Βιβλίο

1. ΕΛΙΑ
ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ - ΠΑΡΑΔΟΣΗ – ΔΙΑΤΡΟΦΗ
2Ο
ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΠΕΥΚΩΝ
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2012-2013
ΤΑΞΗ Δ2
1

2. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης ασχοληθήκαμε φέτος με το πολιτιστικό
πρόγραμμα
<<ΕΛΙΑ. Μυθολογία – Παράδοση – Διατροφή>>.
Κατά την πορεία υλοποίησης του προγράμματος :
• Αναζητήσαμε πληροφορίες για το δέντρο της ελιάς ( κύκλος ζωής, κλίμα,
καλλιέργεια) αλλά και για την ελιά στη μυθολογία, τη θρησκεία και την
παράδοση.
• Προβάλαμε video από τη συγκομιδή της ελιάς και τη λειτουργία ενός
σύγχρονου ελαιοτριβείου και μετά επισκεφθήκαμε ένα ελαιώνα και ένα
ελαιοτριβείο .
• Βρήκαμε εκφράσεις, παροιμίες και αινίγματα για το λάδι και την ελιά.
• Συγκεντρώσαμε αγαπημένες συνταγές μαγειρικής με ελαιόλαδο.
• Ετοιμάσαμε δεκατιανό στο σχολείο με παράγωγα της ελιάς (ψωμί με
λαδορίγανη, ελιές, ελαιόψωμο, ελαιοκούλουρο, κέικ, κρουτόν κ.λ.π.). Η
δράση αυτή επαναλήφθηκε και γιατί άρεσε αλλά και για την απόκτηση
μόνιμων υγιεινών διατροφικών συνηθειών .
• Δημιουργήσαμε χαϊκού, ποήματα, σταυρόλεξα, κρυπτόλεξα κ.λ.π.
• Αφού διαβάσαμε παραμύθια για την ελιά αλλά και μύθους από την ελληνική
μυθολογία, μετά γράψαμε τα δικά μας παραμύθια.
• Ζωγραφίσαμε την ελιά σε χαρτί, σε χαρτόνι, σε πέτρα.
• Δημιουργήσαμε ψηφιακά αρχεία με τις πληροφορίες, τις δράσεις και τις
δημιουργίες μας και κάναμε αυτό το βιβλίο για να θυμόμαστε την ΕΛΙΑ.
• Ερευνήσαμε, μάθαμε, δημιουργήσαμε……….
2

3. Η δασκάλα της τάξης
Καζά Φωτεινή
Συνεργάστηκαν με διάθεση και ομαδικότητα οι:
Αλπανίδης Παναγιώτης
Αλπανίδου Άννα
Ανδρεάδου Αποστολία
Αντωνόπουλος Δημήτριος
Γρηγοριάδης Ιωάννης
Δολμάς-Κόρμος Ιωάννης
Ζάρπης Στέφανος
Ιωάννου Ραφαήλ-Κων/νος
Καζάνη Αιμιλία-Μαρία
Καμπά Σιμλά
Καρακώτας Μάριος
Κελλίδης Ελευθέριος
Κυριακίδης Στέφανος
Μακροπούλου Άλκηστις-Μαρία
Μαργαρίτη Δήμητρα
Μπαχοτούζη Αθηνά
Μπιτσόλας Μιχαήλ
Μπρόζου Ειρήνη
Παπαδημητρόπουλος Γεώργιος
Συνοδάκη Παρασκευή
Τζώρτζογλου Εμμανουήλ-Παΐσιος
Φιλίππου Δέσποινα
Φραγκουλίδου Αλεξάνδρα
Χατζηανδρέου Στεφανία
3

4. Είμαι του ήλιου θυγατέρα
η πιο απ’ όλες χαϊδευτή.
Χρόνια η αγάπη του πατέρα
σ’ αυτόν τον κόσμο με κρατεί
όσο να πέσω νεκρωμένη
αυτόν το μάτι μου ζητεί.
Είμαι η ελιά η τιμημένη…
(Κωστής Παλαμάς)
Το ελαιόδεντρο είναι ένα ευλογημένο δέντρο, που ευδοκιμεί στον πετρώδη και
άγονο χώρο της Μεσογείου. Παράγει καρπό κάτω από αντίξοες συνθήκες
ανομβρίας ,δυνατών ανέμων και υψηλών θερμοκρασιών, ενώ η μακροζωία και η
παραγωγικότητα του έγραψε την ιστορία των μεσογειακών λαών. Η ελιά φώτισε,
έθρεψε, θεράπευσε, στεφάνωσε, καλλώπισε και ταυτίστηκε με υψηλά ιδανικά ενώ
ενέπνευσε τον ακμαιότατο για πολλά χρονιά πολιτισμό της ανατολικής Μεσογείου.
Σύμβολο γνώσης, σοφίας ,αφθονίας ,ειρήνης, υγείας, δύναμης και ομορφιάς .
Λατρεύτηκε επί χρόνια. Αποτελεί ζωντανό μέρος μιας βαριάς πολιτιστικής
κληρονομιάς, με θρύλους, παραδόσεις και θρησκευτικές τελετουργίες άρρηκτα
συνδεδεμένες με την ανθοφορία, με την συγκομιδή και την παραγωγή του
ελαιόλαδου.
4

5. Κλίμα και ελιά
Είναι δέντρο αειθαλές, έχει φύλλα λογχοειδή, δερματώδη, σκουροπράσινα στην
άνω επιφάνεια και αργυρόχρωμα στην κάτω. Τα άνθη της είναι λευκωπά,
μονοπέταλα και πολύ μικρά, και εμφανίζονται προς το τέλος Μαΐου, ενώ ο καρπός
ωριμάζει και συλλέγεται κατά τα τέλη του φθινοπώρου και αρχές του χειμώνα. Ο
κορμός της ελιάς είναι οζώδης και καλύπτεται από τεφρόφαιο φλοιό.
Η ελιά ευδοκιμεί σε κλίματα εύκρατα χωρίς ακρότητες θερμοκρασίας (με μέση
ετήσια θερμοκρασία 16ο
C) και υγρασίας, για αυτό είναι ευρύτατα διαδεδομένη στη
μεσογειακή ζώνη (όπως στην Ελλάδα, στην Ιταλία, στην Ισπανία, στην Τουρκία, την
Αλγερία και αλλού). Ευδοκιμεί σε πολλές περιοχές του κόσμου, αρκεί η
θερμοκρασία να μη κατέρχεται πολύ και για μεγάλα χρονικά διαστήματα κάτω από
το μηδέν. Γι' αυτό και ιδιαίτερα κατάλληλες περιοχές για την καλλιέργειά της είναι
οι παραθαλάσσιες. Η περιοχή στην οποία καλλιεργούνται ελαιόδεντρα ονομάζεται
"ελαιώνας".
Σήμερα σε όλη την υδρόγειο υπάρχουν περίπου 800 εκατομμύρια ελαιόδεντρα
από τα οποία το 95% περίπου καλλιεργούνται στη λεκάνη της Μεσογείου η οποία
διαθέτει άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξη της ελιάς.
5

6. Ελιά και ελαιόλαδο
Ελαιόλαδο(ή απλώς λάδι) ονομάζεται το λάδι που προέρχεται από τους καρπούς
της ελιάς. Το ελαιόλαδο είναι βασικό στοιχείο της μεσογειακής διατροφής και
θεωρείται προϊόν υγιεινής διατροφής λόγω της περιεκτικότητας του σε
μονοακόρεστα λιπαρά. Εξάγεται με συμπίεση των ελιών, οι οποίες πρέπει να
πρέπει να μαζεύονται όταν έχουν ακόμα χρώμα πράσινο-μελιτζανί.
Το λάδι παράγεται στα ελαιουργεία, ελαιοτριβεία ή λιοτρίβια, με ψυχρή ή θερμή
συμπίεση του καρπού της ελιάς. Σε αρκετές περιπτώσεις , στη συνέχεια γίνεται
φιλτράρισμα με διηθητικά μέσα.
Στα ελαιουργεία η επεξεργασία αρχίζει με το ζύγισμα, τον διαχωρισμό από τις
ξένες ύλες και το πλύσιμο των ελιών. Ακολουθεί η έκθλιψη του ελαιόκαρπου
στους θραυστήρες ή μυλόλιθους.
Μετά την εξαγωγή του ελαιόλαδου ,
τα υπολείμματα ( πυρήνες και
ελαιοπλακούντες ) συνθλίβονται ξανά
και από εκεί εξάγεται το πυρηνέλαιο
που είναι κατάλληλο και για την
παρασκευή σαπουνιών. Τέλος
υπολείμματα χρησιμοποιούνται ως
λίπασμα, ως τροφή ζώων ή ως
καύσιμη ύλη.
6

7. Διάφορα είδη ελαιόλαδου
Εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο: Πρόκειται για το καλύτερο σε ποιότητα λάδι. Εχει
εξαιρετικό χρώμα, άρωμα και γεύση, ενώ η οξύτητά του δεν ξεπερνά το 1%.
Παρθένο ελαιόλαδο: Διαφοροποιείται από το εξαιρετικά παρθένο, όχι μόνον ως
προς τον βαθμό οξύτητας, η οποία ωστόσο, δεν ξεπερνά το 2%, αλλά και γευστικά.
Ραφιναρισμένο ελαιόλαδο: Πρόκειται για ένα σχεδόν άγευστο λάδι με οξύτητα έως
0,3%.
Πυρηνέλαιο: Έχει απαλή, ήπια γεύση και προέρχεται από την ανάμειξη
ραφιναρισμένου πυρηνέλαιου και παρθένου ελαιόλαδου.
Αγουρέλαιο: Το αγουρέλαιο είναι το λάδι του πρώτου, άγουρου καρπού της ελιάς.
Τα τρία κύρια χαρακτηριστικά του επικεντρώνονται : Στο φρουτώδες, το πικρό και
το πικάντικο. Με λίγα λόγια πρόκειται για ένα λάδι με έντονη γεύση και άρωμα
ελιάς.
7

8. Ιστορία της Ελιάς
Το δέντρο της ελιάς εμφανίστηκε στην περιοχή της
Μεσογείου
πριν χιλιάδες χρόνια και από εκεί εξαπλώθηκε στις γύρω
χώρες.
Πιστεύεται ότι από τη Νεολιθική Εποχή στον Αιγιακό
κόσμο
ανάμεσα στους βρώσιμους καρπούς περιλαμβάνονται και η
συλλογή καρπών αγριελιάς .
Στην Νίσυρο, την Κύμη και την Σαντορίνη, βρέθηκαν
απολιθωμένα φύλα της Ευρωπαϊκής Ελαίας που
χρονολογούνται 50.000 χρόνια.
Τα αρχαιότερα δείγματα συστηματικής ελαιο-καλλιέργειας και παραγωγής λαδιού
προέρχονται από την ανατολική Μεσόγειο και μάλιστα από την Παλαιστίνη.
Πιθανόν, πρώτοι οι Φοίνικες διέδωσαν την καλλιέργεια της ελιάς στην λεκάνη της
Μεσογείου και πρώτοι αυτοί παρήγαγαν ελαιόλαδο με την ίδια τεχνική που οι
Αιγύπτιοι έβγαζαν λάδι από τους σπόρους.
Πληροφορίες για την έλαιο-καλλιέργεια την παραγωγή, την διακίνηση και τη χρήση
του λαδιού στον ελλαδικό χώρο αντλούμε από τις πήλινες πινακίδες που
ανακαλύφθηκαν στις Μυκήνες, την Πύλο και την Κρήτη και είναι γραμμένες στην
πρώτη ελληνική γραφή, τη Γραμμική Β.
ελαιόλαδο ελαιόδεντρο καρπός ελιάς
στη Γραμμική Β Κλαδιά ελιάς στην ιερογλυφική γραφή
Σήμερα σε όλη την υδρόγειο υπάρχουν περίπου 800 εκατομμύρια ελαιόδεντρα από
τα οποία το 95% περίπου καλλιεργούνται στη λεκάνη της Μεσογείου η οποία
διαθέτει άριστες εδαφοκλιματικές συνθήκες για την ανάπτυξη της ελιάς.
8

9. Η ελιά και το λάδι στην αρχαιότητα
Η ελιά έχει πολύ σημαντικό ρόλο στη μυθολογία και τις θρησκείες πολλών
πολιτισμών, μέσα από το πέρασμα των χρόνων.
Το δέντρο της ελιάς ήταν το ιερό δέντρο της πόλης της Αθήνας. Σύμφωνα με τη
μυθολογία, η θεά Αθηνά πρόσφερε την ελιά, σύμβολο γονιμότητας, σαν δώρο στην
πόλη.
Από τις Μύριες ελιές, που προέρχονταν από την ιερή ελιά
της Αθηνάς, έπαιρναν το λάδι – έπαθλο για τους νικητές των
Παναθηναίων Αγώνων. Το παναθηναϊκό λάδι μοιραζόταν
στους αθλητές μέσα σε μεγάλα ζωγραφισμένα πήλινα αγγεία
που τα ονόμαζαν αθηναϊκούς αμφορείς. Οι παναθηναϊκοί
αμφορείς ήταν δημόσιοι και την ευθύνη της κατασκευής και
της απονομής τους είχαν τα αρμόδια όργανα της αθηναϊκής
πολιτείας. Στην αρχαία Αθήνα το βραβείο του νικητή στο
αγώνισμα του δρόμου ήταν 70 αμφορείς που περιείχαν 2.5
τόνους λάδι.
Στην ιερή πομπή στους δρόμους της Αθήνας συμμετείχαν οι θαλλοφόροι, γέροντες
ωραίοι και ευθυτενείς, που κρατούσαν στα χέρια τους κλάδους ελαίας. Μια
λεπτομέρεια που αξίζει να σημειωθεί είναι ότι οι Αθηναίοι, που θεωρούσαν τους
εαυτούς τους πολιτισμένους, κρατούσαν κλαδιά ελιάς, ενώ οι χειραφετημένοι
δούλοι και οι βάρβαροι κρατούν κλαδιά βελανιδιάς, αφού η βελανιδιά σηματοδοτεί
τον πρωτόγονο πολιτισμό.
9

10. Το πόσο πολύτιμο θεωρούσαν οι Έλληνες το δέντρο της
ελιάς αποδεικνύεται και στους Ολυμπιακούς Αγώνες, όπου
μοναδικό έπαθλο των νικητών ήταν ένα στεφάνι από κλαδί
της ιερής αγριελιάς που είχε βλαστήσει έξω από τον
οπισθόδομο του ναού του Δία στην Ολυμπία, ο λεγόμενος
κότινος. Ένα μικρό αγόρι του οποίου ζούσαν και οι δύο
γονείς, έκοβε με χρυσό ψαλίδι τόσα ακριβώς κλαδιά όσα και τα αγωνίσματα των
Ολυμπιακών Αγώνων, από την καλλιστέφανο ελιά και τα πήγαινε στο ναό της
Ήρας . Από εκεί τα έπαιρναν οι Ελλανοδίκες και έφτιαχναν τα στεφάνια των
αθλητών.
Οι αθλητές των αρχαίων αγώνων είχαν τη συνήθεια να αλείφουν το σώμα τους με
λάδι πριν από την άσκηση για να διατηρήσουν την ελαστικότητα των μυών τους.
Στους πολέμους δεν υπήρχε καλύτερος τρόπος αλλά και καλύτερο σύμβολο για τη
λήξη των επιχειρήσεων. Οι αγγελιοφόροι που στέλνονταν για να μεταφέρουν το
μήνυμα της ειρήνης ή να ζητήσουν ανακωχή έπρεπε να κρατούν στο χέρι τους <<
κλάδον ελαίας>>.
Η αναγγελία των ολυμπιακών αγώνων γινόταν από τους σπονδοφόρους, οι οποίοι
κρατούσαν κλαδιά ελιάς και μετέφεραν το μήνυμα της ιερής εκεχειρίας από πόλη σε
πόλη.
Οι Αθηναίοι στα νομίσματά τους απεικόνιζαν την Αθηνά
με στεφάνι ελιάς στο κράνος της και έναν αμφορέα με
λάδι ή ένα κλαδί ελιάς.
Με κλάδους ελιάς ήταν στεφανωμένο το
χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία στην Ολυμπία.
Με λάδι έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες σπονδές στους
βωμούς, άλειφαν επιτύμβιες στήλες και ιερές πέτρες.
Στην αρχαία Αίγυπτο πίστευαν ότι η θεά Ίσις, γυναίκα
του Όσιρη, κρατούσε το μυστικό για την καλλιέργεια της
ελιάς.
10

11. Μύθοι και ελιά
Αθηνά, δωρήτρια της ελιάς
Ο γνωστός πελασγικός μύθος αναφέρεται στον αγώνα
της Αθηνάς και του Ποσειδώνα για την προστασία και
την ονομασία της Αθήνας. Βασιλιάς της Αθήνας ήταν ο
Κέκροπας. Οι αντίπαλοι ανέβηκαν πάνω στο βράχο της
Ακρόπολης, όπου ήρθαν και οι άλλοι δέκα θεοί από τον
Όλυμπο για να κάνουν τον δικαστή στη διαφωνία των
δυο θεών, ενώ ο Κέκροπας παρίστατο ως μάρτυρας.
Πρώτος ήρθε ο Ποσειδώνας, στάθηκε στη μέση του
βράχου και με την τρίαινά του έδωσε ένα δυνατό
χτύπημα στο έδαφος. Αμέσως ξεπήδησε ένα κύμα
αλμυρού νερού που σχημάτισε μια μικρή λίμνη που την
ονόμασαν "Ερεχθηίδα" θάλασσα. Μετά ήρθε η σειρά της Αθηνάς να παρουσιάσει το
δώρο της και αφού κάλεσε τον Κέκροπα για μάρτυρα, φύτεψε μια ελιά πάνω στο
βράχο, που ξεπετάχτηκε γεμάτη καρπό. Το δέντρο αυτό σωζόταν για πολλά χρόνια
αργότερα. Μετά από το δώρα της Αθηνάς ο Δίας κήρυξε το τέλος του αγώνα και
είπε στους άλλους θεούς να κρίνουν σε ποιον από τους δυο θεούς να δοθεί η πόλη.
Συγχρόνως ζήτησαν τη μαρτυρία και τη γνώμη του Κέκροπα. Αυτός από το βράχο
ψηλά έριξε μια ματιά γύρω, αλλά όπου να γύριζε, τα μάτια του αντίκριζαν αλμυρό
νερό, τις θάλασσες που από παντού έζωναν τη χώρα. Το δέντρο όμως που είχε
κάνει η Αθηνά να φυτρώσει ήταν το πρώτο που φύτρωσε σε όλη τη χώρα και ήταν
συνάμα για την πόλη η υπόσχεση για δόξα και ευτυχία. Θα χάριζε στους
ανθρώπους εκτός από τον καρπό του , λάδι και ξυλεία .Γι αυτό ο Κέκροπας
θεώρησε πως το δώρο της Αθηνάς ήταν πιο χρήσιμο και έτσι της δόθηκε η
κυριαρχία της πόλης.
Το ιερό δέντρο της Αθηνάς έγραψε τη δική του ιστορία στην Αθήνα.
Λέγεται πως το 480 π.Χ. όταν κατέκτησαν οι Πέρσες την Ακρόπολη, έκαψαν την
ιερή ελιά της Αθήνας προς μεγάλη θλίψη των Αθηναίων που το θεώρησαν κακό
σημάδι. Όμως η θλίψη μετατράπηκε σε αισιοδοξία όταν την άλλη μέρα κιόλας ο
ξερός και καμένος κορμός είχε βλαστήσει και πάλι: Ένα καινούριο δροσερό
βλαστάρι ύψους δυο πήχεων αποτελούσε πια το καινούριο ιερό δέντρο της Αθήνας.
Μέχρι και τα ύστερα ρωμαϊκά χρόνια οι Αθηναίοι έδειχναν με καμάρι το ιερό
δέντρο και πίστευαν πως απ` αυτό είχε ξεκινήσει η ελαιοκαλλιέργια και απ`αυτό
κατάγονται όλα τα δέντρα ελιάς που υπήρχαν στον κόσμο.
11

12. Η Κρητική αγριελιά στην Ολυμπία
Σύμφωνα με κρητική μυθολογία, οι Κουρήτες και
οι Ιδαίοι Δάκτυλοι είναι εκείνοι που διαδίδουν την
ελιά στον ελληνικό χώρο. Τους αγαθούς αυτούς
δαίμονες, τούς θεωρούσαν οι Κρήτες σπουδαίους
ευεργέτες της ανθρωπότητας, εφευρέτες τεχνικών
και αντικειμένων, μεταλλουργούς και γιατρούς,
εφευρέτες της μελισσοκομίας, της κτηνοτροφίας,
των κυνηγετικών όπλων (του τόξου), του
τελετουργικού χορού, του τυμπάνου κ.α.
Ο κρητικός Κουρήτης ή Ιδαίος Δάκτυλος
Ηρακλής (δεν έχει σχέση με το γνωστό ήρωα της
ελληνικής μυθολογίας) είχε φέρει την αγριελιά από τον Βορρά ή από την πατρίδα
του την Κρήτη. Ο Ηρακλής φύτεψε για πρώτη φορά αγριελιά στην Ολυμπία. Ήταν ο
εφευρέτης του αθλητισμού και ο θεμελιωτής των Ολυμπιακών αγώνων. Ο Ιδαίος
Ηρακλής είχε τέσσερα αδέρφια. Ήταν ο μεγαλύτερος αδερφός και κάποια μέρα τους
πήγε στην Ολυμπία για να τρέξουν. Ήταν ο πρώτος αγώνας δρόμου που έγινε στον
κόσμο. Ο Ηρακλής στεφάνωσε τον νικητή με ένα κλαδί από την ελιά που είχε
φυτέψει εκεί. Κι από τότε έμεινε η συνήθεια να στεφανώνουν με κλαδιά - στεφάνια
αγριελιάς τους νικητές των Ολυμπιακών αγώνων. Από την Ολυμπία η ελιά
επεκτάθηκε σε ολόκληρη την Πελοπόννησο και στη συνέχεια μεταφυτεύθηκε στην
Αθήνα.
Ηρακλής και μύθοι
Ο Πίνδαρος ισχυρίζεται ότι ο Ηρακλής, ο γνωστός ήρωας της ελληνικής
μυθολογίας, καθώς επέστρεφε στην Ελλάδα μετά την ολοκλήρωση
των άθλων του έφερε μαζί του από τους Υπερβόρειους την αγριελιά
και την φύτεψε στην Ολυμπία. Απ` αυτή την ελιά κατασκευάζονταν
τα στεφάνια των Ολυμπιονικών αγώνων.
Ο Ηρακλής κρατούσε πάντα ένα ρόπαλο με το οποίο αντιμετώπιζε
τους κινδύνους και νικούσε κάθε φορά. Το είχε κόψει από μια
αγριελιά που είχε βρει κοντά στο Σαρωνικό κόλπο. Κάποτε ο
Ηρακλής πήγε στην Τροιζήνα και βρέθηκε μπροστά στο άγαλμα του Ερμή, του θεού
που στα παλαιότερα χρόνια φαίνεται ότι ήταν βλαστικός θεός (προστάτης της
βλάστησης και της αναγέννησης της φύσης). Ο Ηρακλής λοιπόν ακούμπησε το
ρόπαλό του στο άγαλμα του Ερμή και κείνο βλάστησε, έβγαλε ρίζες και φύλλα.
12

13. Μύθος για την Ελαϊς, Σπερμώ, Οινώ
Η Ελαϊς, η Σπερμώ και η Οινώ ήταν κόρες του Άνιου και εκείνος με τη σειρά
του ήταν παιδί του Διονύσου και της Αριάδνης. Όταν οι απόγονοι του Μίνωα πήγαν
να διοικήσουν διάφορα νησιά ή και περιοχές του αιγιακού χώρου, ο Άνιος πήγε στο
ιερό νησί τη Δήλο. Παντρεύτηκε τη Δωρίππη και απέκτησε τρεις κόρες που τις
είπαν Οινοτρόπους ή Οινοφόρους. Σ` αυτές ο παππούς τους ο Διόνυσος έδωσε
ένα μοναδικό χάρισμα: "ποιείν εκ γης έλαιον, σίτον και οίνον". Οι Οινοτρόποι
παρείχαν άφθονους καρπούς και τροφές σ` όσους έφταναν για χρησμό στο μαντείο
της Δήλου.
Ο μύθος μας λέει ότι οι Αχαιοί όταν άρχισαν την εκστρατεία τους εναντίον της
Τροίας, πέρασαν από τη Δήλο. Ο Άνιος που ήξερε να προλέγει το μέλλον, τους
είπε ότι ο πόλεμος που σκόπευαν να ξεκινήσουν θα κρατούσε δέκα χρόνια. Για να
μην ταλαιπωρούνται λοιπόν τους πρότεινε να μείνουν εννιά χρόνια κοντά του και
τον δέκατο να πολεμήσουν με τους Τρώες μια και τότε θα έπεφτε η Τροία. Κι όσο
για τη διατροφή τους δεν θα υπήρχε πρόβλημα. Θα την ανελάμβαναν οι τρεις κόρες
του. Η Σπερμώ θα πρόσφερε άφθονους καρπούς (δημητριακά), η Ελαΐς όσο λάδι θα
ήθελαν και η Οινώ θα τους τροφοδοτούσε με κρασί. Οι Αχαιοί αρνήθηκαν και
συνέχισαν το ταξίδι τους.
13

14. Αρισταίος, προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών
Ο Αρισταίος ήταν γιος του Απόλλωνα, θεού
της μουσικής και της αρμονίας, και της
Κυρήνης, κόρης του βασιλιά των Λαπιθών
Υψέα. Ο Αρισταίος γεννήθηκε στην Λιβύη και ο
Ερμής τον πήρε και τον πήγε στη Γαία και στις
Ώρες για να τον αναθρέψουν. Ήταν ένα
χαρισματικό παιδί που έζησε ονειρεμένα
χρόνια. Οι Μούσες, που όταν μεγάλωσε του
είχαν αναθέσει τη φύλαξη των κοπαδιών τους
στη Φθία, του δίδαξαν τη μαντική και την
ιατρική τέχνη. Ο Αρισταίος ήταν ειδικός στην
απομάκρυνση των επιδημιών. Οι Νύμφες πάλι,
του έμαθαν πώς να καλλιεργεί τα αμπέλια και
τις ελιές, πώς να φροντίζει τα μελίσσια και
πώς να κάνει το γάλα τυρί. Την τέχνη δηλαδή
της παρασκευής του μελιού, του λαδιού, του
τυριού, πράγματα άγνωστα ως τότε στους ανθρώπους. Οι Νύμφες του έδειξαν πώς
να μπολιάζει τις αγριελιές για να δίνουν καρπό, να αλέθει τον καρπό του
ελαιόδεντρου και να παίρνει το πολύτιμο αλλά άγνωστο ως τότε ελαιόλαδο.
Ο Πλίνιος αναφέρει ότι πρώτος ο Αρισταίος ανακάλυψε το ελαιοπιεστήριο. Ο
Αρισταίος δεν κράτησε αυτά τα μυστικά για τον εαυτό του αλλά με τη σειρά του
δίδαξε τις τέχνες αυτές στους ανθρώπους. Η μυθολογία μας λέει πως ταξίδεψε
στην Ελλάδα, πήγε στην Αρκαδία και στα νησιά. Στην Αρκαδία τιμήθηκε, γιατί ήταν
αυτός που δίδαξε στους Αρκάδες τη μελισσοκομία, την κατεργασία του μαλλιού και
την τέχνη του κυνηγιού. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης αναφέρει ότι ο Αρισταίος πήγε
στη Σαρδηνία και κατόπιν στη Σικελία όπου βρήκε εξαιρετικά γόνιμη γη για να
καλλιεργήσει τις ελιές. Εκεί μάλιστα τιμήθηκε και λατρεύτηκε ως γεωργική θεότητα
- προστάτης των ελαιοκαλλιεργητών. Από τότε τα δάση της αγριελιάς που υπήρχαν
γύρω από τη Μεσόγειο άρχισαν να καλλιεργούνται, τα άγρια δέντρα άρχισαν να
μπολιάζονται και οι άνθρωποι έμαθαν να χρησιμοποιούν τον πολύτιμο καρπό της
ελιάς στη διατροφή τους. Ο Αρισταίος τιμήθηκε από τους ανθρώπους όσο λίγοι
θνητοί αναγνωρίζοντας την πλούσια προσφορά του.
14

15. Θρησκεία και λατρεία
Το κλαδί ελιάς που κρατούσε ένα περιστέρι ήταν για τον Νώε ο οιωνός και η
ελπίδα ότι η ανθρώπινη ζωή θα ξανάρχιζε στη γη, μετά τον
βιβλικό κατακλυσμό.
Για τους ορθόδοξους χριστιανούς, το λάδι είναι συνδεδεμένο με
τα μυστήρια του Χρίσματος και του Ευχέλαιου. Επίσης κατά το
μυστήριο της Βάπτισης με λάδι ελιάς αλείφεται το μωρό.
Με λάδι ελιάς ανάβουν τα καντήλια στις εκκλησιές μας και παρασκευάζεται το Άγιο
Μύρο.
Το αγιασμένο από την εκκλησία λάδι θεωρείται από τους πιστούς φυλαχτό και
βοήθεια σε κάθε δύσκολη στιγμή.
Έθιμα και παραδόσεις
Στην Πορτογαλία υπάρχουν προσευχές για να διώξουν το δαιμόνιο. Σε αυτές
αναφέρεται το ελαιόλαδο σαν μέσο που εξαγνίζει το κακό.
Σύμφωνα με την ελληνική παράδοση τα <<λαδαδέλφια>>, άτομα δηλαδή που έχουν
δεχθεί το λάδι της βάπτισης από τον ίδιο νονό, δεν επιτρέπεται να παντρευτούν.
Η πίστη, ότι το λάδι μπορεί να ηρεμήσει τα μανιασμένα κύματα, έρχεται από την
αρχαιότητα. Σήμερα το λάδι από το καντήλι του Αι-Νικόλα, του προστάτη των
ναυτικών, πιστεύεται, ότι καταπραΰνει τη θαλασσοταραχή.
Το λάδι του καντηλιού θεωρείται ότι έχει μεγάλη θεραπευτική χρήση μια και η
επάλειψη με αυτό των πονεμένων σημείων του σώματος προκαλεί ανακούφιση,
Σε αρκετές αγροτικές περιοχές της Μεσογείου, οι άνθρωποι πετούν λάδι στο
έδαφος για να έχουν καλή σοδειά ή για να ευχαριστήσουν για την καλή σοδειά που
είχαν.
15

16. Μεσογειακή Διατροφή
Η μεσογειακή διατροφή, βασικό συστατικό της οποίας είναι το ελαιόλαδο και τα
προϊόντα ελιάς γενικότερα, θεωρείται ως ένα από τα πρότυπα της πιο
ισορροπημένης διατροφής ενώ η συμβολή της στην υγεία και τη μακροζωία είναι
αδιαμφισβήτητη.
Πολυετείς επιστημονικές μελέτες έχουν αποδείξει, ότι η ελιά και το ελαιόλαδο,
έχουν ευεργετική επίδραση στον οργανισμό και βοηθούν αποτελεσματικά στην
ενίσχυση του οργανισμού για τη διάτρηση της υγείας και πρόληψη ασθενειών η
βλαβών.
Ο καρπός της ελιάς είναι θαυμάσια πηγή μονοακόρεστων λιπαρών οξέων. Η ελιά
παρέχει φυτικές ίνες και μέταλλα στον οργανισμό και είναι πηγή της βιταμίνης Ε
,που είναι φυσικό αντιοξειδωτικό. Η μεσογειακή διατροφή αναφέρεται στον τρόπο
διατροφής λαών που ζουν σε περιοχές που αναπτύσσονται τα ελαιόδεντρα γύρω
από τη Μεσόγειο. Είναι ένας υγιεινός τρόπος διατροφής που εμπνεύστηκε από της
διατροφικές συνήθειες τον κατοίκων της Ελλάδας (κυρίως των κατοίκων της
Κρήτης), της Ιταλίας, της Ισπανίας και των χωρών στα παράλια της Μέσης
Ανατολής, περιοχές που βρέχονται από τη Μεσόγειο Θάλασσα.
Η μεσογειακή διατροφή, βασισμένη στις διατροφικές συνήθειες των κατοίκων της
Κρήτης και της νότιας Ιταλίας στη δεκαετία του 1960,ουσιαστικά δίνει έμφαση
κυρίως στην κατανάλωση οσπρίων, ελαιόλαδου, δημητριακών και σπόρων, φρούτων
και λαχανικών, στη μέτρια κατανάλωση στο ψάρι και το άσπρο κρέας και στη σπάνια
κατανάλωση κόκκινου κρέατος ,όπως επίσης και στη μέτρια κατανάλωση κόκκινου
κρασιού.
16

17. Πρωινό στο σχολείο
17

18. Ιμάμ μπaϊλντί φουρνιστό
Υλικά
2 μεγάλες στρόγγυλες μελιτζάνες
• 4 μέτρια κρεμμύδια
• 12κιλό ντομάτες
• Μαϊντανός ψιλοκομμένος
• 4 έως 5 σκελίδες σκόρδο
• αλατοπίπερο
• ζάχαρη
• 2 φλιτζ. τσαγιού λάδι
• 1 1/2 φλιτζ. τσαγιού νερό
Εκτέλεση
Κόβετε τις μελιτζάνες στα τέσσερα και σε κάθε κομμάτι κάνετε μια βαθιά σχισμή
από το μέρος του φλοιού. Έτσι θα δημιουργηθεί άνοιγμα. Κόβετε τα κρεμμύδια σε
λεπτές φέτες. Ξεφλουδίζετε τις ντομάτες και τις ψιλοκόβετε. Αναμιγνύετε τα
κρεμμύδια, τις ντομάτες, το μαϊντανό, το σκόρδο ψιλοκομμένο, το αλάτι, το πιπέρι,
λίγη ζάχαρη και γεμίζετε με το μείγμα το άνοιγμα κάθε κομματιού μελιτζάνας.
Βάζετε τις μελιτζάνες μέσα σ’ ένα γιουβέτσι και ρίχνετε πάνω το λάδι και το νερό.
Ρίχνετε επίσης το υπόλοιπο μείγμα των κρεμμυδιών. Σκεπάζετε το γιουβέτσι και
ψήνετε το φαγητό σε μέτριο φούρνο επί 2 ώρες. Το αφήνετε να κρυώσει και είναι
έτοιμο. Σ’ αυτή τη συνταγή οι μελιτζάνες δεν τηγανίζονται και έτσι το φαγητό
γίνεται ελαφρύτερο.
Σπανακοκεφτέδες
Υλικά
1 κιλό σπανάκι
Λάδι
2 φρέσκα κρεμμύδια
1 κρεμμύδι μέτριο
Άνηθο, Αλάτι, Πιπέρι
Αλεύρι ή γαλέτα
Εκτέλεση
Καθαρίζετε και ψιλοκόβετε ένα κιλό σπανάκι. Το στρίβετε καλά. Σωτάρετε με λάδι
2 φρέσκα κρεμμύδια ψιλοκομμένα , 1 κρεμμύδι μέτριο ψιλοκομμένο, λίγο άνηθο,
αλάτι και πιπέρι. Προσθέτετε το σπανάκι, μέχρι να μαραθεί. Ρίχνετε 3 κουταλιές
της σούπας αλεύρι ή γαλέτα και πλάθετε κεφτέδες. Τους αλευρώνετε και τους
τηγανίζετε σε καυτό λάδι.
18

19. Πανδαισία λαχανικών
Υλικά
• 3 ντομάτες πλυμένες
• 1 πιπεριά πλυμένη
• 1 αγγούρι ξεφλουδισμένο
• 20 σπόρους κουκουνάρι
• 20 σταφίδες
• 1 μικρό κουτάλι
• Ξίδι μπαλσάμικο
• 1 μεγάλο κουτάλι Έξτρα παρθένο ελαιόλαδο
• 6 φύλλα βασιλικό ,Αλάτι, πιπέρι
Εκτέλεση
Σε μια σαλατιέρα κόβετε σε κύβους τις ντομάτες, την πιπεριά, το ξεφλουδισμένο
αγγούρι, αφαιρώντας τους σπόρους, και προσθέτεται τις σταφίδες. Ανακατεύετε και
μοιράζετε τα λαχανικά στα μπολ. Σε ένα τηγάνι με το λάδι., ροδίζετε τα
κουκουνάρια και τα μοιράζετε στα μπολ. Βάζετε τα 6 μπολ στο ψυγείο για περίπου 1
ώρα. Παράλληλα ετοιμάζετε με το μίξερ ένα μείγμα με ψιλοκομμένο βασιλικό και
λαδόξιδο. Ρίχνετε το αλατοπίπερο και όταν τα μπολ έχουν βγει από το ψυγείο τους
περιχύνετε το μείγμα.
Ντάκος
Υλικά
• Ένα κριθαροκούλουρο / ανά άτομο
• Ντομάτα
• Πάστα ελιάς (προαιρετικά)
• Τυρί φέτα ή μυζήθρα
• Ρίγανη
• Αγνό ελαιόλαδο
• Αλάτι
Εκτέλεση
Περνάμε "τρέχοντας" το κριθαροκούλουρο κάτω από τη βρύση (ίσα - ίσα να
μουσκευτεί ελάχιστα) Ρίχνουμε λίγο λάδι επάνω του και απλώνουμε με ένα μαχαίρι
την πάστα ελιάς.Στρώνουμε σε μικρά κυβάκια την ντοματούλα (την οποία
φροντίζουμε είτε να κόβουμε επάνω στο κουλούρι μας - για να το ποτίζουν οι χυμοί
της! - είτε αδειάζουμε το ζουμάκι που περισσεύει στο πιάτο που την κόψαμε).
Αλατίζουμε στο επιθυμητό όριο. Θρυμματίζουμε με το χέρι κομματάκια του τυριού
και τα απλώνουμε και αυτά επάνω στο παξιμάδι μας. Ρίχνουμε ριγανίτσα και τέλος
ποτίζουμε όλη την επιφάνεια με ελαιόλαδο.
19

20. Κρουτόν (Crouton) σε 5'
Υλικά
• ψωμί του τοστ ή ψωμί 2-3 ημερών
• ελαιόλαδο
• αλάτι
• ρίγανη
Εκτέλεση
Στρώνουμε το ταψάκι που θα χρησιμοποιήσουμε με λαδόκολλα.
Κόβουμε το ψωμί σε κύβους ενώ προθερμαίνεται ο φούρνος μας.
Ρίχνουμε ελαιόλαδο στο ψωμί μας και ανακατεύουμε με τα χέρια μας για να πάει
παντού.
Ρίχνουμε αλάτι και ρίγανη.
Ετοιμάζουμε το μείγμα των μπαχαρικών και το ανακατεύουμε
Ρίχνουμε το μείγμα μπαχαρικών και ανακατεύουμε πάλι έτσι ώστε να έχουν όλα τα
κυβάκια.
Ανακατεύουμε και απλώνουμε τους κύβους με ομοιόμορφο τρόπο.
Ψήνουμε τα κρουτόν στους 240 βαθμούς για 5 λεπτά περίπου μέχρι να
ροδοκοκκινίσουν και να είναι τραγανά.
Κέικ με ελαιόλαδο και πορτοκάλι
Υλικά
• 500 γρ. αλεύρι που φουσκώνει μόνο του
• 1 κούπα ελαιόλαδο
• 2 κούπες ζάχαρη
• 5 αβγά
• 1 κούπα φρέσκο χυμό πορτοκάλι
• ξύσμα 2 πορτοκαλιών (από βιολογικά και ακέρωτα πορτοκάλια)
Εκτέλεση
Χτυπάμε το λάδι με τη ζάχαρη, προσθέτουμε ένα-ένα τα αβγά, το ξύσμα, τον χυμό
και τέλος ρίχνουμε σιγά-σιγά το αλεύρι. Αδειάζουμε το μίγμα σε βουτυρωμένο και
αλευρωμένο ταψάκι διαμέτρου 25-30cm ή σε μεγάλη φόρμα κέικ. Ψήνουμε σε
προθερμασμένο φούρνο στον αέρα στους 180 βαθμούς για μία ώρα περίπου (μέχρι
το μαχαίρι να βγαίνει καθαρό). Περιμένουμε να κρυώσει καλά και το
αναποδογυρίζουμε με προσοχή σε πιατέλα.
20

21. Χαλβάς σιμιγδαλένιος
Υλικά
• 1 φλ. τσαγιού ελαιόλαδο
• 1 φλ. τσαγιού σιμιγδάλι ψιλό
• 1 φλ. τσαγιού σιμιγδάλι χοντρό
• 2½ φλ. τσαγιού ζάχαρη
• 4 φλ. τσαγιού νερό
• ½ φλ. τσαγιού σταφίδα κορινθιακή (μαύρη)
• ½ φλ. τσαγιού αμύγδαλο καβουρντισμένο
• 1 φλούδα λεμονιού
• 1 φλούδα πορτοκαλιού
• 1 κ.σ. κανέλα και1 ξυλάκι κανέλας
Εκτέλεση
Σε κατσαρόλα βράζουμε το νερό με τη ζάχαρη, το ξύλο κανέλας, τις φλούδες
λεμονιού και πορτοκαλιού, μέχρι να διαλυθεί η ζάχαρη. Σε βαθιά κατσαρόλα
ζεσταίνουμε σε μέτρια φωτιά το ελαιόλαδο και καβουρντίζουμε το σιμιγδάλι,
ανακατεύοντας με ξύλινη κουτάλα, μέχρι να ροδίσει καλά και να σκουρύνει, για 6΄.
Τότε προσθέτουμε την κανέλα (σκόνη), τις σταφίδες και το αμύγδαλο. Βγάζουμε την
κατσαρόλα από τη φωτιά. Με κουτάλα και με προσοχή ρίχνουμε λίγο λίγο το ζεστό
σιρόπι στο καβουρντισμένο σιμιγδάλι. Προσοχή, γιατί πετάγεται το μείγμα και καίει
πολύ! Ξαναβάζουμε στη φωτιά το χαλβά και ανακατεύουμε μέχρι να ξεκολλάει από
την κατσαρόλα. Τον αδειάζουμε σε φόρμα και αφήνουμε να κρυώσει καλά.
Κουλουράκια
Υλικά
• 100 γρ. νερό
• 200 γρ. ζάχαρη
• 200 γρ. λάδι
• 50 γρ. ούζο
• 1 κουταλάκι του γλυκού σόδα
• 1 μπέικιν πάουντερ
• ½ ποτήρι χυμό πορτοκάλι
• Ξύσμα από ένα πορτοκάλι
• Αλεύρι όσο πάρει
Εκτέλεση
Ανακατεύουμε όλα τα υλικά μαζί. Πλάθουμε κουλουράκια και τα ψήνουμε στους
180º C για 40 λεπτά περίπου
21

22. Εκφράσεις για την ελιά και το λάδι
Μου έβγαλαν το λάδι.
Μην ρίχνεις λάδι στη φωτιά.
Έκανε λαδιά.
Η θάλασσα είναι λάδι.
Αυτός χάνει λάδια.
Το λάδι του τελείωσε.
Τον λάδωσε.
Αυτός βγήκε λάδι.
Να σε κάνω λάδια-ξύδια.
Να λαδώσει λίγο το αντεράκι μου.
Αυτός είναι σαν τον λαδοπόντικο.
Τράβηξε της ελιάς τα βάσανα .
22

23. Αινίγματα
Δεν πεθαίνει κι αν περάσουν
χρόνια εκατό και χίλια
μας χορταίνει μας φροντίζει
μας ανάβει τα καντήλια.
Τι είναι;
Στα δέντρα πάνω κρέμεται
στις εκκλησιές κοιμάται
και τα χρυσά της κόκαλα
μες στη φωτιά τα βάζω.
Τι είναι;
Από κλαδάκι κρέμεται
στην αγορά πουλιέται
το εξωτερικό της τρώγεται
το μέσα της πετιέται.
Τι είναι;
Μάνα και θυγατέρα
έχουν το ίδιο όνομα.
Τι είναι;
23

24. Παροιμίες για την ελιά και το λάδι
Η αλήθεια και το λάδι πάντα βγαίνουν από πάνω .
Τρεις το λάδι, τρεις το ξίδι, έξι το λαδόξιδο .
Φάει κουμπάρε ελιές. Καλό είν' και το χαβιάρι .
Λέει η ελιά στον αφέντη της : « Φρόντισε με να σε θρέψω .
Πότισέ με να σε πλουτίσω» .
Ξεφόρτωσε τη την ελιά, να σε φορτώσει λάδι.
Της ελιάς το φύλλο κι αν χαθεί, πάλι θε να
ξαναβρεθεί.
Αν δεν δώσεις την ελιά, πώς θα πάρεις λάδι;
Άνθρωπος χωρίς υπομονή, λυχνάρι δίχως λάδι .
Η ελιά κρασί δε βγάζει.
Του χάρισαν της ελιάς το μέσα και του αβγού το απ’
έξω.
Λάδι βρέχει, κάστανα χιονίζει.
Κλήμα του χεριού σου κι ελιές απ’ τον παππού σου.
Η ελιά είναι κυρά κι όποτε θέλει κάνει.
Βάλε ελιά για το παιδί σου και συκιά για τη ζωή σου.
Βάλε ελιά για τα παιδιά σου και μηλιά για την κοιλιά σου.
Απ’ τον θέρο ως τις ελιές δεν απολείπουν οι δουλειές.
24

25. H ακροστιχίδα του ελαιόλαδου
1. Ε _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
2. Λ _ _ _
3. Α _ _ _
4. Ι _ _ _
5. Ο _ _ _ _ _ _
6. Λ _ _ _ _ _ _ _
7. Α _ _ _ _ _ _ _
8. Δ _ _ _
9. Ο _ _ _ _ _
1.Εκεί παράγεται το ελαιόλαδο.
2.Βγαίνει από τις ελιές.
3.Η ελιά όταν ανθίζει βγάζει ……
4.Εδώ και αιώνες η ελιά είναι ……..
5.Η πρώτη ελιά φυτεύτηκε στην …….
6.Λέγεται αλλιώς το ελαιοτριβείο.
7.Η ελιά είναι ένα …… δέντρο.
8.Η ελιά μάς δίνει πολλά ………...
9.Η ελιά είναι ένα……. δέντρο.
25

26. Η ακροστιχίδα του ελαιόδεντρου
1. Ε _ _ _
2. Λ_ _ _
3. Α_ _ _ _ _ _ _
4. Ι _ _ _
5. Ο _ _ _ _ _
6. Δ _ _ _ _ _
7. Ε _ _ _ _ _ _ _
8. Ν _ _ _ _ _ _ _
9. Τ _ _ _ _ _ _ _
10. Ρ _ _ _
11. Ο _ _ _ _ _ _ _
1. Λέγεται έτσι ο καρπός της ελιάς.
2. Το ζουμί της ελιάς.
3. Λέγεται έτσι γιατί ζει πολλά χρόνια.
4. Έμειναν πολλά ………….από φύλλα ελιάς.
5. Η ελιά είναι ένα ………………….. δέντρο.
6. Η ελιά δεν είναι λουλούδι, ούτε θάμνος. Είναι ……………
7. Ονομάζεται έτσι το μέρος που έχει πολλές ελιές.
8. Οι ελιές Καλαμών είναι πολύ……………………..
9. Η ελιά είναι……………………. στη μεσογειακή διατροφή.
10. Η ………………… της είναι δυνατή.
11. Ζει και στα ……………………… μέρη.
26

27. Η ακροστιχίδα του ελαιώνα
1. Ε_ _ _
2. Λ_ _ _ _ _ _ _
3. Α_ _ _ _ _ _ _
4. Ι_ _ _
5. Ω_ _ _ _ _
6. Ν_ _ _ _ _ _ _
7. Α_ _ _ _ _ _ _
8. Σ_ _ _ _ _
1. Η … είναι ο καρπός του ελαιόδεντρου.
2. Το βάζουμε στη μαρουλοσαλάτα.
3. Η …………… εμφανίστηκε για πρώτη φορά στη Μεσόγειο.
4. Βρέθηκαν …………… ελιάς από την αρχαιότητα.
5. Το αγουρέλαιο δε φτιάχνεται από αυτές τις ελιές.
6. Η ελιά είναι πολύ …………………..τροφή.
7. Το ελαιόδεντρο είναι ένα ……………. δέντρο.
8. Ο ……………………. της ελιάς είναι πολύ γερός.(αντίστροφα)
27

28. Ποιήματα
Η ελιά
Η ασημένια φυλλωσιά
Κρύβει ζουμερή ελιά.
Έτοιμη ωριμασμένη
Τον εργάτη περιμένει.
Η σοδειά να μαζευτεί
Λάδι υγιεινό να βγει.
Ελιά
Τους καρπούς της μας χαρίζει
Το τραπέζι μας γεμίζει.
Το λαδάκι της μας δίνει
Το φαΐ μας νοστιμίζει.
Τα κλαδιά της για στεφάνι
Οι αρχαίοι είχαν κάνει
Ελιά
Η δική μου η ελιά
είναι μια αγριελιά.
Κάτω από την ελιά
έχει μια κληματαριά.
Πάνω στην ελιά
υπάρχει μια μικρή φωλιά.
Το λάδι
Λάδι και ξύδι
κάνουν τη σαλάτα παιχνίδι.
Λάδι και λεμόνι
η παρέα μας φουντώνει.
Η ελιά μας η καλή
βγάζει λάδι χρυσαφί.
28

29. Η ελιά
Η ελιά είναι τροφή
νόστιμη και θρεπτική.
Το κουκούτσι της ελιάς
όταν τρως να το πετάς.
Χαϊκού
Ελιά ελίτσα
ελιά ευλογημένη
ελιά νόστιμη.
Κορμός δυνατός
χρυσοπράσινα φύλλα
ελιά χρυσάφι.
Ελιά μικρούλα
μέσα στον ελαιώνα
κλαδιά βλαστίζεις.
Ελιά χρυσαφί
ελιά ευλογημένη
κορμός δυνατός.
Δέντρο όμορφο
φύλλα καταπράσινα
καρπός πλούσιος.
Τη Σαρακοστή
τρώμε την ελιά πολύ
λάδι και κρασί.
Ελιά νόστιμη
που΄σαι ζουμερή πολύ
είσαι χρυσάφι.
Δώρο θεού
υγιεινό και θρεπτικό
είναι η ελιά
29

30. Η άγνωστη ελιά
Μια φορά κι έναν καιρό, σε ένα μικρό χωριό στην άκρη της γης ζούσαν κάποιοι
άνθρωποι που δεν ήξεραν τη χρησιμότητα της ελιάς. Στα χωράφια και στα
περιβόλια τους φύτρωναν ελιές, όμως αυτοί μάζευαν τους καρπούς και τάιζαν τα
γουρούνια τους.
Στην άκρη αυτού του χωριού, σε ένα ψηλό πύργο ζούσε ένας κακός γίγαντας.
Κάθε φορά που πεινούσε, άρπαζε όσα παιδιά έβρισκε μπροστά του, τα έβαζε να
κάνουν σκληρές και κουραστικές δουλειές στον πύργο του και μετά τα έπιανε με τα
τεράστια χέρια του και τα έκανε μια χαψιά. Αυτό γινόταν πολύ συχνά και οι κάτοικοι
ήταν πολύ φοβισμένοι.
Μια μέρα έφτασε στο χωριό ένας επισκέπτης από μακρινό μέρος. Όταν έμαθε
όσα συνέβαιναν με τον κακό γίγαντα, σκέφτηκε μια πονηρή λύση. Μάζεψε ελιές, τις
έτριψε με πέτρες και τις έκανε λάδι. Με αυτό το λάδι άλειψε τα παιδάκια και όταν ο
γίγαντας προσπάθησε να τα πιάσει, αυτά γλιστρούσαν μέσα από τα χέρια του. Αυτό
γινόταν κάθε μέρα μέχρι που ο κακός γίγαντας πέθανε από την πείνα.
Έτσι έμαθαν τα μυστικά της ελιάς και του λαδιού, έζησαν ευτυχισμένοι και η ελιά
έγινε το αγαπημένο τους δέντρο.
30

31. Οι Ολυμπιακοί αγώνες
Κάποτε στην αρχαία Ολυμπία γίνονταν αγώνες. Ολυμπιακοί Αγώνες. Θεοί και
θεές ήταν προσκεκλημένοι. Από αυτούς όμως έλειπε η θεά Έριδα, που ξέχασαν
επίσημα να την καλέσουν.
Η Έριδα λοιπόν πικραμένη και στεναχωρημένη σκεφτόταν πώς να πάρει εκδίκηση.
Στο στάδιο οι αθλητές αγωνίζονταν στο άθλημα που είχαν επιλέξει.
Από την ιερή καλλιστέφανο ελιά κόπηκαν τόσα κλαδιά όσα και τα
αγωνίσματα. Έγιναν στεφάνια για να στεφανώσουν τους νικητές και
ήταν έτοιμα πάνω στο χρυσελεφάντινο τραπέζι στο ναό του Δία. Ξαφνικά τα
στεφάνια χάθηκαν. Και σαν να μην έφτανε αυτό, βρέθηκε καμένη και η ιερή ελιά.
Πώς έγινε αυτό; Πώς θα στεφάνωναν τους νικητές; Από πού θα έπαιρναν
κλαδιά να κάνουν καινούρια στεφάνια, αφού μόνο από την ιερή ελιά μπορούσαν να
γίνουν; Άρχισαν να κατηγορούν ο ένας τον άλλο. Τότε εμφανίστηκε η θεά Αθηνά
και ρώτησε τι έγινε.
-Κάποιος έκλεψε τα κότινα και έκαψε την ιερή καλλιστέφανο ελιά, είπε ένας
αθλητής.
Τότε η θεά Αθηνά έκανε αμέσως να βλαστήσει η ιερή ελιά. Οι ελλανοδίκες έκαναν
καινούρια στεφάνια και στεφάνωσαν τους νικητές. Η θεά Αθηνά όμως ήθελε να
βρει τον ένοχο. Τότε ο Δίας που γνώριζε τα πάντα αποκάλυψε τον ένοχο δηλαδή
την …..Έριδα.
Όλοι οι θεοί του Ολύμπου έκαναν σύσκεψη και αποφάσισαν να κάνουν θνητή την
Έριδα για ένα χρόνο.
31

32. Τα στεφάνια χάθηκαν
Στα πολύ παλιά χρόνια, ζούσε στην Κρήτη ένα παιδί που το έλεγαν Περικλή. Ο
Περικλής είχε ακούσει για τους Ολυμπιακούς Αγώνες που γίνονταν κάθε τέσσερα
χρόνια στην Ολυμπία και ήθελε πολύ να πάρει μέρος σ’ αυτούς. Ο πατέρας του τότε
τού είπε να γυμνάζεται και να περιμένει.
Μετά από χρόνια σπονδοφόροι που έφτασαν στο νησί, μετέφεραν την είδηση ότι
σε έξι μήνες αρχίζουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στην Ολυμπία. Ο Περικλής
προετοιμάζεται και μαζί με τον πατέρα του ξεκινούν για την Ολυμπία.
Ένα μήνα πριν τους αγώνες έφτασε στην Ήλιδα για να γυμναστεί και να γίνει
σωστός αθλητής. Εκεί οι κριτές διάλεξαν τους καλύτερους και μέσα σ΄ αυτούς
έκριναν άξιο και τον Περικλή.
Οι Ολυμπιακοί Αγώνες άρχισαν στην Ολυμπία και ο Περικλής νικούσε τον έναν
μετά τον άλλο στη δισκοβολία .Οι χαμένοι νευρίασαν. Έτσι έκαναν μια συνομωσία
για να κλέψουν τα κότινα και να σταματήσουν οι αγώνες.
Όταν οι Ελλανοδίκες αντιλήφθηκαν πως χάθηκαν τα στεφάνια ανέθεσαν στον
Περικλή να πάει να τα βρει .Ο Περικλής έψαξε πολύ και απογοητευμένος άρχισε
να παρακαλεί τους θεούς να τον βοηθήσουν.
- Αγαπημένοι μου θεοί, βοηθήστε εμένα το δύστυχο θνητό…
Τότε άστραψε ένα φως, εμφανίστηκε η θεά Ήρα και του
είπε:
-Για να βρεις τα κότινα πρέπει να περπατήσεις διαγωνίως στις λάσπες και να
βρεις ένα μαγικό χωριουδάκι .Εκεί προσεκτικά πρέπει να μετρήσεις πόσα μαγικά
λουλούδια έχει η πλατεία. Ύστερα να κόψεις μόνο τα κόκκινα λουλούδια και θα
βρεις αυτό που ψάχνεις.
Ο Περικλής μελέτησε, έψαξε και βρήκε τα στεφάνια. Γύρισε τότε χαρούμενος
και περήφανος στο στάδιο της Ολυμπίας. Τώρα δεν έλειπε τίποτε για να αρχίσει η
στέψη των Ολυμπιονικών και μέσα σ΄αυτούς ήταν και ο Περικλής. Όσο για τους
κλέφτες των στεφανιών την πάτησαν πολύ άσχημα. Δε θα ξανάπαιρναν μέρος
στους Ολυμπιακούς Αγώνες και σαν ποινή θα έφτιαχναν το άγαλμα του Δία με
αυτούς κρεμασμένους ανάποδα να κλαίνε!
32

33. Το νησί του θησαυρού
Οι Ολυμπιακοί αγώνες άρχισαν στην αρχαία Ολυμπία. Πλήθος ανδρών
παρακολουθούσε τους αγώνες. Άνθρωποι από διάφορα μέρη, ελεύθεροι Έλληνες
πολίτες αλλά και βάρβαροι και δούλοι.
Καθώς όμως οι αθλητές αγωνίζονταν, οι ελλανοδίκες παρατήρησαν ότι τα
στεφάνια που ετοιμάστηκαν για τους νικητές είχαν εξαφανιστεί. Στο στάδιο άρχισε
να επικρατεί πανικός. Τότε έστειλαν απεσταλμένους στο μαντείο για να ρωτήσουν
πού θα βρουν τα στεφάνια που χάθηκαν. Το μαντείο τους πρότεινε να πάνε στο
μαγικό νησί του θησαυρού, να βρούνε το θησαυρό και να τον πάνε στο ναό του Δία.
Έφτασαν στη θάλασσα και εκεί που αναρωτιόντουσαν πώς θα πάνε στο νησί ένα
παιχνιδιάρικο δελφίνι εμφανίστηκε. Τους πήρε στη ράχη του και τους πήγε
κατευθείαν στο νησί του θησαυρού. Εκεί με τη βοήθεια της θεάς Άρτεμης βρήκαν
το θησαυρό, τον πήραν και επέστρεψαν πίσω με το δελφίνι οδηγό. Έφτασαν στην
Ολυμπία και πήγαν το θησαυρό στο ναό του Δία. Όταν άνοιξαν το κουτί του
θησαυρού, μαγεμένοι είδαν τα στεφάνια που είχαν χαθεί.
Οι Ολυμπιακοί αγώνες συνεχίστηκαν και οι νικητές στέφτηκαν χάρη στη βοήθεια
της Άρτεμης.
33

34. Συνέντευξη με μια ελιά
Υπάρχουν σε όλη τη Μεσόγειο ελιές μα θα ήθελα να σας διηγηθώ τη συνέντευξη
με μια ελιά κάπου στο δεύτερο πόδι της Χαλκιδικής. Ας δούμε πως έγιναν τα
πράγματα.
-Καλημέρα ! Εσείς είστε η κυρά Ελιά;
-Ναι, εγώ είμαι.
-Έχετε χρόνο για μια συνέντευξη;
-Ναι, σας ακούω.
-Πού γεννηθήκατε;
-Γεννήθηκα σε μια γλάστρα. Ήμουν πεταμένη στα σκουπίδια, ώσπου με βρήκε
ένας κύριος, ο κύριος Βασίλης και με πήρε σπίτι του.
-Είχε οικογένεια ο κύριος Βασίλης;
-Ναι, είχε και έχει. Μια γυναίκα και δύο παιδιά που με αγάπησαν αμέσως μόλις με
είδαν.
-Πώς είναι ο κορμός σας;
-Ο κορμός μου γίνεται σκληρός και χοντρός και φθάνει σε ύψος και τα δέκα μέτρα.
-Τα φύλλα σας;
-Τα φύλλα μου είναι χρυσοπράσινα και τα κρατάω και το χειμώνα.
-Ο καρπός σας πώς είναι;
-Ο καρπός μου είναι στρογγυλός και το χρώμα του είναι λαδί.
-Έχετε ακούσει κάποια ιστορία από τα πουλιά που κάθονται στα κλαδιά σας;
-Πολλές ιστορίες. Ιστορίες πολέμου και ειρήνης και ιστορίες απ’ όλα τα μέρη του
κόσμου.
-Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη που μου δώσατε! Καλή σας μέρα κυρά
Ελιά!
-Καλημέρα!
34

35. ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ
1 2
1
3
2
3
ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ
1.Λέγεται και έτσι το δέντρο της ελιάς .
2.Βάφουμε με αυτό.
3.Η ελιά ζει έναν..............
ΚΑΘΕΤΑ
1.Βγαίνει από την ελιά.
2. Η......... είναι υγιεινή τροφή.
3.Από αυτό το δέντρο φτιάχνονταν οι κότινοι.
35

36. ΚΡΥΠΤΟΛΕΞΟ
Βρείτε 7 λέξεις που έχουν σχέση με την ελιά
36
Ε Δ Γ Λ Α Δ Ι Α Υ Φ
Λ Γ Φ Μ Κ Ο Ρ Μ Ο Σ
Ι Ε Β Ε Φ Η Ξ Θ Ε Π
Α Λ Ν Ψ Χ Τ Μ Δ Ζ Ο
Θ Α Γ Ρ Ι Ε Λ Ι Α Ν
Π Ι Χ Ι Φ Χ Θ Π Ψ Κ
Μ Ω Λ Α Δ Ο Ξ Ι Δ Ο
Τ Ν Π Φ Υ Λ Λ Ο Ε Α
Θ Α Δ Ξ Ω Ι Β Γ Υ Μ
Γ Σ Λ Ο Φ Τ Π Α Λ Δ

37. ΛΑΒΥΡΙΝΘΟΣ
Από την ελιά φθάνω στο λάδι….
37

38. 38