Ερωτήσεις

1. Περικλέους Ἐπιτάφιος, Θουκυδίδη
ΚΕΦΑΛΑΙΑ 35-36
Εργασίες σε ομάδες
ΟΜΑΔΑ Α: (κεφ. 35)
1. Γιατί ο Περικλής διατυπώνει την αντίθεσή του προς τους καθιερωμένους
επιταφίους λόγους σε παρόμοιες τελετές;
2. Η αντίθεση του ρήτορα προς τους πολλούς θα μπορούσε να εκληφθεί ως
υπεροπτική συμπεριφορά. Με ποιο τρόπο ο Περικλής το αποφεύγει;
3. Σε ποιες κατηγορίες χωρίζει τους ακροατές του ο Περικλής και από ποιους
αποτελείται καθεμιά;
4. Ποια στοιχεία χαρακτηρίζουν καθεμιά από τις κατηγορίες των ακροατών;
ΟΜΑΔΑ Β: (κεφ. 35)
5. Για ποιους ακροατές η δυσκολία να πεισθούν είναι μεγαλύτερη και γιατί;
6. Τι υποδηλώνει το γεγονός ότι ο Περικλής, παρά τη διαφωνία του με τη
συνήθεια της εκφώνησης του λόγου, τελικά υποχωρεί;
7. Να εντοπίσετε δυο αντιθετικούς συλλογισμούς του ρήτορα και να
αιτιολογήσετε αυτόν τον τρόπο έκφρασης.
8. Ποια στοιχεία μπορούμε να επισημάνουμε στο κεφάλαιο 35 σχετικά με την
προσωπικότητα του Περικλή;
ΟΜΑΔΑ Γ: (κεφ. 35 & 36)
9. Ποια καινοτομία εισάγει ο Περικλής στο προοίμιο του Ἐπιταφίου;
10. Τι δηλώνει η συχνή χρήση αιτιολογικών προτάσεων;
11.α) Μπορούμε να υποθέσουμε ότι οι «ἄπειροι» ακροατές ανήκουν στη γενιά
της Αθήνας μετά το 404, προς τους οποίους απευθύνεται ο Θουκυδίδης, για
να τους βοηθήσει να αντιδράσουν στην παρακμή της πόλης τους; β) Να
αιτιολογήσετε την άποψή σας.
12.Ποιες περιόδους του αθηναϊκού παρελθόντος αναφέρονται στην 36 ενότητα;
Να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους, σύμφωνα με το ρήτορα, πρέπει
να τιμούνται οι πρόγονοι.
ΟΜΑΔΑ Δ: (κεφ. 36)
13. Ποια είναι η προσφορά των πατέρων, όπως την προσδιορίζει ο ρήτορας;
Γιατί το έργο των πατέρων κρίνεται ανώτερο από το έργο των προγόνων;
14.Γιατί το έργο των συγχρόνων είναι ανώτερο σε σύγκριση με το έργο των
πατέρων;
15.Γιατί ο ρήτορας δηλώνει τα επιμέρους στοιχεία του αθηναϊκού μεγαλείου και
πώς τα συνδέει με τον έπαινο των νεκρών;
16.Για ποιο λόγο ο Περικλής δηλώνει ότι δε θα αναφερθεί στα επιθετικά και
αμυντικά έργα των προγενεστέρων;
ΟΜΑΔΑ Ε: (κεφ. 36)
17.«ἀπό δέ οἵας … καί μεθ’ οἵας … καί ἐξ οἵων»: Τι επιθυμεί να τονίσει ο ρήτορας
με αυτόν τον εκφραστικό τρόπο;

2. 18. Ποια καινοτομία παρατηρούμε στο κεφάλαιο 36 σε σύγκριση με άλλους
επιταφίους;
19.Σε ποιες διαπιστώσεις οδηγούμαστε από το περιεχόμενο του κεφαλαίου 36
για το ήθος και τις ηγετικές ικανότητες του Περικλή;
20.Να συνδέσετε τα γράμματα της στήλης Α με τους αριθμούς της στήλης Β.
(Δύο στοιχεία της στήλης Β περισσεύουν).
Α Β
α) οὐκ ἀπόνως
1. μεταφορά
β) ἀπό οἵας … καί μεθ’ οἵας …
2. βραχυλογία
καί ἐξ οἵων 3. αντίθεση
γ) πρός οἷς ἐδέξαντο 4. παρήχηση
5. σχήμα λιτότητος
Κ. Καλοκαιρινού, Επιτάφιος του Περικλή
«Το πολίτευμα, δηλαδήη Δημοκρατία της Αθήνας, αποτελεί το καύχημα
της γενιάς του Περικλή, γιατί,με τους πολιτειακούς και κοινωνικούς θεσμούς
που αναπτύχθηκαν τότε, έφτασε σε μοναδική για τον ελληνικό κόσμο
αρτιότητα.
Η άποψη για την καθοριστικήπαιδευτική σημασία του πολιτεύματος και
των νόμων είναι κυρίως προϊόν του σοφιστικού διαφωτισμού. Σ' αυτόν τον
πνευματικό χώρο ανήκει και ο Θουκυδίδης. Σύμφωνα μ' αυτή την άποψη, η
πολεμική αρετή των αθηναίων πολιτών δεν οφείλεται στην αυτοχθονία και στο
αμετά-βλητο φυσικό περιβάλλον της αττικής γης, όπως πιστευόταν, σύμφωνα
με την αριστοκρατική ερμηνεία, αλλά πρώτιστα ήταν καρπός της ανθρώπινης
επενέργειας πάνω στο περιβάλλον αυτό, που ασκείται προπάντων με το
πολίτευμα. Ιδιαίτερα όμως με το δημοκρατικό πολίτευμα και μάλιστα τους
μερικούς θεσμούς του που επηρεάζουν καθοριστικά τη συμπεριφορά και τους
εθισμούς των πολιτών, διαμορφώθηκε ένας αλλιώτικος ηρωισμός που διαφέρει
από τον παλιό «ηρωικό» αριστοκρατικό. Αυτός είναι ο ηρωισμός των ελεύθερων
ανθρώπων. Μ' άλλα λόγια, σύμφωνα με τη δημοκρατική αντίληψη, η αρετή -
και προπάντων η πολεμική - δεν είναι «φύσει» αγαθό του ανθρώπου, αλλά
«νόμῳ» αγαθό, που το καλλιεργεί κατεξοχήν η πολιτεία κι οι νόμοι».