ζνιωςα)ςτον πόλεμον εκείνον.
Γυρεφγοντασ να βρω δροςάν, ιςωςα (ζφταςα)ς' ζνα πρίνον(πουρνάρι),
και παραμπρόσ μοφ εφάνιςτθ, κουτςουναράκι (βρυςοφλα)εκτφπα.
ιμϊνω, βρίςκω το νερό ςτου χαρακιοφ (βράχου)τθν τρφπα.
Ήπια το κ' εδροςίςτθκα, κ' επζραςζ μου θ δίψα, 895
μα ποφρι (όμωσ)κι άλλα βάςανα ετότεσ δε μου λείψα'.
Ήκατςα να ξεκουραςτϊ ςιμά ςτο κουτςουνάρι,
όντε γρικϊ αναςτεναμόν και μφςμα(βογγθτό) του αρρωςτιάρθ·
και μπαίνω μζςα ςτα δεντρά, που'ςαν κοντά ςτθ βρφςθ,
ο-για να βρω, κι ο-για να δω εκείνον, οποφ μφςςει(βογγάει). 900
Bρίςκω ζνα νιόν ωριόπλουμον, που'λαμπε ςαν τον Ήλιο,
κ' εκείτετο ολομάτωτοσ ομπρόσ εισ ζνα ςπιλιο.
γουρά, ξακά'χε τα μαλλιά, κ' εισ τα ςοκζματά (κορμί)του,
μ' όλον οποφ'τον ςα νεκρόσ, ιδειχνε θ ομορφιά του.
Kαι δυό κεριά ςτο πλάγι του ιςανε ςκοτωμζνα, 905
και το ςπακί και τ' άρματα, όλα του ματωμζνα.
"ιμϊνω, χαιρετϊ τον-ε, λζγω του· "Aδζρφι, γειά ςου·
ίντά'χεισ κι απονζκρωςεσ; ποφ 'ναι θ λαβωματιά ςου;"
Tα μάτια του είχε ςφαλιςτά, τότεσ τ' αναντρανίηει(ανοίγει),
κ' εκϊρειε, δίχωσ να μιλεί, και ςτο λαιμόν του 'γγίηει. 910
Mε το δακτφλι δυό φορζσ ιδειχνε να γνωρίςω,
πωσ είναι εκεί θ λαβωματιά, να δω να του βουθκιςω.
Tο ςτικοσ του εξαρμάτωςα, και μιά πλθγι τοφ βρίςκω,
δαμάκι-ν(λίγο) αποκατωκιό από τον ουρανίςκο.
Oλίγο κι ουδζ τίβοτςι(τίποτε) τον είχε δαγκαμζνον, 915
μα'κελεν ζχει το κεριό δόντι φαρμακεμζνον,
κ' επιρεν του τθ δφναμιν, και τθν πνοιν του εχάςε,
10. Αντώνης Στεργίου, ΚΝΛ Α’ Λυκείου: Τα φύλα στη λογοτεχνία Σελίδα 10
και το φαρμάκι επζραςε, και μζςα τον επιάςε.
316Kι αγάλια-αγάλια εχάνετο, ςαν το κερί όντε ςβινει.
Ήκλαψα κ' ελυπικθκα πολλά τθν ϊρα εκείνθ. 920
αν αδερφό μου καρδιακόν τον ικλαιγα κ' επόνουν,
μα πόνοι, δάκρυα, κλάθματα, άνκρωπο δε γλιτϊνουν.
Eψυχομάχειε, κ' ιδειχνε να ςτζκω, μθ μιςζψω(φφγω),
κ' εκάρρειε πωσ ζτοια πλθγι θμπόρου' να γιατρζψω.
…Δείχνει μου το δακτφλι του, που'χε το Δακτυλίδι,
κ' εγνϊριςα πωσ χάριςμα ςα φίλοσ μοφ το δίδει.
…Tότεσ μιά ςιγανι φωνι μόνον τ' αφτιά μου ακοφςα',
κ' είπαςιν-ε τα χείλθ του· "Eχάςα ςε, Aρετοφςα".
…Eτοφτον είπε μοναχάσ, κ' ετζλειωςε θ ηωι του,
και με πρικφ αναςτεναμόν εβγικεν θ ψυχι του.
Tοφτα τα χζρια οποφ κωρείσ, λάκκο ηιμιό του εςκάψαν,
τοφτα τον εςθκϊςαςι, και τοφτα τον εκάψαν."
ΠOIHTH
Ώσ τ' άκουςεν θ Aρετι, ϊρα λιγάκι εςτάκθ 955
αμίλθτθ, κι ο πόνοσ τςθ τθν ικαμε κ' εχάκθ.
K' ζτοιασ λογισ εισ τςθ καρδιάσ τα βάκθ τθν επιάςε,
που απόμεινε ςαν τθ νεκρι, τθν αναπνιάν τςθ εχάςε.
